isirelibanbandungariyiruse - ebible.org · bɑndungɑriii1:7 2 bɑndungɑriii1:16...

83
Bɑndun Gɑri II 1:1 1 Bɑndun Gɑri II 1:6 ISIRELIBAN BANDUN GARI YIRUSE Sɑlomɔɔn bɑndun fɑɑgiwɑ tire te, tɑ mɔ̀ kɑ nge mɛ Isirelibɑn bwese kɛri wɔkuru tɑ win bii Roboɑmu seesi mɑ tɑ Yeroboɑmu kuɑ ten sinɑ boko. Mɑ Roboɑmu u kuɑ Yudɑbɑ tɔnɑn sinɑ boko mɑ win bibun bweserɑ bɑn te wɛ̃ɛnɑmɔ sere Bɑbilonigibu bɑ rɑ kɑ nɑ bɑ Yerusɑlɛmu wɔri bɑ kɑmiɑ. Tire ten kpunɑɑ 1. Sɑlomɔɔn bɑndun gɑri, wiru 1n di sere wiru 9. 2. Isirelibɑn bɑndɑ bɔnu kuɑ yiru, wiru 10:1n di sere wiru 11:4. 3. Yudɑbɑn bɑndun gɑri, wiru 11:5n di sere wiru 36:23. SALOMƆƆ, ISIRELIBAN SINA BOKON GARI 1 Sɑlomɔɔ, Dɑfidin biin bɑndɑ dɑm kuɑ domi Gusunɔ win Yinni u wɑ̃ɑ kɑ wi, mɑ u nùn wɔlle suɑ. Sɑlomɔɔ u bwisi kɑnɑ (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 3:4-15) 2 Sɔ̃ɔ teeru Sɑlomɔɔ u kɑ Isirelibɑ kpuro gɑri kuɑ kɑ ben tɑbu kowobu nɔrɔm nɔrɔm (1.000) kɑ wunɔm wunɔm sinɑmbu kɑ ben siri kowobu kɑ ben yɛnu yɛ̃robu, ben wirugibu kpuro gesi. 3 U kɑ tɔn be kpuro dɑ Gɑbɑoniɔ gungurɔ. N deemɑ miyɑ Yinni Gusunɔn kuu bekurugiru tɑ wɑ̃ɑ te Mɔwisi Gusunɔn sɔm kowo u kuɑ sɑnɑm mɛ Isirelibɑ bɑ wɑ̃ɑ gbɑburɔ. 4 Adɑmɑ bɑ Yinni Gusunɔn woodɑn kpɑkororu suɑ sɑɑ Kiriɑti Yɑrimun di bɑ kɑ dɑ Yerusɑlɛmuɔ bɑ yi kuu bekurugirɔ. 5 N deemɑ kuu ten wuswɑɑɔrɑ yɑ̃ku yee te Bɛsɑlɛli, Urin bii, Hurin debubu u kuɑ kɑ sii gɑndu tɑ wɑ̃ɑ. Miyɑ Sɑlomɔɔ kɑ tɔn be kpuro bɑ bikiɑru kuɑ Yinni Gusunɔn mi. 6 Yerɑ Sɑlomɔɔ u dɑ u yɑ̃kuru kuɑ yɑ̃ku yee ten mi, te tɑ wɑ̃ɑ kuu bekurugii ten wuswɑɑɔ. Yɑ̃ɑnu

Upload: votu

Post on 30-Aug-2018

216 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Bɑndun Gɑri II 1:1 1 Bɑndun Gɑri II 1:6

ISIRELIBAN BANDUN GARI YIRUSESɑlomɔɔn bɑndun fɑɑgiwɑ tire te, tɑ mɔ kɑ nge mɛ

Isirelibɑn bwese kɛri wɔkuru tɑ win bii Roboɑmu seesimɑ tɑ Yeroboɑmu kuɑ ten sinɑ boko. Mɑ Roboɑmu u kuɑYudɑbɑ tɔnɑn sinɑ boko mɑ win bibun bweserɑ bɑn tewɛɛnɑmɔ sere Bɑbilonigibu bɑ rɑ kɑ nɑ bɑ Yerusɑlɛmuwɔri bɑ kɑmiɑ.

Tire ten kpunɑɑ1. Sɑlomɔɔn bɑndun gɑri, wiru 1n di sere wiru 9.2. Isirelibɑn bɑndɑ bɔnu kuɑ yiru, wiru 10:1n di sere wiru

11:4.3. Yudɑbɑn bɑndun gɑri, wiru 11:5n di sere wiru 36:23.SALOMƆƆ, ISIRELIBAN SINA BOKON GARI1 Sɑlomɔɔ, Dɑfidin biin bɑndɑ dɑm kuɑ domi Gusunɔ

win Yinni u wɑɑ kɑ wi, mɑ u nùn wɔlle suɑ.Sɑlomɔɔ u bwisi kɑnɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 3:4-15)

2 Sɔɔ teeru Sɑlomɔɔ u kɑ Isirelibɑ kpuro gɑri kuɑ kɑben tɑbu kowobu nɔrɔm nɔrɔm (1.000) kɑ wunɔmwunɔmsinɑmbu kɑ ben siri kowobu kɑ ben yɛnu yɛrobu, benwirugibu kpuro gesi. 3 U kɑ tɔn be kpuro dɑ Gɑbɑoniɔgungurɔ. N deemɑ miyɑ Yinni Gusunɔn kuu bekurugirutɑ wɑɑ te Mɔwisi Gusunɔn sɔm kowo u kuɑ sɑnɑm mɛIsirelibɑ bɑ wɑɑ gbɑburɔ.

4 Adɑmɑ bɑ Yinni Gusunɔn woodɑn kpɑkororu suɑsɑɑ Kiriɑti Yɑrimun di bɑ kɑ dɑ Yerusɑlɛmuɔ bɑ yi kuubekurugirɔ. 5 N deemɑ kuu ten wuswɑɑɔrɑ yɑku yee teBɛsɑlɛli, Urin bii, Hurin debubu u kuɑ kɑ sii gɑndu tɑ wɑɑ.

Miyɑ Sɑlomɔɔ kɑ tɔn be kpuro bɑ bikiɑru kuɑ YinniGusunɔn mi. 6 Yerɑ Sɑlomɔɔ u dɑ u yɑkuru kuɑ yɑku yeeten mi, te tɑ wɑɑ kuu bekurugii ten wuswɑɑɔ. Yɑɑnu

Bɑndun Gɑri II 1:7 2 Bɑndun Gɑri II 1:16nɔrɔbuwɑ (1.000) u kɑ yɑku dɔɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ. 7 Yen kuɑ wɔkuru, yerɑ Yinni Gusunɔ u Sɑlomɔɔ kure. Mɑ unùn sɔɔwɑ u nɛɛ, ɑ mɑn bikio ye ɑ kĩ n nun kɛ.

8Mɑ Sɑlomɔɔ u nɛɛ, wee ɑ nɛn tundo Dɑfidi durom kuɑ.Mɑ ɑ mɑn kɔsire kuɑ win ɑyerɔ. 9 Tɛ, ɑ de wunɛn nɔɔmwɛɛru tu yibiɑrɑ te ɑ nɛn tundo Dɑfidi kuɑ. Domi ɑ derɑnɑ bɑndu di tɔn wuurun suunu sɔɔ te tɑ dɑbi nge yɑnisɛɛri. 10Yen sɔ tɛ, ɑ mɑn bwisi kɑ lɑɑkɑri kɛɛyɔ, kpɑ n kpĩn kɑ tɔn be kpɑrɑ. Mɑ n kun mɛ, wɑrɑ u koo kpĩ u wunɛntɔn dɑbi te kpɑrɑ.

11 Gusunɔ u Sɑlomɔɔ sɔɔwɑ u nɛɛ, nɑ nuɑ ye yɑ wɑɑwunɛn gɔruɔ. Wee, ɑ ǹ dukiɑ kɑ ɑrumɑni bikie, ǹ kun mɛbɛɛrɛ, ǹ kun mɛ be bɑ nun tusɑn gɔɔ. Mɛyɑ ɑ ǹ mɑɑ bikiewunɛn wɑɑru tu dɑkɑɑ dɑ. Adɑmɑ bwisi kɑ lɑɑkɑriwɑ ɑbikiɑ ɑ kɑ nɛn tɔmbu kpɑrɑ bènwɔllɔ nɑ derɑ ɑ bɑndu dii.12 Tɛ, kon nun bwisi kɑ lɑɑkɑri ye wɛ. Ye bɑɑsi, kon mɑɑnun dukiɑ kɑ ɑrumɑni kɑ bɛɛrɛ wɛ ye sinɑm be bɑ nungbiiye bɑ ǹ wɑɑre ɑ sere bɑndu di. Mɛyɑ wunɛn biru, gookun mɑɑ ye wɑsi.

13Yenibɑn biru, Sɑlomɔɔ u sɑrɑmɑ gunguu ten min di,mi Yinni Gusunɔn kuu bekurugirɑ wɑɑ. Mɑ u wurɑmɑYerusɑlɛmuɔ u bɑndu dii Isirelibɑ kpuron wɔllɔ.

Yiiko kɑ ɑrumɑniye Sɑlomɔɔ u mɔ(I mɑɑ mɛɛrio 9:25-28, Sinɑmbu I, 10:26-29)

14 Sɑlomɔɔ u tɑbu kɛkɛ yi dumi gɑwe mɛnnɑ nɔrɔbu kɑnɛɛru (1.400). Mɑ u mɑɑ mɑɑsɔbu mɛnnɑ nɔrɔbun subɑwɔkurɑ yiru (12.000). Mɑ u be kpuro yi yi wusu gɑsu sɔɔkɑ seremɑɑ Yerusɑlɛmuɔmiwin tii u wɑɑ. 15Uderɑwurɑkɑ sii geesu dɑbiɑ Yerusɑlɛmuɔ nge kpenu. Mɑ u derɑ dɑɑye bɑ mɔ sɛduru yɑ mɑɑ dɑbiɑ bɑɑmɑ nge dɑɑ ye bɑ mɔsikɑmɔre ye yɑ rɑ n wɑɑ Sefɑlɑn wɔwɑɔ. 16 Egibitin diyɑbɑ rɑ kɑ nùn dumi nɑɑwɛ. Tenkubɑrɑ bɑ rɑ yi dwem de.

Bɑndun Gɑri II 1:17 3 Bɑndun Gɑri II 2:617Bɑ rɑnùn tɑbukɛkɛ yi dumi gɑwen tiɑ dɔrewɑ sii geesungobi nɑtɑ (600). Kpɑ bu mɑɑ nùn dumɑ dɔre sii geesungobi wunɑɑ weeru kɑ wɔkuru. Berɑ bɑ rɑmɑɑ kɑ Hɛtibɑnsinɑmbu kɑ Sirigibun sinɑmbu dumi dɑɑwe.

Sɑlomɔɔ u sɑɑ yerun bɑnɑnsɔɔru mɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 5:15-32, 7:13-14)

18Sɑlomɔɔ uwoodɑwɛ bu Yinni Gusunɔ diru bɑniɑ, kpɑbu mɑɑ win tii sinɑ kpɑɑru bɑniɑ.

21 Yerɑ u tɔmbu nɔrɔbun subɑ wɑtɑ kɑ wɔkuru (70.000)

gɔsɑ be bɑ ko n dɑ sɔmunu sue, kɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑwɛnɛ (80.000) be bɑ ko n dɑ kpenu dɑku guunɔ. Mɑ umɑɑtɔmbu nɔrɔbun subɑ itɑ kɑ nɑtɑ (3.600) gɔsɑ be bɑ ko nsɔmbu te nɔni doke.

2 Sɑlomɔɔ u Hirɑmu, Tirin sunɔ gɔriɑ u nɛɛ, nge mɛ ɑrɑɑ nɛn tundo Dɑfidi dɑɑ ye bɑ mɔ sɛduru kɑ u kɑ winsinɑ kpɑɑru bɑnɑ, nge mɛyɑ nɛn tii nɑ mɑɑ kĩ ɑ mɑnkɛɛmɑ. 3Wee nɑ Gusunɔ nɛn Yinni diru bɑniɑmmɛ tɑ nsɑɑ wigiru. Miyɑ bɑ ko n dɑ nùn turɑre nubu durorugiɑdɔɔ dokeye, kpɑ bu win pɛɛ yi mi bɑɑdommɑ. Miyɑ bɑko n dɑ mɑɑ yɑku dɔɔ mwɑɑrɑruginu ko bururu kɑ yokɑ,tɔɔ bɑɑtere, kɑ tɔɔ wɛrɑrugiru sɔɔ, kɑ suru kpɑo bɑɑwuresɔɔ, kɑ Yinni Gusunɔn tɔɔ bɑkɑru bɑɑtere sɔɔ nge mɛ bɑIsirelibɑ yen woodɑ wɛ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. 4 Dii te, tɑko n kpɑ. Domi Gusunɔ bɛsɛn Yinni u bũnu kpuro kpɑɑrukere. 5Ǹ n mɛn nɑ, goo kun kpɛ u nùn diru bɑniɑ. Domibɑɑ wɔllu kɑ ten kpɑɑru tɑ ǹ kpɛ tu nùn mwɑ. Yen sɔ,wɑrɑ rɑ n nɛ, Sɑlomɔɔ n sere kɑ nùn diru bɑniɑ. Nɛgiɑ nko mi ko nɑ n dɑ nùn turɑre dɔɔ dokeye. 6Yen sɔ tɛ, wunɛHirɑmu, ɑ mɑn goo mɔrisiɑmɑ wi u wurɑ kɑ sii geesu kɑsii gɑndu kɑ sii wɔkusun sɔmburu yɛ kɑ sere bekɑ ye bɑ

Bɑndun Gɑri II 2:7 4 Bɑndun Gɑri II 2:15wɔkuɑ kɑ wunɔm kɑ mɑɑ gɑɑdurɑ kpɑ u n mɑɑ gɑɑnunweenɑsinun kobu yɛ gɑnɑ sɔɔ, kpɑ bu sɔmburu ko sɑnnukɑ nɛn tɔn be bɑmɑɑ yɛrumɔ bɑ kɑwɑɑ Yerusɑlɛmuminikɑ Yudɑn tem kpuro sɔɔ. Tɔn be, bɑ sɑɑwɑ be nɛn tundoDɑfidi u gɔsɑ. 7A de ɑ mɑn dɑɑ ye bɑ mɔ sɛduru kɑ sipɛrɛkɑ sɑntɑli mɔrisiɑmɑ Libɑnin di. Domi nɑ yɛ mɑ wunɛnsɔm kowobu bɑ yen burɑbu yɛ. Nɛn sɔm kowobu bɑ koobu somi sɔmbu te sɔɔ. 8 A de bu mɑn dɑɑ ye kɑsuɑmɑ yɑn kpɑ. Domi dii te nɑ kĩ n bɑni mi, tɑ kpɑ. Tɑ ko n mɑɑwɑ. 9 Sɑɑ ye sɔɔ, kon wunɛn sɔm kowobu ɑlikɑmɑn somtɔnnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ tiɑ (6.000) wɛ kɑ dĩɑ bimi yibɑ mɔ ɔɔsun som tɔnnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ tiɑ kɑ tɑmditiri nɔrɔbun subɑ nɛnɛ (800.000) kɑ sere mɑɑ gum ditirinɔrɔbun subɑ nɛnɛ.

10 Mɑ Hirɑmu, Tirin sunɔ, u Sɑlomɔɔ wisɑ tireru sɔɔu nɛɛ, geemɑ, yèn sɔ Yinni Gusunɔ u win tɔmbu kĩ, yensɔnɑ u nun kuɑ ben sunɔ. 11 I kɑ mɑn Gusunɔ IsirelibɑnYinni siɑro wi u wɔllu kɑ tem tɑkɑ kuɑ. Wee u Dɑfidibii bwisigii kɑ lɑɑkɑrigii kɑ wi u koo wi, Yinni Gusunɔsɑɑ yeru bɑniɑ kɑ sere mɑɑ win tiin sinɑ kpɑɑru. 12 Tɛ,wunɛ Sɑlomɔɔ, kon sɔm yɛro goomɔrisiɑmɑ. Yɛro u bwisimɔ too. Win yĩsirɑ Hurɑmɑbi. 13 U sɑɑwɑ kurɔ goon bii.Kurɔ wi, u sɑɑwɑ Dɑnun bweserugii. Mɑ win tundo u sɑɑTirigii. Hurɑmɑbi wi, u wurɑ kɑ sii geesu kɑ sii gɑndu kɑsii wɔkusu kɑ kpenu kɑ dɑɑn sɔmburu yɛ. U mɑɑ bekɑnsɔmburu yɛ, ye bɑ kuɑ kɑwɛɛ wunɔmgii kɑ gɑɑdurɑgii, kɑwɛɛ swɛɛ kɑ sere mɑɑ wɛɛ dɑmgii. Mɛyɑ u mɑɑ gɑɑnunweenɑsinun kobu gɑni sɔɔn sɔmburu yɛ. Sɔmbu te bɑgesi nùn nɔmu sɔndiɑ kpuro, u koo kpĩ u tu kowɑ. U koosɔmbu te kowɑ kɑ wunɛn sɔm kowobu sɑnnu kɑ sere benɛn Yinni Dɑfidi wunɛn tundo u gɔsɑ. 14 Tɛ, wunɛ mɑɑ,ɑ sun ɑlikɑmɑ kɑ ɔɔsu kɑ gum kɑ tɑm mɛ mɔrisiɑmɑ yèngɑri ɑ geruɑmi. 15Bɛsɛ sɑ komɑɑ nun dɑɑ bɔɔriɑ ngemɛnnɔɔ ɑ kĩ, kpɑ su ye mɔrisiɑmɑ kɑ goo nimkusu sere Yɑfoɔ.

Bɑndun Gɑri II 2:16 5 Bɑndun Gɑri II 3:7Kpɑ wunɛgibu bu mɑɑ nɑ bu kɑ ye dɑ Yerusɑlɛmuɔ.

16Sɑlomɔɔ u sɔbu gɑrɑ be bɑwɑɑ Isirelibɑ sɔɔ. N deemɑwin tundo Dɑfidi u rɑɑ bu gɑrɑ. Sɔɔ ben geerɑ kuɑwɑtɔnu nɔrɔbun subɑ wunɑɑ weeru kɑ wɔkurɑ itɑ kɑ nɑtɑ(153.600). 17 Mɑ u ben nɔrɔbun subɑ wɑtɑ kɑ wɔkuru(70.000) gɔsɑ bɑ n dɑ sɔmunu sue, kpɑ ben nɔrɔbun subɑwɛnɛ (80.000) bɑ n dɑ kpenu dɑku guunɔ. Ben nɔrɔbunsubɑ itɑ kɑ nɑtɑ (3.600) ye yɑ tie, bɑ n dɑ sɔm kowo be bɑtie nɔni doke.

Sɑɑ yerun bɑnɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 6:1-38)

31 Sɑlomɔɔ u sɑɑ yee ten bɑnɑ toruɑ Yerusɑlɛmuɔ guu

te bɑ mɔ Mɔriyɑn wɔllɔ mi bɑ win tundo Dɑfidi sɔɔsi. Ndeemɑ yɑmmi n dɑɑ sɑɑwɑ Ɔɔnɑni, Yebusin doo soo yeru.2 U sɑɑ yee ten bɑnɑ toruɑwɑ win bɑndun wɔɔ nnɛsensuru yirusen sɔɔ yiruse sɔɔ.

3 Bɑ dii te yĩirɑwɑ kɑ yellun yĩirutiɑ ye bɑ rɑ kɑ gɑɑnuyĩire. Ten dɛɛbu bu sɑɑwɑ gɔm soonu wɑtɑ. Ten yɑsummɑɑ sɑɑ gɔm soonu yɛndu. 4Dii ten yɑsum kɑ ten duu yeegbiikirun dɛɛbu n nɛwɑ. N sɑɑwɑ gɔm soonu yɛndu. Mɑten gunum mu sɑɑ gɔm soonu wunɑɑ teeru. Mɑ Sɑlomɔɔu ten sɔɔwɔ wurɑ geɑ pote. 5 Mɑ u dii ten tiin gɑni dɑɑye bɑ mɔ sipɛrɛ wukiri. Yen biru, u mɑɑ ye wurɑ ye yɑgeɑ sɑɑ pote. Mɑ u derɑ bɑ kpɑkpɑ wurusu kɑ yɔninweenɑsii kuɑ kuɑ gɑni yi sɔɔ. 6 Mɑ u tu burɑru kuɑ kɑkpee gobiginu. N deemɑ wurɑ ye u kɑ sɔmɑ ye kpuro kuɑmi, yɑ weewɑ sɑɑ Pɑɑfɑimun di. 7 U dii te wurɑ potewɑkɑ ten gberebɑ sɔɔ, kɑ ten kɔnnɔ suukusɔ kɑ ten gɑniɔ,kɑ ten gɑmbobɑ sɔɔ, mɑ uwɔllun kɔsobunweenɑsibu kuɑten gɑni sɔɔ.

Bɑndun Gɑri II 3:8 6 Bɑndun Gɑri II 3:178Mɑ u dii te tɑ dɛɛre gem gem bɑnɑ mi. Ten dɛɛbu kɑ

dii ten tiin yɑsummu nɛwɑ. Mu sɑɑwɑ gɔm soonu yɛndu.Mɑ ten yɑsum mɑɑ sɑɑ gɔm soonu yɛndu. Mɑ u tu wurɑgeɑ pote. Wurɑ yen geerɑ sɑɑwɑ tɔnnu yɛndu. 9Wurɑ yebɑ kɑ kulumbɑ kuɑn geerɑ sɑɑwɑ kilon bɔnu. Bɑɑ kɑ diɑye yɑ wɑɑ wɔllɔ kpuro bɑ ye wurɑ potewɑ.

10 U mɑɑ kɔsobun weenɑsibu yiru kuɑ dii te tɑ dɛɛregem gem mi sɔɔ. Mɑ u ye wurɑ pote. 11Wɔllun kɔso benkɑsɑ nnɛ ye kpuron dɛɛbu bu sɑɑwɑ gɔm soonu yɛndu.Kɑsɑ yen tiɑn dɛɛbu bu sɑɑwɑ gɔm soonu nɔɔbu. Mɑben turon kɑse teeru tɑ gɑnɑ girɑri. Mɑ tee teni tɑ kɑkɔso yirusegirun teeru girɑrinɛ. 12 Mɑ kɔso yiruse winkɑse teeru tɑ mɑɑ dii ten goo teɔnɔ girɑri. N deemɑ tenyirusewɑ tɑ kɑ gbiikoo wigiru girɑrinɛ. 13Kɔso be kpuronkɑsɑ yɑ dɛriɑrewɑ. Mɑ yen dɛɛbu kuɑ gɔm soonu yɛndu.Mɑ bɑ yɔ bɑ wuswɑɑ tĩi dii ten kɔnnɔ giɑ. 14Mɑ u dii tenbeku kɑreru kuɑ kɑwɛɛ dɑmgii yi bɑwɔkuɑ kɑ gɑɑdurɑ kɑwunɔm kɑ sere mɑɑ tom. Mɑ bɑ mɑɑ kɔsobun weenɑsibukuɑ beku te sɔɔ.

Dii ten gbere be bɑ kuɑkɑ sii gɑndu(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 7:15-22)

15 U dii ten wuswɑɑɔ gbere yiru kuɑ. Yen bɑɑyerengunum mu sɑɑwɑ gɔm soonu tɛnɑ kɑ nɔɔbu. Mɑ bɑ yefurɔsu sɔndiɑ wɔllɔ. Sin gunum mu sɑɑwɑ gɔm soonunɔɔbu. 16 U mɑɑ yɔnin weenɑsiin burɑru gɑru kuɑ ngete u rɑɑ kuɑ sɑɑ yeru mi. Mɑ u burɑ te doke furɔ sinwɔllɔ. Mɑ u dɑɑ mɑrum gɑmweenɑsim kuɑwunɔbu (100)u doke yɔni yi sɔɔ. 17Mɑ u gbere yiru ye girɑ sɑɑ yee tenwuswɑɑɔ. Tiɑ nɔm geuɔ, tiɑ mɑɑ nɔm dwɑrɔ. Mɑ u nɔmgeugiɑ ye yĩsiru kɑ Yɑkini. Mɑ u mɑɑ nɔm dwɑrugiɑ yeyĩsiru kɑ Boɑsi.

Bɑndun Gɑri II 4:1 7 Bɑndun Gɑri II 4:74

1 U mɑɑ yɑku yeru kuɑ kɑ sii gɑndu. Ten dɛɛbu busɑɑwɑ gɔm soonu yɛndu. Mɑ ten yɑsum mɑɑ sɑɑ gɔmsoonu yɛndu. Mɑ ten gunummu sɑɑ gɔm soonu wɔkuru.

Boo sii gɑnduguu(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 7:23-26)

2U boo sii gɑnduguu kuɑ. Gen nɔɔn yɑsum mu sɑɑwɑgɔm soonu wɔkuru. Gen gunum mɑɑ gɔm soonu nɔɔbu.Mɑ gen kɛkɛrɑ sɑɑ gɔm soonu tɛnɑ. Gɑ sɑɑwɑ bwɛɛrɛkɛmɑm mɑm. 3 Bɑ gen nɔɔ bɔkɑn temɔ kɛtɛbɑn weenɑsiikuɑ bɑ kɑ sikerenɑ. Gɔm soo teerun bɑɑ sɔɔ, kɛtɛ wɔkurɑbɑ kuɑ. Bɑ kɛtɛn weenɑsii yi kuɑwɑ sĩɑ yiru. Mɑ ye kpuroyɑ sɑɑ sii bɔri tiɑ kɑ boo sii gɑnduguu ge. 4 Bɑ boo gesɔndiwɑ kɛtɛn weenɑsii wɔkurɑ yirun wɔllɔ. Yen itɑ yɑwuswɑɑ kisi sɔɔ yɛsɑn nɔm geu giɑ, itɑ mɑɑ sɔɔ duu yerugiɑ, itɑ yeni mɑɑ sɔɔ yɛsɑn nɔm dwɑru giɑ, itɑ ye yɑ mɑɑtie, sɔɔ yɑri yeru giɑ. Mɑ boo ge, gɑ sɔndi kɛtɛn weenɑsiiyin wɔllɔ. Mɑ kɛtɛ ben biru gɑ wurɑ sɔɔwɔ. 5 Boo gensinummu kɑ nɔm tɑrɑru nɛ. Mɑ bɑ gen nɔɔ bɔkɑ kuɑ ngenɔrɑgiɑ. Mɑ gɑ mɑɑ nɔɔ dɛriɑre nge biibii. Gɑ koo kpĩ gunim mwɑ ditiri nɔrɔbun subɑ wunɑɑ teeru (120.000).

6U wekenu wɔkuru kuɑ mɑ u nin nɔɔbu yi sɑɑ yee tennɔm geuɔ. Nɔɔbu yeni mɑɑ ten nɔm dwɑrɔ bu wɑ bu kɑtii sɑrɑsiɑ, kpɑ bu mɑɑ kɑ yɑku yɑɑ kpɑkiɑ bɑ n yɑkudɔɔ mwɑɑrɑruginu mɔ. Boo sii gɑnduguu gen nimɑ yɑkukowobu bɑ rɑ kɑ ben nɔmɑ kɑ nɑɑsu kpɑkie.

Dendi yɑɑ ni bɑ kuɑ kɑ sisu(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 7:40-51)

7U mɑɑ dɑbu wurɑginu kuɑ wɑsi wɔkuru. U nu kuɑwɑnge mɛ bɑ nin woodɑ yi. Mɑ u nin nɔɔbu yi sɑɑ yee tennɔm geuɔ. Nɔɔbu yeni mɑɑ nɔm dwɑrɔ.

Bɑndun Gɑri II 4:8 8 Bɑndun Gɑri II 4:198U tɑbulu wɔkuru kuɑ u yi sɑɑ yerumi. U nɔɔbu yi nɔm

dwɑrɔ, mɑ u mɑɑ nɔɔbu yi nɔm geuɔ.Mɑ u mɑɑ gbɛɛ wurɑginu kuɑ wunɔbu (100) nì sɔɔ bɑ

ko n dɑ yɑku yɑɑ yɛm doke bu kɑ yɛkɑ.9 U yɑɑrɑ gɑɑ kuɑ yɑku kowobun sɔ. Yen biru, u mɑɑ

yɑɑrɑ bɑkɑ gɑɑ kuɑ kɑ yen gɑmbobɑ. Mɑ u gɑmbo be siigɑndu pote.

10U boo sii gɑnduguu ge yiwɑ yɑɑrɑ yen nɔm geuɔ sɔɔyɑri yerun nɔm dwɑru giɑ.

11Hurɑmu u torom gurɑtii kuɑ kɑ kɑɑtonu kɑ gbɛɑ yèsɔɔ bɑ ko n dɑ yɑku yɑɑ yɛm doke bu kɑ yɛkɑ. Nge mɛyɑu kɑ sɔmbu te kuɑ u kpɑ te sinɑ boko Sɑlomɔɔ u nùn yiireu ko Yinni Gusunɔn sɑɑ yee ten sɔ. 12Wee ye u mɑɑ kuɑ.Yerɑ gbere yirukɑ furɔsu yiru si bɑ koo doke gbere ben wɔllɔkɑ kɔkɔsɔ bwesenu yiru ye bɑ koo sɔndi furɔ sin wɔllɔ.13 U mɑɑ dɑɑ mɑrum weenɑsim kuɑ nɛɛru (400) kɔkɔsɔyiru yen sɔ. Kɔkɔsɔ yiru yen bɑɑyere sɔɔ, dɑɑ mɑrumweenɑsim mɛn sĩɑ yiru yiruwɑ u kuɑ u kɑ sɔndi furɔ sinwɔllɔ.14U wekenu kuɑ wɔkuru kɑ nin sɔwɑritii wɔkuru.15U boo sii gɑnduguu kuɑ, kɑ kɛtɛn weenɑsii wɔkurɑ yiruyi yi boo ge sɔɔwɑ.16Umɑɑ toromgurɑtii kuɑ, kɑ kɑɑtonu, kɑ kɑɑto donnug-inu.

Dendi yɑɑ ni sinɑ boko Sɑlomɔɔ u derɑ Hurɑmɑbi u kuɑmi, u nu kuɑwɑ kɑ sii gɑn te bɑ wɔriɑsiɑ. 17U derɑ bɑ yɑɑni kpuro kuɑ kɑ sii gɑndu Yuudɛnin wɔwɑɔ mi sɔndɑ wɑɑSukɔtu kɑ Seredɑn bɑɑ sɔɔ. 18 Sɑlomɔɔ u derɑ bɑ dendiyɑɑ ni kuɑ nu dɑbi sere bɑ ǹmɑɑ sii gɑn ten bunum yĩirɑ.

19 Sɑlomɔɔ umɑɑ derɑ bɑ dendi yɑɑ ni nu tie kuɑ. Niyɑyɑku yee wurɑgii te,kɑ tɑbulu yè sɔɔ bɑ rɑ pɛɛ sɔndi,

Bɑndun Gɑri II 4:20 9 Bɑndun Gɑri II 5:720kɑ dɑbunu kɑ nin fitilɑnu ni bɑ kuɑ kɑwurɑ geɑ. Bɑ koonu sɔrɑwɑ nge mɛ sɑɑ yerun woodɑ yɑ geruɑ.21Umɑɑ biibiin weenɑsii kuɑ kɑ fitilɑnu kɑ nin bɑkusu. Uye kpuro kuɑwɑ kɑ wurɑ geɑ.22Umɑɑ wobɑ kuɑ, kɑ nɔri, kɑ gbɛɑ, kɑ dɔɔ gurɑtii. Bɑ yekpuro kuɑwɑ kɑ wurɑ geɑ.U mɑɑ dii te tɑ dɛɛre gem gem gɑmbobɑ kɑ sɑɑ yee tentiin kɔnnɔn gɑmbobɑ kuɑ kɑ wurɑ.

51 Ye Sɑlomɔɔ u sɑɑ yee ten sɔmburu kuɑ u kpɑ, yerɑ u

sii geesu kɑ wurɑ kɑ gɑɑ ni win tundo u rɑɑ yi sɑɑ yee tensɔ kpuro gurɑmɑ u doke Yinni Gusunɔn ɑrumɑnin beruyerɔ.

Bɑ woodɑn kpɑkororu yiYinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 8:1-13)

2 Yen biru, Sɑlomɔɔ u Isirelibɑn guro gurobu kɑ benyɛnu yɛrobu kɑ bwese kɛrɑ bɑɑyeren wirugibu sokusiɑYerusɑlɛmuɔ bu kɑ Yinni Gusunɔn woodɑn kpɑkororusuɑmɑ sɑɑ Dɑfidin sinɑ kpɑɑrun di te bɑ mɑɑ mɔ Siɔni,kpɑ bu tu doke sɑɑ yeru mi. 3 Yerɑ Isirelibɑ kpuro bɑmɛnnɑ Sɑlomɔɔn mi wɔɔn suru nɔɔbɑ yiruse wì sɔɔ bɑrɑ tɔɔ bɑkɑru gɑru ko. 4 Ye ben guro guro be kpuro bɑtunumɑ, yerɑ Lefibɑ bɑ Yinni Gusunɔn woodɑn kpɑkorote suɑ, 5 kɑ win kuu bekurugii te, kɑ sere sɑɑrun dendiyɑɑ ni nu wɑɑ te sɔɔ kpuro. Yɑku kowobu kɑ Lefibɑrɑ bɑye kpuro suɑmɑ. 6 Sinɑ boko Sɑlomɔɔ kɑ Isirelibɑ kpurobe bɑ mɛnnɛ mi, bɑ nɑ bɑ yɔrɑ Yinni Gusunɔn woodɑnkpɑkoro ten wuswɑɑɔ. Mɑ bɑ yɑɑnu kɑ kɛtɛ dɑbinu go bɑkɑ yɑkunu kuɑ. Sɑbe ni bɑ go mi, nu ǹ gɑrirɔ.

7 Mɑ yɑku kowobu bɑ kɑ Yinni Gusunɔn woodɑnkpɑkoro te dɑ ten ɑyerɔ dii te tɑ dɛɛre gem gem sɔɔ. Bɑ

Bɑndun Gɑri II 5:8 10 Bɑndun Gɑri II 6:2tu yiwɑ wɔllun kɔsobun weenɑsibu yirun kɑsin kɔkɔrɔ.8 Kɔso be, bɑ kɑsɑ dɛriewɑ bɑ woodɑn kpɑkoro te kɑ tennɛnutii wukiri. 9Bɑ koo kpĩ bu nɛnutii yi wɑ yi tere sɑɑ diite tɑ dɛɛre gem gem kɔnnɔn di. Domi bɑ yi kuɑwɑ yi dɛu.Adɑmɑ bɑ ǹ kpɛ bu yi wɑ sɑɑ tɔɔn di. Miyɑ kpɑkoro te, tɑwɑɑ sere kɑ gisɔn gisɔ. 10Gɑɑnu sɑri kpɑkoro te sɔɔ, mɑ nkun mɔ woodɑ wɔkurun kpee bɛsi yiru ye Mɔwisi u dokemi. Yinni Gusunɔwɑ u nùn yi wɛ Horɛbun guurɔ sɑnɑmmɛ u kɑ Isirelibɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ ye bɑ yɑrimɑ Egibitindi.

11 Yɑku kowobu bɑ tii dɛɛrɑsiɑ. Adɑmɑ bɑ ǹ kue ngemɛ woodɑ yɑ nɛɛ bu ko wuuru kɑ wuuru. Mɑ be kpurobɑ yɑrɑ sɑɑ yee ten min di. 12Mɑ Lefibɑ kpuro be bɑ sɑɑwom kowobu, Asɑfu kɑ Hemɑni kɑ Yedutum kɑ ben bibukɑ begibu kpuro bɑ yɑbenu sebuɑ ni bɑ kuɑ kɑwɛɛ dɑmgiibɑ kɑ yɔ yɑku yerun sɔɔ yɑri yeru giɑ bɑ sɛkɛtirɛnu nɛnikɑ guunu kɑmɔrɔkunu. Mɑ yɑku kowobuwunɑɑ teeru bɑwɑɑ ben bɔkuɔ bɑ kɔbi soomɔ. 13 Be bɑ kɔbi soomɔ kɑ bebɑ womusu mɔ bɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑmɔ bɑ mɔ, i YinniGusunɔ siɑro, domi u sɑɑwɑ tɔn geo, win durom mu ko nwɑɑwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ.

