kalİte gÜvencesİ sİstemlerİ
TRANSCRIPT
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 1
1.KALİTE VE KALİTE İLE İLGİLİ KAVRAMLAR 1.1. KALİTE KAVRAMI Sürekli genişleyen sanayi ve ticaret, şirketleri yoğun bir rekabet ortamına
sürüklemektedir. Bu yoğun rekabet ortamında, en önemli rekabet unsuru olarak
kalite ön plana çıkmaktadır. Bol, çeşitli düşük maliyetli üretim de bir rekabet
unsuru olsa da , kalite bunların üstünde, bilimsel, teknolojik ve sosyo-kültürel bir
birikimi gerektirir.
Kalite, pek çok kişinin bildiği veya tanımlamaya çalıştığı gibi ‘’mutlak anlamada
en iyi ya da en mükemmel’’ demek değildir. Örneğin piyasadaki en kaliteli
otomobil olarak BMW’yi veya Mercedes’i kabul etmek mümkündür. Bu
tanımlamaya göre düşük kaliteli olan LADA marka otomobillerin piyasada çok
fazla talep görmesini açıklamak neredeyse imkansızlaşır. Buradan anlaşıldığı
gibi, kalite çok genel olarak amaca uygunluk derecesi olarak tanımlanabilir.
Burada amaç, mamülü kullanacak olan kişinin ihtiyacına ve ödeme olanaklarına
göre belirlenir. Yani amaca uygunluk derecesi üretici veya satıcı tarafından
değil, sadece müşteri tarafından belirlenir. Müşteriyi memnun eden, beklenti ve
ihtiyaçlarını karşılayan her ürün/hizmet kalitelidir denebilir.
Kalite, çok boyutlu bir kavram olması niteliğiyle çok farklı tanımlamaların ortaya
çımasına sebep olmuştur. Aşağıda dünya çapında kuruluş ve uzmanlar
tarafından yapılmış olan kalite tanımları verilmiştir:
- Kalite, bir ürün ya da hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama
kabiliyetine dayanan özelliklerinin toplamıdır. ( ISO 8402 )
- Kalite bir mal ya da hizmetin belirli bir gerekliliği karşılayabilme
yeteneklerinin ortaya koyan karakteristiklerin tümüdür. ( Amerikan Kalite Kontrol
Derneği- ASQC)
- Kalite bir malın ya da hizmetin tüketicinin isteklerine uygunluk derecesidir.
( Avrupa Kalite Kontrol Organizasyonu )
- Kalite, bir ürünün gerekliliklere uygunluk derecesidir. ( P. Crosby )
1.2. KALİTEYİ OLUŞTURAN TEMEL UNSURLAR Bir mamülün kalitesi iki faktörün bileşimi olarak ortaya çıkar:
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 2
1.2.1. Dizayn Kalitesi Bir mamülün fiziksel yapısı ve özellikleri dizayn kalitesi faktörü göz önüne
alınarak tasarlanır. Boyut, ağırlık, hacim vb. fiziksel nitelikler gibi dizayn kalitesi
de ölçülerle belirlenebilir. Dizayn kalitesi saptanırken, biri kalitenin değeri, diğeri
ise kalitenin maliyeti olmak üzere iki ayrı parasal faktör kullanılır. Şekil 1’de
başlangıçta kalitenin değeri kalitenin derecesi arttıkça hizlı bir artış gösterir.
Ancak kalitenin derecesi ihtiyaç duyulanın üzerine çıktığı zaman kalitenin
değerinin giderek düşmeye başladığı görülür. Örneğin, ayakkabının 1 veya 2 yıl
dayanıklı olması karşılığında fiyat farkına katlanılır. Fakat dayanıklılık süresi
uzadıkça artan fiyatı ödeyecek tüketici sayısı hızla azalır. Kalitenin maliyeti ise
tersine bir gelişim gösterir. Artan kalite derecesi ile maliyet hızla yükselir.
İki eğri arasındaki yükseklik farkı üreticinin kalite açısından karını verir. Farkın
maksimum olduğu B noktası, üretici açısından en uygun dizayn kalitesi
derecesidir.
Şekil 1.1. Dizayn kalitesi için en uygun kalite derecesinin saptanması
1.2.2. Uygunluk Kalitesi Dizayn kalitesi ile belirlenen spesifikasyonlara imalat esnasındaki uyma
derecesidir. İstenen uygunluk kalitesi için, Şekil 2.’de grafikte görülen maliyetler
arasında bir denge kurulmaya çalışılır. Kalite kontrolün etkinliği arttıkça,bozuk
mal sayısı azalır. Buna karşılık ölçme ve kontrol faaliyetlerinin yoğunluğu
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 3
arttığından değerleme maliyetleri giderek yükselir. Koruma maliyetleri, bozuk
mal üretimini engellemek için önceden alınan, işçi eğitimi, tamir-bakım, dizayn
kontrolü gibi tedbirler için yapılan masraflardan oluşur. Grafikten görüldüğü
üzere, konrolün etkinliği arttıkça, değerleme ve koruma maliyetleri yavaşça
yükselir; ancak bozuk mal maliyeti hızla düşer. Uygunluk kalitesini artırmak için
özellikle koruma tedbirlerine önem verilmelidir.
Şekil 2. Uygunluk kalitesini etkileyen maliyet unsurları
1.3. KALİTE KONTROLÜ ISO 8402 (1994) Kalite sözlüğü kalite kontrolünü, kalite sisteminin
unsurlarından biri olarak, kalite isteklerini karşılamak amacı ile kullanılan
uygulama teknik ve faaliyetleri şeklinde tanımlamaktadır. Bune göre kalite
kontrolü, ürün kalite oluşum sürecinin çeşitli aşamalarında tasarım, prototip,
hammadde, malzeme, yarı mamul, mamul, süreç ve operasyonlar üzerinde
kalite kriterlerine uygunluğun gözlenebilmesi ve yetersiz performansa neden
olan unsurların belirlenerek ortadan kaldırılması amacı ile yapılan uygulama
teknikleri ve faaliyetleridir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 4
Kalite kontrolü sadece mamul ve yarı mamuller üzerinde değil, aynı zamanda
üretim sürecine ilişkin tasarım parametrelerinin istenen kalite düzeyine
uygunluğunun izlenmesi ve değerlendirilmesini de kapsamaktadır.
1.4. KALİTE GÜVENCESİ ISO 8402 (1994) Kalite sözlüğünde Kalite Güvence şu şekilde
tanımlanmaktadır:
Kalite sistemi kapsamında uygulamaya alınmış, gerektiğinde sunulabilen, bir
ürünün kalite gereksinimlerini karşılayacağına dair yeterli güveni sağlayacak
tüm planlı ve sistematik faaliyetlerdir.
Son yıllarda kalite güvencesi sistemlerinin uygulanması gereklilik halini almaya
başlamıştır. Bu durum şematik olarak şu şekilde açıklanabilir:
Şekil 3. Kalite güvencesi sisteminin kurulma sebepleri
Kalite güvencesi, en genel tabirle alıcının ürünün kalitesinden memnun
kalmasını sağlayacak çabaların tümüdür. Kalite güvencesi, tasarımdan
malzeme seçimi, üretimi ve dağıtımına kadar her aşamada ürün kalitesinin
kontrolünü sağlar. Bu, ürünün organizasyon içerisinde geçtiği her aşamanın ve
her düzeyin dikkatli bir şekilde yönetilmesini gerektirir. Bunun sağlanabilmesi
için de, tüm işletme fonksiyonlarının aynı amaç doğrultusunda biraraya
getirilmesi gerekir.
Kalite güvencesi, kalite kontrolü ya da muayenesi değildir. Bir kalite güvence
programı kalite kontrolü ve muayane çalışmalarını içermekle birlikte, bu iki
çalışma bir kuruluşun kaliteye toplam katılımının küçük bir bölümüdür. Ve direkt
olarak imal edilen ürünlerin kontrolüne yöneliktir. Kalite güvencesi ise ürünün
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 5
üretildiği sistem üzerinde odaklanmıştır. Bu nedenle kaliteyi kontrol altına
almaya değil, kaliteyi sağlamaya yöneliktir.İşlem yapıldıktan sonraki sonuçlara
değil, işlemin doğru yapılmasına yöneliktir.
Şekil 4. Kalite güvencesi- Kalite kontrol- Muayene fonksiyonları
1.5. STANDART ISO’nun standart tanımı şöyledir. ‘’ Bilim, teknoloji ve tecrübenin somut
tecrübelerine dayanarak, ulusal ve uluslararası kabul görmüş kuruluşlarca,
toplum menfaatlerine uygun olması bakımından onaylanması gereken ve ilgili
kesimlerin işbirliği ve mutabakatı sağlanarak hazırlanan, kamuoyunun
kullanımına açık, teknik dökümantasyon ‘’
Özellikle teknolojinin gelişimi ile her alanda standartlaşma ve standardizasyona
olan ihtiyaç artmaktadır. Bugünün gelişmiş dünyasında müşteriler çok geniş
bilgilenme ve seçme olanaklarına sahiptir. Tüketici artık bir ülkenin tüketicisi
değildir. Küresel tüketici için bir malın hangi ülkede yapıldığı değil, markası ve
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 6
teknik özellikleri önem taşımaktadır. Standartlar bugün tüketici seçimi fikrini
yaygınlaştırabilme bakımından hiçbir zaman olmadığı kadar önem
kazanmışlardır.
1.6.KALİTE KONTROLÜN AMAÇLARI Bir işletmede etkili bir kalite kontrol sistemi sonunda gerçekleşmesi istenen
amaçlar şöyle sıralabilir:
1.Mamul kalite düzeyinin yükseltilmesi
2. Mamul tasarımının geliştirilmesi
3. Daha ucuz ve kolay işlenebilir malzeme araştırılması
4. İşletme maliyetlerinde azalma
5. Iskarta, işçilik ve malzeme kayıplarında azalma
6. Üretim hattındaki darboğazın giderilmesi
7. Personel moralinin yükseltilmesi
8. Müşteri şikayetinin azaltılması
9. Rakiplere karşı firma prestijinin arttırılması
10. İşçi-işveren ilişkilerinde olumlu gelişme sağlanması
1.7 TOPLAM KALİTE KONTROLÜ 1.7.1. Genel Kaliteye ve onun sağladığı sürece bütünsellik içinde bakma gereği ‘’toplam
kalite’’ kavramının tüm dünyada yaygınlaşmasına neden olmuştur. Bu kavram
içinde yer alan ‘’toplam’’ sözcüğü kalitenin ‘’tüm süreçlerde’’, ‘’tüm işlerde’’ ve
herkesin katılımı’’ ile sağlanabilir olmasına işaret etmektedir. Toplam kalite
kontrolü, bu hedefe varmak için kişilerin eşgüdümlü davranışlarını, makineleri
ve bilgiyi yönlendirmekte ve yönetmektedir.
