11

Prishtinë

Tetor 2018

HULUMTIM POLITIKASH:

LIGJI MBI SHËRBIMIN E JASHTËM

të Republikës së Kosovës

dhe zbatimi i tij

2

Ky botim është realizuar me përkrahjen e projektit

Promovimi i Shoqërisë Demokratike (DSP),

financuar nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe

Bashkëpunim (SDC) dhe Ministria e Punëve të

J a s h t m e t ë D a n i m a r kë s ( D A N I D A ) d h e

menaxhuar nga Fondacioni Kosovar për Shoqëri

Civile (KCSF).

Qëllimi i projektit është avancimi i bashkëpunimit

ndërmjet Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe

organizatave të shoqërisë civile përmes rritjes së

debatit publik, përfshirjes së shoqërisë civile në

zhvillimin e zbatimin e politikës së jashtme dhe

hulumtimeve të politikave në këtë fushë të

qeverisjes dhe shtet-ndërtimit.

Përmbajtja e këtij botimi është përgjegjësi e

Institutit të Prishtinës për Studime Politike dhe në

asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet si

qëndrim i SDC-së, DANIDA-s apo KCSF-së.

3

PËRMBAJTJA

Hyrje

2.2.Korniza institucionale për zbatimin e LShJ

Lista e shkurtesave

2. Zbatimi i LShJ: funksionimi i Shërbimit të Jashtëm

2.1.Korniza e politikave për zbatimin e LShJ

1. Mandati dhe fushëveprimi formal i Shërbimit të Jashtëm: Ligji për

Shërbimin e Jashtëm

Përfundime

25

36

4

5

21

21

6

4

LISTA E SHKURTESAVE

DDE Departamenti për Diplomaci Ekonomike

DÇP Departamenti për Çështje Politike

RrMPJ Rregullorja për Organizimin e Brendshëm dhe

LMN Ligji për Marrëveshjet Ndërkombëtare

LShJ Ligji për Shërbimin e Jashtëm

UA Udhëzim Administrativ

PQ Programi i Qeverisë

DEBE Departamenti për Evropë dhe BE

AD Akademia Diplomatike

DP Drejtoria e Përgjithshme

DMD Departamenti për Marrëdhënie Dypalëshe

DPP Departamenti për Planifikimit të Politikave

CARICOM Bashkësia e Karaibeve

DNPS Departamenti për NATO dhe Politika të Sigurisë

DON Departamenti për Organizata Ndërkombëtare

ASEAN Asociacioni i Shteteve të Azisë Juglindore

AU Unioni Afrikan

LMPJShD Ligji për Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe

diplomatike dhe konsullore të Republikës së Kosovës

MPJ Ministria e Punëve të Jashtme

Shërbimin Diplomatik të Republikës së Kosovës

LShK Ligji për Shërbimin konsullor të misioneve

OBI Organizata për Bashkëpunim Islamik

DMR Departamenti për Marrëdhënie Rajonale

LSN Ligji për Sanksione Ndërkombëtare

PVPQ Plani Vjetor i Punës së Qeverisë

Sistematizimin e Vendeve të Punës të Ministrisë së Punëve të Jashtme

RrShJ Rregullorja për Shërbimin e Jashtëm

ShJ Shërbimi i Jashtëm

ZDP Zyra e Drejtorit të Përgjithshëm

5

Duke shikuar pothuaj një dekade të funksionimit të tij, Shërbimi i Jashtëm të Republikës së Kosovës

konsiderohet se deri më tani ka shënuar rezultate të rëndësishme në konsolidimin e tij institucional

dhe në përfaqësimin e shtetit të Kosovës nëpër botë. Ndonëse ishte themeluar nga fillimi, pa ndonjë

përvojë institucionale të mëhershme ose kapacitete të duhura profesionale, ky shërbim megjithatë deri

më tani ka krijuar një bazë relativisht të mirë ligjore dhe institucionale për ushtrimin e funksioneve të

tij në zbatimin e politikës së jashtme të shtetit. Marrë parasysh këto rrethana dhe detyrat komplekse

me të cilat është dhe vazhdon të përballet në përpjekje për t'u konsoliduar krahas konsolidimit të

vështirë të sovranitetit të jashtëm të shtetit të Kosovës, ky është një konstatim relativisht objektiv. Por,

nëse e analizojmë funksionimin e tij në mënyrë më sistematike dhe gjithëpërfshirëse, në dritën e

detyrave komplekse me të cilat duhet të përballet, është evidente se nevojiten një sërë reformash,

duke filluar nga ato më urgjentet e deri te ato në perspektivë afatmesme dhe afatgjatë.

Duke u nisur nga gjendja aktuale në drejtim të konsolidimit të këtij shërbimi, në kontekstin e nevojës

që ka Kosova për të zhvilluar dhe zbatuar një politikë të jashtme më proaktive që do të shtynte

përpara konsolidimin e shtetësisë, kjo analizë politikash jep një pasqyrë të gjendjes aktuale të këtij

shërbimi. Kjo bëhet duke u fokusuar në përmbajtjen e Ligjit për Shërbimin e Jashtëm dhe zbatimin e tij.

Të dhënat për këtë analizë politikash janë mbledhur dhe analizuar gjatë katër muajve të fundit. Ato

janë mbledhur përmes dy mënyrave kryesore. Në njërën anë, janë zhvilluar intervista gjysmë të

strukturuara me institucione relevante publike dhe profesionistë politikash publike, bazuar në një

pyetësor që trajton tërë fushëveprimin e Ligjit për Shërbimin e Jashtëm dhe më gjerë . Në anën tjetër,

gjithashtu janë analizuar dokumente dhe të dhëna të tjera, në mënyrë që të jepet një pasqyrë e

gjendjes aktuale dhe propozime konkrete për adresimin e mangësive dhe sfidave të identifikuara.

Kjo analizë e politikash, e publikuar për herë të parë në Kosovë, synon të nxisë një diskutime publike

dhe një proces reflektimi mbi zbatimin e Ligjit për Shërbimin e Jashtëm dhe funksionimin e ShJ-së, në

radhë të parë në mesin e institucioneve publike përgjegjëse. Përveç kësaj, marrë parasysh rëndësinë e

reformave të qëndrueshme në të gjitha aspektet e funksionimit të këtij shërbimi, ajo gjithashtu synon

të nxisë diskutime në mesin e shoqërisë civile, si dhe me Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Qeverinë

në tërësi, në zbatimin e reformave të qëndrueshme në funksionimin e këtij shërbimi. Përmes kësaj

synohet të fokusohen përpjekjet e përbashkëta në formësimin e politikës së jashtme të Kosovës

përreth interesave më konkrete shtetërore dhe avancimin e saj drejt një politike të jashtme që do të

çonte më shumë në konsolidimin e shtetësisë dhe nxitjen e zhvillimit ekonomik.

Kështu, kjo analizë politikash trajton strukturën dhe përmbajtjen e këtij ligji dhe zbatimin e tij, dhe

përbëhet nga dy kapituj. Kapitulli i parë fokusohet në përmbajtjen dhe strukturën e këtij ligji, duke

identifikuar mangësitë dhe rekomanduar ndryshime e plotësime konkrete në të, me qëllim të

përmirësimit të funksionimit të Shërbimit të Jashtëm dhe rrjedhimisht të zbatimit të këtij ligji Kapitulli i

dytë trajton zbatimin e këtij ligji duke analizuar kornizën e politikave dhe atë institucionale për

zbatimin e tij, gjithashtu duke ofruar rekomandime për tejkalimin e sfidave në zbatimin e këtij ligji dhe

në funksionimin e Shërbimit të Jashtëm.

HYRJE

6

Mandati dhe fushëveprimi formal i Shërbimit të Jashtëm: Ligji për Shërbimin e Jashtëm

Në qëllimin e tij ligji parasheh të rregullojë tri aspekte lidhur me ShJ: veprimtarinë e tij; organizmin, 4bashkërendimin dhe funksionimin e organeve të tij; dhe statusin e personelit të misioneve diplomatike.

Mangësia kryesore e kësaj dispozite është se nuk parasheh rregullimin e tri aspekteve të tjera.

Aspekti i parë është ai i themelimit, riorganizimit dhe shuarjes së misioneve të ShJ. I dyti është ai mbi

funksionet e misioneve dhe të organeve të tjera të MPJ-së në kontekstin e funksionimit të ShJ. I fundit

ka të bëjë me të gjitha aspektet që ndërlidhen me nëpunësit e tij, përfshirë statusin e tyre, por edhe

ushtrimin e funksioneve të tyre dhe të gjitha aspektet e lëvizjes së tyre brenda shërbimit.

Ky ligj përmban 39 nene, të ndarë në gjashtë kapituj kryesorë. Kreu I vendos dispozitat e

përgjithshme: qëllimin e ligjit, përkufizimet dhe bazën juridike lidhur me ShJ. Kreu II, mbi institucionet e

ShJ, përmban dispozita mbi përgjegjësitë e MPJ-së lidhur me ShJ dhe mbi misionet diplomatike.

Kapitulli II, mbi nëpunësit e ShJ, gjithashtu përmban dy grupe dispozitash: mbi statusin e nëpunësve të

tij, dhe mbi sistemin e gradave. Kreu IV, mbi të drejtat dhe detyrat e nëpunësve të ShJ, synon të

rregullojë, në nivel të përgjithshëm, të drejtat që dhe detyrat e nëpunësve të tij, ndërsa kreu V, mbi

trajtimin financiar të nëpunësve të ShJ, mbulon një aspekt të tyre. Kreu VI, mbi nëpunësit

administrativë dhe personelin ndihmës, synon të rregullojë stafin mbështetës të misioneve të ShJ.

Në anën tjetër, LShJ nuk përmban dispozita mbi fushëveprimin e tij, duke e lënë të paqartë subjektet

të cilët janë të detyruar ta zbatojnë atë. Me fjalë të tjera, ndërsa neni mbi qëllimin e ligjit përgjigjet në

pyetjen “Çka rregullon ligji?”, ai mbi fushëveprimin e tij duhet t'i japë përgjigje pyetjes: “Për kë vlen

ligji?”. Kjo dhe pasi që, sipas rregullave ligjore dhe standardeve të hartimit të akteve normative në

Kosovë, secili akt duhet të përmbajë qëllimin dhe fushëveprimin e tij. Sipas këtyre rregullave, qëllimi

shpreh synimin e aktit normativ për rregullimin e një fushe të caktuar politikash, ndërsa fushëveprimi

përcakton kornizën brenda së cilës shtrihet rregullimi i një marrëdhënieje të caktuar shoqërore 5përmes aktit normativ.

Kushtetuta përmban dispozita që përcaktojnë kompetencat e Kuvendit, Presidentit dhe Qeverisë e

Kryeministrit lidhur me politikën e jashtme dhe funksionimin e ShJ. Sipas tyre, Kuvendi mbikëqyr

politikën e jashtme dhe të sigurisë, ndërsa Presidenti udhëheq politikën e jashtme dhe e zbaton atë,

në konsultim me Kryeministrin. Këto kompetenca lidhen edhe me funksionimin e ShJ: Presidenti

vendos për formimin e misioneve diplomatike e konsullore, në bazë të konsultimit me Kryeministrin; 1dhe emëron e shkarkon shefat e misioneve diplomatike, me propozimin e Qeverisë.

Në këtë kapitull analizohet Ligji për Shërbimin e Jashtëm (LShJ), si baza kryesore ligjore që rregullon

funksionimin e Shërbimit të Jashtëm (ShJ). Me qëllim të përmirësimit të rregullimit ligjor dhe

funksionimit të ShJ dhe të mekanizmave e procedurave për zbatimin e LShJ, këtu gjithashtu

identifikohen mangësitë në mandatin dhe fushëveprimin e tij dhe jepen rekomandime për adresimin e

tyre, përfshirë lidhur me akte nënligjore. Këtu gjithashtu analizohen dispozita të Kushtetutës dhe të

disa ligjeve të tjera që ndërlidhen me LShJ.

2Ligji për Shërbimin e Jashtëm ka hyrë në fuqi më 30 janar 2009, ndërsa para tij dy ligje të tjera që

prekin funksionimin e ShJ: Ligji për MPJ-në dhe Shërbimin Diplomatik (LMPJShD) (17 qershor 2008),

amendamentuar nga Ligji nr. 03/L-207 (më 25 gusht 2010), dhe Ligji për shërbimin konsullor (LShK) 3(më 30 janar 2009).

1

5Udhëzimi Administrativ nr. 03/2013 për Standardet e Hartimit të Akteve Normative , neni 7.4., 7.5., https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=8696.

3Ligji nr. 03/L-044 për Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Shërbimin Diplomatik të Republikës së Kosovës, https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=2519; Ligji nr. 03/L-207 për

ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit nr. 03/L-044 për Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Shërbimin Diplomatik të Republikës së Kosovës, https://gzk.rks-

gov.net/ActDetail.aspx?ActID=2692; Ligji nr. 03/L-125 për shërbimin konsullor të misioneve diplomatike dhe konsullore të Republikës së Kosovës, https://gzk.rks-

gov.net/ActDetail.aspx?ActID=2618 (qasur më së fundmi më 10/07/2018).4Ligji nr. 03/L-122 për Shërbimin e Jashtëm, neni 1.

²Ligji nr. 03/L-122 për Shërbimin e Jashtëm, https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=2615 (qasur më së fundmi më 10/07/2018).

1Kushtetuta e Republikës së Kosovës, neni 65.12, 84.10, 94.9, 84.24, 84.25, 93.8, https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=3702 (qasur më së fundmi më 10/07/2018).

7

Prandaj rekomandohet që në nenin mbi qëllimin të specifikohet që ligji synon gjithashtu të rregullojë si

në vijim:

• Të vendosë parimet e përgjithshme të funksionimit të ShJ;

• Të gjitha aspektet që ndërlidhen me nëpunësit e ShJ, përkatësisht parimet e përgjithshme për

ushtrimin e funksioneve të tyre, lëvizjen e tyre brenda shërbimit, dhe statusin e të drejtat e tyre;

dhe

• Funksionet e ShJ dhe të misioneve të tij si organe përgjegjëse për zbatimin e politikës së

jashtme;

• Themelimin, riorganizimin dhe shuarjen e misioneve të ShJ;

• Funksionet e organeve të tjera të MPJ-së, si dhe të institucioneve të tjera shtetërore (përfshirë

kompetencat e Presidentit, Kuvendit dhe të Qeverisë e Kryeministrit lidhur me emërimet,

shkarkimet dhe aspektet e tjera të lëvizjen e nëpunësve brenda shërbimit, mbikëqyrjen e

monitorimin, etj.) në kontekstin e funksionimit të ShJ, përfshirë kompetencat e vendimmarrjes

lidhur me ShJ dhe brenda tij;

• Bashkëpunimin dhe koordinimin me institucionet e tjera shtetërore (Kuvendin, Presidentin,

Qeverinë, ministritë dhe institucione të tjera) përgjatë tërë ciklit të politikës së jashtme.

Më tej, rekomandohet që kjo pjesë e ligjit të plotësohet me një nen që përcakton fushëveprimin e ligjit,

duke specifikuar se ai krijon të drejta dhe detyrime për këto subjekte:

• Ministri dhe institucione të tjera shtetërore që zhvillojnë dhe zbatojnë politika në sektorë

specifikë.

• Institucionet shtetërore që kanë kompetenca të parapara me Kushtetutë në lidhje me

fushëveprimin e ShJ-së (Presidentin, Kuvendin dhe Qeverinë e Kryeministrin);

• Ministrinë e Punëve të Jashtme;

• Organet e Shërbimit të Jashtëm;

6Përkufizimet e përdorura në LShJ mund të ndahen në dy grupe: të strukturave e autoriteteve

institucionale dhe ato të nëpunësve të ShJ. Grupi i parë përfshin përkufizimin për MPJ-në, ministrin e

saj, misionin diplomatik dhe Komisionin e Gradave dhe të Disiplinës, ndërsa i dyti, deri diku, të gjitha

kategoritë kryesore të nëpunësve të ShJ. Përkufizimi për misionin diplomatik dallon nga ai i dhënë në

LMPJShD: ky i fundit nuk specifikon se ato gëzojnë imunitet diplomatik, ndërsa LShJ po. Më tej, është i

paqartë dallimi ndërmjet termit 'anëtarët e personelit të misionit' dhe 'anëtarët e shërbimit të jashtëm'.

Sa u përket termave që janë pjesë e ligjit, rekomandohet që:

• Për shkak të ngjashmërisë mes tyre, termat 'anëtarët e personelit të misionit' dhe 'anëtarët e

shërbimit të jashtëm' të zëvendësohen me termin 'nëpunës i Shërbimit të Jashtëm', i cili duhet të

përfshijë të gjithë personat e punësuar në misionet e ShJ (nëpunësit diplomatikë dhe ata

jodiplomatikë);

• Termat 'personeli administrativ' dhe 'personeli shërbyes' të zëvendësohen me termin 'nëpunës

jodiplomatikë', i cili duhet të përfshijë nëpunësit administrativë, teknikë dhe ata shërbyes.

• Për shkak të ngjashmërisë mes tyre, termat 'personeli diplomatik' dhe 'përfaqësuesi diplomatik' të

zëvendësohen me termin 'nëpunës diplomatik';

6Ligji nr. 03/L-122 për Shërbimin e Jashtëm, neni 2.

8

Prandaj, rekomandohet që këto tri grupe termash, të cilët nuk janë pjesë e ligjit, të përkufizohen si në

vijim:

Në anën tjetër, tri grupe termash të përdorur nuk janë përkufizuar: termat lidhur me strukturat

institucionale, ato që lidhen me nëpunësit e ShJ (përfshirë ato mbi rekrutimin dhe lëvizjen brenda

shërbimit), si dhe termat mbi aspektet e funksionimit e ato procedurale.

• Aspektet e funksionimit dhe ato procedurale: 'akreditim', 'gradë diplomatike', 'gradë konsullore',

'gradim', 'rotacion', 'transferim', 'urdhëresë', 'pëlqim i Qeverisë', dhe 'imunitet diplomatik'.

• Nëpunësit e ShJ: termi 'diplomat' duhet të përfshijë të gjithë personat që mbajnë grada

diplomatike ose konsullore, përfshirë diplomatët e karrierës dhe ata të emëruar përkohësisht ose

me një detyrë të posaçme; pastaj termat si 'ambasador jorezident', 'i ngarkuar me punë', 'ministër',

'ministër-këshilltar', 'sekretar i parë', 'sekretar i dytë', 'sekretar i tretë', 'atashe', 'përfaqësues i

përhershëm', nëpunësit e emëruar në misione nga institucione të tjera shtetërore, 'post diplomatik',

'post konsullor', 'kandidat për diplomat karriere', 'kandidat për emërim për diplomat'; gjithashtu

duhet të definohen 'anëtarët e familjes së diplomatit', duke specifikuar saktësisht kush bën pjesë

aty.

