Nisan

2015

Ekonomide Dnm Zaman

Dnya

Trkiye

naat Sektr

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

1 2

ZETN ZET

2015'in ilk eyreindeki nc gstergeler ile nmzdeki dneme ilikin analizler dnyadan Trkiye'ye

ve inaat sektrne uzanan bir yelpazede ekonomi ve siyaset pencerelerinden deerlendirildiinde,

kresel lekte baskn trendin "belirsizlik ve temkin" olduu grlmektedir.

Kresel kriz ve durgunluk dnemi sonras ekonomik toparlanma hala ncelikli gndem maddesidir.

Bununla birlikte, Ortadou'daki karklklara Rusya-Ukrayna krizinin eklenmesiyle 2014 ylnn ikinci

yarsnda jeopolitik gerginlikler iddetini arttrmtr. Son olarak 25 Mart 2015 tarihinde Suudi Arabistan,

mttefik Arap lkeleriyle birlikte Yemen'de ran'n destekledii ve Aden kentini kuatan gleri hedef

alan bir askeri operasyon balatmtr.

Kresel risk art, ekonomik istikrar iin gerekli olan gven unsurunun yeniden temin edilmesini

gletirmekte; zaten krlgan ve yava bir toparlanma srecinde olan kresel ekonomik konjonktr

denge noktasn yakalayamamaktadr.

Uluslararas Para Fonu (IMF) Direktr Christine Lagarde, kresel toparlanmann "ok yava, ok krlgan

ve ok orantsz" olduunu belirtmi; dnyann en byk ekonomilerindeki para politikalarnn

normallemeye balamasnn uluslararas finansal piyasalarda ve zellikle gelimekte olan ekonomilerde

"ar dalgalanma"ya sebebiyet verebileceine iaret etmitir. Lagarde, gelimekte olan lke

ekonomilerinin glenen ABD Dolar, ykselen kresel faiz oranlar ve dalgal sermaye aklar sebebiyle

"l darbe" ile karlaabilecei uyarsnda bulunmutur.

ABD Merkez Bankas'nn (FED) 2008 ylndan beri srdrmekte olduu "sfra yakn faiz" politikas kresel

finans piyasalarnda olumu bulunan krlgan dengenin yap ta olarak grlmekte, bu tan yerinden

oynamasnn olas sonularnn neler olaca ise belirsizliini korumaktadr. Ancak ABD ekonomisinde

toparlanma, AB ekonomisinde de mevcut duraanlk devam ettii mddete ABD Dolarnn Avroya ve

devamnda tm para birimlerine kar deer kazancnn srecei, bu durumun da gelimekte olan

lkelerin byme dinamiklerine negatif yansyaca deerlendirilmektedir.

2014 ylnda gelimekte olan lkelerin byme performanslar da beklentilerin altnda kalm, en bata

in, Rusya ve Brezilya olmak zere gelimekte olan lkeler olumsuz bir ekonomik grnm sergilemitir.

Gelimekte olan baz lkelerde ekonomik yavalama, baz lkelerde ise resesyon grlmekte, 2010

ylnda %6.9 ile zirve yapan gelimekte olan ekonomiler bymesinin 2015 ylnda %3.5 seviyelerine

inmesi beklenmektedir.

Dnyann ikinci en byk ekonomisi in'de bymenin ivme kaybetmeye devam etmesi, Trkiye'nin en

nemli ihracat pazarlarndan olan ve Trk yurtd mteahhitlik hizmetleri asndan da byk deer

tayan Rusya'nn ise 2015 ylnda %3-4 daralmayla sert bir resesyona girmesinin beklenmesi kresel

ekonomiye ilikin endieleri arttran unsurlar olmutur.

Morgan Stanley'in 2013 ylnda yaynlad ekonomi raporunda ortaya atlan "Krlgan Beli"

gruplamasnda, ABD Merkez Bankas'nn (FED) tahvil almlarn azaltacana dair aklamasndan sonra

para birimleri en ok deer kaybeden ykselen piyasa ekonomileri; Hindistan, Brezilya, Endonezya,

Trkiye ve Gney Afrika yer almtr. Bu lkelerin byle bir grubun iinde deerlendirilmesinin nedeni

olarak yksek cari ak oranlar, yksek enflasyon oranlar ve byme performanslarndaki dler

ne kmtr. Bu lkelerin d finansman ihtiyalar bakmndan tersine sermaye akmlarna kar

krlgan olduklar ne srlmtr. Son dnemde ise, ekonomik reformlar ile Hindistan ve

Endonezya'nn bu gruptan syrld, ancak FED'in faiz artna hazrland mevcut konjonktrde

"Krlgan l" olarak Trkiye, Gney Afrika ve Brezilya para birimlerinin zellikle savunmasz olduu

dile getirilmektedir. Hindistan'da genel seimlerin ardndan greve gelen Babakan Mondi

ynetiminde hayata geirilen reformlar olumlu karlanm, uluslararas derecelendirme kuruluu

Moody's, ekonomide atlan doru admlar nedeniyle 9 Nisan 2015 tarihinde Hindistan'n grnmn

duraandan pozitife ykseltmitir.

Trkiye ekonomisinde 2010 ve 2011 yllarnda %9.2 ve %8.8 olarak gerekleen yksek byme

performans 2012 ylnda keskin bir dle %2.1'e gerilemi, 2013 ylnda biraz ivme kazanarak %4.2'ye

ykselmitir. 2014 ylnda ise Trkiye ekonomisi, yatrm harcamalarndaki zayf seyir ve son eyrek

itibariyle net ihracatn GSYH'ye katksnn negatife dnmesi sonucunda %2.9 ile Orta Vadeli Program'da

ngrlen %3.3'lk orann da altnda bymtr.

Ekonominin genel gidiat asndan lokomotif bir sektr konumunda olan inaat sektrnde 2014

ylnda byme %2.2 ile snrl kalmtr. 2013 ylnn nc eyreinden bu yana ivme kaybeden inaat

sektr 2014 ylnn son eyreinde 8 dnemden bu yana ilk kez daralmtr. Bu balamda, inaat

sektr kresel krizden beri ilk defa GSYH'ye drc ynde etkide bulunmutur. 2015'te de inaat

sektrnde ekonomiye paralel ve yatay bir seyir beklenmektedir.

2015 yl ilk eyrek sonu itibariyle; ABD'deki faiz artrmnn zamanlamas, miktar ve etkisi, AB'nin

parasal genileme programnn boyutlar ve etkileri, in'in toparlanma abalar ile ihracatn arttrmak

amal olarak yerel para birimini devale etmesiyle iddetlenebilecek kur savalar, bata Ortadou ve

Rusya merkezli riskler olmak zere jeopolitik gerginlikler ve petroln ba ektii emtia fiyatlarndaki

oynaklk kresel grnme ilikin ncelikli gndem maddeleridir. Bu bileenler nda gelimekte olan

lkelerde ivme kaybetmi olan byme dinamikleri de yakndan izlenmektedir.

Kresel lekte iyileme srecini geciktiren riskler ve piyasalarda gven ortamn tesis edebilecek olan

tm unsurlar birlikte deerlendirildiinde, 2015 ylnda dnya ekonomik grnmnn 2014 ylna

kyasla belirgin oranda toparlanmas beklenmemektedir. Jeopolitik riskler ve blgemizdeki siyasi

istikrarszln, olumsuz kresel koullar yannda yurtiinde de seim ve siyasetin glgesi altnda

bulunan Trkiye'nin krlgan ekonomik bymesini olumsuz ynde etkilemeye devam edecei

ngrlmektedir.

nmzdeki dnem Trkiye ekonomisine ilikin olarak, gerek Ekonomik Gven Endeksi gibi nc

gstergeler, gerekse byme, yatrm ve retim gibi gereklemeler, ekonominin yeni bir hikayeye,

farkl bir eylem planna ihtiya duyduuna iaret eder niteliktedir. Hkmetin aklam olduu yeni

tevik paketi, bu ihtiyaca ynelik bir yant nitelii ve sk para politikasndan gevek para politikasna

gei sinyali tamakla birlikte, seim sreci ncesinde hakim olan mevcut belirsizlik ortamnda

yarataca pozitif dalgann snrl olaca dile getirilmektedir.

Belirsizlik ve gven eksiklii unsurlarnn hem Trkiye ekonomisini, hem kresel konjonktr etkiledii

bu dnemde, kapsayc ve kalc reformlarla makro ekonomik gstergelerini glendiren ekonomilerin,

kresel likidite daralmasndan nispeten daha az zararla kabilecei dnlmektedir.

Ali BABACAN, T.C. Ekonomiden Sorumlu Babakan Yardmcs,

G20 Maliye Bakanlar ve Merkez Bankas Bakanlar Toplants, 11 ubat 2015

Tm dnyada daha yksek bymeyi elde etmek iin anahtar nokta

artk 'gven' olacak."

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

1 2

ZETN ZET

2015'in ilk eyreindeki nc gstergeler ile nmzdeki dneme ilikin analizler dnyadan Trkiye'ye

ve inaat sektrne uzanan bir yelpazede ekonomi ve siyaset pencerelerinden deerlendirildiinde,

kresel lekte baskn trendin "belirsizlik ve temkin" olduu grlmektedir.

Kresel kriz ve durgunluk dnemi sonras ekonomik toparlanma hala ncelikli gndem maddesidir.

Bununla birlikte, Ortadou'daki karklklara Rusya-Ukrayna krizinin eklenmesiyle 2014 ylnn ikinci

yarsnda jeopolitik gerginlikler iddetini arttrmtr. Son olarak 25 Mart 2015 tarihinde Suudi Arabistan,

mttefik Arap lkeleriyle birlikte Yemen'de ran'n destekledii ve Aden kentini kuatan gleri hedef

alan bir askeri operasyon balatmtr.

Kresel risk art, ekonomik istikrar iin gerekli olan gven unsurunun yeniden temin edilmesini

gletirmekte; zaten krlgan ve yava bir toparlanma srecinde olan kresel ekonomik konjonktr

denge noktasn yakalayamamaktadr.

Uluslararas Para Fonu (IMF) Direktr Christine Lagarde, kresel toparlanmann "ok yava, ok krlgan

ve ok orantsz" olduunu belirtmi; dnyann en byk ekonomilerindeki para politikalarnn

normallemeye balamasnn uluslararas finansal piyasalarda ve zellikle gelimekte olan ekonomilerde

"ar dalgalanma"ya sebebiyet verebileceine iaret etmitir. Lagarde, gelimekte olan lke

ekonomilerinin glenen ABD Dolar, ykselen kresel faiz oranlar ve dalgal sermaye aklar sebebiyle

"l darbe" ile karlaabilecei uyarsnda bulunmutur.

ABD Merkez Bankas'nn (FED) 2008 ylndan beri srdrmekte olduu "sfra yakn faiz" politikas kresel

finans piyasalarnda olumu bulunan krlgan dengenin yap ta olarak grlmekte, bu tan yerinden

oynamasnn olas sonularnn neler olaca ise belirsizliini korumaktadr. Ancak ABD ekonomisinde

toparlanma, AB ekonomisinde de mevcut duraanlk devam ettii mddete ABD Dolarnn Avroya ve

devamnda tm para birimlerine kar deer kazancnn srecei, bu durumun da gelimekte olan

lkelerin byme dinamiklerine negatif yansyaca deerlendirilmektedir.

2014 ylnda gelimekte olan lkelerin byme performanslar da beklentilerin altnda kalm, en bata

in, Rusya ve Brezilya olmak zere gelimekte olan lkeler olumsuz bir ekonomik grnm sergilemitir.

Gelimekte olan baz lkelerde ekonomik yavalama, baz lkelerde ise resesyon grlmekte, 2010

ylnda %6.9 ile zirve yapan gelimekte olan ekonomiler bymesinin 2015 ylnda %3.5 seviyelerine

inmesi beklenmektedir.

Dnyann ikinci en byk ekonomisi in'de bymenin ivme kaybetmeye devam etmesi, Trkiye'nin en

nemli ihracat pazarlarndan olan ve Trk yurtd mteahhitlik hizmetleri asndan da byk deer

tayan Rusya'nn ise 2015 ylnda %3-4 daralmayla sert bir resesyona girmesinin beklenmesi kresel

ekonomiye ilikin endieleri arttran unsurlar olmutur.

Morgan Stanley'in 2013 ylnda yaynlad ekonomi raporunda ortaya atlan "Krlgan Beli"

gruplamasnda, ABD Merkez Bankas'nn (FED) tahvil almlarn azaltacana dair aklamasndan sonra

para birimleri en ok deer kaybeden ykselen piyasa ekonomileri; Hindistan, Brezilya, Endonezya,

Trkiye ve Gney Afrika yer almtr. Bu lkelerin byle bir grubun iinde deerlendirilmesinin nedeni

olarak yksek cari ak oranlar, yksek enflasyon oranlar ve byme performanslarndaki dler

ne kmtr. Bu lkelerin d finansman ihtiyalar bakmndan tersine sermaye akmlarna kar

krlgan olduklar ne srlmtr. Son dnemde ise, ekonomik reformlar ile Hindistan ve

Endonezya'nn bu gruptan syrld, ancak FED'in faiz artna hazrland mevcut konjonktrde

"Krlgan l" olarak Trkiye, Gney Afrika ve Brezilya para birimlerinin zellikle savunmasz olduu

dile getirilmektedir. Hindistan'da genel seimlerin ardndan greve gelen Babakan Mondi

ynetiminde hayata geirilen reformlar olumlu karlanm, uluslararas derecelendirme kuruluu

Moody's, ekonomide atlan doru admlar nedeniyle 9 Nisan 2015 tarihinde Hindistan'n grnmn

duraandan pozitife ykseltmitir.

