jcm ﻲﻧﺪﺑ ﺖﻴﺑﺮﺗ يﺮﻴﺑد ﻞﻐﺷ يﺎﻫ …...شزرو رد...

ورزشهاي فيزيولوژي و مديريت در پژوهش 1393 تابستان، 2شمارة ، 6دورة

63 - 79: ص ص

JJCCMMبررسي ويژگي هاي شغل دبيري تربيت بدني بر اساس مدل بررسي ويژگي هاي شغل دبيري تربيت بدني بر اساس مدل

محسن لقمانيمحسن لقماني. . 55 ––مريم قليچ زاده مريم قليچ زاده . . 44 ––شهرام شفيعي شهرام شفيعي . . 33 –– مهرعلي همتي نژادمهرعلي همتي نژاد. . –– 22 رحيم رمضاني نژادرحيم رمضاني نژاد ..11

دانشگاه كارشناس ارشد مديريت ورزشي. 4استاديار دانشگاه گيالن،. 3 دانشيار دانشگاه گيالن، .2 گيالن،دانشگاه استاد .1 دانشجوي دكتري مديريت ورزشي دانشگاه بوعلي سينا.5، شمال

)1391/ 12/ 14: ، تاريخ تصويب 1391/ 08/ 08: تاريخ دريافت (

چكيده

ن، نگرش دبيـران تربيـت آبود كه بر اساس JCMشغل دبيري تربيت بدني بر اساس مدل هاي يژگيوهدف از اين تحقيق بررسي كليه معلمـان تربيـت بـدني بررسي شد،ها با نيازهاي رشد شغلي و رضايت شغلي بدني نسبت به پنج ويژگي دروني شغل و رابطه آن

نمونه تحقيق قـرار گرفتنـد، ءجز به صورت تمام شمار 1389-90به استثناي معلمان جديداالستخدام سال ) نفر 457( استان گلستانبـه روايـي ايـن ابزارهـا . پرسشنامه نگرش نسبت به شغل، نياز به رشد و رضايت شغلي پاسخ دادندسه به ) درصد1/94( نفر 430 ولي

بـراي پرسشـنامه نگـرش شـغلي كرونباخ به ترتيـب ي روش آلفا از طريقييد و پايايي آن أنفر از متخصصان تربيت بدني ت 15 وسيله)88/0=r( نياز به رشد ،)88/0=r( و رضايت شغلي )82/0=r (بـازخورد پنج ويژگـي دبيران به ترتيب نتايج نشان داد كه . ندشد تاييد

ـ يژگـي البته ايـن و ).≥05/0p( اند بندي كرده استقالل را در شغل خود اولويتو تنوع مهارت، اهميت وظيفه ، هويت وظيفه،شغلي اي هداري ها با نيازهاي رشد شغلي و رضايت شغلي معلمان رابطـه معنـي بين اين ويژگي با اين كه. قرار داشتندباالتر از حد متوسط شغلي

). R=33/0تـا R=68/0(بـود مثبت و معنـي دار تربيت بدني انگيزشي معلمان بالقوه با توان ويژگيپنج اين رابطه ولي مشاهده نشد،، ولـي )2R=18/0(بيني كننده رضايت شغلي دبيران، ويژگي بازخورد شـغلي بـود رسيون نشان داد كه بهترين پيشهمچنين نتايج رگ

ها از طريق نيازهاي رشـد شـغلي دبيـران البته اين رابطه. داري بر رضايت شغلي دبيران داشت ويژگي اهميت وظيفه اثر منفي و معنيرغم اين كه ويژگي اهميت وظيفه اثر منفي بر رضايت شغلي همچنين علي. )≥01/0p( واريانس تعديل شدند 08/0تربيت بدني تا حدود

و نيازهـاي د بر انگيزشنتوان هاي دروني شغل مي بنابراين ويژگي. داري بر نيازهاي رشدي داشت دبيران گذاشت، ولي اثر مثبت و معنيهاي بيروني شغل جنبه هم به و JCMي مهم در مدل شناخت روانت حاال به ، همها آن رضايتمندي د و احتماالًنمعلمان اثر بگذار رشدي

.وابسته است

كليدي هايواژه .رضايت شغلي،انگيزش نيازهاي رشدي، معلمان تربيت بدني، شغلي، هاي يژگيو

- 09112335165 : تلفن : نويسنده مسئول Email: [email protected]

1393تابستان، 2، شمارة6هاي فيزيولوژي و مديريت در ورزش، دوره نشرية پژوهش

64

مقدمهنتايج بسياري از تحقيقات چند دهه گذشته در

نشانگر پايين بودن انگيزش ،در حال توسعه كشورهاي به همين علت در . و نگرش منفي به شغل استكار

از اقدامات 1طراحي ساختار سازمان، موضوع طراحي شغلاساسي است كه در رويكردهاي كالسيك مديريت با تقسيم كار و تفكيك وظايف شروع شد و با رويكردهاي

در رويكرد منابع . ادامه يافت 2مهندسي محيط كارفني و ، 4، الدرفر3مانند مازلو پردازان يهبسياري از نظرنيز انساني

كوشيدند تا نشان دهند 6و به ويژه هرزبرگ 5پورتر و اللرموجود در درون و بيرون از شغل بر هاي يزانندهكه انگ

البته هنگامي كه . گذارند ياثر م كاركنانيي آرضايت و كاربه ويژگي هاي دروني و اصلي شغل توجه مي شود، تغيير

اند سبب تغيير در حاالت رواني و پيامد هاي در آنها مي توهاي معروفي كه مانند يكي از مدل .نگرشي كاركنان شود

كيد كرده أهاي دروني شغل ت هرزبرگ بر ويژگي نظريه) 1975( 8هاكمن و الدهام 7هاي شغلي ، مدل ويژگياست

حفظ براي طراحي مجدد شغل واز آن كه ) 1شكل (است سه اين مدل از .اواني شده استانگيزش استفاده بسيار فر

و 10، حاالت رواني9هاي اصلي شغل بخش ويژگيتشكيل شده است كه بخش 11پيامدهاي شغلي و فردي

نگرش و بخش سوم دربرگيرنده هكنند اول مدل تعيين ) GNP( 12نياز به رشد ميزانمتغير ضمناً. رفتار است

.)13(كند يماين روابط را تعديل

1 . Job design 2 . Ergonimic 3 . Abraham Maslow (1908- 1970) 4 . Clayton Paul Alderfer 5 . Porter and Lawler 6 . Frederick Irving Herzberg (1923 –2000) 7 . Job Characteristics Model (JCM) 8 . Hackman and Oldham 9 . Core job dimensions 10. Critical psychological states 11. personal & work outcomes 12. Growth need power

اصلي شغل شامل هاي يژگيو، 1شكل در بخش اولمتنوع و مختلف در انجام هاي يتوجود فعال( 13تنوع مهارت

ميزان تكميل كل وظيفه يا قسمت ( 14، هويت وظيفه)كار، )نآمشخصي از كار به همراه مشاهده نتيجه انجام

گذاري مستقيم يا غيرمستقيم رميزان اث( 15اهميت وظيفه 16، استقالل)يطبر زندگي و كار ديگران در سازمان يا مح

ميزان ( 17و بازخورد) ميزان كنترل و نفوذ بر انجام كار(اگر در طراحي اوليه يا . هستند) اطالعات از نحوه انجام كار

ها در شغل وجود داشته اين ويژگي افراد بازبيني وظيفهانتظار داشت كه حاالت رواني مثبتي توان يد، منباش

، 18بودن كارتجربه با اهميت مانند) بخش دوم مدل(واقعي و اطالع از نتايج 19تجربه مسئوليت در كار

يامدهاي و پ در كار كنان ايجاد شود 20كاري هاي يتفعالعملكرد كاري با كيفيت باال يا كارايي بيشتر و د شغلي مانن

و پيامدهاي فردي مانند 21غيبت و ترك خدمت پايين) بخش سوم مدل( 23و رضايت شغلي 22انگيزه دروني در كار

ميشش ويژگي اصلي شغل، با بررسي البته .دهد يمروي

كاركنان را تعيين ) MPS( 24بالقوه انگيزشي توان ظرفيت :شود يمكرد كه با فرمول زير محاسبه