• Strukturat institucionale: 'mision i përhershëm', 'mision i posaçëm', 'mision i përbashkët', 'zyrë

diplomatike', 'zyrë e posaçme', 'zyrë ndërlidhëse', 'konsullatë e përgjithshme', 'zyrë konsullore',

'shërbime konsullore në kuadër të misioneve diplomatike', dhe 'mision konsullor';

Për të mbuluar këtë aspekt dhe të tjerë, rekomandohet vendosja e një neni të ri i cili të përmbajë

dispozita që përcaktojnë parimet e përgjithshme të funksionimit të ShJ, sipas të cilave ai funksionon,

ndër të tjera, bazuar në:

Dispozitat mbi bazën juridike të funksionimit të ShJ e rregullojnë këtë pjesërisht (duke specifikuar

Kushtetutën, LShJ dhe LMPJShD, dhe aktet nënligjore për zbatimin e tyre). Pjesa tjetër e këtij neni

përmend mandatin e institucioneve të tjera që kanë kompetenca lidhur me ShJ (por i përsërit të njëjtat

që parasheh Kushtetuta), si dhe Programin e Qeverisë dhe 'orientime e Kuvendit', si bazë shtesë 7juridike. Pasi që 'orientimet e Kuvendit' deri më tani nuk ka marrë një formë dhe praktikë konkrete,

dhe pasi që Programi i Qeverisë miratohet në Kuvend, një instrument i tillë nuk konsiderohet i

nevojshëm.. Pasi që ky nen faktikisht nuk përcakton bazën juridike për funksionimin e ShJ në mënyrë

të plotë dhe koherente, rekomandohet heqja e tij në tërësi.

• Llogaridhënien dhe mbikëqyrjen e brendshme, në përputhje me hierarkinë institucionale të

përcaktuar me Kushtetutë dhe legjislacionin relevant, përfshirë një sistem të vlerësimit të

performancës që duhet ta zhvillojë MPJ, në bashkëpunim me institucionet e tjera relevante, dhe të

cilin gjithashtu duhet ta zbatojë;

• Parimet udhëheqëse ekzistuese të funksionimit të institucioneve publike në Kosovë – si

profesionalizmi, mos-diskriminimi, ndalimi i ndërhyrjes së tepruar politike, integriteti, llogaridhënia,

transparenca, mbrojtja e interesave shtetërore dhe e shtetasve të Kosovës jashtë vendit,

përfaqësimi i denjë i shtetit në skenën ndërkombëtare, etj. – në përputhje me legjislacionin relevant

dhe praktikat e standardet ndërkombëtare;

• Instrumentet ligjore dhe praktikat e standardet ndërkombëtare lidhur me funksionimin e

institucioneve të tilla si Shërbimi i Jashtëm;

• Kushtetutën dhe ligjet relevante të fushës së politikës së jashtme, si dhe aktet nënligjore për

zbatimin e tyre;

7Ibid, neni 3.

9

• Përfaqësimin e unifikuar dhe koherent të shtetit në botë, përmes një qasjeje përfshirëse të të

gjitha institucioneve relevante shtetërore.

• Politikën e jashtme shtetërore të zyrtarizuar përmes dokumenteve si Programi i Qeverisë dhe

dokumentet e tjera relevante të politikave dhe planifikuese të fushës së politikës së jashtme, si dhe

një kornizë e proces të rregullt të planifikimit të politikave;

Dispozitat mbi kornizën institucionale vendosin bazën ligjore të mandatit të MPJ-së, përkatësisht të

Ministrit, DP-së dhe Akademisë Diplomatike (AD), në raport me ShJ. Një mangësi këtu është mungesa

e bazës ligjore, bazuar në Kushtetutë, mbi mandatin e Kuvendit, Presidentit dhe Qeverisë vis-à-vis ShJ.

Prandaj rekomandohet shtimi i dispozitave që specifikojnë mandatin e tyre lidhur me tri aspekte:

kornizat e përgjithshme, misionet, dhe nëpunësit e tij. Këtu hyjnë edhe aspektet e raportimit të rregullt

dhe ad hoc nga ana e ShJ (në të gjitha nivelet) këtyre institucioneve, si dhe ato të mbikëqyrjes (në

nivel të politikave, financiar, etj.), me synim të sigurimit të llogaridhënies.

Mbi këtë bazë ligjore rreth kornizës së politikave dhe asaj planifikuese të ShJ, rekomandohet që

Rregullorja për Shërbimin e Jashtëm (RrShJ) të përcaktojë formën dhe kornizat përmbajtjesore të

planifikimit të detyrueshëm vjetor për funksionimin e këtij shërbimi. Planifikimi duhet të zhvillohet në

tri nivele: të MPJ-së, të Drejtorisë së Përgjithshme (DP, përgjegjëse për mbikëqyrjen e ShJ), dhe në

nivel të misioneve.

LShJ gjithashtu specifikon se Ministri drejton dhe përfaqëson ShJ, ndërsa DP bashkërendon 8komunikimin me misionet, harton e realizon synimet e ShJ dhe udhëheq zyrat përkatëse të ministrisë.

Mangësia këtu është se përgjegjësitë e të dy instancave, Ministrit dhe DP-së, janë përcaktuar në

mënyrë tejet të përgjithësuar.

Sa i përket Ministrit, rekomandohet të shtohen tri grupe dispozitash, të cilat duhet të:

• Specifikojnë se mandati i tij si autoriteti drejtues i ShJ rrjedh nga mandati i këtij shërbimi lidhur

me formulimin politikës së jashtme (respektivisht të objektivave strategjike afatgjata dhe atyre

afatshkurtra të saj) dhe zbatimin e saj;

• Përcaktojnë përgjegjësitë e tij vendimmarrëse lidhur me funksionimin e ShJ: përcaktimin e

objektivave të tij, miratimin e strukturës organizative të misioneve (përmes vendimeve), si dhe në

komunikimin, raportimin dhe mbikëqyrjen së punës së tyre; dhe

• Përcaktojnë përgjegjësitë e tij vendimmarrëse për hapjen, mbylljen dhe riorganizimin e misioneve,

si dhe lëvizjen e nëpunësve të ShJ brenda shërbimit.

8Ibid, neni 4-5.

10

Sa i përket DP, rekomandohet që LShJ të parashohë që mandati i saj të jetë koordinimi, në nivel

profesional (para vendimmarrjes në nivelin politik, në ato raste kur kjo e fundit kërkohet me ligj) i tërë

kornizës institucionale për funksionimin e ShJ. Këto reforma duhet të sigurojnë vendosjen e bazës

ligjore, përmes dispozitave specifike, për ushtrimin e detyrave dhe përgjegjësive shtesë, ndërsa RrShJ

të parashohë mekanizmat dhe procedurat për këto.

Këto detyra dhe përgjegjësi shtesë janë si në vijim:

• Zhvillimi dhe zbatimi i një sistemi të vlerësimit të performancës së misioneve dhe monitorimi i

zbatimit të tij, përfshirë raportimin e rregullt mbi zbatimin e planeve vjetore dhe vlerësimin e punës

së nëpunësve;

• Koordinimi dhe lehtësimi i bashkëpunimit të misioneve me selinë qendrore të MPJ-së dhe

institucione të tjera shtetërore, përfshirë një sistem, të bazuar në rregulla të qarta, për raportim

dhe shkëmbimin e informatave të tjera.

• Zhvillimi i parimeve dhe kritereve për themelimin, shuarjen dhe riorganizimin e misioneve, dhe

rregullave për zbatimin e tyre, si dhe monitorimi i respektimit të tyre nga institucionet e përfshira;

• Propozimi i akteve nënligjore e rregullative, atyre procedurale dhe instrumenteve të tjera për

zbatimin e LShJ-së, si dhe udhëheqja, në nivel teknik, e procesit të hartimit/amendamentimit të

tyre. Përmes këtyre instrumenteve gjithashtu duhet të vendosen parimet, kriteret, rregullat dhe

procedurat për:

o Emërimin, shkarkimin, suspendimin, gradimin (përfshirë uljen në detyrë) të nëpunësve;

o Zbatimin e sistemit të rotacionit ndërmjet misioneve dhe selisë qendrore të MPJ-së;

o Transferimin e nëpunësve ndërmjet misioneve; dhe

o Emërimin e zyrtarëve të institucioneve të tjera për të shërbyer në misione;

• Propozimi i politikave konkrete për zbatimin e LShJ dhe funksionimin e ShJ dhe i dokumenteve të

politikave e atyre planifikuese (afatmesme dhe afatshkurtër) për këtë qëllim, si dhe udhëheqja, në

nivel teknik, e procesit për hartimin e tyre;

LShJ përcakton se Akademia Diplomatike (AD) themelohet nga Ministri, me pëlqimin e Qeverisë, dhe 9funksionimi i saj rregullohet me akt nënligjor të MPJ-së. Meqë ka funksione dhe rol në funksionimin e

një shërbimi që përfaqëson shtetin në skenën ndërkombëtare, rekomandohet që kjo dispozitë e LShJ-

së të parashohë mandatin dhe funksionet e saj. Ndër funksionet e AD duhet të jetë zhvillimi i plan-

programeve të detyrueshme të trajnimit bazik dhe të avancuar për ShJ (në përputhje me standardet

ndërkombëtare për institucione të tilla), si dhe trajnimi dhe certifikimi i detyrueshëm i të gjithë

nëpunësve tij para marrjes së detyrës. Gjithashtu duhet të specifikohet që funksionimi i saj të

rregullohet me rregullore të Qeverisë, e jo me rregullore të MPJ-së – siç është aktualisht .

Kreu II gjithashtu rregullon hapjen, riorganizimin dhe mbylljen e misioneve diplomatike, llojet dhe

funksionet e tyre dhe të shefave të misioneve, dhe personelin e tyre. Këto aspekte të funksionimit të

ShJ gjithashtu rregullohen nga LMPJShD dhe LShK, gjë që ka krijuar fragmentim dhe jo-koherencë në

rregullimin e funksionimit të ShJ. LMPJShD përmban dispozita të përgjithshme mbi hapjen e misioneve

diplomatike, komunikimin e mbikëqyrjen e funksionimit të tyre, kriteret e përgjithshme për

përzgjedhjen shefave të misioneve, caktimin nëpër misione të zyrtarëve nga ministritë dhe organet e 10tjera shtetërore.

Amendamentet e vitit 2010 kanë prekur dy aspekte të funksionimit të ShJ, përkatësisht të misioneve

diplomatike. Së pari, janë konkretizuar më tej kriteret për emërimin e ambasadorëve, konsujve të

9Ibid, neni 7.10Ligji nr. 03/L-044 për Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Shërbimin Diplomatik të Republikës së Kosovës, nenet 5-8.

11

Prandaj, rekomandohet që të gjitha dispozitat lidhur me 'misionet e Shërbimit Diplomatik' të barten në

LShJ, ndërsa LMPJShD të rregullojë vetëm funksionimin e MPJ-së. Kjo do të adresonte fragmentimin

ekzistues duke rregulluar dy komponentët e institucionit me ligje të veçantë: me LShJ pjesën e MPJ-së

që funksionon jashtë vendit (pra të të gjitha llojeve të misioneve të ShJ), ndërsa me LMPJShD aktual

pjesën MPJ-së që funksionon brenda vendit. Më tej, nuk ka nevojë të përdoret termi 'shërbimi

diplomatik', pasi që, sipas përkufizimit të LShJ, nuk ekziston si shërbim brenda ShJ, pasi që misionet

diplomatike dhe ato konsullore janë pjesë e ShJ.

15Duke synuar rregullimin e hapjes, mbylljes dhe riorganizimit të misioneve diplomatike, LShJ specifikon

se mënyra e funksionimit, struktura dhe numri i personelit të tyre përcaktohen nga Ministri i Punëve

të Jashtme, dhe se ato veprojnë nën mbikëqyrjen e Ministrit. Dispozita për hapjen, mbylljen dhe

riorganizimin e misioneve është po aq e përgjithshme sa ajo e Kushtetutës, duke e lënë pa e rregulluar

vendimmarrjen dhe parimet e kriteret përkatëse.

Kur jemi te kategoritë e misioneve, duhet përmendur dispozitën që parasheh hapjen e misioneve të 14posaçme , për të negociuar ose kryer detyra të posaçme në interes të shtetit. Themelimi, përbërja dhe

funksionet e tyre përcaktohen nga Presidenti, pas konsultimit me Kryeministrin. Prandaj,

rekomandohet që misionet e posaçme të parashihen si njëra nga kategoritë e misioneve diplomatike,

në nenin 8, ndërsa neni aktual 11 të fshihet fare.

përgjithshëm, konsujve dhe shefave të tjerë të misioneve. Së dyti, është konkretizuar më tej procesi i 11vendimmarrjes për emërimin e ambasadorëve dhe të shefave të misioneve. LShJ rregullon

funksionimin e ShJ si strukturë e unifikuar institucionale në kuadër të MPJ-së, duke i përkufizuar

misionet diplomatike dhe ato konsullore si organe të tij. Neni 1 i LMPJShD parasheh themelimin e një

pjese të ShJ (Shërbimit Diplomatik) dhe kompetencat e përgjegjësitë e tij, ndërsa neni 5 i tij flet për

misione diplomatike dhe zyra të tjera jashtë vendit, pra ambasada dhe misione të tjera diplomatike.

Rregullimi i ShJ me dy ligje krijon fragmentim, ndërsa mungesa e koherencës qëndron në përdorimin

në to të përkufizimeve të ndryshme të ShJ-së dhe organeve të tij.

Prandaj rekomandohet që të shtohen dy grupe dispozitash, që do të vendosnin:

Ligji për shërbimin konsullor përcakton kategoritë e misioneve të ShJ-së: misionet diplomatike dhe ato

konsullore. Ai gjithashtu specifikon nënkategoritë e misioneve: ambasadat dhe misionet e përhershme,

si misione diplomatike, si dhe konsullatat e përgjithshme, konsullatat, nënkonsullatat dhe zyrat 12konsullore, si misione konsullore. Përveç kësaj, më tej rregullon ofrimin e shërbimeve konsullore nga

misionet diplomatike dhe konsullore, duke specifikuar se ato mund të ofrohen edhe nga misionet 13diplomatike. Por, një mangësi këtu qëndron në atë se nuk përcakton nivelin e përfaqësimit konsullor

në qytete, pra kryeqytete, ku veprojnë misionet diplomatike (ambasadat); me fjalë të tjera, nuk

parasheh çfarë nënkategorish të misioneve konsullore (konsullata të përgjithshme, konsullata,

nënkonsullatat apo zyra konsullore) lejohet të hapen në kryeqytete.

• Parimet dhe kriteret për hapjen, mbylljen dhe riorganizimin e misioneve të ShJ, si dhe për

përcaktimin e madhësisë dhe organizimit të tyre (përfshirë strukturën dhe numrin e personelit);

bazuar në këto dispozita të reja, RrShJ duhet të rregullojë anën procedurale të këtyre aspekteve të

funksionimit të ShJ-së, përfshirë një strukturë të unifikuar organizative për të gjitha misionet (në

formë organogrami).

• Parimet dhe kriteret për përzgjedhjen, emërimin, akreditimin, gradimin dhe shkarkimin e

nëpunësve (diplomatikë dhe atyre jodiplomatikë) të ShJ-së, në kuadër të kapitullit të rekomanduar

këtu lidhur me nëpunësit e ShJ.

11Ligji nr. 03/L-207 për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit nr. 03/L-044 për Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Shërbimin Diplomatik të Republikës së Kosovës.12Ligji nr. 03/L-122 për Shërbimin e Jashtëm, neni 8.

13Ibid, neni 10.4.

14Ibid, neni 11.15Ibid, neni 9.

12

Funksionet për promovim përfshijnë promovimin e paqes e sigurisë rajonale e ndërkombëtare; dhënien

e kontributit në mbrojtjen e të drejtave e lirive themelore të njeriut të njohura në nivel universal; dhe

promovimin e veprimtarisë së organizatave publike, qendrave ose instituteve të Kosovës jashtë vendit.

Misioneve diplomatike mund t'u ngarkohen edhe funksione të tjera, me autorizim të Ministrit të Punëve

të Jashtme, bazuar në LShJ, LMPJShD dhe akte nënligjore. LShJ gjithashtu parasheh se misionet

diplomatike mund të ofrojnë shërbime konsullore në shtetet pranuese, përkatësisht në ato pjesë të

territorit të tyre që nuk mbulohen nga misionet konsullore, nëse ka. Mangësia kryesore e LShJ-së sa u

përket funksioneve të misioneve është se nuk parasheh një kornizë dhe proces të obligueshëm për

zhvillimin dhe zbatimin e politikës së jashtme në bazë të të cilave misionet diplomatike do të ushtronin

këto funksione.

16Funksionet e misioneve diplomatike mund të ndahen në tri grupe: përfaqësuese, për mbrojtjen e

interesave, dhe ato promovuese. Funksionet përfaqësuese përfshijnë përfaqësimin politik të shtetit në

skenën ndërkombëtare dhe nxitjen e fuqizimin e marrëdhënieve dypalëshe e shumëpalëshe (politike,

ekonomike, etj.). Funksionet për mbrojtjen e interesave përfshijnë mbrojtjen e interesave të shtetit,

shtetasve dhe personave juridikë të Kosovës; informimin mbi zhvillimet në shtetet pranuese dhe

veprimtarinë e organizatave pranuese kur preket interesi shtetëror; pjesëmarrjen në procese për

lidhjen e marrëveshjeve dhe pjesëmarrjen në konferenca ndërkombëtare; promovimin, mbrojtjen dhe

fuqizimin e sigurisë dhe statusit ndërkombëtar të shtetit; mbrojtjen e të drejtave e lirive themelore të

shtetasve të Kosovës; si dhe mbrojtjen e sovranitetit, integritetit territorial dhe interesave të tjera

shtetërore.

Prandaj, rekomandohet që LShJ të plotësohet duke i shtuar dispozita mbi detyrat dhe përgjegjësitë e

misioneve lidhur me zhvillimin dhe planifikimin afatmesëm dhe afatshkurtër të politikës së jashtme

(bazuar në një koncept të planifikimit në tre nivele: shtetëror, brenda MPJ-së, dhe në kuadër të ShJ e

secilit mision) dhe zbatimin e saj. Bazuar në dispozita të tilla, RrShJ do të rregullonte hollësisht

procesin, gjithashtu duke specifikuar fushëveprimin e këtyre dokumenteve, afatet kohore për hartimin,

zbatimin e monitorimin e këtyre dokumenteve, si dhe detyrat dhe përgjegjësitë institucionale të ShJ,

përfshirë lidhur me bashkëpunimin me strukturat e tjera të MPJ-së dhe institucione të tjera

shtetërore, sipas nevojës.

17Pjesa tjetër e dispozitave të kreut II dhe kreu III rregullojnë disa aspekte të nëpunësve të misioneve

diplomatike: kategoritë e tyre; funksionet e shefave të misioneve diplomatike dhe akreditimin në disa

vende, pozitën e të ngarkuarit me punë; funksionet e nëpunësve të ShJ, pranimin e tyre në shërbim,

dhe transferimin e ngritjen e tyre në detyrë; tërheqjen e parakohshme, pezullimin dhe humbjen e

statusit; si dhe gradat dhe gradimin (përfshirë funksionimin e Komisionit të Gradave). Një mangësi që

vihet re është njëfarë fragmentimi strukturor në rregullimin e të gjitha aspekteve të nëpunësve të ShJ,

prandaj të gjitha këto dispozita duhet të bëhen pjesë e një kapitulli të veçantë mbi nëpunësit e ShJ-së.

