HISTORIA

MYŚLI

PSYCHOLOGICZNEJ

Cz. 1

1

LITERATURA obowiązkowa do egzaminu

• Strelau J., Doliński D. (2010), Psychologia akademicka, tom 1, GWP, Gdańsk –rozdział 2 - Historia psychologii – od rozdział 2 - Historia psychologii – od Wundta do czasów najnowszych, s. 73-136.

2

LITERATURA DODATKOWA

• Stachowski R. (2010), Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych, Scholar.

• Schultz D., Schultz E. (2007), Historia współczesnej psychologii, Wyd. UJ, Kraków.

• Rosińska Z., Matusewicz Cz. (1998), Kierunki • Rosińska Z., Matusewicz Cz. (1998), Kierunki współczesnej psychologii, ich geneza i rozwój, Warszawa, PWN.

• Benjamin L. (2008), Historia współczesnej psychologii, Wydawnictwo Naukowe PWN

• Freud Z. (2010). Wstęp do psychoanalizy. Warszawa: ANTYK

3

Źródła internetowe (anglojęzyczne)

• www.uakron.edu/ahap

Archives of the History of American Psychology

• psychclassics.yorku.ca

Witryna prowadzona na Uniwersytecie York w Toronto w KanadzieKanadzie

• www.apa.org/archives

Archiwa Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego

• http://www.cwu.edu/~warren/today.html

Wpisując datę dowiesz się co działo się tego dnia w psychologii

4

ZASADY ZALICZENIA PRZEDMIOTU

• EGZAMIN PISEMNY TESTOWY

• Z TRESCI WYKŁADÓW I LITERATURY OBOWIĄZKOWEJ

5

„PSYCHOLOGIA

MA DŁUGIE DZIEJE

LECZ KRÓTKĄ HISTORIĘ” LECZ KRÓTKĄ HISTORIĘ” Herman von Ebbinghaus

6

PSYCHOLOGIA NOWOŻYTNA…

• ISTNIEJE (DOPIERO?) OD PONAD STU LAT

• PRAKTYCZNIE W KAZDYM DZIESIĘCIOLECIU POJAWIAJĄ SIĘ NOWE KONCEPCJE TEORETYCZNETEORETYCZNE

• OGROMNA RÓŻNORODNOŚC MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ

7

RÓŻNORODNOŚC KONCEPCJI –DLACZEGO?

• Skomplikowany przedmiot badań psychologicznych (procesy psychiczne człowieka to jedna z wielkich zagadek wszechświata)

• Empiryczny charakter psychologii (gromadzenie faktów za pomocą metod badawczych takich jak eksperyment laboratoryjny, naturalny, kwestionariusze, obserwacja, wywiad, rozmowa)

8

RÓŻNORODNOŚC KONCEPCJI –DLACZEGO?

• Wiele kluczowych zagadnień w psychologii ma kluczowe znaczenie dla całej humanistyki (wiele z tych kwestii pozostaje nierozwiązanych i poszukiwane są nowe nierozwiązanych i poszukiwane są nowe rozwiązania np. zagadnienie istoty człowieka, motywacja czynów ludzkich). Z tego powodu psychologia nie może być nauką bez tradycji –korzysta z dorobku filozofii.

9

PSYCHOLOGIA• Słowo „psychologia” składa się z dwóch

greckich słów — „psyche”, czyli dusza i „logos”, czyli nauka, które po złożeniu można przetłumaczyć jako „nauka o duszy”. przetłumaczyć jako „nauka o duszy”.

10

PSYCHOLOGIA NIE POJAWIA SIĘ NAGLE…

• STANOWI ETAP ROZWOJU WIEDZY PSYCHOLOGICZNEJ POPRZEDZNY TYSIĄCAMI LAT WSTĘPU

• ABY ROZUMIEC AKTUALNY KSZTAŁT MYŚLI ABY ROZUMIEC AKTUALNY KSZTAŁT MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ NALEŻY ZANALIZOWAĆ ÓW „WSTĘP” CZYLI KORZENIE FILOZOFICZNE

11

DUSZA

• We współczesnej psychologii nie ma miejsca na pojęcie „duszy”.

• Istniało ono jednak przez cały XIX wiek.

• Zawierało różne treści – zależne od koncepcji. W świadomości potocznej pojęcie to istnieje do dziś.