+ هويت وظيفه = [انگيزش بالقوه شغل استقالل × بازخورد × ] 3/تنوع مهارت+ اهميت وظيفه

تجربي ي ها دي براي پژوهشمدل، شرايط مساعاين به كرده و مشاغل مختلف ايجاد هاي يژگيدر مورد و

توان يرا م يرهامتغاين همهطراحي شده است كه يا گونهاندازه Job diagnostic survey(JDS) يا با پرسشنامه

13 . Task Variety 14 . Task Identity 15 . Task Significance 16 . Autonomy 17. Feedback 18 . Experienced meaningfulness 19 . Experienced responsibility 20 . knowledge of results 21 . Low absenteeism and turnover 22 . Internal work motivation 23 . Job satisfaction 24 . Motivation Potential Score

JCMبدني بر اساس مدل هاي شغل دبيري تربيت بررسي ويژگي

65

1980هاي شغل در سال بعد از اينكه مدل ويژگي. گرفتزه مطالعات ها در حو ارائه شد، موج جديدي از پژوهش

.شناختي شغلي و طراحي شغل به وجود آمد روان 1990هاي شغل در دهه تحقيقات مبتني بر مدل ويژگياين تحقيقات عمدتاً از . با رويكردي متفاوت آغاز شد

مثالً . هاي شغل را بررسي كردند ديدگاهي جديد ويژگيبا استفاده از اين مدل نشان ) 1991(وانگ و كامپيون

توان پيامدهاي با طراحي مجدد وظايف، ميدادند كه در واقع، . )32( ايجاد كرد مورد نظر را انگيزشي و رفتاري

هاي طراحي تئوري مدل نه فقط موجب تحول دراين هايي باشد كه در شغل شد، بلكه توانست زيربناي پژوهش

، ورزشي و غيره انجام يشناخت مطالعات صنعتي، روان

. شدمي

هاي شغل هاكمن و اولدهام دل ويژگيم. 1شكل

باز 1990هاي پاياني دهه در اواخر قرن بيستم و سال

هاي شغل ادامه پيدا هم تحقيقات مبتني بر مدل ويژگيهاي جديدي با مفاهيم شغلي كردند و در قالب رابطه

مدل چندبعدي از ) 1999( 1الو و وانگ. تركيب شدندبرگرفته از مدل ( مفاهيم شغل شامل ابعاد اصلي شغل

مندي و ، رضايت)هاي شغل هاكمن و اولدهام ويژگيعالوه بر اين . )26(جايي كارمندان را ارائه دادند جابه

پربار شد، ) 2004(هاي شغل به وسيله جاكو تئوري ويژگينكردند و عمدتاً بر توجه اما تحقيقات به اين مدل

هاي مبتني بر مدل هاكمن و اولدهام تأكيد پژوهشهاي شواهد ضد و نقيض در مورد مدل ويژگي .داشتند

1. Law and Wong

مانندمحققان ديگري شغل باعث شد تا در دهه اخير ، دي )2001(، جونگ و همكاران )2000( 2نكوآساودرا و

4، كارماكار و برسلين)2007( 3دي وارو و همكاران 6، هوچنز)2010( 5، گوستانيت و بوچينيت)2008(اقدام به تلف علميهاي مخ و غيره در حوزه) 2010(

آنهاكه مطالعات تجربي هاي شغلي كنند بررسي ويژگيهاي شغل داراي اعتبار قابل نشان داد كه مدل ويژگي

تحقيقات بسيار .)20،22، 15،25، 23،30(قبولي است از ابعاد و برخي يكفراواني درباره مقايسه و همبستگي هر

2 . Savvedra et al. 3 . DeVaro et al. 4 . Karmakar and Breslin 5 . Goštautaitė and Bučiūnienė 6 . Robert Hutchens


66

مانند متغيرهاي مختلف اين مدل روي مشاغل گوناگونانجام ويژه رضايت شغلي و به ،هاي شغلي يزهانگو ها نگرش

برخي از اين تحقيقات فقط روي .)3،10، 1،2(گرفته است با ن راآاند و رابطه شغلي متمركز شده يژگييك يا دو و

. )17،24،27، 11،13، 7(اند كار بررسي كردهي پيامدهاالبته بسياري از محققان مانند فيروزكوهي و

، )1377( و قادريقاضي زاده ، )1375(حيصبوو ) 1383(مصطفوي ، )1383(صدر و همكاران ،) 1381(رضي

شغلي دانشجويان، يها نگرش) 1385(حسن زاده و همكاران مانند جديداالستخدام و برخي ،افراد آماده به كار

يها نيز نگرش )1382(و لطف آبادي )1373(يارويسي اند اده از اين مدل بررسي كردهرا بدون استفشغلي معلمان

تحقيقات بسيار محدودي بر اساس ،بنابراين .)8به نقل از (و تحقيقات روابط متغيرهاي اين مدل انجام گرفته است

جديد با استفاده از اين مدل و با متغيرهاي جديد ادامه نشان دادند كه ) 2001( 2و مصطفي 1مونيرا مثالً. دارد

مهم بودن و چالشي شدن ويژگي تخصص در شغل سبببا تاييد اين مدل ) 2002( لي روس. )29( شغل مي شود

بالقوه انگيزشي نشان داد كه مشاغل چالش انگيز ظرفيت)MPS (را باال مي برند)در ) 2005(همچنين وي . )27

دريافت كه ابعاد اصلي ) JCM(تحقيقي با مدل ). 28( ندگذار بر حاالت رواني در كار اثر مي )1شكل (شغل

در رساله دوره دكتري خود ) 2002( 3ديردرفالبته عملكرد را پيش بيني مي كند ، نياز به رشد ميزان دريافت

مي توان انگيزه شغلي را و با دستكاري ابعاد اصلي شغلنيز نشان داد رابطه ابعاد ) 2006( 4سامد.)16(افزايش داد

اصلي شغلي با رضايت شغلي مثبت و ترك شغل منفي بررسي با) 2007( 5جودي و همكاران ).31(ست ا

1.Munirah 2 . Mustapha 3 . Dierdorf 4 . Samad 5 . Juhdi‚ et al.

رابطه مثبت و معني شغل معلمان و مدرسان ، هاي يژگيوداري بين ابعاد اصلي شغل و حاالت رواني مثبت پيدا

كه بين انگيزش نشان داد) 1384(رحيمي .)24(كردند داري رضايت شغلي رابطه مستقيم و معني وبالقوه شغل دانش و ،تنوع هاي يژگيبين وابطه رهمچنين . وجود دارد

مهارت در شغل، هويت شغل، اهميت شغل، استقالل شغل دار و بازخورد در شغل با رضايت شغلي مستقيم و معني

.)6(بود هاي شغل هاي مبتني بر مدل ويژگي معموالً اكثر پژوهش

6مثال آدلر و همكاران. اند بررسي شده يورزش يرغ مشاغلدر ند كه تنوع تكاليف سبب افزايش انگيزه كاري دريافت) 1988(

اين رابطه را تعديل مي )GNP(مي شود و شدن نياز به رشد ) 1995( 8و ويلسون و بك) 1991( 7ويلسون ) .12(كند

نشان دادند كه تنوع مهارت و اهميت وظيفه در مشاغل چالشي

) 1994( 9همچنين واردن و فوچرز. )35 ،34(باالستاند كه عدم تناسب شغل با شاغل سبب كاهش نشان داده

) 1993( 10با اين كه كليوالبته ). 33(شود نياز به رشد ميهاي شغل را روي مديران ورزشي دانشگاه مدل ويژگيها در مورد قابليت اجراي ، اما نگراني)14( بررسي كرد

هاي ورزشي و هاي شغل در سازمان مدل ويژگيان ادامه داشت تا اين كه هاي ورزشي مشابه همچن محيط

با استفاده از اين تئوري و نظريه ) 2005(چالدوراي كرد كه مدل بيان ) 1987(بعدي استون و گيوتال سه

هاي شغل قابليت كاربرد در حوزه مديريت ورزشي ويژگي، بايد تحقيقات بيشتري در اين زمينه البته. )4(را دارد