Ye bɑ mɔ mɛ, sɑɑ yerɑ guru wii wurorɑ Yinni Gusunɔnsɑɑ yee te wukiri. 14Mɑ yɑku kowobu bɑ kpɑnɑ bu yɔrɑbu ben sɔmburu ko guru wii ten sɔ. Domi Yinni Gusunɔnyiikon girimɑ yɑ dii te yibɑ.

61Yerɑ Sɑlomɔɔ u nɔɔgiru suɑ u nɛɛ,

Yinni Gusunɔ, ɑ bwisikɑ ɑ n wɑɑ guru wii sinumgiru sɔɔ.2Adɑmɑ nɛ, nɑ nun wɑɑ yee geeru bɑniɑmi kɑɑ n wɑɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ.

Gɑri yi Sɑlomɔɔ

Bɑndun Gɑri II 6:3 11 Bɑndun Gɑri II 6:14u Isirelibɑ sɔɔwɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 8:14-21)

3 Yerɑ sinɑ boko Sɑlomɔɔ u sĩirɑ Isirelibɑ kpuron migiɑ, mi bɑ yɔ. Mɑ u bu domɑru kuɑ. 4 U geruɑ u nɛɛ, nɑGusunɔ Isirelibɑn Yinni siɑrɑ. Domi u win nɔɔ mwɛɛruyibiɑ te u Dɑfidi nɛn tundo kuɑ u nɛɛ, 5 sɑɑ mìn di u wintɔmbu Isirelibɑ yɑrɑmɑ Egibitin di, u ǹ wuu gɑgu gɔsɑben wusu gɑsu sɔɔ bu kɑ diru bɑni mi bɑ koo nùn sɑ. Uǹ mɑɑ goo gɔsɑ u n kɑ sɑɑ win tɔmbun kpɑro. 6 AdɑmɑYerusɑlɛmuwɑ u gɔsɑ bu kɑ nùn sɑɑ yeru bɑniɑ mi. MɛyɑumɑɑDɑfidi gɔsɑ un kɑ sɑɑ ben kpɑro. 7Nɛn tundoDɑfidiwi, u rɑɑ gɔru doke u Gusunɔ bɛsɛn Yinni diru bɑniɑ. 8MɑYinni Gusunɔ u nùn sɔɔwɑ u nɛɛ, yɑ wɑ ye u gɔru doke ukɑ nùn diru bɑniɑ. 9 Adɑmɑ n ǹ wi, u koo nùn tu bɑniɑ.Win bii wi u koo mɑ, wiyɑ u koo tu bɑni. 10 Tɛ, YinniGusunɔ uwinnɔɔmwɛɛ te yibiɑ. Weenɛ, Sɑlomɔɔ, nɑ sinɑbɛsɛ Isirelibɑn sinɑ gɔnɑ wɔllɔ nɑ kuɑ nɛn tundo Dɑfidinkɔsire. Yen biru, nɑ Gusunɔ bɛsɛn Yinni dii te bɑniɑ mi bɑko n dɑ nùn sɑ. 11 Dii te sɔɔrɑ nɑ win woodɑn kpɑkororuwɑɑ yeru kuɑ. Kpee bɛsi yiruwɑ yi wɑɑ kpɑkoro te sɔɔ, yìsɔɔ bɑ win woodɑbɑ yoruɑ be u bɛsɛn bɑɑbɑbɑ wɛ.

Sɑlomɔɔn kɑnɑru(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 8:22-53)

12 Yerɑ Sɑlomɔɔ u yɔrɑ Yinni Gusunɔn yɑku yerunwuswɑɑɔ Isirelibɑn nɔni biru, mɑ u nɔmɑ yiiyɑ wɔllɔ ukɑnɑru kuɑ. 13 N deemɑ Sɑlomɔɔ u rɑɑ turɑru gɑru kuɑkɑ sii gɑndu. Mɑ u tu doke sɑɑ yerun yɑɑrɑ yen suunusɔɔ. Turɑ ten dɛɛbu bu sɑɑwɑ gɔm soonu nɔɔbu. Tenyɑsum mɑɑ gɔm soonu nɔɔbu. Mɑ ten gunum mɑɑ sɑɑgɔm soonu itɑ. Miyɑ u yɔɔwɑ u yiirɑ Isirelibɑ kpuronwuswɑɑɔ. Mɑ u nɔmɑ yiiyɑ wɔllɔ u nɛɛ, 14 Gusunɔ, bɛsɛIsirelibɑn Yinni, goo mɑɑ sɑri nge wunɛ wɔllɔ kɑ temɔ.Wunɛn bwɑɑ be bɑ nun mɛm nɔɔwɑmmɛ kɑ gɔru tiɑ, ɑ

Bɑndun Gɑri II 6:15 12 Bɑndun Gɑri II 6:27rɑ ɑrukɑwɑni ye ɑ kɑ bu bɔkuɑ yibie, kpɑ ɑ bu wunɛnwɔnwɔndu sɔɔsi. 15Wee ɑ wunɛn nɔɔ mwɛɛru yibiɑ te ɑwunɛn bɔɔ Dɑfidi nɛn tundo kuɑ. Ye ɑ nùn sɔɔwɑ kpuro,ɑ ye kuɑ gisɔ kɑ wunɛn dɑm. 16 Yen sɔ, Gusunɔ bɛsɛnYinni, ɑ nɔɔ mwɛɛ te yibio te ɑ nùn kuɑ mi. A nɛɛ, u ǹkɔsire biɑmɔ win bibun bweseru sɔɔ wi u koo win bɑndudi, bii be, bɑ n tii nɛni dee dee ben wɑɑru sɔɔ, mɑ bɑ nunmɛm nɔɔwɑmmɛ nge mɛ wi, Dɑfidi u kuɑ. 17Ǹ n mɛn nɑ,Gusunɔ bɛsɛn Yinni, ɑ de wunɛn gɑri yi ɑ nùn sɔɔwɑ mikpuro yi koorɑ.

18Adɑmɑ kɑɑ sere kpĩ ɑ sinɑ temmɛ sɔɔ kɑ gem? Domiwɔllɑ kun nun turɑ. Kɑɑ sere gere dii te nɑ nun bɑniɑmini? 19Kɑmɛ, Gusunɔ nɛn Yinni, ɑ nɛn gere swɑɑ dɑkio,kpɑ ɑ nɛn kɑnɑru nɔ te nɑ mɔ gisɔ. 20 A de wunɛn nɔniyi n wɑɑ dii te sɔɔ wɔkuru kɑ sɔɔ sɔɔ. A nɛn kɑnɑru swɑɑdɑkio te nɑ mɔ yɑm mini. Domi miyɑ ɑ nɛɛ, kɑɑ tii sɔɔsi.21Nɛ kɑ wunɛn tɔmbu, sɑ n mɛnnɑ yɑm mini, sɑ kɑnɑrumɔ, ɑ sun swɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di mi ɑ wɑɑ kpɑ ɑ sunsuuru kuɑ.

22Goo ù n win winsim torɑri, mɑ bɑ yɛro tilɑsi kuɑ u kɑnɑ mini u bɔre yɑku yerɔ, 23 nɑ nun kɑnɑmɔ ɑ yɛro swɑɑdɑkio wɔllun di kpɑ ɑ bu siriɑ. A tɔn kɔso nùn win kɔsɑkɔsieyo, kpɑ ɑ mɑɑ gemgii nùn win gem wɛ.

24Yibɛrɛbɑ bɑ nwunɛn tɔmbu Isirelibɑ kɑmiɑ yèn sɔ bɑnun torɑri, mɑ bɑ gɔru gɔsiɑ bɑ nɑ bɑ nun suuru kɑnɑmɔdii teni sɔɔ, 25 ɑ bu swɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di, kpɑ ɑ buben durum suuru kuɑ. Kpɑ ɑ de be bɑ yoru mwɛɛrɑ buwurɑmɑ tem mɛ sɔɔ mɛ ɑ rɑɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ.

26 À n derɑ gurɑ yɑ yɔrɑ yèn sɔ bɑ nun torɑri, mɑ bɑgɔru gɔsiɑ yèn sɔ ɑ bu sekuru doke, mɑ bɑ mɛɛrimɑ yɑmmini bɑ nun sɑɑmɔ bɑ kɑnɑru mɔ, 27 ɑ bu swɑɑ dɑkio sɑɑwɔllun di, kpɑ ɑ bu ben durum suuru kuɑ. A bu swɑɑ geɑ

Bɑndun Gɑri II 6:28 13 Bɑndun Gɑri II 6:39sɔɔsio yè sɔɔ bɑ koo sĩ, kpɑ ɑ de gurɑ yu nɛ tem mɛ sɔɔ,mɛ bɛsɛ wunɛn tɔmbu sɑ tubi di mi.

28Gɔɔru tɑ n duɑ temmɛ sɔɔ, ǹ kunmɛ kɛsi kɛsi bɑrɑru,ǹ kun mɛ dĩɑnun gɔɔ, ǹ kun mɛ twee, ǹ kun mɛ kɔkɔnugɑnu ni nu rɑ dĩɑnu sɑnku, ǹ kun mɛ yibɛrɛbɑ bɑ n temmɛn wusu tɑrusi, ǹ kun mɛ bɑrɑ bwese bwesekɑ yɑ nwunɛn tɔmbu deemɑ, ǹ kunmɛwɑhɑlɑ gɑɑ, 29bɑ n seewɑbɑ kɑnɑru mɔ mɑ ben bɑɑwure u win torɑru wurɑ wingɔruɔ, mɑ u win nɔmɑ suemɑ dii tenin berɑ giɑ, 30 ɑ buswɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di mi ɑ wɑɑ kpɑ ɑ bu suuru kuɑ ɑbɑɑwure kuɑ nge mɛ u sɑɑ. Domi wunɛ turowɑ ɑ tɔnungɔru yɛ. 31 Kpɑ bu nun nɑsiɑ bɑ n sĩimɔ wunɛn swɛɛ sɔɔben wɑɑru kpuro sɔɔ tem mɛ sɔɔ, mɛ ɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ.

32 Tɔn tuko goo ù n nɑ u kɑ nun sɑ yèn sɔ u nuɑ wunɛnyĩsirɑ kpɑ, mɑ ɑ dɑm bɑkɑm mɔ, mɑ yɛro u kɑnɑru mɔdii te sɔɔ, 33 ɑ nùn swɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di mi ɑ wɑɑ,kpɑ ɑ nùn kuɑ ye u nun bikiɑmɔ. Kpɑ hɑnduniɑn tɔmbukpuro bu nun giɑ, kpɑ bu nun nɑsiɑ nge mɛ wunɛn tɔmbuIsirelibɑ bɑ nun nɑsie, kpɑ bɑ n yɛ mɑ wunɑ bɑ rɑ sɑ diite sɔɔ, te nɑ bɑnɑ mini.

34 À n wunɛn tɔmbu Isirelibɑ woodɑ wɛ bu dɑ bu benyibɛrɛbɑ tɑbu wɔri, mɑ bɑ kɑnɑru koosimɑ wunɛn mi, bɑmɛɛrimɑ wunɛn gee ɑ gɔsɑ, kɑ dii te nɑ nun bɑniɑn berɑgiɑ, 35 ɑ ben kɑnɑru swɑɑ dɑkio wɔllun di kpɑ ɑ bu kuɑdee dee.

36Bɑ n dɑɑmɑɑnun torɑri domi goo sɑriwi u ku rɑ tore,mɑwunɛnmɔru yɑ seewɑ, ɑ bu yibɛrɛbɑ nɔmu sɔndiɑ, mɑbɑ bu mwɛɛrɑ bɑ kɑ dɑ bɑ yoru dimɔ turukuɔ ǹ kun mɛmi n tomɑ, 37-38 bɑ n bwisikɑ tem mi bɑ yoru dimɔ mi mɑbɑ gɔru gɔsiɑ mɑm mɑm bɑ nun tii wɛ, mɑ bɑ tem mɛnimɛɛrimɑmɛ ɑ ben bɑɑbɑwɛ, kɑ wuu geni ge ɑ gɔsɑ kɑ sɑɑyee te nɑ nun bɑniɑ mini, bɑ n kɑnɑru mɔ bɑ mɔ, bɑ nuntorɑri, bɑ durum kuɑ, 39 ɑ bu swɑɑ dɑkio sɑɑ wɔllun di miɑ wɑɑ kpɑ ɑ bu kuɑ dee dee, kpɑ ɑ bu ben torɑnu kpuron

Bɑndun Gɑri II 6:40 14 Bɑndun Gɑri II 7:6suuru kuɑ. 40Tɛ, Gusunɔ nɛn Yinni, ɑ de ɑ nɔni wukiɑ kpɑɑ swɑɑ dɑki kɑnɑ te nɑ mɔ.41Yinni Gusunɔ,ɑ seewo ɑ nɑ mi ɑ rɑ wɛre,wunɛ kɑ wunɛn woodɑn kpɑkororu,mi wunɛn dɑm mu rɑ sɔɔsire.A de wunɛn yɑku kowobu bɑ n fɑɑbɑ mɔ.Kpɑ be bɑ nun mɛm nɔɔwɑmmɛbɑ n nuku dobu mɔ doo nɔɔru sɔ.42Yinni Gusunɔ,ɑ ku wi ɑ gɔsɑ biru kisi.A wunɛn durom yɑɑyomɛ ɑ Dɑfidi wunɛn sɔm kowo kuɑ.

Sɑɑ yee ten wukiɑbu(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 8:62-66)

71 Sɑnɑm mɛ Sɑlomɔɔ u kɑnɑru kuɑ u kpɑ, yerɑ dɔɔ u

sɑrɑmɑ wɔllun di u yɑku dɔɔ mwɑɑrɑrugii ni kɑ yɑku ninu tie mwɑ. Mɑ Yinni Gusunɔn yiikon girimɑ yɑ dii tewukiri. 2Yɑku kowobu bɑ ǹ kpĩɑ bu du Yinni Gusunɔn sɑɑyerɔ, domi win yiikon girimɑ yɑ yibɑ ten mi. 3Ye Isirelibɑkpuro bɑ dɔɔ wi kɑ Yinni Gusunɔn yiikon girimɑ ye wɑ yɑsɑrɑmɑ yɑ wɑɑ sɑɑ yee ten wɔllɔ, yerɑ bɑ yiirɑ bɑ sirirutem girɑri turɑrun wɔllɔ te bɑ kuɑ kɑ kpenu. Mɑ bɑ YinniGusunɔ siɑrɑmɔ bɑ mɔ, Yinni Gusunɔ u sɑɑwɑ tɔn geo.Win durom mu rɑ n wɑɑwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ.

4 Isirelibɑ kpuro kɑ sinɑ boko bɑ yɑkunu kuɑ YinniGusunɔn wuswɑɑɔ. 5Yen dɔmɑ te, Sɑlomɔɔ u nɑɑ kinɛnunɔrɔbun subɑ yɛndɑ yiru (22.000) go kɑ yɑɑnu nɔrɔbunsubɑ wunɑɑ teeru (120.000). Nge mɛyɑ bɑ kɑ sɑɑ yee tewukiɑ. 6Yɑku kowobubɑ yɔ ben ɑyenɔ,mɑLefibɑbɑdweeyɑnu soomɔ, ni sinɑ boko Dɑfidi u derɑ bɑ kuɑ bu kɑ YinniGusunɔ sɑ. N deemɑ u rɑɑ bu yiire bu womu geni ko bu

Bɑndun Gɑri II 7:7 15 Bɑndun Gɑri II 7:15nɛɛ, Gusunɔn durommu ko nwɑɑwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ.Mɑ yɑku kowobubɑ kɔbi soomɔ Isirelibɑ kpuronwuswɑɑɔmi bɑ yɔ. 7 Sɑlomɔɔ u sɑɑ yee ten yɑɑrɑn suunu dɛɛrɑsiɑye yɑ wɑɑ sɑɑ yee ten tii tiin wuswɑɑɔ. Domimiyɑ u yɑkudɔɔ mwɑɑrɑruginu kɑ siɑrɑbun yɑkunu kuɑ yèn sɔ yɑkuyee te bɑ kuɑ kɑ sii gɑndu ten ɑyerɑ kun turɑ bu kɑ yɑkuni kpuro ko mi.

8Sɑlomɔɔ kɑ Isirelibɑ kpuro bɑ tɔɔ bɑkɑ te diwɑ sere sɔɔnɔɔbɑ yiru. Mɑ tɔn dɑbiru tɑ nɑ sɑɑ Hɑmɑtin tem kpurondi, n kɑ girɑri Egibitin dɑɑru giɑn di. 9 Sɔɔ nɔɔbɑ itɑse,bɑ mɑɑ mɛnnɑ be kpuro bɑ yɑku yee te dɛɛrɑsiɑ bɑ yinɛnɛm. Bɑ ye kuɑwɑ sɔɔ nɔɔbɑ yiru. Yen biruwɑ bɑ mɑɑtɔɔ bɑkɑrun tii di sere sɔɔ nɔɔbɑ yiru. 10Wɔɔn suru nɔɔbɑyirusen sɔɔ yɛndɑ itɑse sɔɔrɑ Sɑlomɔɔ u derɑ tɔmbɑwurɑben yɛnusɔ. Mɑ bɑ nuku dobu mɔ durom mɛ Gusunɔ uDɑfidi kɑ Sɑlomɔɔ kɑ sere win tɔmbu Isirelibɑ kuɑn sɔ.

Yinni Gusunɔu kpɑm Sɑlomɔɔ kure(I mɑɑ mɛɛrio 1:7-12, Sinɑmbu I, 9:1-9)

11 Sɑnɑmmɛ Sɑlomɔɔ u Yinni Gusunɔn sɑɑ yeru kɑ wintiin sinɑ kpɑɑru bɑnɑ u kpɑ, mɑ ye kpuro yɑ koorɑ, ye ugɔru doke u ko Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ kɑ sere mɑɑ wintiin sinɑ kpɑɑrɔ, 12yerɑ Yinni Gusunɔ u nùn kure wɔkuru.Mɑ u nùn sɔɔwɑ u nɛɛ, nɑ wunɛn kɑnɑru nuɑ. Nɑ yɑmmi gɔsɑ. Miyɑ bɑ ko n dɑ mɑn yɑkunu kue. 13Nɑ n wɔllukɛnuɑ, mɑ gurɑ kun mɑɑ nɛmɔ, ǹ kun mɛ nɑ derɑ tweeyi tem mɛ wukiri yi mɛn dĩɑnu di, ǹ kun mɛ nɑ n mɛntɔmbu kɛsi kɛsi bɑrɑnu sure, 14 sɑɑ ye sɔɔ, bɛɛ be i sɑɑnɛn tɔmbu, i nɛn yĩsiru sɔɔwɑ, mɑ i tii kɑwɑ i bɛɛn dɑɑkɔsɑ deri, mɑ i mɑn sokɑ, kon bɛɛ wurɑri wɔllun di kpɑn bɛɛ bɛɛn torɑnu suuru kuɑ, kpɑ n bɛɛn tem ɑrumɑniwesiɑ. 15 Sɑɑ ye sɔɔ, kon bɛɛ mɛɛri kpɑ n kɑnɑ ni i mɑn

Bɑndun Gɑri II 7:16 16 Bɑndun Gɑri II 8:6koosimɑ sɑɑ yeru mini swɑɑ dɑki. 16 Tɛ, nɑ tu gɔsɑ nɑ yinɛnɛm nɛn sɔ, tɑ n kɑ nɛn yĩsiru sɔɔwɑ. Ten miyɑ nɛnnɔni kɑ nɛn gɔru kpuro ko n woo. 17Wunɛ mɑɑ Sɑlomɔɔ,ɑ n sĩimɔ nge mɛ wunɛn tundo Dɑfidi u sĩɑ, mɑ ɑ mɔ yenɑ nun yiire kpuro, mɑ ɑ nɛn woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑmmɛ,18 kon wunɛn bɑndun dɑm sire nge mɛ nɑ wunɛn tundoDɑfidi nɔɔ mwɛɛru kuɑ nɑ nɛɛ, u ǹ kɔsire biɑmɔ wi u koobɑndu di Isireliɔ. 19 Adɑmɑ ì n gɔsirɑ i nɛn woodɑbɑ deribe nɑ bɛɛwɛ, mɑ imɑɑ dɑ i bũnu sɑwɑ, 20kon bɛɛwunɑwɑnɛn tem di mɛ nɑ bɛɛ wɛ. Kpɑ n dii te yinɑ te nɑ gɔsɑ nɑyi nɛnɛm nɛn yĩsirun sɔ mi. Kpɑ n de bwesenu kpuro nutu yɛɛ. 21 Be bɑ rɑɑ ten kpɑɑru yɛ yellu, bɑ n sɑrɔ mi, bitikoo bumwɑ kpɑ bu bikiɑ bu nɛɛ, mbɑn sɔnɑ Yinni Gusunɔu wuu geni kɑ dii teni kuɑ mɛ. 22 Kpɑ bu wisi bu nɛɛ, bɑGusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni deriwɑ, wi, wi u bu yɑrɑmɑEgibitin di mɑ bɑ dɑ bɑ bũnu yiirɑmmɛ bɑ sɑɑmɔ. Yensɔnɑ u derɑ wɑhɑlɑ yeni kpuro yɑ bu deemɑ.

Ye Sɑlomɔɔ u mɑɑ kuɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 9:10-28)

81Wɔɔ yɛndun bɑɑ sɔɔrɑ Sɑlomɔɔ u Yinni Gusunɔn sɑɑ

yeru kɑ sere mɑɑ win tiin sinɑ kpɑɑru bɑnɑ u kpɑ. 2 Umɑɑ wuu si Hurɑmu u nùn kɑ sɔnwɑ. Mɑ u derɑ Isirelibɑbɑ sinɑ mi.

3 Sɑlomɔɔ u Hɑmɑti wɔri ye yɑ wɑɑ Sobɑn berɑ giɑ, mɑu ye mwɑ. 4 U tem mi gɑɑnu ku rɑ kpin wuu ge bɑ mɔTɑdimɔri bɑnɑ kɑ sere mɑɑ Hɑmɑtin wuu sìn mi bɑ ko ndɑ win dĩɑnu bere. 5 U Bɛti Horoni ye yɑ wɑɑ gunguruwɔllɔ kɑ ye yɑ wɑɑ wɔwɑɔ bɑnɑ. Wuu si, su gbɑrɑnukɑ gɑmbobɑ mɔ, kɑ mɑɑ yen sɛretinu. 6 U mɑɑ wuu gebɑ mɔ Bɑlɑti bɑnɑ kɑ wuu sìn mi u ko n dɑ win dĩɑnubere. Mɑ u sin gɑsu sɔɔ win tɑbu kɛkɛ yi dumi gɑwe

Bɑndun Gɑri II 8:7 17 Bɑndun Gɑri II 8:16beruɑ kɑ mɑɑsɔbu. Ye Sɑlomɔɔn gɔru gɑ kĩ, yerɑ u bɑnɑYerusɑlɛmuɔ kɑ Libɑniɔ, kɑ sere wuu si u mɔ sɔɔ.

7 Tɔn be bɑ tie Hɛtibɑ sɔɔ, kɑ Amɔrebɑ sɔɔ, kɑ Feresibɑsɔɔ, kɑ Hefibɑ sɔɔ, kɑ Yebusibɑ sɔɔ, be, be bɑ ǹ sɑɑIsirelibɑ, 8 ben bibun bwese te tɑ seewɑ ben biru, terɑSɑlomɔɔ u yoo sɔmɑ koosiɑ sere kɑ gisɔn gisɔ. 9 Sɑlomɔɔu ǹ Isirelibɑn goo yoo sɔmburu koosie. Be, bɑ sɑɑwɑ wintɑbu kowobu kɑ wirugibu, kɑ tɑbu sinɑmbu, kɑ tɑbu kɛkɛyi dumi gɑwen kpɑrobu. 10Wirugii be Sɑlomɔɔ u gɔsɑ bukɑwin tɔmbu kpɑrɑ sɔmbu te sɔɔ, ben geerɑ sɑɑwɑ goobukɑ weerɑɑkuru (250).

11 Sɑlomɔɔ u derɑ win kurɔ wi u sɑɑ Egibiti sunɔn biiu yɑrɑ Dɑfidin yɛnun di ge u bɑnɑ. U nɛɛ, win kurɔkun sinɑmɔ Dɑfidi Isirelibɑn sinɑ bokon yɛnuɔ. Domi mibɑ woodɑn kpɑkororu doke, yɑm mi, mu kuɑwɑ mi yɑmdɛɛrɑm.

12 Yerɑ Sɑlomɔɔ u yɑku dɔɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ yɑkuyee ten wɔllɔ te u bɑnɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerunwuswɑɑɔ. 13 U rɑ yɑkunu ko nge mɛ Mɔwisin woodɑyɑ geruɑ tɔɔ bɑɑteren sɔ, kɑ suru kpɑon sɔ, kɑ tɔɔwɛɛrɑrugiru sɔɔ kɑ tɔɔ bɑkɑnu itɑ yenin sɔ ni bɑ rɑ kowɔɔtiɑ sɔɔ. Niyɑ pɛɛ ye bɑ ku rɑ seeyɑtiɑ doken tɔɔ bɑkɑru, kɑduurubun tɔɔ bɑkɑru, kɑ seremɑɑ Kunun tɔɔ bɑkɑru. 14Uyɑku kowobuyiwuuwuukɑngemɛwin tundoDɑfidi u rɑɑkuɑ. Yɑku kowo ben bɑɑwure kɑ win sɔmburu. Lefibɑ kɑmɑɑ ben sɔmburu. Berɑ bɑ rɑ n Yinni Gusunɔ siɑrɑmɔ tɔɔbɑɑtere kpɑ bu mɑɑ yɑku kowobu somi ben sɔmɑ sɔɔ. Mɑbɑ kɔnnɔsun kɔsobu yi yi wuu wuukɑ. 15 Bɑ ǹ sinɑ bokonwoodɑ sɑre ye u yi yɑku kowobu kɑ Lefibɑn sɔ kɑ seremɑɑɑrumɑni beru yerun sɔ.

16 Nge mɛyɑ bɑ kɑ sɑɑ yee ten sɔmbu te kpuro kpɑrɑsɑɑ ten torubun di sere bɑ dɑ bɑ kɑ tu wiru go. Nge mɛyɑbɑ kɑ dii te bɑnɑ bɑ kpɑ.

Bɑndun Gɑri II 8:17 18 Bɑndun Gɑri II 9:817Yen biru Sɑlomɔɔ u dɑ Ɛsioni Gebɛɛɔ kɑ Elɔtuɔ. Wuu

si, su wɑɑwɑ nim wɔkun bɔkuɔ Edɔmun temɔ. 18Hurɑmuu derɑ win sɔm kowo be bɑ nim yɛ bɑ kɑ Sɑlomɔɔ goonimkusu dɑɑwɑ. Mɑ bɑ dɑ Ofiriɔ kɑ Sɑlomɔɔn sɔmkowobu sɑnnu. Min diyɑ bɑ kɑ sinɑ boko Sɑlomɔɔ wurɑntɔnnu wɔkurɑ itɑ nɑɑwɑ.

Sebɑn sunɔ tɔn kurɔu Sɑlomɔɔ mɛɛrim dɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 10:1-13)

91Sɑɑ yè sɔɔ Sebɑn sunɔ tɔn kurɔ u nuɑmɑYinni Gusunɔ

u derɑ Sɑlomɔɔ u yĩsiru yɑrɑ, yerɑ u dɑ u kɑ Sɑlomɔɔnbwisi yin sɑkɑ mɛɛri kpɑ u nùn gɑɑ dɑbinu bikiɑ. U turɑYerusɑlɛmuɔ, kɑ win sinɑ bwɑɑ dɑbinu be bɑ nùn swĩi,kɑ yooyoo si su turɑre kɑ wurɑ dɑbinu sɔɔwɑ, kɑ kpeegobiginu. Ye u turɑ Sɑlomɔɔnmi, mɑ u geruɑ kpuro ye yɑwɑɑ win gɔruɔ. 2Mɑ Sɑlomɔɔ u nùnwisɑ kpuro ye u bikiɑ.Yen gɑɑ kun nùn wisibu sɛsie. 3 Ye kurɔ wi, u Sɑlomɔɔnbwisi yi kpuro wɑ, kɑ dii te u bɑnɑ 4 kɑ dĩɑ ni u rɑ di, kɑwin bwɑɑbun wɑɑ yeru, kɑ win sɔm kowobun yɑɑ ni bɑrɑ doke bu kɑ nùn nɔɔri, kɑ sere be bɑ rɑ nùn tɑm dokeyenɔrɑɔginu, kɑ yɑku ni u rɑ ko diru mi u rɑ Yinni Gusunɔsɑ, 5ye kpuro yɑ nùn biti mwɑ sere uwommwɛ. Mɑ u sinɑboko Sɑlomɔɔ sɔɔwɑ u nɛɛ, wunɛn dɑm kɑ wunɛn bwisinbɑɑru ye nɑ nuɑ sɑɑ nɛn temdi, ye kpuro geemɑ. 6Adɑmɑnɑ ǹ dɑɑ gɑri yi nɑɑnɛ kue sere nɑ kɑ tunumɑ mini. Weenɛn nɔni yi ye kpuro wɑ. Kɑ gem, ye nɑ wɑ mini, bɑ ǹdɑɑ mɑn yen bɔnu sɔɔwɑ. Wunɛn bwisi kɑ wunɛn dukiɑyɑ kpɑ n kere nge mɛ wunɛn yĩsirɑ yɑrɑ. 7Doo nɔɔrugibɑwunɛn tɔmbu kɑ wunɛn sɔm kowo be bɑ nun nɔɔrimɔ sɑɑbɑɑyere. Mɑ bɑ wunɛn bwisi yin gɑri swɑɑ dɑki. 8 NɑGusunɔwunɛn Yinni siɑrɑ wi u nun durom kuɑ u nun swĩi

Bɑndun Gɑri II 9:9 19 Bɑndun Gɑri II 9:19Isirelibɑn sinɑ gɔnɑwɔllɔ. U bu kĩwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ.Yen sɔnɑ u nun kuɑ ben sunɔ ɑ n dɑ kɑ bu sirie dee dee.

9 Mɑ u sinɑ boko wurɑ kɑ tɔnnu itɑ kɑ bɔnu, kɑ mɑɑturɑre kɑ kpee gobiginu. Sɑlomɔɔ kun mɑɑ turɑre wɑɑregɑm gum di yɑ n kpɑɑru nɛ mɛ.

10Hurɑmun sɔm kowobu kɑ Sɑlomɔɔgii be bɑ kɑ wurɑnɑɑmɔ Ofirin di, beyɑ bɑmɑɑ kɑ dɑɑ geɑ ye bɑmɔ sɑntɑlikɑ kpee gobiginu nɑɑmɔ. 11 Mɑ sinɑ boko u kɑ dɑɑ yeyɔɔtii kuɑ sɑɑ yerɔ kɑ sere mɑɑ win tiin dirɔ. Dɑɑ yerɑ umɑɑ kɑ wom kowobun mɔrɔkunu kɑ ben guunu kuɑ. Dɑɑyen bweserɑ kun sɑɑrɑ mɔ. Mɛyɑ bɑ ǹ mɑɑ yen bweseruwɑɑre Yudɑn temɔ.

12 Sɑlomɔɔ u sunɔ tɔn kurɔ wi wɛ kpuro ye u bikiɑ. Unùn kɛru kɑwɑ n kere ye u kɑ nɑ. Yen biru, mɑ kurɔ wi, ugɔsirɑ u wurɑ win temɔ kɑ win bwɑɑbu.

Sɑlomɔɔn dukiɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 10:14-29)

13Wurɑ ye Sɑlomɔɔ u rɑwɑwɔɔ kɑwɔɔ yɑ sɑɑwɑ tɔnnuyɛndu. 14 Ye bɑɑsi, u rɑ mɑɑ wurɑ kɑ sii geesu mwɛtenkubɑn mi kɑ mɑɑ sinɑm be u kɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑnmi, kɑ sere mɑɑ win tem beri berikɑn wirugibun mi.

15-16U derɑ bɑ tɛrɛ bɑkɑnu goobu (200) kɑ tɛrɛ piiminugoobɑ wunɔbu (300) kuɑ kɑ wurɑ. Tɛrɛ bɑkɑ nin teerunbunum mu sɑɑwɑ kilo nɔɔbɑ tiɑ. Mɑ piimii nin teerunbunum mu mɑɑ sɑɑ kilo itɑ. Mɑ u tɛrɛ ni doke diru gɑrusɔɔ te bɑ sokumɔ Libɑnin dɑɑ sɔɔ, win sinɑ kpɑɑrɔ.

17 Yerɑ u mɑɑ sinɑ kitɑru kuɑ kɑ suunu donnu, mɑ utu wurɑ geɑn tii pote. 18 Sinɑ kitɑ te, tɑ yɔɔtiɑ mɔwɑ nɑɑdɑbusɑnu nɔɔbɑ tiɑ. Mɑ bɑ ten nɑɑ sɔnditiɑ kuɑ kɑ wurɑ.Mɑ tɑ nɔm sɔnditiɑmɔ yɛsi yɛsikɑ. Yen bɑɑyeren bɔkuɔrɑbɑ gbee sunɔn weenɑsiɑ kuɑ yɑ yɔ, tiɑ nɔm dwɑrɔ, tiɑmɑɑ nɔm geuɔ. 19 Mɑ bɑ mɑɑ gbee sinɑn sin weenɑsisukuɑ wɔkurɑ yiru bɑ doke tiɑ tiɑ yɔɔtiɑ yen nɑɑ dɑbusɑrubɑɑteren yɛsi yɛsikɑɔ. Nɔɔbɑ tiɑ yɑ wɑɑ nɔm dwɑrɔ,

Bɑndun Gɑri II 9:20 20 Bɑndun Gɑri II 9:29nɔɔbɑ tiɑ mɑɑ wɑɑ nɔm geuɔ. Sunɔ goo mɑɑ sɑri wi bɑmɑɑ kitɑ ten bweseru kuɑre.

20 Sɑlomɔɔn nɔri kpuro yi sɑɑwɑ wurɑ geɑ kɑ sere mɑɑwin gbɛɑ ye u rɑ kɑ di win sinɑ kpɑɑrɔ te bɑ sokumɔLibɑnin dɑɑ sɔɔ. Gɑɑnu gɑnu sɑri mi ni bɑ kuɑ kɑ siigeesu, domi win wɑɑti ye sɔɔ, bɑ ǹ sii geesu gɑrisi gɑɑnu.21 Yèn sɔ Hurɑmun sɔm kowobu bɑ kɑ Sɑlomɔɔn goonimkusu tenkurumɔ su rɑ n nɑɑmɔwɔɔ itɑ kɑwɔɔ itɑ sɑɑtontonden di, su n wurɑbɑ kɑ sii geesu sɔɔwɑ kɑ suunudonnu, kɑ wɔnnu kɑ gunɔ burɑsu.

22 Sɑlomɔɔ u sinɑm be bɑ wɑɑ duniɑ sɔɔ kpuro bwisikɑ dukiɑ kere. 23 Sinɑmbu kpuro bɑ rɑ n kɑsuwɑ bu wingɑri nɔ win bwisi yi Yinni Gusunɔ u nùn kɑn sɔ. 24 Wɔɔbɑɑgere, ben bɑɑwure u rɑ kɑ nùn kɛru nɑɑwɛwɑ. Gɑbusii geesu, gɑbu wurɑ, gɑbu yɑbenu, gɑbu tɑbu yɑnu, gɑbuturɑre, gɑbu mɑɑ dumi kɑ kɛtɛkunu.

25 Mɑ Sɑlomɔɔ u tɑbu kɛkɛbɑ kɑsu yi dumi gɑwe kɑmɑɑsɔbu. U dum gɔnu kuɑ nɔrɔbun subɑ nnɛ (4.000).Mɑɑsɔ be, bɑmɑɑ sɑɑ nɔrɔbun subɑwɔkurɑ yiru (12.000).Mɑ u bu yi yi wuu mɑrosɔ, mi win tɑbu kɛkɛbɑ bɑ wɑɑkɑ sere mɑɑ Yerusɑlɛmuɔ mi win tii u wɑɑ. 26 Sinɑmbe bɑ wɑɑ sɑɑ dɑɑ te bɑ mɔ Efɑrɑtin di sere n kɑ girɑriFilisitibɑn temɔ, n kɑ dɑ Egibitin dɑɑrɔ, Sɑlomɔɔwɑ u bekpuro mɔ. 27 Mɑ u derɑ sii geesu koorɑ Yerusɑlɛmu minge kpenu. Mɛyɑ u mɑɑ derɑ dɑɑ geɑ ye bɑ mɔ sɛduru yɑdɑbiɑ nge yɑkɑsun dɑɑ ye bɑ mɔ sikɑmɔre ye yɑ rɑ n wɑɑSefɑlɑn wɔwɑɔ. 28 Sɑlomɔɔ u tenkubɑ mɔ be bɑ rɑ nùndumi dwem dɑɑwe Egibitiɔ kɑ sere mɑɑ tem bɑɑmɑɔ.