Toplam kalite kontrolü, kalite kontrol fonksiyonu faaliyetleri yanında kalite
örgütünün karşılıklı bağımlılık gösteren çok fonksiyonlu kalite faaliyetlerini de
kapsamaktadır. Toplam kalite kontrol kavramını ortaya çıkaran Feigenbaum’un
tanımlamasına göre; Toplam kalite kontrolü, tüketici isteklerini en ekonomik
düzeyde karşılamak amacıyla işletme içindeki pazarlama, mühendislik, imalat
ve müşteri hizmetleri gibi çeşitli birimlerin; kalitenin yaratılması, yaşatılması ve
geliştirilmesi yolundaki çabaları arasında eşgüdüm sağlayan etkili bir sistemdir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 7
1.7.2. Toplam Kalite Kontrolün Aşamaları Toplam kalite kontrol üretim sisteminin her yerinde rastlanılan faaliyetler
zinciridir. Bu faaliyetleri Şekil 4’teki şekilde görüldüğü gibi sıralamak
mümkündür. Buna göre Toplam Kalite Kontrol üç aşamada gerçekleşir:
1.7.2.1. Yeni Dizayn Kontrolü : Tüketici ihtiyaçları,satın alma gücü ve Pazar
özellikleri ile teknolojik olanaklar gözönüne alınarak mamulun kalitesini
belirleyen teknik spesifikasyonlar ve prosesler tespit edilir.
1.7.2.2. Gelen Malzeme Kontrolü : Mamulde kullanılan hammadde,
yarımamul, parça ve yardımcı malzemelerin istenilen niteliklerde olup
olmadığının tespitidir.
1.7.2.3. Mamul Kontrolü : İmalatın önceden tayin edilmiş bulunan çeşitli
aşamalarında yarımamul ve mamullerin kalite spesifikasyonlarına
uygunluğunun kontrolü ve gerekli hallerde ilgili ünitelerin zamanında düzeltici
karar almalarını sağlayacak şekilde uyarılmasıdır.
Şekil 5. Üretim sürecinde Toplam Kalite Kontrol
1.7.2. Toplam Kalite İle Kalite Yönetim Sistemlerinin Karşılaştırılması Bir çok klasik kalite yönetim sistemi muhasebe ve personel gibi kuruluşun idari
bir çok işlemini kapsama almaz. Bu nokta Toplam Kalite ile Kalite yönetim
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 8
sistemlerini birbirinden ayıran en temel özelliktir. Tabloda Toplam Kalite ile
Kalite yönetim sistemleri arasındaki farklılıklar görülmektedir:
Tablo 1. Kalite Yönetim Sistemleri ile Toplam Kalite Anlayışının Karşılaştırılması
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 9
2. TS/ISO 9000 STANDARTLAR SERİSİ KALİTE GÜVENCESİ STANDARTLARI 2.1. GİRİŞ Geçmişte kaliteye yönelik sorunların çabalarla çözülmesi istenirken bugün bu
uygulama yerini, üretim yerindeki her kişinin katkısını sağlayan sistemli
girişimlere bırakmıştır. Böylece, dünün kalite kontrolü deyince yalnızca ölçme
muayenesi olarak algılanan uygulanışı yerini bugün kalite güvencesi
sistemlerine bırakmaktadır.
İstenilen kalite düzeyine sürekli olarak tutturulabilen raslantılarla erişilemez.
Üretim endüstrisinin hızla gelişmesi ile çok sayıda olan ve birbiri yerine geçebilir
parçalar üretme tekniklerinin uygulanmaya girmesi, kalite düzeyinin güvencesini
sağlamak için sistemlerin ve standartların da geliştirilmesini gerekli kılmıştır.
İlk kalite sistem standartları 1950’li yılların sonunda ortaya çıkmış, daha yaygın
hale geldiği 1960’lı yıllarda yönetimlere yardım, rehberlik eder hale gelmişti.
Avrupa Topluluğu (AT) ve Avrupa Serbest Ticaret birliği (EFTA) üyesi ülkelerde
ise ilk olarak 1987 yılında yayınlanan ve 1993 yılından itibaren İSO 9000 serisi
olarak tanımlanan Kalite Güvencesi Standartları yürürlüğe konulmuştur.
Günümüzde Avrupa, ABD ve Japonya dahil dünyanın hemen tüm ülkelerinde
geçerli genel amaçlı kalite güvencesi standardı olan İSO 9000’i değişik kodlar
ile, ilgili ülkeler kendi dillerine çevirerek, İngilizcesi ile birlikte yayınlamışlardır.
(Almanya’da DIN ISO 9000, Fransa’da NF X50 131-133, Türkiye’de TS İSO
9000 ve diğerleri )
Kalite güvencesi konusunda firmalar ve ülkeler arasında meydana gelen
anlaşmazlıklar ve farklılıklar bu standartlar sayesinde giderilmeye çalışılmıştır.
Ürün kalitesinden kaynaklanabilecek sorunlar Kalite Güvencesi Sistemi
içerisinde başlangıçta önlenmektedir.
İSO 9000 standartları belli bir mamul veya hizmete ait standartlar değildir.
Dolayısıyla belirli bir mamul veya hizmetin kalitesini garanti etmez. Bu
standartlar, etkili bir yöntem sisteminin nasıl kurulabileceğini, dökümante
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 10
edilebileceğini ve sürdürülebileceğini göz önüne sermektedir. Bu nedenle de her
endüstriyel ekonomik sektör için farklı standartlar hazırlanması yoluna
gidilmemiş, bir tek İSO 9000 serisi ile tüm sektörlere hitap etmek mümkün
olmuştur.
İSO 9000 belgesine sahip bir kuruluş ürünlerinin kalite güvencesini nasıl
sağlayacağını taahhüt etmiş demektir.
Ülkemiz Avrupa Topluluğuna tam üye olma aşaması içindedir. Bu süreç içinde
topluluğun benimsediği yöntemleri ve standartları özümsemek, uyarlamak ve
uygulayarak kalite güvence sistemlerimizi yeniden değerlendirmek, gerekiyorsa
yenilemek durumundayız.
Türk Standartları enstitüsü (TSE) yayınladığı ve ISO 9000 standartlarının bir
çevirisi mahiyetindeki TS/İSO 9000 serisi Kalite Güvencesi Standartları ile
ülkemizdeki kuruluşların İSO 9000 Standartlarına uyum sağlanması
sağlanmıştır. 1993 yılından itibaren her geçen gün TS/İSO belgesine sahip
kuruluşların sayısı her geçen gün artmaktadır.
İlk olarak 1987 yılında yayınlanan bu standartlar belli aralıklarla gözden
geçirilmekte ve güncelleştirilmektedir. 1994’te yapılan yenilemeden sonra
standartlar 2000 yılında bazı değişikliklerle yeniden yanlanmaktadır. Bu
değişikliklere Bölüm 2. 7’de değinilmiştir.
2.2.İSO 9000’İN SAĞLADIĞI AVANTAJLAR VE DEZAVANTAJLAR 2.2.1. İSO 9000’in Sağladığı Avantajlar İşletmenin belgelendirilmiş bir kalite yönetim sistemine sahip olması, işletmenin
pazarlamadan başlamak üzere yönetim ve daha bir çok faaliyetlerinde gözle
görülebilir faydalar sağlamaktadır. Bu faydalar kısaca şu şekilde sıralanabilir:
-Firmada yönetimde iyileşme, problemlerin daha hızlı çözülebilmesi, faaliyetlerin
daha iyi planlanabilmesi, bunların sonucunda kazancın ve saygınlığın artması,
-Tüm ürün ve hizmetler müşteri gereksinimlerinin tam anlamıyla karşılanması
amaçlanarak tasarlandığı için müşteri memnuniyeti ve bağlılığında artış,
-Uygunsuzlukların elimine edilmesiyle arttırılan verimlilik ve azaltılan işletme
maliyetleri,
-İşletmenin yönetiminde kolaylık,
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 11
-Hata oranları, hurda miktarları ve yeniden işleme faaliyetlerindeki azalmalar ve
bunun sonucunda iç maliyetlerde düşüş,
-İSO 9000 belgesi olan kuruluşlara duyulan güvenin daha fazla olmasından
dolayı pazarlama faaliyetlerinde artış,
-Çalışanların kalite bilincinde artış,
-İşletme içinde sorumlulukların dağılımında avantajlar,
-Müşteri şikayetine sebep olan etkenlerin tespit edilerek düzeltilmesinin sonucu
müşteri şikayetlerinde azalma,
-Toplam Kalite Yönetimi felsefesinin yerleştirilmesinde önemli bir avantajdır.
2.2.2. İSO 9000 İçin İfade edilen Dezavantajlar İSO 9000 Kalite yönetim standardı için bir dizi dezavantajlardan da
bahsedilmektedir. Bu dezavantajlar işletmeden işletmeye değişebilmekle
beraber, önemli bir kısmı standardın yanlış yorumlanması sonucu standardın
işletmeye beklenilenden fazla iş yükü getirmesi şeklinde ortaya çıkmıştır.
Sayılan dezavantajlar içinde en büyük payı İSO 9000’in işletmenin yönetiminde
ve faaliyetlerin yürütülmesinde bürokrasiyi arttırdığı görüşü tutmaktadır. Bu
doğru bir yorumdur ancak şikayette bulunan bir çok işletmede kalite sistem
yapısı incelendiğinde standardın bazı noktalarda yanlış veya hatalı
yorumlandığı ve bunun sonucunda da hem bürokraside hem de kırtasiye
işlemlerinde fazlasıyla ve gereksiz miktarda artış olduğu gözlemlenmiştir.
İSO 9000’in getirdiği ve dezavantaj olarak ifade edilen diğer bir özelliği ise
esnekliği azaltıyor olmasıdır. Ancak bu özelliğin ortaya çıkmasının büyük ölçüde
temel nedeni yine standardın maddelerinin yanlış yorumlanmasıdır. Çünkü İSO
9000 yaratıcılığın ve esnekliğin gerektiği yerlerde dökümantasyon ve kısıtlama
istemez, bununla birlikte bu noktaların tespitini de işletmenin kendisine bırakır.
Yanlış yorumun ortaya çıktığı nokta da burasıdır.
İSO 9000 için ifade edilen dezavantajları sıralayacak olursak;
-Bürokraside ve kırtasiyede artış,
-Gereksiz yatırıma zorlanma,
-Mükemmeliyetçilik,
-Sorumluluk duygusunun kaybı,
-Esnekliğin kaybolması
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 12
2.3. TS/İSO KALİTE STANDARTLARI SERİSİNİ OLUŞTURAN STANDARTLAR 2.3.1. Genel İSO 9000 standartları serisi kendi içerisinde bir dizi standartlardan oluşur.
TS 9005/1987 Kalite Sözlüğü (ISO 8402)
TS-ISO 9000-1 Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Standartları-Seçme ve
Kullanma Kılavuzu.
ISO/CD 9000-2:1995 Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Standartları-Bölüm 2:
ISO 9001 9002,9003’ün uygulanması için Genel Kılavuz
ISO 9000-3/1993 Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Standartları-
Bölüm 3: ISO 9001’in Yazılım Gelişme, Temini ve
Bakımına Uygulanması için Kılavuzlar.
(İlk olarak 1991 yılında yayınlandı, 1993 yılında ise
düzeltilerek yeniden yayınlandı)
ISO 9000-4 /1993 Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Standartları-
Bölüm 4: Güvenilirlik Programı Yönetimi için Kılavuz.
TS-ISO 9001/1994 Kalite Sistemleri – Tasarım/Geliştirme,Üretim,Tesis ve
Hizmette Kalite Güvence Modeli.
(Belgelendirmeye esas standartlardan birisidir. İlk olarak
1987’de yayınlandı, daha sonra revize edilerek 1994
sonunda Taslak Uluslar arası Standart-Draft International
Standart –olarak yayınlandı)
TS-ISO 9002/1994 Kalite Sistemleri- Üretim, Tesis ve Hizmette Kalite
Güvence Modeli ( Belgelendirmeye esas standartlardan birisidir. İlk
olarak 1987’de yayınlandı daha sonra revize edilerek
1994 sonunda Taslak Uluslar arası-Draft İnternational
Standart- olarak yayınlandı.