Trkiye ekonomisinde 2010 ve 2011 yllarnda %9.2 ve %8.8 olarak gerekleen yksek byme

performans 2012 ylnda keskin bir dle %2.1'e gerilemi, 2013 ylnda biraz ivme kazanarak %4.2'ye

ykselmitir. 2014 ylnda ise Trkiye ekonomisi, yatrm harcamalarndaki zayf seyir ve son eyrek

itibariyle net ihracatn GSYH'ye katksnn negatife dnmesi sonucunda %2.9 ile Orta Vadeli Program'da

ngrlen %3.3'lk orann da altnda bymtr.

Ekonominin genel gidiat asndan lokomotif bir sektr konumunda olan inaat sektrnde 2014

ylnda byme %2.2 ile snrl kalmtr. 2013 ylnn nc eyreinden bu yana ivme kaybeden inaat

sektr 2014 ylnn son eyreinde 8 dnemden bu yana ilk kez daralmtr. Bu balamda, inaat

sektr kresel krizden beri ilk defa GSYH'ye drc ynde etkide bulunmutur. 2015'te de inaat

sektrnde ekonomiye paralel ve yatay bir seyir beklenmektedir.

2015 yl ilk eyrek sonu itibariyle; ABD'deki faiz artrmnn zamanlamas, miktar ve etkisi, AB'nin

parasal genileme programnn boyutlar ve etkileri, in'in toparlanma abalar ile ihracatn arttrmak

amal olarak yerel para birimini devale etmesiyle iddetlenebilecek kur savalar, bata Ortadou ve

Rusya merkezli riskler olmak zere jeopolitik gerginlikler ve petroln ba ektii emtia fiyatlarndaki

oynaklk kresel grnme ilikin ncelikli gndem maddeleridir. Bu bileenler nda gelimekte olan

lkelerde ivme kaybetmi olan byme dinamikleri de yakndan izlenmektedir.

Kresel lekte iyileme srecini geciktiren riskler ve piyasalarda gven ortamn tesis edebilecek olan

tm unsurlar birlikte deerlendirildiinde, 2015 ylnda dnya ekonomik grnmnn 2014 ylna

kyasla belirgin oranda toparlanmas beklenmemektedir. Jeopolitik riskler ve blgemizdeki siyasi

istikrarszln, olumsuz kresel koullar yannda yurtiinde de seim ve siyasetin glgesi altnda

bulunan Trkiye'nin krlgan ekonomik bymesini olumsuz ynde etkilemeye devam edecei

ngrlmektedir.

nmzdeki dnem Trkiye ekonomisine ilikin olarak, gerek Ekonomik Gven Endeksi gibi nc

gstergeler, gerekse byme, yatrm ve retim gibi gereklemeler, ekonominin yeni bir hikayeye,

farkl bir eylem planna ihtiya duyduuna iaret eder niteliktedir. Hkmetin aklam olduu yeni

tevik paketi, bu ihtiyaca ynelik bir yant nitelii ve sk para politikasndan gevek para politikasna

gei sinyali tamakla birlikte, seim sreci ncesinde hakim olan mevcut belirsizlik ortamnda

yarataca pozitif dalgann snrl olaca dile getirilmektedir.

Belirsizlik ve gven eksiklii unsurlarnn hem Trkiye ekonomisini, hem kresel konjonktr etkiledii

bu dnemde, kapsayc ve kalc reformlarla makro ekonomik gstergelerini glendiren ekonomilerin,

kresel likidite daralmasndan nispeten daha az zararla kabilecei dnlmektedir.

Ali BABACAN, T.C. Ekonomiden Sorumlu Babakan Yardmcs,

G20 Maliye Bakanlar ve Merkez Bankas Bakanlar Toplants, 11 ubat 2015

Tm dnyada daha yksek bymeyi elde etmek iin anahtar nokta

artk 'gven' olacak."

3 4

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

DNYA

Risk unsurlarna yenileri ekleniyor

2014 ylnn ikinci yarsnda jeopolitik risklerin art global byme zerinde risk unsuru olarak n

plana km; Orta Dou'daki karklklarn yan sra Rusya ile Ukrayna arasndaki gerginlikler kresel

ekonomi zerinde bask yaratmtr.

25 Mart 2015 tarihinde Suudi Arabistan'n Yemen'e ynelik olarak mttefik Arap lkeleriyle birlikte

balatt askeri operasyonun ise gelimekte olan lkelere ynelik risk itah zerinde henz belirgin bir

etkide bulunmad gzlenmitir.

2014 ylnda ekonomik performans bakmndan lkeler arasnda ayrma gzlenmitir. ABD

ekonomisinde dier gelimi ekonomilere oranla daha gl bir toparlanma yaanrken, Avro blgesi

genelinde yava byme ve dk enflasyon sreci devam etmitir. Bu durum AVRO/DOLAR kurlarna

da yansm, 2014 Mart aynda 1.37 seviyelerinde olan AVRO/DOLAR paritesi, 2015 Nisan ay

itibariyle 1.05'e gerilemitir.

Bu srete ABD ekonomisi ktlerken scak para giriinin ivme kazandrd gelimekte olan lke

piyasalar, ABD'den gelen iyileme sinyalleri nedeniyle tehdit altndadr. Nitekim, uluslararas kredi

derecelendirme kuruluu Moody's, ABD Dolarnn deer kazanmas nedeniyle Malezya, ili, Trkiye

gibi yksek tutarl d bor ykleri bulunan lkelerde irketlerin bor geri demelerinin daha maliyetli

hale geldiine dikkat ekerek zellikle cari a ve d finansman ihtiyac yksek olan Trkiye ve Gney

Afrika gibi lkelerde risklerin daha da arttna iaret etmitir.

Gelimekte olan lkelerde ekonomik aktivite zayf seyretmektedir. Dnyann ikinci en byk

ekonomisi in'de bymenin ivme kaybetmeye devam etmesi ve piyasalarda dillendirilmeye balanan

olas Yuan devalasyonu ile tetiklenecek kur savalar, ayrca Rusya'nn 2015 ylnda %3-4 daralmayla

sert bir resesyona girmesinin beklenmesi kresel ekonomiye ilikin endieleri arttran unsurlar

olmutur.

2014 ylnda ne kan dier bir gelime de petrol fiyatlarnda meydana gelen sert d olmutur.

Petrol fiyatlarndaki gerileme, bata Rusya olmak zere byk petrol ihracats lkelerde ciddi

daralma yaratmtr. Trkiye'nin en nemli turizm ve ihracat pazarlarndan olan ve Trk yurtd

mteahhitlik hizmetleri asndan da byk deer tayan Rusya'nn ihracatnn te ikisi, bte

gelirlerinin de yars petrol satndan gelmekte ve sert resesyon beklentisi kayg vermektedir.

Petrol bata olmak zere emtia fiyatlarndaki gerilemenin, Trkiye'nin de aralarnda bulunduu enerji

ithalats lkelerin cari dengesini olumlu etkileyecei deerlendirilmektedir. Dier yandan, kresel

bymenin dk petrol fiyatlarndan olumlu ynde etkilenecei ancak sz konusu etkinin gelimi ve

gelimekte olan ekonomilerdeki eitli sorunlar nedeniyle snrl kalaca da belirtilmektedir.

Uluslararas Para Fonu (IMF), byme tahminlerinde yapt aa ynl revizyona in, Rusya ve

Japonya ekonomilerindeki zayf ekonomik grnm ile baz byk petrol ihracats lkelere ynelik

bozulan beklentileri gereke olarak gstermitir. ABD, byme tahminleri yukar ynl revize edilen

tek byk ekonomi olmutur.

Ekonomik birlii ve Kalknma rgt (OECD) ise, 18 Mart 2015 tarihli raporunda dnyann en byk

ekonomilerinde byme beklentilerinin iyiletiine dikkat ekmi, buna ramen daha fazla reforma

ihtiya bulunduunu belirtmitir.

Kresel byme beklentisini 0.1 puan artla %4'e kartan, %3.1 olan ABD byme ngrsn ise

koruyan OECD, Avro blgesine ynelik beklentiyi 0.3 puan artla %1.4'e ykseltmitir. OECD, petrol

fiyatlarndaki d ve para politikalarndaki gevemenin, gelimi ekonomilerde bymeyi arttraca

tahmininde bulunmutur.

Uluslararas derecelendirme kuruluu Fitch Ratings'in, kresel ekonomik bymeye ilikin 17 Mart

2015 tarihli aklamasnda ise, kresel ekonominin 2014'de %2.4 olarak gerekleen bymesinin,

2015 yl sonunda gelimi ekonomilerdeki iyilemenin itici gcyle %2.7'ye ykselmesinin beklendii

kaydedilmitir. Gelimekte olan piyasalarn, ncelikle in'deki yapsal dzenlemeler, ayrca Rusya ve

Brezilya'daki resesyon nedeniyle artan baskyla kar karya olduu belirtilen aklamada, gelimekte

olan ekonomiler iin byme beklentisinin, 2015'de %3.6, 2016'da ise %4.2 ile snrl kalaca dile

getirilmitir.

ABD: Faiz artrm yaklatka piyasalar tedirgin oluyor

ABD'de gayri safi yurtii haslann 2014 4. eyreinde kaydettii byme, %2.2 ile beklentilerin hafif

zerinde aklanmtr. stihdam verisi ise Mart aynda 126 bin ile 245 bin olan beklentinin olduka

altnda gelmitir. Ayrca tketici enflasyonunun petrol fiyatlaryla birlikte dt belirtilmektedir. Sz

konusu veriler FED'in faizleri en erken 2015 Ekim veya Aralk aynda arttraca ihtimalini

kuvvetlendirmektedir.

4 trilyon ABD Dolarna varan tahvil alm programn 2014 ylnda sonlandran ABD Merkez Bankas

(FED), nmzdeki dnemde de faizleri arttrmaya hazrlanmaktadr. En son 2006 yl ortasnda faiz

artna giden FED, 2008 ylndan beri politika faizini %0-0.25 aralnda tutmutur. FED, daha nceki

aklama notlarnda faiz art sreci konusunda yer verdii "sabrl" ifadesini son toplantsnda

kaldrmtr. Bu durum 2006 ylndan bu yana yaplacak ilk faiz artrmna bir adm daha yaklaldn

gstermi olsa da; FED byme ve enflasyon tahminlerini aa ynl revize ederek dk faiz

politikasndan kta acele etmeyeceinin sinyalini vermitir.

te yandan, FED yetkililerinin 2015 sonuna ilikin politika faiz oran tahminlerini Aralk 2014'teki

%1.125 seviyesinden %0.625'e indirmesi de, FED'in faiz artrmlarnn beklenenden daha yava ve

kademeli gerekleecei ynndeki grleri desteklemitir. FED tarafndan, ABD ekonomisinin 2015

ylnda %2.3-2.7 civarnda byyecei, enflasyonun ise %0.6-0.8 aralnda olaca tahmin edilmektedir.

Uluslararas deerlendirme kuruluu Fitch Ratings ise, ABD ekonomisinin 2015 ylnda %3.1 gibi gl

bir byme gstermesinin beklendiini bildirmitir. Dk petrol fiyatlar ve ykselen hane halk

geliriyle desteklenen zel tketimin, ABD'nin bymesi iin kilit nem tekil edecei vurgulanan

aklamada, ABD Dolarnn deer kazanmasyla ihracat performansnn snrlanabileceinin alt

izilmitir. FED Bakan Yellen da, ABD Dolarndaki glenmeyle ihracatn zayflamasndan duyulan

rahatszl dile getirmitir.

AVRUPA: Parasal genileme program balad

AB ekonomisi 2014 ylnn 4. eyreinde nceki eyree oranla %0.3, yllk bazda ise %0.9 ile

beklentilerin zerinde bymtr. Bymenin detaylarna bakldnda zayflayan Avronun etkisiyle

d ticaret katksnn pozitife dnd ve hane halk tketiminin de olumlu katk yapt grlmektedir.

3 4

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

DNYA

Risk unsurlarna yenileri ekleniyor

2014 ylnn ikinci yarsnda jeopolitik risklerin art global byme zerinde risk unsuru olarak n

plana km; Orta Dou'daki karklklarn yan sra Rusya ile Ukrayna arasndaki gerginlikler kresel

ekonomi zerinde bask yaratmtr.

25 Mart 2015 tarihinde Suudi Arabistan'n Yemen'e ynelik olarak mttefik Arap lkeleriyle birlikte

balatt askeri operasyonun ise gelimekte olan lkelere ynelik risk itah zerinde henz belirgin bir

etkide bulunmad gzlenmitir.

2014 ylnda ekonomik performans bakmndan lkeler arasnda ayrma gzlenmitir. ABD

ekonomisinde dier gelimi ekonomilere oranla daha gl bir toparlanma yaanrken, Avro blgesi

genelinde yava byme ve dk enflasyon sreci devam etmitir. Bu durum AVRO/DOLAR kurlarna

da yansm, 2014 Mart aynda 1.37 seviyelerinde olan AVRO/DOLAR paritesi, 2015 Nisan ay

itibariyle 1.05'e gerilemitir.

Bu srete ABD ekonomisi ktlerken scak para giriinin ivme kazandrd gelimekte olan lke

piyasalar, ABD'den gelen iyileme sinyalleri nedeniyle tehdit altndadr. Nitekim, uluslararas kredi

derecelendirme kuruluu Moody's, ABD Dolarnn deer kazanmas nedeniyle Malezya, ili, Trkiye

gibi yksek tutarl d bor ykleri bulunan lkelerde irketlerin bor geri demelerinin daha maliyetli

hale geldiine dikkat ekerek zellikle cari a ve d finansman ihtiyac yksek olan Trkiye ve Gney

Afrika gibi lkelerde risklerin daha da arttna iaret etmitir.

