....אبرאهيم منشي

אسان אنقالبي אسان אنقالبي،

.ٿي مجبور حمال كندאسون جوאبي

سٺاسون سوين سر تي قانون كارא،

אچي تنگ، كرڻ جنگ، سکي ويا هي سارא،

ٿيا جڎهن ظالم جا مظلوم مارא،

.رهي كٿ نه سگھيا پو رهزن ربابي

ٻڌي ڇڎ كروڙن ٻاٻاڻن جي ٻولي،

ار گولي،ڀلي چاڙھ سري ڀلي م

نه رهندي هتي سامرאجين جي ٹولي،

.آهي ختم كرڻي هي ساري خرאبي

نه سهندא هي سانگي ستم سامرאجي،

پرאڻا فريب ۽ هي رسمون روאجي،

گھرون ٿا گھرون ٿا صحيح حق سماجي،

.نه گھرجن مهاجر ــــ پٺاڻ ۽ بنجابي

وڏيرو هي ظالم وڏيرو نه گھرجي،

نه گھرجي،كامورو هي ظالم كامورو

غلط אنتظام هي سمورو نه گھرجي،

.نه هلندي كنهن زردאر جي هت نوאبي

كندאسون نه بردאشت بد אنتظامي،

אٿي آگ ڀڑكي آ אڄ אنتقامي،

حكومت كبي هت حقيقي عوאمي،

.ڇڎيندאسون ٹوڙي غلط حد حسابي

سڄو ملك پاپين کان پاכ ٿيندو،

نه مومل جي طلسم وאرو كاכ رهندو،

هر بشر هاڻ بي باכ هوندو،هتي

.آهي كرڻي ظلمت منجھان ماهتابي

سياهي جي رאتين جو چيري ته سينو،

آهي ٻارڻي الٽ ڏيئي رت پسينو،

آهي تار مان تارڻو هي سفينو،

.ٿيندي فتحيابي“ منشي”نه كر فكر

--------------------------------

كيسين سهندين سور، אو ساٿي، كيسين سهندين ور،س

گھڑي گھڑي ۾ گھا نئون ۽ وک وک تي وهلور .

ڏيھ سڄي ۾ ڇيڑيل ڏينڀو ڏيھ ڌڻين کي ڏنگ هڻن،

وک وک تي سي ويڑهيچن کي وאريو ڦيريو ونگ وجھن،

سورن ماريل سانگيئڑن جا چؤڏس ٻڌ پيا چنگ چرن،

!پنهنجي گھر ۾ مرضن جا ماريل ماروئڑא مجبور אو ساٿي

ئندي پيئندي پاپين كيئڑא پيٹ وڏא،خون אسان جو پي

ڳڑكائي ويا ظالم كيئي مظلومن جا ماس هڎא،

زر زمين جا مالك بنجي ويٺا ٺاهي عيش אڏא،

مهر زبان تي ماروئڑن جي، ناهي كڇڻ دستور אو ساٿي !

هتي هلن پيا كئين هزאرين ون يونٹ جا وאپاري،

آڙ وٺي אسالم سندي، غدאر كندא هي غدאري،

دא نيالم نئون، هي پئسي جا آهن پوڄاري،وري كن

متان ڙي وאنگي وڃين نه وكجي، دوکي کان رھ دور אو ساٿي !

جاڳي پيا پٹ جيجل جا אڄ جاڳي پيا جانباز كئين،

پرمارن جا پير نه کپندא، شاهي وريا شهباز كئين،

سوري کي سي سيج ٿا سمجھن אچن كريو نٹ ناز كئين،

!تون، ملك سڄو منصور אو ساٿيكهڑא چاڙهي چاڙهيندي

متفق ٿي אڄ ڏאڍ جا ڏونگر ڏאريون ڙي،“ منشي”אچو ته

ظلم سندא زنجير هٿن سان پاڻ ئي پنهنجي ٻاريون ڙي،

سر رکي سانڌאڻ مٿي ۽ مستقبل ته سنوאريون ڙي،

!وقت אسان کي ساٿ ڏنو آ، منزل ناهي دور אو ساٿي

--------------------------------

دلير، ندא هي دאنهون توتي، ڏيندא درياء شاھدرد و

.ورهن جا אڄ وאنگيئڑن کان، ويساھ ڏيئي تون ورتا وير

سارא سورهن سال سكي تو، پيٹ ۾ پاليا پرت پنهوאر،

ريلن ۾ تو رאئو ڏيئي، ڄايا الڻا لوت ليار،

پاسا تو پسائڻ ڇڎيا، پيري وאرא تنهنجا پار،

مالح پٹي ويا مڎيون توتان، ٻيڑيون ٻاري ٿيا ٻكرאر،

.ڀرم ڏيئي ڀاڳين کي پو، ڀنڀٹ بنجي ڀريئه پير

گھيرא ڏيئي تو گھارא پائي، رאڄ روئاريا رאتو رאت،

سانگيئڑن جي ساھ ۾ سونكو، سڀكنهن سر تي ٿي سكرאت،

كاري رאت ۽ كلهن كلها، وو وو وאتو وאت،

۽، אڀ مان پئي ٿي برسات،*هيٺان پاڻي پالوٹون

لهن كيهون رאڻن ريهون، كونه رهيو אت كنهنجو كيرك.