TS-ISO 9003/1994 Kalite sistemleri-Son Muayene ve Deneyde Kalite
Güvence Modeli
(Belgelendirmeye esas standartlardan birisi dir. İlk
olarak 1987’de yayınlandı daha sonra revize
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 13
edilerek1994 sonunda Taslak Uluslar arası Standart
Draft- İnternational Standart- olarak yayınlandı.)
TS-ISO 9004-1/1994 Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Unsurları- Bölüm 1:
Kılavuz. ( İlk olarak 1987’de yayınlandı)
TS-ISO 9004-2/1994 Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Unsurları-Bölüm 2:
Hizmetler İçin Kılavuz
TS-ISO 9004-3/1993 Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Unsurları-Proses
Edilmiş Malzemeler İçin Kılavuz
(Nisan 1992’de taslak uluslararası standart olarak
yayınlandı)
ISO 9004-4/1993 Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Unsurları-Bölüm 4:
Kalite İyileştirme İçin Kılavuz
(Mart 1992’de taslak uluslararası standart olarak
yayınlandı)
ISO/CD 9004-6/1995 Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Unsurları – Bölüm 6:
Proje Yönetiminde Kalite İçin Kılavuz
----------------- Kalite Yönetimi ve Kalite Sistem Unsurları-Kalite
Ekonomisi (Proje aşamasında)
ISO 10005/1995 Kalite Yönetimi-Kalite Planları için Kılavuz
(Ekim 1991’de Komite Taslağı-Committee Draft-,1994
Yılında İse Taslak Uluslararası Standart olarak
Yayınlandı
TS ISO 10011-1/1990 Kalite Sistem Denetimi İçin Kılavuz-Denetim
TS ISO 10011-2/1991 Kalite Sistem Denetimi İçin Kılavuz-Kalite Sistem
Denetçileri İçin Nitelik Kriterleri
TS ISO 10011-3/1991 Kalite Sistem Denetimi İçin Kılavuz-Bölüm 3:
Denetim Programlarının Yönetimi
ISO 10012-1/1993 Ölçme Ekipmanı İçin Kalite Güvence Gereklilikleri-
Bölüm 1:Ölçme Ekipmanı İçin Metrolojik Konfirmasyon
Sistemi
(İlk olarak Ocak 1992’de yayınlandı, daha sonra
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 14
Mayıs 1993’te düzeltilerek yeniden basıldı)
ISO 10013/1995 Kalite El Kitabı Geliştirme Kılavuzu
(İlk olarak Aralık 1991’de yayınlandı. Son olarak ise
Mart 1995’de düzeltilerek yeniden yayınlandı.)
IEC 300-2/(Yakında yayınlanıyor) Güvenilirlik Programı Yönetimi-Bölüm 2:
Güvenilirlik Programı Unsurları ve Ödevleri.
İSO 9000’in belgelendirmeye esas 3 ana bölümü kısaca şöyle açıklanabilir.
2.3.2. İSO 9001: Bu standart ,üreticinin tasarım aşamasından başlayarak, geliştirme, üretim,tesis
ve hizmet aşamalarında istenen kaliteyi sağlayabildiği durumlarda kullanılır. Bu
standartlara sahip olmak isteyen kuruluş bölüm 2.4’te incelenecek olan 20
madde şeklindeki hususları yerine getirmelidir.
TS/ISO 9000 serisi içinde en kapsamlı olan standarttır. Bu standart, işletmenin
büyüklüğüne değil, fonksiyonuna bağlıdır. Ürün tasarımı ve satış sonrası hizmet
işlevi olan beyaz eşya ya da otomobil v.b. üretimi yapan işletmeler ISO 9001’e
göre belgelenebilir.
2.3.3. ISO 9002: Belirtilen isteklere uygunluğun üretici tarafından üretim, tesis ve satış sonrası
servis aşamasında sağlanması gerektiği zaman kullanılır. ISO 9001’in
sağlaması gereken 20 maddeden tasarım maddesi dışındaki 19 maddenin
yerine getirilmesi gerekir. Özellikle daha önceden oluşturulmuş ve onaylanmış
tasarımlar doğrultusunda imalat yapan işletmeler için uygundur. Ürün geliştirme
fonksiyonu olmayan herhangi bir imalatçı ya da nakliye, ambalajlama, dağıtım
ve taşıma gibi işler yapan hizmet firmaları kalite sistemlerini eğer belgelendir-
mek istiyorlarsa bu standarda göre geliştirebilirler.
2.3.4.ISO 9003 İlk iki maddeye göre daha esnek ve dar kapsamlı olan bu standart üreticinin
isteklere uygunluğu sadece son muayene ve testlerde sağlaması gerektiği
durumlarda kullanılır. Burada TS/ISO 9001’deki 20 ana maddeden sadece
16’sının yerine getirilmesi gerekir. Örneğin, İşletme bitmiş yarı mamulleri alarak
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 15
bunların müşterinin tasarımı doğrultusunda monte ediyorsa bu durumda ISO
9003 en uygun kalite sistem standardı olacaktır.
Tablo 2 . ISO 9000 Kalite Sistem Standardı Ana Maddeleri
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 16
Şekil 6. ISO 9001,9002,9003 Standartlarının İlişkileri
2.4. TS/İSO 9001 STANDARDININ ANA MADDELERİNİN AÇIKLANMASI İSO 9001 yönetimin kontrol altına alması gereken gereksinimleri içerir ve
yönetimin iyi bir şekilde kontrol altına alamadığı 20 alanı işaret eder.
‘Tedarikçi’ kelimesi standartta ISO 9001’e göre bir kalite sistemi kuran ve
çalıştıran organizasyon anlamına gelir. Tedarikçi organizasyon kendi ürünlerini
alan satın alıcı organizasyonlar ve kendine mal ve hizmet sağlayan taşeronlara
sahiptir. ISO 9001’in bölümleri bu durumda ‘tedarikçi’ organizasyonlar içindir.
Ürün kelimesi bütün standart boyunca ürün ve/veya servis anlamına
gelmektedir.
Prosedür veya talimatların resim, fotoğraf veya akış şeması gibi gösterimleri de
Kullanabileceğinden standardın içerisinde yazılı yerine dökümante kelimesi
kullanılmaktadır.
2.4.1. YÖNETİM SORUMLULUĞU 2.4.1.1. Kalite Politikası İşletme yönetimi, resmi olarak kalite ile ilgili politikasını, kalite için hedeflerini ve
kalite taahhütlerini belirlemeli ve dökümante etmeli, bütün çalışanlar tarafından
anlaşılmasını sağlamalı ve politikada yer alan yüklenimlerinin tamamen
uygulanmasını sağlamak için gerekli çalışmaları yapmalıdır.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 17
Kalite politikası tedarikçinin kuruluşu ile ilgili hedefleri ve müşterinin beklenti ve
ihtiyaçlarına uygun olmalıdır. Tedarikçi bu politikanın kuruluşunun her
kademesinde anlaşıldığından ve devam ettirildiğinden emin olmalıdır.
Kalitenin inşa edilmesi şirket çapında topyekün bir çabayı gerektirir ve sadece
üst yönetimin emirleri ile başarılamaz. Bundan dolayı, tüm çalışanların katılımı
ve fikir birliği ile geliştirilmeli; ayrıca kuruluşun geçmişi, kültürü teknolojisi, pazar
payı ve uzun vadeli amaçları da göz önüne alınmalıdır. 2.4.1.2 Organizasyon
2.4.1.2.1 Sorumluluk Ve Yetki Kaliteyi etkileyen tüm işleri yöneten ve yürüten personelin sorumlulukları
tanımlanmalı ve işlerin gerektiği şekilde gerçekleştirilmesine doğrulamak üzere
eğitimli personel görevlendirilmelidir. Özellikle,
a) Uygunsuz ürün oluşumunu önleyecek çalışmaların başlatılması
b) Ürün kalitesi ile ilgili her türlü sorunun tanımlanması ve kaydedilmesi
c) Belirlenmiş yollar ile çözümlerin başlatılması, önerilmesi
d) Çözümlerin uygulanmasının doğrulanması
e) Uygun olmayan ürünün kusuru ya da eksikliği düzeltilene kadar işlenmesi,
sevkiyatı ya da tesisinin kontrolü
Konularında bağımsız olarak çalışması ve yetki alması gereken personel
tanımlanmalı ve dökümante edilmelidir.
Ürünlerin kalitesi ile ilgili sorumluluk kapsamlı olarak üst yönetimindir. Diğer bir
deyişle, kalite yönetim fonksiyonları, yetkili yöneticilerin direkt konrolü altındadır.
Kesinlikle anlaşılmalıdır ki, kalite güvencesi fonksiyonu için birinci derecede
sorumluluk, faaliyetleri ile tamamlanmış ürünün kalitesini direkt olarak
etkileyecek olan bölüme ait olacaktır. Bununla beraber tüm fonksiyonel
departmanlarda işbirliği yapmak suretiyle kalite politikasının yerleştirilmesini,
koordinasyonunu ve kontrol edilmesini sağlayacak merkezi bir kalite yönetim
grubunun kurulması gerekmektedir.
2.4.1.2.2. Kaynaklar Kalite sisteminin etkili bir şekilde işlevini sürdürebilmesi için yönetim, ürün
parametrelerinin doğrulanmasında gerekli olacak kaynakları tanımlamalı ve
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 18
temin etmelidir. Bu kaynaklar doğrulanacak ürün ya da hizmete bağlı olarak
aşağıdaki kategorilerin hepsi ya da bir bölümünden oluşur:
-Doğrulama işi için yeterli sayıda eğitilmiş personel
-Standartlar ve detaylı talimatlar
-Ölçme ekipmanı ve mastar gibi amaca uygun olarak tasarımlanmış ekipmanlar
-Kalite Sisteminin, sürecin veya ürünün denetimlerinin bağımsız personelce
yapılması
2.4.1.2.3. Yönetimin Temsili Tedarikçi firmanın yürütme sorumluluğuna sahip yönetim organı, içinden bir
üyesini tayin etmelidir. Yönetim temsilcisi sistemin etkili olarak uygulanmasında
yeterli kaynakları bulundurmak için gerekli önlemleri alır. Küçük işletmelerde bu
sorumluluk işletme sahibinin kendisinde ya da görevlendireceği bir personelde
olabilir. Bu temsilci, aşağıdaki yetkilere de sahip olmalıdır:
a) Standarda uygun bir kalite sisteminin kurulması, uygulanması ve
uygulamanın sürdürülmesini sağlamak;
b) İnceleme ve kalite sisteminin iyileştirilmesi çalışmalarına esas alınması
amacıyla kalite sisteminin performansı konusunda yönetime rapor sunmak
2.4.1.3. Yönetimin Gözden Geçirilmesi ISO 9001’in gerekliliklerini karşılamak için kullanılan kalite sistemi, aşağıdaki
konular dahilinde işletme yönetimi tarafından incelenir:
- Kalite sisteminin işleyişi ve sorunları.
- Organizasyonel yapı ile kaynakların ve personelin uygunluğu.
- Son ürünün kalite gerekliliklerini karşılama düzeyi.
- Müşteri şikayetleri ve giderilmesi için yapılan çalışmalar.
- Kalite düzeyi ile ilgili yeni gelişmeler.