Neni 13 specifikon se emërimi i shefave të misioneve rregullohet me LMPJShD, por ka dy mangësi. Së

pari, ky nen nuk e rregullon fare emërimin e nëpunësve të tjerë diplomatikë dhe atyre jodiplomatikë.

Neni 12 përmban dy dispozita të ndryshme: paragrafi 1 përcakton kategoritë e nëpunësve diplomatikë

të ShJ, ndërsa paragrafi 2 synon të rregullojë emërimin e nëpunësve të institucioneve të tjera për të

shërbyer në misione diplomatike. Një mangësi tjetër e këtij neni është se nuk përcakton statusin e

nëpunësve të ShJ, gjë që nuk specifikohet as në dispozitat e nënkreut II të kreut III, mbi statusin e

tyre. Këto të fundit as nuk i referohen dispozitës së LMPJShD e cila specifikon se anëtarët e Shërbimit 18Diplomatik të Kosovës, përveç të emëruarve politikë, janë pjesë e Shërbimit Civil.

16Ibid, neni 10.17Ibid, nenet 12 – 30.18Ligji nr. 03/L-044 për Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Shërbimin Diplomatik të Republikës së Kosovës, neni 8.

13

Së dyti, ai nuk specifikon fare se duhet të merret parasysh konkursi i hapur (i paraparë me nenin 20).

Ky rregullim i vagullt lë hapësirë për ndërhyrje dhe ndikim të tepruar politik, gjë që, sipas të gjeturave

të kësaj analize politikash, konsiderohet ndër sfidat kryesore. Kjo e fundit edhe për shkakun që me ligj

parashihet që vetëm gjysma e shefave të misioneve mund të jenë diplomatë të karrierës, ndërsa 19gjysma tjetër mund të jenë të emëruar politikë. Neni 14 synon përcaktimin e detyrave dhe

përgjegjësitë e shefave të misioneve diplomatike.

Prandaj, rekomandohet si në vijim:

• Neni 14 të bëhet pjesë e kapitullit të ri mbi nëpunësit e ShJ, duke u zgjeruar në disa dispozita që

do të përcaktojnë detyrat dhe përgjegjësitë e të gjitha kategorive të nëpunësve të ShJ-së;

• Pozita e të të ngarkuarit me punë, e paraparë në nenin 16, të parashihet si njëra nga kategoritë e

nëpunësve të ShJ-së, ndërsa neni aktual 16 të hiqet nga ligji;

• Paragrafi 2 i nenit 12 të bëhet pjesë e kapitullit mbi nëpunësit e ShJ, duke rregulluar në mënyrë

gjithëpërfshirëse emërimin në misione të atyre që janë nëpunës të institucioneve të tjera, të cilët

gjithashtu duhet të parashihen si njëra nga kategoritë e nëpunësve të ShJ;

• Paragrafi 1 i nenit 12 të bashkohet me nenin 17, mbi funksionet diplomatike, si pjesë e kapitullit të

veçantë të rekomanduar këtu, mbi nëpunësit e ShJ. Këto dispozita të reja duhet të përcaktojnë

listën e plotë të kategorive të nëpunësve (diplomatikë dhe atyre jodiplomatikë) të ShJ;

• Neni 13 të fshihet fare, ndërsa në kuadër të këtij kapitulli të ri të parashihen dispozita specifike

mbi emërimin dhe lirimin nga detyra të të gjitha kategorive të nëpunësve diplomatikë e atyre

jodiplomatikë, përfshirë atë të nëpunësve të institucioneve të tjera, gjithashtu duke specifikuar

autoritetet përgjegjëse;

• Neni 15, mbi akreditimin në disa vende, është konceptualisht pjesë e procesit të emërimit të

nëpunësve të ShJ, kështu që ai – së bashku me nenin 20, mbi pranimin në ShJ, dhe nenet 26 – 30,

mbi gradat dhe gradimin – duhet të bëhen pjesë e kapitullit të ri mbi nëpunësit e ShJ-së, duke u

zgjeruar në disa dispozita që do të rregullojnë të gjitha aspektet e hyrjes dhe lëvizjes brenda këtij

shërbimi.

Në pjesën e mbetur të këtij kapitulli të kësaj analize politikash identifikohen mangësitë në krerët III, IV,

V dhe VI të LShJ, pasi që të gjitha këto dispozita kanë të bëjnë me nëpunësit e ShJ. Një rekomandim i

përgjithshëm rreth strukturës është që të gjithë këta kapituj të integrohen në një kapitull të vetëm i

cili duhet të rregullojë të gjitha aspektet që kanë të bëjnë me nëpunësit e këtij shërbimi.

Nenet 17 – 18 synojnë vendosjen e bazës ligjore mbi detyrat dhe përgjegjësitë e nëpunësve të ShJ dhe

kategoritë e tyre, por këtu ka dy mangësi: ato përkufizohen si funksione të anëtarëve të personelit

diplomatik, jo si detyra dhe përgjegjësi të nëpunësve të ShJ, dhe nuk mbulojnë të gjitha kategoritë e

nëpunësve të ShJ. Prandaj, rekomandohet që të përdoret përkufizimi 'funksionet' të zëvendësohet me

atë 'detyrat dhe përgjegjësitë', pasi që ShJ kryen funksione institucionale përmes detyrave dhe

përgjegjësive të nëpunësve të tij, si dhe që të listohen të gjitha kategoritë e nëpunësve të ShJ (si ata

diplomatikë, ashtu edhe ata jodiplomatikë).

Nenet 19-20 synojnë të vendosin kriteret dhe të përcaktojnë mënyrën për pranim në ShJ, por kanë dy

mangësi. Së pari, kriteret e përvijuara në nenin 19 janë formuluar në mënyrë tejet të përgjithshme,

ndërsa nuk janë zbërthyer në kritere më konkrete as përmes RrShJ. Së dyti, neni 20 specifikon se

pranimi në ShJ bëhet përmes konkursit të hapur, por mungojnë parime të tjera, si mos-diskriminimi,

etika, profesionalizmi, rekrutimi dhe ngritja në detyrë në bazë të meritave, transparenca, etj..

19Ibid, neni 7.7.

14

Më tej, nenet 21 – 25 synojnë të rregullojnë detyrat dhe përgjegjësitë e nëpunësve të ShJ, transferimet

e brendshme, tërheqjen e parakohshme, pezullimin dhe humbjen e statusit. Mangësia më e dukshme

këtu është mungesa e koherencës, pasi që përdoren terma të ndryshëm për nëpunësit e ShJ:

'përfaqësues diplomatik', 'nëpunës i shërbimit të jashtëm', 'punonjës i shërbimit të jashtëm', 'personel i

misioneve diplomatike', si dhe terma më specifikë, si 'ambasador', 'konsull', 'shef misioni', etj.

Neni 21 – mbi transferimin, lëvizjen paralele dhe ngritjen në detyrë të nëpunësve të ShJ – parasheh

vendimmarrjen në përgjithësi dhe bazën ligjore për rregullim më të hollësishëm të këtyre tri aspekteve.

Ky nen ka dy mangësi kryesore. Së pari, ai është formuluar në mënyrë tejet të përgjithshme, dhe si i

tillë nuk bën dallimin ndërmjet nëpunësve diplomatikë dhe atyre jodiplomatikë e as nuk qartëson se si

ndërlidhen postet diplomatike a ato konsullore me gradat përkatëse. Më tej, ai nuk vendos një sistem

të rotacionit ndërmjet misioneve dhe selisë qendrore të MPJ-së e as nuk qartëson se si duhet zbatuar

transferimet brenda ShJ (nga një mision në tjetrin, dhe nga pozita diplomatike në ato konsullore e

anasjelltas). Së treti, ky nen i referohet vlerësimit të punës si bazë për transferim, lëvizje paralele dhe

ngritje në detyrë, por nuk parasheh një mekanizëm për vlerësimin e punës së të gjithë nëpunësve të

ShJ (në kuadër të një sistemi të integruar të personelit, ndërsa RrShJ, në nenin 7, përmban dispozita

mbi një sistem të tillë).

Nenet 23-25 rregullojnë tërheqjen e parakohshme të nëpunësve diplomatikë, si dhe pezullimin dhe

humbjen e statusit të tyre. Neni 23 parasheh rastet kur një ambasador ose shef misioni mund të

tërhiqet nga misioni diplomatik para përfundimit të mandatit. Neni 24 rregullon pezullimin e nëpunësve

diplomatikë nga ShJ, por nuk e rregullon shkarkimin e tyre nga detyra. Neni 25, mbi humbjen e

statusit në ShJ, u referohet përfaqësuesve diplomatikë, por nuk specifikon cilat kategori të nëpunësve

të ShJ-së i përfshin.

Prandaj rekomandohet si në vijim:

Neni 22 parasheh që mandati i përfaqësuesve diplomatikë të jetë katërvjeçar, por ka tri mangësi. Së

pari, është e paqartë cilat kategori të nëpunësve diplomatikë i përfshin. Së dyti, nuk e përcakton

kohëzgjatjen e mandatit (punësimit në të) të nëpunësve jodiplomatikë. Së treti, lë hapësirë për

arbitraritet pasi që lejon që kohëzgjatja e mandatit të jetë ndryshe, bazuar në nevoja të MPJ-së ose

diskrecionin e Ministrit.

• Që diskrecioni i Ministrit të kufizohet duke specifikuar që ai mund të zgjasë mandatin e

nëpunësve diplomatikë jo më gjatë se gjashtë muaj më tepër;

• Të specifikohet se Ministri është i detyruar që në rastet e tërheqjes së nëpunësve diplomatikë, t'i

njoftojë ata mbi arsyet e tërheqjes të paktën gjashtë muaj përpara;

• Dispozitat mbi tërheqjen e parakohshme të nëpunësve diplomatikë, pezullimin dhe humbjen e

statusit të tyre të përfshijnë të gjithë nëpunësit diplomatikë.

Nenet 26 – 30 synojnë të rregullojnë gradat dhe gradimin në ShJ: kategoritë e gradave diplomatike e

atyre konsullore, dhënien e tyre, barasvlershmërinë e gradave e transferimin nga njëra në tjetrën, dhe

detyrat e përgjegjësitë e Komisionit të Gradave dhe Disiplinës. Mangësia sa i përket Komisionit është

se përbërja e tij duhet të parashihet me LShJ, e jo me akt nënligjor të MPJ-së (RrShJ), siç është

aktualisht, për shkak të rëndësisë dhe përbërjes së tij, dhe gjithashtu pasi që përfshin edhe

përfaqësues të Zyrës së Presidentit dhe të Kuvendit. Neni 28 nuk specifikon se vlerësimi për dhënie të

gradave duhet të marrë parasysh edhe historikun disiplinor të nëpunësve që kërkojnë gradim.

15

Nenet 31 – 32 përcaktojnë të drejtat dhe detyrimet e nëpunësve të ShJ. Neni 31, mbi të drejtat e tyre,

është formuluar në mënyrë tejet të përgjithshme, dhe si i tillë nuk bën dallimin ndërmjet kategorive të

nëpunësve (atyre diplomatikë dhe atyre jodiplomatikë) dhe niveleve të ndryshme të tyre (sipas

gradave). Ai është i paqartë lidhur me atë nëse kategoritë e ndryshme të nëpunësve të ShJ gëzojnë të

drejta e liri themelore, si ajo e organizimit sindikal dhe në shoqëri civile dhe e angazhimit akademik e

profesional, brenda kufizimeve ligjore për të gjithë shërbyesit publikë. Neni 32 gjithashtu është

formuluar në mënyrë tejet të përgjithshme, ndërsa një pjesë e tij faktikisht përvijon parime që duhet

të jenë pjesë e një kodi etike të ShJ.

Pjesa e parë, mbi aspektet e përgjithshme, duhet të përmbajë dispozita që reflektojnë këto elemente:

Nenet 33 – 34 rregullojnë çështjen e pagave dhe shpenzimeve të nëpunësve të ShJ dhe të anëtarëve

të familjeve të tyre që duhet të mbulohen nga buxheti i shtetit. Mangësia lidhur me pagat e nëpunësve

është se nuk i referohet Ligjit të Pagave si bazë ligjore, prandaj rekomandohet që t'i referohet atij. Sa i

përket trajtimit të anëtarëve të familjeve të nëpunësve, mangësia qëndron në atë që nuk specifikon

saktësisht cilët anëtarë të familjes së ngushtë kanë të drejtë në mbulimin e shpenzimeve nga buxheti i

shtetit.

Nenet 35 – 36 synojnë të rregullojnë statusin dhe rekrutimin e nëpunësve jodiplomatikë të ShJ të cilët

mbajnë pozita administrative, teknike dhe shërbyese. Sa i përket statusit të tyre, kjo dispozitë nuk

specifikon nëse për ta vlejnë rregullat e Shërbimit Civil edhe sa i përket nivelit të pagave të tyre, e as

nuk qartëson nëse familjet e tyre kanë të drejtë të përfitojnë nga mbulimi i shpenzimeve nga buxheti i

shtetit, siç parashihet në nenin 34.

Bazuar në mangësitë e identifikuara më sipër lidhur me nëpunësit e ShJ, rekomandohet që të gjitha

aspektet që ndërlidhen me ta, aktualisht të shpërndarë në katër kapituj, të rregullohen brenda një

kapitulli të LShJ. Ky kapitull duhet të ndahet në katër pjesë: aspektet e përgjithshme, detyrat dhe

përgjegjësitë e tyre, rregullimi i brendshëm i tyre, dhe statusi dhe të drejtat e tyre.

• Specifikimin se ky kapitull vendos bazën ligjore për të gjitha aspektet që kanë të bëjnë me

nëpunësit e ShJ.

• Parimet e përgjithshme që duhet respektuar nga nëpunësit e ShJ gjatë kryerjes së detyrave të

tyre, dhe nga institucionet relevante që qeverisin me të gjitha aspektet që ndërlidhen me

nëpunësit e tij (profesionalizmi, ndershmëria, korrektësia, paanshmëria politike, mos-diskriminimi,

integriteti, rekrutimi dhe promovimi në bazë të meritave, besueshmëria, transparenca,

përgjegjshmëria, etj.) .

• Listën e të gjitha kategorive të nëpunësve të ShJ që përcakton dhe rregullon ky ligj, e cila duhet

të përfshijë të gjithë nëpunësit diplomatikë dhe ata jodiplomatikë, si dhe të përcaktojë të gjitha

nivelet e hierarkisë së nëpunësve të cilave duhet t'u përmbahet secili mision në organizimin dhe

funksionimin e tij.

• Legjislacionin tjetër relevant, respektivisht ligje të tjera në fushën e politikës së jashtme (si LShK,

LMN, etj.); ligje që zbatohen për tërë Qeverinë, siç janë ato që rregullojnë Shërbimin Civil, pagat e

sektorit publik, organizimin e tij, etj.; RrShJ dhe akte të tjera nënligjore; dhe instrumente 'të butë', si

kode të etikës, udhëzues, urdhëresa, etj.

16

Pjesa e dytë, mbi detyrat dhe përgjegjësitë e nëpunësve të ShJ, duhet të përmbajë dispozita që

reflektojnë këto elemente:

• Bazën ligjore që obligon MPJ-në që të hartojë një kod të etikës për të gjithë nëpunësit e ShJ, i cili

duhet të vendosë standardet etike që duhet të respektojnë të gjithë nëpunësit, si dhe sjelljet e

ndaluara dhe masat disiplinore në rast të mosrespektimit të tyre. Ai duhet t'i parashohë këto në

hollësi, për kategoritë e ndryshme të nëpunësve, si dhe mekanizmat dhe procedurat për zbatimin e

tij.

• Kornizën e detyrave e përgjegjësive të nëpunësve diplomatikë, uniforme për të gjitha misionet. Ajo

duhet të parashohë detyrimet e tyre në katër nivele: brenda misionit, në raport me selinë qendrore

të MPJ-së (përfshirë njësitë e saj që merren me sfera specifike të politikës së jashtme), me

institucione të tjera (Presidentin, Kuvendin dhe Qeverinë, dhe me ministri e institucione të tjera).

Ajo gjithashtu duhet të bëjë të qartë dallimin ndërmjet llojeve të misioneve (në shtete, në

organizata ndërkombëtare, misioneve të posaçme, etj.), si dhe ndërmjet niveleve të ndryshme

hierarkike, bazuar edhe në gradat diplomatike dhe konsullore. Detyrat përfshijnë edhe raportimin e

rregullt mbi zbatimin e planeve vjetore dhe vlerësimin e punës së këtyre nëpunësve, ndërsa

aspektet procedurale duhet të rregullohen me RrShJ.

• Bazën ligjore që obligon MPJ-në që të rregullojë hollësisht, me akte nënligjore, instrumentet e

detyrueshme zbatuese për secilin nëpunës të të dy kategorive: përshkrimet e detyrave të punës,

planet vjetore të punës, planet vjetore për ngritje të kapaciteteve dhe vlerësimet vjetore të kryerjes

së detyrave të punës.

• Kornizën e detyrave dhe përgjegjësive të nëpunësve jodiplomatikë, uniforme për të gjitha

misionet, duke bërë të qartë dallimin ndërmjet nëpunësve administrativë, teknikë dhe atyre

shërbyes. Në këtë pjesë gjithashtu duhet të specifikohen arsyet kur mund të rekrutohen në pozita

të tilla shtetas të Kosovës dhe kur ata të shteteve pranuese. Detyrat e tyre duhet të përfshijnë

edhe raportimin e rregullt mbi zbatimin e planeve vjetore dhe vlerësimin e punës së këtyre

nëpunësve, ndërsa aspektet procedurale duhet të rregullohen me RrShJ.

Pjesa e tretë, mbi pranimin e nëpunësve në ShJ dhe lëvizjen e avancimin brenda tij, duhet të përmbajë

dispozita që reflektojnë këto elemente:

• Kriteret e përgjithshme për pranim në ShJ (bazuar në strukturën e nenit 19 të LShJ aktual). Këtu

gjithashtu duhet të parashihet vendosja e kritereve specifike, përmes RrShJ-së, për secilën

kategori të nëpunësve diplomatikë dhe atyre jodiplomatikë.

• Formën e rekrutimit: përmes konkursit të hapur për të dy kategoritë dhe të gjitha nivelet e

nëpunësve. Këtu gjithashtu duhet të specifikohet që procedurat të parashihen në RrShJ (e cila

duhet të përmbajë edhe formularët përkatës, si shtojca).

• Procesin e rekrutimit, nga konkursi deri te akreditimi, duke paraparë të gjitha fazat: konkursin,

propozimin për emërim, shqyrtimin e aplikacionit (ku duhet të hyjë edhe verifikimi i detyrueshëm i

sigurisë dhe konfirmimi i pranueshmërisë nga shteti/organizata pranuese), trajnimi dhe certifikimi

nga AD, dekretimi, dhe akreditimi. Këtu duhet të parashihet edhe akreditimi i shumëfishtë,

përfshirë duke specifikuar arsyeshmërinë dhe kriteret. Këtu gjithashtu duhet të specifikohet që

aspektet procedurale të rregullohen me RrShJ (e cila duhet të përmbajë edhe formularët përkatës,

si shtojca).

• Parimet udhëheqëse të procesit të rekrutimit në ShJ (si mos-diskriminimi, punësimi në bazë të

meritave, transparenca, e drejta e ankesës, etj).