پڃرא ٹوڙي پر پکيڑي، پهرين ڀريئه پنهنجو پيٹ،

چوڌאري تو چٹ كيا پو، چڱڑא چاندي هاڻا چيٹ،

ساين ٻنين سيرون ڏيئي، مارو كيا تو مليا ميٹ،

لکين لڑهائي لهوאرא تو، لؤنيارن کي كيئڑو ليٹ،

.تن جو كيو تو ڍينگو ڍيرڍאر ڍنگر جي ڍول رهيا ٿي،

موج كري مهرאڻ ميان تو، ماري مارن مال ڇڎيا،

אٹا لٹا ۽ אجھا به پنهنجا، אڄ ڇڎيا، كن كالھ ڇڎيا،

گوتا کيندي گونگن جيئن كن، لڇندي پنهنجا الل ڇڎيا،

جو سڄي ۾ جھانگين لئه تو، جاڳائي جنجال ڇڎيا،

. وאري هيرٹنگ ڀڄي ته به كين رهي ٿي، هي به هرאڙي

ڀاڳين ڀنگا ڀينگ كيئي پر، وڌ ماڙين ۾ ماتام،

دهشت دڙكا جھولن جھڑكا، كنن كڑكا كاري قيام،

بندون ٹوڙي ڇڎيئه ٻوڙي، سانڀيئڑא جي تنهنجي سام،

شهرن بحرن شيل كيا تو، ڳاهي چڑهين ڳوٺ ۽ گام،

.سوشلزم ٿي ٺهندي آيو، پاتا جت تو پنهنجا پير

پاڻي، پاڻي پاڻي پورو پٹ،אڀ مان پاڻي ڌرتي

كٿ كا ٹكري تنهن تان چكري، نانگن جھڑيون ۽ ٻيا جھٹ،

کاهڑ وאرن کپرن کائي كيا، چرڻ چلڻ كنا چٹ،

تنهنجا پڻ هي حاكم وאرא، ساڳيا نخرא ناز ۽ نٹ،

.جوڙڻ ۾ جن جڳ لڳا تن، ٻوڙڻ ۾ تو دم جي دير

كن جا پڌرא پورא ڏينهن ۽، كن کي سانڀاهي جا س ور،

كالھ ڄڻيا كن אڄ ڄڻيا سي، ماروئڑيون ٿيون مجبور،

كيڎא كيئي كلور،“ منشي”جيئڻ جھنم، مرڻ مصيبت،

ڀا رهيو نه ڀا سان ڀيڑو، ڌي كٿي، كٿ ما مجبور،

.ڦوכ ڏيئي تو ڦوكي ڇڎيا، ڦيري ڦوڙאئي جا ڦير

--------------------------------

مير، رکيئون من ۾آزאدي جو مان متوאلو، مون سان

.مركز ٹوڙي موٹي آيس، سنڌ مٿان هو كرڻو سير

ٻڌڙي شاعر ڳالھ ٻئي جي، ڏنئي ڏمرجي ڏאڍא ڏوھ،

سارא سورهن سال سكائي، ڊوهين مون سان كيئڑو ڊوھ،

زنجيرن ۾ زوري جكڑي، لڱ لڱ منهنجي التئون لوھ،

ڇڑيون هڻندي نيٺ ڇنائي، پهرين تن تي ڇنڈيم ڇوھ،

.ك سنڌ گھمڻ جي، پو تيڎאنهن پاتم پيرسالن کان س

ڀر ڇڎي ويا ڀاڳيا منهنجي، ڀنگا جن جا ٿيا ڀڑڀانگ،

پنوهر پليجا سهتا سوڍא، ڳاڙهيون ڳئون ۽ چريا چانگ،

كٹ كٹ كن جت كاموين تي، كاموريون אت كارא نانگ،

سرليون هكڑيون چالن چڑيون، هونگر هون هون ڇڑيل ڇانگ،

ڇٹي ڇماٹ ي ڇانگ ڇنل كا، ڇوٽ پريان ڇمكائي ڇير .

منهنجي حد جي هارين جا هت، هئي هئي ٿي ويا هيڻا حال،

ريلن رאئو אכ ڦلهاريا، سال سكي ٿي ويئڑא سال،

אرهي אنري كيا אٻاال، אهکا تن جا آل عيال،

چيٹ كتيون سڀ چٹ ويا ٿي، ڀون سڄي تي پيو ڀونچال،

.אنگيئڑن سان جن جو وير، و“منشي”ڌאر كيو هو ڌאرين

چور אسي ۾ چالون ٺاهي، بندون ڏيئي كيائون بند،

پنجاسي ۾ پاپين منهنجا، روكي ڇڎيا سڀئي رند،

تربيال ۽ منگال ٺاهي، صاف سكائي ڇڎيا ڇڎيئون سنڌ،

ڀا سڎאئي ڀينگ پيا كن، هاڻو بنجي سي هر هنڌ،

!چٹا چٹا ۽ ڌאريا پڌرא، ساڳيا سسئي وאرא ڏير

هون ته هزאرين آهن، هيڎא سارא هاڃان هيل،هاڃان

אسان ڦڑي لئه ڦٿكون ويٺا، پاڻ پيئن پيا ريل ۽ ڇيل،

كڇون پڇون אسالم کي خطرو، جا אسان لئه آهي جيل،

كيستائين رت هي روئندא، ڍٽ ڌڻي هي كيسين ڍيل،

.قرباني ري كير نه كنهن کي، ڏيندو آهي ٻٹڑي ٻير

ٻوسٹ، ٻنين ونين ٻول ٻرن،گھوڙא هيڎي گھٹ ۽

سوكهڑي ۾ ساھ منجھي پيو، ساري ڌرتي سپ سرن،

پيئڻ بالئون پهري پييون، پنوهر كهڑي پار پرن،

مارن وאت ۾ ٻچڑא، كهڑي در تان دאن گھرن،“ منشي”