هاي دل ويژگيانجام شود تا با قاطعيت بيشتري، نقش ممهرابي و ،در همين رابطه .كرددر ورزش تأييد را شغل

با بررسي نگرش دانشجويان تربيت بدني ) 1389(همكاران

6 . Adler et al. 7 . Wilson 8. Wilson & Beck 9 . Warden & Futures 10 .Cleave


67

نيازهاي رشدي نسبت به شغل آينده خود و رابطه آن باداري بين نياز به رشد كه رابطه معني نشان دادها آن

آينده دانشجويان تربيت بدني و نگرش آنها نسبت به شغلاستقالل و هويت وظيفه، تنوع مهارت، در تمام ابعاد شغل،

تحقيق نشان داد هاي يافته .وجود دارد بازخورد از شغلنگرش دانشجويان نسبت به ابعاد اصلي شغل در حد بااليي

نياز به ميزاننگرش مثبت آنهاست و با بيانگراست كه 1البته تيگز و تريك. )9(ها همخواني دارد رشد آن

با تعديل كنندگي عامل نياز به رشد و نگرش ) 1994( اب) 1390(ج عمران نتاضمنا ) . 33(شغلي موافق نيستند

التحصيالن تربيت بدني دانشگاه بررسي نگرش شغلي فارغ- نگرش فارغنشان داد كه ، 82-86 يها سال در گيالن

التحصيالن نسبت به ابعاد هويت وظيفه، تنوع مهارت، ازش اطالعات، بازخورد در شغل و كل نگرش تخصص، پرد

شغلي مثبت، و نسبت به حل مسئله و اهميت وظيفه التحصيالني كه همچنين فارغ. شغلي در حد متوسط بود

ها شغل مرتبط با تربيت بدني داشتند و در همه زمينهمربيگري و داوري، شركت در يها كار داوطلبي، كارت(

از بقيه ) هاي ورزشيتيمهاي آموزشي و عضويت در كارگاهالتحصيالن مهارت بيشتري كسب كرده بودند، نگرشي فارغ

با بررسي ) 1391(لقماني . )10(تري به شغل داشتند مثبتهاي شغلي داوران فوتبال ايران با استفاده از نظريه ويژگي

كه هاي شغل هاكمن و اولدهام نشان داد مدل ويژگي، بازخورد )77/0(صص ، تخ)79/0(تنوع مهارت هاي يژگيو

، اهميت )61/0(، پردازش اطالعات )62/0(از شغل ، اهميت )53/0(، استقالل در كار)50/0(وظيفهبه ترتيب اثر )27/0(و حل مسئله ) 50/0(وظيفهالبته از .هاي اصلي شغل داشتند داري بر ويژگي معني

هاي اهميت وظيفه، تخصص و تنوع ديدگاه داوران ويژگيهاي بازخورد از شغل، اتب بيشتر از ويژگيمهارت به مر

1. Tiegs & Terick

استقالل در كار و حل مسئله در اين شغل وجود دارد)05/0p≤( و پيامدهاي نگرشي و رفتاري داوران فوتبال

شامل رضايت از ميزان رشد، انگيزش دروني كار و كارآيي تنوع مهارت و ،عمدتاً از طريق ابعاد اهميت وظيفه

).8(ابل پيش بيني هستند ق ،دار بودن كار معني شغل و تربيتي، يشزيكي از مشاغل مهم آمو

. عامل در تربيت هستند ينتر معلمان مهم و معلمي استسبب نگرش تواند يمآنان هاي شغلي يژگيلذا توجه به و

مثبت نسبت به شغل و در نتيجه رضايتمندي شغلي آنان نيز يبدن تيشرايط كاري و شغلي معلمان ترب ضمناً. گردد

با بسياري از مشاغل و حتي معلمان ديگر متفاوت است و ممكن است بر جايگاه و يبدن يتبه ويژه ماهيت درس ترب

لذا . هويت شغلي احساس شده معلمان اثرگذار باشدشغلي معلمان را هاي يژگيمحقق بر آن است ابتدا و

ها را با نيازهاي رشدي و ميزان بررسي كند و رابطه آنها است كه در كشورهاي سال چون .يت شغلي بسنجدرضا

تر و پيشرفته، معلم تربيت بدني اگر نقش و جايگاهي مهمكم آنها تر از ساير معلمان نداشته باشد، نقش برجستهبه يز به دليل اهميت ندادن البته گاهي ن .يستتر ن اهميت

اين شغل در مدارس ممكن است معلمان تربيت بدني از .بتي از ويژگي هاي شغل نداشته باشنددرك و تصور مث

كاربردي در اين حوزه يها ضرورت پژوهشطرف ديگر بسيار اساسي است و انتخاب صحيح شغل و آموزش

تواند بر اساس يافته هاي اين مدل ميشغلي يها مهارتسنجش همچنين .درتحقيق حاضر بسيار مفيد باشند

و ين شغلگام مقدماتي در باز طراحي انگرش معلمان ،عالوه بر اين .جلوگيري از هدر رفتن سرمايه ملي دارد

كه هر كدام دهد يبررسي و مقايسه اين تحقيقات نشان ماند و عمدتاً بر از آنها روي يك جنبه از شغل متمركز شدهدر تحقيق .اند پايه يك مدل يا مبناي نظري قرار نگرفته

قيق حاضر نه فقط چند ويژگي اصلي شغل به صورت د


68

نياز به رشد و پيشرفت ميزانبررسي شده است، بلكه شغلي معلمان مشخص و حتي ميزان انگيزش آنان با

ضمناً بر اساس اين .شده است گيري فرمول خاصي اندازهتشخيص داد كه نيازهاي رشدي معلمان توان يها م نگرش

و انگيزش آنها نسبت كارشان چقدر است و اين متغيرها ا رضايت شغلي آنان دارد؟ بنابراين سؤال ب يا چه رابطه

اصلي تحقيق اين است كه معلمان تربيت بدني چه ؟ ضمناً گيرند يرا براي شغل خود در نظر م هايي يژگيو

رابطه اين نگرش با نياز رشدي آنها چگونه است؟ وضعيت انگيزش اين معلمان در كارشان چگونه است؟ و آيا بين

وجود يا ي معلمان رابطهشغلي و رضايت شغل هاي يژگيو دارد؟

تحقيقروش

جامعه آماري تحقيق را كليه معلمان تربيت بدني استان گلستان به استثناي معلمان جديداالستخدام

نفر 430 ولينفر بود، 457كه تعداد آنها دادند يتشكيل مابزار .در اين پژوهش شركت كردند) درصد 1/94(

.امه استاندارد بودها شامل سه پرسشن داده يآور جمع ، اصلي شغل هاي يژگيمقياس سنجش نگرش نسبت به و

سنجيدنگرش فرد نسبت به پنج ويژگي اصلي شغل را ميسؤال بود و اعتبار آن به وسيله هاكمن و 30و مشتمل بر

در اين پرسشنامه . تاييد شده بود = 0.75rلدهام وا، 4تياز ام -، موافقم5امتياز -كامالً موافقم هاي ينهگز

- ، كامالً مخالفم2امتياز -، مخالفم3امتياز -نظري ندارم اين پرسشنامه به وسيله رحيمي. گرفت يتعلق م 1امتياز

با روايي و پايايي مناسب مورد ) 1389( و مهرابي) 1384(مقياس سنجش نياز به . )6، 9( استفاده قرار گرفته است

بود كه لتوصيف شغرشد قسمتي از پرسشنامه استاندارد اين ابزار بر . ساخته شد) 1971( اللروسيله هاكمن و هب

، نياز به رشد و مدل )زيستي( مبناي نيازهاي وجودي

.سؤال بود 23خصايص مطلوب شغل تنظيم شده و حاوي ارزشي ليكرتي قرار سؤاالت در يك طيف هفت و پنج

به 1980و 1974، 1975اين ابزار در سال . داشتندبه 2005و 1998 يها لدهام و در سالوو ا هاكمن وسيله

به وسيله سامد با روايي و 2006وسيله ليروس و در سال . پايايي مناسب مورد استفاده قرار گرفته است

. )=r 79/0(، كرد تاييدن را آنيز پايايي ) 1382(رستگارمقياس سنجش رضايت شغلي داراي پنج سؤال پنج