Sɑlomɔɔn gɔɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 11:41-43)

29 Sɑlomɔɔn kookoo si u kuɑ, gbiikisu kɑ dɑɑkisu, sikpuron gɑrin sukum yoruɑ Gusunɔn sɔmɔ Nɑtɑnin tirerusɔɔ, kɑ Gusunɔn sɔmɔ Akiyɑ, Silogiin tireru sɔɔ, kɑ sere

Bɑndun Gɑri II 9:30 21 Bɑndun Gɑri II 10:9mɑɑ Gusunɔn sɔmɔ Yedon kɑsinun tireru sɔɔ. Yedo wiyɑu Yeroboɑmu, Nɛbɑtin bii, Isirelibɑn sinɑ bokon wɑɑrunfɑɑgi yoruɑ. 30Sɑlomɔɔ u bɑndu diwɑ wɔɔ weeru Isirelibɑkpuron wɔllɔ Yerusɑlɛmuɔ. 31 Yen biruwɑ u kpunɑ u gu.Mɑ bɑ nùn sikuɑ win tundo Dɑfidin wuuɔ. Mɑ win biiRoboɑmu u bɑndu kɔsire kuɑ.YUDAN SINAMBUN GARI

Isirelibɑn bɑndɑbɔnu kuɑ yiru(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 12:1-15)

101 Roboɑmu u dɑ Sikɛmuɔ. Domi Isirelibɑ kpurowɑ bɑ

dɑ mi bu kɑ nùn ko sunɔ. 2N deemɑ Yeroboɑmu, Nɛbɑtinbii, u rɑɑ kpikiru suɑ Sɑlomɔɔn sɔ u dɑ u wɑɑ Egibitiɔ.Sɑnɑm mɛ u nuɑ Roboɑmu u bɑndu di, yerɑ u gɔsirɑmɑEgibiti min di. 3 Yerɑ bɑ nùn sɔmɔ gɔriɑ bɑ nɛɛ, u nɑ.Ye u tunumɑ, yerɑ wi kɑ Isirelibɑn bwese kɛri wɔkuru bɑmɛnnɑ bɑ dɑ bɑ Roboɑmu sɔɔwɑ bɑ nɛɛ, 4wunɛn tundou sun yoo sɔmɑ koosiɑ, mɑ yɑ sun buniɛ nge kɛtɛn sugu.Adɑmɑ wunɛ ɑ sun tu kɑwo kpɑ su nun swĩi.

5Mɑ u bu sɔɔwɑ u nɛɛ, i ginɑ doo. Ǹ n kuɑ sɔɔ itɑ kpɑ iwurɑmɑ.

Mɑ tɔn be, bɑ doonɑ. 6 Yerɑ Roboɑmu u Isirelibɑnbukurobumɛnnɑ winmi, be bɑ rɑ rɑɑ win tundo Sɑlomɔɔbwisi kɛ. Mɑ u bu bikiɑ u nɛɛ, bwisi yirɑ i mɑn kɛmɔ n tɔnbe sɔ.

7Mɑ bɑ nùn wisɑ bɑ nɛɛ, ɑ n wurɑ sɑɑ gisɔn di, ɑ tɔn benɔɔri kpɑ ɑ ko ye bɑ nun bikiɑ, kpɑ ɑ bu wisi kɑ kĩru, bɑko n sɑɑwɑ wunɛn tɔmbu sere kɑ bɑɑdommɑɔ.

8 Adɑmɑ Roboɑmu wi, u ǹ bukuro ben gɑri wure. Winsɑɑrɑsi kɑ be u biru di sɑnnu, berɑ u bwisi bikiɑ. 9 U busɔɔwɑ u nɛɛ, bwisi yirɑ i mɑn kɛmɔ n kɑ tɔn be wisi be bɑnɛɛ, n bu yoo sɔmɑ kɑwo ye nɛn tundo u rɑɑ bu koosiɑ.

Bɑndun Gɑri II 10:10 22 Bɑndun Gɑri II 10:1810Yerɑ bɑnùnwisɑ bɑnɛɛ, ɑ bu sɔɔwɔ ɑnɛɛ, wunɛnniki

bii piibu gɑ wunɛn tundon pɔrɑ bɔɔrum kere. 11 Wunɛntundo u rɑɑ bu yoo sɔmɑ koosiɑ. Mɛyɑ kɑɑ mɑɑ tu sosi.Wunɛn tundo u rɑɑ bu sɛɛyɑsiɑ kɑ yii sɛnnu. Mɛyɑ kɑɑmɑɑ bu sɛɛyɑsiɑ kɑ som kpɑki.

12Yerɑ Yeroboɑmu kɑ tɔn be kpuro bɑ nɑ Roboɑmunmisɔɔ itɑse te, ngemɛ u rɑɑ geruɑ. 13Roboɑmu u tɔn bewisɑkɑ dɑm. U ǹ bukuro ben gɑri yi gɑrisi gɑɑnu. 14 Adɑmɑwin sɑɑrɑsi ben bwisiyɑ u kɑ sɔmburu kuɑ, mɑ u nɛɛ, nɛntundo u rɑɑ bɛɛ yoo sɔmɑ koosiɑ. Adɑmɑ tɛ, nɛgirɑ tɑ kookerɑ. U rɑɑ bɛɛ sɛɛyɑsiɑ kɑ yii sɛnnu. Adɑmɑ nɛ, somkpɑkiyɑ kon kɑ bɛɛ sɛɛyɑsiɑ.

15 Nge mɛyɑ Roboɑmu u yinɑ u tɔn begii swɑɑ dɑki,domi Yinni Gusunɔwɑ u derɑ n koorɑ mɛ, kpɑ win gɑriyi kɑ koorɑ yi u rɑɑ Yeroboɑmu, Nɛbɑtin bii sɔɔwɑ sɑɑAkiyɑ, Silogiin nɔɔn di.

Roboɑmuu kuɑ Yudɑbɑn sunɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 12:16-25)

16 Ye Isirelibɑ kpuro bɑ wɑ mɑ sinɑ boko u ǹ ben gereswɑɑ dɑki, yerɑ bɑ nùn sɔɔwɑ bɑ nɛɛ,mbɑ n sun mɔɔsinɛ bɛsɛ kɑ Dɑfidi, Isɑin bii.Sɑ ǹ mɑɑ bɔnu gɑɑ mɔ kɑ wi.Bɛsɛ Isirelibɑ i de su gɔsirɑsu wurɑ bɛsɛn yɛnusɔ.Wunɛ Roboɑmu,ɑ wunɛn bweserun wunɑnɔ koowo.

Mɑ Isireli be, bɑ gɔsirɑ bɑ wurɑ ben yɛnusɔ. 17 MɑRoboɑmu u kuɑ Yudɑbɑ tɔnɑn sunɔ. 18 Sɑɑ ye sɔɔrɑ uHɑdorɑmu gɔrɑ Isirelibɑn mi, wi u rɑ bu kpɑre bu kɑwɔɔ gobi mwɑ. Mɑ bɑ nùn kpenu kɑsukɑ bɑ go. Yerɑ nderɑ Roboɑmun tii u win tɑbu kɛkɛ wɔri fuuku fuuku u dɑ

Bɑndun Gɑri II 10:19 23 Bɑndun Gɑri II 11:14Yerusɑlɛmuɔ. 19Nge mɛyɑ Isirelibɑn bwese kɛri wɔku te,tɑ kɑ Dɑfidin yɛnugibu kɑrɑnɑ sere kɑ gisɔ.

111 Sɑɑ yè sɔɔ Roboɑmu u tunumɑ Yerusɑlɛmuɔ, yerɑ u

Yudɑbɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑ kpuro mɛnnɑ, mɑ u be sɔɔ tɑbudurɔ dɑmgibu nɔrɔbun subɑ wunɔbu kɑ wɛnɛ (180.000)gɔsɑ bu dɑ bu Isirelibɑn bwese kɛri wɔku te wɔri kpɑ bubɑn te wɔrɑmɑ bu nùn wesiɑ. 2 Adɑmɑ Gusunɔ u kɑ winsɔmɔ Semɑyɑ gɑri kuɑ u nɛɛ, 3 ɑ Roboɑmu, Sɑlomɔɔn bii,Yudɑbɑn sunɔ kɑ Yudɑbɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑ kpuro sɔɔwɔ ɑnɛɛ, 4wee ye nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ geruɑ. Nɑ nɛɛ, bu ku rɑɑdɑ bu kɑ ben mɛro bisibu Isirelibɑ tɑbu ko. Ben bɑɑwureu gɔsiro win yɛnuɔ. Domi yeni yɑ nɑwɑ sɑɑ nɛn min di.

Mɑ bɑ Yinni Gusunɔn gere wurɑ, bɑ gɔsirɑ bɑwurɑ benyɛnusɔ.

Roboɑmuu wusu gbɑrɑnu bɑnisi

5Roboɑmu u dɑ u sinɑ Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u Yudɑn wusugbɑrɑnu bɑnisi. 6U Bɛtelehɛmu bɑnɑ, kɑ Etɑmu kɑ Tekoɑ7 kɑ Bɛti Suri kɑ Soko kɑ Adulɑmu 8 kɑ Gɑti kɑ Mɑresɑkɑ Sifu 9 kɑ Adorɑimu kɑ Lɑkisi kɑ Asekɑ 10 kɑ Soreɑ kɑAyɑloni kɑ Heboroni. Wuu si, su wɑɑwɑ Yudɑn temɔ kɑBɛnyɑmɛɛn temɔ. Mɑ u su tɑsisiɑ. 11U su gbɑrɑnu toosi,mɑ u tɑbu sinɑmbu yi yi mi. Mɑ u diɑ kuɑ mi bɑ kon dɑ dĩɑnu kɑ gum kɑ tɑm bere. 12 U wuu sin bɑɑgeresɔɔ tɛrɛnu kɑ yɑɑsi yi. Mɑ u su tɑsisiɑ. Mɑ Yudɑbɑ kɑBɛnyɑmɛɛbɑ bɑ kɑ nùn yɔrɑ.

Yɑku kowobu kɑ Lefibɑbɑ wurɑ Roboɑmun mi giɑ

13 Yɑku kowobu kɑ Lefi be bɑ wɑɑ Isirelibɑn tem sɔɔkpuro, bɑ seewɑ ben wɑɑ yerun di bɑ nɑ Roboɑmunmi. 14 Lefibɑ bɑ ben wɑɑ yenu deri mɑ bɑ nɑ Yudɑɔ kɑ

Bɑndun Gɑri II 11:15 24 Bɑndun Gɑri II 12:2Yerusɑlɛmuɔ yèn sɔ Yeroboɑmu kɑ win bibu bɑ bu yinɑribu ben yɑku kowo sɔmɑ ko. 15Yeroboɑmu u yɑku kowobuyi yi win bwɑɑrokunun sɔ, ni u kuɑ nu kɑ boo kinɛnu kɑkɛtɛbɑ weenɛ. 16 Isireli be bɑ tie bɑ Yinni Gusunɔn sɑɑrunkĩru mɔ, bɑ Lefibɑ swĩi Yerusɑlɛmuɔ bu kɑ Gusunɔ benbɑɑbɑbɑnYinni yɑkuru kuɑ. 17MɑbɑYudɑn bɑndun dɑmsire, bɑ Roboɑmu, Sɑlomɔɔn bii tɑsisiɑ wɔɔ itɑ. Wɔɔ itɑ yesɔɔrɑ bɑ sĩɑ Dɑfidi kɑ Sɑlomɔɔn yirɑ sɔɔ.

Roboɑmun bweseru18 Roboɑmu u Mɑhɑlɑti suɑ kurɔ. Mɑhɑlɑtin tundon

yĩsirɑ Yerimɔti, Dɑfidin bii. Win mɛron yĩsirɑ Abihɑili,Eliɑbun bii, Isɑin debubu. 19Mɑhɑlɑti wi, u bii tɔn durɔbumɑrɑ. Berɑ Yeusi kɑ Semɑriɑ kɑ Sɑhɑmu. 20 Mɑhɑlɑtinbiru, u Mɑɑkɑ suɑ kurɔ. Mɑɑkɑ wi, u sɑɑwɑ Abusɑlɔmunbii. Mɑ u Roboɑmu Abiɑ kɑ Atɑi mɑruɑ kɑ mɑɑ Sisɑ kɑSelomiti. 21 Roboɑmu u Mɑɑkɑ kĩ too n kere win kurɔ bebɑ tie. Domi kurɔbu yɛndu yiru sɑriwɑ u sue yɛnuɔ mɑ umɑɑ kurɔ tɑnɔbumɔwɑtɑ tɔɔwɔ. Bii tɔn durɔbu tɛnɑ yirusɑriwɑ u mɑrɑ. Bii tɔn kurɔbu mɑɑ wɑtɑ. 22 Roboɑmu uAbiɑ, Mɑɑkɑn bii yerumɑruwɛ. Mɑ u nùn kuɑwinmɑɑbukɑ win wɔnɔbun guro guro. Domi u kĩ u nùn ko sunɔ.23Yen biru, u win bii be bɑ tie yɑrinɑsiɑ kɑ bwisi. U derɑbɑ dɑ bɑ wɑɑ Yudɑbɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛn wuu gbɑrɑnugisusɔɔ. U bu dĩɑnu wɛ nu kpɑ. Mɑ u mɑɑ bu kurɔ dɑbinusuɑ.

Egibitin sunɔ Sisɑkiu Yudɑbɑ wɔri(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 14:25-28)

121 Ye Roboɑmu u wɑ mɑ win bɑndɑ dɑm kuɑ, u tɑsɑ,

yerɑ u Yinni Gusunɔn woodɑbɑ deri. Mɑ Isirelibɑ kpurobɑ mɑɑ win yirɑ swĩi. 2 Roboɑmun bɑndun wɔɔ nɔɔbusesɔɔrɑ Sisɑki, Egibitin sunɔ u Yerusɑlɛmu wɔri. Domi

Bɑndun Gɑri II 12:3 25 Bɑndun Gɑri II 12:13Roboɑmu kɑ wigibu bɑ Yinni Gusunɔ torɑri. 3 Sisɑki wi,u tɑbu kɛkɛbɑ mɔwɑ nɔrɔbu kɑ goobu (1.200), mɑɑsɔbumɑɑ nɔrɔbun subɑ wɑtɑ (60.000). Mɑ u nɑ sɑɑ Egibitindi kɑ tɔn dɑbi dɑbinu. Berɑ Libigibu kɑ Sukigibu kɑEtiopigibu. 4MɑuYudɑnwuu gbɑrɑnugisumwɛɛrɑ sere nkɑ girɑri Yerusɑlɛmuɔ. 5Yerɑ Gusunɔn sɔmɔ Semɑyɑ u dɑu Roboɑmu deemɑ kɑ Yudɑbɑn tɑbu sinɑmbu be bɑ dukisuɑ sɑnɑm mɛ Sisɑki u wee. Mɑ u bu sɔɔwɑ u nɛɛ, wee yeYinni Gusunɔ u geruɑ. U nɛɛ, i nùn deri. Wee u koo mɑɑbɛɛn tii deri, kpɑ u bɛɛ bɛri Sisɑkin nɔmuɔ.

6 Isirelibɑn tɑbu sinɑmbu kɑ ben sinɑ bokon tii, bɑ bentorɑnu wurɑ bɑ nɛɛ, Yinni Gusunɔ u sɑɑwɑ gemgii.

7 Ye Yinni Gusunɔ u wɑ bɑ tii kɑwɑ, yerɑ u Semɑyɑsɔɔwɑ u nɛɛ, wee bɑ tii kɑwɑ. Yen sɔ, nɑ ǹ mɑɑ bukpeerɑsiɑmɔ. Nɑ ǹ tɛɛmɔ n kɑ bu somiru nɑ. Nɑ ǹ derimɔSisɑki u mɑɑ Yerusɑlɛmu wɔri nɛn mɔrun sɔ. 8 Adɑmɑbɑ koo ko Sisɑkin yobu kpɑ bu giɑ mɑ nɛn yinniru kɑhɑnduniɑn sinɑmbun yinniru nu ǹ tiɑ.

9 Sisɑki, Egibitin sinɑ boko u dɑ u Yerusɑlɛmu wɔri mɑu Yinni Gusunɔn sɑɑ yeru kɑ sinɑ bokon dirun ɑrumɑnigurɑ. Ye kpurowɑ u suɑ. U mɑɑ tɛrɛnu gurɑ ni Sɑlomɔɔu kuɑ kɑ wurɑ. 10 Mɑ Roboɑmu u tɛrɛ nin kɔsire kuɑkɑ sii gɑndu. Mɑ u nu sinɑ kpɑɑrun kɔnnɔn kɔsobunwirugibu nɔmu sɔndiɑ. 11 Mɛn nɔɔ sinɑ boko u gesi dɔɔYinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ, kɔnnɔ kɔso be, bɑ rɑ nɛwɑ bu nusuɑ. Yen biru, kpɑ bu mɑɑ kɑ nu wurɑ bu yi ben dirɔ.

12Mɔru ye Yinni Gusunɔ u rɑɑ kɑ Roboɑmu sɑɑ yɑ sureyèn sɔ u tii kɑwɑ. Mɑ u ǹ dere bu nùn kɑm koosiɑ mɑmmɑm. Mɑ u derɑ gɑɑ geenu tiɑrɑ Yudɑɔ.

Roboɑmun bɑndun kpeeru(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 14:21-24,29-31)

13 Roboɑmu u mɔwɑ wɔɔ weeru kɑ tiɑ sɑnɑm mɛ ubɑndu di Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u win bɑndun dɑm sire. U

Bɑndun Gɑri II 12:14 26 Bɑndun Gɑri II 13:7kuɑwɑ wɔɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ yiru bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmumi. N deemɑ wuu gerɑ Yinni Gusunɔ u gɔsɑ Isirelibɑkpuron sɔ gɑ n kɑ win yĩsiru sɔɔwɑ. Roboɑmu win mɛronyĩsirɑ Nɑɑmɑ, wi u sɑɑ Amɔni. 14 Kɔsɑ u kuɑ, domi u ǹYinni Gusunɔ kɑsu kɑ win gɔru kpuro.

15 Roboɑmun kookoo si u kuɑ, gbiikisu kɑ dɑɑkisu, yekpuron gɑri yi yoruɑ Gusunɔn sɔmɔbu Semɑyɑ kɑ Idontirenu sɔɔ. Tire ni sɔɔrɑ bɑ ben yĩsɑ yoruɑ nge mɛ bɑkɑ swĩinɛ. Roboɑmu kɑ Yeroboɑmu bɑ rɑ n tɑbu mɔwɑbɑɑdommɑ. 16 Roboɑmu u kpunɑ u gu, mɑ bɑ nùn sikuɑwin bɑɑbɑbɑn sikɑɔ Dɑfidin wuuɔ. Mɑ win bii Abiɑ ubɑndu kɔsire kuɑ.

Abiɑ u bɑndu di Yudɑɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 15:1-8)

131 Yeroboɑmun bɑndun wɔɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ itɑse

sɔɔrɑ Abiɑ u bɑndu di Yudɑɔ. 2 U bɑndu diwɑ wɔɔ itɑYerusɑlɛmuɔ. Win mɛron yĩsirɑ Mɑɑkɑ, Uriɛli, Gibeɑgiinbii.

Abiɑ kɑ Yeroboɑmu bɑ tɑbu kuɑwɑ ben wɑɑru kpurosɔɔ. 3Abiɑ u tɑbu kowo dɑmgibu suɑ nɔrɔbun subɑ nɛɛru(400.000) u kɑ Yeroboɑmu wɔri. Mɑ Yeroboɑmu u mɑɑtɑbu durɔ dɑmgibu suɑ nɔrɔbun subɑ nɛnɛ (800.000) u busure. 4 Yerɑ Abiɑ u seewɑ u nɔɔgiru suɑ sɑɑ guu te bɑmɔ Semɑrɑimun di. Guu te, tɑ sɑɑwɑ Efɑrɑimun guurunbee tiɑ. U nɛɛ, Yeroboɑmu, wunɛ kɑ Isirelibɑ, i mɑn swɑɑdɑkio i nɔ. 5 I ǹ yɛmɑ Dɑfidi kɑwin bibun bweserɑ GusunɔIsirelibɑn Yinni u bɑndu wɛ Isirelibɑ kpuro sɔɔ? U mɑɑnɛɛ, u ǹ ɑrukɑwɑni ye kusiɑmɔ. 6 Adɑmɑ Yeroboɑmu,Nɛbɑtin bii, Sɑlomɔɔ, Dɑfidin biin sɔm kowo u win yinniseesi. 7 N deemɑ gɑru koo sɑribɑrɑ bɑ mɛnnɑ bɑ nɑ wiYeroboɑmun mi. Mɑ bɑ Roboɑmu kɑmiɑ. Roboɑmu usɑɑwɑ ɑluwɑɑsi. U ku rɑ gɑɑnu ko kɑ toro sindu. Mɑ

Bɑndun Gɑri II 13:8 27 Bɑndun Gɑri II 13:18u kpɑnɑ u yɔrɑ dim dim ben wuswɑɑɔ. 8 Tɛ, i tɑmɑɑi ko i kɑ bɑn te yinɑ te Yinni Gusunɔ u Dɑfidin bibunbweseru nɔɔ mwɛɛru kuɑ. Geemɑ i dɑbi too. Mɑ i kɛtɛnbwɑɑrokunumɔni Yeroboɑmuubɛɛ kuɑ kɑwurɑnun sɑɑbɛɛn yinnibu. 9Mɑ i Yinni Gusunɔn yɑku kowobu Aroninbibu kɑ sere Lefibɑ yinɑ. Mɑ i tii yɑku kowo kpɑobu kuɑnge bwese tukunu. Wi u gesi seewɑ u kɑ nɑɑ kpɛmɑkɑ yɑɑ kinɛnu nɔɔbɑ yiru nɑ, wiyɑ bɑ rɑ ko bwɑɑrokunin yɑku kowo, ni, ni nu ǹ sɑɑ Gusunɔ. 10 Adɑmɑ bɛsɛYudɑbɑ, Gusunɔwɑ u sɑɑ bɛsɛn Yinni. Sɑ ǹ mɑɑ nùnderi. Yɑku kowobu Aronin bweseru kɑ Lefibɑ, berɑ bɑwin sɔmɑ mɔ. 11 Sɑ rɑ Yinni Gusunɔ tɔɔ bɑɑteren yɑkudɔɔ mwɑɑrɑruginu kue bururu kɑ yokɑ. Sɑ rɑ nùn turɑredɔɔ dokeye kpɑ su nùn pɛɛ yiiyɑ tɑbulu dɛɛrɑ yen wɔllɔ.Mɛyɑ sɑ rɑ mɑɑ fitilɑnu sɔre yokɑ bɑɑyere dɑbu wurɑguugen wɔllɔ. Bɛsɛ, sɑ nùn mɛm nɔɔwɑmmɛ. Adɑmɑ bɛɛ inùn deri. 12Mɛyɑ Gusunɔ kɑ win yɑku kowobu bɑ wɑɑ kɑbɛsɛ. Bɑ sun swɑɑ gbiiye. Mɛyɑ sɑ kɔbimɔ yìn swĩi yi dɑmmɔ. Sɑ ko bɛɛ yi swee. Bɛɛ Isirelibɑ, i ku kɑ Gusunɔ bɛɛnbɑɑbɑbɑn Yinni tɑbu ko. Domi i ǹ kɑmiɑmɔ.

13 Yerɑ Yeroboɑmu u derɑ win tɔn be bɑ kukuɑYudɑbɑn biruɔ bɑ yɑrimɑ bɑ Yudɑ be wɔri. N deemɑ Yer-oboɑmun tɑbu kowobu gɑbu bɑ wɑɑ Yudɑbɑn wuswɑɑɔ.Nge mɛyɑ n kuɑ bɑ kɑ bu suunu doke. 14 Ye Yudɑbɑ bɑsĩirɑ, yerɑ bɑ wɑmɑ bɑ koo tɑbu kowɑ biruɔ kɑ wuswɑɑɔ.Mɑ bɑ nɔɔgiru suɑ bɑ Yinni Gusunɔ somiru kɑnɑ. Sɑnɑmmɛ, yɑku kowobu bɑ kɔbi soomɔ, 15 yerɑ Yudɑbɑ kpurobɑ tɑbun kuuki wurɑ. Mɑ Yinni Gusunɔ u Yeroboɑmu kɑwigibu wɔri Abiɑ kɑ Yudɑbɑn wuswɑɑɔ. 16 Isirelibɑ bɑduki yɑkikirɑ ɑdɑmɑ Gusunɔ u bu bɛri Yudɑbɑn nɔmɑɔ.17 Mɑ Abiɑ kɑ win tɔmbu bɑ Isirelibɑ kɑmiɑ. Isireli besɔɔ, tɔmbu nɔrɔbun subɑ nɛɛrɑ wunɔbuwɑ (500.000) bɑwɔrukɑ bɑ gu. 18 Isirelibɑ bɑ sekuru wɑ dɔmɑ te. MɑYudɑbɑ bɑ nɑsɑrɑ suɑ. Domi Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn

Bɑndun Gɑri II 13:19 28 Bɑndun Gɑri II 14:7Yinniwɑ bɑ tɑsɑ. 19Abiɑ u Yeroboɑmu nɑɑ girɑ, mɑ u nùnwuu sini mwɑɑri, Betɛli kɑ yen bɑru kpɑɑnu kɑ Yesɑnɑ kɑyen bɑru kpɑɑnu kɑ Eforoni kɑ yen bɑru kpɑɑnu.

20Yeroboɑmun dɑm kpuro mu kpɑ Abiɑn wɑɑti ye sɔɔ.Mɑ Yinni Gusunɔ u derɑ u gu. 21 Yen biru, Abiɑ u winbɑndun dɑm sire. U kurɔbu suɑ wɔkurɑ nnɛ. Mɑ u bii tɔndurɔbu yɛndɑ yiru mɑrɑ kɑ bii tɔn kurɔbu wɔkurɑ nɔɔbukɑ tiɑ.

22 Ye Abiɑ u kuɑn sukum kɑ ye u geruɑ, yɑ yoruɑGusunɔn sɔmɔ Idon tireru sɔɔ. 23 Abiɑ u kpunɑ u gu, mɑbɑ nùn sikuɑ win bɑɑbɑbɑn sikɑɔ, Dɑfidin wuuɔ. Mɑ winbii Asɑ u bɑndu kɔsire kuɑ.

Asɑ u bɑndu di Yudɑɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 15:9-11)Mɑ bɔri yɛndɑ duɑ tem mɛ sɔɔ sere wɔɔ wɔkuru.

141 Asɑ u sĩɑ dee dee Gusunɔ win Yinnin wuswɑɑɔ. 2 U

bũu yɑku yenu kɑ gungunu kɑ bwɑɑrokunu kɔsukɑ. 3 UYudɑbɑ sɔɔwɑ u nɛɛ, bu Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinnikɑsuo, kpɑ bu win yiirebu kɑ win woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑ.4U bwɑɑroku kɑ gungunumi bɑ rɑ bũnu sɑ kpuro kɔsukɑ.Mɑ win bɑndɑ wɑɑ bɔri yɛndu sɔɔ. 5 U derɑ bɑ wuugbɑrɑnugisu seeyɑ. Win bɑndu sɔɔ, tɑbu sɑri. Bɔri yɛndɑtɑ wɑɑ, domi Yinni Gusunɔ u derɑ u wɛrɑ. 6 Asɑ u mɑɑYudɑbɑ sɔɔwɑ u nɛɛ, su wuu si sɔmɛ su si gbɑrɑnu kɑ kɔsuyenu toosi kpɑ su sin kɔnnɔsun gɑmbobɑ kɔkɔrɔbɑ doke,domi tem mɛ, mu sɑɑwɑ bɛsɛgim. Mɛyɑ sɑ Gusunɔ bɛsɛnYinni kɑsu mɑ u sun wɛrɑbu wɛ beri berikɑ kpuro.

Mɑ bɑ kpĩɑ bɑ wuu si sɔnwɑ.7 Asɑ u tɑbu kowobu nɔrɔbun subɑ goobɑ wunɔbu

(300.000) mɔ Yudɑbɑ sɔɔ be bɑ tɛrɛnu kɑ yɑɑsi mɔ.Bɛnyɑmɛɛbɑ sɔɔ mɑɑ, tɔmbu nɔrɔbun subɑ goobu kɑwɛnɛ (280.000) be bɑ tɛrɛnu nɛni mɑ bɑ tɛn toobu yɛ.

Bɑndun Gɑri II 14:8 29 Bɑndun Gɑri II 15:4Be kpuro bɑ sɑɑwɑ tɑbu durɔ dɑmgibu. 8 Yerɑ Serɑki,Etiopigii u Yudɑbɑ wɔrim wee. Mɑ u tunumɑ Mɑresɑɔkɑ win tɑbu kowobu nɔrɔbun subɑ nɔrɔbu (1.000.000), kɑtɑbu kɛkɛ yi dumi gɑwe goobɑ wunɔbu (300). 9Mɑ Asɑ useemɑ u kɑ nùn yinnɑ wɔwɑ ye bɑ mɔ Sefɑtɑɔ, Mɑresɑnbɔkuɔ. 10 Mɑ Asɑ u Gusunɔ win Yinni kɑnɑ u nɛɛ, YinniGusunɔ, wunɛ turowɑ kɑɑ kpĩ ɑ dɑmgii ǹ kun mɛ dɑmsɑrirugii somiru nɑ. Yen sɔ, ɑ nɑ ɑ sun somi. Domi wunɛsɔɔrɑ sɑ tɑsɑ. Mɛyɑ kɑ wunɛn yĩsirɑ sɑ kɑ tɔn dɑbi teniwɔrim nɑ. Gusunɔ bɛsɛn Yinni, ɑ ku de tɔnu u nɑsɑrɑ wɑwunɛn wɔllɔ.

11MɑYinni Gusunɔ u derɑ Asɑ kɑ Yudɑbɑ bɑ Etiopigibukɑmiɑ, bɑ duki yɑrinɑ Yudɑbɑn wuswɑɑn di. 12 Mɑ Asɑkɑ wigibu bɑ bu nɑɑ girɑ sere Gerɑɔ. Mɑ Etiopigii be, bɑwɔrukɑ bɑ gu. Domi Yinni Gusunɔ kɑ win tɑbu kowobɑbɑ Etiopigii be kɑm koosiɑ. Yen dɔmɑ te, Yudɑbɑ bɑ yɑnugurɑwɑ too. 13Asɑ kɑ win tɔmbu bɑ wuu si su wɑɑ Gerɑɔwɔri bɑ kɔsukɑ. Mɑ bɑ dukiɑ bɑkɑ gurɑ. Domi sin tɔmbɑYinni Gusunɔn bɛrum kuɑ bɑ nɑndɑ. 14 Bɑ be bɑ yɑɑsɑbenu kɔsun kuu bekunuginu kɑsukɑ. Mɑ bɑ yɑɑnu kɑyooyoosu mwɛɛrɑ dɑbi dɑbinu. Yen biru, bɑ gɔsirɑ bɑwurɑ Yerusɑlɛmuɔ.

Asɑ u bũu sɑɑru yinɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 15:12-15)

151 Yinni Gusunɔ u derɑ win Hunde u Asɑriɑ, Odɛdin bii

yɔɔwɑ. 2Mɑ u dɑ Asɑn wuswɑɑɔ u nùn sɔɔwɑ u nɛɛ, Asɑ,wunɛ kɑ Yudɑbɑ, kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑ, i swɑɑ dɑkio i nɔ. YinniGusunɔ u wɑɑ kɑ bɛɛ, ì n kɑ nùn yɔrɑ. Ì n nùn kɑsu, i koi nùn wɑ. Adɑmɑ ì n nùn deri, u koo mɑɑ bɛɛ deri. 3 Ndeemɑ sɑɑ ye sɔɔ, Isirelibɑ bɑ Yinni Gusunɔ deri. Bɑ ǹyɑku kowobu mɔ be bɑ koo bu Yinni Gusunɔn woodɑbɑsɔɔsi. Mɛyɑ bɑ ǹ mɑɑ Gusunɔn woodɑ gɑɑ mɔ. 4 Adɑmɑ

Bɑndun Gɑri II 15:5 30 Bɑndun Gɑri II 15:17ben nuku sɑnkirɑnu sɔɔ, bɑ gɔsirɑmɑ Gusunɔ ben Yinninmi bɑ nùn kɑsu. Mɑ u tii bu sɔɔsi. 5Wɑɑti ye sɔɔ, be bɑdumɔ kɑ be bɑ yɑrimɔ bɑ ǹ bɔri yɛndu mɔ. Domi tɑbuwɑɑwɑ tem kpuro sɔɔ. 6 Tɑbu wɑɑ bwesenu sɔɔ kɑ wususɔɔ. Domi Gusunɔwɑ u buwɑhɑlɑ dɑbi ni suremɔ. 7Yen sɔtɛ, i yɔro dim dim, kpɑ i ku mwiɑ kpɑnɑ. Domi i ko i bɛɛnkookoosun ɑre wɑ i mwɑ.

8 Ye Asɑ u Gusunɔn sɔmɔ Asɑriɑ, Odɛdin biin gɑri yinuɑ, yerɑ u dɑm wɑ mɑ u bũu ni nu wɑɑ Yudɑn tem sɔɔkɑ Bɛnyɑmɛɛn tem sɔɔ kpuro kpeerɑsiɑ kɑ sere mɑɑ ninu wɑɑ wuu si bɑ mwɛɛrɑ sɔɔ Efɑrɑimun guurɔ. Mɑ uYinni Gusunɔn yɑku yeru seeyɑ te tɑ rɑ n wɑɑ sɑɑ yerunwuswɑɑɔ. 9 Mɑ u Yudɑbɑ kpuro mɛnnɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑkɑ Efɑrɑimubɑ kɑ Mɑnɑsebɑ kɑ sere Simɛɔbɑ, be, be bɑwurɑmɑ win mi Yudɑɔ. Domi Isirelibɑ dɑbirɑ tɑ wurɑmɑYudɑɔ yèn sɔ bɑ wɑ mɑ Gusunɔ, Asɑn Yinni u kɑ nùnwɑɑ. 10Mɑ bɑmɛnnɑ Yerusɑlɛmuɔ wɔɔn suru itɑse sɔɔ. NdeemɑAsɑn bɑndunwɔɔwɔkurɑ nɔɔbuse sɔɔrɑmi. 11Yentɔɔ te, ɑrumɑni ye bɑ gurɑ sɔɔ, kɛtɛ nɑtɑ kɑ wunɔbu (700)kɑ yɑɑnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ yiruwɑ (7.000) bɑ kɑ YinniGusunɔ yɑkunu kuɑ. 12 Bɑ nɔɔ mwɛɛru kuɑ mɑ bɑ kooGusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni kɑsuwɑ kɑ ben gɔru kpuro,kɑ ben bwɛrɑ kpuro. 13 Ben wi u yinɑ u Gusunɔ IsirelibɑnYinni kɑsu, bɑ koo yɛro gowɑ, bɑɑ ù n sɑɑn nɑ bukuro ǹkun mɛ bii, tɔn durɔ ǹ kun mɛ tɔn kurɔ. 14 Mɑ bɑ bɔriyi wurɑmɔ kɑ dɑm Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ, mɑ bɑ nukudobun kuuki mɔ bɑ kɔbi kɑ guunu soosimɔ. 15Mɑ Yudɑbɑkpuro bɑ nuku dobu kuɑ ben nɔɔ mwɛɛ te bɑ kuɑn sɔ.Domi bɑ tu kuɑwɑkɑ ben gɔru kpuro. MɑbɑYinni Gusunɔkɑsu kɑ ben gɔru kpuro. Mɑ u bu tii sɔɔsi, u bu wɛrɑbu wɛberi berikɑ.