.چونڈيل گڎجي چرچا كن پيا، אسيمبلي ۾ آهي אنڌير

--------------------------------

سان، ي رאند هتي آ، ٻارڻ ٻاريو ٻوليكن رولن سمجھ

.هي ٻولي كنهن جي گولي ناهي، گولي گڎبي گولي سان

،אها تيري ميري تو وٽ رک، هت ڳڻن ڀريو ويهي ڳالها

،نه ته نكري وڃ هن نگري مان، هت پير پليت نه كو پا

،هي سنڌ אنهن آ سنڌين جي، جو سنڌي پاڻ کي صاف سڎא

سر به ويند، سنڌ مٹي جو مونکي سنهن،نه ته گھر به ويند

كر کڻي אڄ كونڌر אٿيا، كندא تنهنجو كارو منهن،

!ٹنگيل هوندين ٹياسن ۾، هتي ٹولي ٹولي ٹولي سان

منڍא کائي مورين جا هتي، متو آهين مانگر مڇ،

ٿورא ڏينهن אهي ٿونا تنهنجا، رאڻن ڦير يا توتي رڇ،

۾ تون، كيڎא ڀڄندين ڀڄ ۽ كڇ،كنڍيون تنهنجي كلين

تو لوسي آ للكاريو אڄ، غيورن جي غيرت کي،

هن دودن ديس دليرن ۽، جرنيلن جي جرئت کي،

!هي لٺين جون تان لوليون تو کي، لوليون ڏيندא لولي سان

هي دودي دريا خان دالور، ڌوپارن جو ديس אٿئي،

ديس אٿئي،هي مانجھين مردن ٻاگھين ٻارن، جھونجھارن جو

هي سچن سانگين سروאڻن، ۽ سنگھارن جو ديس אٿئي،

شينهن ستل تو جاڳايا هي، منٹن ۾ تو مات كندא،

تو رت تپايو رאڻن جو هي، هڎ به تو هضمات كندא،

!هي سنڌو جا سروאڻ אٿئي جي، ڇيڑيا آهن تو ڇولي سان

هي ٻولي سچل سامي سانوڻ، شاھ ڀٹائي گھوٹن جي،

ان آھ قديمي، אرڏن ۽ אڻموٹن جي،هي ٻولي كل ک

هي ٻولي ڏאڏي ناني جي ۽، ماساتن جي سوٹن جي،

آڱر هن ڏאنهن جيكو אٿاري، تنهن جو ڌڙ سر ڌאر كندא،

سڀ مهمير אٿئي، تو چيري ٹكرא چار كندא،“ منشي”هي

!هي هولي کيڎي ڄاڻي هر هك، هولي ڏسندين هولي سان

--------------------------------

سنڌ سستي ٿي وكامي، نت نئين نيالم ۾،

كڎهن كهڑي نام ۾ ۽، كڎهن كهڑي نام ۾،

الڙكاڻي جا ليڈر، وאت ڦاڙيو وאכ كن،

ڌوڙ ڌوكي ۾ ڌڻولي، ڌאريان هت ڌאכ كن،

چيريو سي چچريو، سانگين جا سينا چاכ كن،

!אوپرن آزאريون، آهون אباڻن عام ۾

ب،كوڏيا كرسي سندא ۽، قوم جا قاتل قري

هر زمان رهبر مليا هن، قوم کي رهزن رقيب،

جج ٿيا جالد هت رت، رאت ڏينهن روئي نصيب،

!كنهن وڌي كرسي جي كارڻ، قوم قتل عام ۾

پنهنجي ٻولي ٻوليون، تان گرز ڀاال گوليون،

چپ چري ڄيرو ٻري، دل درد كنهن سان کوليون،

خون مارن جي منجھان هت، کيڎجن ٿيون هوليون،

!ا قاتل ٿا ڏسجن، عيش ۽ آرאم ۾قوم ج

--------------------------------

אسان هر دؤر جي حاكم، کي حق جي ڳالھ چوندאسين،

.אسان وאنگين جي هر ويري، وڏيري ساڻ وڙهندאسون

ڀلي كيسن ۾ אٹكايو، ڀلي ڦاسين تي ڦٿكايو،

ڀلي لوهن ۾ لٹكايو، ڀلي ٹانڈن تي ٹهكايو،

ڀلي سورين تي سهكايو ، ڀلي ميدאن ۾ ماريو،

.אسان سوري تي پنهنجي ديس، جا نعرא پيا هڻندאسون

אسان دودא هميرאڻي، ۽ دريا خان دولهاڻي،

אسان الکا ته ڦولهاڻي، אسان هيمون به كاالڻي،

אسان صادق مزאرאڻي، אسان سان شاھ، سچل ساٿي،

אسان مهمير ميدאن ۾، مرڻ کان كين مڑندאسون .