طراحي ) 2004(كو ليكرتي بود كه به وسيله جا يارزشنفر از 15نظرات و پيشنهادات براي روايي محتوايي، .شده

ها لحاظ نهايي پرسشنامهو بازبيني متخصصان در ويرايش از طريقها پايايي اين پرسشنامهدر اين تحقيق نيز . گرديد

هويت ،66/0= تنوع مهارت( شد دييأروش آلفاي كرونباخ ت ،73/0 = استقالل ،84/0= اهميت وظيفه ،76/0= وظيفه

= رضايت شغليو 88/0= نياز به رشد ،84/0= بازخورد 82/0.(

ها با كسب مجوز از سازمان آموزش توزيع پرسشنامه و پرورش گلستان انجام گرفت و با توجه به اين كه يكي از

ها آزمودني ،محققان دبير تربيت بدني اين استان بودتوضيحات محقق به همكاري خوبي داشتند و با حضور و

. دقيقه به سؤاالت پاسخ دادند 23-18مدت هاي تحقيق با مراجعه به شهرهاي مختلف و پرسشنامه

نتايج . آوري شد روز جمع 35مدارس استان به مدت تحقيق يرهاياسميرنوف درباره متغ -آزمون كالموگروف

هاي شغلي، نشان داد كه كليه متغيرهاي مدل ويژگي انگيزشي توزيع طبيعي ندارند بالقوه نرضايتمندي و توا

)0.004 p≤ .(كروسكال واليس، يها بنابراين از آزمونu و ويلكاكسون، ضريب همبستگي اسپيرمن tمان ويتني،

.استفاده شد آزمون رگرسيون گام به گام


69

هاي تحقيقيافتهنتايج و 150نفر مرد و 280نفر نمونه مورد بررسي 430از

مجرد بودند % 20متأهل و ها يآزمودن% 80.نفر زن بودند% 3/16 تحصيالت در سطح كارشناسي، ها يآزمودن% 7/74

داراي تحصيالت در مقطع كارشناسي % 1/9كارداني و ، معلمان 1شماره جدول يها با توجه به داده. ارشد بودند

تربيت بدني ويژگي بازخورد شغلي، هويت وظيفه، تنوع

اهميت وظيفه را به ترتيب در مهارت، استقالل شغلي و البته كل امتياز نگرش . اند اولويت اول تا پنجم قرار داده

مان تربيت بدني نسبت به اين شغل باالتر از حد لمعبا توجه به حداقل و حداكثر . مثبت است يباًمتوسط و تقر

امتياز پرسشنامه، نياز به رشد و رضايت شغلي در معلمان ي قرار داشت، ولي توان انگيزشي تربيت بدني در حد باالي

. معلمان در حد متوسطي بود

انگيزشي بالقوه شغل، نياز به رشد، رضايت شغلي و توان ويژگي هايتوصيف نگرش معلمان تربيت بدني نسبت به . 1جدول

ميانگين مدرك تحصيلي وضعيت تأهل جنسيت كل

انحراف استاندارد

كل ارشد كارشناسي يكاردان متأهل مجرد زن مرد

-ويژگي

هاي اصلي شغل

تنوع مهارت

14/3 ميانگين 22/3 * 19/3 16/3 23/3 16/3 10/3

17/3 41/0 انحراف 40/0 استاندارد 44/0 53/0 39/0 33/0 44/0 37/0

هويت وظيفه

28/3 ميانگين 27/3 22/3 29/3 17/3 30/3 31/3


اهميت وظيفه

09/3 ميانگين 25/3 * 16/3 14/3 17/3 11/3 38/3


استقالل شغلي

17/3 ميانگين 16/3 07/3 19/3 15/3 18/3 09/3


بازخورد شغلي

51/3 ميانگين 48/3 45/3 52/3 41/3 52/3 53/3

5/3 32/0 انحراف استاندارد

32/0 34/0 31/0 33/0 33/0 33/0 27/0

نياز به رشد

52/4 ميانگين 50/4 56/4 50/4 60/4 48/4 66/4


56/0 40/0 31/0 54/0 74/0 46/0 24/0

رضايت شغلي

57/4 ميانگين 40/4 45/4 53/4 69/4 52/4 14/4


44/0 69/0 67/0 51/0 47/0 49/0 87/0

توان انگيزشي

35.58 35.6135.9633.9536.1734.559.82 ميانگين73/35 17/9 انحراف

استاندارد8.3310.596.269.727.3136.01 6.09

ق بر اساس ي مختلف تحقيمتغيرها تفاوت يبررس دهدمدرك تحصيلي، جنسيت و وضعيت تأهل نشان مي

و تنوع مهارتاهميت بيشتري براي ويژگي ن كه دبيران ز

در نظر مردان در شغل خود را بيشتر از اهميت وظيفهبر اساس مدرك هاي شغلي يژگيبررسي ساير و. اند گرفته


70

داري را ، جنسيت و وضعيت تأهل تفاوت معنيتحصيلي . ددانشان ن

آزمون فريدمن با استفاده ازتفاوت بين ابعاد نگرش به شغل . 2جدول هاميانگين رتبه سطح معناداري درجه آزادي مجذور كاي ابعاد نگرش به شغل

تنوع مهارت

410/329 4 000/0**

72/2 18/3 هويت وظيفه 60/2 اهميت وظيفه 43/2 استقالل

07/4 بازخورد شغلي ** 01/0P≤

تفاوت بين دهد كه ي، نشان م2هاي جدول دادهتوان بيان و ميت دار اس اولويت پنج ويژگي شغلي معني

كرد كه از ديدگاه دبيران تربيت بدني به ترتيب ويژگي در اين شغل بيشتر از ديگر بازخورد شغلي و هويت وظيفه

اهميت ،ولي ويژگي تنوع مهارت ،ها وجود دارد ويژگينتايج . هاي بعدي قرار داشتند وظيفه و استقالل در اولويت

دهد كه آزمون ضريب همبستگي اسپيرمن نشان مي

هاي اصلي شغل دبيري تربيت بدني و توان بالقوه ويژگيداري با عنيانگيزشي دبيران همبستگي دروني مثبت و م

هاي شغلي رابطه هم دارند، اما هيچ كدام از پنج ويژگيداري با رضايت شغلي و نياز به رشد نداشتند و بر معني

فقط رابطه ويژگي اهميت وظيفه ،خالف تحقيقات گذشته ).3جدول (دار بود با رضايت شغلي منفي و معني

نياز به رشد، توان بالقوه انگيزشي و رضايت شغلي دبيران تربيت بدني هاي اصلي شغل، ماتريس همبستگي ميان ويژگي. 3جدول

تنوع متغيرها مهارت

هويت وظيفه

اهميت وظيفه

بازخورد از استقالل شغلي شغل

نياز به رشد

رضايت شغلي

توان بالقوه انگيزشي

33/0** – 01/0 –06/0 22/0** 05/0 20/0** -------- 03/0 هويت وظيفه 48/0** –15/0** 06/0 17/0** 15/0** --------- 20/0** 18/0** هاهميت وظيف

68/0** 02/0 03/0 22/0** --------- 15/0** 05/0 16/0** استقالل شغلي 68/0** 06/0 –05/0 ---------- 22/0** 17/0** 22/0** 14/0** بازخورد از شغل

01/0 14/0** --------- ---------- --------- --------- ----- 11/0* نياز به رشد 01/0 ---------- --------- ---------- ----------- --------- -------- –03/0 رضايت شغلي

---------- --------- --------- ----------- ----------- --------- -------- 37/0** توان بالقوه انگيزشي* 05/0 P≤ 01/0 **؛ P≤

هاي اصلي شغل و توان ررسي اثرگذاري ويژگينتايج ببالقوه انگيزشي بر رضايت شغلي با استفاده از آزمون