16 Asɑ u mɑm Mɑɑkɑ win mɛro yɑrɑ bɑndun di. Domiu bwɑɑroku kuɑ Asitɑɑten sɔ. Mɑ Asɑ u gu kɔsukɑ mukumuku u dɔɔmɛniwɔwɑɔ ye bɑmɔ Sedoroni. 17AdɑmɑAsɑ

Bɑndun Gɑri II 15:18 31 Bɑndun Gɑri II 16:6u ǹ kpĩɑ u gungunumi bɑ rɑ bũnu sɑ kpuro kpeerɑsie bɑɑmɛ u tii Gusunɔ wɛmɑmmɑmwin wɑɑru kpuro sɔɔ. 18Wikɑ win tundo bɑ sii geesu kɑ wurɑ kɑ gɑɑ bwese bwesekɑyi Yinni Gusunɔn sɔ. Mɑ u ye kpuro suɑ u kɑ dɑ YinniGusunɔn sɑɑ yerɔ.

19Mɑ tɑbu yɔrɑ sɑɑ ye sɔɔ, sere n kɑ kuɑ Asɑn bɑndunwɔɔ tɛnɑ kɑ nɔɔbuse sɔɔ.

Asɑ u kɑ Bɑsɑ,Isirelibɑn sinɑ boko tɑbu kuɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 15:16-22)

161 Asɑn bɑndun wɔɔ tɛnɑ kɑ nɔɔbɑ tiɑse sɔɔ, yerɑ Bɑsɑ,

Isirelibɑn sinɑ boko u Yudɑbɑ tɑbu wɔrimɑ. Mɑ u Rɑmɑgbɑrɑru toosi u kɑ Asɑn tɔmbu Yudɑbɑ yinɑri bu du buyɑri. 2YerɑAsɑu sii geesu kɑwurɑyɑrɑmɑYinniGusunɔnɑrumɑni beru yerun di kɑ mɑɑ sinɑ bokon ɑrumɑniberu yerun di. Mɑ u kɑ ye kpuro gɔrɑ Sirin sinɑ bokoBɛni Hɑdɑdin mi, wi u wɑɑ Dɑmɑsiɔ. 3 U nɛɛ, u de buɑrukɑwɑni bɔke nge mɛ ben bɑɑbɑbɑ bɑ rɑɑ bɔkuɑ. Weeu nùn sii geesu kɑ wurɑ mɔrisiɑmmɛ. Yen sɔ, u de u winɑrukɑwɑni kusiɑ ye wi kɑ Bɑsɑ Isirelibɑn sinɑ boko bɑbɔkuɑ, kpɑ Bɑsɑ u wɑ u wi, Asɑ deri. 4 Mɑ Bɛni Hɑdɑdiu Asɑn gɑri yi wurɑ. Mɑ u win tɑbu sinɑmbu gɔrɑ buIsirelibɑn wusu wɔri. Mɑ bɑ Iyoni wɔri kɑ Dɑnu kɑ AbɛliMɑimu kɑ seremɑɑNɛfitɑlin wuu sìnmi bɑ rɑ dĩɑnu bere.5 Sɑnɑm mɛ Bɑsɑ u ye nuɑ, yerɑ u win sɔmburu yɔrɑsiɑ uRɑmɑn bɑnɑ ye deri. 6Mɑ Asɑ u derɑ Yudɑbɑ bɑ kpenukɑ dɑɑ ye Bɑsɑ u rɑɑ kɑ Rɑmɑ bɑnimɔ mi gurɑ. Mɑ bɑ kɑye Gebɑ kɑ Misipɑ bɑnɑ.

Asɑ u Gusunɔn sɔmɔ Hɑnɑnipirisɔm doke

Bɑndun Gɑri II 16:7 32 Bɑndun Gɑri II 17:37 Sɑɑ ye sɔɔrɑ, Gusunɔn sɔmɔ Hɑnɑni u dɑ u Asɑ

Yudɑbɑn sinɑ boko deemɑ u nɛɛ, yèn sɔ ɑ wunɛn nɑɑnɛdoke Sirin sinɑ boko sɔɔ, n ǹ mɔ Gusunɔ wunɛn Yinnisɔɔ, yen sɔ, Sirin sinɑ bokon tɑbu kowobu bɑ koo nunkisirɑri. 8Etiopigibu kɑ Libigibu bɑ tɑbu kowodɑbi dɑbinumɔ kɑ tɑbu kɛkɛ dɑbi dɑbinu yi dumi gɑwe, kɑ sere mɑɑmɑɑsɔbu. Kɑ mɛ, Yinni Gusunɔ u nun bu nɔmu bɛriɑ yènsɔ ɑ nùn nɑɑnɛ kuɑ. 9 Domi Yinni Gusunɔ u kpuro mɛɛrɑhɑnduniɑ ye sɔɔ u kɑ wɑ be bɑ nùn kĩ kɑ ben gɔru kpuro.Adɑmɑ wunɛ, ɑ gɑri bɑkɑ kookoosu kuɑ gɑri yi sɔɔ. Yensɔ, sɑɑ tɛn di, bɑ koo kɑ nun tɑbu ko.

10 Mɑ Asɑ u kɑ Gusunɔn sɔmɔ wi mɔru kuɑ gem gem.Mɑ u derɑ bɑ nùn pirisɔm doke. Sɑɑ ye sɔɔrɑ u mɑɑYudɑbɑn gɑbu dɑm dɔremɔ.

Asɑn bɑndun kpeeru(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 15:23-24)

11 Asɑn bɑndun tore kɑ ten kpeerun gɑri yi yoruɑYudɑbɑn sinɑmbu kɑ Isirelibɑn sinɑmbun tireru sɔɔ.12 Asɑn bɑndun wɔɔ weeru tiɑ sɑrise sɔɔ, u nɑɑsu bɑrɑsere u nɔni sɔɔrɑ. Bɑɑmɛ u bɑrɔ, kɑ mɛ, u ǹ Yinni Gusunɔkɑsu. Timgibɑ u kɑsu. 13MɑAsɑ u kpunɑ u guwin bɑndunwɔɔ weeru kɑ tiɑse sɔɔ. U dɑ u win bɑɑbɑbɑ deemɑ. 14Bɑnùn sikuɑ siki ni u derɑ bɑ gbɑn teerɔ Dɑfidin wuuɔ. Busere nùn sike, bɑ nùn kpĩwɑ kpin yeru gɑrun mi tè sɔɔbɑ turɑre bwese bwesekɑ mɛnnɑ ye bɑ kuɑ nge mɛ turɑrekowobu bɑ rɑ ko. Mɑ bɑ nùn ye dɔɔ dokeɑ gem gem.

17Yosɑfɑti u bɑndu di

1Asɑn gɔɔn biru, win bii Yosɑfɑtiwɑubɑndu kɔsire kuɑ.2U win bɑndun dɑm sire Isirelibɑn sɔ. Mɑ u tɑbu kowobuyi yi Yudɑn wuu gbɑrɑnugisu kpuro sɔɔ. Mɑ u mɑɑwirugibu yi yi Yudɑn tem mɛ sɔɔ kɑ sere mɑɑ Efɑrɑimunwusu sɔɔ si win tundo Asɑ u rɑɑmwɛɛrɑ. 3Yinni Gusunɔ u

Bɑndun Gɑri II 17:4 33 Bɑndun Gɑri II 17:16kɑ Yosɑfɑti wɑɑ. Domi u sĩɑ Dɑfidi win sikɑdon yiri gbiikiisɔɔ. U ǹ bũu wi bɑ mɔ Bɑɑli kɑsu u sɑwɑ. 4 Gusunɔ winsikɑdon Yinniwɑ u kɑsu. Mɑ u win woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑ.U ǹ Isirelibɑn yirɑ swĩi. 5Yinni Gusunɔ u Yosɑfɑtin bɑndudɑm sire. Mɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ kɑ nùn kɛnu nɑɑwɑmmɛ.U dukiɑ bɑkɑ kɑ bɛɛrɛ bɑkɑ wɑ. 6 Mɑ win gɔru gɑ tɑsɑYinni Gusunɔ sɔɔ. Mɑ u derɑ bɑ bũnu kɑ nin sɑɑ yenukɔsukɑ Yudɑɔ.

7Win bɑndunwɔɔ itɑse sɔɔ, yerɑ uwin tɑbu sinɑm benigɔsɑ bu dɑ bu keu sɔɔsi Yudɑn wusu sɔɔ. Berɑ Bɛni Hɑilikɑ Abudiɑsi kɑ Sɑkɑri kɑ Nɛtɑnɛɛli kɑ Misee. 8Mɑ u derɑLefibɑ bɑ bu swĩi. Lefi berɑ Semɑyɑ kɑNɛtɑniɑ kɑ Sebɑdiɑkɑ Asɑɛli kɑ Semirɑmɔtu kɑ Yonɑtɑm kɑ Adoniyɑ kɑTobiyɑ kɑ Tobi Adoniyɑ kɑ sere yɑku kowo beni, Elisɑmɑkɑ Yorɑmu. 9Bɑ Yinni Gusunɔn woodɑn tireru nɛni bɑ kɑYudɑbɑn wusu bukiɑnɛ, bɑ bu woodɑ yen keu sɔɔsimɔ.

Yosɑfɑtin bɑndun dɑm10 Sinɑm be bɑ kɑ Yudɑbɑ sikerenɛ bɑ bɛrum duurɑ

Yinni Gusunɔn sɔ. Bɑ ǹ mɑɑ kɑ Yosɑfɑti tɑbu kue.11 Filisitibɑ bɑ kɑ Yosɑfɑti kɛnu nɑɑwɑ, kɑ sere mɑɑ wɔɔgobi yi bɑ rɑ nùn kɔsie kɑ sii geesun gobi. Mɑ Dɑɑrububɑbɑ kɑ nùn yɑɑ sɑbenu nɑɑwɑ. Niyɑ yɑɑnu nɔrɔbun subɑnɔɔbɑ yiru kɑ nɑtɑ kɑ wunɔbu (7.700) kɑ bonu nɔrɔbunsubɑ nɔɔbɑ yiru kɑ nɑtɑ kɑ wunɔbu.

12 Mɑ Yosɑfɑtin yiiko yɑ sosimɔ yɑ dɔɔ. Mɑ u diidɑmginu kɑ mɑɑ wusu bɑnɑ Yudɑɔ mi bɑ rɑ dĩɑnu bere.13 U sɔm dɑbi dɑbinu kuɑ Yudɑn wusu sɔɔ. Mɑ u tɑbukowowɔrugɔbɑmɔ Yerusɑlɛmuɔ. 14Tɑbu kowo ben geeruwee yɛnu kɑ yɛnu. Yudɑbɑ sɔɔ, be bɑ sɑɑ tɑbu kowobunɔrɔmnɔrɔm (1.000) wirugibu, bewee. Adinɑ kɑwin tɑbukowo wɔrugɔbɑ nɔrɔbun subɑ goobɑ wunɔbu (300.000).15 Yen biru, Yokɑnɑni kɑ win tɑbu kowobu nɔrɔbun subɑgoobu kɑ wɛnɛ (280.000). 16 Mɑ Amɑsiɑ, Sikirin bii wi utii Yinni Gusunɔ wɛ kɑ kĩru, u mɑɑ tɑbu kowobu nɔrɔbun

Bɑndun Gɑri II 17:17 34 Bɑndun Gɑri II 18:5subɑ goobu (200.000) kpɑre. 17 Bɛnyɑmɛɛn bweseru sɔɔ,Eliɑdɑ tɑbu kowowɔrugɔwɑ u tɑbu kowobu nɔrɔbun subɑgoobu (200.000) kpɑre be bɑ tɛnnu kɑ tɛrɛnu mɔ. 18 MɑSosɑbɑdi u mɑɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ wunɔbu kɑ wɛnɛ(180.000) kpɑre be bɑ tɑbu yɑnu nɛni. 19 Tɑbu kowobeniwɑ bɑ sinɑ bokon sɔmɑ mɔ, be bɑ wɑɑ Yudɑn wuugbɑrɑnugisu sɔɔ bɑɑsi.

Yosɑfɑti u kɑ Akɑbuɑrukɑwɑni bɔkuɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 22:1-4)

181 Yosɑfɑti u dukiɑ bɑkɑ kɑ bɛɛrɛ bɑkɑ wɑ. Mɑ u kɑ

Akɑbu ɑrukɑwɑni bɔkuɑ kurɔ kɛɛnɑɑ sɔɔ. 2 Amɛn biru,u dɑ u Akɑbu deemɑ Sɑmɑriɔ. Mɑ Akɑbu u derɑ bɑ kɑyɑɑnu kɑ kɛtɛ dɑbi dɑbinu go Yosɑfɑti kɑ win tɔmbun sɔ.MɑAkɑbu uYosɑfɑti kɑnɑ bu dɑ buRɑmɔtiwɔri ye yɑwɑɑGɑlɑdin temɔ. 3U nɛɛ, Yosɑfɑti, kɑɑ kɑ mɑn dɑ Rɑmɔtiɔ,Gɑlɑdin temɔ?

Mɑ Yosɑfɑti u nùn wisɑ u nɛɛ, oo. À n sɔɔru kpɑ, nɑmɑɑ kpɑwɑ mi. Wunɛn tɔmbu bɑ n seewɑ, nɛgibɑ mɑɑseewɑwɑ mi. Sɑ ko kɑ nun tɑɑ bi dɑ kpɑ su wuu ge wɔrisɑnnu.

Sɔmɔ weesugibɑ nɛɛ,Akɑbu koo tɑbu di(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 22:5-12)

4MɑYosɑfɑti u Isirelibɑn sinɑ boko sɔɔwɑ u nɛɛ, ɑdɑmɑɑ ginɑ Yinni Gusunɔ bikio ɑ nɔ mɛ u koo nun sɔ.

5Mɑ Isirelibɑn sinɑ boko u sɔmɔbumɛnnɑ tɔmbu nɛɛru(400). Mɑ u bu bikiɑ u nɛɛ, su tɑbu doo Rɑmɔtiɔ Gɑlɑdintemɔ? Nge su ku dɑ.

Mɑ bɑ wisɑ bɑ nɛɛ, ɑ doo, Gusunɔ u koo nun ge nɔmubɛriɑ.

Bɑndun Gɑri II 18:6 35 Bɑndun Gɑri II 18:156 Adɑmɑ Yosɑfɑti u mɑɑ bikiɑ u nɛɛ, Yinni Gusunɔn

sɔmɔ goo mɑɑ sɑri mini wìn min di sɑ ko win gere nɔ?7 Isirelibɑn sinɑ boko u wisɑ u nɛɛ, Gusunɔn sɔmɔ

turowɑ u wɑɑ mini wìn min di sɑ ko kpĩ su Gusunɔn gerenɔ. Adɑmɑ nɑ nùn tusɑ domi u ku rɑ mɑn gɑɑ geenu sɔmɑ n kun mɔ gɑɑ kɔsunu. Win yĩsirɑ Misee Yimilɑn bii.

Mɑ Yosɑfɑti u nùn sɔɔwɑ u nɛɛ, sinɑ boko, ɑ ku geremɛ.8Yerɑ Isirelibɑn sinɑ boko u win sɔm kowo gɔrɑ u dɑ u

Misee Yimilɑn bii sokumɑ fuuku.9Mɑ Isirelibɑn sinɑ boko wi, kɑ Yosɑfɑti Yudɑbɑn sinɑ

boko bɑ ben sinɑ yɑnu doke, ben bɑɑwure u sɔ win sinɑkitɑrɔ Sɑmɑrin gbɑrɑ kɔnnɔwɔ. Mɑ Gusunɔn sɔmɔ bekpuro bɑ wɑɑ ben wuswɑɑɔ bɑ gɑri mɔ. 10Yerɑ Sedesiɑsi,Kenɑɑnɑn bii u sisun kɔbunu sekɑ. U nɛɛ, ɑmɛniwɑ YinniGusunɔ u geruɑ. U nɛɛ, kɔbi yini yi sɑɑwɑ yĩreru te tɑwunɛn dɑm sɔɔsimɔ mɛ kɑɑ kɑ Sirigibu go mɑmmɑm.

11Mɑ Gusunɔn sɔmɔ be kpuro bɑ gɑri tee yi geruɑ. Bɑmɔ, ɑ doo Rɑmɔtiɔ Gɑlɑdin temɔ. Kɑɑ nɑsɑrɑ wɑ. YinniGusunɔ u koo nun wuu ge nɔmu bɛriɑ.

Misee u nɛɛ,bɑ koo Akɑbu kɑmiɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 22:13-28)

12 Sɔmɔ wi bɑ gɔrɑ u bu Misee sokuɑ u Misee sɔɔwɑ unɛɛ, wee Gusunɔn sɔmɔ be bɑ wɑɑ mi kpuro bɑ sinɑ bokogɑri dori geruɑ. Yen sɔ, ɑ de wunɛ kɑ ben gɑri yi ko tee.

13MɑMisee uwisɑ u nɛɛ, sere kɑ Yinni Gusunɔnwɑɑru,ye wi, Gusunɔ nɛn Yinni u mɑn sɔɔwɑ, yerɑ kon gere.

14 Ye Misee u tunumɑ sinɑ bokon mi, yerɑ sinɑ bokou nùn bikiɑ u nɛɛ, Misee, sɑ ko kpĩ su tɑbu dɑ RɑmɔtiɔGɑlɑdin temɔ? Nge su ku dɑ.

MɑMisee uwisɑ u nɛɛ, i doomɛ. I ko i nɑsɑrɑwɑ. YinniGusunɔ u koo nun bu nɔmu bɛriɑ.

15Adɑmɑ sinɑ boko u nɛɛ, nɔn nyewɑ kon nun bɔrusiɑɑ sere mɑn gem sɔ mɛ Yinni Gusunɔ u nun sɔɔwɑ ɑ gere.

Bɑndun Gɑri II 18:16 36 Bɑndun Gɑri II 18:2616Misee u nɛɛ,

nɑ Isirelibɑ wɑ bɑ yɑrinɛ guunu wɔllɔ,bɑ sɑɑ nge yɑɑ ni nu kun kpɑro mɔ.Mɑ Yinni Gusunɔ u nɛɛ,tɔn beni bɑ ǹ kpɑro mɔ.Ben bɑɑwure u gɔsiro u wurɑ yɛnuɔ kɑ ɑlɑfiɑ.

17 Yerɑ Isirelibɑn sinɑ boko u Yosɑfɑti sɔɔwɑ u nɛɛ, nɑǹ dɑɑ nun sɔɔwɑ mɑ u ku rɑ mɑn gɑɑ geenu sɔ, mɑ n kunmɔ gɑɑ kɔsunu?

18 Yerɑ Misee u Akɑbu sɔɔwɑ u nɛɛ, ɑ Yinni Gusunɔngɑri swɑɑ dɑkio. Nɑ nùn wɑ u sɔ win sinɑ kitɑrɔ. Mɑwin tɑbu kowobu bɑ yɔ win nɔm geuɔ kɑ win nɔm dwɑrɔ.19 Mɑ u nɛɛ, wɑrɑ koo Akɑbu nɔni wɔke u kɑ tɑɑ bi dɑRɑmɔtiɔ Gɑlɑdin temɔ, kpɑ u gbi mi. Mɑ bɑ yen wesiɑnɔmɔ. Wini ù n geruɑ mɛni, wiɔnɔ u gere mɛ. 20Yerɑ hundegɑɑ yɑ yɑrimɑ yɑ yɔrɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ yɑ nɛɛ,kon Akɑbu wi nɔni wɔke. Mɑ Yinni Gusunɔ u ye bikiɑ unɛɛ, ɑmɔnɑ kɑɑ koosinɑ. 21Hunde ye, yɑ nɛɛ, kon yɑri kpɑnduGusunɔn sɔmɔbe sɔɔ, kpɑnde buweesu ko bu kɑ sinɑboko nɔni wɔke. Mɑ Yinni Gusunɔ u ye wisɑ u nɛɛ, yɑ wɑ.Swɑɑ geɑ. Kɑɑ mɑɑ kpĩ ɑ bu nɔni wɔke. Ǹ n mɛn nɑ, ɑyɑrio ɑ dɑ ɑ ko mɛ. 22Wee tɛ, Yinni Gusunɔ u derɑ hundeye, yɑ duɑ win sɔmɔ be sɔɔ bu kɑ nun weesu kuɑ. Yen sɔ,ɑ n yɛ mɑ kɔsɑ Yinni Gusunɔ u koo de yu nun deemɑ.

23 Yerɑ Sedesiɑsi, Kenɑɑnɑn bii u susi Miseen bɔkuɔ, unùn bɑɑrɑ so. Mɑ u nɛɛ, swɑɑ yerɑ Yinni Gusunɔn hundeu kɑ yɑrɑ nɛn min di u kɑ sere nun gɑri kuɑ.

24 Misee u nùn wisɑ u nɛɛ, kɑɑ ye giɑ dɔmɑ te kɑɑ nduku dukubu mɔ ɑ n kuku yeru kɑsu diɑɔ.

25 Yerɑ Isirelibɑn sinɑ boko u nɛɛ, i Misee mɔɔ i kɑ dɑAmɔɔwi u sɑɑ wuunwirugii kɑmɑɑ Yoɑsi sinɑ bokon biinmi. 26Kpɑ i bu sɔ i nɛɛ, ɑmɛniwɑnɛ sinɑ bokonɑ geruɑ. Nɑnɛɛ, bu nùn mɔɔ bu kpɛɛ pirisɔm sɔɔ kpɑ bɑ n nùn dĩɑnu

Bɑndun Gɑri II 18:27 37 Bɑndun Gɑri II 18:34kɑ nim wɛɛmɔ sɑkɑ sɔɔ sere n kɑ wurɑmɑ tɑbu gberun dikɑ ɑlɑfiɑ.

27Misee u nùn sɔɔwɑ u nɛɛ, ɑ n wurɑmɑ kɑ ɑlɑfiɑ, n ǹYinni Gusunɔ u kɑ mɑn gɑri kuɑ. Bɛɛ be i wɑɑ mini, bɛɛnbɑɑwure u gɑri yi swɑɑ suo.

Akɑbun gɔɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 22:29-40)

28 Yenibɑn biru, Isirelibɑn sinɑ boko kɑ Yosɑfɑti,Yudɑbɑn sinɑ boko bɑ seewɑ bɑ tɑɑ bi dɑ Rɑmɔtiɔ Gɑlɑdintemɔ. 29Yerɑ Isirelibɑn sinɑ boko u Yosɑfɑti sɔɔwɑ u nɛɛ,kon yɑnu gɑnu kɔsi ni bɑ ǹ kɑ mɑn tubu. Adɑmɑ wunɛ, ɑn wunɛn sinɑ yɑnu doke.

Mɛsumɑ Isirelibɑn sinɑ boko u kuɑ u kɑ tɑɑ bi dɑ. 30Ndeemɑ Sirin sinɑ boko u win tɑbu kɛkɛbɑn tɑbu sinɑmbusɔɔwɑ u nɛɛ, i ku goo gomɑ n kunmɔ Isirelibɑn sinɑ bokotɔnɑ.

31Ye tɑbu sinɑmbe, bɑYosɑfɑti wɛndɛ kuɑ, yerɑ bɑ nɛɛ,Isirelibɑn sunɔwɑ. Mɑ bɑ nùn kooro bure bu kɑ nùn wɔri.Adɑmɑ u nɔɔgiru suɑ u somiru kɑnɑ. Mɑ Yinni Gusunɔ unùn somi, u bu girɑ bɑ kɑ nùn tondɑ. 32Ye tɑbu sinɑm be,bɑ wɑmɑ n ǹ Isirelibɑn sinɑ boko mi, yerɑ bɑ nùn deri bɑdoonɑ.

33Yerɑ goo u sɛu toomɑ Isirelibɑn mi giɑ. U ǹ goo yĩisi.Adɑmɑ gɑ nɑ gɑ Akɑbu wɔri deedeeru mi win tɑrɑkpe gɑyɔrɑ. Yerɑuwin tɑbukɛkɛ swɑɑ sɔɔsio sɔɔwɑunɛɛ, ɑ tɑbukɛkɛ ye sĩiyɔ biruɔ, kpɑ ɑ mɑn yɑrɑ tɑbu sĩɑn di. Domi bɑmɑn mɛɛrɑ kuɑ.

34 Tɑbu swĩɑ yen dɔmɑ te, sere bɑ sinɑ boko nɛni u kɑyɔ win tɑbu kɛkɛ sɔɔ u mɛɛrɑ Sirigibun sɑnsɑni giɑ sere nkɑ kuɑ yokɑ. Ye sɔɔ u duɑ, mɑ u gu.

19Yosɑfɑti u wirugibu gɔsɑ

Bɑndun Gɑri II 19:1 38 Bɑndun Gɑri II 19:111Yenibɑn biru, Yosɑfɑti u wurɑmɑYerusɑlɛmuɔ kɑ bɔri

yɛndu. 2MɑYehu, Gusunɔn sɔmɔHɑnɑnin bii u nùn sennɔdɑ. Mɑ u Yosɑfɑti sɔɔwɑ u nɛɛ, bɑ rɑ tɔn kɔso somi? A bebɑ Gusunɔ tusɑ kĩ? Yenibɑn sɔ, Yinni Gusunɔ u kɑ nunmɔru sɑɑ. 3 Adɑmɑ u gɑɑ geenu wɑ ni ɑ kuɑ. Yerɑ ɑbũu wi bɑ mɔ Asitɑɑten bwɑɑrokunu kpuro kɔsukɑ mɑmmɑm temmɛ kpuro sɔɔ. Mɑ ɑ wunɛn tii wɛ ɑ kɑ wi, YinniGusunɔ kɑsu.

4Yen biru Yosɑfɑti u mɑɑ sinɑ Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u wintɔmbu berɑ sɑɑ Beri Sebɑn di n kɑ dɑ Efɑrɑimun guunɔ.Mɑ u ben gɔrusu wesiɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinnin mi.5Mɑu siri kowobu yi Yudɑnwuu gbɑrɑruguu bɑɑgere sɔɔ.6Mɑ u siri kowo be sɔɔwɑ u nɛɛ, i de i n tii sɛ ye i sirimɔsɔɔ. Domi n ǹ tɔmbun sɔ i siribu mɔ. Yinni Gusunɔn sɔnɑi sirimɔ. U ko n mɑɑ wɑɑ bɛɛn bɔkuɔ. 7 Yen sɔ, i de i nùnnɑsiɑ kpɑ i n tii sɛ. Domi Yinni Gusunɔnmi, weesu sɑri. Uku rɑ mɑɑ goo gɑrisi tuko. Mɛyɑ u ku rɑ mɑɑ nɔm birɑmkɛnu mwɛ.

8Sɑnɑmmɛ bɑ wurɑmɑ Yerusɑlɛmuɔ, Yosɑfɑti u Lefibɑkɑ yɑku kowobu yi, kɑ sere mɑɑ Isirelibɑn guro gurobu,bu kɑ tɔmbu siriɑ bɑ n gɑri gɛɛ mɔ. 9-10Wee woodɑ ye ubu wɛ. U nɛɛ, goo ù n kɑ siribu nɑ bɛɛn mi sɑɑ wuu gɑgundi yèn sɔ bɑ goo go, ǹ kun mɛ goo u woodɑ sɑrɑ, ǹ kunmɛ u Yinni Gusunɔn yiirebu gɑbu yinɑ, i ko i nùn siriɑwɑdee dee Gusunɔn nɑsiɑru sɔɔ, kɑ murɑfitiru sɑriru sɔɔ, kɑgɔru dɛɛrɔ. I de i bu swɑɑ geɑ sɔɔsi kpɑ bu ku rɑɑ YinniGusunɔ torɑri kpɑ u ku bɛɛ kɑ bɛɛgibumɔru ko. Ngemɛyɑi ko i n dɑ kɑ bu sirie kpɑ i ku kɑ tɑɑrɛ wɑ. 11Wee yɑkukowo tɔnwero Amɑriɑ u ko n sɑɑ wirugii sɑɑrun swɑɑ sɔɔ,kpɑ Sebɑdiɑ, Isimɛɛlin bii Yudɑbɑn yɛnu yɛro u n sɑɑ wiu rɑ sinɑ bokon yɛnun wunɑnɔsu ko, kpɑ Lefibɑ bɑ n mɑɑsɑɑ siri kowobu. Yen sɔ, i tii dɑm kɛɛyɔ kpɑ i se i sɔmɑ ko,kpɑ Yinni Gusunɔ u n wɑɑ kɑ wi u koo geɑ ko.

Bɑndun Gɑri II 20:1 39 Bɑndun Gɑri II 20:1220

Yosɑfɑti u kɑ Edɔmubɑtɑbu kuɑ

1 Yenibɑn biru, Mɔɑbubɑ kɑ Amɔnibɑ bɑ seewɑ bɑYosɑfɑti tɑbuwɔrimwee. 2Mɑbɑnɑ bɑ yeYosɑfɑti sɔɔwɑ.Bɑ nɛɛ, wee tɔn dɑbiru tɑ nun wɔrim wee sɑɑ nim wɔkubɔruguun guru giɔn di, Edɔmun temɔ. Bɑ wɑɑ HɑsɑsɔnTɑmɑɑɔ ye yɑ wɑɑ Engɛdiɔ.

3 Yerɑ Yosɑfɑti u nɑndɑ. Mɑ u Gusunɔ kɑsu. U derɑbɑ nɔɔ bɔkuɑ Yudɑn tem kpuro sɔɔ. 4Mɑ Yudɑbɑ kpurobɑ mɛnnɑ bu kɑ Yinni Gusunɔ kɑnɑ. Tɔmbu kpurowɑbɑ nɑ sɑɑ Yudɑn wusu kpuron di bu kɑ Yinni Gusunɔkɑsu. 5Yosɑfɑti u seewɑ u yɔrɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugiiben suunu sɔɔ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerun yɑɑrɑ kpɑɑnwuswɑɑɔ. 6 Mɑ u nɛɛ, Gusunɔ bɛsɛn bɑɑbɑbɑn Yinni,wunɑ ɑ sɑɑ Yinni wɔllɔ. Wunɑ ɑ bwesenu kpuron bɑndunɛni. Wunɑ ɑ mɑɑ dɑm kpuro nɛni wunɛn nɔmɑɔ. Goosɑri wi u koo kɑ nun tɑbu ko. 7Yinni Gusunɔ, wunɑ ɑ temmin tɔmbu girɑ bɛsɛ, wunɛn tɔmbu Isirelibɑn wuswɑɑndi. Mɑ ɑ mu bɛsɛ, Aburɑhɑmu wi u nun kĩɑn bibunbweseru wɛ. 8 Sɑ sinɑ tem mɛ sɔɔ. Mɑ sɑ sɑɑ yeru bɑnɑte tɑ wunɛn yĩsiru sɔɔwɑ. 9 Sɑ nɛɛ, wɑhɑlɑ gɑɑ yɑ nsun deemɑ, ɑɑ, tɑbɑ? Wunɛn siribu bu sun wɔriwɑ? Aɑ,bɑrɑrɑ? Aɑ, gɔɔrɑ? Mɑ sɑ seemɑ sɑ nɑ diru mini wunɛnwuswɑɑɔ sɑ nun kɑnɑ bɛsɛn wɑhɑlɑ sɔɔ, kɑɑ sun wurɑrikpɑ ɑ sun fɑɑbɑ ko. 10-11Wee tɛ, Mɔɑbubɑ kɑ Amɔnibɑ kɑEdɔmubɑ be bɑ wɑɑ Seirin guurɔ bɑ nɑ bu bɛsɛ Isirelibɑgirɑ tem mɛ ɑ sun wɛn di. N deemɑ ɑ rɑɑ bɛsɛn bɑɑbɑbɑsɔɔwɑ ɑ nɛɛ, bu ku du bwese ni sɔɔ sɑnɑm mɛ bɑ weeEgibitin di. Mɑ bɑ bu deri, bɑ ǹ bu kɑm koosie. Wee,bɑ wee bu sun kɔsɑ kuɑ. 12 Yerɑ wunɛ Yinni Gusunɔ, ɑ ǹkɑɑ bwese ni siri? Domi bɛsɛ, sɑ ǹ dɑm gɑm mɔ. Wee tɔndɑbirɑ sun wɔrim wee, sɑ ǹ yɛ ye sɑ ko ko. Adɑmɑ wunɑsɑ mɛɛrɑ.

Bɑndun Gɑri II 20:13 40 Bɑndun Gɑri II 20:2113Mɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ yɔ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ kɑ

ben kurɔbu kɑ bibu kpuro.Gusunɔ u derɑYudɑbɑ bɑ tɑbu di

14 Yerɑ Yinni Gusunɔn Hunde u Yɑɑsiɛli, Sɑkɑrin biiyɔɔwɑ tɔmbun suunu sɔɔ. Yɑɑsiɛli wi, u sɑɑwɑ Asɑfunbweseru, Lefibɑ sɔɔ. Win sikɑdobɑrɑ Bɛnɑyɑ kɑ Yeyɛli kɑMɑtɑniɑ. 15Mɑ Yɑɑsiɛli u nɛɛ, bɛɛ Yudɑbɑ kpuro, kɑ bɛɛYerusɑlɛmugibu kpuro, kɑ sere wunɛ sinɑ boko Yosɑfɑti,i swɑɑ dɑkio i nɔ ye Yinni Gusunɔ u gerumɔ. U nɛɛ, i kunɑndɑ, i ku mɑɑ wururɑ tɔn dɑbi ten wuswɑɑɔ. Domi nǹ bɛɛ i ko i tɑbu ko. Wi, Yinni Gusunɔn tiiwɑ u koo tɑɑ biko. 16 Siɑ i doo i bu wɔri. Bɑ koo kurɑnɑ sɑɑ gunguu te bɑmɔ Sisin di, kpɑ i bu deemɑ wɔwi piibu gɑgu sɔɔ gbɑbu tebɑ mɔ Yeruɛliɔ. 17 Bɛɛn tii i ǹ tɑbu mɔ. Adɑmɑ i gesi dooi yɔrɑ mi. I ko i wɑ fɑɑbɑ ye Yinni Gusunɔ u koo bɛɛ ko.Bɛɛ Yudɑbɑ kɑ bɛɛ Yerusɑlɛmugibu, i ku nɑndɑ, i ku mɑɑwururɑ. Siɑ i yɑrio i kɑ bu yinnɑ. Wi, Yinni Gusunɔ u kon kɑ bɛɛ wɑɑ.

18 Yerɑ Yosɑfɑti kɑ Yudɑbɑ kpuro kɑ Yerusɑlɛmugibubɑ yiirɑ bɑwuswɑɑ temgirɑri Yinni Gusunɔnwuswɑɑɔ bukɑ nùn bɛɛrɛ wɛ. 19 Yerɑ Lefibɑ sɔɔ, Kehɑtibɑ kɑ Korebɑbɑ seewɑ bɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni siɑrɑmɔ kɑ nɔɔgiru.

20 Yerɑ bɑ yɑrɑ buru buru yellu bɑ dɑ gbɑburu giɑ tebɑ mɔ Tekoɑ. Sɑnɑm mɛ bɑ yɑriɔ, yerɑ Yosɑfɑti u seewɑu yɔrɑ. U nɛɛ, bɛɛ Yudɑbɑ kɑ bɛɛ Yerusɑlɛmugibu, i mɑnswɑɑ dɑkio i nɔ. I Gusunɔ bɛɛn Yinni nɑɑnɛ koowo, kpɑ idɑm wɑ. I bɛɛn nɑɑnɛ dokeo win sɔmɔbun gere sɔɔ, kpɑ inɑsɑrɑ wɑ.

21 Mɑ bɑ nɔɔsinɑ kɑ tɔn be. Yerɑ Yosɑfɑti u womkowobu gɔsɑ bɑ n sɑɑ yɑnu sebuɑ, kpɑ bɑ n tɑbu kowobugbiiye, bɑ nYinni Gusunɔ siɑrɑmɔ kɑwomu geni, bɑ nmɔ,i Yinni Gusunɔ siɑro. Domi win durom mu ǹ nɔru mɔ.