ادي، گھري ٿي پنهنجي آزאدي،كروڙن جي هي آب

كندאسون پنهنجي قوت ساڻ، بي پاڙن جي بربادي،

سدא سانگين جي شهزאدي، متي مهرאڻ جي وאدي،

.אنهي مان سامرאجي لوڌ، لوڌي نيٺ كڍندאسون

هتي ڌאريان جي ڌאڙيال، سڀيئي گڎجي گرو چيال،

وجھي وאنگين ۾ وאويال، ويا ڀيلي ٻنيون ٻيال،

ٿيا ميال، وهائي رت سندא ريال،كري مارو א

.ورهن جا وير ويرين کان، وڙهي هك ڏينهن وٺندאسون

אجھي مارو، وطن پنهنجي سندא وאرو،“ منشي”مڑيا

كري هر درد پنهنجي جو، ٿا ڄاڻن سي دوא دאرو،

لکين لهرين منجھان الشك، تري ڄاڻن אهي تارو،

.אسان אک سامرאجي كابه سنڌڙي ۾ نه سهندאسون

--------------------------------

نٿو جو سنڌ لئه لڑي، نٿو جو سنڌ لئه كڑهي،

.سو سنڌ مان لڎي وڃي، سو سنڌ کي ڇڎي وڃي

برאبري، سرאسري، אسان گھرون ٿا אيتري،

پڇي کڻي كو كيتري، אسان ٻڌאيو هيتري،

آزאد قوم جيتري، آزאد قوم جيتري،

.ڎي وڃيجو سچ אنهي تان سڑي، سو سنڌ مان ل

نکاريو سنڌڙي حسن، ڏسي كيئن كونڌ پيا كسن،

كروڙ كاهيندא אچن، كسڻ جو كوپ پيا پڇن،

مچن مچن אندر مچن، مچن مچن אندر مچن،

.جنهن وک هٹائي بي وڙي، سو سنڌ مان لڎي وڃي

هي مكليون، موهن دڙא، ٿرن برن ٿڌא گھڑא،

ٹڑא،ٹهكائي جنهن ٹانڈא كيا، کڻي ويو ٹپڑ

אنهي كري هڑא وڙא، אنهي كري هڑא وڙא،

.نٿو جو تڑ مٿان تڑي، سو سنڌ مان لڎي وڃي

ٿي אنتها آ كيس جي، ۽ كيسين ويهندא هيسجي،

ڇڎي ڏي ريت ريس جي، پريون به وينديون پيسجي،

آ جنگ جيس جيس جي، آ جنگ جيس جيس جي،

.אٿي نه جو تڑي کڑي، سو سنڌ مان لڎي وڃي

ڌين نٿو کٻي سڄي، نقارو جنگ پيو وڄي،ٻ

گھڻين هٿين ڇپر کڄي، هلي نه جنهن هيئون هڄي،

ڀڄي ڀڄي هينئر ڀڄي، ڀڄي ڀڄي هينئر ڀڄي،

.ڌڙي تي دאڦ بيھ ڌڙي، سو سنڌ مان لڎي وڃي

ٿيو مکي، چوي پيو پکڻ پکي،“ منشي”هي ملك

جڎهن به قوم آ كکي، لکين لهي آيا لکي،

نهن چکي، سنڌو جي سرכ جنهن چکي،سنڌو جي سرכ ج

پي جان سان نٿو جڑي، سو سنڌ مان لڎي وڃي .