- İç denetim sonuçları.
- Personelin eğitim, motivasyon ve katılımcılık durumu.
- Kalite iyileştirme çalışmalarının izlenmesi.
2.4.2. KALİTE SİSTEMİ 2.4.2.1. Genel İşletmede, ürünün belirlenen gerekliliklere uygunluğu sağlamada bir araç olarak
kullanılmak üzere dökümante edilmiş kalite sistemi kurulmalı ve bu sisteme
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 19
uygun çalışması sağlanmalıdır. Kalite sistem dökümantasyonu kalite el kitabı,
prosedürle el kitabı, iş talimatları, formlar, kayıtlar, çizimler gibi dökümanlarda
oluşur. ISO 1013/1995 standardında kalite el kitabı geliştirilmesi anlatılmıştır.
24.2.2. Kalite Sistem Prosedürleri İSO 9000’in gereksinimlerini karşılayacak prosedürler hazırlanmalı ve bu
prosedürler etkin bir şekilde uygulanmalıdır. Prosedürlerin kapsamı ve detayı
işin zorluğuna ve çalışanların eğitim seviyesine göre değişebilir.
2.4.2.3. Kalite Planlama
Bir siparişin hangi aşamalardan geçerek ürün haline gelip müşteriye sevk
edilecek duruma geldiği gösterilir. Kalite planlaması kalite kontrol tekniklerinin
güncelleştirme ihtiyacını belirlemeli, personel ve cihazların kalite planlarını
yürütebilecek yeterlilikte olmalarını sağlamalı ve ilgili kalite kayıtlarını
oluşturmalıdır.
2.4.3. SÖZLEŞMENİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ 2.4.3.1. Genel Tedarikçi dökümante edilmiş prosedürler hazırlayacak ve bu prosedürlere
uygun çalışılmasını sağlayacaktır.
2.4.3.2. Gözden Geçirme Bir sözleşme yapmadan önce,
- Sözleşme şartları açıkça tanımlanacak ve dokümante edilecektir.
- Teklif ve sipariş arasındaki uyuşmazlıklar çözülecektir.
- Tedarikçinin sözleşmeyi yerine getirebilecek yeterliliğe sahip olduğu
doğrulanacaktır.
Hazırlanacak olan sözleşmenin incelenmesi prosedürü ile işletme ve müşterisi
arasındaki yanlış yada eksik anlaşılmalar en aza indirilebilecek yada hiç
olmayacaktır.
2.4.3.3. Sözleşmede değişiklik yapma
Sözleşmede yapılacak değişiklikler belirli kurala bağlanacak ve ilgili bölümlere
bildirilecektir.
2.4.3.4. Kayıtlar
Sözleşmenin gözden geçirilmesi kayıtları muhafaza edilecektir.
2.4.4. Tasarım kontrolü
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 20
2.4.4.1. Genel
Tasarımın belirli bir prosedürü uygun olarak yapılabilmesi bunun için ürünün
imalatına geçmeden önce tasarımın tetkik edilerek doğrulanması ve bunların
devamlılığı için yazılı prosedürler oluşturulması gerekir.
2.4.4.2. Tasarım ve geliştirme planlaması
Her tasarım faaliyeti için bir plan oluşturulacaktır. Tasarımın geçtiği aşamalar ve
hangi aşamada kimin sorumlu olacağı belirlenecektir . Proje geliştikçe buna
paralel olarak plan da güncelleştirilmelidir.
2.4.4.3.Organizasyonel ve Teknik ilişkiler
Değişik gruplar arasındaki teknik ve kuruluş içi ilişkiler problemlerin çıkmasını
önleyecek şekilde tanımlanmalı ve güncelleştirilmelidir.
2.4.4.4.Tasarım Girdileri
Tasarım için gerekli girdi gereksinimleri belirlenmelidir. Bunlar yasal
zorunlulukları da içerecektir. Tasarım girdileri objektif olmalıdır. Eksiz belirsiz ve
birbirini tutmayan şartlar için sorumlu kişiler tarafından çözüm getirilmelidir.
2.4.4.5. Tasarım Çıktıları
Tasarım çıktıları hesaplanarak analizlerle belirlenmelidir. Tasarım çıktıları
tasarım girdileri ile karşılaştırılabilir olmalıdır. Tasarım çıktıları kabul kriterleri
içermelidir. Tasarlanan ürünün çalışması, depolanması, taşınması, bakımı ve
ömrünü tamamladıktan sonra güvenlik ve fonksiyonel çalışabilme açısından
karakteristikleri tanımlanacaktır.
2.4.4.6. Tasarımın Gözden Geçirilmesi
Tasarım sürecinde, belirlenmiş aşamalarda tasarım belirlenmiş kişiler tarafından
gözden geçirilecektir.
2.4.4.7. Tasarımın Doğrulanması
Tasarım sürecinde, belirlenmiş aşamalarda tasarım belirlenmiş kişiler tarafından
doğrulanmalıdır.
- İlgili aşama için belirlenmiş tasarım çıktıları tasarım girdileri ile
karşılaştırılmalıdır.
- Yapılan tüm ölçümler kayıt edilmelidir.
- Alternatif hesaplamalar yapılmalıdır.
- Tasarım doğruluğu ispatlanmış başka bir ürünle kıyaslanmalıdır.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 21
- Yeterlilik testleri yapılmalıdır.
- Tasarım dökümanları kabulden önce gözden geçirilmelidir.
2.4.4.8. Tasarımın Validasyonu
Ürünün kullanıcının ihtiyaçlarını ve gereksinimlerini karşıladığı ispatlanmalıdır.
- Validasyon doğrulamadan sonra yapılacaktır.
- Ürün gerçek kullanım şartlarında kontrol edilecektir.
- Validasyon son ürün üzerinde yapılacaktır.
2.4.4.9. Tasarım Değişiklikleri
Tasarım değişiklikleri uygulamaya geçirilmeden önce tanımlanacak ve
dökümante edilecektir. Belirli kişiler tarafından gözden geçirilecek ve
onaylanacaktır.
2.4.5 DOKÜMAN VE VERİ KONTROLÜ
2.4.5.1. Genel
Kalite sistemi içinde kullanılan tüm dahili ve harici kaynak dökümanlar kontrol
altında tutulmalıdır.
2.4.5.2. Doküman ve Verilerin Kabulu ve Yayınlanması
Dökümanlar yayınlanmadan önce belirli kişiler tarafından onaylanır. Yürürlükten
kalkan dökümanın kullanımdan çıkarılması için de gereken işlemler belirlenecek
ve yazılı hale getirilecektir.
2.4.5.3. Doküman ve Veri Değişiklikleri
Dökümanlarda yapılacak değişiklikler dökümanı ilk onaylayanlar tarafından
yapılabilir. Dökümanlarda yapılan değişiklikler takip edilmelidir.
2.4.6. SATIN ALMA
2.4.6.1. Genel
Satın alınan ürünün belirlenen şartlara uyması sağlanacaktır. Bu konudaki
sorumluluk yönetimde olup, kaliteyi etkieyen tüm hususları kontrol eden bir
sistem kurulmalıdır.
2.4.6.2. Taşeronların Değerlendirilmesi
Taşeronlar kontrat şartlarını yerine getirebilme yeteneklerine göre
değerlendirilecek ve seçilecektir. Değerlendirmenin kapsamı taşeronun
sağladığı ürünün kritikliğine veya taşeronun performansına göre değişebilir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 22
Şekil 7. Müşteri gerekirse tedarikçi firmanın giriş muayenesine ya da yan
sanayiide denetlemeler yapabilir.
2.4.6.3. Satın Alma Bilgileri
Satın alma bilgileri istenen ürünü açıkça ve detaylı olarak tanımlamalıdır.
Siparişler, gerekli çizimleri, proses ve muayene şartlarını da içermelidir. Ürüne
uygun bir standart var ise verilmelidir. Taşerona gönderilen satın alma
dökümanları, gönderilmeden önce tetkik edilerek onaylanmalıdır.
2.4.6.4. Satın Alınan Ürunun Doğrulanması
Tedarikçi, ürünü taşeronun tesisinde doğrulayabilir. Müşteri de taşeronun
ürününü doğrulamalıdır.
2.4.7. ALICININ TEMİN ETTİĞİ ÜRÜN
Müşterinin temin ettiği ürün uygun şekilde doğrulanmalı, muhafaza edilmeli, ve
depolanmalıdır. Üründe meydana gelen problemler kayıt edilecek ve müşteriye
bildirilecektir. Tedarikçi müşterinin doğru ürün gönderdiğini kontrol etmekten
sorumludur.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 23
Şekil 8. Alıcının temin ettiği ürün
2.4.8. ÜRÜN TANIMI VE İZLENEBİLİRLİĞİ
Uygun olduğu zaman, tedarikçi kuruluş satın alımdan başlayarak üretim,
dağıtım ve montajın tüm aşamalarında uygun bir şekilde ürünü tanımlamak için
dökümante edilmiş prosedürler hazırlayacak ve prosedürlere uygun
çalışılmasını sağlayacaktır. İzlenebilirlik, müşteri tarafından özellikle
istenildiğinde, işletme her ürünün ya da partinin tek olarak tanımlanması için
dökümante edilmiş prosedürler hazırlayacak ve kayıtlar saklanacaktır.
İşletme, imalatta kullanılan bütün girdilerin spesifikasyonlara uygunluğunu
doğrulamalıdır. İmalat ve montaj sürecinin her aşamasında tüm girdi ve yarı
mamuller uygun bir şekilde tasarlanmış etiket ve/veya formlar ile tanımlanabilir
olmalıdır. Ürün tanımlama ve izlenebilirliği sistemi ile kusurların analizi ve
düzeltici çalışmanın belirlenmesi süreci kolaylaşacağı gibi kusurlu parçaların
müşteriden ya da kullanım yerinden geri çağrılması mümkün olabilecektir.
2.4.9. PROSES KONTROL
Tedarikçi kaliteyi doğrudan etkileyen üretim, montej ve satış sonrası hizmet
işlemlerini belirleyecek, planlayacak ve kontrol altında yürütülmesini
sağlayacaktır. Kontrollü koşullar aşağıdakileri kapsar:
a) Olmamaları durumunda kalitenin olumsuz yönde etkilenebileceği üretim,
montaj ve hizmet yöntemini tanımlayan dökümante edilmiş prosedürler ve iş
talimatları
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 24
b) Uygun üretim, montaj ve hizmet ekipmanının kullanılması ve uygun bir
çalışma ortamı,
c) Yazılı prosedürlere uygunluk,
d) Uygun ürün ve proses parametrelerinin takibi,
e) Proses ve ekipmanın kontrolü,
f) En açık şekilde belirtilecek işçilik kriterleri,
g) Süreç yeterliliğinin sürdürülmesinin sağlanması için ekipmanın uygun bir
şekilde bakımının yapılması
Özel işlemler nitelikli kişiler tarafından yapılacak ve proses parametreleri sürekli
takip edilecektir.
2.4.10. MUAYENE VE DENEY
2.4.10.1 Genel
Tedarikçi ürünün müşterinin istediği istediği gereklilikleri karşıladığının
doğrulanması amacıyla yapılan muayene ve deney aktiviteleri için dökümante
edilmiş prosedürler hazırlayacak ve prosedürlere uygun çalışılmasını
sağlayacaktır.
