ﺰﺒﺳ يروآﻮﻧ ﺮﺑ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺮﻴﺛﺄﺗ...ﯽ l á À ﺪ journal of...

Journal of Industrial Management ی د مديريت دانشگاه تهران ةدانشكد

2 ة، شمار8 ةدور 1395 تابستان

141 -162 .صص

انساني بر نوآوري سبز سرماية تأثيربررسي

3هدي جبلي، 2شيدا اشرفي، 1منوچهر انصاري

. در جهـان اسـت هـا سازمانگيري بسياري از زيست ركن اصلي تصميم توجه به محيط :چكيدهها قوانين است و دولتمحيطي افزايش يافته زيست مسائلنفعان از كنندگان و ذيآگاهي مصرف

هـا سـازمان محيطي مسئوليت زيست. اندي آالينده اعمال كردهها سازمانرا براي اي سختگيرانه. اسـت باعث رواج مفهوم نـوآوري سـبز گرديـده ، پذيري براي رقابت ها سازماندر تركيب با نياز

محيطـي حاصـل از سبز كه از پيامدهاي زيسـت سرماية انسانيبديهي است نوآوري سبز توسط تركيـب ةواسـط بـه ، هـاي پيشـگام شـركت . گيردشكل مي، آگاه هستند هاي سازمانشان فعاليت

اند به مزيت رقابتي پايدار و متمايز و نيز بهبود جايگاه نـام توانسته، ي سبز ها نوآوري با استراتژيسـرماية و هـا سـازمان سـرماية انسـاني با توجه به اينكه در ايـران بـه . ابندي تجاري خود دست

بـر نـوآوري سـبز سـرماية انسـاني تـأثير در اين تحقيق به بررسي ، نشدهسبز پرداخته اجتماعيو ظرفيت فـرد و پيشينة رواني، پيشينة دانشي ةرا مشتمل بر سه ساز سرماية انساني. ايم پرداخته

بـراي . ايـم گرفتـه سـبز درنظـر تـأمين زنجيرة رهبري سبز و ةنوآوري سبز را مشتمل بر دو سازنفـر از مـديران و كارشناسـان 50 .ايـم بـرده بهره Smart PLSافزار نرم ها از تحليل داده و تجزيه .سـازمان انتخـاب شـدند ةبيمـ فهرسـت برداري تصادفي سـاده از روي بر اساس نمونه، سازمان

هـا سـازمان بر نـوآوري سـبز در درصد 76به ميزان سرماية انسانياين تحقيق نشان داد ةنتيج .است مؤثر

.نوآوري سبز، محصوالت سبز، يانسان ةيسرما، سبز ياجتماع ةيسرما، زسب :كليدي هاي واژه

ايران، دانشگاه تهران، مديريت دانشكدة، دانشيار گروه مديريت .1 ايران، دانشگاه تهران، پرديس البرز ةدانشكد، ارشد مديريت اجرايي كارشناس .2 ايران، تهران دانشگاه، پرديس البرز ةدانشكد، ارشد مديريت اجرايي كارشناس .3

17/09/1394 :مقاله افتيدر خيتار 11/02/1395 :مقاله يينها رشيپذ خيتار

شيدا اشرفي :مقاله مسئول ةسندينوE-mail: [email protected]

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 142 مقدمه ةماهر و متخصـص بـراي رشـد و توسـع يانسان يرويآموزش و پرورش ن يتاهمهاست كه مدت

با ظهـور . است يدهبراي اقتصاددانان روشن گرد يعيو منابع طب يكييزف ةياقتصادي در كنار سرمانيـز يو راهبـرد يعنصـر رقـابت يكعنوان به ينقش منابع انسان، محور دانشو ياقتصاد اطالعات

و يو نـوآور يـت خالق، هـا ينهكاهش هز، يزو متما تمحصوالت و خدمات متفاو ةارائ. شدمطرح ، پـورتر ( خالق و با نشاط است، با تجربه، ماهر يود منابع انسانوج ياياز مزا يريپذ رقابت يشافزا

تمـدن يعسـر ةاز توسـع يناشـ يداتكه تهد يطيدر شرا، ويك بيستبا آغاز قرن .)2011، كرامراز ينـه تنهـا بـه بخشـ ، زيسـت يطمسائل مربوط به محـ ، را هدف قرار داده زيست يطمح يبشراز يك ).2003، رايت و پيتي، پوجاري( شده است يلتبد يكار ياز زندگ يبلكه به بخش، ياستس

هـا آن يمنافع مال يمكه به طور مستق كند يم يجادها ا شركت ينب يرقابت ييسبز فضا ينوآورسو وجـود انـواع ، در جهـان امـروز ، از سـوي ديگـر و) 2008، جوهانسـن ( دهد يقرار م تأثيررا تحت

افـزايش انتشـار گازهـاي ، گرم شدن زمـين جملهازمحيطي يستزها و بروز مسائل متعدد يآلودگكميـابي منـابع و ، سوراخ شدن اليـه اوزون ، ها كارخانههاي برآمده از فعاليت يآلودگي و ا گلخانه

را برآن داشـته اسـت ها شركت، ي جامعهها نگرشو ها ارزشها و تغييرات كلي در ينههزافزايش هـاي خـود لحـاظ ياسـتراتژ ء اساسي در تدوين جز عنوان بهمحيطي را يستزكه توجه به مسائل

).2008، كامفورت و هيلير ،كالرك هيل ،جونز( نمايندهاي انساني دو مقوله مهم در مديريت امروز دهد نوآوري سبز و سرمايه نشان مي، فوق ةمقدماما ،)موضوع به تفصيل پرداخته شده است پژوهش به اين دو ةدر بخش پيشين( ها هستند سازمان

اهميـت بسـيار بيشـتري پيـدا ، هاي اخيـر در ادبيات مديريت سال، ين دو مقوله در تركيب با همامفهـوم ، تركيب كامل ايـن دو قرابت اين دو مقوله با هم چنان زياد است كه محققان با. كنند مي، سـبز سـرماية فكـري ). 2008، چـن و 2014، چنـگ ( انـد را خلق نموده 1»سبز سرماية فكري«محيطي مسائل زيستدارد كه آموزش الزم در خصوص تأكيد سرماية انسانيصه بر صورت خال به

سبز بر نوآوري سرماية فكرياثر . داند را كسب كرده و خود را نسبت به محيط زيست مسئول مي ؛2008، چـن ؛2014، چنگ(عملكرد محصول سبز و توليد محصوالت سبز اثبات شده است ، سبز

در تحقيق خود نشان داده اسـت كـه هـم 2تحقيقاتي فارستر مؤسسة). 2014 ،يانگ و شو، چنگبيشـترين . كننـد هاي جديد خود لحاظ مي ها معيارهاي سبز را در فناوري سازمان درصد 60اكنون

مركـز تحقيقـات (اسـت فشارهاي قانوني و توقعات خريداران ، ها كاهش هزينه، دليل اين حركتهـاي سـبز در هواپيماهـاي تـا بـراي اسـتفاده از سـوخت صدور مجوز سازمان يا). 2015، فارستر

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Green intellectual capital 2. Forrester Research

143 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ بررسي تأثير سرماية انساني بر نوآوري سبز

با مصرف سوخت تنها سه ليتر در صد كيلومتر بـه 380كارگيري هواپيماي ايرباس به، مسافربريتمام هوشـمند و سـبز يميليون دالري تويوتا در توليد خودرو 50گذاري سرمايه، ازاي هر مسافر