--------------------------------

حساب ٿيندو، אوهان گھڻيئي كيون אلوليون، אوهان سان هاڻي

.حساب ٿيندو، كتاب ٿيندو، אوهان سان هاڻي حساب ٿيندو

ا تو سال سارא،ٻنهي هٿن سان، ٻئي كنارא، لٹيا سنڌو ج

نگر نگر مان لڳن پيا نعرא، هي אڀ ڏאريندא אچن אوڀارא،

ٺاهيو كي ٹانڈن جھڑيون هي ٹوليون، אوهان سان هاڻي حساب

.ٿيندو

ٹكر کي ٹوڙي، هي جھنڈא کوڙي، ٻيائي ٻوڙي، نيندא نهوڙي،

گنجي گجن پيا، אجھي אچن پيا، جبر جنجھوڙي، ڇڎيندא لوڙهي،

. ۽ چوليون، אوهان سان هاڻي حساب ٿيندوتڎא تكيا تو چنيون

وطن جا وڙهندא رڳو نه رאڻا، ٻٻر کٻڑ هي ليون ۽ الڻا،

אوهان سان אٹكي هي پوندא پاڻا، ڌوكي ڌאرين جا هي كڍندא

ڌאڻا،

.وطن جو وڻ ٹڻ ٻولي پيو ٻوليون، אوهان سان هاڻي حساب ٿيندو

ر אندر نه ٺريئي،بندوقون تاڻي، صندوقون ڀريئي، אڃان به كنهن پ

نهوڙي نيندئي هي אنجھي وريئي، نه هاڻي گھٹبي ٻنڀان جو

ٻريئي،

.کٹي پونديئه کٿا ۽ کوليون، אوهان سان هاڻي حساب ٿيندو

אڏين تان آيون،“ منشي”وکون وڌאيو، وٺن وڌאيون، صدאئون

هي سنڌ ڄايون چون ٿيون مايون، نه ڏينديوسين ٻنيون هي سايون،

.ٹن کي ڏين ٿيون لوليون، אوهان سان هاڻي حساب ٿيندولوڏيو پ

--------------------------------

مون کي معاف كجو، אنصاف كجو،

سچ سڀ کي سڻائي ويندאسون،

جن جھانگين ڏنڑي جھول ڀري،

.تن ٻول ٻڌאئي ويندאسون

مان كنهن کي ڀال ڇو چور چوאن،

كنهن كانگ چوאن كنهن مور چوאن،

ن هي تازي آهي،ڳالھ نئي

هر كنهن پنهنجو ماضي آهي،

خود ڀيٹ كريو אک ٹيٹ كريو،

كنهن پيٹ ڀريو كنهن چيٹ چريو،

אسان جڳ ۾ جڳنا جوتي آهيون،

.جوت جالئي ويندאسون

درياھ به الهن چاڙهن ۾،

אنسان به ڇانئن كاڙهن ۾،

كو شيشن ۾ كو شيخن ۾،

هي قاضي هميشه عيش ۾،

،تعويذ وٹن كو آهي سڳو

يا كنهن جو رت آ منهن لڳو،

کاتا به ڦريا ماڻهو به مئا،

كنهن كين ٻڌא كنهن كين سئا،

جا حق چوڻ تان ٹيپ لڳي،

.אسان سا به كمائي ويندאسون

אها ڳالھ אسان لئه ناهي نئين،

אسان روپ ڏٺا آهن אهڑא كئين،

كو وאنگيئڑن جي ال وڙهي،

كو مايا ميڑڻ گھاٽ گھڑي،

אها ئي ساڳي آ،كرسي ته

كنهن لک نه لهي كو دאڳي آ،

خود ڀيٹ كريو אک ٹيٹ كريو،

كنهن پيٹ ڀريون كنهن چيٹ چريو،

אسان ساڌא سوڌא ٻيجھلڑא؛

.پر ٻول ٻرאئي ويندאسون

مون کي معاف كجو، אنصاف كجو،

سچ سڀ کي سڻائي ويندאسون،

جن جھانگين ڏنڑي جھول ڀري،

.تن ٻول ٻڌאئي ويندאسون

--------------------------------

كو وڏ ڦڑو هت وسڻو آ، هر ديس دروهي دسڻو آ،

رت رאھ رتولي رسڻو آ، هر ديس دروهي دسڻو آ،

برساتن ۾ باهيون وسنديون، کوهن ۾ پڻ کوريون تپنديون،

ڌرتي ساري ٹامون ٿيندي، سنڌ سموري سامهون ٿيندي،

אڀ אڀارون کائي کائي، نيٺ پٹيندو سا هي ساهي،

گوريلن جا گيت هوא ۾، ٻرندא محبت ميت هوא ۾،

رאڄ ۾ كو به نه روڳي رهندو، ٺڳ نه كو كو ٺوڳي رهندو،

.אهڑو ڏينهن به אچڻو آ، هر ديس دروهي دسڻو آ

هي بكتر بند هوאئي حمال، شينهن مردن ٻڌيا شمال،

وאنگي ورندא ويرن وאنگي، سر كٹائڻ سنڌو سانگي،

آيا، گيت ڳنوאرن אئين پئي ڳايا،آيا آيا ڄاڻ ته

كرندא كنگرא كوٽ ۽ قلعا، ٻاهر نكري אيندא ٻال،

كونڌر رکندא كنڌ مروڙي، هنن ڇڎيا ٹكر ٹوڙي،

.هي ڳوٺن شهرن ڳهڻو آ، هر ديس دروهي دسڻو آ

تاريخ جڎهن تاوאن گھري ٿي، در در ڌرتي دאنهن ٻري ٿي،

ن كريون ٿا،تازو رت تاوאن ڀريون ٿا، كنهن جي غالمي كي

אهڑא كئين אسرאر ڏٺاسون، تاريخن جا پيٹ ڀرياسون،

دودא، ننگر، ڀونگر، آيا، אهڑא لکين مائن ڄايا،

.جو لهڻو آ سو ڏيئڻو آ، هر ديس دروهي دسڻو آ

ڀون אٿندي ڀڑكو کائي، وڻ ٹڻ قوم پرستي وאئي،

ڏهيسر هڻندא دهلن ڏونكا، ويرن وאنگي ورندא وونكا،

ي پاليل كتا، نيٺ ته ڀڄندא کائي جوتا،يورپ جا ه

אڄ قوم جي كک ۾ كان لڳو آ، گھر گھر אهڑو گھنڈ وڳو آ،

مرڻو آ، هن ڀون جو پيٹ ته ڀرڻو آ،“ منشي”هر ماڻهو

هر سور سنڌو جو سهڻو آ، هر ديس دروهي دسڻو آ .

--------------------------------

، ڇٹي ويندא،كري بيدي بنديخانا، ٹٹي ويندא،

ڏيئي ڏس ويا ڏאڏא نانا، ٹٹي ويندא، ڇٹي ويندא .

كڻان ڏيئي كروڙن مان، لتاڙي لك لوڙهن مان،

אچو نكري ٿيون آجا، پنجابين جي پنجوڙن مان،

مچايون پنهنجا ميخانا، ٹٹي ويندא، ڇٹي ويندא .

وفاقي ناهي آ فاقي، אها چورن جي چاالكي،

אهو گھاڻو אهو چاكي،אڌم آ אڌ صدي کان هي،

كيسين رهندא ٿي بيگانا، ٹٹي ويندא، ڇٹي ويندא .

ڇڎي مهرאڻ جي وאدي، ٿيا אسالم آبادي،

אنهن ۾ آسرو كهڑو، نه كي سي نر نه كي مادي،

پنهنجي ٻاريو ٿي پروאنا، ٹٹي ويندא، ڇٹي ويندא .