Gelimekte olan lkelerde ekonomik aktivite zayf seyretmektedir. Dnyann ikinci en byk

ekonomisi in'de bymenin ivme kaybetmeye devam etmesi ve piyasalarda dillendirilmeye balanan

olas Yuan devalasyonu ile tetiklenecek kur savalar, ayrca Rusya'nn 2015 ylnda %3-4 daralmayla

sert bir resesyona girmesinin beklenmesi kresel ekonomiye ilikin endieleri arttran unsurlar

olmutur.

2014 ylnda ne kan dier bir gelime de petrol fiyatlarnda meydana gelen sert d olmutur.

Petrol fiyatlarndaki gerileme, bata Rusya olmak zere byk petrol ihracats lkelerde ciddi

daralma yaratmtr. Trkiye'nin en nemli turizm ve ihracat pazarlarndan olan ve Trk yurtd

mteahhitlik hizmetleri asndan da byk deer tayan Rusya'nn ihracatnn te ikisi, bte

gelirlerinin de yars petrol satndan gelmekte ve sert resesyon beklentisi kayg vermektedir.

Petrol bata olmak zere emtia fiyatlarndaki gerilemenin, Trkiye'nin de aralarnda bulunduu enerji

ithalats lkelerin cari dengesini olumlu etkileyecei deerlendirilmektedir. Dier yandan, kresel

bymenin dk petrol fiyatlarndan olumlu ynde etkilenecei ancak sz konusu etkinin gelimi ve

gelimekte olan ekonomilerdeki eitli sorunlar nedeniyle snrl kalaca da belirtilmektedir.

Uluslararas Para Fonu (IMF), byme tahminlerinde yapt aa ynl revizyona in, Rusya ve

Japonya ekonomilerindeki zayf ekonomik grnm ile baz byk petrol ihracats lkelere ynelik

bozulan beklentileri gereke olarak gstermitir. ABD, byme tahminleri yukar ynl revize edilen

tek byk ekonomi olmutur.

Ekonomik birlii ve Kalknma rgt (OECD) ise, 18 Mart 2015 tarihli raporunda dnyann en byk

ekonomilerinde byme beklentilerinin iyiletiine dikkat ekmi, buna ramen daha fazla reforma

ihtiya bulunduunu belirtmitir.

Kresel byme beklentisini 0.1 puan artla %4'e kartan, %3.1 olan ABD byme ngrsn ise

koruyan OECD, Avro blgesine ynelik beklentiyi 0.3 puan artla %1.4'e ykseltmitir. OECD, petrol

fiyatlarndaki d ve para politikalarndaki gevemenin, gelimi ekonomilerde bymeyi arttraca

tahmininde bulunmutur.

Uluslararas derecelendirme kuruluu Fitch Ratings'in, kresel ekonomik bymeye ilikin 17 Mart

2015 tarihli aklamasnda ise, kresel ekonominin 2014'de %2.4 olarak gerekleen bymesinin,

2015 yl sonunda gelimi ekonomilerdeki iyilemenin itici gcyle %2.7'ye ykselmesinin beklendii

kaydedilmitir. Gelimekte olan piyasalarn, ncelikle in'deki yapsal dzenlemeler, ayrca Rusya ve

Brezilya'daki resesyon nedeniyle artan baskyla kar karya olduu belirtilen aklamada, gelimekte

olan ekonomiler iin byme beklentisinin, 2015'de %3.6, 2016'da ise %4.2 ile snrl kalaca dile

getirilmitir.

ABD: Faiz artrm yaklatka piyasalar tedirgin oluyor

ABD'de gayri safi yurtii haslann 2014 4. eyreinde kaydettii byme, %2.2 ile beklentilerin hafif

zerinde aklanmtr. stihdam verisi ise Mart aynda 126 bin ile 245 bin olan beklentinin olduka

altnda gelmitir. Ayrca tketici enflasyonunun petrol fiyatlaryla birlikte dt belirtilmektedir. Sz

konusu veriler FED'in faizleri en erken 2015 Ekim veya Aralk aynda arttraca ihtimalini

kuvvetlendirmektedir.

4 trilyon ABD Dolarna varan tahvil alm programn 2014 ylnda sonlandran ABD Merkez Bankas

(FED), nmzdeki dnemde de faizleri arttrmaya hazrlanmaktadr. En son 2006 yl ortasnda faiz

artna giden FED, 2008 ylndan beri politika faizini %0-0.25 aralnda tutmutur. FED, daha nceki

aklama notlarnda faiz art sreci konusunda yer verdii "sabrl" ifadesini son toplantsnda

kaldrmtr. Bu durum 2006 ylndan bu yana yaplacak ilk faiz artrmna bir adm daha yaklaldn

gstermi olsa da; FED byme ve enflasyon tahminlerini aa ynl revize ederek dk faiz

politikasndan kta acele etmeyeceinin sinyalini vermitir.

te yandan, FED yetkililerinin 2015 sonuna ilikin politika faiz oran tahminlerini Aralk 2014'teki

%1.125 seviyesinden %0.625'e indirmesi de, FED'in faiz artrmlarnn beklenenden daha yava ve

kademeli gerekleecei ynndeki grleri desteklemitir. FED tarafndan, ABD ekonomisinin 2015

ylnda %2.3-2.7 civarnda byyecei, enflasyonun ise %0.6-0.8 aralnda olaca tahmin edilmektedir.

Uluslararas deerlendirme kuruluu Fitch Ratings ise, ABD ekonomisinin 2015 ylnda %3.1 gibi gl

bir byme gstermesinin beklendiini bildirmitir. Dk petrol fiyatlar ve ykselen hane halk

geliriyle desteklenen zel tketimin, ABD'nin bymesi iin kilit nem tekil edecei vurgulanan

aklamada, ABD Dolarnn deer kazanmasyla ihracat performansnn snrlanabileceinin alt

izilmitir. FED Bakan Yellen da, ABD Dolarndaki glenmeyle ihracatn zayflamasndan duyulan

rahatszl dile getirmitir.

AVRUPA: Parasal genileme program balad

AB ekonomisi 2014 ylnn 4. eyreinde nceki eyree oranla %0.3, yllk bazda ise %0.9 ile

beklentilerin zerinde bymtr. Bymenin detaylarna bakldnda zayflayan Avronun etkisiyle

d ticaret katksnn pozitife dnd ve hane halk tketiminin de olumlu katk yapt grlmektedir.

5 6

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

AB bymesi arlkl olarak Almanya ve spanya ekonomilerindeki dzelmeden kaynaklanmtr. 2014

ylnda beklentiler dorultusunda %1.5 byyerek son 3 yln en gl bymesini gerekletiren

Almanya, Avro Blgesi'nin en gl ekonomisi olmaya devam etmektedir.

Getiimiz yl ift dipli bir resesyonun eiine gelen Avro Blgesi'nde agresif bir geveme politikas

uygulamaya konulmutur. Avrupa Merkez Bankas (AMB), devlet tahvili almlarn da ieren bir parasal

genileme ve negatif politika faizlerinin bir kombinasyonunu uygulamaya sokmutur.

AMB parasal genileme program, petrol fiyatlarndaki keskin dle birlikte ekonomik byme srecini

hzlandrmtr. AB Komisyonu, AB 2015 byme tahminini %1.1'den %1.3'e, 2016 byme tahminini ise

%1.7'den %1.9'a ykseltmitir.

Dier yandan, Nouriel Roubini, Marc Faber gibi kimi kriz kahini ekonomistler, Avro'nun zayflamasnn ve

AMB'nin agresif nlemlerinin 2015 sonlarna doru deflasyonel basklar hafifletebilecek olmakla

birlikte; srdrlebilir bir iyileme srecinin politik riskler, yksek isizlik ve Rusya-Ukrayna eksenli

resesyon sreci ile ivme kaybedecek ticaret gibi engellerle karlaabileceini dile getirmektedir. Nitekim

Avro Blgesi'nde Mart aynda tketici fiyatlar yllk bazda %0.1 orannda d kaydetmi ve yine

deflasyon srecine iaret etmitir.

Ayrca, Avro Blgesi'nde gl ve srdrlebilir bir byme srecinin nnde duran nemli engeller

olarak grlen politik riskler devam etmektedir. Troyka'dan (AMB, Avrupa Komisyonu ve Uluslararas

Para Fonu) 2010 ylnda devlet iflasn engellemek amacyla 240 milyar Avro tutarnda yardm alan

Yunanistan, 7 Nisan 2015 tarihinde Almanya'dan, Nazilerin 2. Dnya Sava'nda lkeyi igalinin neden

olduu zararlara karlk olarak 279 milyar Avro tazminat talep etmitir. Radikal Sol Koalisyon (Syriza)

nderliindeki Yunanistan'n, IMF'ye borlarnn taksitlerini demede zorluk ektii bir dnemde talep

etmi olduu tazminat, Almanya tarafndan byk tepkiyle karlanmtr.

Ekonomistler, Avro Blgesi'nde tetiklenebilecek bu ve benzeri gerilimler, Yunanistan'n blgeden k

olasl, spanya ve talya'da iktidara gelebilecek Avro kart partiler, Avrupa'nn mali, ekonomik ve

politik birliinin nnde engel olarak durduka, srdrlebilir byme srecinin zarar greceini dile

getirmektedir.

N: Devalasyon yapacak m?

Ekonomik byme 2014'n son eyreinde ekonomistlerin tahminlerini aarak hkmet hedefine

yaklam ve tevik abalarnn talebi artrmaya baladna iaret etmi olmakla birlikte; in

ekonomisinin 2014 ylnda yakalad %7.4'lk byme oran, 24 yldr kaydedilen en dk byme

orandr. in'in ihracat, art beklentilerinin aksine Mart aynda bir nceki yln ayn ayna gre %15

gerilemi; ithalatn kresel finansal krizden bu yana en sert d kaydetmesi de ekonomik bymenin

yavalad endielerini arttrmtr.

in ekonomisinde yaanacak bir dalgalanmann btn dnyay etkileme gcne sahip olduu

belirtilmektedir. Gevek para politikas silahn kullanan ve yerel yatrmlarla byme yaratan, ancak

paras Japon Yeni ve Avro karsnda tarihin en yksek seviyesine kan in'in ihracatn korumak amal

olarak para birimi Yuan' devale etmek durumunda kalabilecei, bu durumun da kresel ekonomide

yeni bir deflasyon dalgas yaratabilecei uyarlar yaplmaktadr.

in Merkez Bankas ve Maliye Bakanl, ekonomik bymeyi konut piyasas zerinden desteklemek

zere bir dizi nlem almtr. Buna gre, ekonomik byme zerinde bask oluturan ve birok emtiada

talebi aa eken inaat sektrndeki yavalamann tersine evrilmesi umulmaktadr.

Dier yandan, in liderliinde uluslararas bir kreditr banka olmas beklenen Asya Altyap Yatrm

Bankas'na (AAYB), bu giriimden rahatsz olan ABD ynetimine ramen Dnya Bankas, IMF ve Kalknma

Bankas'ndan destek gelmitir.

IMF bakan Christine Lagarde, in liderliinde 50 milyar ABD Dolar finansman salayabilecek olan

AAYB ile ibirliinden memnunluk duyacaklarn belirtmitir. Dnya Bankas Bakan Jim Yong Kim de

benzer ekilde, AAYB ile ibirlii yapmak iin ellerinden geleni yapacaklarn aklamtr.

ran ve Birleik Arap Emirlikleri'nin kurucu ye olduu, Asya Altyap Yatrm Bankas'n ngiltere, Almanya

ve Fransa da desteklemektedir. Gelien piyasa ekonomilerindeki devasa altyap yatrm ihtiyacna

ynelik olarak finansman salamas beklenen Asya Altyap Yatrm Bankas'nn Trkiye asndan ok

nemli bir adm olduu, zira AAYB vastasyla ncelikle Asya'y boydan boya geecek pek Yolu Projesi'nin

hayata geirilecei eitli ekonomistlerce dile getirilmektedir. Trkiye, 25 Mart 2015 tarihinde AAYB'ye

ye olmak iin resmen bavurmutur. te yandan, in Cumhurbakan Xi Jingping'in, Nisan aynda

gerekletirecei Ortadou ziyaretinin kapsamna Trkiye'yi almam olmas irdelenmelidir.

RUSYA: Resesyon riski

Ekonomisi byk lde petrol ve doalgaz ihracatna bal olan Rusya'da, yakn dnemde yaanan

gelimeler ekonomik faaliyeti olumsuz etkilemi ve yerel para birimi Ruble'nin sert bir ekilde

dalgalanmasna neden olmutur. Her ne kadar ortaya kan ekonomik zararlar nedeniyle zellikle Rusya

ile youn ticari ilikileri bulunan AB lkelerinde yaptrmlarn hafifletilmesi veya kaldrlmas gndemde

olsa da, 2015 ylnda Avrupa ile Rusya arasndaki ticaretin zarar grmeye devam edecei ve bu durumun

her iki tarafn ekonomisine de olumsuz yansyaca dnlmektedir.

Den petrol fiyatlar ve yaptrmlar nedeniyle Rusya Merkez Bankas ekonominin 2015'te %3.5-4

arasnda daralabileceine iaret etmitir. Bu srete kredi derecelendirme kuruluu S&P'nin ardndan

Fitch ve Moody's de Rusya'nn kredi notunu yatrm yaplabilir seviyenin altna indirmitir. Fitch Ratings

konuya ilikin aklamasnda, 2014'te %0.6 byyen Rusya ekonomisinde 2015'te %4 klme

beklendiini, 2017'ye kadar da pozitif ynl bir byme beklenmediini belirtmitir.