2.4.10.2. Giriş Muayene ve Deneyleri
Ürünün belirlenmiş gereksinimleri karşıladığı ispatlanana kadar kullanımı
engellenmelidir. Giriş kontrol kapsamı taşeronun yaptığı kontrola ve taşeronun
geçmiş performansına göre değişebilir. Şartlı kabul yapıldığında diğerleriyle
karışmaması için, ürün açıkça tanımlanarak/işaretlenerek üretime verilecektir.
2.4.10.3. Proses İçi Muayene ve Deneyler
Tedarikçi ürünü kalite planı ve prosedürlere göre muayene edecek, deneyecek
ve tanımlayacaktır. Acil üretim prosedürlerine göre gönderilen ürün dışında
ürünü istenilen muayene ve deneyler tamamlanana ya da gerekli raporlar
alınana veya doğrulanana kadar bekletecektir.
Süreç sırasında yapılan muayenede olası uygunluğun oluşmadan önlenmesi
amaçlanır. İstatistiksel proses kontrol teknikleri bu amaç için kullanılır.
Spesifikasyonlara uymayan ürünler uygun olanlara karışmayacak şekilde
tanımlanmalıdır.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 25
Şekil 9. Muayene ve deney
2.4.10.4. Son Muayene ve Deneyler
İşletmede sevkiyat öncesi bitmiş ürünün tüm muayene ve test işlemleri
tamamlanmış olmalıdır. Bitmiş ürün üzerinde yapılan son kontrol ve deneyler
müşteri açısından gerekliliklere uygunluğun kanıtıdır. Yani son muayene ürünün
giriş ve proses içi kontrollarını da kapsayacaktır. Partinin müşteriye sevkinden
önce yapılan son kontrol sonuçları bir forma kaydedilmeli ve müşteriye
gönderilmelidir. Ürün belirlenmiş bütün muayene ve tesleri bitirilmeden
sevkedileyecektir.
2.4.10. 5. Muayene ve Deney Kayıtları
Tedarikçi ürünün belirlenen kabul kriterlerine göre muayene ve deneylerden
geçirildiğini gösteren kayıtları tutacak ve saklayacaktır. Ürünlerin bu kabul
kriterlerine göre kabul veya red edildiği kayıtlardan görülecektir.
2.4.11. MUAYENE, ÖLÇME VE DENEY TEÇHİZATININ KONTROLÜ
2.4.11.1. Genel
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 26
Tedarikçi, kullandığı muayene, ölçme ve deney ekipmanının kontrolü,
kolibrasyonu ve korunması için dökümante edilmiş prosedürler hazırlayacak ve
prosedürlere uygun çalışılmasını sağlayacaktır.
Muayene, ölçme ve deney ekipmanı ölçme belirsizliklerinin bilindiğinden ve
istenilen ölçme yeterliği ve tutarlığından emin olacak şekilde kullanılacaktır.
Muayenelerde kullanılan kalıp, mastar, şablon, test yazılımı vs belirli aralıklarla
kontrol edilmelidir.
2.4.11.2 Kontrol Prosedürü Tedarikçi:
a) Yapılacak ölçümleri ve istenilen doğruluğu belirleyecek ve gerekli doğruluk
ve hassasiyeti sağlayacak yeterlilikte uygun muayene, ölçme ve deney
ekipmanını seçecektir,
b) Teçhizatı belirli aralıklarla uluslar arası standartlara izlenebilir şekilde kolibre
etmelidir.
c) Teçhizatı tanımlamalı kullanımlarını takip etmelidir
d) Kabul kriterlerini, kontrol yöntemini, sonuçlarının olumsuz çıkması
durumunda alınacak önlemleri gösterecek bir sistem kurmalıdır.
e) Kolibrasyon sonuçlarını kayıt etmelidir.
f) Çevresel koşulları kalibrasyonlar ölçümler, testler ve muayeneler için uygun
tutmalıdır.
g) Teçhizatı, kalibrasyonunu geçersiz kılacak ayarlardan korumalıdır.
Şekil 10 : Muayene, ölçme ve deney teçhizatı
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 27
2.4.12. MUAYENE VE DENEY DURUMU Bir ürünün imal edilmesi sırasında sürecin çeşitli aşamalrında muaeyene
durumu açıkça tanımlanmalıdır. Muayene sonunda verilen karar işaretleme,
etiketleme vb. şekilde belirtilmelidir. Muayene sonucu iş emirleri etiketin üzerine
kaydedilip onaylanabilir. Muayene sonucunda spesifiaksyonlara uygun olmadığı
için red edilen ürünler kabul edilenlere karışmayacak şekilde tanımlanmalı ve
ayrılmalıdır.
2.4.13. UYGUN OLMAYAN ÜRÜNÜN KONROLÜ 2.4.13.1. Genel Belirlene gerekliliklere uymayan ürünün kullanımını önleyecek prosedürler
belirlenmeli ve uygulanmalıdır.
2.4.13.2. Uygun Olmayan Ürünün İncelenmesi ve Değerlendirimesi Şartlara uymayan ürünlerin uygun bir şekilde ayrılması gerekir. Uygun olmayan
ürünün değerlendirilmesine ilişkin sorumluluklar belirlenmelidir. Ürün:
- belirlenmiş şartları karşılamak için yeniden işleme tabi tutulabilir,
- tamir edilerek veya edilmeden standart dışı izin ile kullanılabilir,
- alternatif uygulamalar için kullanılabilir,
- red edilebilir ve hurdaya atılabilir.
Sözleşmede belirtilmişse uygunsuzluk müşteriye bildirilecektir. Değerlendirme
işlemleri kayıt edilecektir. Tamir edilmiş veya yeniden işleme tabi tutulmuş
ürünler tekrar muayene edileceklerdir.
2.4.14. DÜZELTİCİ VE ÖNLEYİCİ FAALİYETLER 2.4.14.1. Genel Tedarikçi uygun olmayan ürünün meydana geliş sebebini ve hatanın tekrarını
önlemek için gereken düzeltici faaliyetleri yapacak, dökümante edecek ve
bunların devamlılığını sağlayacaktır.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 28
Şekil 11. Düzeltici Faaliyetler
2.4.14.2. Düzeltici Faaliyetler - Müşteri şikayetleri ve uygun olmayan ürün raporları etkin bir şekilde ele
alınmalıdır.
- Uygunsuzluğun nedenleri araştırılmalı ve kayıt edilmelidir.
- Uygunsuzluğu ortadan kaldıracak düzeltici faaliyet belirlenmelidir.
- Düzeltici faaliyetlerin başlatıldığını ve sonuçlarının etkili olduğunu garantiye
almak için kontroller yapılmalıdır.
2.4.14.3. Önleyici Faaliyetler Potansiyel hataları tespit etmek için prosesler, standat dışı izinler, iç denetim
sonuçları, kalite kayıtları, servis raporları, müşteri şikayetleri v.b. gözden
geçirilmelidir. Önleyici faaliyet planları oluşturulacak ve uygulamaya
geçirilecektir. Üst yönetim de bilgilendirilmelidir.
2.4.15. TAŞIMA, DEPOLAMA, AMBALAJLAMA, DAĞITIM 2.4.15.1. Genel İşletme yönetimi, taşıma, depolama, ambalajlama, dağıtım için prosedürler
hazırlamalı, dökümante etmeli, ve prosedürlere uygun çalışılmasını
sağlamalıdır.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 29
Şekil 12. Taşıma, depolama , ambalajlama, dağıtım
2.4.15.2 Taşıma Ürünün taşıma sırasında hasar görmemesi ve bozulmaması sağlanmalıdır.
2.4.15.3 Depolama Belirli depo alanları oluşturulmalıdır. Depodan malzeme alma/verme kuralları ve
sorumlulukları belirlenmelidir. Depolar belli aralıklarla kontrol edilmelidir.
2.4.15.4 Ambalajlama Ürünün paketleme, muhafaza ve etiketleme şartları belirlenir.
2.4.15.5. Dağıtım Ürünün son muayeneden sonra korunması sağlanmalıdır. Sözleşmede
belirtilmişse ürün müşteriye ulaşana kadar korunmalıdır.
2.4.16. KALİTE KAYITLARI Tedarikçi kalite kayıtlarının tanımlanması, toplanması, indekslenmesi,
ulaşılması, dosyalanması, arşivlenmesi, korunması ve elden çıkartılması için
dökümante edilmiş prosedürler hazırlamalı ve prosedürlere uygun çalışılmasını
sağlamalıdır.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 30
Şekil 13. Kalite Kayıtları
Kalite kayıtları, ürünün beklenen kalite düzeyine ulaştığının ve kalite sistemi
unsurlarının etkili bir şekilde uygulandığının kanıtıdır. Kalite kayıtları, ürün
kalitesi ve kalite sisteminin işleyişi ilgili kayıtlar olmak üzere iki ana kategoriden
oluşur. Kayıtlar uygun şartlarda saklanmalıdır. Kolaylıkla eski kayıtlara
ulaşılabilir olmalıdır. Tutulan kayıtların ne zaman imha edileceği belirlenmelidir.
Müşteri, sözleşmede belirtildiği taktirde, istediği kayıtlara ulaşabilecektir.
2.4.17. KURULUŞ İÇİ KALİTE TETKİKİ İşletme yönetimi,kalite prosedürleri ve talimatlarının standart gerekliliklerine
uygunluğunu doğrulamak amacıyla kalite ile ilgili bütün çalışmaları sistematik
olarak denetlemelidir Denetimin bütün amacıda işletmedeki bütün çalışmaların
kalite sisteminin ana hedefine ulaşması amacıyla bütün doküman’te edilmiş
prosedürlere uygun olarak yapıldığının doğrulanmasıdır.
Denetim Kapsamı faaliyetlerin kalite sistemindeki önemine göre belirlenmelidir..
Denetimler,denetlenen bölüm sorumluları dışında kimseler tarafından
yapılmalıdır.
Denetim sonuçları yazılı hale getirilmelidir.
Sonuçlar denetlenen bölüm yöneticisine raporlanacak ve düzeltici faaliyetler
başlatılmalıdır.
Takip denetimlerde düzeltici faaliyetlerin etkinliği gözden geçirilmelidir. 4.18. EĞİTİM
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 31
İşletme yönetimi, kaliteyi etkileyen işlerde çalışan bütün personelin eğitim
ihtiyaçlarını sistematik olarak belirlemeli ve eğitimi gerçekleştirmek için prosedür
hazırlayarak çalışmalarını bu prosedüre göre yürütmelidir.
İşletme üst yönetimi, kalite sisteminin unsurlarını gereği gibi anlayabilmesi için
seminerlere katılmalı, yada literatürleri izleyerek bilgilenmeleri gerekmektedir.
Orta düzey yönetici ve mühendisler kendi uzmanlık konuları ile, genel olarak
kalite sistemi hakkında bilgilendirilmelidir.
Operatör düzeyinde ise tezgahların çalıştırılması, ölçü aleti ve cihazları,
spesifikasyonlar,çizimler ve kalite ile ilgili diğer dökümantasyon hakkında
eğitimler düzenlenmelidir.
Yıllık eğitim programı hazırlanmalı, ve eğitim kayıtları tutulmalıdır.
2.4.19. SERVİS Sözleşmede belirtilmişse, servis faaliyetlerinin yapılması, kontrol edilmesi ve
raporlanması için yazılı prosedürler oluşturulmalıdır.