).2010، تويوتا ؛2015، چاينا ساوترن ايرالين ؛2015، ياتا( همه گواهي بر اين مدعا هستند 1تسالهـاي انـد دچـار زيـان توجه بوده محيطي بي زيست مسائليي كه نسبت به ها سازمان، در ديگر سو ميليارد دالري فولكس واگن اشـاره كـرد 500توان به زيان در اين گروه نيز مي. اندهنگفتي شده

).2015، ايزيدور(رهبري و تغييرات آب «كشورها بر اساس چهار شاخص ، قتصادهاي سبزبندي جهاني ا در رتبه

بنـدي رتبـه »محيطـي و طبيعـي ةسـرماي «، »گـذاري سـبز سـرمايه «، »كارايي سبز«، »و هواييهـاي فكـري سـبز تمركـز كشورهايي هستند كه بـر سـرمايه فهرستبرتر اين ةده رتب. شوند مي

سرماية انسـاني مفهوم . ر اين ارزيابي حضور نداردكشور ايران د). 2015، جي جي اي آي(اندكردهي هـا سبز هنوز در ايران نهادينه نشده است و در آخرين ارزيابي جهاني كشورها از لحاظ شـاخص

است كـه مـالزي اين در حالي. است بسنده كرده 100از 51ايران تنها به امتياز ، 2محيطي زيستهسو ( است را كسب نموده 91/72امتياز ، يم ناسازگارشعربي با اقل ةو امارات متحد 31/59امتياز

سازي و بهبود چهار توان ادعا كرد كه در ايران براي نهادينه بر اين اساس مي). 2014 ،و همكارانگيري انجام نشده است و بديهي است كه بدون بسترسازي حركت چشم، شاخص اقتصادهاي سبز

توان انتظار داشت كه سبز نمي سرماية اجتماعيز و سب سرماية فكري ةمناسب براي ايجاد و توسعپـيش سـؤال بنـابراين ايـن .برداري نمايد ي نوآوري سبز در اقتصاد خود بهرهايران بتواند از مزايا

سـرماية انسـاني ي نامشهود همانند ها خواهد آمد كه آيا در كشوري مانند ايران كه اهميت داراييهنوز ، سبز نهادينه نشده است سرماية اجتماعيسبز و فكري سرمايةشده و مفهوم ناديده انگاشته

بـر ) سـازي سـبز آموزشي و فرهنگ گونه پيشينة بدون هيچ( سرماية انسانيتوان ادعا كرد كه ميمسـتقيم تـأثير اين پژوهش بر آن است تـا ، در پاسخ سؤال مذكور. دارد يا خير تأثيرنوآوري سبز

.ررسي كندببر نوآوري سبز را سرماية انساني

پژوهش ةپيشين نوآوري سبز در گذر زمان

بارتل ( نوآوري يكي از عوامل كليدي در موفقيت و بقاي شركت و ايجاد مزيت رقابتي پايدار استيكي از اولـين تعـاريف نـوآوري ). 2011، استندينگ و كينيتي ؛2008، جوهانسن ؛2009، و گارود

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1.Tesla 2. Environmental Performance Index

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 144توسعه و مشتمل بـر ةعنوان نيروي محرك وري را بهاو نوآ. شد ارائه 1934توسط شومپيتر در سال

، بـازار جديـد ، ي جديـد توليـد ها روش، پنج اصل خلق محصول جديد يا بهبود محصوالت موجود ).1934، شومپيتر( هاي سازماني جديد توصيف نمودفرايندي جديد و ها منابع اوليه يا ورودي

برگـزاري اجـالس زمـين در آن و متعاقـب 1987پس از انتشار گزارش برانت لنـد در سـال پايدار و حفظ منابع محدود ةتوسع ةبه مقول ها سازمانتوجه كشورها و ، 1992ريودوژانيرو در سال

سمت و سوي دوستدار محيط زيسـت بـه ها سازمانلذا مفهوم نوآوري در . زمين معطوف شد ةكر، بلكه براي حفظ مزيت رقـابتي ، انجام شد ي دولتيها دليل مجازات اين امر نه تنها به. خود گرفت

پـورتر و ). 2012، دي مـارچي ( صورت گرفت ها سازمانو افزايش وجهه و اعتبار ها كنترل هزينهآنها نوآوري سـبز . دادند ارائهيكي از اولين تعاريف را براي نوآوري سبز 1995در سال در ليندهون

اي كه با محـيط زيسـت گونه نها بهخدمات و بازاريابي و فروش آ طراحي محصوالت و ةمنزل را بهمحصوالت جديد ةارائصورت توليد و مز نوآوري سبز را بهفاسلر و جي. كردندتعريف ، سازگار باشد

كمـپ و ). 1996، فاسلر و جيمـز ( تعريف كردند محيطي زيستهمراه با كاهش اثرات و پيامدهاي اي توصـيف كردنـد ي مديريتياه محصوالت و سيستم، تجهيزات، هافرايندنوآوري سبز را آرندل

).1998، كمپ و ارندل( بكاهد محيطي زيستبار كه از پيامدهاي زيانهاي جديـد را كـه فراينـد محصوالت و ، ها كارگيري ايده ههرگونه خلق و ب كلمر و همكارانش

نـوآوري سـبز ، پايـدار را بـه ارمغـان آورد ةشده و توسـع محيطي زيستكاهش پيامدهاي موجب ).1999، لهر و لوبه، كلمر( ناميدند

كـه كردهاي جديد و محصوالتي تعريف فرايندصورت نوآوري سبز را به، 2000كمپ در سال .سازد مي توانا محيطي زيستي ها شركت را در كاهش آسيب

وصـيف كـرده و آن را مشـتمل بـر توسـعة رنينيگز نـوآوري سـبز را برابـر نـوآوري پايـدار ت ).2000، رنينگز( داند كه سبب حفظ محيط زيست شود مي يياه ها و ايدهفرايند، محصوالترا الزمه نوآوري سبز دانسته و هرگونـه محيطي زيستافزايش آگاهي و دانش )2007( بركل

نوآوري سـبز ، را كاهش دهد محيطي زيستسازي و نوآوري در محصول را كه پيامدهاي منفي به .داند مي

تعريف كاملي در خصوص نوآوري سبز به 2009ال اقتصادي در س ةسازمان همكاري و توسعخـواه ، ورزد يم تأكيد محيطي يستز يامدهايبر كاهش پ، سبز ينوآور: كرده است ارائهاين شكل

يهـا روش، هافراينـد ، در محصـوالت يبـه نـوآور ، يـن عالوه بـر ا . يعمديرباشد خواه غ يعمددر بر يزرا ن يو سازمان ياجتماع يختارهاسا، بلكه، شود يمحدود نم يسازمان هاي يهو رو يابيبازار ).2009، دي .سي .اي .او( گيرد يم


يرا برا يكاستراتژ يتسه قابل، خود يعيبر منابع طب يمبتن يدگاهبا استفاده از د دوئلهارت و :)2011، هارت و دوئل( كردند ييسبز شناسا ينوآور

كـه بـه هـا ينـده و انتشار آالاز پسماند يناش ياز آلودگ يريجلوگ: ياز آلودگ يشگيريپ • شود مي منجر ها كاهش هزينه

ياارزش ةيردر كل زنج زيست يطبه دخالت سهامداران دوستدار مح: نظارت بر محصول • .سودمند اشاره دارد ياستانداردها يجادعمر محصول با ا ةچرخ