آهيو كونڌر ڏسو كيڎא، جگر ڌאريو جبل جيڎא،

ي، هتي هاڃان ٿيا هيڎא،حقيقي حق جي هوكي ت

.ڀڃي سڀ بت ۽ بتخانا، ٹٹي ويندא، ڇٹي ويندא

وڙهي هر كنهن کان ورتئون حق، تنهن جا شاهد لكي جا لك،

אوهين ڏאتار خود ڏيھ جا، جيئو ٿا كيئن رهي جا جك،

چون سڀ ديس جا دאنا، ٹٹي ويندא، ڇٹي ويندא .

אكا،، ته وאكن تي كري و“منشي”مقابل منهن ٿيا

ٻڌאئيندس ٻاٻاڻن کي، بهادر ٿي אچو بانكا،

متان مادر منجي طعنا، ٹٹي ويندא، ڇٹي ويندא .

--------------------------------

.وكڑ ۽ ونگ وאنگين تي، وڏيرن جا وزيرن جا

.هزאرين ظلم هت آهن، كي ميرن جا كي پيرن جا

.نئون نت روز هت نارو، نئين نت روز غدאري

ب نئون دوکو، نئين نت مكر مكاري،نئون دوال

فريبي چال نت نئين ۽، אٻوجھن ساڻ عياري،

.صبوح ۽ شام سانگين تي، ستم سرمائيدאرن جا

چڑهي هن ملك جون ويون، وري وאڳن جي ور وאڳون،

ملي هن قوم کي هك كوڙ جو لقمون جڎهن جاڳون،

وري ساڳيا پرאڻا سي، ٻڌي پاپي ويهن پاڳون،

.ت هت ڏس، غريبن تي غدאرن جارچن ٿا سانگ ن

جي پنهنجي ٻولي هت ٻولين، لڳن ٿا ٿا گزر ۽ گوليون،

كريون جي ڳالهه حق جي هت، ڀريون جيلن سنديون کوليون،

אٿو אي سنڌ جا سانگي، ٺاهي ٹانڈن جھڑيون ٹوليون،

كريون قوت سان پنهنجي، منهن كارא هت مكارن جا !

نه مٹ دنيا ۾ تنهن ثاني، ڏن ي جنهن قوم قرباني،

گھري ٿي گھوٽ آزאدي، مٿن جي يار مهماني،

كفن سر سان ٻڌي الهيو، جكڑ جيجل مٿان جاني،

.گذאرين ٻار كيئن كڎهين، غالمي ۾ غيورن جا

.وري אڄ قوم کي نئين جنگ، لئه جاڳو ۽ جاڳايو

אٹل رک عزم אندر ۾، پتنگ ٿي پير پڑ پايو،

موت سرمايو،‘ شيمن’جيئون آزאد ٿي جڳ ۾، يا

.لڑي سڀ لوכ تان الهيون، هيڎא هاڃان هچارن جا

--------------------------------

توکي كئين אچي جڳ رאس، تنهنجو مرون پٹين پيا ماس،

ڌوڙ وجھي پيئي ڌرتي توتي، کلي پيو آ��كاش

.

سهي سيارא، پٺن تي پارא، تو جي وאريا پاڻي جا وאرא،

ٻارא، سوئر کائي ويا ستي تو سارא،کيٹ کرא سڀ ٻنيون

.אڃان جئين پيو جڳ ۾ پيارא، تنهنجو باغ ٿيو بنوאس

لوڌ لڳايون ٻڌي مهاڙيون، אچو ته گڎجي پيڑ אهاڙيون،

كتا بڇيون كن تاڙو به تاڙيون، کڻي كاهي پئون ڏڦا

كهاڙيون،

.وאنگين جون ڀيليون وאڙيون، سي كريون نهاري ناس

אٺوڙي، ٻلر ٻيهاڻا چرن ٿا چوري،אڃان ته ٿورא آهن

אهي به אن تي کل كندא کهري، پو ته چرندא توکان زوري،

.ڳالهه אها كا ناهي ٿوري، كڍ رهزن אهي رאكاس

ٻڌي پنجوڙون پئون سڀ پهري، کڻي هٿن ۾ ڀاال زهري،

אڏيون אڏن تي كوڙكيون قهري، شام صبح تن تڑيون ٻپهري،

.عام ۽ خاص‘ منشي’ري ۽ بحري جھلي بيهون لنگھه ب

--------------------------------

سنڌ نه سهندي سور، سنڌ نه سهندي سور אو ساٿي،

.جيجل جا پٹ جاڳي پيا אڄ، مانجھي كئين منصور، אو ساٿي

.رאوت رت رتا هي رאول، بختاور ۽ ٻاگھين ڄاول

سورين سنرא سانول سانول، كهڑא كهڑא كهندين قاتل،

هن هٿ هٿ ۾ مشعل مشعل، هر كنهن تن تنور؛ אو هر كن

!ساٿي

.كيسين رهندא كوٽ قهر جا، كيسين رهندא ظلم زنجير

قيد كري تون كونه كو سگھندين، كنهن جو ذهن ۽ ضمير،

!אو ساٿي. تنهنجو دא درياه جي ڇولي، پتڻ وאرو پور

.كوپا كنڌ كپائڻ كارڻ، كوڏئون كاهي آيا هي

.دي لئه، سينا ساهي آيا هيאٹل عزم سان آزא

!ناس كري ظلمات هي ويندא، نئون نکيري نور، אو ساٿي

.آزאدي جي سين ٻڌي مون، وستي وستي ۾

.بستي بستي سنڌ ڏٺم، هر ماڻهو مستي مستي ۾

!پنهنجي حق وٺڻ جي خاطر هر كنهن אک אنبور، אو ساٿي

.ووڙي ووڙي وאٽ وندر جي، ٻاٽ منجھان אڄ الٽ کڻي

.كئين مهمير אٿي پيا، ڌرتي هن جا ڌڳ ڌڻي‘ نشيم’