17

• Tërheqjen e parakohshme, pezullimin, shkarkimin dhe humbjen e statusit të nëpunësve të ShJ, si

atyre diplomatik ashtu edhe atyre jodiplomatikë. Siç u theksua më sipër, edhe për këto katër

askete duhet specifikuar kriteret dhe procesin e vendimmarrjes, ndërsa aspektet procedurale të

rregullohen me RrShJ.

• Gradat dhe procesin e gradimit, të ndarë në dy pjesë: dispozitat për gradim dhe ato për

Komisionin për Grada dhe Disiplinë. Sa i përket gradimit, duhet specifikuar kategoritë e nëpunësve

që kanë të drejtë në gradim dhe ato që nuk kanë të drejtë, si dhe degradimin (uljen në detyrë).

Këtu gjithashtu duhet të specifikohen kriteret dhe procesi i vendimmarrjes për gradim për secilën

gradë, ndërsa procedurat të rregullohen me RrShJ. Lidhur me Komisionin për Grada dhe Disiplinë,

duhet të përcaktohet përbërja, mandati dhe vendimmarrja e tij, gjithashtu duke specifikuar që

aspektet procedurale të rregullohen përmes RrShJ.

• Emërimin e zyrtarëve të institucioneve të tjera për të shërbyer në misione. Në këtë pjesë duhet

specifikuar arsyeshmërinë e krijimit të pozitave të tilla nëpër misione, si dhe kriteret për emërim

dhe procesin e vendimmarrjes. Sa i përket arsyeshmërisë dhe kritereve, misioni përkatës dhe DP

duhet të obligohen që të paraqesin objektivat dhe impaktin që synohet të arrihet me krijimin e një

pozite të tillë, dhe kohëzgjatjen e saj. Përveç kësaj, misioni përkatës gjithashtu duhet të detyrohet

të përpilojë përshkrimin e vendit të punës, duke përvijuar në mënyrë të qartë detyrat dhe

përgjegjësitë e nëpunësit që kërkohet të transferohet (ashtu siç zbatohen për nëpunësit

diplomatikë të ShJ) dhe kriteret e përzgjedhjes për atë vend pune.

• Sistemin e rotacionit ndërmjet ShJ dhe selisë qendrore të MPJ-së dhe transferimet, duke

vendosur në mënyrë specifike kriteret dhe procesin e vendimmarrjes për rotacion ndërmjet

misioneve dhe selisë qendrore, si dhe ato për transferim ndërmjet misioneve dhe ndërmjet gradave

(bazuar në ekuivalencën e gradave). Aspektet procedurale duhet të rregullohen me RrShJ.

Pjesa e fundit, mbi statusin dhe të drejtat e nëpunësve të ShJ dhe anëtarëve të familjeve të tyre,

duhet të përmbajë dispozita që reflektojnë këto elemente:

• Statusin e nëpunësve diplomatikë dhe atyre jodiplomatikë të ShJ, duke specifikuar secilën të

drejtë që gëzon secila kategori: statusin e diplomatit, imunitetin diplomatik, trajnimin dhe

certifikimin nga AD, gradimin, si dhe paga adekuate dhe shpenzimet e tjera.

• Shpenzimet e tjera financiare që gëzojnë nëpunësit diplomatikë dhe ata jodiplomatikë të ShJ dhe

anëtarët e familjeve të tyre, duke specifikuar kategoritë e shpenzimeve që lejohet të mbulohen nga

buxheti i shtetit dhe shumat maksimale për secilin prej tyre, ndërsa lartësia e shumave duhet të

reflektojë nivelin e funksionit dhe koston e jetesës në vendet përkatëse.

• Të drejtat e tjera që garantohen me ligjet e Kosovës dhe të vendeve/organizatave pranuese.

• Bazën ligjore që rregullon pagat e nëpunësve diplomatikë dhe atyre jodiplomatikë të ShJ, duke

specifikuar gjithashtu përjashtimet e nevojshme, në përputhje me ligjet përkatëse.

Në kreun VII, dispozitat kalimtare, obligohet MPJ që të nxjerrë aktet nënligjore për zbatimin e LShJ-së, 20duke specifikuar vetëm RrShJ, por përveç saj janë në fuqi edhe shumë akte të tjera nënligjore. Kjo

krijon paqartësi rreth bazës ligjore të këtyre akteve nënligjore, dhe rrezikon të krijojë një praktikë të

rregullimit me akte nënligjore përtej fushëveprimit të LShJ, ose në kundërshtim me të. Prandaj

rekomandohet që në dispozitat kalimtare të specifikohen aktet nënligjore për zbatimin e tij, të paktën

duke iu referuar fushëveprimit të tyre. Kjo gjithashtu do të ndihmonte në shmangien e paqartësive

rreth funksioneve, detyrave dhe përgjegjësive në ShJ dhe në konkretizimin e tyre, pasi që shumë prej

tyre aktualisht përpiqen të rregullohen përmes dokumenteve me status të paqartë ligjor.

20Për më tepër hollësi, shihni https://gzk.rks-gov.net/SearchIn.aspx?Index=2&InstID=32 (qasur më së fundmi më 20/07/2018).

18

Përmbajtja/dispozitat aktuale Rekomandimet Rëndësia

Dispozita të përgjithshme Dispozita të përgjithshme

Qëllimi (neni 1)

[plotësim/dispozita të reja]

Qëllimet e ligjit – rregullimi i gjashtë

aspekteve lidhur me ShJ..

E lartë

Dispozita të reja Fushëveprimi – subjektet për të cilat

krijon të drejta dhe detyrime

E lartë

Përkufizimet (neni 2)

[plotësim/dispozita të reja]

- Plotësime në termat ekzistues.

- Shtimi i tri grupeve të termave të rinj:

institucionet, nëpunësit e ShJ, si dhe

aspektet e funksionimit të tij dhe

ato procedurale.

E lartë

Baza juridike (neni 3) Të fshihet Mesatare

Dispozita të reja Parimet e përgjithshme të funksionimit

të ShJ – pesë parime.

Mesatare

Dispozita të reja Konkretizimi i mandatit të Kuvendit,

Presidentit dhe Qeverisë në raport me ShJ.

Mesatare

1

Institucionet e Shërbimit

të Jashtëm

Institucionet e Shërbimit të Jashtëm2

Ministri (neni 4)

[plotësim/dispozita të reja]

Konkretizimi i mandatit të Ministrit

– katër aspekte.

E lartëDrejtoria e Përgjithshme (neni 5)

[plotësim/dispozita të reja]

Konkretizimi i mandatit të DP-së – gjashtë

aspekte të detyrave dhe përgjësive të tij.

Struktura e ministrisë (neni 6) Të fshihet E ulët

MesatareAkademia Diplomatike (neni 7)

[plotësim/dispozita të reja]Fuqizimi i mandatit të AD-së – dy aspekte

MesatareLlojet e misioneve (neni 8)

[plotësim/dispozita të reja]Shtimi i misioneve të posaçme si

kategori e misioneve diplomatike

Tabela 1. Përmbledhje e rekomandimeve lidhur me

Ligjin për Shërbimin e Jashtëm

19

Hapja, riorganizimi dhe mbyllja

e misioneve diplomatike (neni 9)

[plotësim/dispozita të reja]

Hapja, mbyllja dhe riorganizimi i misioneve

të Shërbimit të Jashtëm: Lista e parimeve

dhe kritereve për hapjen, mbylljen

dhe riorganizimin e misioneve të ShJ; dhe

përcaktimin e madhësisë dhe organizimit

të tyre

E lartë

Funksionet e misionit diplomatik

(neni 10)

[plotësim/dispozita të reja]

Konkretizimi i funksioneve të misioneve

të ShJ – tri aspekte.

E lartë

Misioni i posaçëm (neni 11) Të fshihet (të mbulohet nga dispozitat

mbi llojet e misioneve.

E ulët

Personeli i misioneve diplomatike;

Emërimi dhe lirimi nga detyra i

shefit të misionit; Funksionet e

shefit të misionit diplomatik;

Akreditimi në disa vende; I

ngarkuari me punë (nenet 12-16)

Të fshihet (të rregullohet nga kapitulli

i ri i rekomanduar, mbi nëpunësit e ShJ)

Nëpunësit e Shërbimit

të Jashtëm

Nëpunësit e Shërbimit

të Jashtëm

3

Ushtrimi i funksioneve diplomatike;

Përfaqësuesit diplomatikë; Kriteret

për pranim në shërbimin e jashtëm;

Pranimi në shërbimin e jashtëm;

Transferimi, lëvizja paralele, ngritja

në detyrë; Kohëzgjatja në misionet

diplomatike; Tërheqja e

parakohshme nga misioni

diplomatik; Pezullimi nga Shërbimi i

Jashtëm; Humbja e statusit në

shërbimin e jashtëm; Gradat

diplomatike dhe konsullore;

Barasvlera e gradave; Dhënia e

gradave; Periudha për kalim nga

një gradë në tjetrën; Komisioni i

Gradave dhe i Disiplinës

(nenet 17-30)

(kapitull i ri): katër grupe dispozitash:

- Aspektet e përgjithshme

- Detyrat dhe përgjegjësitë e nëpunësve

të ShJ

- Pranimi i nëpunësve në ShJ dhe

lëvizja e avancimi i tyre brenda tij

-Statusi dhe të drejtat e nëpunësve të

ShJ dhe familjeve të tyre

E lartë

E lartë

20

E lartë

Të drejtat dhe detyrat e

nëpunësit të Shërbimit

të Jashtëm

4

Të drejtat e nëpunësit të shërbimit

të jashtëm; Detyrat e nëpunësit të

shërbimit të jashtëm

(nenet 31 – 32)

Trajtimi financiar i

punonjësve të Shërbimit

të Jashtëm

5

Pagat e punonjësve të shërbimit

të jashtëm; Trajtimi i familjeve të

personelit të misioneve

diplomatike (nenet 33 – 34)

Nëpunësit administrativë

dhe personeli ndihmës

6

Statusi i personelit administrativ,

teknik dhe shërbyes; Rekrutimi i

stafit vendor (nenet – 35 – 36)

21

Zbatimi i Ligjit për Shërbimin e Jashtëm: Funksionimi i Shërbimit të Jashtëm

Ky kapitull fokusohet në zbatimin e Ligjit për Shërbimin e Jashtëm përmes analizimit të funksionimit

praktik të këtij shërbimi. Ky kapitull ndahet në dy pjesë. Në pjesën e parë analizohet korniza e

politikave, me fokus në prioritetet e politikës së jashtme dhe kornizën planifikuese në këtë fushë. Në

pjesën e dytë analizohet korniza institucionale relevante për zbatimin e këtij ligji, me fokus në

strukturat e selisë qendrore të MPJ-së relevante për zbatimin e këtij ligji dhe në misionet diplomatike

dhe ato konsullore.

Korniza e politikave për zbatimin e LShJ

Aktualisht Republika e Kosovës e zbaton politikën e saj të jashtme bazuar në dy dokumente kryesore:

Programin e Qeverisë 2017 – 2021 (PQ), si kornizë afatmesme, dhe Planin Vjetor të Punës së Qeverisë

(PVPQ), si kornizë afatshkurtër. Përveç tyre, aktualisht janë duke u hartuar dy strategji sektoriale: një 21strategji gjithëpërfshirëse për politikën e jashtme dhe një strategji për diplomaci ekonomike. Prandaj,

zbatimi i LShJ dhe funksionimi i ShJ diskutohet brenda suazave të kësaj kornize politikash, me fokus

në pjesët e PQ dhe PVPQ 2018 mbi politikën e jashtme dhe që ndërlidhen me funksionimin e ShJ. Në

mungesë të të dhënave të drejtpërdrejta nga misionet diplomatike dhe konsullore, për shkak të

mosbashkëpunimit të tyre në realizimin e këtij hulumtimi, është e pamundur të diskutohet korniza

planifikuese në nivel të misioneve.

Në këtë pjesë analizohet korniza e politikës së jashtme që ndërlidhet me LShJ dhe funksionimin e ShJ.

Pasi që MPJ, dhe ShJ, si pjesë e saj, përbëjnë një strukturë organizative më komplekse sesa të

institucioneve që funksionojnë në mënyrë më të integruar (me të gjitha njësitë të vendosura fizikisht

në të njëjtin vend), kornizën ekzistuese të politikave e vendosim në kontekst institucional duke e

ndërlidhur strukturën dhe përmbajtjen e saj me kornizën institucionale, bazuar në fushëveprimin e

mandatit të tyre. Kjo shërben edhe për të qartësuar kontekstin më të gjerë, brenda fushës së politikës

së jashtme, të funksionimit të ShJ dhe zbatimit të LShJ. Me qëllim të përmirësimit të kornizës së

politikave dhe zbatimit të saj, edhe në këtë pjesë identifikohen mangësitë dhe jepen rekomandime për

adresimin e tyre.

Programi i Qeverisë dhe Plani Vjetor i Punës së Qeverisë

Në kuadër të Programit të Qeverisë synimet e politikës së jashtme janë paraparë në dy kapituj:

Kapitullin 3: Politika e jashtme dhe integrimi euro-atlantik, dhe Kapitullin 4: Zhvillimi sektorial. Kapitulli

3 është një nga shtyllat e këtij programi, dhe shërben si prioritet strategjik shumëvjeçar i Qeverisë

përgjatë tërë mandatit të saj, ndërsa kapitulli 4 përvijon qëllimet e politikës së jashtme si një nga

sektorët e qeverisjes, të paraparë në kuadër të shtyllës 4, përkatësisht drejtimin e punës së MPJ-së.

Shikuar si bazë për veprimin e institucioneve të Republikës së Kosovës në fushën e politikës së

jashtme, ky prioritet strategjik shumëvjeçar përbën një nga shtyllat e qeverisjes që kërkojnë

vëmendjen e Qeverisë në tërësi. Në anën tjetër, shtylla e zhvillimit sektorial përcakton kornizën

planifikuese vjetore të MPJ-së dhe fokusin e punës së përditshme të saj gjatë këtij viti në zbatimin e

prioriteteve strategjike.

2.1

2

21Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.

22

Në përputhje me PQ, pjesët e Planit Vjetor i Punës së Qeverisë 2018 relevante për fushën e politikës

së jashtme dhe fushëveprimin e MPJ-së ndahen në dy pjesë: objektivat strategjike për zbatimin e

prioritetit strategjik 3 dhe objektivat sektoriale të MPJ-së. Shikuar në aspektin e strukturës, të dyja

këto objektiva përmbajnë aktivitetet e planifikuara për t'u zbatuar gjatë këtij viti dhe treguesit për të

matur zbatimin e tyre, si dhe aspekte të tjera të planifikimit të politikave: afatet kohore, kostoja e

përafërt buxhetore, institucionet e përfshira në zbatim, dhe ndërlidhja me kornizën kyçe planifikuese

afatmesme vendore dhe atë për integrim evropian.

Objektivat strategjike kryesore të PVPQ-së relevante për fushën e politikës së jashtme janë:

• Promovimi i fqinjësisë së mirë dhe bashkëpunimi me shtetet e rajonit;

• Fuqizimi i marrëdhënieve bilaterale dhe multilaterale dhe pjesëmarrja e anëtarësimi në iniciativa

rajonale dhe më gjerë;

22• Thellimi i kontributit dhe angazhimit në sigurinë rajonale.

• Zbatimi i obligimeve të MSA-së dhe avancimi i proceseve për përafrim me NATO dhe mekanizmat

euro-atlantikë; dhe

• Avancimi i diplomacisë ekonomike, kulturore e publike, dhe fuqizimi i mëtejshëm i Shërbimit të

Jashtëm;

• Forcimi i subjektivitetit ndërkombëtar të Kosovës;

Aktivitetet kryesore me synim realizimin e objektivit strategjik Forcimin e subjektivitetit ndërkombëtar

të Kosovës janë: rritja e numrit të njohjeve; konsolidimi i pozicionit të Kosovës në organizatat

ndërkombëtare në të cilat është anëtare dhe anëtarësimi në organizata të reja (përfshirë anëtarësimin

në të paktën një agjenci të specializuar të OKB-së dhe në Interpol, intensifikimin e marrëdhënieve me

Këshillin e Evropës, dhe nënshkrimin e një marrëveshjeje bashkëpunimin me Europolin); si dhe aderimi

në 3 konventa ndërkombëtare dhe aplikimi për aderim në 4 syresh.

Aktivitetet kryesore me synim realizimin e objektivit strategjik Promovimi i fqinjësisë së mirë dhe

bashkëpunimit me shtetet e rajonit dhe objektivit Fuqizimi i marrëdhënieve bilaterale dhe multilaterale

dhe pjesëmarrja e anëtarësimi në iniciativa rajonale dhe më gjerë mund të ndahen në pesë

komponentë:

• Integrimi në organizata ndërkombëtare, përmes fuqizimit të rolit në organizata rajonale ku

Kosova është shtet anëtar (me fokus në Procesin e Bashkëpunimit në Evropën Juglindore,

'Procesin e Berlinit', Këshillin për Bashkëpunim Rajonal, Traktatin e Komunitetit të Transportit, etj.),

dhe anëtarësimit në organizata e iniciativa në të cilat Kosova nuk është shtet anëtar (si Karta e

Adriatikut A5, Qendra e Evropës Juglindore për Zbatim të Ligjit [SELEC], Korniza e Ministrave të

Mbrojtjes në Evropën Juglindore [SEDM] dhe Forca Paqësore Shumëkombëshe në Evropën

Juglindore [SEEBRIG]);

• Partneritetet strategjike: zbatimi i partneritetit strategjik më Shqipërinë, fuqizimi i partneritetit

me Gjermaninë, Britaninë e Madhe, Francën dhe Italinë; dhe zgjerimi i bashkëpunimit ushtarak me

ShBA, shtetet e rajonit dhe NATO-n;

• Zgjerimi i bashkëpunimit formal me shtete përmes nënshkrimit të marrëveshjeve dypalëshe: për

partneritet strategjik me Malin e Zi dhe Kroacinë; për heqjen e taksave të dyfishta, bashkëpunim

doganor dhe mbrojtjen e promovimin reciprok të investimeve me Bullgarinë; dhe për hapje të

pikave të reja kufitare me Shqipërinë dhe Maqedoninë;

• Krijimi i marrëdhënieve formale politike me shtete, përmes vendosjes e marrëdhënieve

diplomatike me pesë shtete që që e njohin Republikën e Kosovën, dhe avancimit të raporteve

politike me pesë shtetet anëtare të BE-së që akoma nuk e njohin Republikën e Kosovës; dhe

• Inicimi i marrëdhënieve me rajone më të largëta dhe organizata ndërkombëtare, përmes

konsultimeve politike me shtete partnere në Lindjen e Mesme, Afrikë dhe Amerikën Latine, dhe

lobimit në OKB e organizatave të tjera ndërkombëtare, si OBI, CARICOM, ASEAN dhe AU).

22Programi i Qeverisë së Republikës së Kosovës 2017 – 2021; Prishtinë, shtator 2017, fq. 7, 17-21; Plani Vjetor i Punës së Qeverisë 2018; Prishtinë, dhjetor 2017.