را يو اجتمـاع ياقتصـاد يها جنبه، محيطي يستعالوه بر مسائل زيداري كه پا ةتوسع • .گيرد يبرمهم در

انواع نوآوري سبزگـذاري و رهبـري اند كه از سياست داده ارائهي گوناگوني براي نوآوري سبز ها بندي محققان دسته

كمپ و پيرسون .گيردكنندگان را دربرمي تأمينمحصوالت و خدمات و همكاري با ارائهسازمان تا نـوآوري محصـول و نـوآوري ، انينـوآوري سـازم ، نوآوري سبز را مشـتمل بـر فنـاوري ، )2007(

را فراينـد محصـول و ، نـوآوري در مـديريت ، تسـنگ نـوآوري فناورانـه . اندسيستمي سبز دانستهپريـدكادزن ). 2013، گنگ و لـين ، چيو، وانگ، تسنگ(استكرده انواع نوآوري سبز ذكر عنوان به

بـازار و ، فراينـد ، محصـول گسترش داده و انواع نوآوري در تأمينزنجيرة نوآوري سبز را در تمام ).2015، پريدكادزن و پريدكادزن( است سبز را توصيف نموده تأمينمنابع

زرهبري سبابداع شد و مشـتمل بـر اصـول 2009آسيايي رهبري سبز در سال ةتوسط بنياد جايز اين مفهوم

وري در ههـر ب، مشتمل بر كاهش نيـاز بـه مـواد اوليـه ، كارايي سبز. متفاوتي از جمله كارايي است. عمـر محصـول اسـت ةكاهش ضايعات و قابليت بازكاري ضايعات و توجه بـه كـل چرخـ ، توليد

اعضـاي سـازمان ةهمكاري بـين كليـ ةو روحي سازي تيم، رهبري سبز در واقع بر ايجاد انگيزش ).2015، گروپ .آي .اس .بي( دارد تأكيدبراي دستيابي به سازماني سبز

ةتوانـد بـاز مـي مديريت سبز. توان به مديريت سبز اشاره كرد مي، اجزاي رهبري سبزساير از از مصرف كمتر كاغـذ گرفتـه تـا دخالـت ؛اي از عمليات و ابتكارات سازماني را دربرگيرد گسترده

بنـابراين بـديهي اسـت كـه . و اهداف كالن شـركت ها در استراتژي محيطي زيست مسائلدادن يكي از تعاريفي كه بيش . ديريت سبز وجود نداشته باشدتوافق نظري در خصوص معنا و مفهوم م

ي بـه وسـعت فراينـد عنـوان بـه مديريت سـبز را ، از همه مورد استفاده محققان قرار گرفته استبهبـود ، كاهش ضـايعات ، توسعة پايدارمنظور دستيابي به كند كه نوآوري را بهسازمان توصيف مي

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 146اهـداف ، يادگيري مداوم ةوسيل گيرد و به مي ه خدمتپذيري سازمان ب مسئوليت اجتماعي و رقابت

، اويلر و هامفريز، پين هادن( سازد مي ي سازمان يكپارچهها را با اهداف و استراتژي محيطي زيست2009.(

براي مثال . شود ميي پيشتاز استفاده ها هاست كه توسط بسياري از سازمان مديريت سبز سالتهيه و حفـظ ، تمركز بر سه محور استفاده بهينه از انرژي ةمنزل مديريت سبز به، در كمپاني توشيبا

در كمپـاني . )2014، توشـيبا (اسـت ي زيسـتي هـا هاي اطالعاتي و حفظ و بهبود گونه ساختزيرتوجـه بـه ، حفظ و استفاده بهينه از منابع، مديريت سبز مشتمل بر كاهش تغييرات اقليمي، سوني

توان بنابراين مي). 2015، سوني( ز مواد شيميايي استوار استتنوع زيستي و استفاده كنترل شده ادر عمل به هر اقـدامي كـه سـازمان در ،گفت اگرچه مفهوم مديريت سبز در تعاريف متنوع است

.گردد مي اطالق، جهت حفظ و حراست از محيط زيست انجام ميدهد

سبز تأمينزنجيرة هـاي بـراي همكـاري تـأمين زنجيـرة در يـك ي مسـتقر ها سازمانسبز به قابليت تأمينزنجيرة جـويي در صـرفه ، 14001موفق سري اسـتانداردهاي ايـزو سازي پياده. اشاره دارد محيطي زيست

نفعان از جملـه اقـداماتي اسـت كـه جلوگيري از انتشار مواد مضر و آموزش به ذي، مصرف منابعـ .جام شـود ان تأمينزنجيرة ي مستقر در ها سازمانتوسط تواند مشتركاً مي طـور كلـي اقـدامات هب

، منـابع بهينـه تأمين، شامل استفاده از فناوري سبز، سبز تأمينزنجيرة مشترك در محيطي زيست). 2015، تات و سليمان، چاينا( شود مي توزيع و حمل سبز، بازار و محصول سبز، توليد سبز فرايند

ممكن است دشوار ، تأمينزنجيرة در محيطي زيست مسائلهماهنگي و رعايت ، با توجه به تعريفحضـور بـا ، سبز هر سـال تأمينزنجيرة المللي بين ةاما در عمل جايز، يا دور از ذهن به نظر رسد

ي توليـدي و هـا سـازمان 2015برندگان سـال فهرستشود و در مي ي بسياري برگزارها سازمان ).2015، ام .سي .اس( خورد خدماتي بسياري از صنايع متفاوت به چشم مي

سرماية انسانيدر فـرد يالتآمـوزش و تحصـ يـق كـه از طر يدانـش و مهـارت مثابه را به سرماية انسانيشولتز ). 1961، شـولتز ( تعريـف كـرده اسـت ، انجامد يم يبه كسب بازده يندهشده و در آ گذاري يهسرما

يافـراد بـرا يسـاز منظور آماده كار به يروين يمآموزش و تعل، يالتتحصمينسر در تعريفي مشابه سرماية انسـاني ةبكر نظري). 1962، مينسر( شناسد مي سرماية انسانيايجاد عنوان بهرا كار انجامكـه در آن يبـه سـطح يدنتا رسـ ، افراد يالتدر آموزش و تحص گذاري يهسرما صورت را بهخود

، برابـر شـود سرماية انسـاني يالتانجام شده در آموزش و تحص هاي ينهبا هز يبازده درآمد اضاف


يـت واقع يـن ناظر به ا سرماية انسانيمفهوم دارد كهبالگ بيان مي). 1964، بكر( داده است ارائه گـذاري يهسـرما ، بـر خـود يالتهمچـون آمـوزش و تحصـ ييها به كمك ابزارها است كه انسان

ـ ، امـر يـن ا. شـوند يرا متحمل م هايي ينههز يقطر ينو از ا كنند يم يـق رفـرد را از ط يبـازده آت، هـا سـازمان محـور در ارائة نظريه دانشبا ). 1976، بالگ( برد يالعمر او باال م درآمد مادام يشافزا

). 1999، بنتـيس ( را با دانش ضمني و نيروي عقالني افراد مرتبط شـناخت سرماية انسانيبنتيس امكانـات كنـد كـه دانش و مهارتي تعريف مـي صورت بهرا سرماية انساني، نيز )2001( باپتيست