!ظالم كنهن زور آور אڳيان، مور نه سي مجبور، אو ساٿي

--------------------------------

مال مركز ۾، محافظ ملك جا ميڑي، رکيئون سڀ

.אسانجو رت ٿيو نيالم، كيڎא سال مركز ۾

אڃان مضبوط مركز جو، نٿو ڀانڈو پيو ڀرجي،

.اسون هتان אبدאل، سي אبتال مركز ۾אماڻي

אهو ميجر אهو كرنل، אهو جرنل جگر کائي،

.سدאئين سنڌ پئي ٿڎجي، مثل فٹ بال مركز ۾

وڏيرن کي ڏيئي كرسي، ڏسو پو تن سندي مڑسي،

.هو وتندא پاڻ گھوريندא، عيال آل مركز ۾

پٺاڻن پنهنجي پت ساري، بلوچن باهه، هت ٻاري،

.ويچاري، كسي كنگال مركز ۾هي باقي سنڌ

אهو سر سنڌ وאرא ڀي، صفا سينڍ ۾ سمجھن،

.كڎهن چنچل ۽ كلوאڙو، كڎهن تنتال مركز ۾

.يقينن ديس پيا تسليم، ٿيندא هر زماني ۾

كڎهن سنڌو كڎهن سرحد كڎهن بنگال مركز ۾،

هميشه كونه رهندא هي، وڏيرא قوم جا وאرث،

.ل مركز ۾ڏيکاري معجزא مهدي، رهن دجا

هڻي نذرل ويو نعرو، ڀٹائي جو ڀريو وאريو،

.وڃي رهندو هو دل كارو، אڌڙ אقبال مركز ۾

، אچن پيا ڳاٽ אوچي سان،‘منشي’مرڻ كارڻ لکين

.ڇڎيندא كونه پنهنجي ديڳڑي ۽ دאل مركز ۾

--------------------------------

אڀ جي تارن مان، محنت سان جي الهي آيا، ماني

.سا تو ڦري بندوق ڏيکاري، هٿڑن گورن كارن مان

هٿ هزאرين ملي جلي جي، كڑي كڑي زنجير بنيا،

.ڏאڍ جبر کي پكڑي جكڑي، ٺارين هٿ هچارن مان

بمن بارودن سان تو كئين، אنسان بک جا بک كيا،

.אٿيا لوهي لنڱ كروڙين، غرق كرڻ تو غارن مان

ڌرتي چيري، אن אپائي، ملون هال ئي אنگ ڍكائي،

.تن مٿان تون بم وسائي، ٹهك ڏئين پيو خارن مان

تنهنجي شرאرت شيكو ڏسندي، شرمائي شيطان ويا،

.کان وير وٺي مرندאسون، سامرאجي אن سارن ’منشي’

--------------------------------

.بدليا نه فن بدليا ويا گورא وريا كارא، فكر

.باقي بدن بدليانه بدليو كو نظام، هن ملك جو

كئين قائد مڑهين قانون كارא، قوم جي كنڌ ۾،

كهاڙيون كهڻ لئه ساڳيون، رڳو ڳاٹيون ۽ ڳن بدليا .

ڏينهان ڏينهن پيا وڃن وڌندא، پياكو رت پورهيت جا،

.نه سانگي ڏينهن سگھو سنڀرن، سوين هت سال سن بدليا

אها گولي پئي گونجي، سدאئين سنڌ وאرن تي،

پر سندو تن جا؛ ن تن بدليا نه من بدليانسل نيئ .

متا مڇ ملك ۾ سڄي کاهڑ جا کڳ کائي،‘ منشي’

ڀرم ڀانڈא کلي پوندא، جي ڀاڳين پنهنجا ڀن بدليا .

--------------------------------

پيرين نه جتڑي، بڈي جا كاڙها،

.مارو ويچارא، پيرين אگھاڙא

ڏيهه ڏهاڳيو، ڀاڳيو نه جاڳيو،

سنڌو صدين کان ستم آ ساڳيو،

پسو ڌونئري ڏينهن، ڌאڙن تي ڌאڙא،

.مارو ويچارא، پيرين אگھاڙא

مارئي كوٹن ۾، منهن جوٹن ۾،

گھمن پيا گھر گھر گھاڻا گھوٹن ۾،

رאڄن ۾ رڳو، رڙيون ۽ رאڙא،

.مارو ويچارא، پيرين אگھاڙא

چيهون ٿيو چولو، אجھو نه אولو،

کان لولو،كٿي لكائي كانگن

ويا وكامي وאنگين جا وאڙא،

.مارو ويچارא، پيرين אگھاڙא

كوكي پيو كڻڇي،‘ منشي’مندאئتو

پوكار ۾ ڇا ڇا چوي پيو پنڇي،

جيئڻ گهرو ٿا، جيو ٿي جاڙא،

.مارو ويچارא، پيرين אگھاڙא

--------------------------------

يا سج کٹي يا ٻڄ کٹي،

.يا موت אچي، يا روڳ ٹٹي

آهي ماٺ به قومي ڏوهه، ڇا ڏوهه وڏو پر ڊوهه وڏو،

جنهن مانجھي پانڌي موهه وڏو، تنهن ال نه آهي روهه وڏو،

.هڻ رאت جي وאت ۾ كات كشي، جيسين نه هتي كا باک ڦٹي

يا سج کٹي يا ٻڄ . . . . . . . . . کٹي

. . . .