PETROL FYATLARI: Yksek gerilim hatt

Ekonomik faaliyete ilikin riskleri artran bir dier gelime petrol fiyatlarnda gzlenen sert d

olmutur. Petrol fiyatlar 2014 ortasndan itibaren hzl bir ekilde gerileyerek son 6 yln en dk

seviyelerine inerken, gemi dnemlerden farkl olarak petrol reticisi lkelerden retimi ksma ynnde

karar kmamtr. Kresel ekonomik bymenin zayf grnm nedeniyle petrol fiyatlarnn orta

vadede tekrar 100 ABD Dolar/varil ve zeri seviyelere kmas beklenmemektedir.

Dier yandan, Suudi Arabistan'n Yemen harekatnn ardndan petrol fiyatlar keskin bir ykseli

gstermitir. Piyasalarda sava endiesi nedeniyle %6 deer kazanarak 60 ABD Dolarnn zerine kan

Brent petrol, petrol ithalats lkelerin petrol arzna ynelik bir tehlike grmediklerini aklamalarnn

ardndan tekrar 60 ABD Dolarnn altna inmitir.

nmzdeki dnemde de jeopolitik gelimelerin petrol fiyatlarna ani etkilerinin srecei

ngrlmektedir.

5 6

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

AB bymesi arlkl olarak Almanya ve spanya ekonomilerindeki dzelmeden kaynaklanmtr. 2014

ylnda beklentiler dorultusunda %1.5 byyerek son 3 yln en gl bymesini gerekletiren

Almanya, Avro Blgesi'nin en gl ekonomisi olmaya devam etmektedir.

Getiimiz yl ift dipli bir resesyonun eiine gelen Avro Blgesi'nde agresif bir geveme politikas

uygulamaya konulmutur. Avrupa Merkez Bankas (AMB), devlet tahvili almlarn da ieren bir parasal

genileme ve negatif politika faizlerinin bir kombinasyonunu uygulamaya sokmutur.

AMB parasal genileme program, petrol fiyatlarndaki keskin dle birlikte ekonomik byme srecini

hzlandrmtr. AB Komisyonu, AB 2015 byme tahminini %1.1'den %1.3'e, 2016 byme tahminini ise

%1.7'den %1.9'a ykseltmitir.

Dier yandan, Nouriel Roubini, Marc Faber gibi kimi kriz kahini ekonomistler, Avro'nun zayflamasnn ve

AMB'nin agresif nlemlerinin 2015 sonlarna doru deflasyonel basklar hafifletebilecek olmakla

birlikte; srdrlebilir bir iyileme srecinin politik riskler, yksek isizlik ve Rusya-Ukrayna eksenli

resesyon sreci ile ivme kaybedecek ticaret gibi engellerle karlaabileceini dile getirmektedir. Nitekim

Avro Blgesi'nde Mart aynda tketici fiyatlar yllk bazda %0.1 orannda d kaydetmi ve yine

deflasyon srecine iaret etmitir.

Ayrca, Avro Blgesi'nde gl ve srdrlebilir bir byme srecinin nnde duran nemli engeller

olarak grlen politik riskler devam etmektedir. Troyka'dan (AMB, Avrupa Komisyonu ve Uluslararas

Para Fonu) 2010 ylnda devlet iflasn engellemek amacyla 240 milyar Avro tutarnda yardm alan

Yunanistan, 7 Nisan 2015 tarihinde Almanya'dan, Nazilerin 2. Dnya Sava'nda lkeyi igalinin neden

olduu zararlara karlk olarak 279 milyar Avro tazminat talep etmitir. Radikal Sol Koalisyon (Syriza)

nderliindeki Yunanistan'n, IMF'ye borlarnn taksitlerini demede zorluk ektii bir dnemde talep

etmi olduu tazminat, Almanya tarafndan byk tepkiyle karlanmtr.

Ekonomistler, Avro Blgesi'nde tetiklenebilecek bu ve benzeri gerilimler, Yunanistan'n blgeden k

olasl, spanya ve talya'da iktidara gelebilecek Avro kart partiler, Avrupa'nn mali, ekonomik ve

politik birliinin nnde engel olarak durduka, srdrlebilir byme srecinin zarar greceini dile

getirmektedir.

N: Devalasyon yapacak m?

Ekonomik byme 2014'n son eyreinde ekonomistlerin tahminlerini aarak hkmet hedefine

yaklam ve tevik abalarnn talebi artrmaya baladna iaret etmi olmakla birlikte; in

ekonomisinin 2014 ylnda yakalad %7.4'lk byme oran, 24 yldr kaydedilen en dk byme

orandr. in'in ihracat, art beklentilerinin aksine Mart aynda bir nceki yln ayn ayna gre %15

gerilemi; ithalatn kresel finansal krizden bu yana en sert d kaydetmesi de ekonomik bymenin

yavalad endielerini arttrmtr.

in ekonomisinde yaanacak bir dalgalanmann btn dnyay etkileme gcne sahip olduu

belirtilmektedir. Gevek para politikas silahn kullanan ve yerel yatrmlarla byme yaratan, ancak

paras Japon Yeni ve Avro karsnda tarihin en yksek seviyesine kan in'in ihracatn korumak amal

olarak para birimi Yuan' devale etmek durumunda kalabilecei, bu durumun da kresel ekonomide

yeni bir deflasyon dalgas yaratabilecei uyarlar yaplmaktadr.

in Merkez Bankas ve Maliye Bakanl, ekonomik bymeyi konut piyasas zerinden desteklemek

zere bir dizi nlem almtr. Buna gre, ekonomik byme zerinde bask oluturan ve birok emtiada

talebi aa eken inaat sektrndeki yavalamann tersine evrilmesi umulmaktadr.

Dier yandan, in liderliinde uluslararas bir kreditr banka olmas beklenen Asya Altyap Yatrm

Bankas'na (AAYB), bu giriimden rahatsz olan ABD ynetimine ramen Dnya Bankas, IMF ve Kalknma

Bankas'ndan destek gelmitir.

IMF bakan Christine Lagarde, in liderliinde 50 milyar ABD Dolar finansman salayabilecek olan

AAYB ile ibirliinden memnunluk duyacaklarn belirtmitir. Dnya Bankas Bakan Jim Yong Kim de

benzer ekilde, AAYB ile ibirlii yapmak iin ellerinden geleni yapacaklarn aklamtr.

ran ve Birleik Arap Emirlikleri'nin kurucu ye olduu, Asya Altyap Yatrm Bankas'n ngiltere, Almanya

ve Fransa da desteklemektedir. Gelien piyasa ekonomilerindeki devasa altyap yatrm ihtiyacna

ynelik olarak finansman salamas beklenen Asya Altyap Yatrm Bankas'nn Trkiye asndan ok

nemli bir adm olduu, zira AAYB vastasyla ncelikle Asya'y boydan boya geecek pek Yolu Projesi'nin

hayata geirilecei eitli ekonomistlerce dile getirilmektedir. Trkiye, 25 Mart 2015 tarihinde AAYB'ye

ye olmak iin resmen bavurmutur. te yandan, in Cumhurbakan Xi Jingping'in, Nisan aynda

gerekletirecei Ortadou ziyaretinin kapsamna Trkiye'yi almam olmas irdelenmelidir.

RUSYA: Resesyon riski

Ekonomisi byk lde petrol ve doalgaz ihracatna bal olan Rusya'da, yakn dnemde yaanan

gelimeler ekonomik faaliyeti olumsuz etkilemi ve yerel para birimi Ruble'nin sert bir ekilde

dalgalanmasna neden olmutur. Her ne kadar ortaya kan ekonomik zararlar nedeniyle zellikle Rusya

ile youn ticari ilikileri bulunan AB lkelerinde yaptrmlarn hafifletilmesi veya kaldrlmas gndemde

olsa da, 2015 ylnda Avrupa ile Rusya arasndaki ticaretin zarar grmeye devam edecei ve bu durumun

her iki tarafn ekonomisine de olumsuz yansyaca dnlmektedir.

Den petrol fiyatlar ve yaptrmlar nedeniyle Rusya Merkez Bankas ekonominin 2015'te %3.5-4

arasnda daralabileceine iaret etmitir. Bu srete kredi derecelendirme kuruluu S&P'nin ardndan

Fitch ve Moody's de Rusya'nn kredi notunu yatrm yaplabilir seviyenin altna indirmitir. Fitch Ratings

konuya ilikin aklamasnda, 2014'te %0.6 byyen Rusya ekonomisinde 2015'te %4 klme

beklendiini, 2017'ye kadar da pozitif ynl bir byme beklenmediini belirtmitir.

PETROL FYATLARI: Yksek gerilim hatt

Ekonomik faaliyete ilikin riskleri artran bir dier gelime petrol fiyatlarnda gzlenen sert d

olmutur. Petrol fiyatlar 2014 ortasndan itibaren hzl bir ekilde gerileyerek son 6 yln en dk

seviyelerine inerken, gemi dnemlerden farkl olarak petrol reticisi lkelerden retimi ksma ynnde

karar kmamtr. Kresel ekonomik bymenin zayf grnm nedeniyle petrol fiyatlarnn orta

vadede tekrar 100 ABD Dolar/varil ve zeri seviyelere kmas beklenmemektedir.

Dier yandan, Suudi Arabistan'n Yemen harekatnn ardndan petrol fiyatlar keskin bir ykseli

gstermitir. Piyasalarda sava endiesi nedeniyle %6 deer kazanarak 60 ABD Dolarnn zerine kan

Brent petrol, petrol ithalats lkelerin petrol arzna ynelik bir tehlike grmediklerini aklamalarnn

ardndan tekrar 60 ABD Dolarnn altna inmitir.

nmzdeki dnemde de jeopolitik gelimelerin petrol fiyatlarna ani etkilerinin srecei

ngrlmektedir.

7 8

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

Bu balamda Nisan ay banda Hkmet tarafndan aklanan "stihdam, Sanayi Yatrm ve retimi

Destek Paketi" i dnyasnda olumlu karlanmtr. Dier yandan, faizlerin en dk olduu 2013 ylnda

yatrmlarn son 4 yln en dk seviyesinde olmas, 2014 ylnda da yatrmlarn hala global kriz ncesi

seviyeleri yakalayamamas, kimi ekonomistlerce yatrmlara verilen teviklerden salanan avantajlarn

politik risklerin yaratt negatif etkileri dengeleyemedii; btnsel, kapsaml ve ilerici reformlara ihtiya

duyulduu eklinde yorumlanmaktadr.

2014 GSYH - retim Yntemiyle Katk (1998 Fiyatlaryla - % puan)

Enflasyon: Merkez Bankas'nn elini glendirmedi

2014 ylnda enflasyon, TL'deki deer kaybnn zamana yaylan etkileri ve yksek gda fiyatlar nedeniyle

ylsonu hedefinin belirgin ekilde zerinde seyretmitir. te yandan, Aralk aynda TFE'nin

beklentilerden daha olumlu bir grnm sergilemesinin etkisiyle yllk enflasyon %8.17 dzeyinde

gereklemitir. Kresel lekte petrol fiyatlarnda gzlenen dn son aylarda enflasyon zerinde de

aa ynl etkide bulunduu grlmtr.

2015 Mart aynda ise, enflasyon aylk bazda %1.19, yllk bazda ise %7.61 seviyesine ykselmitir. Aylk

bazdaki %1.19 art, %0.89 seviyesindeki beklentilerin ok zerinde gereklemi, bu seviyede yine gda

fiyatlar etken olmutur.

Ekonomistler, enflasyonda grlen beklenmedik artn TCMB'nin bir sonraki faiz kararnda indirime

gitme olasln azalttn belirtmektedir. Merkez Bankas Bakan Erdem Ba, konuya ilikin

aklamasnda, "kresel belirsizlik unsurlar geride kaldnda, yapsal reformlar hayata getiinde ve

enflasyon dtnde" bymeye ynelik faiz indirimine gidilebileceini dile getirmitir.

Para Politikas: Basklara ramen...

Ekonominin yavalamakta olduu bir ortamda seimlere iki ay kala Merkez Bankas'nn izledii sk para

politikas hkmet yetkililerinin beklentileriyle elimektedir. Bununla birlikte, 2015 ylnn ilk

eyreinde yaanan gelimeler Merkez Bankas'na dardan yaplan mdahalelerin finansal koullar

zerinde hedeflenenin tam tersi ynde bir etkiye yol aabildiini ortaya koymutur.

TCMB, 17 Mart'ta gerekletirdii Para Politikas Kurulu (PPK) toplantsnda politika faizini %7.5

seviyesinde sabit brakmtr. Toplant sonras yaplan aklamada, d talebin zayf seyrini koruduu, i

talebin bymeye lml katk verdii ifadesi tekrar edilmi, enflasyonda kayda deer bir iyileme

grlene dek sk para politikas duruunun korunaca belirtilmitir.

Trkiye ekonomisinin 2010 ve 2011 yllarnda %9.2 ve %8.8 olarak gerekleen yksek byme

performans 2012 ylnda keskin bir dle %2.1'e gerilemi, 2013 ylnda biraz ivme kazanarak %4.2'ye

ykselmitir.

2014 ylnn son eyreinde %2.6 orannda byme kaydederek beklentilerden daha olumlu bir

performans sergileyen Trkiye ekonomisi, yatrm kalemindeki zayf seyir ve son eyrekte net ihracatn

bymeye katksnn negatife dnmesi sonucunda 2014 ylnda %2.9 byme oran ile Orta Vadeli

Program'da ngrlen %3.3'lk bymenin de altnda kalmtr.