23

Prioritetet sektoriale janë menduar të shërbejnë si prioritete me të cilat merret MPJ në punën e saj të

përditshme. PVPQ parasheh aktivitete konkrete që synohet të ndërmerren gjatë këtij viti me qëllim të

zbatimit të prioriteteve strategjike dhe atyre sektoriale. Prioritetet kryesore sektoriale janë:

Aktivitetet kryesore me synim realizimin e objektivit strategjik Avancimi i diplomacisë ekonomike,

kulturore e publike, dhe fuqizimin e mëtutjeshëm të Shërbimit të Jashtëm planifikohet të fokusohen në

hartimin e një strategjie për diplomaci ekonomike; avancimin e partneritetit ekonomik me Shqipërinë

dhe organizimin e forumeve të investimeve në Slloveni, Bullgari dhe Greqi; trajnime dhe aktivitete të

ngjashme me misionet diplomatike në fushën e diplomacisë ekonomike; dhe konferenca promovuese,

me fokus në bashkëpunimin trans-atlantik (Gërmia Hill), tolerancën fetare (Inerfaith) dhe të drejtat e

njeriut.

Aktivitetet kryesore me synim realizimin e objektivit strategjik Zbatimi i obligimeve të MSA-së dhe

avancimi i proceseve për përafrim me NATO dhe mekanizmat euro-atlantikë dhe atij Thellimi i

kontributit dhe angazhimit në sigurinë rajonale përfshijnë aktivitete si funksionimi i Këshillit të

Stabilizim-Asociimit me BE-në dhe dialogu politik me të (bazuar në MSA); aktivitete politike dhe

ushtarake në kuadër të bashkëpunimit me NATO-n; intensifikimi i shkëmbimeve me OSBE-në në

drejtim të anëtarësimit në Asamblenë e Përgjithshme të saj; dhe pjesëmarrja në takime të koalicionit

global kundër terrorizimit, në nivel politik dhe atë teknik.

• Fuqizimi i organeve të MPJ-së që merren me shërbime konsullore.

• Riorganizimi i MPJ-së dhe Shërbimit të Jashtëm;

• Avancimi i Akademisë Diplomatike; dhe

Aktivitetet kryesore me synim realizimin e prioritetit për riorganizimin e MPJ-së dhe ShJ-së mund të

ndahen në dy grupe: reforma ligjore e të politikave dhe ngritja e kapaciteteve institucionale. Në kuadër

të reformave ligjore dhe të politikave është planifikuar amendamentimi i LShJ-së dhe Ligjit për

Sanksione Ndërkombëtare dhe hartimi i strategjisë për politikën e jashtme. Ngritja e kapaciteteve

institucionale do fokusohet në rritjen e numrit të stafit të misioneve diplomatike e atyre konsullore

dhe përmirësimi i infrastrukturës së tyre. Ngjashëm, aktivitetet me synim realizimin e prioritetit për

avancimin e Akademisë Diplomatike fokusohen në rritjen e numrit të stafit të saj dhe organizimin e një

shkolle verore diplomatike. Aktivitetet kryesore me synim realizimin e prioritetit për fuqizimin e

organeve të MPJ-së që merren me shërbime konsullore fokusohen në përmirësimin e Sistemit të

Vizave, zgjerimin e rrjetit të konsullatave që lëshojnë viza hyrëse për në Kosovë, dhe nënshkrimin e një

protokolli të bashkëpunimit me Shqipërinë në këtë fushë. Megjithatë, pasi që këto aktivitete janë

vështirë të matshme, kjo e bën të paqartë fokusin dhe drejtimin e reformave të planifikuara, dhe atë

se si do të kontribuojnë ato në zbatimin e prioriteteve strategjike të politikës së jashtme dhe

përmirësimin e funksionimit të ShJ-së.

Sa i përket rolit dhe përgjegjësive institucionale për hartimin dhe zbatimin e PQ-së dhe PVPQ-së,

procesi brenda MPJ-së udhëhiqet nga Departamenti për Planifikim të Politikave (DPP), ndërsa në të

përfshihen të gjitha organet e saj që merren me politika. Rrjedhimisht, PVPQ shërben si dokumenti

kryesor planifikues i punës së përditshme të MPJ-së. Në fillim të procesit të hartimit, që zhvillohet çdo

fund-vit për vitin vijues, fillimisht formulohen bashkërisht objektivat vjetore, bazuar në objektivat

strategjike shumëvjeçare, dhe aktivitetet konkrete të PVPQ-së nën përgjegjësinë e MPJ-së për

zbatimin e tyre. Bazuar në to, secili departament planifikojnë aktivitetet e tyre në baza tremujore dhe

mujore. Gjatë vitit secili departament i zbaton aktivitetet e planifikuara dhe i raportohet Qeverisë,

përmes Zyrës së Kryeministrit, për këtë.

24

Prandaj rekomandohet që RrShJ-së t'i shtohet një dispozitë e cila do të obligonte MPJ-në që të

vendosë një kornizë dhe proces planifikimi vjetor të detyrueshëm për misionet e ShJ. Bazuar në

kornizën planifikuese shumëvjeçare dhe vjetore të Qeverisë dhe të MPJ-së si pjesë e saj, pra në PQ,

strategjitë në fushën e politikës së jashtme dhe në PVPQ, një kornizë e tillë do të mund të merrte

formën e një Plani Kornizë Vjetor të Shërbimit të Jashtëm, dhe do të shërbente si kornizë orientuese

për misionet. Sa i përket përmbajtjes, ai do të bazohej në objektivat strategjike dhe ato sektoriale, në

kuadër të së cilave secili mision do të planifikonte aktivitetet kryesore brenda vitit që kontribuojnë në

zbatimin e prioriteteve përkatëse. Një plan i tillë do të lehtësonte monitorimin e zbatimit të prioriteteve

të politikës së jashtme dhe vlerësimin e performancës së misioneve. Sa u përket përgjegjësive

institucionale, ky proces planifikimi duhet të udhëhiqet nga DP dhe në të, përveç misioneve, duhet të

përfshihen të gjitha organet e MPJ-së që merren me politika dhe institucione të tjera shtetërore

relevante.

Korniza e PVPQ-së mund të shërbejë si udhërrëfyes për misionet, por të gjeturat e këtij studimi

tregojnë se mangësia qëndron në atë se ato nuk përfshihen në hartimin e këtij dokumenti. Një

mangësi tjetër është mungesa e përcjelljes së zbatimit të aktiviteteve të planifikuara, brenda MPJ-së

dhe në raport me ministritë e tjera të përfshira. Përveç këtyre, gjithashtu përdoren instrumente

hibridë, të cilët nuk janë ligjërisht të detyrueshëm në tërësi, si udhëzues, urdhëresa e rekomandime 23për misionet, dhe të cilët lëshohen nga ZDP dhe, sipas nevojës, nga departamente të DP-së. Por,

është e paqartë struktura, përmbajtja e shpeshtësia e nxjerrjes së tyre, aktivitetet e misioneve për

zbatimin e tyre, e as përgjegjësitë institucionale.

Përveç aspekteve politike, konsiderohet me prioritet që fokusi i politikës së jashtme të zgjerohet kah 26diplomacia ekonomike, dhe të ngritën kapacitetet profesionale për t'u marrë me këtë. Kjo e fundit

përfshin fokusimin në fuqizimin e diplomacisë ekonomike, mbështetjen e zhvillimit ekonomik përmes

promovimit të interesave ekonomike dhe fokusimit në tërheqjen e investimeve të huaja. Vendosja dhe

thellimi i marrëdhënieve ekonomike me shtete të tjera (përfshirë ato që akoma nuk e kanë njohur 27Kosovën) gjithashtu konsiderohet se duhet trajtuar me prioritet.

Më tej, në nivel të kornizës ligjore, të politikave dhe asaj institucionale, konsiderohet se politika e

jashtme duhet të fokusohet në këto prioritete: reforma ligjore e MPJ-së dhe ShJ-së, hartimi i

strategjisë për politikë të jashtme, ristrukturimi i brendshëm i MPJ-së dhe optimizimi i misioneve të

ShJ-së, konsolidimi i disa misioneve të reja diplomatike, digjitalizimi i administratës, dhe krijimi i një 28sistemi të menaxhimit të performancës së ShJ bazuar në planet vjetore të aktiviteteve ,

29profesionalizimi i stafit , vendosja e meritokracisë në emërime dhe praktikën e rotacionit ndërmjet

misioneve të ShJ-së dhe selisë qendrore të MPJ-së, dhe përmirësimi i koordinimit brenda MPJ-së dhe 30atij ndër-institucional.

Në anën tjetër, ata që merren me politikën e jashtme konsiderojnë se në mënyrë që ShJ të mund të

ushtrojë më mirë funksionet e tij në zbatimin e politikës së jashtme të Kosovës, aspektet politike dhe

ato ekonomike të funksioneve të këtij shërbimi duhet të mbeten prioritete strategjike afatgjata.

Konkretisht, fokusi në aspektet politike konsiderohet se duhet të jetë në forcimin e subjektivitetit

shtetëror, integrimin euro-atlantik si agjendë afatgjatë të politikës së jashtme, si dhe anëtarësimin në 24OKB dhe organizata të tjera ndërkombëtare. Ka disa çështje konkrete që duhet trajtuar me prioritet

në zbatimin e këtyre prioriteteve, duke filluar nga zbatimi i MSA-së, përafrimi i mëtejshëm me NATO-n,

lobimi për njohje nga shtete të tjera, krijimi i një qasjeje strategjike për anëtarësim në organizata

ndërkombëtare dhe forcimi i pjesëmarrjes në ato organizatat ku Kosova është shtet anëtar, dhe 25dialogu me Serbinë.

26Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.27Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.

30Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

23Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.

28Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

29Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.

25Ibid.

24Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë; Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

25

Korniza institucionale për zbatimin e LShJ

Organi kryesor i politikave, i cili është përgjegjës për mbikëqyrjen e ShJ-së nga aspekti i politikave,

është Drejtoria e Përgjithshme, e cila funksionon nën mbikëqyrjen e drejtpërdrejtë të Ministrit dhe atë

tekniko-administrative të SP. DP përbëhet nga tetë departamente: Departamenti për Planifikim të

Politikave; Departamenti për Çështje Politike; Departamenti për Marrëdhënie Dypalëshe; Departamenti

për Marrëdhënie Rajonale; Departamenti për Organizata Ndërkombëtare; Departamenti për Evropë dhe

BE; Departamenti për NATO dhe Politika të Sigurisë; dhe Departamenti për Diplomaci Ekonomike. Këto

departamente nuk janë të ndara më tej në divizione. Numri i të punësuarve në DP është gjithsej 39 (3

në Zyrën e Drejtorit të Përgjithshëm dhe 36 nëpër departamente).

Në pajtim me Ligjin për administratën shtetërore, MPJ përbëhet nga Kabineti i Ministrit, Drejtoria e 33Përgjithshme (DP), Zyra e Sekretarit të Përgjithshëm (SP) dhe departamentet e divizionet. Sipas

funksioneve të ushtrojnë, organet e MPJ-së mund të ndahen në organe të politikave (ose tematike)

dhe organe administrative. Shumica e organeve të politikave funksionojnë në kuadër të DP-së, ndërsa

shumica e atyre administrative (përveç Departamentit për Çështje Ligjore dhe Traktate dhe atij për

Çështje Konsullore, të cilët janë departamente të politikave) janë nën mbikëqyrjen e SP. Rol kryesor në

funksionimin e ShJ ka Kabineti i Ministrit dhe DP me departamentet përbërëse, prandaj kjo analizë

politikash fokusohet në to, dhe në misionet e ShJ.

SP i raporton Ministrit dhe është përgjegjës që t'i ofrojë këshilla të politikave, si dhe që të sigurojë 34zbatimin dhe monitorimin e zbatimit të vendimeve, politikave e masave të tjera. Nën mbikëqyrjen e

SP funksionojnë dy departamente të politikave: Departamenti për Çështje Ligjore dhe Traktate (i cili

përbëhet nga Divizioni për Çështje Ligjore dhe ai për Traktate dhe Marrëveshje Ndërkombëtare), dhe

Departamenti për Çështje Konsullore (i cili përbëhet nga tri divizione: për Politika Konsullore, i Vizave 35dhe ai i Shërbimeve Konsullore). Numri i të punësuarve në këto dy departamente është gjithsej 22.

Institucionet që ndërlidhen drejtpërsëdrejti me zbatimin e LShJ janë: Ministria e Punëve të Jashtme,

misionet e Shërbimit të Jashtëm dhe Akademia Diplomatike. Kjo pjesë fokusohet në atë se sa këto

institucione arrijnë të përmbushin obligimet e tyre që dalin nga ky ligj. Me qëllim të përmirësimit të

funksionimit të tërë kornizës institucionale për zbatimin e këtij ligji, në këtë pjesë identifikohen

mangësitë në strukturën organizative dhe përgjegjësitë e tyre, dhe jepen rekomandime për reforma

për adresimin e tyre.

Misionet e Shërbimit të Jashtëm: Sipas të dhënave të publikuara nga MPJ, Republika e Kosovës

përfaqësohet jashtë vendit nga 27 misione diplomatike dhe 27 misione konsullore. Në mungesë të të

dhënave më të fundit, për shkak se as Drejtoria e Përgjithshme e as misionet nuk i janë përgjigjur 36kërkesës për bashkëpunim në realizimin e këtij hulumtimi , analiza në vijim bazohet në informata,

mendime e qëndrime të atyre që merren me politikë të jashtme, si dhe në të dhënat e vëna në

dispozicion në ueb-faqen e MPJ-së dhe ato të misioneve.

Ministria e Punëve të Jashtme ka për mandat formulimin dhe zbatimin e politikës së jashtme të 31Kosovës në raport me shtetet dhe organizatat ndërkombëtare. Kjo përfshin drejtimin dhe

përfaqësimin e ShJ, me qëllim të përfaqësimit të shtetit në vende të tjera dhe në organizatat

ndërkombëtare ndërqeveritare (përmes ambasadave, misioneve ose zyrave përfaqësuese); veprimin në

to në emër të institucioneve shtetërore; promovimin e tregtisë dhe investimeve të huaja në Kosovë; si

dhe ofrimin e ndihmës konsullore shtetasve të Kosovës në vende të tjera dhe mbrojtjen e të drejtave 32të shtetasve me banim të përkohshëm ose të përhershëm në to.

2.2

35Rregullorja nr. 04/2013 për organizimin e brendshëm dhe sistematizimin e vendeve të punës të Ministrisë së Punëve të Jashtme, nenet 7-23.

36Për këtë analizë politikash janë përzgjedhur dhe kontaktuar 18 misione diplomatike dhe konsullore (11 ambasada dhe 7 misione konsullore), respektivisht Ambasadat në Arabinë

Saudite, Australi, Zvicër, Belgjikë, Japoni, Panama, Austri, Maqedoni, Gjermani, Senegal dhe ShBA, si dhe këto misione konsullore: Konsullatat e Përgjithshme në Gjenevë, Nju Jork dhe në

Stamboll, dhe misionet konsullore në Frankfurt, Budapest, Bruksel, Stokholm. Lubjanë. Pyetësori për mbledhjen e të dhënave u është dërguar në maj, si dhe një shkresë rikujtuese, në

qershor, por asnjëra prej tyre nuk janë përgjigjur.

32Ligji nr. 03/L-122 për Shërbimin e Jashtëm, neni 4.

33Rregullorja nr. 04/2013 për organizimin e brendshëm dhe sistematizimin e vendeve të punës të Ministrisë së Punëve të Jashtme, https://gzk.rks-

gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=10091; Struktura organizative e MPJ-se, http://www.mfa-ks.net/?page=1,37 (qasur më së fundmi më 06/08/2018).

31Ligji nr. 03/L-044 për Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Shërbimin Diplomatik të Republikës së Kosovës, neni 3.

34Ligji nr. 03/L-189 për administratën shtetërore të Republikës së Kosovës, neni 38, https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=2706.

26

Nga të dhënat e publikuara në ueb-faqen e MPJ-së dhe ato të misioneve diplomatike dhe atyre

konsullore nuk është plotësisht e qartë se sa shtete mbulojnë të gjitha misionet, pasi që disa prej tyre

mbulojnë edhe shtete të tjera përveç atyre ku gjendet selia e tyre. E njëjta vlen për organizatat

ndërkombëtare, pra nuk është plotësisht e qartë cilat organizata ndërkombëtare mbulohen nga cilat

misione dhe për çfarë forme e niveli të përfaqësimit bëhet fjalë. Të dhëna të tilla, të përditësuara, duhet

të publikohen nëpër ueb-faqe.

Nga misionet diplomatike, 25 prej tyre janë ambasada dhe 2 prej tyre zyra. Shpërndarja gjeografike e

misioneve diplomatike, sipas kontinenteve, është si në vijim: 18 (rreth 67%) në Evropë (dhe atë 10 në

Evropën Perëndimore, 4 në Evropën Qendrore dhe 6 në Evropën Juglindore), 3 (rreth 11%) në Amerikë, 373 (rreth 11%) në Azi, 2 (rreth 7%) në Afrikë dhe 1 (rreth 4%) në Australi. Në anën tjetër, nga 27

konsullata, 6 prej tyre janë konsullata të përgjithshme, 6 të tjera janë shërbime konsullore në kuadër

të misioneve diplomatike, dhe 15 prej tyre misione konsullore.

Numri i misioneve konsullore sipas kategorive të tyre është si në vijim: 6 konsullata të përgjithshme, 15

misione konsullore dhe 6 shërbime konsullore në kuadër të misioneve diplomatike. Misionet konsullore

janë të shpërndarë gjeografikisht si në vijim: 22 (mbi 81%) në Evropë, 4 (mbi 14%) në Azi dhe 1 (mbi 3%) 38në Amerikë. Një problem i identifikuar lidhur me këtë është hapja e konsullatave të përgjithshme në

vende ku ka ambasada, gjë që nuk është praktikë nëse respektohet Konventa e Vjenës për 39Marrëdhënie Konsullore.

Detyrat dhe përgjegjësitë e DP-së dhe departamenteve të politikave parashihen në Rregulloren për

Organizimin e Brendshëm dhe Sistematizimin e Vendeve të Punës të MPJ-së, ndërsa ato të misioneve

të ShJ në RrShJ.

RrMPJ e përkufizon mandatin e DP-së brenda detyrave të punës së udhëheqësit të saj – Drejtorit të

Përgjithshëm, të cilat janë: lehtësimi i komunikimit të misioneve me Ministrinë dhe Ministrin, sipas

kërkesës; veprimi, në bashkëpunim me kabinetin e Ministrit dhe në bashkërendim me SP, rreth

politikave kryesore të ministrisë; si dhe udhëheqja dhe bashkërendimi i detyrave e punës së 40departamenteve të DP-së dhe ofrimin e këshillave brenda fushëveprimit të tyre. Por, sipas LShJ, DP

41gjithashtu është përgjegjës për hartimin dhe realizimin e synimeve të ShJ. RrMPJ nuk përmban

ndonjë dispozitë konkrete që reflekton këtë obligim ligjor si kompetencë të DP-së, pra as si detyrë të

Drejtorit të saj e as si mandat të DPP. Prandaj rekomandohet që RrMPJ, ndër të tjera, të përfshijë

edhe këtë si pjesë të mandatit të DP-së, ndërsa detyrat dhe përgjegjësitë e Drejtorit të Përgjithshëm

të mbeten vetëm pjesë e përshkrimit të këtij vendi të punës.