نشان داد كه اهميت وظيفه به طور رگرسيون گام به گام

منفي و بازخورد از شغل به طور مثبت بر رضايت شغلي ).4جدول (گذارد اثر مي


71

توان بالقوه انگيزشي بر رضايت شغلي هاي اصلي شغل و ميزان اثرگذاري ويژگي .4جدول

هاي اصلي شغل ويژگيميزان اثر

استاندارد نشده )B(

خطاي استاندارد)SE(

ميزان اثر استاندارد داري سطح معني β( t(شده

22/0 –21/1 –08/0 ---- ---- تنوع مهارت 73/0 33/0 01/0 ---- ---- هويت وظيفه 01/0 –60/5 –26/0 04/0 –27/0 اهميت وظيفه 12/0 54/1 07/0 ---- ---- استقالل شغلي 01/0 92/3 18/0 06/0 26/0 بازخورد از شغل

29/0 05/1 06/0 ---- ---- توان بالقوه انگيزشي01/0P≤،58/19=F،08/0=R2

بيني ، مدل پيش 4جدول شماره بر اساس داده هاييت بدني را واريانس رضايت شغلي دبيران ترب 08/0تقريباً دار يمعن كه اين ميزان براي پيش بيني كند يمبيني پيشهاي اصلي شغل بر اساس اين نتايج از ميان ويژگي. است

دبيري تربيت بدني، ويژگي اهميت وظيفه اثر منفي و و در ) 2R= -26/0(گذارد داري بر رضايت شغلي مي معني

ري بر دا مقابل ويژگي بازخورد از شغل، اثر مثبت و معنيعالوه ). 2R=18/0(رضايت شغلي دبيران تربيت بدني دارد

هاي اصلي شغل بر اين، بررسي اثرگذاري هر يك از ويژگي

و توان بالقوه انگيزشي بر نيازهاي رشد با استفاده از نتايج آزمون رگرسيون گام به گام نشان داد كه هويت وظيفه به

ازهاي رشد طور منفي و اهميت وظيفه به طور مثبت بر نيبيني نيازهاي رشد مدل پيش). 5جدول (گذارند اثر مي

هاي شغل به دهد كه ويژگي دبيران تربيت بدني نشان ميداري نيازهاي رشد را واريانس، به طور معني 04/0ميزان ويژگي اهميت وظيفه به طور مثبت . كند بيني مي پيش

)17/0=2R ( و ويژگي هويت وظيفه به طور منفي)18/0- =2R (گذارند بر نيازهاي رشد دبيران تربيت بدني اثر مي.

هاي اصلي شغل و توان بالقوه انگيزشي بر نيازهاي رشد ميزان اثرگذاري ويژگي. 5جدول

هاي اصلي شغل ويژگي

ميزان اثراستاندارد نشده

)B(

خطاي استاندارد)SE(

ميزان اثر استاندارد داري سطح معني β( t(شده

55/0 58/0 02/0 ---- ---- رتتنوع مها 01/0 –80/3 –18/0 25/0 –95/0 هويت وظيفه 01/0 58/3 17/0 21/0 75/0 اهميت وظيفه 83/0 20/0 01/0 ---- ---- استقالل شغلي 26/0 –10/1 –05/0 ---- ---- بازخورد از شغل

83/0 –21/0 –01/0 ---- ---- توان بالقوه انگيزشيR2= .04 , F=10/84 , P≤ 0/01

كه آزمون رگرسيون گام به گام اثرگذاري با توجه به ايناهميت وظيفه و بازخورد از شغل را بر رضايت شغلي تأييد

كننده رگرسيون نيز كرد، نتايج مربوط به نقش تعديل نشان داد كه به طور كلي نيازهاي رشدي در دبيران تربيت

وظيفه و بازخورد واريانس، اثرگذاري اهميت 08/0بدني تا .كند از شغل را بر رضايت شغلي تعديل مي


72

كنندگي ميزان نياز به رشد در رابطه ميان اهميت وظيفه، بازخورد از شغل و رضايت شغلي اثر تعديل. 6جدول

متغيرها R2

خطاي استاندارد بيني پيش

Fتغيير

سطح داري معني

001/0 66/11 78/2 10/0 دبيران با نياز به رشد باالتر از ميانگين 001/0 40/15 63/2 08/0 تر از ميانگين دبيران با نياز به رشد پايين

001/0 40/15 63/2 08/0 دبيران با نيازهاي رشد كلي

دهد كه ، نتايج نشان مي6با توجه به جدول شماره نيازهاي رشدي در دبيران تربيت بدني به طور محسوس و

ميت وظيفه و بازخورد از شغل را داري اثرگذاري اه معنيكند كه اين ميزان ها تعديل مي بر رضايت شغلي آن

بيني تعديل روابط براي دبيران با نيازهاي رشدي پيشباالتر از حد ميانگين بيشتر از دبيران با نيازهاي رشد

به طور كلي ). 2R=10/0(تر از حد ميانگين است پايينواريانس، تعديل 08/0دبيران با نيازهاي رشد حدود

بيني هاي شغل بر رضايت شغلي را پيش اثرگذاري ويژگينفر نياز 244دهد كه نتايج توصيفي نيز نشان مي. كند مي

نفر داراي نيازهاي 186به رشد شغلي باالتر از ميانگين و گر ها بيان انگين هستند و اين يافتهتر از حد مي رشدي پايين

بدني خواهان ارتقا و رشد آن است كه اكثر دبيران تربيت .كار خود هستند شخصي در

گيري يجهبحث و نتمقايسه اولويت پنج ويژگي اصلي شغل نشان مي دهد

كه معلمان كليه اين ويژگي ها را در حد باالتر از متوسـط . انـد در نظـر گرفتـه ) با توجه به ميانگين نمره پرسشنامه(

و همكـاران اين نگـرش مثبـت و بـاال در تحقيـق مهرابـي البته . در دانشجويان تربيت بدني هم وجود داشت) 1389(

تفاوت تنوع مهارت با ويژگي اهميت اولويت اين ابعاد به جزايـن يافتـه بـا نتـايج تحقيـق نتـاج .، معني دار بودوظيفه

روي دانشجويان تربيت بدني همخواني ندارد كـه ) 1390( ردهويژگي هاي اصلي شغل را در حد متوسـط گـزارش كـ

همچنين از نظر اولويت ويژگي هـا نيـز بـا تحقيـق . بودند

ــاني ــت ) 1391(لقم ــاهمخوان اس ــال ن . روي داوران فوتببنابراين ميزان اهميت و اولويت پنج ويژگي يا ابعاد اصـلي شغل مي تواند در مشاغل و حتي پست هـاي مختلـف يـا

همــان طـور كــه ويلســون . وظـايف كــاري متفـاوت باشــد اين موضوع را در مشاغل ) 1995(سون و بكو ويل) 1991(

از اين رو، پيشنهاد ). 35، 34(مختلف پليس نشان داده اندمي شود اين موضوع روي مشاغل متنوع ورزشـي و حتـي مشاغل مختلف مديريتي و همچنين پسـت هـاي مختـاف

چون اين موضوع مي توانـد . بازي در يك تيم بررسي شودني تكاليف و وظايف محولـه براي مديران و مربيان در بازبي

ضمنا هر چـه نگـرش . به كاركنان و ورزشكاران مفيد باشددانشجويان و معلمان تربيت بدني نسـبت بـه شـغل بـاال و مثبت باشد ، براي اثربخشي برنامه هـاي ورزشـي مـدارس

بـه هـر حـال بايـد از طريـق فنـون . نيز مفيد خواهد شـد د و حفـظ مختلف طراحي مجدد و بازبيني شـغل بـه ايجـا عـالوه بـر .نگرش شغلي مثبت در اين حرفه كمـك نمـود

شـغلي و هـاي يژگينشان داد كه بين و حاضر تحقيقاين، رضايت شغلي معلمـان تربيـت بـدني رابطـه معنـي داري

، )1373(ايــن يافتــه بــا تحقيــق مصــطفوي . وجــود دارد .همخـــوان اســـت ) 2003(بـــرين و ) 1384(رحيمـــي

ي نشان مي دهند كه نگـرش منفـي تحقيقات بسيار فراواندر باره هر يك از ابعاد اصلي شـغل مـي توانـد بـر حـاالت رواني مختلف مانند انگيزه و معني داربودن كار اثر بگـذارد

). 10 ،9 ،8(و رضــايت شــغلي و عملكــرد را كــاهش دهــد


73

همچنين اين يافته با متغيرهاي مـرتبط و نزديـك بـه ــي روس ــات ل ســامد ،)2005(رضــايت شــغلي در تحقيق