2014 ylnda TL'nin deer kaybna bal olarak milli gelir 823 milyar ABD Dolarndan 800 milyar ABD

Dolar seviyesine gerilerken, 2013 ylnda 10,822 ABD Dolar olan kii ba GSYH, 2014 ylnda 10,404

ABD Dolar olarak gereklemitir.

2014 ylnda bymenin ana kaynan net ihracat ve tketim oluturmu, TCMB'nin uygulad sk para

politikas ve hkmetin kredi kullanmn azaltc nlemleri zel tketim harcamalarn snrlandrm, i

talep ivme kaybetmitir. 2014 ylnda yatrmlarn milli gelire katks ise negatif olmutur.

GSYH - Harcamalar Yntemiyle Katk (1998 Fiyatlaryla - % puan)

retim baznda deerlendirildiinde, genel olarak GSYH'de en yksek paya sahip olan hizmetler sektr

yl boyunca bymeye en fazla katk salayan sektr olmutur. Milli gelirde pay yaklak %9 olan tarm

sektr, kuraklk nedeniyle 7 yln ardndan ilk defa milli geliri drc ynde etkilemitir. Sanayi

sektrnn katks son eyrekte 0.6 puana inerek pe pee 4 eyrektir azal eilimi sergilemitir. 2013

ylnn nc eyreinden bu yana ivme kaybeden inaat sektr ise 2014 ylnn son eyreinde 8

dnemden bu yana ilk kez daralm ve GSYH'ye drc ynde etkide bulunmutur.

Kresel kriz ortamndan bu yana GSYH bymesinde arlkl etkisi bulunan ihracat, inaat ve zel

tketim harcamalarnda son dnemde yaanan dler, bymede ksa vadede 2015 yl hedefine, uzun

vadede ise 2023 hedeflerine ulalabilmesi iin yeni stratejiler belirlenmesi gerekliliini gndeme

yeniden getirmektedir.

TRKYE

Seim ve siyasetin glgesi altnda...

Tarm

Sanayi

naat

Hizmetler

Yllk Ortalama

GSYH indeki Pay

Yllk Yllk1 12 23 34 4

Byme Hz Bymeye Katk

Kaynak: TK

8.7

33.0

5.9

59.1

-1.9

3.5

2.2

4.0

-0.2

1.2

0.1

2.4

0.3

2.0

0.3

3.4

-0.2

1.1

0.2

2.2

-0.4

1.0

0.1

2.1

0.1

0.6

-0.1

1.8

3.5

6.2

5.8

5.8

-2.6

3.3

3.4

3.7

-4.9

2.9

2.0

3.5

1.4

1.8

-2.0

3.0

Tketim

Kamu

zel

Yatrm

Kamu

zel

Stok Deiimi

Net hracat

hracat

thalat

GSYH

2012 2013 2014

Kaynak: TK

0.3

0.6

-0.3

-0.7

0.4

-1.1

-1.5

4.0

3.9

0.1

2.1

4.1

0.7

3.4

1.1

1.0

0.1

1.6

-2.6

-0.1

-2.5

4.2

1.4

0.5

0.9

-0.3

-0.4

0.1

0.0

1.8

1.8

0.1

2.9

7 8

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

Bu balamda Nisan ay banda Hkmet tarafndan aklanan "stihdam, Sanayi Yatrm ve retimi

Destek Paketi" i dnyasnda olumlu karlanmtr. Dier yandan, faizlerin en dk olduu 2013 ylnda

yatrmlarn son 4 yln en dk seviyesinde olmas, 2014 ylnda da yatrmlarn hala global kriz ncesi

seviyeleri yakalayamamas, kimi ekonomistlerce yatrmlara verilen teviklerden salanan avantajlarn

politik risklerin yaratt negatif etkileri dengeleyemedii; btnsel, kapsaml ve ilerici reformlara ihtiya

duyulduu eklinde yorumlanmaktadr.

2014 GSYH - retim Yntemiyle Katk (1998 Fiyatlaryla - % puan)

Enflasyon: Merkez Bankas'nn elini glendirmedi

2014 ylnda enflasyon, TL'deki deer kaybnn zamana yaylan etkileri ve yksek gda fiyatlar nedeniyle

ylsonu hedefinin belirgin ekilde zerinde seyretmitir. te yandan, Aralk aynda TFE'nin

beklentilerden daha olumlu bir grnm sergilemesinin etkisiyle yllk enflasyon %8.17 dzeyinde

gereklemitir. Kresel lekte petrol fiyatlarnda gzlenen dn son aylarda enflasyon zerinde de

aa ynl etkide bulunduu grlmtr.

2015 Mart aynda ise, enflasyon aylk bazda %1.19, yllk bazda ise %7.61 seviyesine ykselmitir. Aylk

bazdaki %1.19 art, %0.89 seviyesindeki beklentilerin ok zerinde gereklemi, bu seviyede yine gda

fiyatlar etken olmutur.

Ekonomistler, enflasyonda grlen beklenmedik artn TCMB'nin bir sonraki faiz kararnda indirime

gitme olasln azalttn belirtmektedir. Merkez Bankas Bakan Erdem Ba, konuya ilikin

aklamasnda, "kresel belirsizlik unsurlar geride kaldnda, yapsal reformlar hayata getiinde ve

enflasyon dtnde" bymeye ynelik faiz indirimine gidilebileceini dile getirmitir.

Para Politikas: Basklara ramen...

Ekonominin yavalamakta olduu bir ortamda seimlere iki ay kala Merkez Bankas'nn izledii sk para

politikas hkmet yetkililerinin beklentileriyle elimektedir. Bununla birlikte, 2015 ylnn ilk

eyreinde yaanan gelimeler Merkez Bankas'na dardan yaplan mdahalelerin finansal koullar

zerinde hedeflenenin tam tersi ynde bir etkiye yol aabildiini ortaya koymutur.

TCMB, 17 Mart'ta gerekletirdii Para Politikas Kurulu (PPK) toplantsnda politika faizini %7.5

seviyesinde sabit brakmtr. Toplant sonras yaplan aklamada, d talebin zayf seyrini koruduu, i

talebin bymeye lml katk verdii ifadesi tekrar edilmi, enflasyonda kayda deer bir iyileme

grlene dek sk para politikas duruunun korunaca belirtilmitir.

Trkiye ekonomisinin 2010 ve 2011 yllarnda %9.2 ve %8.8 olarak gerekleen yksek byme

performans 2012 ylnda keskin bir dle %2.1'e gerilemi, 2013 ylnda biraz ivme kazanarak %4.2'ye

ykselmitir.

2014 ylnn son eyreinde %2.6 orannda byme kaydederek beklentilerden daha olumlu bir

performans sergileyen Trkiye ekonomisi, yatrm kalemindeki zayf seyir ve son eyrekte net ihracatn

bymeye katksnn negatife dnmesi sonucunda 2014 ylnda %2.9 byme oran ile Orta Vadeli

Program'da ngrlen %3.3'lk bymenin de altnda kalmtr.

2014 ylnda TL'nin deer kaybna bal olarak milli gelir 823 milyar ABD Dolarndan 800 milyar ABD

Dolar seviyesine gerilerken, 2013 ylnda 10,822 ABD Dolar olan kii ba GSYH, 2014 ylnda 10,404

ABD Dolar olarak gereklemitir.

2014 ylnda bymenin ana kaynan net ihracat ve tketim oluturmu, TCMB'nin uygulad sk para

politikas ve hkmetin kredi kullanmn azaltc nlemleri zel tketim harcamalarn snrlandrm, i

talep ivme kaybetmitir. 2014 ylnda yatrmlarn milli gelire katks ise negatif olmutur.

GSYH - Harcamalar Yntemiyle Katk (1998 Fiyatlaryla - % puan)

retim baznda deerlendirildiinde, genel olarak GSYH'de en yksek paya sahip olan hizmetler sektr

yl boyunca bymeye en fazla katk salayan sektr olmutur. Milli gelirde pay yaklak %9 olan tarm

sektr, kuraklk nedeniyle 7 yln ardndan ilk defa milli geliri drc ynde etkilemitir. Sanayi

sektrnn katks son eyrekte 0.6 puana inerek pe pee 4 eyrektir azal eilimi sergilemitir. 2013

ylnn nc eyreinden bu yana ivme kaybeden inaat sektr ise 2014 ylnn son eyreinde 8

dnemden bu yana ilk kez daralm ve GSYH'ye drc ynde etkide bulunmutur.

Kresel kriz ortamndan bu yana GSYH bymesinde arlkl etkisi bulunan ihracat, inaat ve zel

tketim harcamalarnda son dnemde yaanan dler, bymede ksa vadede 2015 yl hedefine, uzun

vadede ise 2023 hedeflerine ulalabilmesi iin yeni stratejiler belirlenmesi gerekliliini gndeme

yeniden getirmektedir.

TRKYE

Seim ve siyasetin glgesi altnda...

Tarm

Sanayi

naat

Hizmetler

Yllk Ortalama

GSYH indeki Pay

Yllk Yllk1 12 23 34 4

Byme Hz Bymeye Katk

Kaynak: TK

8.7

33.0

5.9

59.1

-1.9

3.5

2.2

4.0

-0.2

1.2

0.1

2.4

0.3

2.0

0.3

3.4

-0.2

1.1

0.2

2.2

-0.4

1.0

0.1

2.1

0.1

0.6

-0.1

1.8

3.5

6.2

5.8

5.8

-2.6

3.3

3.4

3.7

-4.9

2.9

2.0

3.5

1.4

1.8

-2.0

3.0

Tketim

Kamu

zel

Yatrm

Kamu

zel

Stok Deiimi

Net hracat

hracat

thalat

GSYH

2012 2013 2014

Kaynak: TK

0.3

0.6

-0.3

-0.7

0.4

-1.1

-1.5

4.0

3.9

0.1

2.1

4.1

0.7

3.4

1.1

1.0

0.1

1.6

-2.6

-0.1

-2.5

4.2

1.4

0.5

0.9

-0.3

-0.4

0.1

0.0

1.8

1.8

0.1

2.9

9 10

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

TCMB son toplantsnda ayrca, deer kaybetmekte olan TL'ye destek olmak amacyla dviz depo faiz

oranlarnda indirime gitmitir. Bu srete DOLAR/TL kuru yukar ynl seyrini Mart aynn ilk yarsnda

da srdrm, 13 Mart'ta 2.6481 seviyesine kadar kmtr. Sonraki gnlerde ABD Dolarnn kresel

piyasalarda deer kaybetmesi ve para politikasna dair tartmalarn bir miktar durulmas TL'ye destek

salamtr.

Uzmanlar, ABD ile Avrupa ve Japonya'nn para politikasnda devam eden ayrmann uzun vadede ABD

Dolarn desteklediini belirtmektedir. ABD Dolarnn balca alt para birimine kar deerini gsteren

endeksin 12 yln zirvesine yakn seyretmesi DOLAR/TL kuruna da yansmaktadr. ABD Dolarnn kresel

deer kazanc ile DOLAR/TL 20 Nisan itibariyle 2.72'yi aarak tarihi yksek seviyesini grmtr.

D Ticaret: Ak yllk bazda %10.2 darald

D ticaret a 2014 ylnda bir nceki yla gre %15.4 orannda daralarak 84.5 milyar ABD Dolar

dzeyinde gereklemitir. Bu gelimede, Trkiye'nin Irak ve Rusya gibi nemli ihracat pazarlarnda

devam eden sorunlara ramen ABD'nin yan sra Almanya ve ngiltere bata olmak zere AB lkelerine

ynelik ihracatn artmas ve i talepteki yavalamann ithalat basklamas etkili olmutur.

2015 ylnn ilk 2 aynda, blgede ekonomik aktivitenin zayf seyretmesi nedeniyle AB lkelerine ynelik

ihracat azalm, ubat aynda yllk ihracat hacmi %6 orannda gerilemitir. Altn ihracatnn gl seyri,

toplam ihracattaki d belirli lde snrlanmtr.

Dier yandan, dk petrol fiyatlarnn Trkiye'nin enerji ithalat zerindeki olumlu etkisi ve i talebin

lml seyri srdnden, ayn dnemde ithalat hacmi de %7.2 gerilemi, bylece d ticaret a %10.2

azalarak 4.7 milyar ABD Dolar seviyesinde gereklemitir.

D ticaret dengeleri asndan risk tayan farkl bir unsur ise AVRO/DOLAR paritesi ve TL'nin deeridir.

DOLAR/TL kuru 2015 ilk eyreinde srekli art kaydetmi, AVRO/TL kuru ise bu yln ilk 3 aynda fazla

deiiklik kaydetmese de 2014 ilk eyreine gre ciddi bir d gstermitir. TL'nin ABD Dolar

karsnda deer kaybederken Avro karsnda deer kazanmas, ihracat ve turizm gelirleri Avro arlkl,

finansman maliyetleri ve ithalat girdileri ABD Dolar arlkl olan Trkiye asndan d ticaret

dengelerini bozabilecek riskli bir durum olarak grlmektedir.

Cari Ak: Gerileme olumlu, ancak...

D ticaret dengesindeki gelimelere bal olarak cari ak da daralma eilimini srdrmtr. Ocak ay

itibariyle yllk cari ak geen yln ayn dnemine gre %31 orannda azalarak 62.2 milyar ABD

Dolarndan 42.9 milyar ABD Dolarna gerilemitir. Petrol fiyatlarndaki dk seviyelerin ve d ticaret

andaki daralmann korunmas halinde cari aktaki gerileme eiliminin nmzdeki dnemde de

srecei ngrlmektedir.