Në mungesë të rregullave e procedurave të përcaktuara qartë me legjislacion zbatues, është krijuar një

praktikë pune ku departamentet e politikave bashkëpunojnë me misionet e ShJ-së bazuar në dy

parime të organizimit: fushëveprimin e funksioneve të tyre dhe mbulimin gjeografik. Në përputhje me

këtë, ato bashkëpunojnë me misionet në ushtrimin e funksioneve të këtyre të fundit të përcaktuara 42me LShJ. Kështu, DEBE bashkëpunon me Ambasadën në Bruksel dhe misionet në shtetet e tjera në

zhvillimin e marrëdhënieve politike me BE-në dhe të atyre dypalëshe me shtetet anëtare të saj e

shtetet e tjera që i mbulon, dhe në promovimin e marrëdhënieve ekonomike me to. Kjo përfshin 43rekomandimin e inicimit të negociatave për marrëveshje dypalëshe me këto shtete. Edhe DNPS

bashkëpunon me Ambasadën në Bruksel në avancimin e marrëdhënieve politike dhe të sigurisë me

NATO-n dhe, sipas nevojës, me misione të tjera që ndodhen në vende ku e kanë selinë organizata të 44tjera relevante të sigurisë. DMD bashkëpunon me misionet në Amerika, Azi, Australi e Oqeani, Afrikë,

Euroazi dhe Lindjen e Mesme në zhvillimin e marrëdhënieve dypalëshe politike, ekonomike e të tjera

38Misionet Konsullore të Republikës së Kosovës, http://www.mfa-ks.net/?page=1,67.

42Departamenti për Evropë dhe BE, http://www.mfa-ks.net/?page=1,93.

37Ambasadat e Republikës së Kosovës, http://www.mfa-ks.net/?page=1,49.

41Ligji nr. 03/L-122 për Shërbimin e Jashtëm, neni 5.

40Rregullorja nr. 04/2013 për organizimin e brendshëm dhe sistematizimin e vendeve të punës të Ministrisë së Punëve të Jashtme, neni 6.

44Departamenti për Marrëdhënie Dypalëshe, http://www.mfa-ks.net/?page=1,95.

39Intervistë me përfaqësues të Sindikatës së Punëtorëve të Shërbimit të Jashtëm, qershor 2018, Prishtinë.

43Departamenti për NATO dhe Politika të Sigurisë, http://www.mfa-ks.net/?page=1,177.

27

Megjithatë, mungesa e rregullave e procedurave të përcaktuara qartë me legjislacion zbatues për

bashkëpunimin e organeve të politikave të MPJ-së me misionet e ShJ-së krijon shkëputje dhe

mungesë koordinimi në punën e këtyre organeve dhe misioneve të ShJ-së në zhvillimin dhe zbatimin e

politikës së jashtme, e rrjedhimisht në zbatimin e LShJ-së dhe funksionimin e ShJ-së. Më tej, kjo bën

që funksionimi i këtij të fundit të varet nga influenca politike e Kabinetit të Ministrit. Së treti, këto

mangësi në legjislacion zbatues bëjnë që ky bashkëpunim të jetë ad hoc e i paorganizuar si duhet, si

dhe i fokusuar kryesisht në raportim e shkëmbim informatash, e shumë pak në planifikim dhe zbatim

të politikës së jashtme. Një tjetër mangësi ka të bëjë me kapacitetet institucionale, pasi që LShJ nuk 49parasheh emërimin e atasheve për fusha të caktuara, për shembull për çështje ekonomike.

Sa u përket përgjegjësive institucionale të misioneve të ShJ, RrShJ parasheh detyrat e shefave të 51 52misioneve bazuar në tri llojet e funksioneve të përcaktuara me LShJ. Shefat e misioneve kanë për të

detyrë, ndër të tjera, që të veprojnë në pajtim me udhëzimet e dhëna nëpërmjet Drejtorit të

Përgjithshëm, nga ana e zyrtarëve përgjegjës në kuadër të Ministrisë, dhe t'i raportojnë asaj, përmes

Drejtorit të Përgjithshëm, mbi zbatimin e politikës së jashtme të Kosovës në shtetin/organizatën 53ndërkombëtare pranuese.

46DDE bashkëpunon me të gjitha misionet në fuqizimin e zhvillimit të marrëdhënieve ekonomike me

shtetet dhe organizatat përkatëse, dhe atë përmes instrumenteve të ndryshme: anëtarësimit në

organizata ndërkombëtare dhe bashkëpunimit me to, marrëveshjeve, aktiviteteve për promovimin e

investimeve, lehtësimit të ndërlidhjes mes bizneseve, mbrojtjes së interesave të bizneseve vendore që 47veprojnë jashtë vendit, etj. DON bashkëpunon me misionet në vendet përkatëse në zhvillimin e

48marrëdhënieve politike me organizata ndërkombëtare. DÇP bashkëpunon me misionet në vendet

përkatëse në çështje politike që lidhen me demokracinë dhe të drejtat e njeriut; kontrollin e armëve

dhe çarmatimin; sundimin e së drejtës dhe zbatimin e ligjit; çështjet humanitare dhe refugjatët; dhe

zhvillim ndërkombëtar, energjinë e mjedisin.

Për të përmbledhur, shumica (rreth tri të pestat) e përfaqësuesve të MPJ-së të intervistuar për këtë

analizë politikash konsiderojnë se roli i departamenteve të tyre është në funksionimin e misioneve të

ShJ është mesatarisht i rëndësishëm ose nën mesataren, ndërsa pjesa tjetër konsiderojnë se është

shumë i rëndësishëm. Më tej, më shumë se aq (rreth katër të pestat) prej tyre konsiderojnë se roli i

misioneve të ShJ në funksionimin e departamenteve të tyre është i rëndësishëm, ndërsa pjesa e

mbetur e vendosin rëndësinë e këtyre misioneve në funksionimin e departamenteve të tyre nën

mesataren ose mendojnë se roli i tyre është shumë i rëndësishëm. Të gjeturat tregojnë jë proporcion

të ngjashëm të asaj se si e vlerësojnë ata bashkëpunimin me misionet e ShJ: rreth katër të pestat e

tyre e konsiderojnë këtë bashkëpunim të mirë, ndërsa pjesa tjetër mendojnë se është mesatarisht i 50mirë ose shumë i mirë.

54Sipas informatave në dispozicion , shumica e atyre ambasadave që kanë publikuar të dhëna të tilla

kanë vënë si mision ose funksion të tyre përfaqësimin e Kosovës në shtetin pranues dhe promovimin

dhe fuqizimin e marrëdhënieve politike, ekonomike dhe kulturore me të. Të dhëna të tilla kanë

45me shtetet e këtyre rajoneve. DMR bashkëpunon me misionet në vendet e rajonit në zhvillimin e

marrëdhënieve politike, ekonomike e të tjera, dypalëshe e shumëpalëshe, me shtetet dhe organizatat e

nismat rajonale, përfshirë rekomandimin e inicimit të marrëveshjeve përkatëse.

49Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.

46Departamenti për Diplomaci Ekonomike, http://www.mfa-ks.net/?page=1,96.

51Rregullorja nr. 09/2009 për Shërbimin e Jashtëm, nenet 4 – 5, https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=8256.

48Departamenti për Çështje Politike, http://www.mfa-ks.net/?page=1,176.

45Departamenti për Marrëdhënie Rajonale, http://www.mfa-ks.net/?page=1,94

47Departamenti për Organizata Ndërkombëtare, http://www.mfa-ks.net/?page=1,178.

50Ibid.

52Ligji nr. 03/L-122 për Shërbimin e Jashtëm, neni 10.

54http://www.ambasada-ks.net/au/?page=1,50 http://www.ambasada-ks.net/ch/?page=1,50 http://www.ambasada-Ambasadat e Republikës së Kosovës: Kamberrë, , Bernë, , Podgoricë,

ks.net/me/?page=1,50 http://www.kosovoembassy.org.uk/?page=1,50 http://ambasada-ks.net/be/?page=1,40 http://ambasada-ks.net/jp/?page=1,50, Londër, , Bruksel, , Tokio, , Stokholm,

http://ambasada-ks.net/se/?page=1,40 http://ambasada-ks.net/pa/?page=1,50 http://ambasada-ks.net/at/?page=1,40 http://ambasada-ks.net/bg/?page=1,50, Panama City, , Vjenë, , Sofje, ,

Paris, , Budapest, , Zagreb, , Shkup, http://ambasada-ks.net/fr/?page=1,50 http://ambasada-ks.net/hu/?page=1,50 http://ambasada-ks.net/hr/?page=1,40 http://ambasada-

ks.net/mk/?page=1,50 http://ambasada-ks.net/al/?page=1,50 http://ambasada-ks.net/si/?page=1,50 http://ambasada-ks.net/tr/?page=1,50, Tiranë, , Lubjanë, , Ankara, .

53Rregullorja nr. 09/2009 për Shërbimin e Jashtëm, nenet 4 – 5.

28

Fushëveprimi i funksioneve të përcaktuara me LShJ konsiderohet i gjerë marrë parasysh mungesën e

resurseve të mjaftueshme financiare dhe njerëzore, prandaj duhet dhënë prioritet disa funksioneve

kyçe. Me rëndësi kyçe konsiderohet zhvillimi i marrëdhënieve politike, ekonomike e tregtare me vendet 57pritëse. Fokusi duhet të jetë në përfaqësimin e Kosovës dhe promovimin e miqësisë dhe

marrëdhënieve të ngushta dypalëshe me këto vende. Edhe nxitja dhe fuqizimi i marrëdhënieve 58diplomatike-konsullore me to konsiderohet me prioritet.

publikuar vetëm shtatë (7) misione diplomatike, përkatësisht misionet në Riad, Otavë, Hagë, Pragë, 55Berlin, Romë dhe Uashington. Në anën tjetër, shtatëmbëdhjetë (17) misione diplomatike nuk kanë

publikuar të dhëna të tilla (misionet në Kamberrë, Bernë, Podgoricë, Londër, Bruksel, Tokio, Stokholm,

Panama City, Vjenë, Sofje, Paris, Budapest, Zagreb, Shkup, Tiranë, Lubjanë dhe Ankara), ndërsa tri prej 56tyre (në Kajro, Beograd dhe Dakar), nuk posedojnë ueb-faqe.

Sa i përket themelimit, mbylljes dhe riorganizimit të misioneve, siç u tha në kapitullin 1, legjislacioni

specifikon autoritetet vendimmarrëse, por jo kritere të qarta dhe një proces të mirëfilltë planifikimi. Më

tej, hulumtimet për këtë analizë politikash tregojnë se deri më tani misionet janë hapur në mungesë të

kritereve të tilla. Këtë e konfirmojnë ata që merren me politikë të jashtme dhe që janë të njoftuar me

funksionimin e ShJ. Sipas tyre, vendimet për themelimin e misioneve shpesh nuk bazohen në një

analizë dhe planifikim të duhur strategjik dhe buxhetor, dhe si e tillë është shpesh ad hoc. Prandaj

konsiderohet e nevojshme që kritere të tilla të formulohen në formë të parimeve të gjera, bazuar në

interesat që kemi dhe nevojat, pasi që, për shembull, konsiderohet se aktualisht nëpër vendet e rajonit

ka më tepër diplomatë se që nevojitet.

Në anën tjetër, mbyllja e misioneve konsiderohet proces shumë më i vështirë, për shkak të

ndjeshmërisë që mund të sjellë kjo në marrëdhëniet dypalëshe me vendet ku janë themeluar misione.

Përveç kësaj, sfidë tjetër është vështirësia për ta mbajtur në funksion rrjetin e misioneve me resurset

ekzistuese. Prandaj nevojitet të bëhet një vlerësim i gjendjes aktuale të misioneve, marrë parasysh

orientimin e politikës së jashtme dhe rolin më të gjerë të tyre në përmbushjen e objektivave, si dhe që

të hartohet një plan dhe udhëzues për 'optimizimin' e misioneve aktuale. Gjithashtu rekomandohet që

kriteret e lartpërmendura duhet te vendosen vetëm pas një studimi të mirëfilltë të praktikave të mira,

dhe që limitet buxhetore nuk duhet të jenë uniforme, por të përcaktohen bazuar në koston e jetesës 59në vendet pritëse përkatëse.

Sa u përket përgjegjësive institucionale lidhur me kornizën e planifikimit për ShJ, ekzistojnë dy

dokumente kryesore: PQ dhe PVPQ. Ato përmbajnë objektivat e politikës së jashtme dhe aktivitetet

për realizimin e tyre. MPJ merr pjesë në hartimin e tyre, nën koordinimin e DPP dhe me pjesëmarrjen

e të gjitha departamenteve të politikave. Përveç këtyre, këtë vit pritet të hyjnë në fuqi dy strategji 60sektoriale: një për politikën e jashtme dhe një për diplomaci ekonomike. Në parim, PQ dhe PVPQ

61duhet të shërbejnë si korniza udhëzuese për ShJ.

Prandaj, për të adresuar këtë mangësi, rekomandohet që RrShJ-së t'i shtohen dispozita të reja të cilat

të vendosin një kornizë planifikimi vjetor për ShJ dhe përgjegjësitë institucionale për këtë. Këto

dispozita duhet t'i japin DP-së (përmes ZDP) mandat koordinues në këtë, ndërsa në proces të

përfshihen misionet dhe të gjitha organet e MPJ-së që merren me politika, si dhe të të institucioneve

të tjera relevante shtetërore, ashtu siç parashohin dispozitat ligjore mbi mandatin dhe fushëveprimin e

ShJ. Këto kompetenca duhet të reflektohen edhe në RrMPJ.

57Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

55Ambasadat e Republikës së Kosovës: Riad, http://www.ambasada-ks.net/sa/?page=1,50, Otavë, http://www.ambasada-ks.net/ca/?page=1,50, Hagë, http://ambasada-

ks.net/nl/?page=1,50, Pragë, http://ambasada-ks.net/cz/?page=1,50, Berlin, http://ambasada-ks.net/de/?page=1,50, Romë, http://ambasada-ks.net/it/?page=1,50, Uashington,

http://ambasada-ks.net/us/?page=1,50.

58Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.59Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.60Plani Vjetor i Punës së Qeverisë 2018; Prishtinë, dhjetor 2017.

61Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.

56Ambasadat e Republikës së Kosovës, http://www.mfa-ks.net/?page=1,49.

29

Një mangësi tjetër e organizimit institucional që ndikon në planifikim është se legjislacioni nuk

përcakton qartë linjat e komunikimit të DP-së dhe departamenteve të politikave me misionet. Më tej,

përfshirja e këtyre të fundit në përcaktimin e synimeve të ShJ nuk është e rregullt dhe sistematike, kjo

edhe pasi që në disa raste përshkrimi i detyrave të departamenteve të politikave nuk është mjaft

konkret. Në anën tjetër, misionet diplomatike përballen me një numër sfidash në zbatimin e LShJ-së.

Njëra sfidë është mungesa e kapaciteteve të mjaftueshme njerëzore për ushtrimin e të gjitha

funksioneve të parapara me këtë ligj, prandaj duhet të bëjnë ndarjen e përgjegjësive të stafit të tyre

sipas fushave të politikave, në mënyrë që të specializohen në fushat përkatëse. Një tjetër sfidë është

rrjetëzimi i dobët i misioneve në vendet pritëse, ndërsa ato gjithashtu zhvillojnë aktivitetet e tyre

kryesisht pa u konsultuar me departamentet e politikave. Më tej, vet departamentet e politikave

përballen me vështirësi në bashkëpunimin e tyre me ministritë dhe institucionet e tjera që merren me 64politika konkrete, në veçanti me ato në fushën e ekonomisë.

Përfshirja e departamenteve të politikave dhe misioneve në procesin e planifikimit brenda MPJ-së

mund të përmirësohet përmes një qarkoreje për planifikim, e cila do të shpërndahej çdo fund-vit, për

planifikimin e aktiviteteve për vitin pasues, nën koordinimin e DP-së. Përmes saj, organet e politikave

dhe misionet e ShJ-së do të propozonin aktivitetet vjetore, bazuar në objektiva afatmesme të politikës

së jashtme, të përcaktuara paraprakisht. Objektivat afatmesme pritet të përcaktohen gjatë këtij viti

përmes strategjisë për politikën e jashtme, e cila është në hartim e sipër.

LShJ parasheh që misionet diplomatike të bashkëpunojnë me delegacionet përkatëse në negociatat

për lidhjen e marrëveshjeve ndërkombëtare dhe të marrin pjesë në to. Hulumtimet për këtë analizë

politikash kanë treguar se misionet nuk kanë mandat dhe përgjegjësi konkrete ligjore, por përfshihen

kryesisht në fillim të negociatave: ato konsultohen dhe lehtësojnë vendosjen e kontakteve dhe

vazhdimin e komunikimit me qeveritë e vendeve me të cilat negociohet, dhe përfshihen në komunikim

gjatë shkëmbimit të drafteve të marrëveshjeve. Në përputhje me Ligjin për marrëveshjet 65ndërkombëtare , mandat koordinues ka Departamenti për Çështje Ligjore dhe Traktate, përmes

rekomandimeve për inicimin e negociatave dhe autorizimit të lidhjes së marrëveshjeve.

Në anën tjetër, departamentet e tjerë të politikave përfshihen në negociata, sipas nevojës,

drejtpërsëdrejti (si pjesë e delegacioneve) ose përmes dhënies se komenteve në drafte. Deri më tani

MPJ, edhe përmes departamenteve të politikave, është përfshirë në negocimin e disa marrëveshjeve:

Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit me BE-në, marrëveshjeve për bashkëpunim ekonomik (me

Megjithatë, nga hulumtimet për këtë analizë politikash rezulton se mungon një kornizë e mirëfilltë dhe

një proces i planifikimit në nivel të misioneve, dhe misionet nuk përfshihen në procesin e planifikimit

që zhvillohet në selinë qendrore të MPJ-së. Përveç kësaj, përgjegjësitë institucionale për përcaktimin e

qëllimeve dhe objektivave për ShJ janë të paqarta. Në vend të kësaj, vazhdon të mbizotërojë një qasje

ad hoc, ku DP e kryen këtë funksion përmes instrumenteve të ndryshme, si udhëzimeve, urdhëresave,

rekomandimeve, etj. të Drejtorit të tij. Megjithatë, ato shpesh nuk respektohen nga ambasadorë jo të

karrierës të emëruar nga Presidenti, ndërsa gjithashtu mungon koordinimi i mirëfilltë me misionet dhe

infrastruktura teknike, si p.sh. një sistem i sigurt i mbrojtjes së dokumenteve ('enkriptimit') gjatë

shkëmbimit të tyre. Një sfidë tjetër e përmendur është ndërtimi i 'memories institucionale', për shkak 62të ndërrimit të shpeshtë të stafit politik të MPJ-së. Për më tepër, konsiderohet se deri më tani MPJ

63ka qenë shumë e ngadaltë në integrimin e teknologjisë dhe digjitalizimin e misioneve. Siç duket,

udhëzimet e urdhëresat e përmendura nuk janë ligjërisht të detyrueshme për misionet, ndërsa nuk

është e qartë struktura e përmbajtja e tyre, si përdoren ato për përcaktimin dhe realizimin e synimeve

të ShJ-së, dhe se çfarë aktivitetesh zhvillojnë misionet për arritjen e tyre.