Bɑndun Gɑri II 20:22 41 Bɑndun Gɑri II 20:3322 Sɑnɑm mɛ tɔn be, bɑ tɑki seewɑ bɑ womu mɔ bu

kɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑ, yerɑ Yinni Gusunɔ u Amɔnibɑkɑ Mɔɑbubɑ kɑ Edɔmu be bɑ wɑɑ guu te bɑ mɔ Seiriɔburisinɑ. Mɑ bɑ sɛsukunɑ ben tii tiinɛ. 23 Amɔnibɑ kɑMɔɑbubɑ bɑ Edɔmubɑ wɔri bɑ kɑm koosiɑ mɑmmɑm. Yebɑ bu go bɑ kpɑ, yerɑ bɑ wɔrinɑ ben tii tiinɛ bɑ goonɑ.24 Sɑnɑm mɛ Yudɑbɑ bɑ tunumɑ mìn di bɑ rɑ n tem migɑɑnu ku rɑ kpi wɛndɛ sɑɑ, yerɑ bɑmɛɛrɑ berɑmì giɑ tɔndɑbirɑ rɑɑ wɑɑ, mɑ bɑ deemɑ gonɑ nu kpĩ kpĩ. Goo kunkisire. 25 Yerɑ Yosɑfɑti kɑ wigibu bɑ nɑ bɑ goo nin yɑnupotirɑ. Bɑ dukiɑ gurɑwɑ be sɔɔ kɑ sere gɑɑ gobiginu. Bɑyɑɑ ni gurɑwɑ nge mɛn nɔɔ bɑ koo kpĩ bu suɑ. Bɑ kuɑwɑsɔɔ itɑ bɑ yɑɑ ni gurɑmɔ. Domi nu kpɑ.

26 Sɔɔ nnɛse, bɑ mɛnnɑ wɔwɑɔ ye bɑ mɔ Berɑkɑ. Mɑbɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑ. Yen sɔnɑ bɑ yɑm mi yĩsiru kɑBerɑkɑ. Terɑ bɑ kɑ mu sokumɔ sere kɑ gisɔ. Yĩsi tentubusiɑnɑ,mi bɑYinni Gusunɔ siɑrɑ. 27Yosɑfɑti u Yudɑbɑkɑ Yerusɑlɛmugibu kpuro kpɑrɑ kɑ nuku dobu bɑ kɑwurɑYerusɑlɛmuɔ. Domi Yinni Gusunɔ u bu nuku dobu wɛben yibɛrɛ be u bu kɑmiɑn sɔ. 28 Bɑ duɑ Yerusɑlɛmuɔ bɑwomusu mɔ kɑ mɔrɔkunu kɑ gɔɔgenu kɑ kɔbi bɑ kɑ duɑsere Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ.

29Mɑ tem tukum sinɑmbu kpuro bɑ Yinni Gusunɔ nɑsiɑsɑnɑm mɛ bɑ nuɑ mɑ u Isirelibɑn yibɛrɛbɑ kpeerɑsiɑ.30 Yosɑfɑti u win bɑndu diwɑ bɔri yɛndu sɔɔ. Mɑ Gusunɔwin Yinni u nùn wɛrɑbu wɛ beri berikɑ kpuro.

Yosɑfɑtin bɑndun kpeeru(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu I, 22:41-51)

31 Sɑnɑm mɛ Yosɑfɑti u bɑndu di Yudɑɔ, wɔɔ tɛnɑ kɑnɔɔbuwɑ u mɔ. Win mɛron yĩsirɑ Asubɑ, Silikin bii. Mɑ ukuɑ wɔɔ yɛndɑ nɔɔbu bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. 32Yosɑfɑtiuwin tundoAsɑn yirɑ swĩiwɑmɑmmɑm. Geɑ u kuɑYinniGusunɔnwuswɑɑɔ. 33Adɑmɑu ǹ gunguu nìnmi bɑ rɑ bũuyɑkunu ko kpuro kpeerɑsie. Domi win tɔmbu Yudɑbɑ bɑ

Bɑndun Gɑri II 20:34 42 Bɑndun Gɑri II 21:7ǹ ben gɔru Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni wɛ mɑm mɑm.34 Yosɑfɑtin kookoosun sukum, gbiikisu kɑ dɑɑkisu, yekpuro yɑ yoruɑ Yehu, Hɑnɑnin biin tireru sɔɔ te bɑ dokeIsirelibɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ.

35Yenibɑnbiru, Yosɑfɑti u dɑukɑAkɑsiɑ Isirelibɑn sinɑboko ɑrukɑwɑni bɔkuɑ. Akɑsiɑ wi, u ǹ Yinni Gusunɔnbɛɛrɛ yɛ. 36 Durɔ wiyɑ Yosɑfɑti u kɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑmɑ bɑ goo nimkusu kuɑ si su rɑ de Tɑɑsisiɔ. Bɑ goonimkuu si kuɑwɑ Ɛsioni Gebɛɛɔ. 37 Yerɑ Ɛliesɛɛ, Dodɑfɑnbii, Mɑresɑgii u Gusunɔn gɑri geruɑ Yosɑfɑtin sɔ u nɛɛ,Yinni Gusunɔ u koo wunɛn sɔmburu kɑm koosiɑ yèn sɔ ɑkɑ Akɑsiɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ.

Yen biruwɑ goo nimkuu si, su kɔsikirɑ. Su ǹ mɑɑ kpĩɑsu Tɑɑsisi de.

211 Yenibɑn biru, Yosɑfɑti u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ nùn sikɑ

win bɑɑbɑbɑn sikɑɔ, Dɑfidin wuuɔ. Mɑ win bii Yorɑmu ubɑndu kɔsire kuɑ.

Yorɑmu u bɑndu di(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 8:16-24)

2Yorɑmuuwɔnɔbumɔwɑnɔɔbɑ tiɑ. Be kpuro bɑ sɑɑwɑYosɑfɑtin bibu. Berɑ Asɑriɑ kɑ Yeyɛli kɑ Sɑkɑri kɑ AsɑriɑkɑMikɑɛli kɑ Sefɑtiɑ. 3Ben tundo u ben bɑɑwure kɛru wɛtɑ kpɑ. Terɑ sii geesu kɑ wurɑ kɑ gɑɑ gobiginu kɑ wuu sisu gbɑrɑnu mɔ Yudɑn temɔ. Adɑmɑ Yorɑmuwɑ u bɑnduwɛ domi wiyɑ u sɑɑ win bii gbiikoo.

4 Sɑnɑm mɛ Yorɑmu u bɑn te di u kpɑ, mɑ u tu tɑsisiɑ,yerɑ u win wɔnɔ be kpuro kɑ Isirelibɑn bukurobu gɑbugo. 5 Sɑnɑm mɛ Yorɑmu u bɑn te di, u mɔwɑ wɔɔ tɛnɑkɑ yiru. Mɑ u kuɑ wɔɔ nɔɔbɑ itɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ.6 Isirelibɑn sinɑmbunyirɑ u swĩi ngemɛAkɑbun yɛnugibubɑ kuɑ. Domi Akɑbun bii tɔn kurɔwɑ u suɑ kurɔ. Kɔsɑ ukuɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. 7 Adɑmɑ Yinni Gusunɔ u ǹ

Bɑndun Gɑri II 21:8 43 Bɑndun Gɑri II 21:19wure u nùn go, ɑrukɑwɑni ye u kɑ Dɑfidi bɔkuɑn sɔ ye unɛɛ, Dɑfidi kun kɔsire biɑmɔ bɑndu sɔɔ win bweserɔ.

8 Yorɑmun wɑɑti ye sɔɔ, Edɔmubɑ bɑ kɑ tii yinɑ, mɑbɑ ben sunɔ kuɑ. 9 Yerɑ Yorɑmu u seewɑ kɑ win tɑbusinɑmbu kɑ tɑbu kɛkɛ yi dumi gɑwe, mɑ bɑ bu tɑrusi.Adɑmɑ, ye n kuɑ wɔkuru, mɑ bɑ duki yɑkurɑ. 10 Sɑɑ yendɔmɑ ten diyɑ Edɔmubɑ bɑ kɑ tii yinɛ sere kɑ gisɔn gisɔ.

Mɑ Libinɑgibu bɑ mɑɑ Yudɑbɑ seesi yèn sɔ bɑ Gusunɔben bɑɑbɑbɑn Yinni deri. 11 Yorɑmu u mɑm bũu yɑkuyenu kuɑ Yudɑbɑn guunu wɔllɔ. Mɑ u derɑ bɑ bũugɑsirinu wɔri. U bu bɔriewɑ ni sɔɔ mɑmmɑm.

12 Yerɑ Gusunɔn sɔmɔ Eli u nùn yoruɑ u nɛɛ, ɑmɛniwɑGusunɔwunɛn bɑɑbɑ Dɑfidin Yinni u geruɑ. U nɛɛ, wee, ɑǹ sĩɑ wunɛn bɑɑbɑbɑ Yosɑfɑti kɑ Asɑ, Yudɑbɑn sinɑmbunyirɑ sɔɔ. 13 Isirelibɑn sinɑmbun yirɑ sɔɔrɑ ɑ sĩɑ. Mɑ ɑ derɑYudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu kpuro bɑ bũu gɑsirinu wɔringe mɛ Akɑbun yɛnugibu bɑ derɑ Isirelibɑ bɑ kuɑ. Yenbiru, ɑ mɑɑ wunɛn wɔnɔbu mwɛɛrɑ ɑ go, be, be bɑ nunsɑnɔ kere wunɛn tundon yɛnuɔ. 14 Yen sɔ, Yinni Gusunɔu koo wunɛn tɔmbu wɑhɑlɑ bɑkɑ doke, kɑ wunɛn kurɔbukɑ wunɛn bibu kɑ sere mɑɑ bɛɛn ɑrumɑni ye i mɔ. 15Kpɑu wunɛn tii bɑrɑ bɑkɑru kpɛɛ nuki sɔɔ. Kpɑ tɑ n kpɛɑmɔtɔɔ bɑɑtere sere tu kɑ wunɛn nuki yɑrɑmɑ tɔɔwɔ.

16 Yerɑ Yinni Gusunɔ u Filisitibɑ seeyɑ kɑ Dɑɑrububɑbe bɑ wɑɑ Kusigibun bɔkuɔ. Mɑ bɑ Yorɑmu wɔri. 17 Yerɑbɑ Yudɑbɑ wɔri bɑ ben dukiɑbɑ mwɛɛrɑ ye yɑ wɑɑ sinɑbokon yɛnuɔ kɑmɑɑwin bibu kɑwin kurɔbu bɑ kɑ doonɑ.Win bii dɑɑko Akɑsiɑwɑ bɑ deri, wi bɑ mɑɑ mɔ Yoɑkɑsi.

18 Yenibɑn biru, Yinni Gusunɔ u sinɑ bokon tii bɑrɑrukpɛɛ nukurɔ te u ǹ bɛkurɑmɔ. 19Mɑwin bɑrɑ te, tɑ sosimɔtɔɔ bɑɑtere. Bɑrɑ ten wɔɔ yiruse sɔɔrɑ win nuki yɑrimɑten wɑhɑlɑn sɔ. Mɑ u gu nɔni swɑɑ bɑkɑru sɔɔ. Wintɔmbu bɑ ǹ nùn turɑre dɔɔ dokeye nge mɛ u win bɑɑbɑbɑkuɑ.

Bɑndun Gɑri II 21:20 44 Bɑndun Gɑri II 22:920Yorɑmu umɔwɑwɔɔ tɛnɑ kɑ yiru sɑnɑmmɛ u bɑndu

di. Mɑ u kuɑ wɔɔ nɔɔbɑ itɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. Ye ugu, goo kun nùnwɔnwɔndu kue. Mɑ bɑ nùn sikuɑ Dɑfidinwuuɔ. Adɑmɑ n ǹ mɔ sinɑmbun sikɑɔ.

Akɑsiɑ u bɑndu di Yudɑɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 8:25-29, 9:27-29)

221 Yerusɑlɛmugibu bɑ derɑ Akɑsiɑ, Yorɑmun bii dɑɑko

u bɑndu di win tundon ɑyerɔ. Domi yibɛrɛ be bɑ nɑkɑ Dɑɑrububɑ bɑ win mɑɑbu kpuro wɔri bɑ go. Ngemɛyɑ Akɑsiɑ u kɑ bɑndu wɑ u di. 2 Sɑnɑm mɛ u bɑndudi, u mɔwɑ wɔɔ yɛndɑ yiru. Wɔɔ tiɑ u kuɑ bɑndu sɔɔYerusɑlɛmuɔ. Win mɛron yĩsirɑ Atɑli, Omirin bii. 3 Usĩɑwɑ Akɑbun yɛnugibun yirɑ sɔɔ. Domi bwisi kɔsiyɑ winmɛro unùn kɛmɔ u kɑ kɔsɑ ko. 4Kɔsɑ u kuɑYinni Gusunɔnnɔni sɔɔ nge mɛ Akɑbun yɛnugibu bɑ kuɑ. Ben miyɑ ubwisi kɛɔbu wɑ win tundon gɔɔn biru. Bɑ nùn bwisi kɔsikɑ, mɑyi nùnkɑmkoosiɑ. 5Domi u kɑYorɑmuAkɑbunbii,Isirelibɑn sinɑ boko tɑbu dɑ bu kɑ Hɑsɑɛli, Sirin sinɑ bokotɑbu wɔri Rɑmɔtiɔ Gɑlɑdin temɔ. Mɑ Sirigibu bɑ Yorɑmumɛɛrɑ kuɑ. 6Mɑu gɔsirɑ Yisirɛɛliɔ bu kɑwinmɛɛrɑ ye timkuɑ. Yerɑ Akɑsiɑ, Yorɑmun bii, Yudɑbɑn sinɑ boko u nɑYisirɛɛli mi u kɑ nùn wɑ mi bɑ nùn tim nɛndu kuɑmmɛ.Domi mɛɛrɑ ye, yɑ ǹ sɑnɔ mɔ.

7Yinni Gusunɔ u derɑ Akɑsiɑ u Yorɑmu berɑm dɑ kpɑ ukɑ kɑm ko mi. Ye Akɑsiɑ u turɑ mi, yerɑ wi kɑ Yorɑmu bɑYehu, Nimusin bii wɔrim dɑ. N deemɑ Yinni Gusunɔwɑ uYehu wi gɔsɑ u kɑ Akɑbun yɛnugibu kpeerɑsiɑ. 8 Sɑnɑmmɛ u Akɑbun yɛnugii be kpeerɑsiɑmɔ, yerɑ u kɑ Akɑsiɑnsinɑ bwɑɑbu yinnɑ kɑ win mɑɑbun bibu be bɑ nùn kɔsu.MɑYehu u be kpuromwɛɛrɑ u go. 9MɑbɑAkɑsiɑn tii kɑsubɑ mwɑ Sɑmɑriɔ, mi u kukuɑ. Bɑ kɑ nùn nɑ Yehun mi, bɑ

Bɑndun Gɑri II 22:10 45 Bɑndun Gɑri II 23:5go. Mɑ bɑ nùn sikuɑ yèn sɔ u sɑɑ sinɑ boko Yosɑfɑti wi uGusunɔ kɑsu kɑ win gɔru kpuron bii.

Akɑsiɑn bwese te sɔɔ, goo sɑri wi u sɑɑ dee dee u kɑbɑndu di.

Atɑli u bɑndu di(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 11:1-3)

10 Ye Atɑli u wɑ win bii Akɑsiɑ u gu, yerɑ u Yudɑbɑnsinɑ bibu kpuro go. 11 Sɑnɑm mɛ bɑ bii be goomɔ, yerɑYosebɑ, sinɑ boko Yorɑmun bii tɔn kurɔ u Yoɑsi, Akɑsiɑnbii suɑ u beruɑ ɑsiri sɔɔ. Mɑ u nùn suɑ u kɑ dɑ kɑ winnɔɔriomi kpin yenuwɑɑ sɑɑ yerɔ. NgemɛyɑYosebɑ, yɑkukowo Yehoyɑdɑn kurɔ u kɑ Yoɑsi wɔrɑ Atɑlin nɔmɑn di,u ǹ kɑ nùn wɑ u go. Yosebɑ wi, u sɑɑwɑ Akɑsiɑn sesu.12Bɑ nùn beruɑwɑwɔɔ nɔɔbɑ tiɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ.Domi Atɑli u bɑndu dii sɑɑ ye.

Bɑ Atɑli bɑndu yɑrɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 11:4-20)

231 Wɔɔ nɔɔbɑ yiruse sɔɔ, Yehoyɑdɑ u wɔrugɔru kuɑ u

kɑ tɑbu kowobun wirugii be bɑ tɑbu kowobu wunɔmwunɔmkpɑre ɑrukɑwɑni bɔkuɑ. Berɑ Asɑriɑ, Yerohɑmunbii kɑ Isimɛɛli, Yokɑnɑnin bii kɑ Asɑriɑ, Obɛdin bii kɑMɑseyɑ, Adɑyɑn bii kɑ Elisɑfɑti, Sikirin bii. 2 Bɑ Yudɑntem bukiɑnɑ. Mɑ bɑ Lefibɑ mɛnnɑ sɑɑ Yudɑn wusukpuron di kɑ sere Isirelibɑn yɛnu yɛrobu. Be kpuro bɑnɑ Yerusɑlɛmuɔ. 3 Mɑ be kpuro bɑ kɑ sinɑ bokon biiYoɑsi ɑrukɑwɑni bɔkuɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ. YerɑYehoyɑdɑ u bu sɔɔwɑ u nɛɛ, wee, sinɑ bokon bii u koobɑndu di Yerusɑlɛmuɔ nge mɛ Yinni Gusunɔ u geruɑDɑfidin bibun sɔ. 4Wee ye bɑ koo ko. Be bɑ koo sɔmburuko tɔɔ wɛrɑrugiru sɔɔ, yɑku kowobu kɑ Lefibɑ, bɑ koo tiibɔnu kowɑwuunu itɑ. 5Wuu teeru tɑ n sɑɑ yerun kɔnnɔsu

Bɑndun Gɑri II 23:6 46 Bɑndun Gɑri II 23:14kɔsu, kpɑ wuu teeru tɑ n sinɑ kpɑɑru kɔsu, kpɑ itɑseru tɑn wɑɑ kɔnnɔwɔ ge bɑ mɔ Kpɛɛkpɛɛku, kpɑ tɔn be bɑ tiekpuro bɑ n yɔ sɑɑ yerun yɑɑrɑɔ. 6 Goo u ku rɑɑ du YinniGusunɔn sɑɑ yerɔ mɑ n kun mɔ yɑku kowobu kɑ Lefibɑbe bɑ sɔmburu mɔ dɔmɑ te. Beyɑ bɑ koo kpĩ bu du mi,domi beyɑ bɑ dɛɛre. Tɔmbu kpuro bɑ koo yɔrɑwɑ tɔɔwɔbu kɔnnɔ kɔsu. 7 Lefibɑ bɑ koo sinɑ boko sikerenɑwɑ, kpɑben bɑɑwure u n tɑbu yɑnu nɛni, wi u duɑ mi, bu kɑ nùngo. I ko i n wɑɑwɑ sinɑ bokon bɔkuɔ sɑnɑm mɛ u duɔ kɑsɑnɑm mɛ u yɑriɔ.

8 Lefibɑ kɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ kuɑ kpuro ye yɑku kowoYehoyɑdɑ u geruɑ. Ben bɑɑwure u win tɔmbu suɑ bebɑ duɔ sɔmburu sɔɔ kɑ be bɑ yɑriɔ tɔɔ wɛrɑrugii te sɔɔ.Domi yɑku kowo Yehoyɑdɑ u ǹ goo bure. 9U tɑbu kowobuwunɔmwunɔmwirugibu yɑɑsi kɑ tɛrɛ bɑkɑnu kɑ piiminuwɛ. Tɛrɛ ni, nu sɑɑwɑ sinɑ boko Dɑfidiginu ni nu wɑɑYinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ. 10Mɑ u tɔmbu yi yi bɑ sinɑ bokosikerenɛ sɑɑ sɑɑ yee ten nɔm geu giɑn di n kɑ dɑ ten nɔmdwɑrɔ yɑku yerun bɔkuɔ. Ben bɑɑwure u win tɑbu yɑnunɛni. 11 Yerɑ bɑ kɑ Yoɑsi susimɑ. Mɑ Yehoyɑdɑ kɑ winbibu bɑ nùn bɑndun gum tɑre u kuɑ sinɑ boko. Mɑ bɑnùn sinɑ furɔ dokeɑ. Mɑ bɑ nùnwoodɑn tireru wɛ bɑ nɛɛ,sinɑ boko, wunɛn wɑɑru tu dɑkɑɑ dɑ.

12Ye Atɑli u nuɑ tɔmbɑ duki mɔ bɑ sinɑ boko tɔmɑmɔ,13 yerɑ u nɑ ben mi, Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ. U mɛɛrɑ udeemɑ sinɑ boko u yɔ turɑru wɔllɔ. Mɑ wirugibu kɑ bebɑ kɔbi wurɑmɔ bɑ yɔ win bɔkuɔ. Tɔmbu kpuro bɑ nukudobu mɔ, bɑ kɔbi soomɔ. Yerɑ wom kowobu bɑ womusumɔ kɑ ben dwee yɑnu bɑ Yinni Gusunɔ siɑrɑmɔ. YerɑAtɑli u win yɑnu nɛnuɑ u gɛɛkɑ nuku sɑnkirɑnun sɔ. Unɛɛ, bɑ mɑn seesi! Bɑ mɑn seesi!

14 Mɑ Yehoyɑdɑ u tɑbu sinɑm be yɑrɑ be bɑ sɑɑ tɑbukowobu wunɔm wunɔm wirugibu. U bu sɔɔwɑ u nɛɛ, iAtɑli wi yɑro. Wi u mɑɑ nùn swĩi, kpɑ i yɛro go kɑ tɑkobi.

Bɑndun Gɑri II 23:15 47 Bɑndun Gɑri II 24:3N deemɑ yɑku kowo Yehoyɑdɑ u rɑɑ bu sɔɔwɑ u nɛɛ, buku nùn go sɑɑ yeru mi.

15 Mɑ bɑ nùn deri u dɑ sinɑ bokon dirɔ sɑɑ duminkɔnnɔn di. Miyɑ bɑ nùn sɛre bɑ go.

16 Yenibɑn biru, Yehoyɑdɑ kɑ tɔn be bɑ tie kɑ sinɑboko Yoɑsi bɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ bɑ nɛɛ, bɑ ko n sɑɑwɑYinni Gusunɔn tɔmbu. 17 Mɑ tɔn be kpuro bɑ duɑ bũuwi bɑ mɔ Bɑɑlin dirɔ bɑ ye kɔsukɑ kɑ yen turɑrɔ kɑ yenbwɑɑrokunɔ. Mɑ bɑ yen yɑku kowo Mɑtɑni go yen yɑkuyenɔ. 18 Yehoyɑdɑ u Yinni Gusunɔn sɑɑ yeru Lefi be bɑsɑɑ yɑku kowobu nɔmu bɛriɑ bu kɔsu. N deemɑ Dɑfidi urɑɑ bu bɔnu kuɑwuuwuukɑ bu kɑ Yinni Gusunɔ yɑku dɔɔmwɑɑrɑruginu kuɑ ngemɛMɔwisinwoodɑ yɑ geruɑ. Kpɑbɑ n dɑmɑɑwomusu ko kɑ nuku dobu bu kɑGusunɔ siɑrɑ.19U kɔnnɔn kɔso be yiwɑ sɑɑ yee ten kɔnnɔwɔ kpɑ disigiigoo u ku rɑɑ kɑ du mi.

20 U tɑbu sinɑmbu kɑ sinɑ bibu kɑ wuun bukurobu kɑsere tɔmbu kpuromɛnnɑ. Mɑ u derɑ bɑ kɑ sinɑ boko yɑrɑYinni Gusunɔn sɑɑ yerun di, mɑ bɑ kɑ nùn dɑ sinɑ kpɑɑrɔsɑɑ kɔnnɔ ge gɑ wɑɑ gunguru giɑn di. Miyɑ bɑ sinɑ bokosinɑsiɑ sinɑ kitɑrɔ. 21Mɑ tɔmbu kpuro bɑ nuku dobu mɔ.

Wuu gɑ wɑɑ bɔri yɛndu sɔɔ yèn sɔ bɑ Atɑli go.Yoɑsi u derɑ bɑ Yinni Gusunɔnsɑɑ yeru sɔnwɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 12:1-17)

241 Wɔɔ nɔɔbɑ yiruwɑ Yoɑsi u mɔ sɑnɑm mɛ u bɑndu

di. Mɑ u kuɑ wɔɔ weeru bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. Winmɛron yĩsirɑ Sibiɑ, Beri Sebɑgii. 2 Yoɑsi u kuɑwɑ ye yɑYinni Gusunɔ wɛre yɑku kowo Yehoyɑdɑn wɑɑru kpurosɔɔ. 3YerɑYehoyɑdɑ uYoɑsi kurɔbu yiru suɑ. Mɑ bɑYoɑsibii tɔn durɔbu kɑ tɔn kurɔbu mɑruɑ.

Bɑndun Gɑri II 24:4 48 Bɑndun Gɑri II 24:144 Yenibɑn biruwɑ Yoɑsi u gɔru doke u Yinni Gusunɔn

sɑɑ yeru sɔmɛ. 5 Mɑ u yɑku kowobu kɑ Lefibɑ mɛnnɑ unɛɛ, i yɑrio i dɑ Yudɑbɑn wusu sɔɔ, kɑ Isirelibɑgisɔ i gobimwɛɛri wɔɔ bɑɑgere i kɑ Gusunɔ bɛsɛn Yinnin sɑɑ yerusɔmɛ. I de i ye ko fuuku.

AdɑmɑLefibɑ bɑǹ ye kue. 6Yerɑ sinɑ boko u yɑku kowoYehoyɑdɑ sokɑ. U nùn bikiɑ u nɛɛ, mbɑn sɔnɑ ɑ ǹ Lefibɑgobi yi bikie yiMɔwisi Yinni Gusunɔn sɔmkowou Isirelibɑbure bu kɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yeru sɔmɛ. 7 Domi Atɑlitɔn kɔso wi kɑ win bibu bɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerun yɑnugurɑ kɑ ten dendi yɑnu bɑ kɑ bũu wi bɑ mɔ Bɑɑli sɑwɑ.

8Yerɑ sinɑ boko u nɛɛ, bu de bu kpɑkoro piibu gɑgu ko,kpɑ bu gu yi sɑɑ yerun kɔnnɔwɔ tɔɔwɔ. 9 Mɑ bɑ kpɑrɑYudɑɔ kɑ Yerusɑlɛmuɔ bɑ nɛɛ, bu kɑ gobi yi nɑ yi MɔwisiGusunɔn sɔm kowo u Isirelibɑ bure gbɑburɔ mi gɑɑnu kurɑ kpi. 10 Yɛnu yɛrobu kɑ tɔn be kpuro bɑ nuku dobukuɑ. Mɑ bɑ kɑ gobi nɑ bɑ kpɛɛmɔ kpɑkoro te sɔɔ seretɑ kɑ yibɑ. 11 Tɔɔ bɑɑtere Lefibɑ bɑ rɑ nɛwɑ bu kpɑkorote suɑ bu kɑ dɑ tɔn be sinɑ boko u gɔsɑ bɑ n dɑ ginɑ tumɛɛrim mi. Bɑ n deemɑ kpɑkoro te, tɑ yibɑ, yerɑ sinɑbokon tire yoro kɑ yɑku kowo tɔnweron sɔmɔ bɑ rɑ gobiyi wie kpɑ bu kpɑkoro te wesiɑ ten ɑyerɔ. Nge mɛyɑ bɑ rɑko tɔɔ bɑɑtere, kpɑ bu gobi wɑ yi n kpɑ. 12 Yen biru sinɑboko kɑ Yehoyɑdɑ bɑ rɑ gobi yi tɔn be wɛ be bɑ sɔmbute nɔmu sɔndiɑ. Domi bɑ sɔm kowobu suɑ be bɑ koo gobikɔsiɑ. Ben gɑbu bɑ sɑɑwɑ kpee dɑkobu, gɑbu dɑɑ dɑkobu,gɑbu mɑɑ be bɑ rɑ sisu kɑ sii gɑndun sɔmburu ko. Tɔnbeni kpurowɑ bɑ koo dii te sɔmɛ. 13Be bɑ sɔmbu te nɔmusɔndiɑ, bɑ sɔmburu kuɑ. Mɑ bɑ derɑ bɑ sɑɑ yee te sɔmmɔ.Bɑ dii te sɔnwɑ tɑ dɑm kuɑ.

14 Sɑnɑmmɛ bɑ sɔmbu te kuɑ bɑ kpɑ yerɑ bɑ kɑ gobi yiyi tie nɑ sinɑ boko kɑ Yehoyɑdɑnmi. Bɑ sɑɑ yee ten dendiyɑnu kuɑ kɑ mi bɑ rɑ yɑku dɔɔ mwɑɑrɑruginu kon dendi

Bɑndun Gɑri II 24:15 49 Bɑndun Gɑri II 24:24yɑnu, kɑ nɔri, kɑ dendi yɑnu gɑnu ni bɑ kuɑ kɑwurɑ kɑ siigeesu. Bɑ rɑ yɑku dɔɔ mwɑɑrɑrugii ni kowɑ Yehoyɑdɑnwɑɑrun tɔru kpuro sɔɔ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ.

Yoɑsi u Gusunɔ biru kisi15Yen biru, Yehoyɑdɑ u tɔkɔru kuɑ kɔɔ kɔɔ. Mɑ u kpunɑ

ugu. Umɔwɑwɔɔwunɑɑ teeru kɑwɔkuru sɑnɑmmɛugu.16Mɑ bɑ nùn sikuɑ Dɑfidin wuuɔ, mi bɑ rɑ sinɑmbu sike.Domi u geɑ kuɑ Isireliɔ kɑ mɑɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔkɑ sere sɑɑ yee ten mi.

17Yehoyɑdɑn gɔɔn biru, Yudɑn wirugibu bɑ nɑ bɑ sinɑboko kpunɑ kɑ bɛɛrɛ, mɑ u ben gɑri swɑɑ dɑki. 18Yerɑ bɑGusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinnin sɑɑ yeru biru kisi. Mɑ bɑdɑ bɑ bũu wi bɑ mɔ Asitɑɑte sɑɑmɔ kɑ sere bwɑɑrokunugɑnu. Yerɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibumɔru kuɑ. Domi bɑ torɑ. 19Yinni Gusunɔ u buwin sɔmɔbugɔriɑ buwɑ bu kɑ gɔru gɔsiɑ buwurɑmɑwinmi. Mɑ sɔmɔbe, bɑ kɑ bu gɑri kuɑ. Adɑmɑ bɑ ǹ swɑɑ dɑki. 20 YerɑYinni Gusunɔn Hunde u Sɑkɑri, yɑku kowo Yehoyɑdɑnbii yɔɔwɑ. Mɑ u yɔrɑ tɔmbun wuswɑɑɔ u nɛɛ, ɑmɛniwɑYinni Gusunɔ u gerumɔ. U nɛɛ, mbɑn sɔnɑ i win woodɑbɑsɑrɑmɔ. I ǹ mɑɑ koorɔ. Domi i wi, Yinni Gusunɔ deri. Yensɔnɑ win tii u koo mɑɑ bɛɛ deri.

21 Yerɑ bɑ nɔɔ toosi kuɑ kɑ sinɑ boko. Mɑ u bu woodɑwɛ bu kɑ Sɑkɑri kpenu kɑsuku bu go Yinni Gusunɔn sɑɑyerun yɑɑrɑɔ. 22 Sinɑ boko Yoɑsi u duɑri geɑ ye Sɑkɑrintundo Yehoyɑdɑ u nùn kuɑ. Ye Sɑkɑri u gɔɔ dɔɔ, yerɑ unɛɛ, Yinni Gusunɔ, ɑ wɑɑwo kpɑ ɑ bɑɑwure siriɑ.

Yoɑsin bɑndun kpeeru(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 12:18-22)

23 Wɔɔ tiɑn biru, Sirigibun tɑbu kowobu bɑ Yoɑsiwɔrimɑ. Bɑ Yudɑn tem kpuro wukiri, bɑ tunumɑ sereYerusɑlɛmuɔ. Mɑ bɑ wirugibu go go bɑ ben yɑnu gurɑbɑ kɑ ben sinɑ boko dɑɑwɑ Dɑmɑsiɔ. 24 Tɑbu kowo be

Bɑndun Gɑri II 24:25 50 Bɑndun Gɑri II 25:5Sirigibu bɑ kɑ nɑ mi, bɑ ǹ dɑbi. Adɑmɑ kɑ mɛ, YinniGusunɔ u derɑ bɑ Yudɑbɑn tɑbu kowo dɑbi dɑbinu kɑmiɑ.Domi bɑ wi, Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni deri. Ngemɛyɑ Yinni Gusunɔ u Sirigibu dendɑ u kɑ Yoɑsi sɛɛyɑsiɑ.25 Sɑnɑm mɛ Sirigii be, bɑ biru kisi, bɑ Yoɑsi deri wɑhɑlɑbɑkɑ sɔɔ, mɑ win bwɑɑbɑ nùn seesi bɑ go win kpin yerɔyèn sɔ u yɑku kowo Yehoyɑdɑn bibu go. Mɑ bɑ nùn sikuɑDɑfidin wuuɔ. Adɑmɑ bɑ ǹ kɑ nùn de mi bɑ rɑ sinɑmbusike. 26Be bɑ nùn seesi, berɑ Sɑbɑdi kɑ Yosɑbɑdi. Sɑbɑdinmɛron yĩsirɑ Simɛɑti, wi u sɑɑ Amɔni, Yosɑbɑdin mɛronyĩsirɑ mɑɑ Simɛriti, wi u sɑɑ Mɔɑbu.

27Yoɑsin bibun geeru kɑ gɑri yi bɑ geruɑ win sɔ kɑ sereYinni Gusunɔn sɑɑ yee te u sɔnwɑ, ye kpuron gɑri yi yoruɑsinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. Win bii Amɑsiɑwɑ u bɑndu diwin ɑyerɔ.

Amɑsiɑu kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 14:1-7)

251Amɑsiɑ u mɔwɑ wɔɔ yɛndɑ nɔɔbu sɑnɑmmɛ u bɑndu

di Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u kuɑwɔɔ yɛndɑ nɔɔbu kɑ nnɛ bɑndusɔɔ. Win mɛron yĩsirɑ Yoɑdɑni, Yerusɑlɛmugii. 2 U kuɑdee dee Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ. Adɑmɑ u ǹ win gɔrukpuro Yinni Gusunɔ wɛ.

3 Sɑnɑm mɛ win bɑndɑ dɑm kuɑ, yerɑ u win bwɑɑbugo be bɑ rɑɑ win tundo go. 4 Adɑmɑ u ǹ ben bibu go. UYinni Gusunɔn woodɑ swĩiwɑ ye u Mɔwisi sɔɔwɑ u yoruɑwoodɑn tireru sɔɔ u nɛɛ, bɑɑbɑbɑ bɑ ǹ gbimɔ ben bibuntorɑnun sɔ. Mɛyɑ mɑɑ bibu bɑ ǹ gbimɔ ben bɑɑbɑbɑntorɑnun sɔ. Bɑɑwure u koo gbiwɑ win tiin torɑrun sɔ.

5 Yerɑ Amɑsiɑ u Yudɑbɑ kɑ Bɛnyɑmɛɛbɑ mɛnnɑ yɛnukɑ yɛnu kɑ sere tɑbu sinɑm be bɑ tɑbu kowobu wunɔmwunɔm kɑ nɔrɔm nɔrɔm (1.000) kpɑre. Mɑ u bu gɑrɑ sɑɑ

Bɑndun Gɑri II 25:6 51 Bɑndun Gɑri II 25:13be bɑ wɔɔ yɛndu mɔn di n kɑ girɑri be bɑ kere mɛ. Mɑbɑ kuɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ goobɑ wunɔbu (300.000). Bɑsɑɑwɑ be bɑ tɑbu yɛ sɑɑ sɑɑ. Bɑ koo kpĩ bu kɑ yɑɑsikɑ tɛrɛnu sɑnnɑ. 6 Mɑ u mɑɑ tɑbu durɔ wɔrugɔbɑ kɑsuIsirelibɑ sɔɔ, tɔmbu nɔrɔbun subɑwunɔbu (100.000) bu kɑnùn somi kpɑ u bu sii geesun gobi tɔnnu itɑ wɛ. 7 YerɑGusunɔn sɔmɔ goo u nɑ u nùn sɔɔwɑ u nɛɛ, Yinni, ɑ ku deIsirelibɑ bu kɑ nun dɑ. Domi Yinni Gusunɔ u ǹ kɑ bu wɑɑ,be Efɑrɑimu be. 8À n kɑ bu dɑ, bɑɑ mɛ ɑ dɑmmɔ, Gusunɔu koo nun surɑ yibɛrɛbɑn wuswɑɑɔ. Domi wiyɑ u rɑ somikpɑ u kɑmiɑ.

9Mɑ Amɑsiɑ u sɔmɔ wi sɔɔwɑ u nɛɛ, ɑmɔnɑ kon ko tɛ nkɑ nɛn sii geesun gobi tɔnnu itɑ ye mwɑ ye nɑ Isirelibɑntɑbu kowo be wɛ mi.