2.4.20. İSTATİSTİK TEKNİKLER 2.4.20.1. İhtiyacın Tanımlanması Tedarikçi süreç yeterliliği ve ürün karakteristiklerinin belirlenmesi, kontrol
edilmesi, ve doğrulanması için ihtiyaçları tanımalyacaktır. Kusurlu ürün
oluşumunun engellenmesi ve kusura yol açan nedenlerin ortaya çıkartılamsında
istatistiksel teknikler oldukça yararlı olmaktadır. Bazı durumlarda ise müşteri,
işletmeye hangi parametreler için Kontrol Şeması ve Süreç Yeterliği çalışması
yapması gerektiğini bildirmektedir. Müşteri talebi yoksa, işletme hangi
parametreleri istatistiksel teknikler kullanarak kontrol altında tutacağını kendisi
belirlemelidir.
2.4.20.2. Prosedürler İstatistiksel metodun yerleştirilmesi ve kullanını için yazılı prosedürler
oluşturulacaktır.
2.5. TS/İSO 9000 : 2000 STANDARTLARI 2.5.1. GİRİŞ ISO 9000 Standartlarının içeriği ISO tarafından yeniden ISO 9000: 2000 ismiyle
güncelleştirilmiştir. 2000 revizyonu kalite alanındaki gelişmelerle ISO 9000
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 32
uygulamasından edinilen tecrübelerin göz önüne alındığı köklü değişimleri
içermektedir.
2.5.2. BELLİ BAŞLI DEĞİŞİKLİKLER ISO 9000 kapsamındaki standart sayısı azaltılmış, seçim ve kullanım açısından
kolaylık sağlanmıştır. Şu anda ana seri maksimum fayda için entegre bir paket
olarak kullanılacak şekilde hazırlanmış dört standarttan oluşmaktadır.
1. İSO 9000, Kalite Yönetim Sistemleri-Temel İlkeler ve Terimler;
2. İSO 9001, Kalite Yönetim Sistemleri-Gerekler (serideki tek belgelendirme
standardı )
3. İSO 9004, Kalite Yönetim Sistemleri-Performans Geliştirmenin Kuralları
4. İSO 19011, Kalite ve/veya Çevre Yönetim Sistemi İçin Kurallar (2002 yılında
yayınlanması hedeflenmektedir.
İSO 9000’in şu anda pek çok ülkede küçük ve orta ölçekli işletmelerin ilgisi
nedeniyle bu sektörlerde standatların daha kolay anlaşılır ve uygulanır olmasını
sağlamak için yapılan revizyonda dil açısından imalat sanayiine daha az
odaklanmış ve kullanıcıya kolaylık esas alınmıştır.
Pek çok kuruluş hala işlevsel, hiyerarşik bir yapıyla yönetilmekle birlikte, ürün ve
hizmetlerin üretim, satış ve temini çapraz-işlevsel işetme prosesleri ile ( cross
functional business process ) gerçekleştirilmektedir. Yani bu proseslerde bir çok
farklı kaynağım katkısı bulunmakta, istenilen sonucun yaratılabilmesi için bütün
bu prosesler birbirine eklemlenmektedir. İşte İSO 900: 2000 standartları da yirmi
maddelik lineer bir yapı öngören 1994 versiyonunun aksine, kuruluşların gerçek
işleyişlerini daha doğru yansıtan bir işletme modeli üzerine yapılandırılmıştır.
Bu yeni yapının temelini dört ana husus oluşturmaktadır: Yönetimin
Sorumluluğu, Kaynak Yönetimi, Ürünün Gerçekleşmesiyle Ölçüm, Analiz ve
iyileştirme
İSO 9000 serisinde “Kalite” olgusu müşteri ihtiyaçlarını karşılamanın ötesine
geçerek, müşteri tatminini arttırmaya yönelir. 2000 versiyonu ayrıca müşteri
tatmininin ölçülmesini öngörerek bu konunun altını bir kez daha çizmektedir.
Revize standartlarda üst düzey yönetimin kalite konusundaki sorumluluğu
genişletilmiş, buna personel ve müşterilerle iletişim şartı da eklenmiştir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 33
İSO 9000:2000 serisi sürekli iyileştirmeyi açıkça şart koşmaktadır. “Planla, Yap,
Kontrol et, Harekete geç” döngüsü revize standartların ayrılmaz bir parçasıdır.
İSO 9001 tasarlanırken İSO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standartlarıyla
maksimum uyum gözetilmiştir. İleride yayınlanacak olan İSO 19011 ise her
ikisine de uygulanacaktır.
2.5.3. 2000 REVİZYONUNUN BAŞLICA FAYDALARI Daha Az Kırtasiye: ISO 9000 serisi sadece altı dökümante prosedür
öngörmektedir. Yönetim, kuruluş ihtiyaçlarına göre başka hangi prosedürleri
dökümante edeceğini kendi belirleyecektir.
İSO 9000:2000 serisi kuruluşların gerçekteki işleyişlerine benzeyen bir işletme
proses modeli üzerine yapılandırılmıştır. Bu yeni yapıda daha etkili, uygulaması
ve denetlemesi daha kolay kalite sistemleri ortaya çıkmaktadır.
İSO 9000:2000 ve İSO 9004:2000 birbiriyle daha sıkı ilintilendirilmiş “tutarlı bir
ikili” olarak kuruluşları belgelendirmenin ötesine, yani Toplam Kalite Yönetimine
ulaştıracak sistemli bir yapı öngörmektedir.
Müşteri tatminin pekiştirilmesi, müşteri tatmininin ölçülmesi ve sürekli
gelişmenin öngörülmesi kuruluşları daha yeterli ve etkin hale getirecektir.
İSO 9000:2000 serisi müşteri ihtiyaçlarının ötesine geçerek, müşteri tatmininin
arttırılmasının altını çizmektedir. Bu revize stadartlar, Toplam Kalite Yönetimine
geçişte bir basamak olarak kullanılabilir. Esas alınan sekiz kalite yönetim ilkesi
ISO 9000 ve İSO 9004’te açıkça ortaya konulmaktadır. Bu ilkeler pek çok kalite
ödülünün arkasındaki temel kavramları da içermektedir.
2.5.4. İSO 9000:2000 ANA SERİSİ 2.5.4.1. İSO 9000 İSO 9000, ana satdarda giriş niteliğini taşımakta olup, kalite yönetim sistem
serisinin vazgeçilmez bir parçasıdır. İçerdiği temel bilgiler ve terminoloji
açıklamalı sayesinde diğer üç standardın daha iyi anlaşılıp, kullanılabilmesinde
önemli bir rol oynayacaktır.
2.5.4.2. İSO 9001 İSO 9001 bir kuruluşun, müşterinin ihtiyaçlarıyla mevzuat gereklerini karşılamak
yoluyla müşteri tatminini arttırabilmesi için kalite yönetim sisteminde ne gibi
şartları sağlaması gerektiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca belgelendirme
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 34
kuruluşları da dahil, kuruluş içi veya kuruluş dışından ilgili taraflar, kuruluşun
müşteri ihtiyaçlarını, mevzuat gereklerini ve kendi iç kurallarını ne ölçüde
karşılayabildiğini tespit etmek amacıyla İSO 9001’i kullanabilirler.
İSO 9001-9002/9003:1994 kullanıcıları artık tek bir standarda,yan, İSO
9001:2000’e yönlendirilmiş durumdalar. Dolayısıyla kuruluşun
belgelendirilmesinde sadece bu standart esas alınmaktadır. İSO 9001:2000,
1994 versiyonuna göre oldukça önemli farklılıklar içermektedir. Yeni versiyona
1994 versiyonundaki şartlar yanısıra aşağıdaki şartlar da eklenmiştir:
- Üst yönetimin iradesini ortaya koyması
- Kuruluşun proseslerinin tanımlanması
- Diğer proseslerle ilintilerin tanımlanması
- Kuruluşun prosesleri işletirken gerekli kaynaklara sahip olması
- Kuruluşun kalite yönetim sistemini sürekli geliştirebilmek için gerekli
proseslere sahip olması
- Müşteri tatmininin ölçülmesi
2.5.4.3. İSO 9004 İSO 9004’ün 1994 versiyonu farklı sektörlere yol gösteren bir dizi standarttan
oluşmaktaydı. İSO 9004: 2000 ise kalite yönetim sistemlerini mükemmelliğe
ulaştırmada araç olarak kullanılabilecek genel bir dökümandır.
Sekiz kalite yönetim ilkesini temel alan İSO 9004, bir kuruluşun performansını
her yönden geliştirmek için kalite yönetim sisteminin nasıl uygulanıp
kullanılacağı konusunda yönetime yol göstermeyi amaçlamaktadır. Bu
çerçevede kalite yönetim sisteminin kurulması, işletilmesi ve etkinilğinin sürekli
kılıınmasına dair bir takım ilkeleri içermektedir.
İSO 9004:2000 sadece müşteri memnuniyetini değil, aynı zamanda kuruluş
çalışanlarının, hissedarların, yatırımcılar, tedarikçiler ve diğer tüm ilgili
çerçeveler ile genel anlamda toplumun memnun edilmesini sağlamayı
amaçlamaktadır.
2.5.4.4. İSO 19011 Bu uluslar arası standart tetkike, teknik programların yönetimine, kalite ve çevre
yönetim sistemlerinin yürütülmesine dair esaslar ile kalite ve çevre yönetim
sistemlerinin tetkikinden sorumlu kişilerin niteliklerini ortaya koymaktadır.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 35
İSO 19011, öncelikle iç ve dış kalite ve/veya çevre yönetim sistem tetkiklerini
yürüten tetkikçi ve kuruluşlara yönelik olarak hazırlanmıştır. Bunlar dışında
uygunluk tetkiki alanında eğitim, akreditasyon ve standardizasyon hizmeti veren
kuruluşlar da bu standartandattan yararlanabilirler.
İSO 19011 yayımlanmasıyla İSO 19911-1, İSO 10011-2, İSO 10011-3, İSO
14010, İSO 14011 VE İSO 14012 standartları yürürlükten kalkacaktır.
İSO 19011 hem kalite, hem de çevre yönetim sistemlerinin tetkiki için
kullanılablecektir. Eski İSO 10011 standardı ise sadece kalite yönetim
sistemlerinin tetkiki üzerine ilkeker ortaya koymaktaydı. Ayrı ayrı veya entegre
halde kalite ve çevre yönetim sistemleri uygulayıp da kalite sistem tetkiklerini
birleştirerek yapmak veya ayrı ayrı kalite yönetim sistemi tetkiklerinde aynı
kuralları uygulamak isteyen kuruluşlar da bu standarttan faydalanabilirler.
İSO 19011, kalite ve çevre yönetim sistemlerine yönelik olmakla birlikte,
kullanıcı, eğer isterse diğer yönetim istemi tetkiklerinde de gerekli uyarlamaları
yaptıktan sonra, İSO 19011 kurallarını uygulayabilir.
Bunlara ilaveten, isteyen kişi ve kuruluşlar ürün spesifikasyonları, kanun ve
yönetmelikler vb. gereklere uygunluğun izlenmesinde İSO 19011’den
yararlanabilirler.
İSO 19011 çerçevesinde yönetim sistemi tetkikleri birleştirilerek tetkik
prosesinden edinilen bilgilerin yönetim sisteminin bütünü açısından
yorumlanabilmesi sağlanacak, iç ve dış tetkik faaliyetlerinin getirdiği zaman ve
maliyettten de tasarruf edilebilecektir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 36
3. KLİNGER YAKACIK VANA FABRİKASI
3.1. FABRİKA GENEL TANITIMI
YAKACIK VALF 16.01.1968 tarihinde İstanbul Ticaret Sicili’ne tescil edilerek 13
kurucu ortak tarafından kurulmuştur. Şirket ana sözleşmesi her tür
imalat,ithalat,satın alma ve ihracata imkan verecek şekildedir.