.همخواني دارد) 2007(و جودي و همكاران) 2006(

) GNP (البته در اين تحقيق ، ميزان نياز به رشد درمعلمان به عنوان يك متغير تعديل كننده يا ميانجي

نيز )MPS(رضايت شغلي در حد باال و توان انگيزشي آنان ، )1389(كه با تحقيق مهرابي در حد متوسط بود

) 2004(جاكو ، )1998(آدلر و همكاران ، )2002(ديردوفكساني كه مي ،بنابراين. همخواني دارد) 1391(و لقماني

خواهند در كار و شغل يا سازمان خود رشد و پيشرفت ويژگي ها و ابعاد اصلي ،كنند يا نياز به رشد در كار دارند

شغل برايشان بسيار مهم است و نسبت به آنها حساسيت ين دليل براي چنين افرادي شغل بايد تنوع به هم. دارند

اين افراد به ،داشته و وظايف آن مهم و چالش انگيز باشداستقالل كاري اهميت بسياري مي دهند و دوست دارند

، از ديدگاه به طور كلي. كارشان تخصصي محسوب شود يكي از مثابهنياز به رشد به ميزان لدهام ،وهاكمن و ا

راي سازگاري افراد، موفقيت در روابط مهمترين فاكتورها بدر اين ديدگاه، فرض بر اين است . استو عملكرد شغلي

كه منشأ حركت و تكامل آدمي صرفاً عوامل و شرايط و يرمحيطي و خارجي نيستند، بلكه نيازهاي بالقوه فرد تأث

به نيز به نياز آلدرفرنظريه در .كند يايفا م يا نقش ارزندهبنابراين طبيعي . دركار توجه شده استو پيشرفت رشد

معلماني كه از نياز به رشد باالتري رسد يبه نظر متري برخوردارند نسبت به ابعاد شغل نيز نگرش مثبت

داشته باشند، چون مشاغل با اين ابعاد هستند كه امكانات و استعدادهاي بالقوه يريكارگ با به توانند يم

ا ارضاء كرده و به تصور ها ر جويي آن حس كمال ،معلمانتر و حرمت ذات بهتري نسبت به خود و رضايت كامل

شغلي بيشتري دست يابند كه تجلي اين امر در پرتو مدل البته. رود يمشاغل ساده و معمولي كمتر احتمال م

روي شغل دبيري تربيت بدني آزمون لدهام وهاكمن و ارشد نياز به ميزان رابطهدر مورد چگونگي و دنشده بو

شان شغلي هاي يژگيمعلمان تربيت بدني و نگرش به ونتايج اين هر چند. وجود نداشتخاصي پيش بيني

و آلدرفر يهنظراست كه در هايي ينيب تحقيق مويد پيشكننده نياز به رشد تعديل يردر خصوص تأث مدلاين

. بيان شده است رابطه با رضايت شغلي آنانمعلمان در تنوع ( ويژگي شغليان داد كه بين اين تحقيق نش

و نيازهاي رشدي معلمان ) مهارت، استقالل و بازخوردبين ليو ،داري وجود ندارد رابطه معني ،تربيت بدنيهويت و اهميت وظيفه و نيازهاي رشدي ويژگي شغلي

وجود تنوع مهارت در هر . مشاهده شدرابطه معني داري يل در انجام شغلي شرايط رواني مناسبي را براي تسه

اين ويژگي همچنين موجب . آورد يوظايف به دنبال مكه فرد از آنجايي كه نتايج كار خود را بر اوضاع و شود يم

و اين بيند ياحوال بسياري متجلي و منعكس و مرتبط ماهميت بيشتري نيز براي كند يموضوع را شخصاً تجربه م

2، ميلن1آلدرو )1389( مهرابي ضمناً .دشو يكارش قائل مبه اين نتيجه رسيدند كه رابطه معني )1988( 3و استابلين

ها نسبت به شغل داري بين نياز به رشد افراد و نگرش آناين هاي يافتهآينده در تمام ابعاد شغل وجود دارد كه با

تحقيق در ابعاد هويت وظيفه، اهميت وظيفه و نيازهاي ارت، استقالل، ولي با ابعاد تنوع مه ،رشدي همخواني دارد

لي ). 12، 9(بازخورد و نيازهاي رشدي همخواني نداردبه اين نتيجه همين مدل يري كارگ با ) 2005( روس

خود را شغل هاي يژگيو كهرسيد كاركنان هتل استراليا در كار آنها هم ،انگيزه دروني مي دانستنددر سطح بااليي

اما تحقيق . دتحقيق همخواني ندار هاي يافتهبود كه با باالاو روي كاركنان جزيره موريتيوس به اين نتيجه رسيد كه

1 . Adler 2 . Milne 3 . Stablein


74

ويژگي شغلي پاييني را ها ياييها در مقابل استرال آنبنابراين افراد ممكن است به وسيله . )28(طلبند يم

متقابل با داشتن سطح پاييني از ابعاد اصلي يها كششاين .شغل از آن لذت ببرند و انگيزه بيشتري پيدا كنند

تحقيق حاضر حمايت هاي يافتهبخش از نتايج تحقيق از .كند يم

كه انگيزه شغلي دهد ينشان م هاي ديگر پژوهش يافتهو نياز رشدي معلمان تربيت بدني در سطح در حد متوسط

.قرار دارد و به طور كلي از شغل خود رضايت دارند باالييي در درون يها جنبه يراز آنجايي كه تحقيق حاضر تأث

لذا اين ناهماهنگي ،شغل را مورد مطالعه قرار داده استگر اين مطلب باشد كه پايين بودن بيان تواند يدر نتايج م

انگيزه شغلي و نياز رشدي معلمان تربيت بدني مربوط به بيروني مانند كم بودن حقوق و مزايا، كمبود يها جنبه

يطي امكانات و تجهيزات در مدارس و شرايط نامناسب محبه مديران و برنامه ريزان نظام آموزش و از اين رو،. است

كه براي داشتن دبيران تربيت شود يپرورش توصيه مبه اين عوامل توجه دقيق داشته بايد انگيزه بدني فعال و با

ها داشته باشند اين عامل يو راهكارهاي اجرايي براي ارتقانتيجه تا موجب انگيزه و رضايت بيشتر اين قشر و در

باعث بهبود و گسترش سطح كيفي و كمي ورزش مدارس .و كشور شوند

توان نتيجه هاي پژوهش حاضر ميبر اساس يافتهرغم اثر منفي و معكوس اهميت وظيفه بر گرفت كه علي

رضايت شغلي بيني كننده ترين پيش رضايت شغلي مهمدبيران تربيت بدني ويژگي بازخورد از شغل است، چون

. داري بر رضايت شغلي دارد يژگي اثر مثبت و معنياين وهمچنين مطابق با مطالعات اصلي حوزه طراحي شغل براي دستيابي به پيامدهاي نگرشي مانند رضايت شغلي از

هاي دروني شغل نياز به متغيرهاي ميانجي طريق ويژگيبيان كردند ) 1980(در اين زمينه هاكمن و اولدهام . است

دار بودن كار، اني حساس مانند معنيهاي رو كه حالتپذيري در قبال نتايج كار و آگاهي از نتايج واقعي مسئوليت

كار متغيرهاي ميانجي بسيار مهم در رابطه ميان هاي شغل و پيامدهاي نگرشي و رفتاري كارمندان ويژگينشان ) 1391(در حوزه مديريت ورزشي، لقماني . هستند

اني حساس براي داوران ترين حالت رو داد كه برجستهدر واقع، بهترين . دار بودن كار است فوتبال، معني

رضايت از ميزان رشد (كننده پيامدهاي نگرشي بيني پيشداوران فوتبال ) كارايي(و رفتاري ) و انگيزش دروني كار

بنابراين به نظر ). 8(دار بودن كار بود حالت رواني معنيدار بودن معنيرسد در مشاغل ورزشي حالت رواني مي

توان نقش مهم اي است و احتماالً مي داراي اهميت ويژهاين حالت رواني را براي مشاغل ورزشي ديگر مانند دبيري