Yerɑ sɔmɔwi, u nùnwisɑ u nɛɛ, Gusunɔ u koo kpĩ u nunwɛ n ye kpuro kere.

10Yerɑ Amɑsiɑ u tɑbu kowo be bɑ nɑ sɑɑ Efɑrɑimubɑnmin di mi wunɑ, kpɑ bu kɑ gɔsirɑ bu we. Adɑmɑ tɑbukowobe, bɑ kɑYudɑbɑmɔrukuɑ,mɑbɑgɔsirɑ benyɛnusɔkɑ mɔru bɑkɑ.

11MɑAmɑsiɑ u wɔrugɔru seewɑ uwin tɔmbu kpɑrɑmɑu dɑ u wɑɑ wɔwɑɔ ye bɑ mɔ Bɔru. Miyɑ u tɔmbu nɔrɔbunsubɑ wɔkuru (10.000) go Seirin bibun bweseru sɔɔ. 12Mɑbɑ mɑɑ tɔn ben nɔrɔbun subɑ wɔkuru (10.000) mwɛɛrɑwɑsiru bɑ kɑ dɑ guuru wɔllɔ. Min diyɑ bɑ bu kɑsi koomɑbɑ kɑsikirɑ.

13Adɑmɑ Efɑrɑimu be Amɑsiɑ u yinɑri bu kɑ nùn tɑbudɑmi, bɑ pusi Yudɑnwusu sɔɔ sɑɑ Sɑmɑrin di n kɑ dɑ BɛtiHoroniɔ. Mɑ bɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ itɑ (3.000) go, bɑ benyɑnu gurɑ.

Yoɑsi, Isirelibɑn sinɑ bokou Amɑsiɑ kɑmiɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 14:8-14)

Bɑndun Gɑri II 25:14 52 Bɑndun Gɑri II 25:2314SɑnɑmmɛAmɑsiɑ u Edɔmubɑ kɑmiɑ uwurɑmɑ, yerɑ

u derɑ bɑ Seirin bibun bweserun bũnu gurɑmɑ bɑ kɑ nɑwin temɔ. Mɑ u nu kuɑ win tiiginu. U nu yiirɑmmɛ usɑɑmɔ. Mɑ u nu turɑre dɔɔ dokeɑmmɛ. 15 Yerɑ YinniGusunɔ u kɑ Amɑsiɑ mɔru kuɑ. Mɑ u nùn win sɔmɔ googɔriɑmɑ. U nùn bikiɑ u nɛɛ, mbɑn sɔnɑ ɑ Edɔmubɑn bũnugurɑmɑ, ni, ni nu ǹ kpĩɑ nu bu wɔre wunɛn nɔmɑn di.

16 Sɑnɑm mɛ u gɑri yi mɔ u dɔɔ, yerɑ Amɑsiɑ u nùnsɔɔwɑ u nɛɛ, wɑrɑ nun gɔsɑ ɑ n kɑ sɑɑ nɛ sinɑ bokon bwisikɛɔ. A doonɔ min di. Mbɑn sɔnɑ ɑ kĩ bu nun go.

Ye sɔmɔ wi, u doonɔ, yerɑ u nùn sɔɔwɑ u nɛɛ, nɑ yɛ mɑGusunɔ u gɔru doke u nun kpeerɑsiɑ yèn sɔ ɑ kuɑmɛ. Weeɑ ǹ nɛn bwisi kɛru wure.

17 Sɑnɑmmɛ Amɑsiɑ kɑ wigibu bɑ nɔɔsinɑ, yerɑ u gɔrɑbu Yoɑsi, Isirelibɑn sinɑ boko Yoɑkɑsin bii, Yehun debubusɔ bu nɛɛ, u nɑ bu tɑbu yinnɑ. 18Yerɑ Yoɑsi Isirelibɑn sinɑboko u wisimɑ u nɛɛ, sɑkin kikiru gɑru tɑ wɑɑ Libɑninguurɔ. Terɑ tɑ dɑɑ bɑkɑru sɔmɔbu gɔriɑ Libɑniɔ tɑ nɛɛ, ɑmɑn wunɛn bii wɔndiɑ kɛɛmɑ u ko nɛn biin kurɔ. Adɑmɑgbeeku yɛɛ yi seewɑ yi dɑ yi sɑkin kiki te tɑɑkɑ yi go.19 Geemɑ Amɑsiɑ. Wee, ɑ Edɔmubɑ kɑmiɑ. Mɑ ɑ tii sue.Yen sɔ, ɑ sinɔ sɛɛ wunɛn yɛnuɔ. Mbɑn sɔnɑ kɑɑ tii tɑbusure bi bu koo kɑ nun kɔsɑ nɑɑwɑ. Domiwunɛ kɑ Yudɑbɑ,sɑ ko bɛɛ kɑm koosiɑ.

20 Adɑmɑ Amɑsiɑ kun nùn swɑɑ dɑki. Domi ye kpuroyɑ weewɑ sɑɑ Yinni Gusunɔn min di u kɑ wɑ u nùnyibɛrɛbɑ nɔmu bɛriɑ. Domi Amɑsiɑ wi, u Edɔmubɑn bũnugurɑmɑwɑ u sɑɑmɔ. 21 Yerɑ Yoɑsi, Isirelibɑn sinɑ bokou seewɑ u dɑ u Amɑsiɑ, Yudɑbɑn sinɑ boko wɔri BɛtiSemɛsiɔ Yudɑbɑn temɔ. 22Mɑ Isirelibɑ bɑ Yudɑbɑ kɑmiɑ.Mɑ Yudɑ ben bɑɑwure u dukɑ suɑ u wurɑ win yɛnuɔ.23 Yoɑsi, Isirelibɑn sinɑ boko u Amɑsiɑ, Yudɑbɑn sinɑboko Yoɑsin bii, Yoɑkɑsin debubu yorumwɑ Bɛti Semɛsiɔ.Mɑ u kɑ nùn dɑ Yerusɑlɛmuɔ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ wi, Yoɑsi,

Bɑndun Gɑri II 25:24 53 Bɑndun Gɑri II 26:4u Yerusɑlɛmun gbɑrɑru surɑ gɔm soonu nɛɛru (400) sɑɑkɔnnɔ ge bɑ mɔ Efɑrɑimun di sere n kɑ dɑ kɔnnɔwɔ gebɑ mɔ Gɑni gɔmburu. 24Mɑ Yoɑsi wi, u wurɑ kɑ sii geesugurɑ kɑ sɑɑ yerun gɑɑ gee ni nuwɑɑ Obɛdi Edɔmun yɛnuɔkɑ sere mɑɑ sinɑ kpɑɑrun ɑrumɑni. Mɑ u gɑbu mɔɔrumwɛɛrɑ u kɑ gɔsirɑ win wuuɔ Sɑmɑriɔ.

Amɑsiɑn gɔɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 14:15-20)

25 Isirelibɑn sinɑ boko Yoɑsi, Yoɑkɑsin biin gɔɔn biru,Amɑsiɑ, Yudɑbɑn sinɑ boko Yoɑsin bii, u mɑɑ kuɑ wɔɔwɔkurɑ nɔɔbu bɑndu sɔɔ. 26Ye Amɑsiɑ u gbiɑ u kuɑ kɑ yeu kuɑ dɑku ten sukum, ye kpuro yɑ yoruɑYudɑbɑ kɑ Isire-libɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. 27Ye Amɑsiɑ u kɑ YinniGusunɔ tondɑ u kpɑ, yerɑ bɑ nùn seesi Yerusɑlɛmuɔ. Mɑu dukɑ suɑ u dɑ u wɑɑ Lɑkisiɔ. Miyɑ bɑ nùn nɑɑ swĩi bɑgo. 28Mɑ bɑ win goru suɑmɑ kɑ dumi bɑ kɑ nɑ bɑ sikuɑwin bɑɑbɑbɑn sikɑɔ Dɑfidin wuuɔ.

Osiɑsiu kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 14:21-22, 15:1-3)

261 Amɑsiɑn gɔɔn biru, Yudɑbɑ kpuro bɑ Osiɑsi suɑ bɑ

swĩi bɑndu sɔɔ win tundo Amɑsiɑn ɑyerɔ. Sɑɑ ye sɔɔ, umɔwɑ wɔɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ tiɑ. 2 Wiyɑ u Elɑti bɑnɑ usɔnwɑ. Mɑ u derɑ yɑ kuɑ Yudɑbɑgiɑ win tundon gɔɔnbiru.

3Osiɑsi u kuɑwɑwɔɔ weerɑɑkuru kɑ yiru Yerusɑlɛmuɔ.Win mɛron yĩsirɑ Yekoliɑ Yerusɑlɛmugii. 4 U sĩɑwɑ deedee Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ nge mɛ win tundo Amɑsiɑ ukuɑ.

Osiɑsi u Gusunɔ biru kisi

Bɑndun Gɑri II 26:5 54 Bɑndun Gɑri II 26:155Osiɑsi u kookɑri kuɑ u kɑ Yinni Gusunɔ sɑwɑ Sɑkɑrin

wɑɑru kpuro sɔɔ. Sɑkɑri wi, u bwisi mɔ u kɑ kɑsinutubusiɑ ni nu wee Gusunɔn min di. Sɑɑ ye sɔɔ, ye Osiɑsi umɔ kpuro yɑ rɑ nùn koorewɑ.

6 Sɔɔ teeru u yɑrɑ u kɑ Filisitibɑ wɔri. Mɑ u dɑ u Gɑtingbɑrɑru yɑbɑ kɑ Yɑbinɛgiru kɑ Asidɔdugiru. Mɑ u wusubɑnɑ Asidɔdugibun temɔ Filisitibɑn wusun suunu sɔɔ.7 Yinni Gusunɔ u nùn somi u kɑ Filisitibɑ kɑ Dɑɑrububɑtɑbu kuɑ kɑ be bɑ wɑɑ Guri Bɑɑliɔ kɑ sere Mɑonibɑ.

8Sɑɑ ye sɔɔ, Amɔnibɑ bɑ kɑ Osiɑsi kɛnu nɑɑwɑmmɛmɑu yĩsiru yɑrɑ sere Egibitin tem nɔɔ burɑ yerɔ. Domi windɑm mu nɔɔrɑ bɑɑmɑ kpuro. 9 Osiɑsi u kɔsu yenu kuɑYerusɑlɛmuɔ kɔnnɔwɔ ge bɑ mɔ Gɑni gɔmburu, kɑ ge gɑwɑɑ wɔwɑ giɑ, kɑ gbɑrɑrun goo gɔmkirɔ. Mɑ u derɑ nudɑm mɔ. 10 U mɑɑ kɔsu yenu bɑnɑ gbɑburɔ, mɑ u dɔkɔdɑbi dɑbinu gbɑ, domi u sɑbe dɑbi dɑbinu mɔ ni nu wɑɑSefɑlɑn wɔwɑɔ kɑ nim wɔkun goorɔ. Mɛyɑ u mɑɑ gbɑɑwukobu mɔ kɑ be bɑ rɑ resɛm sɔmburu ko guunɔ kɑ guute bɑ mɔ Kɑɑmɛliɔ. Domi u rɑ gbee sɔmburu kɑ.

11 Osiɑsi u tɑbu durɔbu mɔ be bɑ rɑ tɑbu de wuuwuukɑ nge mɛ win tire yoro Yeyɛli kɑ win tɑbu sunɔ turoMɑɑseyɑ bɑ kɑ bu gɑrɑ. Win sinɑ ɑsɑkpɔ turo wi bɑmɔ Hɑnɑniɑ, wiyɑ u bu kpɑre. 12 Yɛnu yɛrobu kɑ tɑbudurɔ wɔrugɔbɑ, be kpuron geerɑ sɑɑwɑ nɔrɔbun subɑyiru kɑ nɑtɑ (2.600). 13 Tɔn be, bɑ tɑbu durɔbu nɔrɔbunsubɑ goobɑ wunɔbu kɑ nɔɔbɑ yiru kɑ nɛɛrɑ wunɔbu mɔbɑ kpɑre (307.500). Berɑ bɑ rɑ sinɑ boko somi tɑbu sɔɔ.14 Osiɑsi u tɑbu kowo be kpuro tɛrɛnu kɑ yɑɑsi wɛ kɑ siifurɔsu kɑ yɑbe tɑrɑkpenu kɑ tɛnnu kɑ kpurɑntɛɛnu. 15Uderɑ bwisigii goo u tɑbu yɑnu gɑnu kuɑ ni bɑ yi kɔsu yenɔkɑ gɑni gɔmunɔ. Niyɑ nu rɑ n sɛɛnu toomɔ, ǹ kun mɛ nun kpenu kɑsukumɔ. Mɑ sinɑ boko Osiɑsi u yĩsiru yɑrɑ ntomɑ. Domi u somiru wɑ sere u kɑ win bɑndu tɑsisiɑ.

Bɑndun Gɑri II 26:16 55 Bɑndun Gɑri II 26:2316 Sɑnɑm mɛ Osiɑsi u win bɑndu tɑsisiɑ u kpɑ, yerɑ

u tii suɑ sere bu nùn kɑm kuɑ. U ǹ Gusunɔ win Yinnimɛm nɔɔwɛ. Mɑ u dɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ u kɑ turɑredɔɔ doke mi, kɑ tii. 17 Yen biru, yɑku kowo Asɑriɑ u duɑmi, kɑ yɑku kowobu wɛnɛ, 18 be bɑ wɔrugɔru mɔ. Mɑ bɑsinɑ boko Osiɑsi sɔɔwɑ bɑ nɛɛ, Osiɑsi, n ǹ wunɛ kɑɑ YinniGusunɔ turɑre dɔɔ dokeɑ. Aronin bibun bweserɑ bɑ gɔsɑyen sɔ. Ǹ n mɛn nɑ, ɑ yɑrio sɑɑ yeru min di. Domi ɑkuɑ mɛm nɔɔ sɑri. A ǹ mɑɑ bɛɛrɛ wɑsi Yinni Gusunɔnwuswɑɑɔ.

19Yerɑ sinɑ boko Osiɑsi umɔru seewɑ. N deemɑ u ye bɑrɑ kɑ turɑre dɔɔ doke nɛni. Yerɑ bɑrɑ disigirɑ nùn wɔriwin sirikɑnɑɔ yɑku kowo ben nɔni biru Yinni Gusunɔnsɑɑ yeru mi, mi bɑ rɑ turɑre dɔɔ doken wuswɑɑɔ. 20Yerɑyɑku kowo tɔnwero Asɑriɑ kɑ yɑku kowo be bɑ tie, bɑ nùnmɛɛrɑ, mɑ bɑ deemɑ wee, bɑrɑ disigirɑ win sirikɑnɑɔ.Yerɑ bɑ yɑnde nɛɛ, u yɑrio tɔɔwɔ. Mɑ Osiɑsi u yɑrɑ tɔɔwɔfuuku fuuku, domi u wɑ mɑ Yinni Gusunɔ u nùn bɑrɑdisigiru kpɛɛ.

Osiɑsin bɑndun kpeeru(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 15:5-7)

21Mɑ bɑrɑ disigii te, tɑ Osiɑsi wɑɑsi sere u dɑ u kɑ gu.Bɑ nùn yɑrɑ Isirelibɑn suunu sɔɔn di, u dɑ u wɑɑ wi turo.Win bii Yotɑmuwɑ u nùn kɔsire kuɑ u tem mɛ kpɑrɑmɔ.22Ye Osiɑsi u gbiɑ u kuɑ, kɑ ye u kuɑ win wɑɑ dɑɑkiru sɔɔ,ye kpuron gɑri yi yoruɑ Gusunɔn sɔmɔ Esɑi, Amɔtin biintireru sɔɔ. 23 Osiɑsi u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ kɑ nùn dɑ mibɑ rɑ sinɑmbu sike. Adɑmɑ bɑ ǹ nùn sikuɑ win bɑɑbɑbɑnsiki wɔruɔ, domi bɑ nɛɛ, u bɑrɑ disigiru mɔ. Mɑ win biiYotɑmu u bɑndu kɔsire kuɑ.

Yotɑmuu kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 15:32-38)

Bɑndun Gɑri II 27:1 56 Bɑndun Gɑri II 28:327

1 Wɔɔ yɛndɑ nɔɔbuwɑ Yotɑmu u mɔ sɑnɑm mɛ ubɑndu di. Mɑ u kuɑ wɔɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ tiɑ bɑndusɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. Win mɛron yĩsirɑ Yerusɑ, Sɑdɔkun bii.2 U sĩɑwɑ dee dee Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. Win tundoOsiɑsin yirɑ u swĩi mɑm mɑm. Adɑmɑ u ǹ due YinniGusunɔn sɑɑ yerɔ. Yen biru, u derɑ tɔmbɑ sɑnkirɑmɔ wintem mɛ sɔɔ.

3 Wiyɑ u Yinni Gusunɔn sɑɑ yerun kɔnnɔ ge gɑ wɑɑgunguru giɑ bɑnɑ. Mɑ u mɑɑ bɑni dɑbinu kuɑ Ofɛlingbɑrɑrɔ. 4 U wusu bɑnɑ Yudɑn guunɔ. Mɑ u mɑɑ kɔsumɑru yenu kuɑ kɑ dii bɑkɑ dɑmginu yɑkɑsɔ.

5U mɑɑ kɑ Amɔnibɑ tɑbu kuɑ, mɑ u bu kɑmiɑ. Wɔɔ gesɔɔ, Amɔnibɑ bɑ nùn sii geesun gobi wunɔbu (100) wɛ kɑdĩɑ bimi yi bɑmɔ ɔɔsun tɔnnu nɔrɔbun subɑ itɑ (3.000) kɑɑlikɑmɑn tɔnnu nɔrɔbun subɑ itɑ. Ngemɛyɑ bɑmɔ sere nkɑ girɑri wɔɔ itɑ. 6Yotɑmu u dɑm kuɑ. Domi u win nɑɑnɛdoke Yinni Gusunɔ sɔɔ.

7Ye Yotɑmu u kuɑn sukum, win tɑbu kɑ win sɔmɑ ye ukuɑ, ye kpuron gɑri yoruɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑn sinɑmbunfɑɑgin tireru sɔɔ. 8 Yotɑmu u mɔwɑ wɔɔ yɛndɑ nɔɔbusɑnɑm mɛ u kuɑ sinɑ boko. Mɑ u kuɑ wɔɔ wɔkurɑ nɔɔbukɑ tiɑ bɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. 9 Yen biru, u kpunɑ u gu.Mɑ bɑ nùn sikuɑ Dɑfidin wuuɔ. Mɑ win bii Akɑsi u bɑndukɔsire kuɑ.

Akɑsi u kuɑ sinɑ boko Yudɑɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 16:1-6)

281 Akɑsi u mɔwɑ wɔɔ yɛndu sɑnɑm mɛ u bɑndu di. U

kuɑwɑ wɔɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ tiɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ.U ǹ sĩɑ dee dee Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. U ǹ win sikɑdoDɑfidin yirɑ swĩi. 2 Isirelibɑn sinɑmbun yirɑ u swĩi. Umɑm bũu wi bɑ mɔ Bɑɑlin bwɑɑroku sii gɑnduguu kuɑ.3U turɑre dɔɔ doke Hinɔmun bibun bweserun wɔwɑɔ. Mɑ

Bɑndun Gɑri II 28:4 57 Bɑndun Gɑri II 28:15u kɑ win tiin bibu yɑku dɔɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ nge mɛbwese tukunu nu rɑ ko ni Yinni Gusunɔ u girɑ Isirelibɑnwuswɑɑn di. 4 U rɑ bũu yɑkunu ko kpɑ u nu turɑre dɔɔdokeɑ gungunɔ kɑ guunɔ kɑ sere dɑɑ kubenɔ.

5 Gusunɔ wi, Akɑsin Yinni u nùn Sirin sinɑ boko nɔmubɛriɑ. Mɑ bɑ nùn kɑmiɑ bɑ win tɔn dɑbinu mwɛɛrɑ bɑ kɑdɑ Dɑmɑsiɔ. Yen biru, Gusunɔ u mɑɑ nùn bɛri Isirelibɑnnɔmɑɔ. Mɑ Isireli be, bɑ nùn kɑmiɑ. 6 Pekɑ, Remɑliɑnbii, u tɔmbu nɔrɔbun subɑ wunɑɑ teeru (120.000) go sɔɔteerun sɔɔ, yèn sɔ bɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni deri.Tɔn be bɑ go mi, be kpuro bɑ sɑɑwɑ tɑbu durɔ wɔrugɔbɑ.7Sikiri, Efɑrɑimubɑn tɑbu durɔ uMɑɑseyɑ, sinɑ bokon biigo kɑ Asirikɑmu wi u sɑɑ sinɑ bokon yɛnun sɔm kowobunwirugii kɑ sere Ɛlikɑnɑ sinɑ bokon sinɑ ɑsɑkpɔ gbiikoo.8 Isirelibɑ bɑ ben mɛro bisibu Yudɑbɑ yoru mwɑ tɔmbunɔrɔbun subɑ goobu (200.000), kurɔbu kɑ bibu. Mɑ bɑ benyɑɑ dɑbinu gurɑ bɑ kɑ dɑ Sɑmɑriɔ.

9 N deemɑ Yinni Gusunɔn sɔmɔ goo u wɑɑ mi. Winyĩsirɑ Odɛdi. Yerɑ u tɑbu kowo be sennɔ dɑ. U nɛɛ, weeGusunɔ bɛɛn bɑɑbɑbɑn Yinni u kɑ Yudɑbɑ mɔru kuɑ, mɑu bɛɛ bu nɔmu bɛriɑ, mɑ i bu go kɑ wɔnwɔndu sɑrirusere ben wuri yi nùn girɑri. 10 Yerɑ i kĩ tɛ, Yudɑ be, kɑYerusɑlɛmugii be, bu ko bɛɛn yobu? I ǹ tɑmɑɑ i Gusunɔbɛɛn Yinni torɑri? 11 I swɑɑ dɑkio i nɔ. I yoo be i mwɛɛrɑbɛɛn mɛro bisibu sɔɔ mi yɔsuo bu wurɑ ben yɛnusɔ. DomiYinni Gusunɔ u kɑ bɛɛ mɔru bɑkɑ mɔ.

12 Efɑrɑimubɑn wirugibu gɑbu, Asɑriɑ, Yokɑnɑnin biikɑ Berekiɑ, Mɛsilemɔtun bii kɑ Esekiɑsi, Sɑlumun bii kɑAmɑsɑ, Adilɑin bii, berɑ bɑ tɑbu kowobu seesi be bɑ weetɑbu gberun di. 13 Bɑ bu sɔɔwɑ bɑ nɛɛ, i ǹ kɑ yoo be duɔmini. I kĩ i bɛsɛn tɑɑrɛ sosiwɑ Yinni Gusunɔn mi. Domi sɑtore kɔ. Mɑ Yinni Gusunɔ u kɑ sun mɔru sɑɑ.

14 Yerɑ tɑbu kowo be, bɑ yoo be yɔsu, bɑ bu ben yɑnuwesiɑ Isirelibɑ kɑ ben wirugibun wuswɑɑɔ. 15Wirugii be

Bɑndun Gɑri II 28:16 58 Bɑndun Gɑri II 28:25bɑ sokɑ kɑ ben yĩsɑ bɑ yoo be suɑ, bɑ ben be bɑwɑɑ tereruyɑnu dokeɑ ni tɑbu kowobɑ mwɛɛrimɑ. Bɑ bu yɑnu kɑbɑrɑnu wɛ. Bɑ derɑ bɑ di mɑ bɑ nɔrɑ. Mɑ bɑ ben mɛɛrɑnbosu bɔkuɑ. Mɑbɑyoobe sɔɔ be bɑ kunkpɛbu sĩ kɛtɛkunusɔndi bɑ kɑ dɑ Yerikoɔ mi kpɑkpɑ bɛɛ wɑɑ. Yen biru,Isireli be bɑ kɑ bu dɑ bɑ wurɑmɑ Sɑmɑriɔ.

Akɑsi u somiru kɑsuAsirigibun mi(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 16:7-20)

16 Sɑɑ ye sɔɔrɑ sinɑ boko Akɑsi u gɔrɑ Asirin sinɑmbunmi, u bu somiru kɑnɑ. 17Edɔmubɑ bɑ nɑ bɑ kpɑm Yudɑbɑwɔri bɑ kɑmiɑ, mɑ bɑ Yudɑ be, yorumwɛɛrɑ bɑ kɑ doonɑ.18 Filisitibɑ bɑ wɔrɑɑ nɑ wuu si su wɑɑ Sefɑlɑn wɔwɑɔ kɑsi su wɑɑ Yudɑn tem sɔɔ yɛsɑn nɔm dwɑru giɑ. Mɑ bɑBɛti Semɛsi kɑ Ayɑloni mwɑ kɑ Gederɔtu kɑ Soko kɑ yenbɑru kpɑɑnu kɑ Tinnɑ kɑ yen bɑru kpɑɑnu kɑ Gimuso kɑyen bɑru kpɑɑnu. Mɑ bɑ sinɑ wuu si sɔɔ. 19 Domi YinniGusunɔ u Yudɑbɑ sekuru doke ben sinɑ boko Akɑsin sɔ.Akɑsi wi, u kom bɛrɛtɛkɛ kuɑwɑ Yudɑɔ, u Yinni Gusunɔmɛm nɔɔbu sɑriru koosiwɑ mɑmmɑm.

20Mɑ Asirin sinɑ boko Tigilɑti Pilesɛɛ u nɑ u nùn wɔringe yibɛrɛ. U ǹ nùn somi. 21Domi Akɑsi u Yinni Gusunɔnsɑɑ yeru kɑ sinɑ kpɑɑru kɑ win tem wirugibun ɑrumɑnigurɑ u Asirin sinɑ boko wɛ. Adɑmɑ kɑ mɛ, yen gɑɑ kunnùn yɑre. 22 Sɑnɑmmɛ u wɑɑ nuku sɑnkirɑnu sɔɔ, kɑ mɛ,u Yinni Gusunɔ mɛm nɔɔbu sɑriru koosimɔwɑ u dɔɔ. 23UDɑmɑsin bũnu yɑkuru kuɑ ni nu nùn kɑmiɑ mi. Domi unɛɛ, wee Sirin sinɑ bokon bũnu nu rɑ bu somi. Tɛ, win tiiu koomɑɑ nu yɑkuru kuɑ kpɑ nuwɑ nu nùn somi. Adɑmɑnu ǹ nùn somi. Nu nùn kɑm kuɑwɑ wi kɑ Isirelibɑ kpuro.24Akɑsi u Yinni Gusunɔn sɑɑ yerun dendi yɑnu kpɑɑsinɑu kɔsukɑ. Mɑ u derɑ bɑ tu kɛnuɑ. Mɑ u bũu yɑku yenukuɑ beri berikɑ kpuro Yerusɑlɛmuɔ. 25 Yerɑ u gungunu

Bɑndun Gɑri II 28:26 59 Bɑndun Gɑri II 29:9kuɑ Yudɑn wusu kpuro sɔɔ bu kɑ bũnu yɑkuru kuɑ kpɑbu mɑɑ nu turɑre dɔɔ dokeɑ mi. Nge mɛyɑ u kuɑ u kɑGusunɔ win bɑɑbɑbɑn Yinnin mɔru seeyɑ.

26 Akɑsin kookoosun sukum gbiikisu kɑ dɑɑkisu sikpuro su yoruɑ Yudɑbɑ kɑ Isirelibɑn sinɑmbun fɑɑgintireru sɔɔ. 27 Yen biru, Akɑsi u kpunɑ u gu, mɑ bɑ nùnsikuɑ Yerusɑlɛmuɔ. Adɑmɑ bɑ ǹ nùn sikuɑ Isirelibɑnsinɑmbun sikɑɔ. Yen biru, win bii Esekiɑsi u bɑndu kɔsirekuɑ.

Esekiɑsi u bɑndu di Yudɑɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 18:1-4)

291 Esekiɑsi u mɔwɑ wɔɔ yɛndɑ nɔɔbu sɑnɑmmɛ u bɑndu

di. Win mɛron yĩsirɑ Abiyɑ, Sɑkɑrin bii. U kuɑwɑ wɔɔyɛndɑ nɔɔbu kɑ nnɛ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. 2Ukuɑ ye yɑYinni Gusunɔ wɛre. Win sikɑdo Dɑfidin yirɑ u swĩi mɑmmɑm.

3 Win bɑndun wɔɔ gbiikuun suru gbiikoo sɔɔ, u YinniGusunɔn sɑɑ yeru kɛniɑ. Mɑ u ten gɑmbobɑ sɔnwɑ. 4 Uderɑ yɑku kowobu kɑ Lefibɑ bɑ nɑ. Mɑ u bu mɛnnɑsɑɑ yerun bɑtumɑɔ ye yɑ wɑɑ sɔɔ yɑri yeru giɑ. 5 Mɑu bu sɔɔwɑ u nɛɛ, bɛɛ Lefibɑ i swɑɑ dɑkio i nɔ. I tiidɛɛrɑsio, kpɑ i mɑɑ Gusunɔ bɛɛn bɑɑbɑbɑn Yinnin sɑɑyeru dɛɛrɑsiɑ. I ye yɑ disi mɔ kpuro yɑro sɑɑ yee ten mindi. 6 Bɛsɛn bɑɑbɑbɑ bɑ kuɑ mɛm nɔɔ sɑribɑ. Bɑ kɔsɑ kuɑGusunɔ bɛsɛn Yinnin nɔni sɔɔ. Bɑ wi kɑ win sɑɑ yeru birukisi. 7 Mɑ bɑ sɑɑ yee te kɛnuɑ, bɑ ten fitilɑbɑ go. Bɑku rɑ nùn turɑre dɔɔ dokeye. Bɑ ku rɑ mɑɑ nùn yɑkudɔɔ mwɑɑrɑruginu kue. 8 Yerɑ Yinni Gusunɔ u Yudɑ kɑYerusɑlɛmumɔru seesi. Mɑ u derɑ ye kpuro yɑ kuɑ bɑnsubɑ ye yɛɛmɔ nge mɛ i wɑɑmɔ gisɔ. 9 Bɛsɛn bɑɑbɑbɑ bɑgbisukɑ tɑbu sɔɔ mɑ bɛsɛn bii tɔn durɔbu kɑ tɔn kurɔbukɑ bɛsɛn kurɔbu bɑ yoru dɑ tem tukumɔ Yinni Gusunɔn

Bɑndun Gɑri II 29:10 60 Bɑndun Gɑri II 29:20mɔru yen sɔ. 10Tɛ, nɑ kĩ n kɑ Gusunɔ bɛsɛ Isirelibɑn Yinniɑrukɑwɑni bɔke, kpɑ win mɔru ye, yu wɑ yu sure u sunderi. 11 Yen sɔ, nɛn bibu, i ku mɑɑ Gusunɔ ɑtɑfiiru ko.Domi u bɛɛ gɔsɑwɑ i kɑ nùn sɔmburu kuɑ, i n nùn sɑɑmɔ,kpɑ i n nùn turɑre dɔɔ dokeɑmmɛ.

12 Lefibɑ be bɑ seewɑ bɑ nɑ, berɑ Mɑhɑti, Amɑsɑin biikɑ Yoɛli, Asɑriɑn bii Kehɑtin bibun bweseru sɔɔ kɑ Kisi,Abudin bii kɑ Asɑriɑ, Yehɑlɛɛlin bii Mɛrɑrin bibun bwe-seru sɔɔ kɑ Yoɑsi, Simmɑn bii kɑ Edɛni, Yoɑn bii Gɛɛsɔninbibun bweseru sɔɔ 13 kɑ Simuri kɑ Yeyɛli Elisɑfɑnin bibunbweseru sɔɔ kɑ Sɑkɑri kɑ Mɑtɑniɑ Asɑfun bibun bweserusɔɔ 14 kɑ Yeyɛli kɑ Simɛi Hemɑnin bibun bweseru sɔɔ kɑSemɑyɑ kɑ Usiɛli Yedutum bibun bweseru sɔɔ. 15 Bɑ benmɛro bisibu mɛnnɑ ye bɑ tii dɛɛrɑsiɑ bɑ kpɑ. Yen biru,bɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yeru dɛɛrɑsiɑ nge mɛ sinɑ bokou geruɑ kɑ nge mɛ Yinni Gusunɔ u woodɑ wɛ. 16 Yɑkukowobu bɑ duɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ bu kɑ tu dɛɛrɑsiɑ.Mɑ bɑ disinu kpuro yɑrɑ ni nu wɑɑ sɑɑ yeru mi, kɑ tenyɑɑrɑɔ. Min diyɑ Lefibɑ bɑ disi ni gurɑ bɑ kɑ dɑ bɑ kubewɔwɑɔ ye bɑ mɔ Sedoroni. 17 Bɑ sɑɑ yee ten dɛɛrɑsiɑbutoruɑwɑ wɔɔn suru gbiikoon tɔɔ gbiikirun di. Yen sɔɔnɔɔbɑ itɑse, mɑ bɑ turɑ ten ɑdɛrɔwɔ. Yen biruwɑ bɑ mɑɑkuɑ sɔɔ nɔɔbɑ itɑ bɑ kɑ tu dɛɛrɑsiɑ bɑ kpɑ. Sɔɔ wɔkurɑnɔɔbu kɑ tiɑ bɑ kuɑ bɑ kɑ te kpuro dɛɛrɑsiɑ bɑ kpɑ.

18Mɑ bɑ dɑ sinɑ boko Esekiɑsin mi bɑ nɛɛ, wee sɑ sɑɑyee te dɛɛrɑsiɑ sɑ kpɑ kɑ yɑku yee te, kɑ ten dendi yɑnukɑ tɑbulu mi bɑ rɑ pɛɛ yi kɑ yen dendi yɑnu. 19 Yɑɑ nikpurowɑ sɑ sɔnwɑ, mɑ sɑ nu dɛɛrɑsiɑ ni Akɑsi u rɑɑ disidokewinmɛmnɔɔbu sɑrirun sɔ sɑnɑmmɛ u bɑndu dii. Nikpurowɑ sɑ yi Yinni Gusunɔn yɑku yerun wuswɑɑɔ.

Esekiɑsi u mɑɑYinni Gusunɔn sɑɑru seeyɑ

20 Yerɑ sɔɔ teeru, Esekiɑsi u seewɑ buru buru yellu uwuunwirugibumɛnnɑ, mɑ bɑ dɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ.

Bɑndun Gɑri II 29:21 61 Bɑndun Gɑri II 29:3021Mɑbɑ kɑ nɑɑ kinɛnu nɔɔbɑ yiru nɑ kɑ yɑɑ kinɛnu nɔɔbɑyiru kɑ yɑɑ kpɛmminu nɔɔbɑ yiru kɑ boo kinɛnu nɔɔbɑyiru bu kɑ torɑnun yɑkunu ko bɑndun sɔ kɑ yɑku yee tensɔ kɑ sere Yudɑbɑn sɔ. Yerɑ sinɑ boko u yɑku kowobuAronin bibun bweseru sɔɔwɑ u nɛɛ, bu ye kpuro goowoYinni Gusunɔn yɑku yerɔ. 22 Mɑ bɑ kɛtɛ kinɛ ni sɑkirɑbɑ nin yɛm suɑ bɑ yɛkɑ yɑku yerɔ. Yen biru, bɑ yɑɑ kinɛni sɑkirɑ mɑ bɑ nin yɛm yɛkɑ yɑku yerɔ. Mɛyɑ bɑ mɑɑyɑɑ kpɛmmii ni sɑkirɑ bɑ nin yɛm yɛkɑ yɑku yerɔ. 23Yenbiru, bɑ mɑɑ kɑ boo kinɛ ni nɑ sinɑ bokon wuswɑɑɔ kɑtɔmbu kpuron wuswɑɑɔ bu kɑ torɑnun yɑkunu ko. Mɑ bekpuro bɑ ben nɔmɑ sɔndi boo nin wiru wɔllɔ. 24Mɑ yɑkukowobubɑ booni sɑkirɑ bɑnin yɛmyɑri yɑku yerun temɔ.Bɑ yɑku te kuɑwɑ Isirelibɑ kpuron torɑnun sɔ. Domi sinɑboko u nɛɛ, yɑku dɔɔ mwɑɑrɑrugii ni, kɑ torɑrun yɑku ni,bɑ koo nu kowɑ Isirelibɑ kpuron sɔ.