YAKACIK VALF, KLINGER lisansı ile üretim yapmaktadır.
YAKACIK VALF , Fabrikası 7500 metrekare alan üzerinde 4150 metrekare
kapalı alan,Genel Müdürlük binası 1500 metrekare,Montaj Bölümü 2250
metrekare kapalı alan olmak üzere Yakacık Kartal/İstanbul da 200 çalışanı ile
faaliyetini sürdürmektedir.
Satış teşkilatı Ankara,Adana,İzmir,Bursa ve İstanbul merkezde Bölge
Müdürlükleri seviyesinde çalışmalarını sürdürmektedir. Bayiler aracılığı ile
YAKACIK VALF ürünleri pazarlanmaktadır.
YAKACIK VALF müşterilerinin ihtiyaç duyduğu ancak kendisinin üretmediği
ürünleri en uygun şartlarla satın alarak müşterilerine sunar.
YAKACIK VALF’in mümessili olduğu firmalar ve ürünleri aşağıda sıralanmıştır:
Firmalar : Klınger AG Grubu Firmalar Armstrong INT Persta Bugattı Schlumberger InterApp Flowserve Esbe 3.2. ÜRÜNLER 3.2.1. Genel YAKACIK VALF piyasa ihtiyaçlarını optimum fiyat ve kalitede karşılamaktadır ve
sürekli modern donanım yatırımları yapmaktadır. Üretim teknolojisi ürünlerin
kalitesini arttırabilmek amacıyla her fırsatta geliştirilmektedir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 37
YAKACIK VALF aşağıdaki ürünleri imal etmektedir:
• Pistonlu Vanalar
• Denge Pistonlu Vanalar
• Çek Vanalar
• Küresel Vanalar
• Pislik Tutucular
• Seviye Göstergeleri
• Blöf Vanalar
• Kelebek Vanalar
• Manometre musluğu ve D8 musluk takımları
• Yangın ve sulama hidrantları
• Glob Vanalar
• Kondenstoplar
• Emniyet Vanaları 3.2.2. BAZI ÜRÜNLER 3.2.2.1. Küresel Vanalar Şekil 3.1. Küresel Vana
Küresel vanalarda akım kesme organı içi delik bir küredir. Bu kürenin tepesinde
bir kama yuvası bulumakta ve bu yuvaya oturan bir sürgü kolu döndürüldükçe
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 38
içi delik olan küre de birlikte dönerek vanayı açmakta veya kaptmaktadır. Delikli
küre ön gergi altında karşılıklı iki küresel halka yatağına oturmaktadır.
Şekil 3.2.küresel Vana Elemanları
3.2.2.2. Yerüstü Yangın Hidrantları Yakacık Yangın Hidrantları, dökme devir gövde, açma-kapama organı(vana),
vanaya kumanda eden mil, otomatik boşaltma donanımı (çek valf) ve hortum
bağlantı rakorlarından meydana gelir.
Kafa, (açma kapama diski), özel anahtar ile açma yönünde çevrildiğinde
hareket borusunu aşağı doğru hareket ettirir. Böylece subap, sitten ayrılarak
hidrant açılmış olur. Kafa, kapatma yönünde çevrildiğinde ise tersi hareketle
hidrant kapanmış olur.
Bu sistemin avantajı, kapatmanın ters yönde, yani aşağıdan yukarı olmasıdır.
Yani akış yönündedir. Subap, şebekeden gelen suyun basıncı altında
kaldığından mükemmel sızdırmazlık sağlar.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 39
Hidrantlarda su kullanma işi bittikten sonra, yani hidrant kapanınca, hidrant
içinde kalan su, çek valf sistemiyle otomatik olarak boşaltılmakta ve hidrant
dona karşı korunmaktadır.
3.3. ORGANİZASYON ŞEMASI
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 40
4. BÖLÜM : FABRİKADAKİ KALİTE KONTROL ORGANİZASYONU 4.1. GENEL TANITIM
Klınger’deki kalite kontrol uygulamalarının tamamı ISO 9001/1994 standardına
uygun olarak yapılmaktadır. Kaliteyle ilgili çalışmalar Kalite Güvence bölümü
tarafından yürütülmekte olup, bütün çalışanlarda da kalite bilincinin oluşumu
belli bir düzeye getirilmiştir. Kalite Güvence müdürü, Genel müdüre bağımlı
olarak çalışmaktadır.
Genel müdür, kalite politikasını ve hedefleri belirmede en yetkili kişidir. Kalite
Güvence Sisteminin etkinliğini değerlendirir ve gerekli olan düzeltici ve önleyici
faaliyetlerin başlatılmasında Kalite Güvence müdürüne destek verir. Genel
müdür, teknolojik gelişmeleri takip etmelidir. Hazırlanan el kitapları, prosedür ve
talimatları Genel müdür onaylar.
Kalite Güvence müdürü, kalite sisteminin uygulanmasından ve
geliştirilmesinden sorumludur. Kaliteyi etkileyen problemleri belirleyebilmelidir.
Belirlediği problemleri Genel müdüre haber verir. Kendi sorumluluk alanı
içerisinde prosedür ve iş talimatlarını belirler, kalite planları hazırlar ve onaylar.
Düzeltici faaliyetleri önerir, gerekirse uygular ve bu faaliyetlerin ne derecede
faydalı olduğunu denetler. Uygun olmayan malzemeyi kontrol altında tutulması
da Kalite Güvence müdürünün sorumluluğu altındadır.
Üretim müdürü, üretim kalitesinden doğrudan sorumludur. Kalite Güvencesi ile
ilgili kurallları ve koşulları sağlamakla yükümlüdür. Üretimi belirlenen kalite
karakteristiklerini gerçekleştirecek şekilde yönetmelidir.
Mühendislik müdürü kalite güvencesi ile ilgili kuralları ve koşulları sağlamalıdır.
Kaliteyi geliştirmeye yönelik öneriler getirmelidir.
Satış ve Pazarlama Bölümü müşteri şikayetlerinden Kalite Güvence
departmanını yazılı olarak haberdar eder. Satış ve Pazarlama müdürü müşteri
talep ve siparişleri aşamasında uygunluk ve kalite spesifikasyonlarının
belirlenmesi konusunda Kalite Güvence müdürü, Üretim ve Planlama müdürleri
ile ortak koordineli çalışmayı sağlamalıdır.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 41
Planlama müdürü kalite ile ilgili kuralları ve koşulları sağlamalıdır. Kalite el
kitabında yer alan kriterler dahilinde planlama yapmalıdır.
Satın Alma Bölümü ise YAKACIK VALF tarafından temin edilecek her türlü
hammadde, yarı mamul, mamul, ekipman, ölçü aleti, ve hizmetin kalite
spesifikasyonlarına uygunluğunun kontrolünde Kalite Güvence bölümüyle
işbirliği içinde çalışmayı sağlamalıdır.
4.2. KALİTE GÜVENCE BÖLÜMÜ ORGANİZASYONU Kalite Güvence bölümünde, Kalite Kontrol ve Kalite Güvence olmak üzere iki
ayrı şeflik mevcuttur. Kalite Kontrol bölümü tüm aşamalarda mamul/yarı
mamullerin kalite spesifikasyonlarına uygunluğunun tespitini yapmaya çalışır.
Kalite kontrol Elemanları bundan dolayı Kalite Kontrol Şefine bağımlı olarak
çalışmaktadırlar. Kalite Güvence şefi ise üretim sistemi üzerinde odaklanmıştır
ve sistemin kalitesini iyileştirme çalışmaları yapmaktadır. Kalibrasyon sorumlusu
Kalite Güvence şefine bağımlıdır.
Şekil kalite Güvencesi Bölümü Organizasyon Şeması
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 42
5.. KALİTE KONTROL İŞLEMLERİ 5.1. GİRİŞ KALİTE KONTROLÜ 5.1.1. Genel Amaç, tedarikçilerden sağlanan malzemelerin,hammaddelerin veya hizmetlerin
doğruluğu onaylanana kadar kullanımlarının engellenmesi ve sadece
gereksinimleri karşılayanların kabulünü sağlamaktır. Giriş kalite kontrol
işlemleri, 10.02 numaralı Giriş Kalite Kontrol prosedürü gerekliliklerini
sağlayacak şekilde yapılır. Bu prosedür, tedarikçilerden temin edilen,ürün
kalitesini direkt olarak etkileyen veya etkilemeyen her tür malzeme, hammadde
ve hizmeti kapsar.Bu prosedürün referansları, İSO 9001 Madde 4.10, Klinger’in
06.01 numaralı Satın alma prosedürü, ve 06.03 numaralı Tedarikçilerin Seçimi
ve Performanslarının Takibi prosedürüdür.
Giriş Kalite Kontrolü Nelere Uygulanır?
• Ürün Kalitesini Direkt Etkilemeyen Malzemeler :
Elektrik malzemeleri,makina yedek parçaları,yağlar ve kesme sıvıları,kesici
uçlar,kaynak elektrotları vs.
• Montaj ve Talaşlı İmalat Malzemeleri :
Yarı mamuller,hammaddeler,muhtelif servis ve hizmetler. Klinger’in temsil
ettiği ticari mallar.
• Dökümhane Hammaddeleri ve Yardımcı Malzemeleri :
Ferro alyajlar, kalıplama kumu ,bentonit ,kömür tozu,boyalar vs. Muhtelif
servis ve hizmetler.
• Hizmetler
• Eğitim, müşavirlik, teknik danışmanlık
• Servisler
CNC tezgahlar, spektrometre, bilgisayar sistemi, büro makinaları bakım
servisleri.
Yapılan Giriş Kalite Kontrol İşlemleri şunlardır:
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 43
5.1.2. Teslim Tedarikçi, ilgili partiyi YAKACIK VALF Ambar Sorumlusuna irsaliyesi ile birlikte
teslim eder.(Bu bir hizmet ise ilgili bölüm yöneticisi veya görevlendireceği bir
eleman nezaretinde alınır.)
5.1.3. Doğrulama Ambar sorumlusu teslim edilen malzeme için sırası ile aşağıdaki kontrol ve işlemleri
yapar:
• Gelen malzeme ile irsaliyesinin birbirlerine uygunluğunu kontrol eder.
• Verilen sipariş ile gelen malzemenin birbirine uygunluğunu kontrol eder.
• Sevkiyatın Taşıma Şartlarının uygunluğunu kontrol eder.
• Malzemenin onaylanmış tedarikçiden gelip gelmediğini listeden kontrol eder.
• Yukarıdaki kontrollerde bir uygunsuzluk tespit etmesi halinde Kalite Kontrol
Sorumlusuna uygunsuzluk raporu tutturur.
• Şayet uygunsuz bir durum yoksa; malzeme üzerine “Tanıtım Kartı”nı ve
“Kalite Kontrol Bekliyor” etiketini koyar.
• Malzemeyi kalite kontrol işlemi için kontrol sahasına “Malzeme Giriş Fişi”
formu ile birlikte sevk eder.
• Üretim bakımından gelen malzemeye acil ihtiyaç olması halinde ilgili form
üzerine ACİL yazarak bu durumu belirtir.