Uluslararas finansal ortamn belirsizliini koruduu, FED'in faiz artna hazrland bir ortamda, cari

an drlmesi ve d finansman ihtiyacnn azaltlmas doru bir yaklam olarak

yorumlanmaktadr.

te yandan, cari a drme yolunda atlan doru admlarn yan etkileri byme oranlarna d,

isizlie art olarak yansmtr. Bu anlamda, cari ak yeniden srdrlemez seviyelere gelmeden

bymeyi arttrmann yolunun, sistemi oklara kar daha dayankl hale getirebilecek yapsal

reformlarn tamamlanmasndan getii, ekonomistlerce belirtilmektedir. Konuya ilikin Mahfi Eilmez'in

yorumu, "Yapsal reformlar can skcdr ve gnlk poplariteyi drr. Ama lkenin geleceini

kurtarr" eklindedir.

Sanayi retimi: Srpriz art var

Takvim etkilerinden arndrlm sanayi retimi Ocak aynda yllk bazda %2.2 gerileme kaydetmi, ancak

ubat aynda %1.0 ile beklentilerin olduka zerinde art gstermitir. Mevsim ve takvim etkilerinden

arndrlm endeks de ubat aynda %1.7 art ile yurtiinde dk seyreden retim aktivitesinin ivme

kazanmaya balayabileceine iaret etmitir.

Dier taraftan, Mart 2015'e ilikin imalat sanayi PMI verisi son 6 yln en dk performansna iaret

etmitir. Endeks 48 deeri ile, retimde byme iin alt snr olarak kabul edilen 50 eik deerin altndaki

seyrini srdrmtr.

Bu balamda, yllk retim verileri her ne kadar ubat ayndan itibaren pozitif blgeye gemi olsa da,

henz kalc bir byme ngrlmemektedir.

stihdam: sizlik ykseliyor

Ekonomik aktivitedeki yavalama paralelinde istihdam da zayf seyrini srdrmektedir. TK Hanehalk

gc statistikleri'ne gre, isizlik oran Ocak aynda bir nceki yln ayn dnemine gre 1.0 puan

ykselile %11.3 olmu ve Ocak 2011'den bu yana en yksek dzeyinde gereklemitir.

TK'e gre son 1 ylda isiz says 454 bin kii artarak 2 milyon 805 binden 3 milyon 259 bine kmtr.

TK anketinde i aramadn belirten ancak i bulsa almaya hazr olduu cevabn veren %7.2'lik

kesimin eklenmesiyle hesaplanan geni tanml isizlik oran ise %18.5'e ulamtr.

Tarm d isizlik oran 1.3 puanlk artla %13.4 olmutur. 15-24 ya grubunu ieren gen isizlik oran

%2.3 puanlk artla %20, 15-64 ya grubunda ise bu oran 1.1 puanlk artla %11.6 olarak aklanmtr.

Ekonomik Gven Endeksi: eride beklentiler bozuluyor

nc gstergelere gre ekonomideki yavalama, tketici eilimlerinde de kendini gstermektedir.

Tketici eilimini saptayan TK-TCMB, IPSOS, Nielsen ve CNBC-e anketlerinin ortak bulgusu, tketim

harcamalarnn azald, tketici gveninin ve beklenti iyimserliinin dt ynndedir. Anketler, bu

olumsuz seyrin en nemli unsurlar olarak kur ykselii ile ortaya kan fiyat oynakl, i politik

gerginlikler ve seim sreci olarak sralanmaktadr.

TK'in 2015 yl bandan itibaren hesaplamaya balad ve bir dizi endeksin bilekesinden oluan

Ekonomik Gven Endeksi, Mart aynda bir nceki aya gre %15.4, bir nceki yln ayn dnemine gre

%18.3 orannda gerilemitir. Tketici, reel kesim, hizmet sektr, perakende ticaret ve inaat sektr

gven endekslerinin farkl arlklarla oluturduu, geni tabanl ekonomik gven endeksi, ekonomik

gidiata ilikin bir zet nitelii tamaktadr. Sz konusu endeksteki d trendi, gerek tketicilerin

gerekse reticilerin 2015 ylndan beklentilerinin dk olduunu ortaya koymaktadr.

retici ve tketici gven endekslerinin yan sra, Mart aynda kapasite kullanm oran da aylk bazda 0.4

9 10

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

TCMB son toplantsnda ayrca, deer kaybetmekte olan TL'ye destek olmak amacyla dviz depo faiz

oranlarnda indirime gitmitir. Bu srete DOLAR/TL kuru yukar ynl seyrini Mart aynn ilk yarsnda

da srdrm, 13 Mart'ta 2.6481 seviyesine kadar kmtr. Sonraki gnlerde ABD Dolarnn kresel

piyasalarda deer kaybetmesi ve para politikasna dair tartmalarn bir miktar durulmas TL'ye destek

salamtr.

Uzmanlar, ABD ile Avrupa ve Japonya'nn para politikasnda devam eden ayrmann uzun vadede ABD

Dolarn desteklediini belirtmektedir. ABD Dolarnn balca alt para birimine kar deerini gsteren

endeksin 12 yln zirvesine yakn seyretmesi DOLAR/TL kuruna da yansmaktadr. ABD Dolarnn kresel

deer kazanc ile DOLAR/TL 20 Nisan itibariyle 2.72'yi aarak tarihi yksek seviyesini grmtr.

D Ticaret: Ak yllk bazda %10.2 darald

D ticaret a 2014 ylnda bir nceki yla gre %15.4 orannda daralarak 84.5 milyar ABD Dolar

dzeyinde gereklemitir. Bu gelimede, Trkiye'nin Irak ve Rusya gibi nemli ihracat pazarlarnda

devam eden sorunlara ramen ABD'nin yan sra Almanya ve ngiltere bata olmak zere AB lkelerine

ynelik ihracatn artmas ve i talepteki yavalamann ithalat basklamas etkili olmutur.

2015 ylnn ilk 2 aynda, blgede ekonomik aktivitenin zayf seyretmesi nedeniyle AB lkelerine ynelik

ihracat azalm, ubat aynda yllk ihracat hacmi %6 orannda gerilemitir. Altn ihracatnn gl seyri,

toplam ihracattaki d belirli lde snrlanmtr.

Dier yandan, dk petrol fiyatlarnn Trkiye'nin enerji ithalat zerindeki olumlu etkisi ve i talebin

lml seyri srdnden, ayn dnemde ithalat hacmi de %7.2 gerilemi, bylece d ticaret a %10.2

azalarak 4.7 milyar ABD Dolar seviyesinde gereklemitir.

D ticaret dengeleri asndan risk tayan farkl bir unsur ise AVRO/DOLAR paritesi ve TL'nin deeridir.

DOLAR/TL kuru 2015 ilk eyreinde srekli art kaydetmi, AVRO/TL kuru ise bu yln ilk 3 aynda fazla

deiiklik kaydetmese de 2014 ilk eyreine gre ciddi bir d gstermitir. TL'nin ABD Dolar

karsnda deer kaybederken Avro karsnda deer kazanmas, ihracat ve turizm gelirleri Avro arlkl,

finansman maliyetleri ve ithalat girdileri ABD Dolar arlkl olan Trkiye asndan d ticaret

dengelerini bozabilecek riskli bir durum olarak grlmektedir.

Cari Ak: Gerileme olumlu, ancak...

D ticaret dengesindeki gelimelere bal olarak cari ak da daralma eilimini srdrmtr. Ocak ay

itibariyle yllk cari ak geen yln ayn dnemine gre %31 orannda azalarak 62.2 milyar ABD

Dolarndan 42.9 milyar ABD Dolarna gerilemitir. Petrol fiyatlarndaki dk seviyelerin ve d ticaret

andaki daralmann korunmas halinde cari aktaki gerileme eiliminin nmzdeki dnemde de

srecei ngrlmektedir.

Uluslararas finansal ortamn belirsizliini koruduu, FED'in faiz artna hazrland bir ortamda, cari

an drlmesi ve d finansman ihtiyacnn azaltlmas doru bir yaklam olarak

yorumlanmaktadr.

te yandan, cari a drme yolunda atlan doru admlarn yan etkileri byme oranlarna d,

isizlie art olarak yansmtr. Bu anlamda, cari ak yeniden srdrlemez seviyelere gelmeden

bymeyi arttrmann yolunun, sistemi oklara kar daha dayankl hale getirebilecek yapsal

reformlarn tamamlanmasndan getii, ekonomistlerce belirtilmektedir. Konuya ilikin Mahfi Eilmez'in

yorumu, "Yapsal reformlar can skcdr ve gnlk poplariteyi drr. Ama lkenin geleceini

kurtarr" eklindedir.

Sanayi retimi: Srpriz art var

Takvim etkilerinden arndrlm sanayi retimi Ocak aynda yllk bazda %2.2 gerileme kaydetmi, ancak

ubat aynda %1.0 ile beklentilerin olduka zerinde art gstermitir. Mevsim ve takvim etkilerinden

arndrlm endeks de ubat aynda %1.7 art ile yurtiinde dk seyreden retim aktivitesinin ivme

kazanmaya balayabileceine iaret etmitir.

Dier taraftan, Mart 2015'e ilikin imalat sanayi PMI verisi son 6 yln en dk performansna iaret

etmitir. Endeks 48 deeri ile, retimde byme iin alt snr olarak kabul edilen 50 eik deerin altndaki

seyrini srdrmtr.

Bu balamda, yllk retim verileri her ne kadar ubat ayndan itibaren pozitif blgeye gemi olsa da,

henz kalc bir byme ngrlmemektedir.

stihdam: sizlik ykseliyor

Ekonomik aktivitedeki yavalama paralelinde istihdam da zayf seyrini srdrmektedir. TK Hanehalk

gc statistikleri'ne gre, isizlik oran Ocak aynda bir nceki yln ayn dnemine gre 1.0 puan

ykselile %11.3 olmu ve Ocak 2011'den bu yana en yksek dzeyinde gereklemitir.

TK'e gre son 1 ylda isiz says 454 bin kii artarak 2 milyon 805 binden 3 milyon 259 bine kmtr.

TK anketinde i aramadn belirten ancak i bulsa almaya hazr olduu cevabn veren %7.2'lik

kesimin eklenmesiyle hesaplanan geni tanml isizlik oran ise %18.5'e ulamtr.

Tarm d isizlik oran 1.3 puanlk artla %13.4 olmutur. 15-24 ya grubunu ieren gen isizlik oran

%2.3 puanlk artla %20, 15-64 ya grubunda ise bu oran 1.1 puanlk artla %11.6 olarak aklanmtr.

Ekonomik Gven Endeksi: eride beklentiler bozuluyor

nc gstergelere gre ekonomideki yavalama, tketici eilimlerinde de kendini gstermektedir.

Tketici eilimini saptayan TK-TCMB, IPSOS, Nielsen ve CNBC-e anketlerinin ortak bulgusu, tketim

harcamalarnn azald, tketici gveninin ve beklenti iyimserliinin dt ynndedir. Anketler, bu

olumsuz seyrin en nemli unsurlar olarak kur ykselii ile ortaya kan fiyat oynakl, i politik

gerginlikler ve seim sreci olarak sralanmaktadr.

TK'in 2015 yl bandan itibaren hesaplamaya balad ve bir dizi endeksin bilekesinden oluan

Ekonomik Gven Endeksi, Mart aynda bir nceki aya gre %15.4, bir nceki yln ayn dnemine gre

%18.3 orannda gerilemitir. Tketici, reel kesim, hizmet sektr, perakende ticaret ve inaat sektr

gven endekslerinin farkl arlklarla oluturduu, geni tabanl ekonomik gven endeksi, ekonomik

gidiata ilikin bir zet nitelii tamaktadr. Sz konusu endeksteki d trendi, gerek tketicilerin

gerekse reticilerin 2015 ylndan beklentilerinin dk olduunu ortaya koymaktadr.

retici ve tketici gven endekslerinin yan sra, Mart aynda kapasite kullanm oran da aylk bazda 0.4

11 12

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

GELECEE BAKI

Ufukta kara bulutlar var

NAAT SEKTR

Lokomotif beklemede...

Mevcut durumda kresel ekonominin geleceini etkileyecek faktrler ABD'deki faiz art takvimi,

Avrupa'nn toparlanma sreci ve parasal genileme program, bata Ortadou ve Rusya merkezli riskler

olmak zere jeopolitik risklerin azalp azalmayaca ve petroln ba ektii emtia fiyatlarndaki

dalgalanmalardr.

FED'in 2008 ylndan beri srdrmekte olduu "sfra yakn faiz" politikas kresel finans piyasalarnda

olumu bulunan krlgan dengenin yap ta olarak grlmekte, bu tan yerinden oynamasnn olas

sonularnn neler olaca ise belirsizliini korumaktadr. Ancak ABD ekonomisinde toparlanma, AB

ekonomisinde de duraanlk devam ettii mddete ABD Dolarnn Avroya ve devamnda tm para

birimlerine kar deer kazancnn srecei, bu durumun da gelimekte olan lkelerin byme

dinamiklerine negatif yansyaca deerlendirilmektedir. Gelimekte olan lkelerden kaynak klarn

arttrabilecek ve yeni kaynak bulunmasn gletirecek olan sz konusu gelimeler nda, Trkiye'nin

Ekonominin genel konjonktr dnyada olduu gibi Trkiye'de de inaat sektrnn performansn

dorudan etkilemektedir. Sektr; ekonomi byrken ondan daha hzl bir tempo ile bymekte ve

bymeye pozitif katk yapmakta, ancak ekonomi klrken de ayn korelasyon nedeniyle ondan daha

hzl bir tempoyla klmektedir.

naat sektrnn bymesi 1999 ylndan bu yana GSYH'nn byme erisi ile nemli lde paralel ve

dalgal bir seyir izlemitir. Bu balamda kresel krizden bu yana geen srede 2008 ve 2009 yllarn dibe

vurma, 2010 ve 2011'i hzl ykseli, 2012'yi durgunluk, 2013' lml toparlanma dnemleri olarak

tanmlamak olanakldr. 2014 yl ise, 2013 ylnda yakalanan ivmenin kaybedildii bir yl olmutur.

puan, yllk bazda 0.9 puan gerileyerek %72.4 seviyesinde gereklemitir. Bu veriler kapasite

kullanmnn son 2 yln en dk seviyesine gerilediine iaret etmektedir.