• Współcześnie podobne treści opisują koncepcje jaźni i osoby.

12

DUSZA

• Jaką wiedze o człowieku zawierało w sobie to pojęcie?

• Jak się zmieniało w koncepcjach

1. PLATONA, 1. PLATONA,

2. ARYSTOTELESA,

3. DEMOKRYTA,

4. ŚW. AUGUSTYNA

5. ŚW. TOMASZA Z AKWINU?

13

PLATON 427-347 P.N.E.• „CHODZI PRZECIEŻ O RZECZ

NAJWIĘKSZĄ, O ŻYCIE DOBRE I ZŁE”

• TO CO PLATON MÓWI O CZŁOWIEKU I JEGO DUSZY JEST WARTOSCIOWANE Z

• Dialogi (wybrane):1. Obrona Sokratesa – o

odwadze2. Mnemon – o uczeniu się i

poznawaniu3. Kratyl – o językuJEST WARTOSCIOWANE Z

PUNKTU WIDZENIA MORALNEGO –WSKAZYWANIE WŁAŚCIWEJ DROGI ŻYCIOWEJ

3. Kratyl – o języku4. Fajdros – o duszach, ideach i

o mediach5. Fedon – o nieśmiertelności

duszy6. Goriasz - o retoryce7. Tejatet – o poznaniu8. Uczta – o miłości9. Protagoras – o cnocie

14

JAKA JEST DUSZA WG PLATONA?

• „RUCH ZDOLNY SIEBIE WPROWADZIC W RUCH”

• „WSZELKA DUSZA JEST NIEŚMIERLETNA”

• „DUSZA JEST ODPOWIEDZIALNA ZA TO CO • „DUSZA JEST ODPOWIEDZIALNA ZA TO CO JEST DOBRE I ZŁE, PIEKNE I BRZYDKIE, SŁUSZNE I NIESŁUSZNE I W OGÓLE ZA WSZELKIE OPOZYCJE”

15

Jaka jest dusza wg Platona?

• rozumna w mózgu

• odważna w piersiach

• pożądliwa w brzuchu

• Dusza wprawia ciało w ruch, jest niematerialna i prosta. • Dusza wprawia ciało w ruch, jest niematerialna i prosta.

• Przebywała przed narodzeniem w świecie idei dlatego ma

WIEDZĘ WRODZONĄ.

• Dusze mają też ciała nieożywione.

• Najpierw istniały dusze , potem ciała materialne.

16

ARYSTOTELES 446-386 P.N.E.• UWAZANY ZA OJCA

PSYCHOLOGII

• JEGO PRACA „O DUSZY” STANOWI

Nauczyciel i wychowawcą Aleksandra Wielkiego

W 335 założył „Liceum” (Platon wcześniej założył „Akademię”)

DUSZY” STANOWI PIERWSZY SYSTEMATYCZNY WYKŁAD PSYCHOLOGII

• BYŁ UCZNIEM PLATONA

wcześniej założył „Akademię”)

17

DUSZA WG ARYSTOTELESA

• to forma (aktualność) ciała (ciało i materia to potencjalność),

• Ludzie aktualizują się ,

• Posiadają ją rośliny (d. wegetatywna), zwierzęta (d. zmysłowa), ludzie (d. rozumna).

• Ludzie aktualizują się , spełniają, dzięki duszy-początek idei SAMOREALIZACJI.

• to źródło i przyczyna życia

• W duszy zmysłowej zawarta jest dusza wegetatywna, dusza ludzka zawiera w sobie wegetatywną i zmysłową

18

DUSZA WG ARYSTOTELESA

• dusza wegetatywna wiąże się z odżywianiem, wzrostem i rozmnażaniem; stanowi formę wszystkich istot żyjących: roślin, zwierząt i ludzi;

• dusza zmysłowa czyni

• Wraz ze śmiercią ciała przestaje istnieć również dusza

• Wyjątkiem jest część duszy rozumnej – rozum czynny, który może istnieć niezależnie od ciała• dusza zmysłowa czyni

zdolnym do spostrzegania zmysłowego i poruszania się; stanowi formę u zwierząt i ludzi;

• dusza rozumna występuje wyłącznie u ludzi i umożliwia im myślenie;

który może istnieć niezależnie od ciała

19

DEMOKRYT 460-370 P.N.E.