در تعريفـي ، )2014( بزكـورت و آرمـان ، كالكـان .بالقوه اقتصادي را بـراي سـازمان فـراهم آورد اقـدامات يگـر و د يالتتحصـ ، مرتبط بـا آمـوزش هايفرايند منزلة بهرا سرماية انسانيجانبه همه يـك يماعاجت هاي ييها و دارا ارزش، ها ييتوانا، ها مهارت، سطح دانش يشافزا منظور به يا حرفه

، انجامد يعملكرد شركت م يتو عملكرد كارمند و در نها يشغل يتكارمند كه به بهبود سطح رضا .كنند تعريف مي

سرماية انسانيي ها شاخص پيشينة رواني

ذاتـي صـورت بـه افراد مشتمل بر مهارت و ميل افراد به تغيير است كه در هر فـرد پيشينة رواني ي است كـه شاخص مهارت. شودو در اثر تجربه از محيط اكتساب ميوجود داشته يا به مرور زمان

يـان م يهمكـار ةيـ روح داشـتن شـامل و شـود يمـ يجادكسب تجربه توسط كاركنان ا ةواسط به ييتوانـا اطالعـات و يريتمـد ، حـل مسـئله ييتوانـا ، يفـرد يـان مهارت م، يكارگروه، كاركنان

در افـراد را ينوآور ييهارت و همكارانش توانا ).2010، جونز و لين، ليو، شي(است گيري يمتصم وانگ و احمد، ينهمچن). 1977، جوزپ و كوك، هارت( داند مي همراستا ييرتغ يآنان برا يلبا تما

نهفته است و آنان را به ييرتغ يآنان برا يلدر تما يراندر مد ينوآور ييكه توانا يافتنددر )2004( .دارد يوام يدجد يكارها جامان

ة دانشيپيشين عنـوان بـه ايـن دو شـاخص توسـط بسـياري از دانشـمندان . شامل تحصيالت و تجربه فرد است

آلـوارز و -تيجيـرو ، مـاريز پـرز ( انـد ي انساني معرفـي شـده ها ي اصلي سنجش سرمايهها شاخصدارد كـه بيـان مـي ، ميزان تحصـيالت ).2015، لنيهان و هارت، گوريك مك ؛2013، گارسياآلوارز

از . محصـوالت جديـد دارد ةاثر مثبت و معناداري بر خلق و توسع تحصيالت احتماالًسطح باالي يي كـه در هـا ويژه در سـازمان به ،ي منابع انساني استها ترين شاخص از مهم تجربه، سوي ديگر

.نياز دارند وسيعي از دانش ضمني به مجموعةكار خود

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 148. پـذيري او اسـت قيـت و آمـوزش ة ظرفيت فرد بـراي خال دهند اين شاخص نشان :ظرفيت فرد

پـذيري و ظرفيـت آمـوزش ، تحقيقات نشان داده است كه براي دستيابي به عملكرد سازماني باال .)2010، ينجونز و ل، يول، يش ؛2012، گانوتاكيس( خالقيت فرد اهميت دارد

فرضيات پژوهش .دارد تأثيربر نوآوري سبز سرماية انساني: فرضية اول .دارد تأثيربر رهبري سبز ة انسانيسرماي: فرضية دوم .دارد تأثيرسبز تأمينبر زنجبره سرماية انساني: فرضية سوم

پژوهشي شناس روشي انساني بـر نـوآوري ها مستقيم سرمايه تأثيريعني ، پژوهش سؤالاين تحقيق براي يافتن پاسخ

از بـودن، نـوآور ضـمن هايي رفت كـه به سراغ شركت بايد براي اين كار. سبز شكل گرفته استهايي و محدود عدم دسترسي به بانك اطالعاتي چنين شركت. الگوهاي مديريت سبز تبعيت كنند

يكنند؛ پژوهش را به سطح سـازمان مي هاي ايراني كه از الگوي مديريت سبز تبعيتبودن شركت .اسـت حجم نمونـه محـدود ؛ از اين رومحدود كرد، مشخصات فوق بود ةدر تهران كه داراي كلي

بـراي ، هـا نمونه و عدم نرمال بـودن داده كمگيري و متناسب با حجم براي كاهش خطاي اندازهر اين اساس ب). 2012، هنسلر( استفاده شده است Smart PLSافزار تجزيه و تحليل آماري از نرم

گينز هي، باركالي(محاسبه شود يرز ةبر اساس دو قاعد يبر اساس فرمول باركال بايدحجم نمونه ):1995، و تامپسون

ياسازه يكتعداد شاخص يشتريندر ب ضرب 10 • سازه يكتعداد روابط يشتريندر ب ضرب 10 •

سازه پنج بوده و حداكثر يكتعداد حداكثر ارتباطات ، بر اساس مدل پژوهشكه ينبا توجه به ابـر ، سـازمان و كارشناسـان يراننفـر از مـد 50، سازه هم پنج بوده است يك يها تعداد شاخص ةنفر در جامعـ 22 .سازمان انتخاب شدند ةيمب فهرست يساده از رو يتصادف يبردار اساس نمونه

يـي در خصـوص روا ، گـروه خبرگـان عنـوان بهده سال داشتند كه از آنها يكار باال ةسابق يآمار .شدو پيش آزمون سنجش پايايي پرسشنامه توسط ايشان انجام عمل آمد پرسشنامه استعالم به

مدل مفهومي پژوهشتهيـه گرديـد و 1مـدل مفهـومي پـژوهش در شـكل ، پژوهش ةبر اساس فرضيات فوق و پيشين

توسط محقق سـاخته ، است ذكر شده 1كه شرح آن در جدول سؤال 13 اي مشتمل بر پرسشنامه

149 ـــ

منـدي هره قـادر بـه

ه شد كـه

اصلي

ني

ز

ــــــــــــــ

با به پرسشنامهيـزان بـه چـه م

كرونباخ سنجيده

ةمتعلق به ساز

سرماية انسان

نوآوري سبز

ـــــــــــــــ

يمحتوا ييرواد كه هر سؤال بسط معيار آلفاي ك

ژوهش

هش فرعيةه ساز

يت فردي

ينة رواني

ينة دانشي

بري سبز

سبز تأمينة

ــــــــــــــ

.مان قرار گرفتشد يده آنها پرس

سشنامه نيز توس .ت

پژمدل مفهومي .

ت پژوهسؤاال. 1لمتعلق به

ظرفي

پيشي

پيشي

رهب

زنجيرة

ي بر نوآوري سبز

ني و ارشد سازمشد و از سنجيدهپايايي پرس. است

تشريح شده است

.1شكل

جدول سؤال ت فردي

بين فردي

تغيير الت

توليد سبز سبز سبزمين

ل سبز ز

سبز

ر سرماية انساني

ختيار مديران مياس) نفر 22(گان

ا مدنظرمفهوم زمون فرضيات ت

سشرح سؤالQ خالقيتQ آموزشQ مهارت بQ ت ميل بهQ تحصيالQ تجربه Q كارايي تQ مديريتQ فناوريQ تأممنابعQ محصولQ بازار سبزQ سفرايند

بررسي تأثير

شد و در اخخبرگ نظر ازيريگ اندازه

در بخش آز

سؤكد Q14Q8Q11Q42Q40Q9Q1Q3Q38

Q4

Q46

Q5

Q6

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 150 ي پژوهشها يافته

م كـه ابتدا دستور الگـوريتم را اجـرا نمـودي ،Smart PLSافزار نرم 3نسخة براي برازش مدل در ي مدل بـه تفكيـك و بـا ها باقي قسمت(به نمايش گذاشته شده است 2نتيجة مختصر در شكل