Risk Primleri: Darda Trkiye'nin risk primi artyor

Bilindii zere CDS (Credit Default Swap), "lkelerin kredi borlanma maliyetlerini arttran risk primi"

olarak lt alnmakta ve bir anlamda uluslararas piyasalarn, yabanc yatrmclarn bir lkeyi nasl

deerlendirdiklerine iaret etmektedir. lkelerin ekonomik ve politik risk gelimesine gre her gn

gncellenen ve bu anlamda kredi notlarndan daha dinamik bir gsterge olan bu veri, 2015 ilk eyrek

itibariyle Trkiye iin hzl ykseli eilimine girmitir.

Trkiye'nin kredi notu yatrm yaplabilir seviyeye ulatnda 114 seviyesine kadar gerilemi olan Trkiye

CDS deeri, 2015 Ocak aynda 183 seviyesine, 10 Mart itibariyle ise 228 seviyelerine ykselmitir.

erideki gerginliin yumuamasyla risk primlerinin deceini; bu durumun da dviz kurlar zerindeki

ykleri hafifleteceini savunan ekonomistler ounluktadr. yle ki CDS primi yksek lkeler borlanma

ihtiyalarn karlamak iin daha yksek maliyetlere katlanmak durumunda kalmakta, bu da para

birimleri zerinde daha fazla yk oluturmaktadr.

Ayrca risk primlerinde hzl art eilimi, yabanc yatrmcy da uzaklatrmaktadr. Trkiye'de risk

primleri artarken byme oranlarnn ve yatrm itahnn gerilemesinin, lkeyi dnya piyasalarnda

tercih edilen bir lke konumundan uzaklatrabilecei, fon ve dorudan yabanc yatrmlarn

azalabilecei dile getirilmektedir. Trkiye'de uzun yllar bankaclk yapan Citibank'n zarara ramen

Trkiye'den kmasnn ardndan, HSBC de ksa sre nce yapt aklamada Trkiye'yi sorunlu lkeler

arasnda saym ve gerekirse klabileceini aklamtr. 890 milyar ABD Dolarlk Norve Ulusal Fonu da,

13 Mart 2015 tarihinde Trkiye tahvil piyasasndaki yatrmlarnn arln azaltacan duyurmutur.

Dier yandan, Babakanlk Yatrm Destek ve Tantm Ajans verilerine gre, dorudan yabanc yatrm,

Ocak aynda geen yln ayn ayna gre %42 artla 1 milyar 791 milyon ABD Dolar olarak gereklemitir.

Sz konusu artta en byk pay, Rusya kaynakl 735 milyon ABD Dolar ile Akkuyu Nkleer Santrali'nin

olmutur.

dier gelimekte olan lke piyasalarndan negatif ynde ayrmasn nlemek adna gerekli admlarn

atlmasnn nemli olduunu savunanlar ounluktadr.

12 ubat 2015 tarihinde FED, 13 ubat 2015 tarihinde Fitch, 24 Mart 2015 tarihinde Moody's ve 2 Nisan

2015 tarihinde Oxford Economics, gelimekte olan lkeleri tehdit eden konjonktrde en krlgan

lkelerden birisinin Trkiye olduu uyarsnda bulunmutur.

Moody's, ABD Dolarndaki deer artnn d finansman ihtiyac yksek olan lkelerde irketlerin bor

geri demelerini daha maliyetli hale getirdiini ve d basklara kar krlganlnn arttn vurgulamtr.

Fitch, seimlerden sonra ekonomi ynetiminde deiiklik olmas halinde uygulanacak politikalarn

nemine dikkat ekmitir. Trkiye'nin scak para giriine daha az dayal, srdrlebilir bir byme

srecinde yol almasnn kredi profilini ve TL deerini destekleyeceini belirten Fitch; Trkiye'ye d

finansman aknn son yllarda oklar karsnda dayankl bir grnm arz ettiini ancak sz konusu

dayanklln 2015 yl seim srecinde nemli bir snavdan geebileceini ifade etmitir.

Yatrm bankas Goldman Sachs, 30 Mart tarihinde yaynlad raporda Trkiye'nin 2015 byme

tahminini %4.0'ten %2.8'e drmtr. Raporda, dk emtia fiyatlarnn yaratt avantaja ramen,

siyasi belirsizlik, TL'deki deer kayb ve piyasalardaki oynakln, ekonomik aktivite zerinde bask

yarattna iaret edilmitir. Rapora gre, seimlerden piyasalar asndan olumlu sonularn kmas,

parasal ve mali politikalar ile yapsal reformlar doru ynlendirebilecek bamsz ve gl bir ekonomi

ynetiminin tesis edilmesi halinde; Trkiye yeniden pozitif dengeye kavuabilecektir.

Ekonomistler Haziran ayna doru piyasalardaki dalgalanma ve istikrarszln daha da derinleeceini,

kresel dalgalanma dnemini Trkiye'nin sert bir seim atmosferinde karlayacak olmasnn risk

unsurlarn arttracan belirtmektedir. Yln ilk yarsnn faiz indirimine zemin brakmayaca, dolaysyla

dviz kuru ve faizde yksek seyrin, bymede ise dk temponun 2015'in btnn etkileyebilecei

dile getirilmektedir. Ayrca, Trkiye'nin ana ihra pazar olan AB ekonomilerindeki zayf seyrin yan sra

Rusya ile Irak pazarlarnda sorunlarn srmesinin ihracat performans zerinde de bask yaratabilecei

tahmin edilmektedir. Bu durum, son 1 yllk dnemde gerileme eiliminde olan cari ak zerinde de

negatif bask yaratabilecektir.

Belirsizlik ve krlganlk unsurlarnn hem Trkiye ekonomisini, hem kresel konjonktr etkiledii bu

dnemde, kapsayc ve kalc reformlarla makro ekonomik gstergelerini glendiren ekonomilerin,

kresel likidite daralmasndan nispeten daha az zararla kabilecei dnlmektedir.

11 12

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

GELECEE BAKI

Ufukta kara bulutlar var

NAAT SEKTR

Lokomotif beklemede...

Mevcut durumda kresel ekonominin geleceini etkileyecek faktrler ABD'deki faiz art takvimi,

Avrupa'nn toparlanma sreci ve parasal genileme program, bata Ortadou ve Rusya merkezli riskler

olmak zere jeopolitik risklerin azalp azalmayaca ve petroln ba ektii emtia fiyatlarndaki

dalgalanmalardr.

FED'in 2008 ylndan beri srdrmekte olduu "sfra yakn faiz" politikas kresel finans piyasalarnda

olumu bulunan krlgan dengenin yap ta olarak grlmekte, bu tan yerinden oynamasnn olas

sonularnn neler olaca ise belirsizliini korumaktadr. Ancak ABD ekonomisinde toparlanma, AB

ekonomisinde de duraanlk devam ettii mddete ABD Dolarnn Avroya ve devamnda tm para

birimlerine kar deer kazancnn srecei, bu durumun da gelimekte olan lkelerin byme

dinamiklerine negatif yansyaca deerlendirilmektedir. Gelimekte olan lkelerden kaynak klarn

arttrabilecek ve yeni kaynak bulunmasn gletirecek olan sz konusu gelimeler nda, Trkiye'nin

Ekonominin genel konjonktr dnyada olduu gibi Trkiye'de de inaat sektrnn performansn

dorudan etkilemektedir. Sektr; ekonomi byrken ondan daha hzl bir tempo ile bymekte ve

bymeye pozitif katk yapmakta, ancak ekonomi klrken de ayn korelasyon nedeniyle ondan daha

hzl bir tempoyla klmektedir.

naat sektrnn bymesi 1999 ylndan bu yana GSYH'nn byme erisi ile nemli lde paralel ve

dalgal bir seyir izlemitir. Bu balamda kresel krizden bu yana geen srede 2008 ve 2009 yllarn dibe

vurma, 2010 ve 2011'i hzl ykseli, 2012'yi durgunluk, 2013' lml toparlanma dnemleri olarak

tanmlamak olanakldr. 2014 yl ise, 2013 ylnda yakalanan ivmenin kaybedildii bir yl olmutur.

puan, yllk bazda 0.9 puan gerileyerek %72.4 seviyesinde gereklemitir. Bu veriler kapasite

kullanmnn son 2 yln en dk seviyesine gerilediine iaret etmektedir.

Risk Primleri: Darda Trkiye'nin risk primi artyor

Bilindii zere CDS (Credit Default Swap), "lkelerin kredi borlanma maliyetlerini arttran risk primi"

olarak lt alnmakta ve bir anlamda uluslararas piyasalarn, yabanc yatrmclarn bir lkeyi nasl

deerlendirdiklerine iaret etmektedir. lkelerin ekonomik ve politik risk gelimesine gre her gn

gncellenen ve bu anlamda kredi notlarndan daha dinamik bir gsterge olan bu veri, 2015 ilk eyrek

itibariyle Trkiye iin hzl ykseli eilimine girmitir.

Trkiye'nin kredi notu yatrm yaplabilir seviyeye ulatnda 114 seviyesine kadar gerilemi olan Trkiye

CDS deeri, 2015 Ocak aynda 183 seviyesine, 10 Mart itibariyle ise 228 seviyelerine ykselmitir.

erideki gerginliin yumuamasyla risk primlerinin deceini; bu durumun da dviz kurlar zerindeki

ykleri hafifleteceini savunan ekonomistler ounluktadr. yle ki CDS primi yksek lkeler borlanma

ihtiyalarn karlamak iin daha yksek maliyetlere katlanmak durumunda kalmakta, bu da para

birimleri zerinde daha fazla yk oluturmaktadr.

Ayrca risk primlerinde hzl art eilimi, yabanc yatrmcy da uzaklatrmaktadr. Trkiye'de risk

primleri artarken byme oranlarnn ve yatrm itahnn gerilemesinin, lkeyi dnya piyasalarnda

tercih edilen bir lke konumundan uzaklatrabilecei, fon ve dorudan yabanc yatrmlarn

azalabilecei dile getirilmektedir. Trkiye'de uzun yllar bankaclk yapan Citibank'n zarara ramen

Trkiye'den kmasnn ardndan, HSBC de ksa sre nce yapt aklamada Trkiye'yi sorunlu lkeler

arasnda saym ve gerekirse klabileceini aklamtr. 890 milyar ABD Dolarlk Norve Ulusal Fonu da,

13 Mart 2015 tarihinde Trkiye tahvil piyasasndaki yatrmlarnn arln azaltacan duyurmutur.

Dier yandan, Babakanlk Yatrm Destek ve Tantm Ajans verilerine gre, dorudan yabanc yatrm,

Ocak aynda geen yln ayn ayna gre %42 artla 1 milyar 791 milyon ABD Dolar olarak gereklemitir.

Sz konusu artta en byk pay, Rusya kaynakl 735 milyon ABD Dolar ile Akkuyu Nkleer Santrali'nin

olmutur.

dier gelimekte olan lke piyasalarndan negatif ynde ayrmasn nlemek adna gerekli admlarn

atlmasnn nemli olduunu savunanlar ounluktadr.

12 ubat 2015 tarihinde FED, 13 ubat 2015 tarihinde Fitch, 24 Mart 2015 tarihinde Moody's ve 2 Nisan

2015 tarihinde Oxford Economics, gelimekte olan lkeleri tehdit eden konjonktrde en krlgan

lkelerden birisinin Trkiye olduu uyarsnda bulunmutur.

Moody's, ABD Dolarndaki deer artnn d finansman ihtiyac yksek olan lkelerde irketlerin bor

geri demelerini daha maliyetli hale getirdiini ve d basklara kar krlganlnn arttn vurgulamtr.

Fitch, seimlerden sonra ekonomi ynetiminde deiiklik olmas halinde uygulanacak politikalarn

nemine dikkat ekmitir. Trkiye'nin scak para giriine daha az dayal, srdrlebilir bir byme

srecinde yol almasnn kredi profilini ve TL deerini destekleyeceini belirten Fitch; Trkiye'ye d

finansman aknn son yllarda oklar karsnda dayankl bir grnm arz ettiini ancak sz konusu

dayanklln 2015 yl seim srecinde nemli bir snavdan geebileceini ifade etmitir.

Yatrm bankas Goldman Sachs, 30 Mart tarihinde yaynlad raporda Trkiye'nin 2015 byme

tahminini %4.0'ten %2.8'e drmtr. Raporda, dk emtia fiyatlarnn yaratt avantaja ramen,

siyasi belirsizlik, TL'deki deer kayb ve piyasalardaki oynakln, ekonomik aktivite zerinde bask

yarattna iaret edilmitir. Rapora gre, seimlerden piyasalar asndan olumlu sonularn kmas,

parasal ve mali politikalar ile yapsal reformlar doru ynlendirebilecek bamsz ve gl bir ekonomi

ynetiminin tesis edilmesi halinde; Trkiye yeniden pozitif dengeye kavuabilecektir.