• Dusze to subtelne

ciała (atomy drobne i regularne, ruchliwe).

Śmierć to rozpad struktury atomów ale nie samych atomów – te zostają wcielone w dusze innych istot w przyrodzie („Nic w

• Dusza jest więc śmiertelna.

istot w przyrodzie („Nic w

przyrodzie nie ginie”).

Spostrzegamy za pomocą PODOBIZN, odrywają się one od przedmiotów i docierają do zmysłów.

Mózg jest siedliskiem myśli.

20

ŚW. AUGUSTYN 354-430 N.E.

• Początkowo był poganinem, św. Ambroży wprowadził go w myśl Plotyna

• Poprzednik Kartezjusza „„dubitodubito ergo ergo

sum”(wątpię więc sum”(wątpię więc

jestem), jestem), kontynuator go w myśl Plotyna

• Augustyn w 386 doznał iluminacji , głos kazał mu przeczytać listy apostolskie św. Pawła, ochrzcił się w 387.

jestem), jestem), kontynuator myśli Platona: w umyśle mamy odbicie idei, trzeba jednak Boskiej iluminacji by je poznać.

21

• Dusza poznaje siebie bezpośrednio (poprzednik F. Brentano – podział na poznacie bezpośrednie i upośrednione),

• do poznania innych rzeczy konieczne są reprezentacje.

• Wiedza bezpośrednia jest wyłącznie percepcyjna: widzę i wiem.

• Wiedza upośredniona: jest z jakiegoś • Wiedza upośredniona: jest z jakiegoś wnioskowania, dedukowania.

• Trzy funkcje duszy wg Augustyna:

- rozum

- uczucia

- wola

22

ŚW. TOMASZ Z AKWINU 1225-1274 N.E.

• Zafascynowany

Arystotelesem

• przełom w myśleniu o człowieku (od pojęcia

• Zastosował pojęcie pojęcie

osoby do człowieka osoby do człowieka

(wcześniej mówiono jedynie o Osobach

człowieku (od pojęcia

osoby pochodzi psychologiczne pojęcie osobowości)

jedynie o Osobach Boskich, lub osobach prawnych)

23

Atrybuty osoby ludzkiej to:

• Rozumność

• Jednostkowość

• Autonomiczność i wolność

• Godność osobista- osoba

• Duszę poznajemy tylko pośrednio przez wnioskowanie, dedukcję (inaczej niż Augustyn).(inaczej niż Augustyn).

• Rzeczy są złożone z istoty i

istnienia.

• Teoria poznania zbliżona • Godność osobista- osoba

jest wartością sama w

sobie, nie wymaga

dodatkowego uzasadnienia

• Teoria poznania zbliżona

do teorii R. BACONA. Nie

ma poznania

bezpośredniego.

24

ŚWIADOMOŚĆ

• Kształtowanie się pojęcia świadomości związane jest z XVII i XVIII wiekiem – myślą m.in. Kartezjusza, Locke’a, Hume’a

• Wiek XIX – wniósł wiele nowych • Wiek XIX – wniósł wiele nowych elementów i proces kształtowania pojęcia świadomości trwa do dziś

25

Rene Descartes - KARTEZJUSZ (1596-1650)

• „Wynalezienie umysłu” (dusza to co innego niż ciało)

• Odkrycie metody

introspekcyjnej

(zaglądanie do własnego umysłu),

• wprowadzenie nowych problemów (dualizm

duszy i ciała)

26

DUSZA – przełomowe poglądy – jest z innej substancji niż ciało!

• Mieści się w szyszynce, używa tchnień

żywotnych do kierowania ciałem (impulsy nerwowe –rodzaj delikatnej materii).nerwowe –rodzaj delikatnej materii).

• Przekazywanie ruchu od duszy do ciała

• Zwierzęta mają tylko ciało.

• Wszystko jest wielką maszyną, która składa się z części, które na siebie oddziałują.

27

Modele procesu psychicznegoModele procesu psychicznego

Model introspekcyjny

• Początki w myśleniu

platońskim

• Widoczne u Kartezjusza

Model przyrodniczy

• Początki w koncepcji

Arystotelesa

• Podstawą poznania jest

metoda obiektywna – np. • Metodą poznania jest wgląd

w siebie

metoda obiektywna – np.

obserwacja zachowania

28