25U Lefibɑ doke Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ bɑ sɛkɛtirɛnunɛni kɑ guunu kɑ mɔrɔkunu nge mɛ Dɑfidi kɑ Gusunɔnsɔmɔbu Gɑdi kɑ mɑɑ Nɑtɑni bɑ woodɑ wɛ bu ko. YinniGusunɔwɑ u bu woodɑ ye wɛ. 26Mɑ Lefibɑ bɑ nɑ bɑ sinɑYinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ kɑ dwee yɑɑ ni Dɑfidi u derɑ bɑkuɑ. Mɑ yɑku kowobu bɑ mɑɑ duɑ kɑ ben kɔbi. 27 MɑEsekiɑsi u nɛɛ, bu yɑku dɔɔ mwɑɑrɑrugiru koowo yɑkuyeru wɔllɔ. Ye bɑ yɑku dɔɔ mwɑɑrɑrugii te toruɑ, yerɑbɑ mɑɑ womusu toruɑ. Mɑ bɑ kɔbi so kɑ sere DɑfidiIsirelibɑn sinɑ bokon dwee yɑɑ ni. 28 Mɑ tɔn be kpurobɑ yiirɑ bu kɑ Yinni Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ. Bɑ kɔbi soomɔ,bɑ womusu mɔ sere bɑ kɑ yɑku dɔɔ mwɑɑrɑrugii te wirugo. 29 Sɑnɑm mɛ bɑ yɑku ni kuɑ bɑ kpɑ, yerɑ sinɑ bokokɑ win tɔn be kpuro bɑ yiirɑ bɑ Yinni Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ.30Yerɑ Esekiɑsi kɑ Yudɑbɑn wirugibu bɑ Lefibɑ sɔɔwɑ bɑnɛɛ, bu Yinni Gusunɔ siɑro kɑ Dɑfidin womusu kɑ mɑɑAsɑfun womusu. Mɑ bɑ Yinni Gusunɔ kpunɑ bɑ nùn sɑwɑ

Bɑndun Gɑri II 29:31 62 Bɑndun Gɑri II 30:3kɑ nuku doo bɑkɑbu.

31 Esekiɑsi u nɛɛ, tɛ, wee i tii dɛɛrɑsiɑ, i kuɑ YinniGusunɔgibu. Yen sɔ, i susimɑ i nùn siɑrɑbun yɑkunu kuɑwin sɑɑ yerɔ.

Yerɑ tɔn be, bɑ mɑɑ kɑ yɑɑ sɑbenu nɑ bɑ kɑ nùnsiɑrɑbun yɑku ni kuɑ. Mɑ gɑbɑ mɑɑ nùn yɑku dɔɔmwɑɑrɑruginu kuɑ kɑ nuku tiɑ. 32Yɑɑ sɑbe ni bɑ kɑ yɑkudɔɔmwɑɑrɑrugii ni kuɑmi, nudɑbi. Kɛtɛbɑngeerɑ sɑɑwɑwɑtɑ kɑ wɔkuru, yɑɑ kinɛnu mɑɑ wunɔbu (100) kɑ sereyɑɑ kpɛmminu goobu (200). Ye kpurowɑ bɑ kɑ yɑku dɔɔmwɑɑrɑrugii ni kuɑ. 33 Yen biru, bɑ mɑɑ kɛtɛ nɑtɑ (600)go kɑ yɑɑnu nɔrɔbun subɑ itɑ (3.000). 34 Adɑmɑ yɑkukowobubɑǹdɑbi dɔmɑ te. Yen sɔnɑ bɑǹkpĩɑ buyɑku yɑɑni koku. Benmɛro bisibu Lefibɑrɑ bɑ bu somi bɑ kɑ sɔmbute kuɑ sere sɑɑ ye yɑku kowobu be bɑ tie bɑ tii dɛɛrɑsiɑ.Domi Lefibɑ bɑ tii wɛ kɑ kĩru n kere yɑku kowobu. 35Dɔmɑte, bɑ yɑku dɔɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ nu dɑbi kɑ siɑrɑbunyɑku ni bɑ kuɑ kɑ yɑɑ gum kɑ sere tɑmmɛ bɑ kɑ yɑku dɔɔmwɑɑrɑruginu kuɑ.

Nge mɛyɑ bɑ kɑ sɑɑru seeyɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ.36 Esekiɑsi kɑ tɔn be kpuro bɑ nuku dobu kuɑ yèn sɔGusunɔ u doke tɔmbun gɔrusɔ bɑ kɑ win sɑɑru seeyɑmɛsum fuuku.

30Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑrunsɔɔru

1 Esekiɑsi u sɔmɔbu gɔrɑ Isireliɔ kɑ Yudɑɔ. N deemɑu rɑɑ Efɑrɑimubɑ kɑ Mɑnɑsebɑ tireru yoruɑ bu kɑ nɑ buGɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑru di Gusunɔ, be Isirelibɑn Yinninsɑɑ yerɔ, Yerusɑlɛmuɔ. 2 Sinɑ boko Esekiɑsi kɑ win sinɑɑsɑkpɔbu kɑ Yudɑbɑ bɑ nɔɔsinɑmɑ bɑ koo Gɔɔ sɑrɑribuntɔɔ bɑkɑ te di wɔɔn suru yiruse sɔɔ. 3Domi bɑ ǹ kpɛ bu tu

Bɑndun Gɑri II 30:4 63 Bɑndun Gɑri II 30:13di ten sɑɑ sɔɔ yèn sɔ yɑku kowo dɑbiru tɑ ǹ tii dɛɛrɑsie.Mɛyɑ tɔn dɑbirɑ kun mɑɑ mɛnnɛ Yerusɑlɛmuɔ. 4 Sinɑboko kɑ tɔn be kpuro bɑ tɔɔ te wurɑ. 5 Mɑ bɑ derɑ bɑkpɑrɑ Isirelin tem kpuro sɔɔ sɑɑ Beri Sebɑn di n kɑ dɑ sereDɑnuɔ, tɔmbu bu kɑ nɑ Yerusɑlɛmuɔ bu Gusunɔ IsirelibɑnYinni Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑ te diiyɑ. Domi tɔn dɑbiru tɑku rɑ rɑɑ mɑɑ tu di nge mɛ bɑ yoruɑ bu ko. 6 Mɑ gɔrobe, bɑ sinɑ boko kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbun tire ni suɑ bɑkɑ dɑ Isireliɔ kɑ Yudɑɔ. Mɑ bɑ bu sɔɔwɑ kɑ sinɑ bokonyĩsiru bɑ nɛɛ, bɛɛ Isirelibɑ, i wurɑmɑ Gusunɔ Aburɑhɑmukɑ Isɑki kɑ Yɑkɔbun Yinninmi, kpɑwin tii umɑɑwurɑmɑbɛɛn mi. I de i wurɑmɑ bɛɛ be i kisirɑ Asirin sinɑ bokonnɔmɑn di. 7 I ku bɛɛn bɑɑbɑbɑ kɑ bɛɛn mɑɑbu sɑɑri be bɑǹ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni mɛm nɔɔwɛ, mɑ u bu kɑmkoosiɑ nge mɛ i wɑɑmɔ gisɔ. 8 I ku swɑɑ tɑɑyɑ nge bɛɛnbɑɑbɑbɑ. I wurɑmɑ Yinni Gusunɔn mi. I nɑ i nùn sɑ winsɑɑ yerɔ te u tii yiiye sere kɑ bɑɑdommɑ. I nɑ i Gusunɔbɛɛn Yinni sɑ kpɑ win mɔru bɑkɑ ye, yu bɛɛ doonɑri. 9 Ì nwurɑmɑ Yinni Gusunɔn mi, bɛɛn tɔmbu kɑ bɛɛn bii be bɑmwɛɛrɑ bɑ kɑ yoru dɑ, bɑ koo bu wɔnwɔndu kuɑ kpɑ buden de buwurɑmɑ temmɛ sɔɔ. Domi Gusunɔ bɛɛn Yinni urɑ suuru ko. Winwɔnwɔndɑ kpɑ. U ǹmɑɑ bɛɛ biru kisimɔì n wurɑmɑ win mi.

10 Nge mɛyɑ gɔro be, bɑ gerumɔ bɑ kɑ wusu gɑsirimɔsɑɑ Efɑrɑimun tem di kɑ Mɑnɑsen temɔ n kɑ girɑriSɑbulonin temɔ. Mɑ bɑ bu yɛɛmɔ bɑ yɑɑkoru koosimɔ.11 Adɑmɑ gɑbɑ tii kɑwɑ Asɛɛn temɔ kɑ Mɑnɑsen temɔkɑ Sɑbulonin temɔ, mɑ bɑ seemɑ bɑ nɑ Yerusɑlɛmuɔ.12Mɛyɑ mɑɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Yudɑbɑ wɑɑ. Mɑ u derɑben gɔru gɑ kuɑ tiɑ bu kɑ sinɑ boko kɑwin sinɑ ɑsɑkpɔbungɑri mɛm nɔɔwɑ nge mɛ wi, Yinni Gusunɔ u geruɑ.

Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑru13Tɔn dɑbiru tɑ mɛnnɑ wɔɔn suru yiruse sɔɔ Yerusɑlɛ-

muɔ bu kɑ pɛɛ ye bɑ kun seeyɑtiɑ doken tɔɔ bɑkɑru ko.

Bɑndun Gɑri II 30:14 64 Bɑndun Gɑri II 30:24Dɔmɑ te, tɔn be, bɑ dɑbiɑ. 14 Yerɑ bɑ seewɑ bɑ bũu yɑkuyee ni nu wɑɑ Yerusɑlɛmuɔ kɔsukɑ kɑ sere mi bɑ rɑ nuturɑre dɔɔ dokeye. Mɑ bɑ ye kpuro gurɑ bɑ sure wɔwɑɔye bɑ mɔ Sedoroni. 15 Yen biru, bɑ Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔbɑkɑrun yɑku yɑɑ sɑkirɑ wɔɔn suru yirusen sɔɔ wɔkurɑnnɛse sɔɔ. Sekurɑ yɑku kowobu kɑ Lefibɑ mwɑ, mɑ bɑ tiidɛɛrɑsiɑ. Bɑ yɑku dɔɔ mwɑɑrɑruginu kuɑ Yinni Gusunɔnsɑɑ yerɔ. 16 Ben bɑɑwure u dɑ u wɑɑ win ɑyerɔ nge mɛMɔwisi Yinni Gusunɔn tɔnu u yoruɑ woodɑn tireru sɔɔ.Mɑ yɑku kowobu bɑ yɛm yɛkɑmɔmɛ Lefibɑ bɑ bu wɛɛmɔ.17Ngemɛ tɔn dɑbirɑwɑɑ be bɑǹ tii dɛɛrɑsie dɔmɑ te, yerɑn derɑ Lefibɑ bɑ bu yɑku yɛɛ yi sɑkiriɑmmɛ, kpɑ bu kɑ yidɛɛrɑsiɑ bu yi nɛnɛm Yinni Gusunɔn sɔ. 18-19 Tɔn dɑbirutɑwɑɑ te tɑ ǹ tii dɛɛrɑsie, nmɑmnɛɛre Efɑrɑimubɑ sɔɔ kɑMɑnɑsebɑ sɔɔ kɑ Isɑkɑribɑ sɔɔ kɑ sere Sɑbulonibɑ sɔɔ. BɑGɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑru di. Adɑmɑ bɑ ǹ ten woodɑ swĩi.Yen sɔnɑ Esekiɑsi u bu kɑnɑru kuɑ u nɛɛ, Yinni Gusunɔ,wunɛ tɔn geowɑ. Be bɑ tii wɛ kɑ ben gɔru kpuro bɑ kɑwunɛ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni kɑsu, bɑɑ mɛ bɑ ǹ tiidɛɛrɑsie, ɑ bu suuru kuo.

20 Yinni Gusunɔ u Esekiɑsin kɑnɑ te mwɑ mɑ u tɔn besuuru kuɑ.

21Ngemɛyɑ Isireli be bɑmɛnnɑ Yerusɑlɛmuɔ, bɑ kɑ pɛɛye bɑ kun seeyɑtiɑ doken tɔɔ bɑkɑru di sɔɔ nɔɔbɑ yirukɑ nuku dobu. Tɔɔ bɑɑtere yɑku kowobu kɑ Lefibɑ bɑrɑ n Yinni Gusunɔ siɑrɑmɔwɑ kɑ dwee yɑnu. 22 Esekiɑsiu Lefi bɑɑwure siɑrɑ sɔmbu te u kuɑn sɔ Yinni Gusunɔnsɔ. Bɑ yɑku yɑɑ ye temɑ sɔɔ nɔɔbɑ yiru. Mɑ bɑ siɑrɑbunyɑkunu kuɑ bɑ kɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni siɑrɑ.23 Yen biru, tɔn be, bɑ mɑɑ wurɑ bu tɔɔ bɑkɑru di sɔɔnɔɔbɑ yiru. Mɑ bɑ mɑɑ sinɑ sɔɔ nɔɔbɑ yiru bɑ tɔɔ bɑkɑrudi kɑ nuku dobu. 24 Domi Esekiɑsi u kɛtɛ kinɛnu nɔrɔbu(1.000) gɔsɑ kɑ yɑɑnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ yiru (7.000).Mɑwin sinɑ ɑsɑkpɔbu bɑmɑɑ kɛtɛ kinɛnu nɔrɔbu gɔsɑ kɑyɑɑnu nɔrɔbun subɑ wɔkuru (10.000). Mɑ yɑku kowobu

Bɑndun Gɑri II 30:25 65 Bɑndun Gɑri II 31:5dɑbinu bɑ tii dɛɛrɑsiɑ. 25 Yudɑbɑ kpuro kɑ yɑku kowobukɑ Lefibɑ kɑ sere be bɑ nɑ Isirelin di kɑ sɔbu be bɑ wɑɑIsireliɔ kɑ Yudɑɔ, be kpurowɑ bɑ nuku dobu kuɑ dɔmɑ te.26 Nuku doo bɑkɑbu bu wɑɑ Yerusɑlɛmuɔ. Sɑɑ SɑlomɔɔDɑfidi Isirelibɑn sinɑ bokon biin wɑɑtin di, bɑ ǹ tɔɔ bɑkɑten bweseru koore Yerusɑlɛmuɔ. 27Yerɑ yɑku kowobu kɑLefibɑ bɑ seewɑ bɑ tɔn be domɑru kuɑ. Yinni Gusunɔ uben nɔɔ nuɑ domi ben kɑnɑ te, tɑ nùn girɑri sere win wɑɑyee dɛɛrɑrɔ wɔllɔ.

31Esekiɑsiu Yinni Gusunɔn sɑɑru seeyɑ

1Yenibɑ kpuron biru, Isireli be bɑ wɑɑ mi, bɑ seewɑ bɑdɑ Yudɑn wusu kpuro sɔɔ bɑ bwɑɑrokunu kɔsukɑ mɑ bɑgungunu kɑ bũu yɑku yenu kpuro kɔsukɑ Yudɑn temɔ kɑBɛnyɑmɛɛn temɔ kɑ Efɑrɑimun temɔ kɑ Mɑnɑsen temɔ.Yen biru, be kpuro bɑ wurɑmɑ ben temɔ, ben bɑɑwure udɑ u wɑɑ win wɑɑ yerɔ.

2 Esekiɑsi u wure u yɑku kowobu kɑ Lefibɑ wesiɑ bensɔmburu sɔɔ nge mɛ bɑ kɑ bɔnu sɑɑ kɑ sɔmbu te bɑɑwureu rɑ ko. Berɑ bɑ ko n dɑ yɑku dɔɔ mwɑɑrɑruginu kɑsiɑrɑbun yɑkunu ko kɑ sere womusu bu kɑ Yinni Gusunɔsiɑrɑ win sɑɑ yerun kɔnnɔwɔ. 3 Sinɑ boko Esekiɑsi u windukiɑn sukum wɛ bu kɑ yɑku dɔɔ mwɑɑrɑruginu ko ni bɑrɑ ko bururu kɑ yokɑ kɑ ni bɑ rɑ ko tɔɔ wɛrɑrugiru sɔɔ kɑsuru kpɑon tɔɔ bɑkɑru sɔɔ kɑ sere tɔɔ bɑkɑ ni nu tie sɔɔnge mɛ bɑ yoruɑ woodɑn tireru sɔɔ.

4Yerɑ u Yerusɑlɛmugibu sɔɔwɑ u nɛɛ, bu yɑku kowobukɑ Lefibɑ ben bɑɑ wɛɛyɔ, kpɑ bu kpĩ bu Yinni Gusunɔnwoodɑbɑ mɛm nɔɔwɑ sɑɑ sɑɑ. 5 Sɑnɑm mɛ gɑri yi, yinɔɔrɑ bɑɑmɑ, yerɑ Isirelibɑ bɑ ben ɑlikɑmɑ ye yɑ gbiɑyɑ ye wɛ kɑ tɑm kpɑm kɑ gum kɑ tim kɑ sere ben dĩɑnu

Bɑndun Gɑri II 31:6 66 Bɑndun Gɑri II 31:16gɑnu. Mɛyɑ bɑ mɑɑ kɑ gɑɑnu kpuron wɔkuru bɑɑterenwɔllɔn tiɑ tiɑ nɑ. 6 Mɛyɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ be bɑ wɑɑYudɑnwuumɑrosɔ bɑ ben yɑɑ sɑbenunwɔkuru bɑɑterenwɔllɔn tiɑ tiɑ wɛ kɑ sere gɑɑ ni bɑ gɔsɑ bɑ yi nɛnɛm YinniGusunɔn sɔ. Mɑbɑnu subɑ subɑ. 7Bɑnin subenu toruɑwɑsɑɑwɔɔn suru itɑsen di n kɑ dɑwɔɔ gen suru nɔɔbɑ yirusesɔɔ. 8 Esekiɑsi kɑ win sinɑ bwɑɑbu bɑ nɑ bɑ subu ni wɑ,yerɑ bɑ Yinni Gusunɔ kɑ win tɔmbu siɑrɑ.

9MɑEsekiɑsi u yɑku kowobu kɑ Lefi be bikiɑ u nɛɛ, subunirɑ mini. 10 Yerɑ yɑku kowo tɔnwero Asɑriɑ, Sɑdɔkunbweseru sɔɔ, u nùn wisɑ u nɛɛ, sɑɑ mìn di bɑ kɑ kɛnunɑɑmɔ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ, dĩɑnu rɑ n wɑɑwɑ sɑ ndimɔ, sɑ n debumɔ. Ni nu tiɑrɑ nu kpɑ niyɑ mini. DomiYinni Gusunɔ u sun domɑru kuɑ.

11MɑEsekiɑsi uwoodɑwɛbu dinu sɔmɛmi bɑ koonu yi.Mɑ bɑ dinu sɔnwɑ. 12Mɑ bɑ kɑ kɛnu kɑ wɔkuru bɑɑterenwɔllɔn tiɑ tiɑ nɑ kɑ yɑku dĩɑ ni nu sɑɑ Yinni Gusunɔginu.Lefi wi bɑ mɔ Konɑniɑ wiyɑ bɑ dĩɑ ni nɔmu sɔndiɑ, mɑwin mɛro bisi Simɛi u sɑɑ win yiruse. 13 Yeyɛli kɑ Asɑsiɑkɑ Nɑkɑti kɑ Asɑɛli kɑ Yerimɔti kɑ Yosɑbɑdi kɑ Eliɛli kɑYisimɑkiɑ kɑ Mɑkɑti kɑ Bɛnɑyɑ be kpurowɑ Konɑniɑ kɑwin mɛro bisi Simɛi bɑ kpɑre nge mɛ sinɑ boko Esekiɑsikɑ yɑku kowo Asɑriɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerun wirugii bɑwoodɑ wɛ. 14 Kore wi u sɑɑ Lefi Yiminɑn bii, u sɑɑwɑkɔnnɔ ge gɑ wɑɑ sɔɔ yɑri yeru giɑn kɔso. Wiyɑ bɑ kɛɛ ninɔmu sɔndiɑ nì bɑ kɑ Yinni Gusunɔ nɑɑwɑ kɑ nuku tiɑkɑ sere ni bɑ rɑ wunɛ Yinni Gusunɔn sɔ. Beyɑ bɑ ko ndɑ kɛɛ ni bɔnu ko. 15 Yɑku kowobun wusu sɔɔ, Edɛni kɑMiyɑmini kɑ Yosue kɑ Semɑyɑ kɑ Amɑriɑ kɑ Sekɑniɑwɑbɑ gɔsɑ bu Kore wi somi bɑ n dɑ kɑ kɛɛ ni begibu bɔnukue dee dee bibu kɑ bukurobu kpuro nge mɛ bɑ kɑ bubɔnu sɑɑ wuu wuukɑ. 16 Beyɑ tɔn durɔ bii be bɑ gɑrɑ sɑɑwɔɔ itɑn di n kɑ dɑ be bɑ kere mɛ, kɑ be bɑ gesi dumɔYinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ tɔɔ bɑɑtere bu kɑ ben sɔmɑ ko

Bɑndun Gɑri II 31:17 67 Bɑndun Gɑri II 32:5wuu wuukɑ, 17 kɑ yɑku kowo be bɑ gɑrɑ yɛnu kɑ yɛnukɑ Lefibɑ be bɑ gɑrɑ sɑɑ be bɑ wɔɔ yɛndu mɔn di ngemɛ ben sɔmburɑ sɑɑ wuu wuukɑ, 18 kɑ sere mɑɑ tɔn bebɑ tie kpuro kɑ ben debuminu kɑ ben kurɔbu kɑ bii tɔndurɔbu kɑ tɔn kurɔbu, domi bɑ tii wɛwɑ mɑmmɑm YinniGusunɔn sɑɑ yerun sɔmburu sɔɔ. 19Aronin bibun bweserute tɑ sɑɑ yɑku kowobu bɑru kpɑɑnɔ wuu mɑrosun bɔkuɔ,bɑ tɔmbu gɔsɑ wuu bɑɑgere sɔɔ be bɑ ko n dɑ bu dĩɑnubɔnu kue ben suunu sɔɔ, kɑ sere Lefi be bɑ gɑrɑ gɑrɑnsuunu sɔɔ.

20Wee ye Esekiɑsi u kuɑ Yudɑ kpuro sɔɔ. U sĩɑwɑ deedee gem sɔɔ Gusunɔ win Yinnin wuswɑɑɔ. 21 Sɔmɑ ye ukuɑ bu kɑ sɑɑru ko Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ kɑ sere winwoodɑn mɛm nɔɔbu, u ye kpuro kuɑwɑ kɑ gɔru tiɑ. Mɑ ukoorɑ.

Asirin sinɑ boko Sɑnkeribuu Yudɑn tem wɔri(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 18:13, Esɑi 36:1)

321 Esekiɑsi u sĩɑ dee dee Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ.

Yenibɑn biruwɑ Sɑnkeribu, Asirin sinɑ boko u nɑ Yudɑɔ,mɑ u derɑ bɑ wuu gbɑrɑrugisu tɑrusi. U nɛɛ, u koosu wɔriwɑ kɑ dɑm. 2 Ye Esekiɑsi u wɑ Sɑnkeribu u nɑu kɑ Yerusɑlɛmu tɑrusi, yerɑ u wirugibu kɑ tɑbu kowodɑmgibu sokɑ, 3 bu wesiɑnɑ bu kɑ bwii yi kɛnɛ yi yi wɑɑwuun biruɔ. 4Tɔn dɑbirɑ tɑ nùn somi bɑ kɑ bwii yi kɔruɑkɑ nim torɑ ye yɑ kokumɔ berɑ yen suunu sɔɔ. DomiEsekiɑsi u nɛɛ, u ǹ kĩ Asirigibu bɑ n tunumɑ bu nimdeemɑn kpɑ.

5 Mɑ u win bɑndun dɑm tɑsisiɑ. U Yerusɑlɛmungbɑrɑrun mi n wɔrumɑ seeyɑ kɑ mɑɑ wuun kɔsu yenu.Mɑ u gbɑrɑru gɑru bɑnɑ wuun biruɔ u kɑ sikerenɑ. Mɑ

Bɑndun Gɑri II 32:6 68 Bɑndun Gɑri II 32:15u kɑrì ye sɔnwɑ ye bɑ mɔ Milo Dɑfidin wuuɔ. U tɑbu yɑɑdɑbi dɑbinu kɑsu kɑ mɑɑ tɛrɛnu.

6U tɑbu sinɑmbu kuɑ mɑ u bu mɛnnɑ wuun gbɑrɑrunkɔnnɔwɔ. Mɑ u bu kirɔ kuɑ u nɛɛ, 7 bu tii dɑm kɛɛyɔ kpɑbu wɔrugɔru sɔɔsi. Bu ku bɛrum ko bu diiri Asirin sinɑboko kɑ win tɔn dɑbi ten wuswɑɑɔ. Domi be bɑ kɑ bu wɑɑbɑ dɑbi n kere be bɑ kɑ nùn wɑɑ. 8Tɔmbɑ bɑ kɑ nùn wɑɑ.Adɑmɑ be, Gusunɔ ben Yinniwɑ u koo bu somi. Wiyɑ ukoo bu dɑm wɛ tɑbu sɔɔ.

Mɑ tɔn be, bɑ Esekiɑsi Yudɑn sinɑ bokon gɑri yi nɑɑnɛkuɑ.

Sɑnkeribu u gɔrɑYerusɑlɛmuɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 18:17-37, Esɑi 36:2-22)

9 Yenibɑn biru, Sɑnkeribu, Asirin sinɑ boko u win sɔmkowobu gɔrɑ Yerusɑlɛmuɔ sɑnɑm mɛ u wɑɑ Lɑkisiɔ kɑwin tɑbu kowobu kpuro. U sɔm kowo be gɔrɑwɑ Esekiɑsikɑ Yudɑ be bɑ wɑɑ Yerusɑlɛmuɔ kpuron mi, 10 bu nɛɛ,ɑmɛniwɑ wi, Sɑnkeribu, Asirin sinɑ boko u geruɑ. U nɛɛ,mɑ sɔɔrɑ bɑ ben nɑɑnɛ doke bɑ kɑ wɑɑ Yerusɑlɛmuɔ kɑnuku sɑnkirɑnu. 11 Bu ku de Esekiɑsi u bu nɔni wɔkekpɑ u de bu gbi gɔɔru kɑ nim nɔrun sɔ ye u nɛɛ, Gusunɔben Yinni u koo bu wɔrɑ wi, Asirin sinɑ bokon nɔmɑn di.12 Bɑ ǹ yɛ mɑ wi, Esekiɑsiwɑ u gungunu kɔsukɑ kɑ YinniGusunɔn yɑku yee te? Mɑ u bu sɔɔwɑ u nɛɛ, yɑku yeeteeru tɔnɑn miyɑ bɑ ko n dɑ de bu yiirɑ bu Yinni Gusunɔsɑ kpɑ bu nùn turɑre dɔɔ dokeɑ. 13Adɑmɑ be, bɑ ǹ yɑɑyeye wi, Sɑnkeribu kɑ win bɑɑbɑbɑ bɑ bwesenu kpuro kuɑ?Nin bũnu nu kpĩɑ nu bu yɑrɑ sɑɑ win nɔmɑn di? 14Bweseni win bɑɑbɑbɑ bɑ kɑmkoosiɑ sɔɔ, nin niren bũnɑ nu kpĩɑnu bu yɑkiɑ win nɔmɑn di ben tii bu kɑ sere nɛɛ, Gusunɔben Yinni u koo bu yɑkiɑ. 15 Yen sɔ, bu ku de Esekiɑsi ubu nɔni wɔke kpɑ u n bu gɑrì seeyɑmɔ mɛsum. Bu ku nùnnɑɑnɛ ko. Domi bweseru gɑrun bũnu kun kpĩɑ nu tu wɔre

Bɑndun Gɑri II 32:16 69 Bɑndun Gɑri II 32:23win nɔmɑn di, ǹ kun mɛ win bɑɑbɑbɑn nɔmɑn di. Kɑɑsere gere Yudɑbɑn bũnu?

16 Nge mɛyɑ Sɑnkeribun sɔmɔ be, bɑ Yinni Gusunɔ kɑwin sɔm kowo Esekiɑsi wɔmmɔ.

Sɑnkeribun sɔmɔbubɑ Yinni Gusunɔ wɔmmɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 19:14-19, Esɑi 37:14-20)

17Sɑnkeribu u tireru yoruɑ u kɑGusunɔ IsirelibɑnYinniwɔmɛ. U nɛɛ, nge mɛ bwese ni nu tien bũnu nu ǹ kpĩɑnu nin tɔmbu wɔre win nɔmɑn di, nge mɛyɑ Gusunɔ,Esekiɑsin Yinni u ǹ mɑɑ kpɛ u bu wɔrɑ win nɔmɑn di.

18 Mɑ Sɑnkeribun sɔmɔ be, bɑ gbɑrɑmɔ kɑ dɑm kɑYudɑn bɑrum bu kɑ tɔmbu nɑndɑsiɑ be bɑ wɑɑ gbɑrɑten sɔɔwɔ kpɑ bu wɑ bu wuu ge mwɑ. 19 Bɑ GusunɔYerusɑlɛmugibun Yinnin gɑri mɔ nge bwese ni nu tienbũu ni bɑ kɑ tii sekɑ.

Asirigibu bɑ duki yɑkikirɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 19:15,35-37, Esɑi 37:15,36-

38)20 Yerɑ Esekiɑsi kɑ Gusunɔn sɔmɔ Esɑi, Amɔtin bii

bɑ kɑnɑru wɔri gɑri yin sɔ bɑ Yinni Gusunɔ nɔɔgirusue wɔllɔ. 21 Yerɑ Yinni Gusunɔ u gɔrɑdo goo gɔrɑ uAsirigibun sɑnsɑni wɔri u ben tɑbu durɔ wɔrugɔbɑ kɑ bentɑbu sinɑmbu kɑ benwirugibu go. Yerɑ Asirin sinɑ boko ugɔsirɑ u wurɑ win temɔ kɑ sekuru. Mɑ u dɑ win bũu dirɔ.Miyɑ win tiin bibu bɑ nɑ bɑ nùn kɑɑsi bɑ go kɑ tɑkobi.

22 Nge mɛyɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Esekiɑsi kɑ Yerusɑlɛ-mugibu fɑɑbɑ kuɑ sɑɑ Sɑnkeribun nɔmɑn di kɑ sere be bɑtie kpuron nɔmɑn di. Mɑ u bu kɔsu be bɑ kɑ bu sikerenɛnsɔ. 23 Tɔn dɑbirɑ tɑ rɑ kɑ Yinni Gusunɔ kɛnu nɑɑwɛYerusɑlɛmuɔ kpɑ tu mɑɑ kɑ Esekiɑsin tii kɛɛ gobiginunɑɑwɑ. Sɑɑ yen dɔmɑ ten di, u yĩsiru yɑrɑwɑ bwesenukpuro sɔɔ.

Bɑndun Gɑri II 32:24 70 Bɑndun Gɑri II 32:33Esekiɑsin bɑndun kpeeru(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 20:1-21, Esɑi 38:1-8, 39)

24 Sɑɑ ye sɔɔ, Esekiɑsi u bɑrɑ sere u gɔɔ turuku kuɑ.Mɑ u Yinni Gusunɔ kɑnɑ. Mɑ Yinni Gusunɔ u nùn wisɑ,mɑ u nùn sɔm mɑɑmɑɑkiginu kuɑ. 25 Adɑmɑ Esekiɑsikun kue nge u durom wɑ Yinni Gusunɔn min di. Mɑu tii suɑ. Yerɑ Yinni Gusunɔ u bu mɔru seesi wi kɑYudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu. 26 Ye u wɑ mɛ, yerɑ wi kɑYerusɑlɛmugibu bɑ tii kɑwɑ. Mɑ Yinni Gusunɔn mɔru yɑdoonɑ ben min di Esekiɑsin wɑɑti ye sɔɔ.

27 Esekiɑsi u dukiɑ bɑkɑ kɑ bɛɛrɛ bɑkɑ wɑ. U sii geesukɑ wurɑ kɑ kpee gobiginu kɑ turɑrebɑ kɑsu kɑ tɛrɛnu kɑgɑɑ bwese bwesekɑ ye yɑ wɑ. 28U ɑlikɑmɑn birɑnu kuɑ,mɑ u tɑm kpɑm kɑ gum beru yenu kuɑ mɑ u yɑɑ sɑbenubɑɑniren gɔru kuɑ kɑ sere nin dii yenu. 29Mɑ u tii wusubɑniɑ. U yɑɑ sɑbenu wɑ dɑbi dɑbinu, kɛtɛbɑ kɑ yɑɑnu kɑbonu. Domi Yinni Gusunɔ u nùn dukiɑ bɑkɑ wɛ.

30Wiyɑ u mɑɑ Gihonin yɛru gèn nɔɔ gɑ wɑɑ gungurunberɑ giɑ kɔruɑ, mɑ u nɔɔ kpɔɔ yɑbɑ Dɑfidin wuun sɔɔ duuyeru giɑ.

Ye Esekiɑsi u gɔru doke u ko kpuro, yɑ nùn koorɑwɑ.31 Adɑmɑ sɑnɑm mɛ Bɑbilonin sinɑ boko u sɔmɔbumɔrisiɑ u kɑ wɑ sɔm mɑɑmɑɑki ye Yinni Gusunɔ u mɔIsireliɔ, yerɑ Gusunɔ u Esekiɑsi deri u kɑ wɑ ye yɑ wɑɑwin gɔruɔ.

32 Ye Esekiɑsi u kuɑn sukum kɑ nge mɛ u Gusunɔsɑwɑ kɑ nɑɑnɛ, ye kpuron gɑri yi yoruɑ Gusunɔn sɔmɔEsɑi, Amɔtin biin kɑsinun tireru sɔɔ kɑ mɑɑ Isirelibɑ kɑYudɑbɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. 33 Esekiɑsi u kpunɑu gu. Mɑ bɑ nùn sikuɑ Dɑfidin bibun bweserun siku yerɔberɑ gee n gunum bo. Yerusɑlɛmugibu kɑ Yudɑbɑ bɑ nùngɔɔ swĩiyɑ. Yen biru, win bii Mɑnɑse u bɑndu kɔsire kuɑ.

Mɑnɑse

Bɑndun Gɑri II 33:1 71 Bɑndun Gɑri II 33:12u kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 21:1-18)

331Mɑnɑse u mɔwɑ wɔɔ wɔkurɑ yiru sɑnɑm mɛ u bɑndu

di Yudɑɔ. Mɑ u kuɑ wɔɔ weerɑɑkuru kɑ nɔɔbu bɑn tesɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. 2 Kɔsɑ u kuɑ Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ.Bwese ni Yinni Gusunɔ u girɑ Isirelibɑn wuswɑɑn di ninkom kɔsummɛyɑ u swĩi. 3Uwure u gungunu seeyɑ ni wintundo Esekiɑsi u kɔsukɑ. Mɑ u bũu wi bɑ mɔ Bɑɑlin yɑkuyenu kuɑ kɑ bũu wi bɑ mɔ Asitɑɑten bwɑɑrokunu ni wintundo u rɑɑ kɔsukɑ. Mɑ u kperi kɑ sɔɔ kɑ surun sɑɑruwɔri. 4 U bũu turɑnu bɑnɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ tènmi Yinni Gusunɔ u win yĩsiru doke sere kɑ bɑɑdommɑɔ.5U mɑɑ suru kɑ sɔɔ kɑ kperin yɑku yenu kuɑ sɑɑ yee tenyɑɑri yiru ye sɔɔ. 6Uderɑ bɑ kɑwin bii tɔn durɔbu yɑkurukuɑ Hinɔmunwɔwɑɔ. U rɑ kɑ wɛɛ kɑ guru winu sɔroru kokpɑ u dobo dobobɑ ko. U gɔri sokobu yii be bɑ rɑ nùn siɑngɑri sɔ. Mɑ u kɔsɑ mɔ u dɔɔ ye yɑ Yinni Gusunɔn mɔruseeyɑ. 7 U win bũun bwɑɑroku kuɑ u yi Yinni Gusunɔnsɑɑ yerɔ. N deemɑ Yinni Gusunɔ u rɑɑ Dɑfidi kɑ win biiSɑlomɔɔ sɔɔwɑ u nɛɛ, sɑɑ yee teni kɑ Yerusɑlɛmu yeniwɑnɑ gɔsɑ Isirelibɑn suunu sɔɔ yɑ n kɑ nɛn yĩsiru sɔɔwɑ serekɑ bɑɑdommɑɔ. 8 Nɑ ǹ mɑɑ Isirelibɑ yɑrɑmɔ sɑɑ bentem di mɛ nɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ bɑ n gesi nɛn woodɑbɑkɑ nɛn gere mɛm nɔɔwɑmmɛ ye nɑ Mɔwisi wɛ u yoruɑ.9AdɑmɑMɑnɑse u derɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu bɑ kɑYinni Gusunɔ tondɑ,mɑ bɑ kɔsɑ kuɑ n kere bwese ni YinniGusunɔn tii u girɑ be Isirelibɑn wuswɑɑn di.