62Ibid.

65Ligji nr. 04/L-052 për marrëveshjet ndërkombëtare, nenet 4 dhe 7, https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=2789.

63Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

64Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.

30

Shqipërinë, Kroacinë, Slloveninë, Austrinë, Hungarinë, Bullgarinë, Turqinë dhe Emiratet e Bashkuara

Arabe), atyre në fushën e sigurisë, dhe atyre për bashkëpunim me institucione homologe. Mangësia

kryesore e lidhur me përgjegjësitë institucionale brenda MPJ-së në tërësi në negocimin dhe

nënshkrimin e marrëveshjeve ndërkombëtare është se procedurat nuk janë të rregulluara me akt

normativ. Një sfidë tjetër, pjesërisht për shkak të kësaj mangësie ligjore, është mos-përfshirja në

negociata e departamenteve të politikave, por vetëm e nivelit politik.

Një instrument për zbatimin e politikës së jashtme që lidhet me funksionet e ShJ-së është ai i

diplomacisë publike. Diplomacia publike si koncept nënkupton ndryshimin e qëndrimeve të

vendimmarrëse të politikës së jashtme të një vendi përmes ndikimit në opinionin publik, duke e

informuar dhe komunikuar me të në mënyrë të hapur, përfshirë me qëllimin për të nxitur përkrahjen e

tij dhe për t'i bindur që të mbajnë një qëndrim të caktuar. Deri më tani janë zhvilluar dhe pritet të

zhvillohen një numër aktivitetesh të menduara si aktivitete të diplomacisë publike, si 'Interfaith',

projekti i 'digjitalizimit' (për rritjen e pranisë së Republikës së Kosovës në internet); aktivitete 'brendimi'

për të promovuar Kosovën dhe përmirësuar imazhin e saj jashtë vendit (si projekti 'Kosova, Evropianët

e Rinj', aktivitete të Ambasadës në Tokio për promovimin e verës dhe ushqimeve kosovare atje);

aktivitete për promovimin e mundësive për investime në Kosovë; aktivitete me gazetarë dhe akterë të

tjerë nga shtetet që akoma nuk e kanë njohur Kosovën (si 'Forumi 2020' ma akademikë të shteteve të

tilla); aktivitete të diplomacisë parlamentare; pastaj promovimi i procesit të GjND-së për opinionin 66pozitiv rreth shpalljes së pavarësisë; etj.

Kur jemi te diplomacia ekonomike, sfida kryesore janë aktivitetet e pakoordinuara, për shkak të

fragmentimit të përgjegjësive institucionale në fushën e ekonomisë. Në mënyrë që të sjellin rezultate,

është me rëndësi që të kuptohet njëjtë koncepti i diplomacisë ekonomike, gjë që kërkon qasje

graduale, pak a shumë duke ndjekur hapat në vijim: (1) promovimi i investimeve të huaja direkte; (2)

krijimi i parakushteve brenda vendit që investimet e tilla të jenë të qëndrueshme; (3) rritja e 69aktiviteteve prodhuese në ekonomi; dhe (4) rritja e eksportit.

Ndonëse institucionet e politikës së jashtme të Kosovës zhvillojnë aktivitete të diplomacisë publike,

konsiderohet se në legjislacion dhe praktikën e zbatimit të tij mungon një përkufizim i diplomacisë

publike. Së dyti, mungojnë udhëzime politikash për dizajnimin dhe zbatimin e aktiviteteve të

diplomacisë publike dhe planifikimi i mirëfilltë. Së treti, në mungesë të një përkufizimi, diplomacia

publike shpesh ngatërrohet me diplomacinë kulturore. Së treti, shumica a aktiviteteve konsiderohen

më tepër fushata 'brendimi' ('branding') sesa aktivitete të diplomacisë publike, të drejtuara më tepër për

audiencën brenda vendit sesa që të mund të kenë ndikuar në qëndrimet e opinionit publik në vende të

tjera. Përveç këtyre, misionet diplomatike të Kosovës kanë qenë shumë pak të përfshira, prandaj

nevojitet që të ndryshohet qasja e diplomacisë publike, duke u siguruar rol më të madh të misioneve 67në zbatimin e tyre dhe që ato të zbatohen në vende pritëse. Më konkretisht, rekomandohet që

misionet të zbatojnë diplomacinë publike, ndërsa politikat e diplomacisë publike duhet të bëhen në

Prishtinë, pra të jetë e centralizuar, në atë mënyrë që MPJ të vendosë prioritetet e diplomacisë publike 68dhe t'ua shpërndajë për zbatim të gjitha misioneve.

Sa i përket mbikëqyrjes dhe llogaridhënies, LShJ përcakton se DP bashkërendon komunikimin e 70përhershëm të Ministrisë me misionet e ShJ , por kjo dispozitë nuk reflektohet në mënyrë të duhur në

RrMPJ: sipas saj, Drejtori i Përgjithshëm është përgjegjës/e për lehtësimin e komunikimit të misioneve 71me Ministrinë dhe Ministrin, sipas kërkesës. Për shkak të kësaj dalin tri sfida kryesore në

funksionimin e ShJ dhe zbatimin e politikës së jashtme. E para është mungesa e linjave të komunikimit

të detyrueshëm institucional. Së dyti, ka dobësi në vendosjen e llogaridhënies së qëndrueshme. Së

69Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.

70Ligji nr. 03/L-122 për Shërbimin e Jashtëm, neni 5.

66Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.

68Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

67Ibid.

71Rregullorja nr. 04/2013 për organizimin e brendshëm dhe sistematizimin e vendeve të punës të Ministrisë së Punëve të Jashtme, neni 6.

31

Në anën tjetër, praktika aktuale e monitorimit të performancës është e njëjtë me atë pjesën tjetër të

Shërbimit Civil: monitorimi nga mbikëqyrësi i drejtpërdrejtë. Sipas këtij sistemi, shefi i misionit e 72monitoron misionin, ndërsa Drejtori i Përgjithshëm i monitoron shefat e misioneve. Por, siç tregojnë të

dhënat e mbledhura për këtë analizë politikash, linjat e komunikimit ndërmjet selisë qendrore të MPJ-

së dhe misioneve akoma nuk janë të përcaktuara saktësisht, e rrjedhimisht raportet e rregullta që

dërgojnë misionet nuk u shpërndahen rregullisht departamenteve dhe zyrave të tjera që mbulojnë

fushat përkatëse të politikave, por kjo zbatohet kryesisht në mënyrë joformale. Faktikisht, përcjellja e

zbatimit është theksuar si sfidë me të cilën vazhdon të përballet MPJ në tërësi, jo vetëm ShJ, pasi që

kjo nuk bëhet në mënyrë sistematike.

Nëpunësit e Shërbimit të Jashtëm: sipas të dhënave të publikuara në ueb-faqen e MPJ-së dhe në ato 73të misioneve diplomatike dhe atyre konsullore të ShJ , numri i përgjithshëm i nëpunësve të të gjitha

misioneve të këtij shërbimi (27 misioneve diplomatike dhe 27 misioneve konsullore) është 163: 121 në

misionet diplomatike dhe 42 në misionet konsullore. Nga 163 nëpunës, 137 prej tyre janë nëpunës

diplomatikë, ndërsa 26 prej tyre nëpunës jodiplomatikë (për më tepër, shihni tabelën 2.1 dhe 2.2). Kjo

përfshin 38 diplomatë përgjegjës për diplomaci ekonomike, të vendosur në 38 misione diplomatike e 74konsullore.

Nga gjithsej 121 nëpunës të misioneve diplomatike, 98 prej tyre janë nëpunës diplomatikë (ambasadorë

dhe të ngarkuar me punë, ministra-këshilltarë, këshilltarë, sekretarë të parë, sekretarë të dytë,

sekretarë të tretë, atashe dhe zyrtarë ndërlidhës), ndërsa 23 prej tyre janë nëpunës jodiplomatikë

(personel administrativ dhe mbështetës). Kjo i bie se një mision punëson mesatarisht rreth 4.5

nëpunës, përkatësisht rreth 3.7 diplomatë dhe më pak se 1 jodiplomat.

treti, kjo gjendje pamundëson zhvillimin e një sistemi të duhur për vlerësimin e performancës së tij.

Disa të gjetura rreth emërimit të shefave të misioneve diplomatike dhe atyre konsullore tregojnë se

ekziston terren i përshtatshëm për ndikim të tepruar politik në funksionimin e misioneve diplomatike

dhe atyre konsullore, për shkakun se në mesin e shefave të misioneve dominojnë të emëruarit politikë,

në dëm të diplomatëve të karrierës. Konkretisht, këto të gjetura tregojnë se akoma nuk është arritur 75kuota prej të paktën 50% diplomatë karriere në mesin e shefave të misioneve diplomatike, gjë që

është në kundërshtim me ligjin. Më tej, nga 7 Konsuj të Përgjithshëm (në Minhen, Strasburg, Stamboll,

Nju Jork, Milano, Tiranë dhe Gjenevë) vetëm 1 është diplomat karriere, përkundër faktit se natyra e 76pozitave të tyre kërkon që të jenë diplomatë karriere. Në anën tjetër, shërbimet konsullore janë

77përmirësuar dukshëm: konsullatat ofrojnë 11 shërbime të gjendjes civile.

Në anën tjetër, nga gjithsej 41 nëpunës të misioneve konsullore, 38 prej tyre janë nëpunës diplomatikë

(konsuj të përgjithshëm, konsuj, zëvendës-konsuj, asistentë konsullorë, ministra-këshilltarë, këshilltarë,

sekretarë të parë, sekretarë të dytë dhe sekretarë të tretë), ndërsa 3 prej tyre janë nëpunës

jodiplomatikë (personel administrativ dhe mbështetës). Kjo i bie mesatarisht rreth 1.5 nëpunës për një

mision, respektivisht rreth 1.4 diplomatë dhe rreth 0.11 nëpunës jodiplomatikë për një mision. Nga

gjithsej 38 nëpunës diplomatikë të misioneve konsullore, 31 (81.58%) prej tyre mbajnë grada konsullore

(sipas nenit 26.3 të LShJ-së), ndërsa 7 (28.42%) prej tyre (1 ministër këshilltar, 2 këshilltarë, 2 sekretarë

të parë, 1 sekretar i dytë dhe 1 sekretar i tretë) mbajnë grada diplomatike, pra ushtrojnë edhe

funksione konsullore sipas nenit 10.4 të LShJ-së.

73Ambasadat e Republikës së Kosovës, http://www.mfa-ks.net/?page=1,49: Riad, http://www.ambasada-ks.net/sa/?page=1,50; Kamberrë, http://www.ambasada-ks.net/au/?page=1,50;

Otavë, http://www.ambasada-ks.net/ca/?page=1,50; Bernë, http://www.ambasada-ks.net/ch/?page=1,50; Podgoricë, http://www.ambasada-ks.net/me/?page=1,50; Londër,

http://www.kosovoembassy.org.uk/?page=1,50; Bruksel, http://ambasada-ks.net/be/?page=1,40; Hagë, http://ambasada-ks.net/nl/?page=1,50; Tokio, http://ambasada-ks.net/jp/?page=1,50,

Stokholm, http://ambasada-ks.net/se/?page=1,40, Panama City, http://ambasada-ks.net/pa/?page=1,50; Pragë, http://ambasada-ks.net/cz/?page=1,50; Vjenë, http://ambasada-

ks.net/at/?page=1,40; Sofje, http://ambasada-ks.net/bg/?page=1,50; Berlin, http://ambasada-ks.net/de/?page=1,50; Paris, http://ambasada-ks.net/fr/?page=1,50; Budapest,

http://ambasada-ks.net/hu/?page=1,50; Romë, http://ambasada-ks.net/it/?page=1,50; Zagreb, http://ambasada-ks.net/hr/?page=1,40, Shkup, http://ambasada-ks.net/mk/?page=1,50,

Tiranë, http://ambasada-ks.net/al/?page=1,50, Lubjanë, http://ambasada-ks.net/si/?page=1,50, Ankara, http://ambasada-ks.net/tr/?page=1,50. Uashington, http://ambasada-

ks.net/us/?page=1,50.

72Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

74Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë

75Mbledhja nr. 25 e Komisionit për Punë të Jashtme, Diasporë dhe Investime Strategjike – Procesverbal, fq. 2,

http://www.kuvendikosoves.org/common/docs/proc/proc__2018_06_12_13_7476_al.pdf (qasur për herë të fundit më 20/08/2018).76Intervistë me përfaqësues të Sindikatës së Punëtorëve të Shërbimit të Jashtëm, qershor 2018, Prishtinë.

77Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

32

Mis

ionet

Am

basa

dorë

Të n

gark

uar

me

punë

NËPU

NËS D

IPLO

MATIK

Ë

Kës

hill

tarë

Sek

reta

rë

të P

arë

Sek

reta

rë

të D

ytë

Zyrt

arë

ndë

rlid

hës

Per

sonel

adm

inis

trat

iv

Per

sonel

teknik

Min

istr

a

Kës

hill

tarë

NËPU

NËS J

OD

IPLO

MATIK

Ë

Am

basa

da n

ë R

iad

1

Am

basa

da n

ë K

ambe

rrë

Zyra

e P

osaç

me

në

Kaj

ro

Am

basa

da n

ë O

tavë

Am

basa

da n

ë Ber

në

Am

basa

da n

ë Pod

goricë

Am

basa

da n

ë Lo

ndë

r

Am

basa

da n

ë Bru

kse

l

Am

basa

da n

ë H

agë

Am

basa

da n

ë To

kio

Am

basa

da n

ë Sto

khol

m

Am

basa

da n

ë Pan

ama

City

Am

basa

da n

ë Pra

gë

Am

basa

da n

ë V

jenë

Am

basa

da n

ë Sof

je

Am

basa

da n

ë Ber

lin

Am

basa

da n

ë Par

is

Am

basa

da n

ë Buda

pes

t

Am

basa

da n

ë R

omë

Am

basa

da n

ë Zag

reb

Am

basa

da n

ë Shkup

Am

basa

da n

ë Tiran

ë

Am

basa

da n

ë Lu

bjan

ë

Zyra

Ndë

rlid

hës

e në

Beo

grad

Am

basa

da n

ë D

akar

Am

basa

da n

ë A

nka

ra

Am

basa

da n

ë U

ashin

gton

Gjit

hse

j (s

ipas

kat

egor

ive)

1 1 1 1 1 1 1 1

0 0 0 0

1 0

0 0

0 0 0

0 0

0 0

2 0 1 1

00

01

15

00

00

01

0

0

00

00

00

1

0

01

00

00

2

02

0

00

00

11

5

01

0

10

00

00

3

01

10

00

00

03

10

21

21

11

1 0

10

00

01

14

10

02

05

01

0

0

11

10

10

5

10

10

10

00

10

4

0

10

12

00

01

05

10

11

11

10

10

7

10

00

00

00

00

1

10

22

01

20

10

9

10

20

00

01

10

5

1 0

1 2

00

00

10

5

10

12

00

00

00

4

10

11

10

10

00

5

10

30

00

00

11

6

01

10

00

10

00

3

10

11

01

00

11

6

10

00

00

00

00

1

10

00

00

00

00

1

1 0

01

30

20

11

9

10

12

00

10

10

6

234

2115

167

102

176

6

Gjit

hse

j nëp

unës

dip

lom

atik

ë 98

Gjit

hse

j nëp

unës

jod

iplo

mat

ikë

23G

JITH

SEJ

NËPU

NËS T

Ë M

ISIO

NEV

E K

ON

SU

LLO

RE

121

Ata

she

GJI

TH

SEJ

(për

çdo

mis

ion)

78Tabela 2.1. Numri i nëpunësve të misioneve diplomatike

78Në mungesë të të dhënave më të fundit, për shkak se as Drejtoria e Përgjithshme e as misionet nuk i janë përgjigjur kërkesës për bashkëpunim në realizimin e këtij hulumtimi, kjo

tabelë përmban të dhënat e publikuara në ueb-faqet e misioneve.

33

Mis

ionet

Kon

suj të

Për

gjithsh

ëmKon

suj

NËPU

NËS D

IPLO

MATIK

Ë

Asi

sten

të

Kon

sullo

rë

Min

istr

a

Kës

hill

tarë

Kës

hill

tarë

Sek

reta

rë

të P

arë

Sek

reta

rë

të D

ytë

Sek

reta

rë

të T

retë

Per

sonel

adm

inis

trat

iv

Per

sonel

teknik

GJI

TH

SEJ

(për

çdo

mis

ion)

Zëv

endë

s

-kon

suj

NËPU

NËS D

IPLO

MATIK

Ë

Kon

sulla

ta e

Për

gjithsh

me

në

Gje

nev

ë1

Kon

sulla

ta e

Për

gjithsh

me

në

Nju

Jor

k

Kon

sulla

ta e

Për

gjithsh

me

në

Sta

mbo

ll

Kon

sulla

ta e

Për

gjithsh

me

në

Mila

no

Kon

sulla

ta e

Për

gjithsh

me

në

Min

hen

Kon

sulla

ta e

Për

gjithsh

me

në

Str

asbu

rg

Mis

ioni D

iplo

mat

ik n

ë A

nka

ra

Mis

ioni D

iplo

mat

ik n

ë Lu

bjan

ë

Mis

ioni D

iplo

mat

ik n

ë Pod

goricë

Mis

ioni D

iplo

mat

ik n

ë Shkup

Mis

ioni D

iplo

mat

ik n

ë Sof

je

Mis

ioni D

iplo

mat

ik n

ë Zag

reb

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Ber

lin

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Ber

në

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Bru

kse

l

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Buda

pes

t

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Cyrih

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Fra

nkfu

rt

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Londë

r

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Par

is

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Ria

d

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Rom

ë

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Shtu

tgar

t

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Sto

khol

m

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Tiran

ë

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Tokio

Mis

ioni Kon

sullo

r në

Vje

në

Gjit

hse

j (s

ipas

kat

egor

ive)

1 1 1 1 1 0 0 0

0 0 0 1 0 0

0 0

1 0 0

1 0

0 0

0

0 0 0

21

10

01

7

00

00

00

1

0

0

00

00

00

01

0

00

00

00

03

00

0

00

00

00

01

00

0

00

00

00

01

10

0

00

00

00

01

01

0

0

00

00

00

01

00

00

00

0

00

00

00

0

01

0

0

00

00

00

01

00

00

00

00

00

00

00

10

00

00

00

01

01

00

00

00

00

01

01

00

00

00

00

01

01

00

00

00

00

01

03

01

10

00

01

17

01

00

00

00

00

01

00

10

00

00

00

01

02

00

00

00

00

02

00

00

00

00

00

00

00

00

00

00

00

00

01

00

00

00

00

01

01

00

00

00

00

01

11

00

00

00

10

03

00

00

00

00

00

00

02

01

00

10

00

04

7

183

31

22

11

12

Gjit

hse

j nëp

unës

dip

lom

atik

ë 38

Gjit

hse

j nëp

unës

jod

iplo

mat

ikë

3G

JITH

SEJ

NËPU

NËS T

Ë M

ISIO

NEV

E K

ON

SU

LLO

RE

41

79Në mungesë të të dhënave më të fundit, për shkak se as Drejtoria e Përgjithshme e as misionet nuk i janë përgjigjur kërkesës për bashkëpunim në realizimin e këtij hulumtimi, kjo

tabelë përmban të dhënat e publikuara në ueb-faqet e misioneve.