همچنين . تربيت بدني براي معلمان اين رشته تعميم دادنيز عالوه بر سه حالت رواني ) 2009( 1فوالگار و كلووي

هام هاي شغل هاكمن و اولد حساس در مدل ويژگييك حالت رواني جديد به نام سليس بودن در ) 1980(

را معرفي كردند و نشان دادند كه اين حالت رواني 2كاربر اين ). 19(شود سبب پيامدهاي شغلي در كارمندان مي

رسد كه دبيران تربيت بدني ابتدا بايد به اساس، به نظر ميهاي دروني شغل دست حاالت رواني برگرفته از ويژگي

دار بودن كار و هاي رواني معني مخصوصاً حالت(د يابنتا در نتيجه اين حاالت ) آگاهي از نتايج واقعي كار

از اين رو، .روانشناختي مثبت به رضايت شغلي برسندشود كه در تحقيقات آينده به حاالت رواني پيشنهاد مي

حساس به مثابه عوامل اثرگذار بر پيامدهاي نگرشي و و شغلشان توجه شود تا با نگرشي عميق و رفتاري در افراد

.قاطعانه در اين زمينه بحث كردطبق مدل مفهومي كه مطرح شد ماهيت رابطه بر

هاي كاركنان به هاي شغل و واكنش بين ويژگي 1 . Fullagar and Kelloway 2 . Flow at work


75

هايشان شامل اثربخشي عملكرد، رضايت شغلي و شغل. بستگي دارد حساس هاي رواني غيبت به تجربه حالت

از لحاظ ابعاد اصلي در سطح بااليي قرار هايي كه شغلدر كاركناني كه تمايل شديدي ) شده مشاغل غني( دارند

نيازهاي رده باال دارند، انگيزه بيشتري ايجاد يبه ارضاهايي كه بر پايه اين مدل انجام در سراسر بررسي .كنند مي

شده است نيز عقيده بر اين بوده مشاغلي كه از لحاظ ابعاد براي افرادي جنبه فقطسطح بااليي قرار دارند اصلي در

نيازهاي رده باالي يانگيزانندگي دارند كه تمايل به ارضاافرادي كه به لحاظ نياز رشدي در سطح بااليي . خود دارند

قرار دارند نسبت به افرادي كه نياز به رشد كمي دارند به به . دهند يتر پاسخ م مشاغل چالشي و پيچيده راحت

ديگر، آن دسته از دبيران تربيت بدني كه به دنبال عبارت ها و هاي جديد براي يادگيري، ايجاد محرك كسب فرصت

هاي كاري هستند به ميزان بيشتري به مشاغل چالشهاي شغل، از نظر ويژگي. دهند شده واكنش نشان مي غني

هاي هايي كه داراي استقالل و چالش آن دسته از شغلنيازهاي رشدي براي متصديان آن كاري كمتري هستند،

نشان داد ) 1391(در اين زمينه لقماني . شغل بيشتر استبه طور قابل توجهي بيشتر از داوران كمك داورانكه

داراي نيازهاي رشدي در شغل خود هستند و به دليل اين هاي كاري كمتري برخوردارند نياز كه از استقالل و محرك

هايت پاسخ مثبت و بهتري به به رشد بااليي دارند و در نبا توجه به ). 8(دهند سازي شغل مي طراحي مجدد و غني

اين كه اكثر دبيران تربيت بدني تمايل به ارتقا و رشد رسد كه از نظر شخصي در شغل خود هستند به نظر مي

هاي دروني، شغل دبيري تربيت بدني از استقالل و چالشدهد كه ن ميكمتري برخوردار است و اين موضوع نشا

براي تدوين و طراحي مجدد شغل دبيري تربيت بدني بايد هاي كاري سازي شغل، واگذاري اختيارات و چالش غني

بيشتري را در نظر گرفت، چون هم دبيران تربيت بدني

خواهان رشد و ارتقاي شخصي در شغل خود هستند و هم سازي شغل پيامدهاي طراحي مجدد شغل از طريق غني

.آورد مهمي را براي دبيران به همراه مي انگيزشيبيني اصلي اين زمينه اين است، افرادي كه نياز پيش

بااليي به رشد و تحول شخصي دارند احتمال بيشتري دارد كه سه حالت رواني مورد نظر را تجربه كنند و به

هاي شغل مدل ويژگي .تري به آن پاسخ دهند گونه مثبتتواند واكنش رشد مي به زنيا ميزانكند كه مشخص مي

:كاركنان به كارشان را در دو بخش از مدل تعديل كندرشدي بااليي دارند از افرادي هايافرادي كه نياز – 1

رشدي پاييني دارند در تجربه سه حالت رواني هايكه نياز .ترند و متغيرهاي پيامدي قوي

هاي شغل و حالت رواني مرتبط رابطه بين ويژگي – 2تر از ها در افرادي كه نياز رشدي بااليي دارند قوي به آن

گيري در نتيجه .افرادي است كه نياز رشدي پاييني دارندتوانند كلي افرادي كه نياز رشدي بااليي دارند هم بهتر مي

اثرات رواني يك شغل غني را تجربه كنند و هم براي در اين . تر هستند پاسخ مطلوب براي اين تجربه مستعد

پيشنهاد شده است افرادي كه نياز رشدي پاييني مدل نهند، چون به دارند به شغل غني يا پيچيده ارزش نمي

هايي متحمل فشار زيادي لحاظ رواني از يك چنين شغله كه به پيامدهايي كه از شغل ب شوند يا به علت آن مي

.دهند تري واكنش نشان مي آيد به گونه منفي دست ميگويي به شغلي كه از براي پاسخ اين افراد ممكن است

طلبانه ترند مستعد تر و مبارزه لحاظ ابعاد اصلي پيچيدهنباشند، به اين دليل بايد به كساني كه مسئول ايجاد

ها و طراحي شغل هستند تفهيم شود كه وقتي فرصتكاركنان مورد نظر تنها نياز ضعيفي براي رشد شخصي

يرد و مقدار پذ دارند پيشرفت به آهستگي صورت مييابد كمتر از مواردي سودي كه در چنين شرايط تحقق مي

نتايج . است كه با كاركنان با نياز رشدي باال سروكار داريم


76

هاي كننده كند كه تعديل هاي اين مدل ثابت مي بررسيتوان به طور سودمندي هايشان را مي واكنش افراد به شغل

سازي و بر حسب نيازهاي انساني مفهوم مستقيماً .)27(گيري كرد اندازهبا اين كه قضاوت در باره كاربرد اين مدل در مشاغل

مختلف ورزشي و به ويژه در تيم هاي ورزشي بسيار زود ولي نتايج مقايسه پژوهش ها نشان مي دهد كه ،است

فبل استفاده از انگيزاننده هاي بيروني يا دستكاري شرايط وني شعل و روابط ميان خارجي كار بايد به ماهيت در

تكاليف مختلف توجه كرد كه تا حدي در نظريه هرزبرگ مديران و مربيان ،از اين رو . نيز به آن توجه شده بود

،ورزش مي توانند با تغيير در ميزان استقالل كارياهميت دادن و حساس دانستن همه ،بازخورد از تكليف

ها به تنوع دادن به وظايف كاري و مهارت ،وظايفمربيان و ورزشكاران انگيزه بيشتري ،معلمان،كاركنان

محققان نيزمي توانند در تحقيقات كامل تر و . بدهنددقيق تري اجزاء مختلف اين مدل و مدل غني شده

. را در ورزش بررسي كنند) 2005(جاكو

و مĤخذ منابع

بررسي و مقايسه رضايت شغلي " .)1380(شيروان نژاد، انوپور، مهدي؛ مرتضوي، مسعود؛ كاظماسدي، حسن؛ طالب.1 .101 - 114، 9حركت، شماره ."بدني و علوم ورزشي كشورهاي تربيتمديران، كارمندان و استادان دانشكده

ارتباط بين فرهنگ سازماني " .)1381(بحرالعلوم، حسن؛ اميرتاش، علي محمد؛ تندنويس، فريدون؛ خبيري، محمد .2 .83 -94، 21نامه المپيك، شماره فصل ."اسان سازمان تربيت بدني شاغل در تهرانو رضايت شغلي كارشن