.)جدول شرح داده شده است

اجراي فرمان الگوريتم. 2شكل

بـرازش . بررسي شـد يري و مدل ساختاريگ اندازهدر دو بخش مدل PLSپايايي و روايي در روايي همگرا و روايي واگرا است كه پايايي شاخص خود ، 1امل پايايي شاخصشي ريگ اندازهمدل

بـرازش .و ضرايب بارهاي عـاملي سـنجيده شـد 2پايايي تركيبي، آلفاي كرونباخ توسط سه معيارو )4اسـتون و گيـزر ( 2Q معيار، 2R معيار، 3چهار معيار اعداد معناداري تي ةوسيل مدل ساختاري به

.)1393، رضازاده و داوري( سنجيده شد 5تأثير ةميزان انداز، رضازاده و يداور( مناسب است يدرون يداريپا دهندة نشان 7/0كرونباخ باالتر از يمقدار آلفا

داراي پايـايي درونـي مناسـبي هـا سازه ةكلي ،شود مي مشاهده 2 طور كه در جدول همان .)1393 .هستند

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Item Reliability 2. Composite Reliability 3. T Values 4. Stone & Geisser 5. Effect Size


، وينزي( مناسب است يبيترك ياييپا، باشد يشترب 7/0از كيبيتر يداريكه مقدار پا يدر صورتهـا پايايي درونـي سـازه شود مشاهده مي 3طور كه در جدول همان). 2010، هنسلر و وانگ، چين

.است مناسب

كرونباخي آلفا. 2جدول

كرونباخي آلفا سازه كرونباخي آلفا سازه

764/0 پيشينة دانشي 830/0 نوآوري سبز 741/0 پيشينة رواني 782/0 رهبري سبز

781/0 ظرفيت فرد 778/0 سبز تأمينزنجيرة 827/0 سرماية انساني

پايايي تركيبي. 3جدول

يبيترك ياييپا پايايي تركيبي

901/0 ظرفيت فرد 874/0 نوآوري سبز 860/0 پيشينة دانشي 900/0 رهبري سبز

847/0 پيشينة رواني 849/0 سبز تأمينزنجيرة 875/0 سرماية انساني

هاي يك سازه با آن سازه محاسـبه مقدار همبستگي شاخص ةبارهاي عاملي از طريق محاسبهـاي آن از واريـانس خطـاي شود و مؤيد اين مطلب هستند كه واريانس بين سازه و شـاخص مي

4/0مقدار مالك براي مناسب بـودن ضـرايب بارهـاي عـاملي .استي آن سازه بيشتر گير اندازه .شود ضرايب بارهاي عاملي مشاهده مي 4جدول رد .)1393، رضازاده و يداور( است

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 152 ضرايب بارهاي عاملي. 4جدول

سبز تأمين زنجيره رهبري سبز نوآوري سبز

سرمايه انساني

ظرفيت فرد

پيشينه پيشينة رواني دانشي

Q1 641/0 Q1 879/0 Q11 750/0 Q11 877/0 Q14 808/0 Q14 914/0 Q3 830/0 Q3 930/0 Q38 697/0 Q38 759/0 Q4 801/0 Q4 788/0 Q40 741/0 Q40 878/0 Q42 661/0 Q42 838/0 Q46 562/0 Q46 623/0 Q5 668/0 Q5 731/0 Q6 720/0 Q6 733/0 Q8 740/0 Q8 897/0 Q9 695/0 Q9 860/0

گيري روايي همگرا و نتايج اندازه، در ذيل. پايايي شاخص را در مدل مورد بررسي قرار داديم

.روايي واگرا نشان داده شده است يصورتدر .يش استها شاخصميزان همبستگي هر سازه با ةدهند نشان 1معيار روايي همگرا

. )1393، زادهرضا، يداور( قابل قبول است، باشد 5/0از اين مقدار بيشتر كه ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. Average Variance Extracted (AVE)


روايي همگرا. 5جدول همگرا ييروا روايي همگرا

820/0 ظرفيت فرد 501/0 نوآوري سبز 755/0 پيشينة دانشي 819/0 رهبري سبز

735/0 پيشينة رواني 532/0 سبز تأمينزنجيرة 539/0 سرماية انساني

سنجيده 2و روش فورنل و الركر 1دو عامل روش بارهاي عاملي متقابل ةوسيل روايي واگرا به

ةبا ساز سؤالبيشترين ميزان همبستگي بين هر 6 در جدول .)1393، رضازاده و يداور( شود يم .تر باشنداعداد روي قطر بايد از اعداد زير ستون خود بزرگ 7در جدول . خودش برقرار است

بارهاي عاملي متقابل. 6جدول

پيشينة رواني پيشينة دانشي ظرفيت فرد سبز تأمينزنجيرة رهبري سبز

Q1 879/0 422/0 162/0 371/0 441/0

Q11 547/0 575/0 520/0 501/0 877/0

Q14 258/0 639/0 914/0 580/0 513/0

Q3 930/0 660/0 439/0 407/0 507/0

Q38 405/0 759/0 409/0 536/0 517/0

Q4 610/0 788/0 530/0 539/0 602/0

Q40 442/0 532/0 532/0 878/0 463/0

Q42 345/0 681/0 424/0 392/0 838/0

Q46 283/0 623/0 468/0 340/0 605/0

Q5 387/0 731/0 391/0 317/0 278/0

Q6 500/0 733/0 519/0 461/0 654/0

Q8 383/0 507/0 897/0 445/0 489/0

Q9 302/0 527/0 455/0 860/0 448/0

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Cross Loading 2. Fornell-Larcker Criterion

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 154 فورنل و الركر. 7جدول

پيشينة رواني پيشينة دانشي ظرفيت فرد سبز تأمينزنجيرة رهبري سبز 905/0 رهبري سبز

713/0 613/0 سبز تأمينزنجيرة

905/0 636/0 351/0 ظرفيت فرد

869/0 569/0 609/0 431/0 پيشينة دانشي

857/0 525/0 553/0 728/0 527/0 پيشينة رواني

:ذيالً در مورد مدل بررسي و اعالم نتيجه شده استهمچنين برازش مدل ساختاري

در . معيار اول براي بررسي برازش مدل ساختاري اعداد معناداري تي است :1ي تيمعناداراعداد هـاي يهفرض ييدتأو ها سازهبين ةنشان از صحت رابط، بيشتر شود 96/1اين اعداد از كه يصورت

ـ اعـداد به همين نحو اگـر . دارد درصد 95پژوهش در سطح اطمينان محاسـبه 27/3و 58/2ي ت ييد نمـود تأدرصد 9/99و درصد 99ترتيب با سطح اطمينان توان صحت فرضيات را به يم ،شوند

.)1393، رضازاده و يداور(

اعداد معناداري تي. 8جدول معناداري اعداد تي 000/0 422/29 رهبري سبز ← نوآوري سبز

000/0 323/110 سبز تأمينزنجيرة ← نوآوري سبز

000/0 524/18 نوآوري سبز ← سرماية انساني

000/0 925/27 ظرفيت فرد ← سرماية انساني

000/0 834/23 پيشينة دانشي ← سرماية انساني

000/0 117/20 پيشينة رواني ← سرماية انساني

يتـأثير اسـت و نشـان از يو بخش ساختار يريگ اتصال بخش اندازه يبرا ياريمع : آزمون .)1393، رضازاده و يداور( گذارد يم يگرد ةسازه بر ساز يكدارد كه