10 Yinni Gusunɔ u kɑ Mɑnɑse kɑ win tɔmbu gɑri kuɑ.Adɑmɑ bɑ ǹ nùn swɑɑ dɑki. 11 Yerɑ Yinni Gusunɔ uAsirin sinɑ bokon tɑbu sinɑmbu gɔrɑ bɑ Mɑnɑse mwɑ bɑyɔni doke, mɑ bɑ nùn bɔkuɑ kɑ sii gɑndun yɔni bɑ kɑ dɑBɑbiloniɔ. 12 Sɑnɑm mɛ u wɑɑ nuku sɑnkirɑnu sɔɔ, yerɑ

Bɑndun Gɑri II 33:13 72 Bɑndun Gɑri II 33:23u tii kɑwɑ Gusunɔ win bɑɑbɑbɑn Yinnin wuswɑɑɔ. Mɑ unùn kɑnɑ. 13Mɑ Yinni Gusunɔ u gɔru gɔsiɑ u win kɑnɑrumwɑ, u kɑ nùn wurɑ Yerusɑlɛmuɔ win bɑndu sɔɔ. Sɑɑ yesɔɔrɑ Mɑnɑse u giɑ mɑ Gusunɔwɑ u sɑɑ Yinni.

14 Yenibɑn biru, u gɑnɑ bɑnɑ Yerusɑlɛmun tɔɔwɔ Gi-honin sɔɔ duu yeru giɑ wɔwɑɔ. Gɑnɑ ye, yɑ dɑwɑ serekɔnnɔwɔ ge bɑmɔ Swɛɛ. Mɑ yɑ kɑ Yerusɑlɛmunwɔɔ berɑye bɑ mɔ Ofɛli sikerenɑ. U derɑ gɑnɑ ye, yɑ guniɑ too.Mɑ u tɑbu sinɑmbu doke Yudɑn wuu si su gbɑrɑnu mɔkpuro sɔɔ. 15 Mɑ u tɔn tukobun bũnun bwɑɑrokunu kɑwin tiiguu ge, ni u rɑɑ doke Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ kpurowunɑ kɑ sere bũu yɑku yee ni u bɑnɑ Yinni Gusunɔn sɑɑyerun guurɔ Yerusɑlɛmuɔ. Mɑ u nu kɑsi kuɑ wuun biruɔ.16 Yerɑ u Yinni Gusunɔn yɑku yeru wesiɑ sɑɑ yerɔ. Mɑu siɑrɑbun yɑkunu kuɑ. U Yudɑbɑ woodɑ wɛ bu GusunɔIsirelibɑn Yinni wi turo sɑ. 17 Sɑɑ ye sɔɔ, tɔmbɑ yɑkunumɔ gungunɔ, ɑdɑmɑ Gusunɔ ben Yinniwɑ bɑ nu kuɑmmɛ.

18 Ye Mɑnɑse u kuɑn sukum kɑ kɑnɑ te u kuɑ kɑ YinniGusunɔn gɑri yi win sɔmɔbu bɑ nùn sɔɔwɑ, ye kpuroyɑ yoruɑ Isirelibɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ. 19 Winkɑnɑru kɑ nge mɛ Yinni Gusunɔ u nùn wurɑri kɑ wintorɑnu kɑ gunguu ni u kuɑ kɑ mɛm nɔɔbu sɑri te u kuɑkɑ sere bwɑɑroku ni u sekɑ mɑ u nu girɑ u sɑwɑ u sere tiikɑwɑ, ye kpuron gɑri yi yoruɑ Hosɑin tireru sɔɔ. 20 Yenbiruwɑ Mɑnɑse u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ nùn sikuɑ win tiindirɔ. Mɑ win bii Amɔɔ u bɑndu kɔsire kuɑ.

Amɔɔ u kuɑ sinɑ boko Yudɑɔ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 21:19-26)

21 Wɔɔ yɛndɑ yiruwɑ Amɔɔ u mɔ sɑnɑm mɛ u bɑndudi. Mɑ u kuɑ wɔɔ yiru bɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. 22 Kɔsɑu kuɑ Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ nge win tundo Mɑnɑse. Ubwɑɑroku niMɑnɑse u kuɑ kpuro yɑkuru kuɑ u sɑwɑ. 23U

Bɑndun Gɑri II 33:24 73 Bɑndun Gɑri II 34:7ǹ tii kɑwe Yinni Gusunɔnwuswɑɑɔ ngemɛwin tundo u tiikɑwɑ. Adɑmɑ u win torɑnu sosimɔwɑ u dɔɔ.

24Win sɔm kowobu bɑ nùn seesi mɑ bɑ nùn gowin dirɔ.25Adɑmɑ be bɑ nùn seesi bɑ go mi, tɔmbɑ mɑɑ ben tii sobɑ go. Mɑ bɑ win bii Yosiɑsi kɔsire kuɑ bɑndu sɔɔ.

Yosiɑsiu kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 22:1-2, 23:4-20)

341Wɔɔ nɔɔbɑ itɑwɑ Yosiɑsi u mɔ sɑnɑm mɛ u bɑndu di.

Mɑ u kuɑ wɔɔ tɛnɑ kɑ tiɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. 2 Geɑu kuɑ Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ. Win sikɑdo Dɑfidin yirɑsɔɔrɑ u sĩɑ mɑmmɑm. U ǹ yen gɑm gɛre.

3 Win bɑndun wɔɔ nɔɔbɑ itɑse sɔɔ, sɑnɑm mɛ u sɑɑɑluwɑɑsi, u Gusunɔ win sikɑdo Dɑfidin Yinni kɑsumwɔri.Win bɑndun wɔɔ wɔkurɑ yiruse sɔɔ, u Yerusɑlɛmu kɑYudɑ dɛɛrɑsiɑbu toruɑ. U gunguu nìn mi bɑ rɑ bũnusɑ kɔsukɑ kɑ nin bwɑɑroku bwese bwesekɑ. 4 Bɑ bũuwi bɑ mɔ Bɑɑlin yɑku yenu kɔsukɑ win wuswɑɑɔ. Mɑ ubwɑɑroku ni bɑ kuɑ sɔɔn sɔ kɑ ni bɑ kuɑ kɑ sii gɑndukɔsukɑ. U derɑ bɑ nu munkɑwɑ mɑ bɑ nin kɛki gurɑbɑ wisi be bɑ nu sɑɑmɔn sikɑn wɔllɔ. 5 Mɑ u bũu yɑkukowobun kukunu sikiɑ u dɔɔ doke ben yɑku yenɔ. Ngemɛyɑ u kɑ Yudɑ kɑ Yerusɑlɛmu dɛɛrɑsiɑ.

6 Mɑnɑsen wusu sɔɔ kɑ Efɑrɑimugisɔ kɑ Simɛɔgisɔ kɑNɛfitɑligisɔ si su kuɑ bɑnsu, u bũu yɑku yenu kɔsukɑwɑ7mɑ u bwɑɑrokunu sururɑ mɑ bɑ nu kɔsukɑ muku mukunu kuɑ tuɑ. Mɛyɑ u mɑɑ bwɑɑroku ni bɑ kuɑ sɔɔn sɔkɔsukɑ Isirelibɑn tem kpuro sɔɔ. Mɑ u gɔsirɑ u wurɑYerusɑlɛmuɔ.

Yɑku kowo tɔnwerou woodɑn tireru wɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 22:3-10)

Bɑndun Gɑri II 34:8 74 Bɑndun Gɑri II 34:188Yosiɑsin bɑndunwɔɔ yɛndu yiru sɑrise sɔɔ, sɑnɑmmɛ

u tem mɛ, kɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yee te dɛɛrɑsiɑ u kpɑ,yerɑ u Sɑfɑni, Asɑliɑn bii gɔrɑ kɑ Mɑɑseyɑ wi u sɑɑ wuunguro guro kɑ Yoɑsi, Yoɑkɑsin bii wi u sɑɑ tire bero bu kɑGusunɔ win Yinnin sɑɑ yeru sɔmɛ. 9 Tɔn be kpuro bɑ dɑyɑku kowo tɔnwero Hilikiyɑn mi. Mɑ bɑ nùn gobi wɛ yiLefibɑ bɑ rɑɑ mwɛɛrɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerun sɔ sɑɑMɑnɑsen tem di kɑ Efɑrɑimun tem di kɑ Yudɑbɑn min dikɑ Isirelibɑ kpuron min di kɑ Bɛnyɑmɛɛn tem di kɑ sereYerusɑlɛmugibunmin di. 10Be bɑ sɔmbu te kpɑre berɑ bɑgobi yi nɔmu sɔndiɑ mɑ bɑ yi sɔm kowobu wɛ be bɑ sɑɑyee te sɔmmɔ. 11Berɑ dɑɑ dɑkobu kɑbɑnɔbu. Gobi yiyɑ bɑkoo kɑ kpee bɑkɑnu dwe kɑ dɑɑ ye bɑ koo kɑ diɑ kpɛ yeYudɑbɑn sinɑmbɑ sɑnkɑ. 12 Tɔn be, bɑ sɔmburu kuɑwɑkɑ nɑɑnɛ. Yɑsɑti kɑ Abudiɑsi be bɑ sɑɑ Lefibɑ, Mɛrɑrinbweseru sɔɔ kɑ Sɑkɑri kɑMɛsulɑmu, Kehɑtin bweseru sɔɔ,berɑ bɑ bu kpɑre. 13 Lefi be bɑ womusu kɑ dweebu yɛ,berɑ bɑ rɑ mɑɑ be bɑ rɑ sɔmunu sue nɔni doke kɑ seremɑɑ sɑɑ yee ten sɔm bwese bwesekɑn kowobu. Mɑ Lefibɑgɑbu bɑ sɑɑ tire yorobu kɑ sɔmɑn guro gurobu. Gɑbɑmɑɑsɑɑ kɔnnɔn kɔsobu.

14 Sɑnɑm mɛ bɑ dɑ bu kɑ gobi yi suɑ yi bɑ wɛ YinniGusunɔn sɑɑ yerun sɔ, yerɑ yɑku kowo Hilikiyɑ u woodɑntireru wɑ tè Yinni Gusunɔ u rɑɑ Mɔwisi wɛ. 15 YerɑHilikiyɑ u Sɑfɑni, tire yoro sɔɔwɑ u nɛɛ, nɑ woodɑn tireruwɑ Yinni Gusunɔn sɑɑ yerɔ. Mɑ Hilikiyɑ u tu suɑmɑ uSɑfɑni wɛ. 16Mɑ Sɑfɑni u tire te suɑ u kɑ sinɑ boko dɑɑwɑ.Mɑ u nùn sɔɔwɑ u nɛɛ, wunɛn sɔm kowobu bɑ kuɑ kpuroye ɑ bu yiire. 17 Bɑ tɔn be ɑ sɑɑ yee ten sɔmburu nɔmusɔndiɑ kɑ tɔn be bɑ sɔmɑ mɔ mi, gobi yi wɛ.

18Yen biru, yɑku kowo Hilikiyɑ u mɑɑ mɑn tireru gɑruwɛ.

Mɑ Sɑfɑni u tu gɑrɑ sinɑ bokon wuswɑɑɔ.Yosiɑsi u tɔmbu gɔrɑ

Bɑndun Gɑri II 34:19 75 Bɑndun Gɑri II 34:28bu bikiɑru ko Huludɑn mi(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 22:11-20ɑ)

19 Sɑnɑm mɛ sinɑ boko u woodɑ yen gɑri nuɑ, yerɑ uwin yɑnu nɛnuɑ u kɑrɑnɑ nuku sɑnkirɑnun sɔ. 20 Yerɑsinɑ boko u Hilikiyɑ kɑ Akikɑmu, Sɑfɑnin bii kɑ Abudoni,Miseen bii kɑ tire yoro Sɑfɑni kɑ Asɑyɑ win sɔm kowosɔɔwɑ u nɛɛ, 21 i doo i bikiɑru ko Yinni Gusunɔn miIsirelibɑ kɑ Yudɑ be bɑ tien sɔ tire te sɑ wɑ minin gɑrinsɔ. Domi Yinni Gusunɔ u kɑ sun mɔru mɔ yɑ kpɑ yèn sɔbɛsɛn bɑɑbɑbɑ bɑ ǹ win gɑri mɛm nɔɔwɛ. Bɑ ǹ kue ngemɛ yɑ yoruɑ woodɑn tire te sɔɔ.

22Hilikiyɑ kɑ tɔn be sinɑ boko u gɔsɑmi, bɑ dɑ Gusunɔnsɔmɔ tɔn kurɔ Huludɑn mi. Huludɑ wi, u sɑɑwɑ Sɑlumunkurɔ, Tokehɑtin bii, Hɑsirɑ wi u rɑ sɑɑ yɑnu kɔsundebubu. Huludɑ wi, u wɑɑwɑ Yerusɑlɛmun wɔɔ berikpɑɑɔ. Sɑnɑmmɛ bɑ nùn sɔɔwɑ ye bɑ kĩ, 23yerɑ u buwisɑu nɛɛ, ɑmɛniwɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni u geruɑ. U nɛɛ, idurɔ wi u bɛɛ gɔrimɑ sɔɔwɔ i nɛɛ, 24 u koo de kɔsɑ kɑ bɔriyi tem mɛn tɔmbu deemɑ yi yi yoruɑ tireru sɔɔ tè i gɑrɑYudɑbɑn sinɑ bokon wuswɑɑɔ. 25 Domi bɑ nùn biru kisibɑ dɑ bɑ bũnu turɑre dɔɔ dokeɑmmɛ. Mɑ bɑ win mɔruseeyɑ kɑ bwɑɑroku ni bɑ tii kuɑ bɑ sɑɑmɔ. Yen sɔ, u ko nkɑ temmɛn tɔmbumɔru sɑɑwɑ, yɑ ǹ suremɔ. 26-27Adɑmɑi ko i Yudɑbɑn sinɑ boko wi u bɛɛ gɔrimɑ i kɑ bikiɑru koYinni Gusunɔn mi sɔ i nɛɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni u nɛɛ,u win kɑnɑru mwɑ. Domi ye u win woodɑn gɑri yi nuɑ, yiwin gɔru tɑɑrɛ wɛ, mɑ u tii kɑwɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ, mɑu win yɑberu nɛnuɑ u kɑrɑnɑ nuku sɑnkirɑnun sɔ, mɑ uswĩ wi, Gusunɔnwuswɑɑɔ. 28Tɛ, Gusunɔwi, u koo de u gbibɔri yɛndu sɔɔ kpɑ bu nùn sike win sikirɔ. Win nɔni kunwɑhɑlɑ ye wɑsi ye u koo de yu Yerusɑlɛmu kɑ yen tɔmbudeemɑ.

Yosiɑsi u wure u kɑ Gusunɔ

Bɑndun Gɑri II 34:29 76 Bɑndun Gɑri II 35:3ɑrukɑwɑni bɔkuɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 22:20b-23:3)Yerɑ Hilikiyɑ kɑ wigibu bɑ kɑ sinɑ boko gɑri yi dɑɑwɑ.

29Mɑ sinɑ boko u gɔrɑ bu Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmun gurogurobu kpuro mɛnnɑ. 30 Yen biru, u dɑ Yinni Gusunɔnsɑɑ yerɔ kɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu kpuro kɑ yɑkukowobu kɑ Lefibɑ tɔmbu kpuro gesi, sɑɑ bukurobun di nkɑ dɑ bibɔ. Mɑ u be kpuro Yinni Gusunɔn woodɑn tirete gɑriɑ te bɑ wɑ sɑɑ yee ten mi. 31 Yerɑ sinɑ boko uyɔrɑ win turɑru wɔllɔ, mɑ u kɑ Yinni Gusunɔ ɑrukɑwɑnibɔkuɑ u nɛɛ, u koo wi, Yinni Gusunɔn woodɑbɑ kɑ wingere swĩiwɑ kɑ win gɔru kpuro kɑ win bwɛrɑ kpuro kpɑu kɑ gɑri yi mɛm nɔɔwɑ yi bɑ yoruɑ woodɑn tire te sɔɔ.32 Mɑ u derɑ tɔn be bɑ wɑɑ Yerusɑlɛmuɔ kɑ Bɛnyɑmɛɛntemɔ bɑ duɑ ɑrukɑwɑni ye sɔɔ. Mɑ bɑ kuɑ ngemɛ Gusunɔben bɑɑbɑbɑnYinnin ɑrukɑwɑni ye, yɑ gerumɔ. 33Yosiɑsiu bũnun bwɑɑrokunu kɔsukɑ ni Isirelibɑ bɑ wɑɑmɑ temtukum di. Mɑ u be bɑ wɑɑ Isireliɔ kpuro tilɑsi kuɑ bu kɑGusunɔ ben Yinni sɑ. Win wɑɑrun tɔru kpuro sɔɔ, bɑ ǹgɛre Yinni Gusunɔn yirɑn di.

Yosiɑsiu Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑru di(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 23:21-23)

351 Yosiɑsi u Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑru di Yerusɑlɛmuɔ

Yinni Gusunɔn sɔ. Bɑ ten yɑku yɛɛ sɑkirɑwɑ wɔɔn surugbiikoon sɔɔ wɔkurɑ nnɛse sɔɔ. 2 U yɑku kowobu dokeben sɔmburu sɔɔ. Mɑ u bu dɑm kɑ bu kɑ Yinni Gusunɔnsɑɑ yerun sɔmburu ko. 3 U Lefi be bɑ gɔsɑ nɛnɛm YinniGusunɔn sɔ bɑ Isirelibɑ keu sɔɔsimɔ sɔɔwɑ u nɛɛ, i YinniGusunɔn woodɑn kpɑkoro dɛɛrɑ te dokeo sɑɑ yerɔ tèSɑlomɔɔ Dɑfidi Isirelibɑn sinɑ bokon bii u bɑnɑ. I ǹ mɑɑtu suɑmɔ senɔ. I de bɛɛ kɑ bɛɛn tɔmbu i Gusunɔ bɛɛnYinni

Bɑndun Gɑri II 35:4 77 Bɑndun Gɑri II 35:14sɑ. 4 I de i n sɔɔru sɑɑ yɛnu kɑ yɛnu kɑ nge mɛ DɑfidiIsirelibɑn sinɑ boko kɑwin bii Sɑlomɔɔ bɑ bɛɛ bɔnu kuɑ bɑyoruɑ. 5 I de i bɛɛn ɑyeru mwɑ sɑɑ yerɔ yɛnu kɑ yɛnu ngemɛ bɑ bɛɛnmɛro bisibu Lefibɑ bɔnu sɑɑ. 6Bɛɛyɑ i ko i Gɔɔsɑrɑribun yɑku yɛɛ sɑkiri. Yen sɔ, i de i tii dɛɛrɑsiɑ, kpɑ iten sɔɔru ko bɛɛn mɛro bisibun sɔ nge mɛ Yinni Gusunɔ uMɔwisi woodɑ wɛ.

7Yosiɑsi u tɔn be bɑ wɑɑ mi yɑɑnu kɑ bonuwɛ nɔrɔbunsubɑ tɛnɑ (30.000) kɑ sere kɛtɛbɑ nɔrɔbun subɑ itɑ (3.000)bu kɑ ye kpuro Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑru ko. Yɑɑ sɑbeni kpuro nu weewɑ sinɑ bokon ɑrumɑnin di. 8 Winsinɑ bwɑɑbu bɑ tɔmbu kɑ yɑku kowobu kɑ Lefibɑ kɛnukɑ kɑ nuku tiɑ. Mɑ sɑɑ yerun wirugibu, Hilikiyɑ kɑSɑkɑri kɑ Yehiɛli bɑ yɑku kowobu yɑɑnu nɔrɔbun subɑyiru kɑ nɑtɑ (2.600) kɑ sere kɛtɛbɑ goobɑ wunɔbu (300)wɛ. 9 Konɑniɑ kɑ Semɑyɑ kɑ Nɛtɑnɛɛli kɑ ben mɛrobisibu Lefibɑnwirugibu, Hɑsɑbiɑ kɑYeyɛli kɑ Yosɑbɑdi bɑLefibɑ yɑɑnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbu (5.000) kɑ kɛtɛbɑ nɛɛrɑwunɔbu (500) wɛ. 10Wee nge mɛ bɑ tɔɔ bɑkɑ ten kpunɑɑkoosinɑ. Yɑku kowobu kɑ Lefibɑ bɑ ben ɑyeru suɑ wuuwuukɑ nge mɛ sinɑ boko u geruɑ. 11 Bɑ Gɔɔ sɑrɑribunyɛɛ go. Mɑ yɑku kowobu bɑ yɛm yɛkɑmɔ mɛ Lefibɑ bɑbu tĩimɔ. Yen biru, mɑ Lefi be, bɑ yɛɛ yi kokumɔ. 12 Bɑyɑku dɔɔ mwɑɑrɑruginun yɛɛ yi nɛnɛm bu kɑ ye tɔmbuwɛ yɛnu kɑ yɛnu kpɑ bu kɑ ye Yinni Gusunɔ yɑkuru kuɑnge mɛ bɑ yoruɑ woodɑn tireru sɔɔ te Yinni Gusunɔ uMɔwisi wɛ. Nge mɛyɑ bɑ mɑɑ kuɑ kɑ kɛtɛbɑ. 13 Bɑ Gɔɔsɑrɑribun yɑku yɑɑ ye wɔɔwɑ nge mɛ woodɑ yɑ geruɑ.Yen biru, bɑ yɑɑ ye bɑwĩɑ nɛnɛmYinni Gusunɔn sɔ yikuɑ.Mɑ bɑ yɑnde ye tɔmbu kpuro bɔnu kuɑ. 14 Yen biruwɑbɑ ben tiigiɑ kɑ yɑku kowobugiɑ yikuɑ. Domi yɑku kowoAronin bibu bɑ sɔmburu kuɑ sere kɑ wɔkurɔ. Bɑ yɑku dɔɔmwɑɑrɑruginu kɑ yɑɑ gum yɑkunu mɔ. Yen sɔnɑ Lefibɑ

Bɑndun Gɑri II 35:15 78 Bɑndun Gɑri II 35:23bɑ bu yɑɑ yikuɑmmɛ. 15Wom kowo Asɑfun bibu bɑ wɑɑben ɑyerɔ ngemɛ Dɑfidi kɑ Asɑfu kɑ Hemɑni kɑ Yedutum,sinɑ bokon bwisi kɛɔ bɑ woodɑ yi. Mɑ kɔnnɔn kɔsobu bɑyɔ kɔnnɔ bɑɑgeren mi. Bɑ ǹ doonɛ ben ɑyerun di, domiLefibɑ bɑ bu ben dĩɑnu kuɑmmɛ. 16Nge mɛyɑ bɑ kpunɑɑyi dɔmɑ te, bu kɑGɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑru di, kpɑ bu yɑkudɔɔ mwɑɑrɑruginu ko Yinni Gusunɔn yɑku yerɔ nge mɛsinɑ boko u woodɑ yi.

17 Isireli be bɑ wɑɑ mi kpuro bɑ Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔbɑkɑrudi dɔmɑ te,mɑbɑpɛɛ ye bɑ kun seeyɑtiɑ doken tɔɔbɑkɑru di sɔɔ nɔɔbɑ yiru. 18 Sɑɑ Gusunɔn sɔmɔ Sɑmuɛlinwɑɑtin di sere n kɑ gisɔ girɑri, bɑ ǹ Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔbɑkɑru gɑru diire mɛ Isireliɔ. Mɛyɑ sinɑ boko goo mɑɑsɑri Isireliɔ wi u Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑru diire ngeYosiɑsi kɑ yɑku kowobu kɑ Lefibɑ kɑ Yudɑbɑ kɑ Isirelibɑbe bɑ wɑɑ Yerusɑlɛmuɔ dɔmɑ te. 19Yosiɑsin bɑndun wɔɔyɛndu yiru sɑrise sɔɔrɑ bɑ Gɔɔ sɑrɑribun tɔɔ bɑkɑ te di.

Yosiɑsin bɑndun kpeeru(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 23:28-30)

20 Ye Yosiɑsi u Yinni Gusunɔn sɑɑ yee te sɔnwɑ ukpɑ, yen biruwɑ Egibitin sunɔ Nɛko u seewɑ u tɑbu dɔɔKɑɑkemisiɔ, dɑɑ te bɑ mɔ Efɑrɑtiɔ. Yerɑ Yosiɑsi u seewɑu nùn wɔrim dɑ mi. 21 Yerɑ Nɛko u nùn sɔmɔbu gɔriɑ unɛɛ, mbɑ n sun mɔɔsinɛ nɛ kɑ wunɛ Yudɑbɑn sinɑ boko.Domi n ǹ wunɛ nɑ tɑbu wɔrim wee gisɔ. Yɛnu ge gɑ kɑmɑn tɑbumɔ, gerɑ nɑ wɔrim dɔɔ. Yinni Gusunɔwɑ umɑnsɔɔwɑ u nɛɛ, n doo fuuku. Yen sɔ, ɑ ku kɑ Gusunɔ gɑbirinɑwi u kɑ mɑn wɑɑ, kpɑ u ku rɑɑ nun kɑm koosiɑ. 22AdɑmɑYosiɑsi u yinɑ u nùn deri. U ǹ Nɛkon gɑri yi wure yi yi weeYinni Gusunɔnmin di. Mɑ u tii kɔsɑ bu ku kɑ nùn tubu. Udɑ u Nɛko tɑbu wɔri wɔwɑɔ ye bɑ mɔ Mɛgido. 23Yerɑ tɛntowobu bɑ Yosiɑsi twee. Mɑ u win sɔm kowobu sɔɔwɑ u

Bɑndun Gɑri II 35:24 79 Bɑndun Gɑri II 36:4nɛɛ, i kɑ mɑn doonɔ minin di, domi bɑ mɑnmɛɛrɑ kuɑ yɑkpɑ.

24 Win sɔm kowobu bɑ nùn suɑ sɑɑ win tɑbu kɛkɛndi mɑ bɑ nùn doke win tɑbu kɛkɛ gɑɑ sɔɔ bɑ kɑ dɑYerusɑlɛmuɔ. Mɑ u kpunɑ u gu. Mɑ bɑ nùn sikuɑ winbɑɑbɑbɑn sikɑɔ. Mɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmugibu bɑ wingɔɔ swĩ.

25 Yeremi u gɔɔ swĩ Yosiɑsin sɔ. Mɑ wom kowobu, tɔndurɔbu kɑ tɔn kurɔbu bɑ Yosiɑsi doke gɔɔ swĩin womususɔɔ sere kɑ gisɔ. Su kuɑ wororu Isireliɔ. Womu si, su wɑɑben gɔɔ swĩin womusun tireru sɔɔ.

26-27 Ye Yosiɑsi u kuɑn sukum, ye u gbiɑ u kuɑ kɑ yeu kuɑ dɑku te, kɑ nge mɛ u Gusunɔ sɑwɑ kɑ nɑɑnɛ ngemɛ Yinni Gusunɔnwoodɑn tirerɑ geruɑ, ye kpuron gɑri yiyoruɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑn sinɑmbun fɑɑgin tireru sɔɔ.

Yoɑkɑsi kɑ Yoyɑkimukɑ Yoyɑkini bɑ bɑndu dibɑ wɛɛnɑ(I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 23:30-24:17)

361 Tɔmbɑ Yoɑkɑsi, Yosiɑsin bii suɑ mɑ bɑ nùn kuɑ sunɔ

win tundon ɑyerɔ Yerusɑlɛmuɔ. 2 Yoɑkɑsi u mɔwɑ wɔɔyɛndɑ itɑ sɑnɑmmɛ u bɑndu di Yudɑɔ. Mɑ u kuɑ suru itɑbɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. 3 Egibitin sunɔwɑ u nùn bɑnduyɑrɑ. Mɑ u win tɔmbu sii geesun tɔnnu itɑ kɑ wurɑn kilotɛnɑ bure bu kɔsiɑwɔɔ kɑwɔɔ. 4YenbiruwɑuYoɑkɑsiwinwɔnɔ, Eliɑkimu suɑ u kɔsire kuɑ bɑndu sɔɔ. Mɑ u nùn yĩsikpɑɑru kɑ Yoyɑkimu. Mɑ u Yoɑkɑsi suɑ u kɑ dɑ Egibitiɔ.

Yoyɑkimuu kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko

Bɑndun Gɑri II 36:5 80 Bɑndun Gɑri II 36:145 Yoyɑkimu u mɔwɑ wɔɔ yɛndɑ nɔɔbu sɑnɑm mɛ u

bɑndu di Yudɑɔ, mɑ u kuɑ wɔɔ wɔkurɑ tiɑ bɑndu sɔɔ.Kɔsɑ u kuɑ Gusunɔ win Yinnin nɔni sɔɔ. 6 Yerɑ sɔɔ teeruBɑbilonin sinɑ boko, Nɛbukɑnɛsɑɑ u nɑ u Yoyɑkimu tɑbuwɔri. Mɑ u nùn mwɑ u bɔkuɑ kɑ sii gɑndun yɔni u kɑdɑ Bɑbiloniɔ. 7Nɛbukɑnɛsɑɑ u Yinni Gusunɔn sɑɑ yerundendi yɑnu gurɑ u kɑ dɑ u yi win sinɑ kpɑɑrɔ.

8 Ye Yoyɑkimu u kuɑn sukum kɑ kɔsɑ ye u kuɑ, yekpuron gɑri yi yoruɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑn sinɑmbunfɑɑgin tireru sɔɔ. Yen biru, win bii Yoyɑkiniwɑ u bɑndukɔsire kuɑ.

Yoyɑkiniu kuɑ Yudɑbɑn sinɑ boko

9Wɔɔ nɔɔbɑ itɑwɑ* Yoyɑkini u mɔ sɑɑ ye u bɑndu di.Mɑ u kuɑ suru itɑ kɑ sɔɔ wɔkuru bɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ.Kɔsɑ u kuɑ Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ. 10Ye n kuɑ wɔɔ kpɔɔ,yerɑ Nɛbukɑnɛsɑɑ Bɑbilonin sinɑ boko u nɑ u Yoyɑkinimwɑ u kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. Mɑ u Yinni Gusunɔn sɑɑ yerundendi yɑnu gɑnu gurɑ. Mɑ u Yoyɑkinin bɑɑ yɑkɑbuSedesiɑsi kuɑ sunɔ Yudɑbɑn suunu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ.

Sedesiɑsi u bɑndu di Yudɑɔ(I mɑɑmɛɛrio Sinɑmbu II, 24:18-25:21, Yeremi 39:1-10,

52:1-27)11Sedesiɑsi umɔwɑwɔɔ yɛndɑ tiɑ sɑnɑmmɛubɑndudi

Yudɑɔ. Mɑ u kuɑ wɔɔ wɔkurɑ tiɑ bɑn te sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ.12 Kɔsɑ u kuɑ Gusunɔ win Yinnin wuswɑɑɔ. U ǹ tiikɑwe Gusunɔn sɔmɔ Yeremin wuswɑɑɔ wi u rɑ nùn YinniGusunɔn gɑri sɔ. 13 U swɑɑ tɑɑyɑ, mɑ u gɔru bɔbiɑ. Uǹ win gɔru wesie Gusunɔ Isirelibɑn Yinnin mi giɑ. Umɑm Nɛbukɑnɛsɑɑ seesiwɑ wi u nùn bɔrusiɑ kɑ YinniGusunɔn yĩsiru sɑnɑmmɛ bɑ ɑrukɑwɑni bɔkumɔ. 14Yɑku* 36:9 wɔɔ nɔɔbɑ itɑwɑ - Sinɑmbu II, 24:8 yɑ nɛɛ, Yoyɑkiniu mɔwɑ wɔɔ wɔkurɑ nɔɔbu kɑ itɑ sɑnɑm mɛ u bɑndu di.

Bɑndun Gɑri II 36:15 81 Bɑndun Gɑri II 36:23kowobun wirugibu kɑ Yudɑ be bɑ tie kpuro bɑ kɔsɑ kuɑyɑ kpɑ. Domi bɑ tɔn tukobun komɑnu swĩi. Mɑ bɑ YinniGusunɔn sɑɑ yeru disi doke te u gɔsɑ Yerusɑlɛmuɔ. 15 Ndeemɑ Gusunɔ ben bɑɑbɑbɑn Yinni wi, u bu kirɔ kuɑyee yellun di sɑɑ win sɔmɔbun min di. Domi u kĩ u wintɔmbu kɑ win sɑɑ yee te fɑɑbɑ ko. 16 Adɑmɑ bɑ YinniGusunɔn sɔmɔ be yɛɛ bɑ yɑɑkoru koosi. Bɑ ben gɑriɑtɑfiiru kuɑ sere Yinni Gusunɔn tii u kɑ bu mɔru kuɑye bɑ ǹ kpɛ bu suresiɑ. 17 Yerɑ Yinni Gusunɔ u derɑNɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko u bu tɑbu wɔri, mɑ uben ɑluwɑɑsibɑ tɑkobinu sɔkurɑ u go ben sɑɑ yerɔ. Uǹ goo deri, ɑluwɑɑsibɑ kɑ wɔndiɑbɑ kɑ durɔ tɔkɔnu. Bekpurowɑ Yinni Gusunɔ u bɛri win nɔmɑɔ. 18Nɛbukɑnɛsɑɑu Yinni Gusunɔn sɑɑ yerun ɑrumɑni gurɑ bɑkɑ kɑ piibukɑ ben sinɑ kpɑɑrun ɑrumɑni kɑ sinɑ bokon tiigiɑ kɑ seremɑɑ win sinɑ bwɑɑbugiɑ. 19 Mɑ bɑ Yinni Gusunɔn sɑɑyeru kɑ Yerusɑlɛmun dii geenu dɔɔ sɔkɑ. Mɑ bɑ yen gɑɑgeenu kɔsukɑ. Mɑ bɑ yen gbɑrɑru surɑ. 20 Nɛbukɑnɛsɑɑu be bɑ ǹ go tɑbu sɔɔ gurɑ u kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. Mɑ bɑ kuɑwi kɑ win bibun yobu sere Pɛɛsibɑ bɑ kɑ bɑndu di. 21Ngemɛyɑ Yinni Gusunɔn gɑri yi kɑ koorɑ yi win sɔmɔ Yeremiu rɑɑ geruɑ u nɛɛ, bɑ koo Yudɑbɑ yoru mwɑ kpɑ tem mɛ,muwɑmu sɑnɑmwɛrɑgim di kpɑmuwɛrɑ sere wɔɔ wɑtɑkɑ wɔkuru, wɑhɑlɑ ye mu rɑɑ wɑn sɔ.

Sirusi u Yudɑbɑ woodɑ wɛbu wurɑ ben temɔ

22 Sirusi, Pɛɛsin sinɑ bokon bɑndun wɔɔ gbiikuu sɔɔ,yerɑ Yinni Gusunɔ u gɔru doke u win gɑri yibiɑ yi u rɑɑgeruɑ sɑɑ win gɔro Yeremin nɔɔn di. Mɑ u doke Sirusingɔruɔ bu kɑ gɑri yini yore. Mɑ bɑ yi kpɑrɑ win tem kpurosɔɔ. 23 Yi nɛɛ, ɑmɛniwɑ Sirusi, Pɛɛsin sinɑ boko u geruɑ.U nɛɛ, Gusunɔ Wɔrukoo u mɑn hɑnduniɑn bɑnnu kpurowɛ. Mɑ u mɑn yiire n nùn sɑɑ yeru bɑniɑ Yerusɑlɛmuɔ

Bɑndun Gɑri II 36:23 82 Bɑndun Gɑri II 36:23Yudɑbɑn temɔ. Yen sɔ, be bɑ sɑɑ Isirelibɑ kpuro bu wuroYerusɑlɛmuɔ kpɑ Gusunɔ ben Yinni u n kɑ bu wɑɑ.

83Luda yã takada kũ Bisã yão

Portions of the Holy Bible in the Busa language of Nigeriacopyright © 2005 SIM InternationalLanguage: Bisã (Busa)Translation by: SIM

This translation text ismade available to you under the terms of the Creative CommonsLicense: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http:// creativecom-mons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuationof the Bible.Youmay share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from thiswork, provided that you include the above copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us withyour request.This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2014-10-10PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 7 Jun 2018 from source files dated 3 May20188631d380-7d17-5581-abf9-174814e8ccc3