79Tabela 2.2. Numri i nëpunësve të misioneve konsullore

34

Sa i përket gradimit të nëpunësve diplomatikë të ShJ, siç u tha në kapitullin 1, LShJ dhe RrShJ

parashohin gradat diplomatike dhe ato konsullore, por baza ligjore nuk përmban kritere të qarta e të

matshme për këtë dhe nuk vendos ndonjë dallim hierarkik ose tjetër ndërmjet gradave të ndryshme

në ushtrimin e funksioneve konkrete. Më tej, hulumtimet për këtë analizë politikash tregojnë se deri

më tani gradimet janë bërë në mungesë të kritereve të tilla dhe të ndonjë dallimi të qartë, hierarkik

ose tjetër, në funksione ndërmjet gradave të ndryshme në ushtrimin e funksioneve konkrete. Këtë e

konfirmojnë profesionistë që janë të njoftuar me këtë proces. Sipas tyre, ka pasur përpjekje për të

vendosur kritere për gradimin e shërbyesve diplomatikë dhe atyre konsullorë, por deri më tani nuk ka

kritere të qarta e transparente, dhe rrjedhimisht vendimmarrja për këtë i lihet tërësisht Komisionit të

Gradave dhe Ministrit të Punëve të Jashtme, pa një proces të strukturuar, analizë të nevojave dhe

vlerësimit të performancës. Praktika tregon se gradimet bëhen në dy mënyra: pas një viti përvoje

pune në MPJ dhe me vendim të Komisionit të Gradave. Megjithatë, konsiderohet se gradimet deri me 80tani nuk janë bërë mbi bazën e kritereve, por të 'lidhjeve politike'.

Akademia Diplomatike është institucion publik i themeluar nga MPJ në vitin 2012, me seli në Prizren, e

cila funksionon me rregulloren e saj të veçantë. Ajo është themeluar me qëllim të përgatitjes dhe

formimit profesional të anëtarëve të ShJ dhe kandidatëve të tjerë. Akademia gjithashtu ofron trajnime

për anëtarët e ministrive të tjera që do të shërbejnë në misionet jashtë vendit, harton dhe publikon

dokumente për Ministrinë, organizon aktivitete me karakter edukimi, trajnimi, këshillimi dhe të 85hulumtimeve. Sa i përket strukturës së saj të brendshme, AD përbëhet nga Zyra e Drejtorit të

Përgjithshëm, Bordi Akademik; dhe drejtoratet. AD ka tre drejtorate: Drejtoratin për Trajnime dhe

Zhvillim; Drejtoratin për Studime, Hulumtime dhe Publikime; dhe Drejtoratin për Administratë. Ky

81Nga të dhënat e publikuara del se numri i përgjithshëm i nëpunësve të ShJ-së të graduar si

diplomatë sipas nenit 26.2 dhe 26.3 të LShJ, është 136. Prej tyre, 105 nëpunës mbajnë grada

diplomatike (23 ambasadorë, 4 të ngarkuar me punë, 22 ministra këshilltarë, 17 këshilltarë, 18 sekretarë

të parë, 8 sekretarë të dytë, 1 sekretar i tretë, 10 atashe dhe 2 zyrtarë ndërlidhës), ndërsa 31 prej tyre

mbajnë grada konsullore (7 konsuj të përgjithshëm, 18 konsuj, 3 zëvendës-konsuj dhe 3 asistentë

konsullorë). Në përqindje, kjo i bie se 77.37% janë grada diplomatike dhe 22.63% grada konsullore. Më

tej, kjo i bie mesatarisht nga 3.9 nëpunës të graduar për një mision diplomatik dhe mesatarisht rreth

1.14 për një mision konsullor. Në raport me numrin e gradave diplomatike dhe konsullore, ka

mesatarisht nga 13.25 diplomatë të graduar me secilën nga tetë gradat diplomatike dhe mesatarisht

7.75 diplomatë të graduar me secilën nga katër gradat konsullore.

Ngjashëm me gradimin, edhe procesi i përzgjedhjes, emërimit dhe shkarkimit të nëpunësve të

misioneve të ShJ-së përballet me sfida. Mangësi ka edhe në sistemin e rotacionit ndërmjet selisë

qendrore të MPJ-së dhe misioneve dhe në transferimet ndërmjet nëpunësve ndërmjet misioneve

diplomatike e atyre konsullore, si dhe në caktimin në misione të nëpunësve të institucioneve të tjera

shtetërore. Sa i përket emërimit, është theksuar se kohëve të fundit vihen re orvatje për të

anashkaluar Komisionin e Kuvendit për Punë të Jashtme përmes tentimeve për të emëruar diplomatë 82pa kaluar nëpër këtë filtër institucional. Kjo ndodh edhe në mungesë të rregullimit të hollësishëm me

83legjislacion: ndonëse janë në fuqi tri akte nënligjore , ato nuk e rregullojnë këtë proces në mënyrë më

të hollësishme sesa ligjet përkatëse. Më konkretisht, të gjeturat e kësaj analize tregojnë se, përveç

mangësive në legjislacion lidhur me këto, akoma nuk zbatohet një proces i hapur, transparent dhe i

bazuar në merita për përzgjedhjen, emërimin dhe shkarkimin e këtyre zyrtarëve, e as për zbatimin e

sistemit të rotacionit dhe përfshirjen në misione të nëpunësve të institucioneve të tjera shtetërore.

Lidhur me emërimin dhe gradimin, rekomandohet që me ligj të përcaktohet kohëzgjatja e kalimit nëpër 84grada dhe të zbatohet kjo në mënyrë të mirëfilltë.

85Akademia Diplomatike e Republikës së Kosovës, Për Akademinë, http://www.mfa-ks.net/ad/?page=1,5.

80Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

82Intervistë me përfaqësues të Sindikatës së Punëtorëve të Shërbimit të Jashtëm, qershor 2018, Prishtinë.

81Ambasadat e Republikës së Kosovës, http://www.mfa-ks.net/?page=1,49, Misionet Konsullore të Republikës së Kosovës, http://www.mfa-ks.net/?page=1,67.

83Udhëzimi administrativ nr. 3/2009 për Procedurat e emërimit të kandidatëve për nëpunës të Misionit Diplomatik, https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=8111; Udhëzimi

administrativ nr. 02/2012 për plotësim-ndryshimin e udhëzimit administrativ nr. 3/2009 për procedurat e emërimit të kandidatëve për nëpunës të Misionit Diplomatik, https://gzk.rks-

gov.net/ActDetail.aspx?ActID=8111; Udhëzimi administrativ nr. 2/2009 për Procedurat e emërimit të kandidatëve për drejtues dhe nëpunës të tjerë të Misionit Konsullor, https://gzk.rks-

gov.net/ActDetail.aspx?ActID=8110. 84Intervistë me përfaqësues të Sindikatës së Punëtorëve të Shërbimit të Jashtëm, qershor 2018, Prishtinë.

35

institucion, nëpërmjet Drejtorit të Përgjithshëm, i raporton drejtpërsëdrejti Ministrit të Punëve të 86jashtme.

Për të adresuar këto sfida, është theksuar se ShJ ka nevojë për disa reforma kryesore. Së pari

nevojiten reforma në legjislacion dhe politika, përfshirë hartimin e një strategjie për politikë të jashtme.

Më tej, konsiderohet se reformat në nivel operacional duhet të fokusohen në ristrukturimin e MPJ-së

dhe të ShJ dhe 'optimizimin' e misioneve, vendosjen e një sistemi të mirëfilltë të meritokracisë dhe

krijimin e një sistemi të vlerësimit të performancës, vendosjen e një sistemi efektiv të rotacionit

ndërmjet selisë qendrore të MPj-së dhe misioneve, ngritjen e kapaciteteve dhe profesionalizimin e

organeve të MPJ-së që merren me politika dhe të diplomatëve (në veçanti për fushën e diplomacisë 91ekonomike dhe digjitalizimin e shërbimeve. Një çështje specifike e ngritur në nivel operacional është

reformimi i sistemit të pagave, duke siguruar që niveli i pagave të mos jetë fiks, por të përcaktohet

bazuar në grada dhe në koston e jetesës në vendin përkatës. Sa i përket rotacionit, rekomandohet

përcaktimi i barasvlerës së gradës, që nënkupton se me rikthimin në selinë qendrore të MPJ 92diplomatët të sistemohen në pozita që përkojnë me gradat e tyre. Me rëndësi konsiderohen edhe

93reformat për konsolidimin e AD-së gjithashtu konsiderohen me rëndësi kyçe.

Një përpjekje për të përmbledhur qëndrimet e përgjithshme të atyre që merren me politikë të jashtme

rreth funksionimit të ShJ tregon se mbi dy të tretat e të intervistuarve konsiderojnë se roli i këtij

shërbimi në zbatimin e politikës së jashtme është shumë i rëndësishëm, ndërsa një e treta e tyre

konsiderojnë se ka rol të rëndësishëm. Ngjashëm, rreth dy të tretat e tyre konsiderojnë se ky shërbim

deri më tani është treguar mesatarisht i suksesshëm në ushtrimin e mandatit të tij në zbatimin e

politikës së jashtme ose nën mesatare, ndërsa një e treta e tyre mendojnë se është treguar i

suksesshëm ose nuk kanë përgjigje. Së treti, rreth tre të katërtat e tyre e konsiderojnë këtë shërbim

mesatarisht profesional ose nën mesatare, ndërsa pjesa tjetër mendojnë se është profesional ose 87shumë profesional.

Në anën tjetër, nëse përpiqemi të bëjmë një përmbledhje të sfidave afatgjata me të cilat përballet ShJ

në funksionimin e tij, të gjeturat e kësaj analize tregojnë se ka disa prej tyre. Sipas atyre që merren

me dhe njohin politikën e jashtme dhe me këtë shërbim, sfida më e theksuar është politizimi i tij dhe 88mungesa e mekanizmave për depolitizimin e tij. Një sfidë me të cilën përballet politika e jashtme e

Kosovës, dhe që ka implikime për funksionimin e ShJ, është mosnjohja nga shtete me ndikim, si dhe

mosnjohja dhe kontestimi i vazhdueshëm i shtetësisë së Kosovës nga Serbia. Sfida kryesore në nivel

të kornizës ligjore janë zbrazësitë në rregullim dhe dykuptimësia e dispozitave ligjore, gjë që lë

hapësirë për interpretime të ndryshme e kundërthënëse gjatë zbatimit të tyre, ndërsa në nivel të

politikave mungesa e një strategjie për politikë të jashtme. Në nivel më operacional, ka një numër

sfidash: koordinimi i dobët brenda MPJ-së dhe me institucione të tjera shtetërore, planifikimi i dobët

dhe ad hoc (pra mungesa e planifikimit afatgjatë) në të gjitha aspektet e funksionimit të tij, përfshirë 89 90atë buxhetor , si dhe mungesa e një sistemi të vlerësimit të performancës.

Përveç këtyre, konsiderohet se MPJ nuk ka vendosur mekanizma për depolitizimin e ShJ-së, pasi që

baza ligjore ekzistuese në shumë raste nuk respektohet dhe është e hapur ndaj ndërhyrjes dhe

ndikimit të tepruar politik. Gjithashtu konsiderohet se baza ligjore duhet të përmirësohet, pasi që

është e paqartë dhe jo mjaftueshëm e detajuar. Emërimi i stafit diplomatik, faktikisht konsiderohet se 94është tejet i politizuar. Një rekomandim konkret që, nëse zbatohet në mënyrë të mirëfilltë dhe pa

ndërhyrje politike, do të mund të kontribuonte në parandalimin e politizimit dhe përmirësimin e

profesionalizmit të ShJ, është që me ligj të rritet kuota në favor të diplomatëve të karrierës nga 50%

sa është aktualisht.

94Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

91Ibid.

89Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë.

90Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë; Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

93Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë; Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

95Intervistë me përfaqësues të Sindikatës së Punëtorëve të Shërbimit të Jashtëm, qershor 2018, Prishtinë.

92Intervistë me përfaqësues të Sindikatës së Punëtorëve të Shërbimit të Jashtëm, qershor 2018, Prishtinë.

86Rregullore nr. 01/2012 për funksionimin e Akademisë Diplomatike të Republikës së Kosovës, nenet 8 – 9, https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=10150. 87Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë; Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë; Intervistë me përfaqësues të Sindikatës së Punëtorëve të

Shërbimit të Jashtëm, qershor 2018, Prishtinë.88Intervista me zyrtarë të MPJ-së, maj – qershor 2018, Prishtinë; Intervista me hulumtues, maj – qershor 2018, Prishtinë.

36

Një mangësi e tretë, që paraqet sfida në zbatimin e këtij ligji, janë paqartësitë në mandatin e vet ShJ

dhe institucioneve të tjera të përfshira në zbatimin e LShJ-së. Një sfidë që del kryesisht nga kjo e

fundit dhe nga dobësitë në kapacitete institucionale dhe praktika të zbatimit, është se aktet nënligjore

dhe instrumentet e tjerë janë në masë të madhe po aq të paqartë sa vet ligji. Kështu arrijmë në një

konstatim të tjetër: të tri këto mangësi të përmendura, bashkë me të tjera, krijojnë sfida në zbatimin e

vlerësimin e zbatimit të ligjit. Së pesti, këto mangësi strukturore pengojnë krijimin e politikave

konkrete që janë të realizueshme dhe të zbërthyeshme në detyra e përgjegjësi të prekshme për

misionet e ShJ-së.

Zbatimi i Ligjit për Shërbimin e Jashtëm të Republikës së Kosovës është çështje komplekse, për shkak

të natyrës dydimensionale të këtij ligji: si koncept dhe si instrument i qeverisjes. Shikuar si koncept, ai

shërben për zbatimin e politikës së jashtme të Kosovës, e cila në vetvete akoma është në faza të

hershme të formësimit dhe zhvillimit, dhe si e tillë akoma deri diku abstrakte. Shikuar si instrument i

qeverisjes, ai vendos kornizat dhe rregullat e funksionimit të një strukture institucionale unike, e cila

formalisht është pjesë e MPJ-së, si strukturë organizative, por që ndërvepron me institucione të tjera

në nivele të ndryshme. Këta dy faktorë e bëjnë akoma më të vështirë mbikëqyrjen dhe vlerësimin e

zbatimit të tij.

Duke u nisur nga kjo vështirësi dhe nevoja për të përmirësuar zbatimin e tij e rrjedhimisht të politikës

së jashtme, kjo analizë politikash përpiqet të vlerësojë gjendjen aktuale në dy aspekte. Në njërën anë,

ajo trajton përmbajtjen dhe fushëveprimin e tij, pasi që obligimet dhe kërkesat që dalin prej tij janë të

pandashme nga zbatimi i tij. Në anën tjetër, ajo trajton zbatimin e tij duke u fokusuar në atë se sa

adekuate dhe funksionale është korniza institucionale përgjegjëse për zbatimin e tij dhe ajo e

politikave përmes të cilës obligimet që dalin prej tij 'përkthehen' në veprime praktike politikash në

kuadër të fushëveprimit të politikës së jashtme. Në të dy këto aspekte – përmbajtjen dhe zbatimin e tij

– kjo analizë gjithashtu identifikon mangësitë dhe sfidat ekzistuese dhe përmban sugjerime për

adresimin e tyre.

Për të përmbledhur, përveç mangësive dhe sfidave të shtjelluara në pjesën tjetër të analizës, në vijim

po përmbledhim disa nga përfundimet kryesore bazuar në të gjeturat e mbledhura gjatë hulumtimit.

Një konstatim i përgjithshëm është se ky ligj në thelb është shkruar më tepër si ligj i natyrës

organizative dhe teknike, ndërsa ndihmon shumë më pak për ndërtimin e një koncepti dhe modeli të

Shërbimit të Jashtëm si strukturë komplekse institucionale për zbatimin e politikës së jashtme dhe

përfaqësimin e Republikës së Kosovës në shtete të tjera dhe organizata ndërkombëtare. Një mangësi

që del prej këtij ligji pa koncept e model të qartë është fushëveprimi jo plotësisht i qartë, në veçanti

marrë parasysh shumësinë e institucioneve të përfshira në aspekte të ndryshme të zbatimit të tij.

Sa i përket anës funksionale, duhet nënvizuar sërish një numër sfidash dhe mangësish. Së pari, një

sfidë e përmendur vazhdimisht në pjesë të ndryshme të kësaj analize është ndërhyrja e tepruar

politike në funksionimin e ShJ-së. Në mungesë të rregullave të qarta dhe të hollësishme, sa më të

theksuar të jetë mungesa e kapaciteteve dhe praktikave të mirë-vendosura institucionale, aq më e

cenueshme bëhet vendimmarrja ndaj ndikimit të tepruar politik. Së treti, sa më shumë që ky ndikim

priret të ketë në shënjestër përcaktimin e rregullave të reja institucionale, aq më tepër mund të

vështirësojë institucionalizimin e qeverisjes së mirë dhe të qëndrueshme në zbatimin e këtij ligji dhe

PËRFUNDIME

37

performancën e ShJ-së në zbatimin e politikës së jashtme. Përveç ndikimit të tepruar politik, të

gjeturat tregojnë edhe dobësi në udhëheqje dhe menaxhim, në nivel organizativ, kjo edhe për shkak të

mungesës së politikave të qarta dhe instrumenteve të konsoliduar për zbatim. Një sfidë e pestë është

mungesa e një kornize dhe procesi të qartë të planifikimit të politikave dhe resurseve në të tri nivelet:

të politikës së jashtme si fushë, të MPJ-së si institucioni kryesor përgjegjës për zbatimin e saj, dhe në

nivel të ShJ-së dhe misioneve të tij.

Kjo na çon në tri përfundime të tjera. E para është mungesa e një qasjeje dhe praktike sistemike në

zhvillimin e politikës së jashtme brenda kornizave formale të qeverisjes dhe funksionimit të

institucioneve publike që merren më të. Kjo e vështirëson llogaridhënien e brendshme, por dhe më

tepër përfshirjen e palëve të tjera të interesuara në çfarëdo aspekti të politikës së jashtme, si dhe

transparencën ndaj publikut në zbatimin e LShJ-së. Së dyti, ekziston një nivel i lartë i joformalitetit në

vendimmarrje, në të gjitha nivelet, në zbatimin e LShJ-së dhe funksionin e ShJ-së. Në kontekstin e

dobësive të sipërpërmendura, kjo krijon një sfidë të tretë – pengon krijimin e një shërbimi të jashtëm

profesional i cili të jetë në gjendje të përfaqësojë në mënyrë të duhur interesat shtetërore dhe vlerat e

shoqërisë.

38

39

Ky grant është financuar nga projekti Promovimi i

Shoqërisë Demokratike (DSP) – i financuar nga

Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim

(SDC) dhe Ministria e Punëve të Jashtme të

Danimarkës (DANIDA) dhe menaxhuar nga Fondi

Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF).

40

Prishtinë

Tetor 2018

HULUMTIM POLITIKASH:

LIGJI MBI SHËRBIMIN E JASHTËM

të Republikës së Kosovës

dhe zbatimi i tij