אن ماٺ ماريا مير ميان، پئي قوم سڄي زنجير ميان،

.אها توڙئون ناهي تقدير ميان، جو جھانگين پيئڑא جھير ميان

.אهو مرض ته ال عالج نه آ، جو ساري حياتي كئين ڇٹي

يا سج کٹي يا ٻڄ کٹي . . . . . . . . . . . . .

אن رאهه جي رאهي ٿك نه ٿئي، ۽ پڄڻ حياتي پك ٿئي،

کڻي لكون جھوال جھك نه ٿئي، אن كر جو كونڌر كك نه

ٿئي،

يا سوري سرهو سر وڃي، يا قوم تان الهبا لوهه كٹي .

يا سج کٹي يا ٻڄ کٹي . . . . . . . .

. . . . . .

--------------------------------

آيا وٿاڻن تي، وڏيرא ور ڏيئي ووٹن لئه، وري

.ڇڎي بنگال، كاهي كارون، ڀڳا ڀاڳين جي ڀاڻن تي

پنجن سالن جي پيڑهڻ لئه، سند ڏيندא وري سانگي،

ڏنگيندڙ ڏيهه ساري جا، ڏسڻ ۾ ٿي אيندא ڏאنگي،

ي، دلن ڇڎيو دلو دאنگي،سگھو گھر ۾ نه سانگين ج

!!کڻي نك ٹين جا ٹي سئو، ٹلي رسيا سي ٹاڻن تي

آر جو ٻيو ڊپ،. پي . كرאئم كنٹرول אيكٹ، ڊي

هي كيسين كوس رهندو، قوم تي كاتيون אهيئي كپ،

سون سالن کان سانگين کي، سونگھي هي ساڳيو سپ،

!!سڑي ٿي دل ستم ڏسندي، سدא سانگين سياڻن تي

ن ۾ جن توکي، كري ڇڎيو پنڻ پريين؛پنجن سال

متان تن ساڻ تون هاري، وري سڎ ساڻ سڎ ڀريين،

نه هي تنهنجا، ٿيا ٿيندא، كو אڄكلهه يا سڀا پريين،

!!سڀاڻي سڀ سوئر تومان، ٿكون الهيندא ٿاڻن تي

پسا تون کڻي پيارא، אهي پرين سنديون پاڳون،

ن وאڳون،אٿي وٺ وطن جا وאرث، هاري پنهنجين هٿي

چرو گڎجو ته چنبن ساڻ، چٹ چورين ٿين چاڳون،

!!، אنهي چوڻي جي دאڻن تي‘منشي’متان ڦاسو چوي

--------------------------------

لٹجي ڀريو تريو، كريو قوم كناري كريو، گھر پيو

.چوي پيو אڄ چريو کريو، كريو قوم كناري كريو

ونجھه ورאيو وאنجھي،كن نكونج ڇكي پيو مانجھي، وאري

سر سجدي ۾ سر تي سانجھي، ٻيڑي لهرين كئي אالنجھي،

.وא ڏکيرو وريو وريو، كريو قوم كناري كريو

پاڳارن ڀل پڳ سونهي شل، جوت سان جڳ جڳ سونهي شل .

جن پٺ سونهي تن אڳ سونهي شل، دאئم سنڌ جو دڳ سونهي

شل،

.پاڻ بچائڻ ڀاڳن ڀريو، كريو قوم كناري كريو

مخدوم هميشه مخبر ٿيندא، جھكون جھوال אيندא ويندא،

نوح سندن جي سونهن ٿيو ته به، سر سنڌو لئه كين كي ڏيندא،

.كو كو کير وڃي ٿو کريو، كريو قوم كناري كريو

سڎ سماٽ بلوچ به ساڳيو، ڌرتي سان جو پيو آ وאڳيو،

ديس درندن دאڳيو دאڳيو، زمين جو آ אڄ ضمير جاڳيو،

.ري نه אيندو جي ٹاڻو ٹريو، كريو قوم كناري كريوو

كيڎي سهڻي شام سنڌو جي، هندين ماڳين هام سنڌو جي،

جي، دאنهن ۽ كوכ אڄ عام سنڌو كونجن وאنگ אڏאم سنڌو

جي،

.ٻارڻ جنهن تي ٻريو ٻريو، كريو قوم كناري كريو

سينڌ سنڌو جي سكل وאري، جنهن ۾ جر ڦڑو نه جاري،

وري به كاري ديو تياري، هيبت ۾ אڄ هاري ناري،

.ڌرتي جو كو ڌيان ته ڌريو، كريو قوم كناري كريو

نيٺ ته ورندא مانجھي، ٻيڑي مور نه النجھي،‘ منشي’

سڻڀي رهندي صبوح ۽ سانجھي، سنڌ نه پيئندي كڎهن

كانجھي،

.وאرو كريو وאرو كريو، كريو قوم كناري كريو

--------------------------------