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. T Values


مربع آر. 9جدول مربع آر

586/0 نوآوري سبز 678/0 رهبري سبز

908/0 زسب تأمينزنجيرة 733/0 ظرفيت فرد

684/0 پيشينة دانشي 681/0 پيشينة رواني

15/0، 02/0و با سه مقدار كند يم يينمدل را تع يها سازه ينب ةشدت رابط يارمع ينا :2f آزمون

فقـط يارمع ينا. دارد يگرد ةسازه بر ساز يكمتوسط و بزرگ ، كم تأثيرنشان از يبترت به 35/0و يردپـذ مـي تـأثير مسـتقل ةسـاز يكاز يشمكنون از ب ةدارد كه ساز يتموضوع ييها مدل براي

.شود استفاده نميپژوهش يندر ا و )1393، رضازاده و يداور(

مـدل سـه ينيب يشقدرت پ يبرا. كند يمدل را مشخص م بيني يشقدرت پ، يارمع ينا :2Q معيار، يفضـع بيني يشقدرت پ ةدهند نشان يبشده است كه به ترت يشنهادپ 35/0و 15/0، 02/0 يارمع

آمده در ستون آخـر دست با توجه به اعداد به .)1393، رضازاده و يوردا(مدل است يمتوسط و قو .بيني بااليي برخوردار است توان گفت كه مدل حاضر از قدرت پيشمي 10جدول

استون و گيزر. 10جدول SSO SSE Q2 ≤ (=1-SSE/SSO)

387/0 253/474 000/665 نوآوري سبز 543/0 854/86 000/190 رهبري سبز

473/0 428/250 000/475 سبز تأمينزنجيرة 000/570 000/570 سرماية انساني

594/0 194/77 000/190 ظرفيت فرد 513/0 571/92 000/190 پيشينة دانشي 492/0 594/96 000/190 پيشينة رواني

. مثبت و معنـاداري دارد تأثيربر نوآوري سبز سرماية انسانيگونه كه پيشتر ديديم سازه همان تـأمين زنجيـرة رهبري سبز و ةيك از دو ساز بر كدام سرماية انسانيخواهيم ببينيم اهرم حال مي

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 156بيشـتري تـأثير يـك از ايـن دو سـازه بـر كـدام سرماية انسـاني دارد و نشان دهيم كه تأثيرسبز هاي نوآوري سبز در جدول معياربر زير سرماية انساني ةمستقيم سازغير تأثير ،در نهايت .گذارد مي .بررسي شده است 11

مستقيمبررسي اثر غير. 11جدول معناداري اعداد تي

000/0 905/14 رهبري سبز ← سرماية انساني 000/0 992/17 سبز تأمينزنجيرة ← سرماية انساني

امـا . بر رهبري سبز مـؤثر اسـت يسرماية انسان شود، ميمالحظه 11طور كه در جدول همان

.بيشتري دارد تأثيرسبز تأمينزنجيرة بر سرماية انسانيتوان گفت كه مي

ي و پيشنهادهاريگ جهينت :توان گفت كههاي پژوهش ميهاي فوق در خصوص فرضيهپس از انجام آزمون

.)درصد 99 ينانسطح اطم( دارد تأثيرسبز يبر نوآور سرماية انساني • .)درصد 99 ينانسطح اطم( دارد تأثيرسبز تأمينزنجيرة بر سرماية انساني • .)درصد 99 ينانسطح اطم( دارد تأثيرسبز يبر رهبر سرماية انساني •

تـأثير بر نوآوري سـبز سرماية انسانيدر اين پژوهش به دنبال بررسي اين مورد بوديم كه آيا المللـي و ي اسـتفاده از راهبردهـاي بـين به اين جهت اهميت دارد كه برا مسئلهاين . دارد يا خير

بنا بر آنچـه ، در ايران. قدرت تطبيق آنها را با وضعيت موجود سنجيد بايد ،استفاده از آنها در ايراناسـت كـه بـه آن جديديموضوعي ، سبز سرماية اجتماعيو ها سازمان سرماية انساني، گفته شد

بر نـوآوري درصد 76 تا ميزان، سازمان ية انسانيسرمااين تحقيق نشان داد . پرداخته نشده است تـأثير سبز و رهبري سبز تأمينزنجيرة بر سرماية انسانيهمچنين .)مستقيم تأثير( دارد تأثيرسبز

آمـده توسـط دست اين نتايج با نتايج به. سبز بيشتر است تأمينزنجيرة بر تأثيرمثبتي دارد كه اين آلـوارز و ـ يجيـرو ت، پـرز يزمـار ؛)2014( الن و مـونرو ؛)2015( ريبيرو و جـابور ، گوبو، نتو، جابور .همخواني دارد )2013( ياآلوارزگارس

هايي شركت، رقابت تا خارج از مرزهاي كشورها گسترده شده است ةدر جهان امروز كه عرصاگرچـه در ، كنندگان بيشتري اهميت دهندداراي مزيت رقابتي خواهند بود كه به نيازهاي مصرف

امـا در ،انـد مرزهاي ايران هنوز محصوالت سبز جايگاه مهمي در اذهان مشتريان اشـغال نكـرده كننـدگان بـه سـبز توجه بسياري از مصـرف ، در كشورهاي پيشرفته خصوص بهالمللي بين ةعرص


هر سازماني در ، رقابت ةفارغ از ديدگاه عرص. بودن محصوالت و توليدات صنعتي جلب شده استهـا و ملـت زمين بين تمام ة؛ چرا كه كربه حفظ محيط زيست همت گمارد بايدهر كجاي جهان

پـذير و كـاهش منـابع تجديد ، شـدن زمـين ي چـون گـرم مسائلكشورها مشترك است و بنابراين يي كـه هـا سازمان. روندشمار مي المللي به بين مسائل... اي و افزايش گازهاي گلخانه، ناپذيرتجديد

گمارنـد ي انساني سـبز همـت مـي ها سرمايه ةو ايجاد و توسع محيطي زيست مسئوليت مسئلة به .سازندامكان ايجاد اقتصاد پايدار را در كشور ممكن مي

تجربه و آمـوزش ( پيشينة دانشيفرعي ةشامل سه ساز سرماية انساني ةساز، در اين پژوهش) آموزش و خالقيـت (و ظرفيت فرد ) ي ارتباطيها مهارتفرد به تغيير و ميل ( پيشينة رواني، )فردتوان چنـين نتيجـه گرفـت كـه منـابع انسـاني يم، اين سازه بر نوآوري سبز تأثيربا توجه به . بود

كـه بـا از طريق نوآوري سبز هسـتند ها ي ايجاد اقتصاد پايدار در سازمانها سازمان يكي از اهرميرمسـتقيم بـر قـدرت رقابـت غ صـورت بهتوانند يممحيطي يستز هايابتكار نوآوري و، خالقيت

كـه باعـث 1محيطي يستزسازي سيستم مديريت يادهپبراي مثال . گذار باشندتأثيرپايدار سازمان نفعـان و جامعـه يذقدمي در جهت بهبود رضـايت ، گردد يمهوا و خاك ، هاي آب يندهآالكاهش

ي ا تجربه. كند يمارزش برند و قدر و قيمت نام تجاري سازمان كمك يت به بهبود درنهااست كه آمريكا منجر بـه دريافـت جـايزه برتـرين خـودرو ةمتحد ياالت ا BMWاز اين دست در كمپاني