ارتباط بين ادراك از عدالت با رضايت شغلي در " .)1390(پورسلطاني، حسين؛ ميرزائي، فهيمه؛ زارعيان، حسين .3مديريت ورزشي و هايپژوهش ."بدني و علوم ورزشي وزارت علوم، تحقيقات و فناوريكاركنان پژوهشكده تربيت

.59 -70، 1علوم حركتي، سال اول، شماره پور، مهدي؛ لعل بذري، ترجمه طالب ."مديريت منابع انساني در ورزش و تفريحات سالم"). 2005(چالدوراي .4 .247 -213 ،انتشارات دانشگاه فردوسي مشهد). 1387(صمد

م، ارهبيست و چچاپ ه سيد محمد اعرابي، علي پارساييان، ترجم ."رفتار سازماني بانيم" ).1389(رابينز، استيفن، .5 343-321 ،هاي فرهنگي پژوهش دفتر

با رضايت شغلي ) الدهام-بر مبناي مدل هاكمن(هاي شغل بررسي ارتباط بين ويژگي"). 1384(رحيمي، علي .6 نيروي برقهاي توزيع كهمقاله دهمين كنفرانس سراسري شب ."كاركنان در شركت توزيع نيروي برق جنوب غرب تهران

، 78. بررسي ارتباط تعهد سازماني و رضايت شغلي مديران " .)1382(پور، مهدي چيان، هاشم؛ زارعي، جواد؛ طالبكوزه.7

، )23پياپي ( 2و 1نامه المپيك، سال يازدهم، شماره فصل ."هاي استان خراسانبدني آموزشگاهو معلمان مرد تربيت52- 43.

پايان نامه ."JCMهاي شغلي داوران فوتبال ايران بر اساس مدل بررسي ويژگي" .)1391(سن لقماني، مح.8 .80 -64،دانشگاه گيالنكارشناسي ارشد مديريت ورزشي


77

بررسي نگرش دانشجويان تربيت "). 1389( .نژاد، رحيم؛ اندام، رضانژاد، مهرعلي؛ رمضانيمهرابي، محسن؛ همتي.9 -97، 15 علوم حركتي و ورزشي ، شماره نشريه ."ها ه خود و ارتباط آن با نياز رشدي آنبدني نسبت به شغل آيند

110 .

- 86 يها سال در التحصيالن تربيت بدني دانشگاه گيالننگرش شغلي فارغ " .)1390( سهيال ،نتاج عمران .10 .65-54 ،دانشگاه گيالن ،پايان نامه كارشناسي مديريت ورزشي ."82

- بررسي رابطه جو سازماني با رضايت شغلي در معلمان تربيت" .)1384(ش، مهوش؛ ميرنادري، علي اكبر نوربخ.11

.7 -18، )29پياپي ( 1نامه المپيك، سال سيزدهم، شماره فصل ،"بدني دوره متوسطه شهر اهواز12.Adler‚ R.W., Milne‚ M.J. & Stablein‚R. (2001). “Situated motivation: an empirical

test in an accounting course”. Canadian Journal of Administrative Sciences, 18(2), pp:101-

115.

13.Brain, R. (2003). “Perfective motivational factor for Pahi imployes”. faculty of

business administration of Afian University of sciences technology, pp:98-100. 14.Cleave, S. (1993). “A Test of the Job Characteristics Model with Administrative

Positions in Physical Education and Sport”. Journal of Sport Management, 7, pp:228-242. 15.DeVaro, J., Li, R. & Brookshire, D. (2007). “Analyzing the job characteristics

model: New support from a cross-section of establishments”. International Journal of

Human Resource Management, 18 (6), pp:986-1003.

16.Dierdorf‚ E. (2002). “Dispositional influences and individual differences in work

performance: relationships of goal orientation‚ growth need strength‚ and

conscientiousness”. A dissertation submitted to the graduate faculty of North Carolina state

university in portal fulfillment of the requirements for the degree of doctor of PhD

philosophy, pp‚ 86-90.

17.Edwards‚ J.R.‚ Scully‚ J.A. & Brtek‚ M.D. (2000). “The nature and outcomes of work

a replication and extension of interdisciplinary work-design research”. Journal of Applied

Psychology‚ 57(6) ‚ pp:760-768.

18.Ford-Martin, P. (2001). “Attitude and behavior. In Gale Encyclopedia of

Psychology”. EBook Version, 2nd Ed (2003). Gale Group. Retrieved from‚ pp:76-78.

19.Fullagar, C.J. & Kelloway, E.K. (2009). “Flow’ at work: An experience sampling

approach”. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 82, pp:595-615.

20.Goštautaitė, B. & Bučiūnienė, I. (2010). “Integrating Job Characteristics Model into

the Person Environment fit Framework”. Economics and Management, 15, 505–511.

21.Hackman‚ J.R. & Oldham‚ G.R.‚ Janson‚ R. & purdy, k. (1975). “A new strategy for

job enrichment”‚ California management review, 17‚ pp:57-71.

22.Hutchens, R. (2010). “Worker characteristics, job characteristics, and

opportunities for phased retirement”. Labour Economics, 17, pp:1010-1021.

23.Jonge, J.D., Dormann, C., Janssen, P.P.M., Dollard, M.F., Landeweerd, J.A. & Nijhuis,

F.J.N. (2001). “Testing reciprocal relationships between job characteristics and


78

psychological well-being: A cross-lagged structural equation model”. Journal of

Occupational and Organizational Psychology, 74, pp:29-46.

24.Juhdi‚N. ‚ Samah‚ A.J.A. & Sad‚ H.S. (2007). “Use of technology‚ job characteristics and

work outcomes: a case of unitary instructors”. International review of business research

papers.3‚ pp:184-203.

25.Karmakar, S.D. & Breslin, F.C. (2008). “The role of educational level and job

characteristics on the health of young adults”. Social Science & Medicine, 66, pp:2011-

2022.

26.Law, K., & Wong, C.S. (1999). “Multidimensional Constructs in Structural

Equation Analysis: An Illustration Using the Job Perception and Job Satisfaction

Constructs”. Journal of Management, 25 (2), pp:143-160.

27.Lee-ross, D. (2002). “An exploratory study of work motivation among private and

public sector hospital chefs in Australia”. Journal of management development .21‚

pp:576-588.

28.Lee-ross‚ D. (2005). “Perceived job characteristics and work motivation”. Journal

of management development, 24, pp:253-266.

29.Munirah, R., & Mustapha. (2001). “It of workers and job characteristics: A

conceptual model”. Journal of Administrative Science, 2, pp:84-96.

30.Saavedra, R, & Kwun, K. (2000). “Affective states in job characteristics theory”.

Journal of Organizational Behavior, 21, pp:131–146.

31.Samad, S. (2006). “The contribution of demographic variables: job characteristics

and job satisfaction in turnover intentions”. Journal of International Management Studies,

1(1), pp:1-12.

32.Tiegs, R.B., & Terick, L. E. (1992). “Growth need strength and context

satisfaction as moderators of the relations of the job characteristics model”.

Journal of management. 18, pp:75-93.

33.Warden, R., & Futures, S. (1996). “Motivational server of IT quality

practitioners”. University of central Lancashire, www. Software futures. Ltd.uk,

pp:82-83.

34.Wilson, C . & Beck, k. (1995). “The impact of the redesign of the job of

general duties patrol on the motivation, job satisfaction and organizational

commitment of patrol officers”. Australasian centre for policing research formerly

national police research unit. This publication was obtained form www. acpr. Gov. au,

pp: 258-273.

35.Wilson, C. (1991). “The Influence of police Specialization on job

Satisfaction: A comparison of General Duties afficers and Detectives (Report no.

109)”. Adelaide: National police Research Unit‚ pp: 57-93.


79

36.Wong, C.S. & Campion, M.A. (1991). “Development and Test of a Task Level

Model of Motivational Job Design”. Journal of Applied Psychology, 76 (6), pp:825-837.

jcm ﻲﻧﺪﺑ ﺖﻴﺑﺮﺗ يﺮﻴﺑد ﻞﻐﺷ يﺎﻫ …...شزرو رد...

Documents