Ekonomistler Haziran ayna doru piyasalardaki dalgalanma ve istikrarszln daha da derinleeceini,

kresel dalgalanma dnemini Trkiye'nin sert bir seim atmosferinde karlayacak olmasnn risk

unsurlarn arttracan belirtmektedir. Yln ilk yarsnn faiz indirimine zemin brakmayaca, dolaysyla

dviz kuru ve faizde yksek seyrin, bymede ise dk temponun 2015'in btnn etkileyebilecei

dile getirilmektedir. Ayrca, Trkiye'nin ana ihra pazar olan AB ekonomilerindeki zayf seyrin yan sra

Rusya ile Irak pazarlarnda sorunlarn srmesinin ihracat performans zerinde de bask yaratabilecei

tahmin edilmektedir. Bu durum, son 1 yllk dnemde gerileme eiliminde olan cari ak zerinde de

negatif bask yaratabilecektir.

Belirsizlik ve krlganlk unsurlarnn hem Trkiye ekonomisini, hem kresel konjonktr etkiledii bu

dnemde, kapsayc ve kalc reformlarla makro ekonomik gstergelerini glendiren ekonomilerin,

kresel likidite daralmasndan nispeten daha az zararla kabilecei dnlmektedir.

13 14

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

naat sektrnde retimin 2014 yl ikinci eyrekten itibaren nemli lde ivme kaybettii anlamna

gelen mevcut tablo; 2013 ylnda %30.2 byme gsteren kamu inaat yatrmlarnn 2014 ylnda %10.8

klm olmas ile yakndan ilikilidir. 2013 ylnda %0.7 orannda daralan zel sektr inaat yatrmlar

ise 2014 ylnda %9.4 art gstermitir.

Kamu-zel Sektr birlii (K) modeli ile gerekletirilmekte olan alt yap yatrmlar kapsamnda 3.

kpr, 3. havaliman, stanbul Finans Merkezi, Avrasya Tneli ve Gebze-zmir Otoyolu gibi byk lekli

projelerin inaat srmektedir. nmzdeki dnemde de altyap yatrmlarnn liman, hzl tren, metro ve

otoyol projeleri ile hz kazanabilecei; zellikle seim ncesindeki srecin ve kentsel dnmn i

piyasaya canllk katmaya devam edecei ngrlmektedir.

Ekonomistler, mevcut hkmetin de, gelecek hkmetlerin de konut yatrmlarn ve yap sektrndeki

bymeyi tevik edeceini, balam projelerin sreceini dile getirmektedir. Dier yandan, K modeli

ile hayata geirilmekte olan byk lekli yatrm projelerinin finansman boyutunun, lkenin yatrm

ortamna ilikin yaplmaya balanan olumsuz deerlendirmeler ve lke risk primlerindeki art nedeniyle

negatif etkilenebilecei dnlmektedir. Ayrca, bymeye nemli katkda bulunan sz konusu

yatrmlarda, DOLAR/TL kurunda son dnemde gzlenen yksek artn srmesi durumunda

yklenilecek ek maliyetler asndan kur riski unsurunun da artmakta olduu grlmektedir. Bu noktada

sz konusu projelerin finansman paketlerinin, bata kamu bankalar olmak zere sadece yerli banka

konsorsiyumlarndan salyor olmas, kaynak temini asndan da dikkatle takip edilmelidir.

Bu balamda, genel ekonomi asndan lokomotif bir sektr olan inaat sektrnde gelime ve byme

oranlarnn nmzdeki dnemde de ekonomiye paralel ve yatay bir seyir izlemesi beklenmektedir.

Konut Satlar

2015 Ocak aynda satlan konut saysnn bir nceki yl ayn dneme gre %1.68 gerilemesi nedeniyle yla

iyi bir balang yapmayan konut sektr, ubat ayndaki ykselile yeniden ivme kazanmtr. TK

verilerine gre ubat aynda konut sat bir nceki aya gre %10, bir nceki yl ayn dneme gre %15

artarak 95 021'e ykselmitir. Dier yandan, sz konusu %15 artn asl bileeni ikinci el satlar olmu, ilk

el konut satlar %6.7 orannda bymtr.

Ocak

ubat

Mart

Nisan

Mays

Haziran

Temmuz

Austos

Eyll

Ekim

Kasm

Aralk

YILLIK

86 167

95 021

87 639

82 597

87 617

83 610

90 377

92 936

85 101

105 624

115 786

95 645

103 783

134 666

1 165 381

87 444

88 519

97 956

95 381

103 261

96 424

106 636

84 480

102 280

76 344

102 681

115 784

1 157 190

2015 2014 2013

Kaynak: TK

Konut satlarnn ubat ayndaki ivmelenme sreci

sektrel a dan olumlu bir gel ime olarak

deerlendirilmekle birlikte, bu artn kalc olup

olmayaca ve mevcut stoklar eritmeye yetip

yetmeyecei tartmaldr. Banka kredisi kullanm

veya inaat irketlerinin konutlara ipotek koyarak

yaptklar ilk el satlarla oluan ipotekli konut

satlarndaki %53.6'ya varan art oran ise sektrde

memnuniyetle karlanmtr.

TK verilerine gre 2014 ylnda bina inaat maliyet

endeksi (BME) %10,7 artm, en byk maliyet

kalemi olarak arsa bedeli ne kmtr. Dier taraftan,

TCMB tarafndan yaymlanan Trkiye Konut Fiyat

Endeksi verilerine gre Aralk 2014'de konut fiyatlar

bir nceki y l n ayn dnemine gre %16.2

Kaynak: TK

naat sektrnde retim 2014 ylnn ikinci yarsndan itibaren ekonomideki yavalama paralelinde

nemli lde hz kesmitir. 2014 yl birinci eyrekte geen yln ayn dnemine gre %5.8 olan byme

oran ikinci eyrekte %3.4'e, nc eyrekte %2'ye gerilemi, sektr son eyrekte %2.0 orannda

klmtr. 2014 ylnda GSYH'da %2.9'a gerileyen byme, sektrde de %2.2 olarak kaydedilmitir.

Ekonomideki yavalama ve beraberinde kamu yatrmlarndaki gerileme ile yakndan ilikili olan bu tablo,

sektrn ekonomideki gelimelere erken tepki veren yapsal zellii nedeniyle srpriz olmamtr.

Kamu ve zel Sektr - naat Yatrmlar Gelime Hzlar (%)

GSYH - naat Sektr Byme Hzlar (%)

Kaynak: TK

Kamu Sektr

naat Yatrmlar

Gelime Hz

(%)

naat Sektr

Gelime Hz

(%)

zel Sektr

naat Yatrmlar

Gelime Hz

(%)

-20

-10

0

10

20

25

15

5

-5

-15

-25

30

2.2

7.4

0.6

11.5

18.3

-16.1

-8.1

5.7

-10.8

30.2

2.8

19.1

3.4

10.6

4.5

9.4

-0.7-0.1

16.717.7

-21.9

-12.4

6.2

-1.0

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

GSYH (%)

naat Sektr (%)

-20

-10

0

10

20

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

9.4

14.1

8.49.3

6.9

4.75.7

0.7

-8.1

-16.1

-4.8

9.2

2.10.6

4.2

7.4

2.92.2

18.3

8.8

11.5

18.5

13 14

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

naat sektrnde retimin 2014 yl ikinci eyrekten itibaren nemli lde ivme kaybettii anlamna

gelen mevcut tablo; 2013 ylnda %30.2 byme gsteren kamu inaat yatrmlarnn 2014 ylnda %10.8

klm olmas ile yakndan ilikilidir. 2013 ylnda %0.7 orannda daralan zel sektr inaat yatrmlar

ise 2014 ylnda %9.4 art gstermitir.

Kamu-zel Sektr birlii (K) modeli ile gerekletirilmekte olan alt yap yatrmlar kapsamnda 3.

kpr, 3. havaliman, stanbul Finans Merkezi, Avrasya Tneli ve Gebze-zmir Otoyolu gibi byk lekli

projelerin inaat srmektedir. nmzdeki dnemde de altyap yatrmlarnn liman, hzl tren, metro ve

otoyol projeleri ile hz kazanabilecei; zellikle seim ncesindeki srecin ve kentsel dnmn i

piyasaya canllk katmaya devam edecei ngrlmektedir.

Ekonomistler, mevcut hkmetin de, gelecek hkmetlerin de konut yatrmlarn ve yap sektrndeki

bymeyi tevik edeceini, balam projelerin sreceini dile getirmektedir. Dier yandan, K modeli

ile hayata geirilmekte olan byk lekli yatrm projelerinin finansman boyutunun, lkenin yatrm

ortamna ilikin yaplmaya balanan olumsuz deerlendirmeler ve lke risk primlerindeki art nedeniyle

negatif etkilenebilecei dnlmektedir. Ayrca, bymeye nemli katkda bulunan sz konusu

yatrmlarda, DOLAR/TL kurunda son dnemde gzlenen yksek artn srmesi durumunda

yklenilecek ek maliyetler asndan kur riski unsurunun da artmakta olduu grlmektedir. Bu noktada

sz konusu projelerin finansman paketlerinin, bata kamu bankalar olmak zere sadece yerli banka

konsorsiyumlarndan salyor olmas, kaynak temini asndan da dikkatle takip edilmelidir.

Bu balamda, genel ekonomi asndan lokomotif bir sektr olan inaat sektrnde gelime ve byme

oranlarnn nmzdeki dnemde de ekonomiye paralel ve yatay bir seyir izlemesi beklenmektedir.

Konut Satlar

2015 Ocak aynda satlan konut saysnn bir nceki yl ayn dneme gre %1.68 gerilemesi nedeniyle yla

iyi bir balang yapmayan konut sektr, ubat ayndaki ykselile yeniden ivme kazanmtr. TK

verilerine gre ubat aynda konut sat bir nceki aya gre %10, bir nceki yl ayn dneme gre %15

artarak 95 021'e ykselmitir. Dier yandan, sz konusu %15 artn asl bileeni ikinci el satlar olmu, ilk

el konut satlar %6.7 orannda bymtr.

Ocak

ubat

Mart

Nisan

Mays

Haziran

Temmuz

Austos

Eyll

Ekim

Kasm

Aralk

YILLIK

86 167

95 021

87 639

82 597

87 617

83 610

90 377

92 936

85 101

105 624

115 786

95 645

103 783

134 666

1 165 381

87 444

88 519

97 956

95 381

103 261

96 424

106 636

84 480

102 280

76 344

102 681

115 784

1 157 190

2015 2014 2013

Kaynak: TK

Konut satlarnn ubat ayndaki ivmelenme sreci

sektrel a dan olumlu bir gel ime olarak

deerlendirilmekle birlikte, bu artn kalc olup

olmayaca ve mevcut stoklar eritmeye yetip

yetmeyecei tartmaldr. Banka kredisi kullanm

veya inaat irketlerinin konutlara ipotek koyarak

yaptklar ilk el satlarla oluan ipotekli konut

satlarndaki %53.6'ya varan art oran ise sektrde

memnuniyetle karlanmtr.

TK verilerine gre 2014 ylnda bina inaat maliyet

endeksi (BME) %10,7 artm, en byk maliyet

kalemi olarak arsa bedeli ne kmtr. Dier taraftan,

TCMB tarafndan yaymlanan Trkiye Konut Fiyat

Endeksi verilerine gre Aralk 2014'de konut fiyatlar

bir nceki y l n ayn dnemine gre %16.2

Kaynak: TK

naat sektrnde retim 2014 ylnn ikinci yarsndan itibaren ekonomideki yavalama paralelinde

nemli lde hz kesmitir. 2014 yl birinci eyrekte geen yln ayn dnemine gre %5.8 olan byme

oran ikinci eyrekte %3.4'e, nc eyrekte %2'ye gerilemi, sektr son eyrekte %2.0 orannda

klmtr. 2014 ylnda GSYH'da %2.9'a gerileyen byme, sektrde de %2.2 olarak kaydedilmitir.

Ekonomideki yavalama ve beraberinde kamu yatrmlarndaki gerileme ile yakndan ilikili olan bu tablo,

sektrn ekonomideki gelimelere erken tepki veren yapsal zellii nedeniyle srpriz olmamtr.

Kamu ve zel Sektr - naat Yatrmlar Gelime Hzlar (%)

GSYH - naat Sektr Byme Hzlar (%)

Kaynak: TK

Kamu Sektr

naat Yatrmlar

Gelime Hz

(%)

naat Sektr

Gelime Hz

(%)

zel Sektr

naat Yatrmlar

Gelime Hz

(%)

-20

-10

0

10

20

25

15

5

-5

-15

-25

30

2.2

7.4

0.6

11.5

18.3

-16.1

-8.1

5.7

-10.8

30.2

2.8

19.1

3.4

10.6

4.5

9.4

-0.7-0.1

16.717.7

-21.9

-12.4

6.2

-1.0

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

GSYH (%)

naat Sektr (%)

-20

-10

0

10

20

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

9.4

14.1

8.49.3

6.9

4.75.7

0.7

-8.1

-16.1

-4.8

9.2

2.10.6

4.2

7.4

2.92.2

18.3

8.8

11.5

18.5

15 16

TRKYE MTEAHHTLER BRLNisan 2015

ykselmitir. Benzer ekilde REIDIN verilerine gre de Trkiye genelinde konut fiyatlarnda 2014 ylsonu

itibaryla yllk bazda yaklak %17 art gereklemitir. Konut fiyatlar ve inaat maliyetleri art hzlarnn

2014 ylnda %8.17 olarak kaydedilen enflasyon orannn stn