ايـن I8المللـي و افـزايش فـروش سـري ينببهبود وجهه ، 2015زيست در سال يطمحدوستدار ).2015، نيوز واير( شركت شد

توان چنين استنباط يم سرماية انساني ةساز ةدهند يلتشكگر با توجه به متغيرهاي از سويي ديداشـته هـا آنبراي استخدام افراد و توانمندسازي يو مفصل درازمدت ةبرنام بايد ها سازمانكرد كه

در بدو استخدام كمك گيرند كه شناسي مانند آزمون تورنس ي روانها آزمونبراي مثال از . دنباشيي براي آموزش و توانمندسازي منابع انسـاني در ها برنامهميزان خالقيت افراد را بسنجد و سپس

بهره جويند ... كار تيمي و، ي تفكر خالقها كارگاهاز ، داشته باشند محيطي زيست مسائلخصوص در . دپاداش و ترفيع در سازمان حفظ نماي، يت همه اين اعمال را با استقرار سيستم تشويقدرنهاو

.ي ايراني بدل شودها سازمانالزام و يك اصل در به بايد سبز سرماية فكريايجاد واقعزنجيـرة و ) كـارايي توليـد ، مديريت سبز(فرعي رهبري سبز ةنوآوري سبز شامل دو ساز ةسازين سـازه ا. است) بازار سبز، سبز فرايند، فناوري سبز، محصول سبز، سبز تأمينمنابع ( سبز تأمين

ديهي است كه مانند هـر ب ،پذيرد يم تأثيرهاي انساني سازمان يهسرمااز ) درصد 76(تا حد زيادي ي سبز ها ياستراتژرهبري كه . تعهد مديريت ركن اساسي نوآوري سبز است، استراتژي و ابتكاري

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 . Environmental management system

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 158نش كمـك به دسـتاوردهاي سـازما تواند يم، را تدوين نموده و آن را در مسير اجرا همراهي نمايد

.شاياني نمايديا به حد قابـل ي را حذف كرده طيمح ستيزي ها ندهيآالي سيستم مديريت سبز كه ساز ادهيپ

توليد ، حمل تا كارخانه، يي كه در خالل خريد مواد اوليهها ندهيآالشناسايي ، دهد يمقبول كاهش عمـر ةمراحـل چرخـ در تمام ها هنديآالكاهش ، هاآني ريگ اندازهو شوند يمو ارسال تا بازار توليد

افـزايش آگـاهي جامعـه و بـازار ، تأمينزنجيرة ي مستقر در ها سازمانمحصول با همدستي ساير به دسـتاوردي بـيش از تواند يمهمه و همه ، مصرف نسبت به مزاياي استفاده از محصوالت سبز

ايش ظرفيـت نـوآوري بـراي افـز ، همچنين مديريت در سازمان. تبليغات براي سازمان منجر شودي سـبز و هـا گـروه كمـك گيـرد و بـا كمـك نفعـان يذاز دانش مشتريان و ساير تواند يمسبز

اجتماعي تي جامعه را برآورده نموده و مسئوليطيمح ستيزانتظارات ، يطيمح ستيزي ها سازمانيعنـي ، نامد يم 1دورگهي ها سازمانآن را اين همان چيزي است كه پورتر. خود را به انجام رساند

كرده و بـا در نظـر گـرفتن جا جابهي را رانتفاعيغي انتفاعي و ها سازمانيي كه مرز بين ها سازماني و كاهش ور بهرهو همكاري براي افزايش ستيز طيمحي ها ندهيآالكاهش ، اجتماعي تيمسئول

).2011، كرامر و پورتر( اند افتهي دستبه سودآوري شگرفي ، تأمينزنجيرة در ها ندهيآالدرازمدت به يتوضع يشعدم امكان پاكه گردد هاي پژوهش اشاره مي در پايان به محدوديت

و همچنين عدم دسترسـي سبز هاي يستمس سازي يادهقبل و بعد از پ يتوضع يابيو ارز ها سازمانـ ها سازمانبه بانك اطالعاتي گـردد در يشـنهاد مـي پ. آنهـا بـوده اسـت ةي سبز در ايران از جمل

بـر نـوآوري سـبز در تعامـل بـا مزيـت رقـابتي پايـدار در سرماية انسـاني تأثيرهاي آتي ژوهشپو نوآوري سـبز را بـر جايگـاه نـام سرماية انساني تأثيرتوان همچنين مي. بررسي شود ها سازمانهاي ايـن با توجه به محدوديت ضمندر . برند محاسبه نمود ةو قدر و قيمت و وجه) برند(تجاري

.و نتايج محاسبه گرددتكرار تر آماري بزرگ ةشود همين پژوهش با جامع پيشنهاد ميپژوهش

References Baptiste, L. (2001). Educating lone wolves: Pedagogical implications of human

capital theory. Adult Education Quarterly, 51(3), 184-201.

Barclay, D., Higgins, C., & Thompson, R. (1995). The partial least square (PLS) approach to casual modeling: Personal computer adoption and use as an illustration. Technology, 2(2), 285-309.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 . Hybrid Enterprise


Bartel, C. A., & Garud, R. (2009). The role of narratives in sustaining organizational innovation. Organization Science, 20(1), 107-117.

BCI Group. (2015). FuturArc Green Leadership Award. Retrieved 10 October, 2015, from http://www.futurarcgreenleadershipaward.com.

Becker, G. S. (1964). Human capital theory. New York: Columbia.

Berkel, V. (2007). Eco-Innovation: opportunities for advancing waste prevention. International Journal of Environmental Technology and Management, 7(5/6). doi: DOI: 10.1504/IJETM.2007.015629

Blaug, M. (1976). The empirical status of human capital theory: a slightly jaundiced survey. Journal of economic literature, 14(3), 827-855.

Bontis, N. (1999). Managing organizational knowledge by diagnosing intellectual capital: framing and advancing the state of the field. International Journal of technology management, 18(5-8), 433-462.

Chang, C.-H. (2014). The Determinants of Green Product Innovation Performance. Corporate Social Responsibility and Environmental Management. doi: 10.1002/csr.1361

Chen, Y.-S. (2008). The Positive Effect of Green Intellectual Capital on Competitive Advantages of Firms. Journal of Business Ethics, 77(3), 271-286.

Cheng, C. C., Yang, C. L., & Sheu, C. (2014). The link between eco-innovation and business performance: a Taiwanese industry context. Journal of Cleaner Production, 64, 81-90.

China Southern Airlines. (2015). Experience A380, Now! Travel guide. Retrieved 10 November, 2015, from http://www.csair.com/en/tourguide/flight_service/ A380experience/index/index.shtml.

China, T. A., Tat, H. H., & Sulaiman, Z. (2015). Green Supply Chain Management, Environmental Collaboration and Sustainability Performance. Paper presented at the 12th Global Conference on Sustainable Manufacturing, Malaysia.

Davari, A., & Rezazadeh, A. (1393). Structural Equation Modeling with PLS (2nd ed.). Tehran: ISBA. (in Persian)

De Marchi, V. (2012). Environmental innovation and R&D cooperation: Empirical evidence from Spanish manufacturing firms. Research Policy, 41(3), 614-623.

Forrester Research. (2015). 15 Green Tech Innovations. Retrieved 10 November, 2015, from https://www.forrester.com

Fussler, C., & James, P. (1996). Driving Eco-innovation: A Breakthrough Discipline for Innovation and Sustainability. London: Pearson Education, Limited.

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 160Ganotakis, P. (2012). Founders’ human capital and the performance of UK new

technology based firms. Small Business Economics, 39(2), 495-515.

GGEI. (2014). The Global Green Economy Index Measuring National Performance in the Green Economy. Switzerland: Green Growth Knowledge Platform (4th ed., pp. 47).

Hart, S. L., & Dowell, G. (2011). A natural-resource-based view of the firm: Fifteen years after. Journal of Management, 10. doi: 10.1177/0149206310390219.

Henseler, J. (2012). PLS-MGA: A Non-Parametric Approach to Partial Least Squares-based Multi-Group Analysis. In W. A. Gaul, A. Geyer-Schulz, L. Schmidt-Thieme, & J. Kunze (Eds.), Challenges at the Interface of Data Analysis, Computer Science, and Optimization (pp. 495-501). Berlin: Springer.

Hsu, A., J. Emerson, M. Levy, A. de Sherbinin, L. Johnson, O. Malik, Jaiteh, M. (2014). Environmental Performance Index: Full Report and Analysis. New Haven: Yale Center for Environmental Law & Policy.

Hurt, H. T., Joseph, K., & Cook, C. D. (1977). Scales for the measurement of innovativeness. Human Communication Research, 4(1), 58-65.

IATA. (2015). Alternative Fuels. Retrieved 11 October, 2015, from http://www. iata.org/whatwedo/environment/Pages/alternative-fuels.aspx.

Isidore, C. (2015). Volkswagen gives owners $500 amid scandal. CNNMoney. Retrieved 10 November, 2015, from http://money.cnn.com/2015/11/09/ news/companies/volkswagen-pay-owners.

Jabbour, C. J. C., Neto, A. S., Gobbo Jr, J. A., Ribeiro, M. D., & Jabbour, A. B. L. D. (2015). Eco-innovations in more sustainable supply chains for a low-carbon economy: A multiple case study of human critical success factors in Brazilian leading companies. International Journal of Production Economics, 164, 245–257.

Johannessen, J.A. (2008). Organizational innovation as part of knowledge management. International Journal of Information Management, 28(5), 403–412.

Jones, P., Clarke-Hill, C., Comfort, D., & Hillier, D. (2008). Marketing and sustainability. Marketing Intelligence & Planning, 26(2), 123-130.

Kalkan, A., Bozkurt, Ö. Ç., & Arman, M. (2014). The Impacts of Intellectual Capital, Innovation and Organizational Strategy on Firm Performance. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 150, 700-707.

Kemp, R. (2000). Technology and Environmental Policy—Innovation effects of past policies and suggestions for improvement. Innovation and the Environment, 35-61. Available at: http://www.oecd.org/sti/inno/2108491.pdf.


Kemp, R., & Arundel, A. (1998). Survey Indicators for Environmental Innovation IDEA paper series (Vol. 8, pp. 26) Maastricht: Step Group.

Kemp, R., & Pearson, P. (2007). Final report MEI project about measuring eco-innovation. Maastricht: UM Merit.

Klemmer, P., Lehr, U., & Lobbe, K. (1999). Environmental innovation: incentives and barriers. Berlin: Analytica.

Lan, J., & Munro, A. (2014). Environmental compliance and human capital: Evidence from Chinese industrial firms. Resource and Energy Economics, 35(4), 534-557.

Mariz-Pérez, R. M., Teijeiro-Alvarez, M. M., & García-Alvarez, M. T. (2013). The relevance of human capital as a driver for innovation. Cuadernos de economia, 35(98), 68-76.

McGuirk, H., Lenihan, H., & Hart, M. (2015). Measuring the impact of innovative human capital on small firms’ propensity to innovate. Research Policy, 44(4), 965-976.

Mincer, J. (1962). On-the-Job Training: Costs, Returns, and Some Implications. Journal of Political Economy, 70(5), 50-79.

Newswire, P. (2015). 2015 Luxury Green Car of the Year, Green SUV of the Year and Green Car Technology Winners Announced. Retrieved 30 Oct, 2015, from http://www.prnewswire.com/news-releases/2015-luxury-green-car-of-the-year-green-suv-of-the-year-and-green-car-technology-winners-announced-300024257.html.

OECD. (2009). Sustainable Manufacturing and Eco-innovation: Framework, Practices. U.S: OECD.

Pane Haden, S. S., Oyler, J. D., & Humphreys, J. H. (2009). Historical, practical, and theoretical perspectives on green management. Management Decision, 47(7), 1041-1055.

Porter, M. E., & Kramer, M. R. (2011). The big Idea: Creating Sahred Value. Harvard Business Review, January-February, 63-77.

Porter, M. E., & Van der Linde, C. (1995). Toward a new conception of the environment-competitiveness relationship. The journal of economic perspectives, 9(4), 97-118.

Przychodzen, J., & Przychodzen, W. (2015). Relationships between eco-innovation and financial performance–evidence from publicly traded companies in Poland and Hungary. Journal of Cleaner Production, 90(1), 253-263.

Pujari, D., Wright, G., & Peattie, K. (2003). Green and competitive: influences on environmental new product development performance. Journal of Business Research, 56(8), 657-671.

1395تابستان ،2 ةشمار ،8دورة ، ید ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 162Rennings, K. (2000). Redefining innovation—eco-innovation research and the

contribution from ecological economics. Ecological Economics, 32(2), 319-332.

Schultz, T. W. (1961). Investment in Human Capital. The American Economic Review, 51(1), 1-17.

Schumpeter, J. A. (1934). The Theory of Economic Development: An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle. USA: Harvard Economic Studies.

SCM. (2015). Congratulations to the 2015 Green Award Winners. Global SCM. Retrieved Nov 2015, 12, from http://www.sdcexec.com/news/12135463 /congratulations-to-the-2015-green-award-winners.

Shih, K. H., Liu, Y. T., Jones, C., & Lin, B. (2010). The indicators of human capital for financial institutions. Expert Systems with Applications, 37(2), 1503-1509.

SONY. (2015). Basic Stance of Green Management 2015. CSR Reporting. Retrieved 21 Sep 2015, from http://www.sony.net/SonyInfo/csr_report/ environment/management/gm2015/index2.html.

Standing, C., & Kiniti, S. (2011). How can organizations use wikis for innovation? Technovation, 31(7), 287-295.

TOSHIBA. (2014). Toshiba Group Environmental Report. In E. Report (Ed.), (Vol. 2014): TOSHIBA Corporation.

Toyota. (2010). Electric Vehicle. Retrieved 12 October, 2015, from http://www.toyota.com/esq/vehicles/electric-vehicle/tesla.html.

Tseng, M. L., Wang, R., Chiu, A. S., Geng, Y., & Lin, Y. H. (2013). Improving performance of green innovation practices under uncertainty. Journal of Cleaner Production, 40, 71-82.

Vinzi, V. E., Chin, W. W., Henseler, J., & Wang, H. (2010). Handbook of Partial Least Squares: Concepts, Methods and Applications. Berlin: Springer Science & Business Media.

Wang, C. L., & Ahmed, P. K. (2004). The development and validation of the organizational innovativeness construct using confirmatory factor analysis. European journal of innovation management, 7(4), 303-313.

ﺰﺒﺳ يروآﻮﻧ ﺮﺑ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺮﻴﺛﺄﺗ...ﯽ l á À ﺪ journal of...

Documents