• Dökümhane hammaddelerinden H2 piki ve çelik hurda giriş kontrolü
spektrometrede analizine bakılarak yapılır. Analiz sonucu “Malzeme Kimyasal
ve Mekanik Özellikler Kontrol Raporu”‘na iliştirilir. Uygunsuzluk tespit edilmesi
halinde kaliteyi olumsuz yönde etkilemeyecek gibi ise bölüm yöneticisi
tarafından şartlı kabul yapılır.
5.1.4. Kontrol İşlemine Tabi Tutulmayan Malzemeler 5.1.4.1. Kontrolsüz Malzemenin Üretime Verilmesi Şartları Fason atölyelerden ve tedarikçilerden gelen malzemeler Giriş Kalite Kontrolüne
tabi tutulmadan üretim hattına alınarak kontrollü takiple nihai ürüne ulaşana
kadar izlenir. Malzemelerin kalite kontrolsüz olarak üretim hattına alınabilmesi
için malzemenin geldiği fason atölyenin/tedarikçinin aşağıda belirtilen şartları
sağlamış olması gerekmektedir.
• Firmasında kalite sisteminin oluşturmuş olması.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 44
• Parça teknik resminin gerektirdiği ölçü ve toleransları sağlayabildiğini
belgeleyebilmesi amacıyla, gönderdiği malları önce kendi bünyesinde Kalite
Kontrole tabi tutarak raporlaması ve bu raporların da YAKACIK VALF
bünyesinde yapılan kontrollerin sonuçlarıyla çelişmemesi.
• Kendi kalite kontrolünü yapabilecek gerekli ve yeterli ölçü aletlerine sahip
olması.
• Daha önce YAKACIK VALF’ e göndermiş olduğu, aynı malzemenin daha
önceki en az ardışık beş partisinin YAKACIK VALF Kalite Kontrol Bölümü
tarafından onaylanmış olması.
5.1.4.2. Kontrolsüz Malzemenin Üretime Verilmesinin Onayı Bu şartları sağlayan fason atölyenin/tedarikçinin malzemesinin
kontrolsüz içeri alınmasına Kalite Kontrol Şefi’ nin onayıyla karar verilir ve
onaylandığına dair “OK Kartı” ‘na Kalite Kontrol Şefi tarafından “KONTROLÜ
TAKİP” kaşesi basılır ve imzalanır. Kontrolü yapılmayan malzemeler, bu kartla
ürün içerisinde kullanılıp nihai ürünün son testleri yapılarak mamul ambarına
girmesine kadar izlenir
5.1.4.3. Kontrolsüz Malzemenin Sorunlu Olması Durumu Üretime verilen kontrolsüz malzemede sorun çıkması durumunda, ilgili bölüm
yöneticisi tarafından malzemenin kullanımı durdurularak Kalite Kontrol
Bölümüne bildirilir. Malzemeler Kalite Kontrol bölümü tarafından Kalite Kontrol
işlemine tabii tutulur.
5.1.5. Kalite Kontrol 5.1.5.1. Sertifika Kontrolü
‘’ Sertifika ile Kontrol Edilecek Malzemeler ‘’ listesinde yer alan malzemelere
yalnızca sertifika ve etiket kontrolü yapılır. Sertifikalar Kalite Kontrol Bölümünde
muhafaza edilirler. Sevkiyatla beraber sertifikası gönderilmemiş malzemeler için
ilgili tedarikçiden Ambar sorumlusu tarafından sertifika istenir ve parti ‘’ Kalite
Kontrol Bekliyor Kullanmayınız’’ kartı ile sertifikası gelene kadar bekletilir. Ancak
kullanımın acilliği ve sertifikanın temin edilemediği durumlarda ilgili partinin
standart veya resimlere göre kontrol edilerek, herhangi bir uygunsuzluk
görülmemesi durumunda ilgili Bölüm Yöneticisi,Üretim Müdürü ve Kalite
Güvence Müdürü’ nün ortak imzası ile şartlı olarak kabul yapılabilir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 45
Herhangi bir uygunsuzluk durumunda 5.1.6. Uygunsuzluklar bölümüne göre
hareket edilir.
5.1.5.2. Muayene ve Deneyler YAKACIK VALF kalite kontrolünde muayene seviyesi ‘’ Numune Alma Planları
Prosedürü’’ne göre belirlenir. % 100 kontrol edilmesi gereken özel parçaların
“Kontrol Planları”’nda ‘’% 100 Kontrol’’ ibaresi vardır. Ürün kalitesini direkt etkileyen montaj ve talaşlı imalat yarı mamulleri için “Kontrol Planı”, ürün kalitesini direkt etkileyen/etkilemeyen hammaddeler ve yardımcı malzemeler için “ Kontrol Formu” kullanılır.
“Kontrol Planı” ve “Kontrol Formu” ‘nda, ilgili partiye yapılması gereken tüm
muayene,deney ve testler tanımlanmıştır. İlgili muayene ve testler ‘’10.01
Ürünlerin Muayene ve Testleri Prosedürü’’ne göre gerçekleştirilirler.
Kalite kontrol bölümünde kullanımda olan bütün parçalara ait teknik
resimler,firma normları,çizelgeler mevcuttur. Ulusal ve uluslararası standartlar
ise gerekli olması halinde Mühendislik Müdürlüğü’nden temin edilir.
Teknik resim, Kontrol Planı ve Kontrol Formu’na göre ilgili kalite kontrol elemanı
tarafından yapılan kontrollerin sonuçları ‘’Giriş Kontrol Raporu’’na işlenir.
Kontrol sonucunda “Kalite Kontrol Bekliyor Kullanmayınız’’ etiketi kaldırılarak,
kabul olması durumunda ‘’ OK ‘’ kartı, red olması durumunda ‘’RED’’ kartı
konulur. Daha sonra “ Malzeme Giriş Fişi” de onaylanarak ambar sorumlusuna
teslim edilir.
Red edilen mallar kalite kontrol elemanları tarafından red sandıklarında toplanır,
aylık olarak sayılır, tasnif edilir ve bölüm yöneticilerine raporlanır.
Red edilen malzemelerin ne şekilde değerlendirileceğine bölüm yöneticileri
karar verirler. Red sandıklarından boşalan malzemeler hurda sahasında bölüm
yöneticilerinin incelemesi için bekletilir. Bundan sonraki işlemler ilgili bölüm
yöneticisinin sorumluluğu altındadır.
5.1.6. Uygunsuzluklar Yapılan kalite kontroller sonucunda herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmesi
halinde ilgili kalite kontrol görevlisi tarafından ‘’Kalite Kontrol Uygunsuzluk
Raporu’’ düzenlenir.
Tespit edilen uygunsuzluk, ürün kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecek
türden, minör bir uygunsuzluk ise;malzemeyi kullanacak olan ilgili Bölüm
Yöneticisi Şartlı Kabul önerisinde bulunabilir. Bu durumda ürün şartlı olarak
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 46
kabul edilebilir. Bu durumda, ilgili kalite kontrol elemanı tarafından uygunsuzluk
raporuna ilaveten ‘’Şartlı Kabul Formu’’ da düzenlenerek ilgili klasöründe
muhafaza edilir. Ayrıca parti üzerine de “Şartlı Kabul Kartı” eklenir.
Yapılan kontroller sonucunda tespit edilen kalite sapması ürün kalitesini
olumsuz olarak etkileyebilecek türden ise parti kalite kontrol tarafından RED
edilir ve parti Red sahasına alınır. Aynı zamanda ‘’Malzeme Giriş Fişi’’ ‘ne de
red miktarı işlenerek ambar sorumlusuna geri verilir. Red edilen parti ile ilgili
bütün sorumluluk (partinin red sahasından teslim alınması, YAKACIK VALF’e
fatura edilmemesinin takibi, tashih ettirilmesi veya ıskartaya ayrılması,% 100
kontrol ile seçilmesi vs.) o partiyi üreten, işleten yada satın alan bölüme aittir.
5.1.7. Uygun Olmayan Malzemenin Kayıt Edilmesi Giriş ve üretimin muhtelif aşamalarında tespit edilen uygunsuz parçalar bölümle
ilgili RED sandıkları doldukça Kalite Kontrol görevlileri tarafından açılarak
parçalar sayılır ve hata türlerine göre tasnif edilirler. Sonuçlar Kalite Güvence
Müdürlüğü tarafından “Iskarta Raporu “ ile raporlanır. Bu rapordaki sonuç kısmı
ilgili bölüm yöneticisi tarafından doldurularak Kalite Güvence Müdürlüğü’ne ve
Üretim Müdürü’ne verilir. RED sandıklarından çıkan uygunsuz parçalar hurda
sahasında toplanarak bölüm yöneticilerinin incelemelerine sunulur.
5.1.8. Tedarikçinin Yerinde Yapılan Giriş Kalite Kontrolü Tedarikçilerden sağlanan montaj ve talaşlı imalat malzemeleri, gerekli olduğu
durumlarda yerinde kalite kontrol yapılır. Satınalma Müdürü yerinde kontrol
yapılmasını sözlü olarak Kalite Kontrol bölümünden talep edebilir.
Kalite kontrol; ilgili teknik resim, spesifikasyonlar ve operasyon planları göz
önüne alınarak “10.01 Ürünlerin Muayene ve Testleri Prosedürü” ile “10.08
Numune Alma Planları Prosedürü” ne göre gerçekleştirilir.
Kontrol sonuçları “Giriş Kalite Kontrol Raporu” na yazılır. Uygunsuzluk
durumunda “Kalite Kontrol Uygunsuzluk Raporu” tutularak, “Uygun Olmayan
Ürünün Kontrolü Prosedürü” uygulanır. Uygun olan parti “OK” kartı ile
etiketlenir.
5.1.9.Dağıtım ve Dosyalama Yapılan muayene ve test sonuçları Kalite Güvence Müdürü’ne onaylatıldıktan
sonra ilgili bölüm yöneticilerine dağıtımları yapılır. Raporlar ilgili bölümlerde
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 47
dosyalanarak saklanır. Yapılan günlük kontroller ‘’Giriş Kontrol Raporu’’’na
günlük olarak işlenir ve Kalite Güvence Müdürlüğü tarafından dosyalanır.
5.2. PROSES İÇİ KALİTE KONTROLÜ
5.2.1. Genel Proses içi Kalite Kontrol işlemleri, 10.03 numaralı Proses içi Kalite Kontrol
Prosedürü gereklilikleri dahilinde yapılmaktadır. İşlemlerin amacı, İmalat
Proseslerinin ilgili teknik resim, norm, operasyon planları ve şartnamelere uygun
olarak yapılmasını garanti etmektir. Bu prosedür, YAKACIK VALF Prosesleri
sırasında yarı mamule operatör veya Kalite Kontrol Elemanları tarafından
yapılan tüm kalite kontrolleri kapsar. Prosedürün referansları, ISO 9001 Madde
4.10, 09.01 numaralı Dökümhane Prosesleri Prosedürü, 09.02 numaralı
Talaşlı İmalat Prosedürü ve 09.03 Montaj İşlemleri Prosedürüdür. Proses içi
Kalite Kontrol uygulamaları, ya operatörler tarafından, ya da kalite kontrol
elemanları tarafından uygulanmaktadır.
5.2.2. İmalatta Kalite Kontrol İhtiyacının Tespiti İmalattaki bütün operatörler işlem yaptıkları yarı mamullerin operasyon
planlarına göre ilgili kalite kontrollerini yapmak ve/veya yapılmasını
sağlamaktan ve onaylanmasından sorumludurlar.
Operasyon planlarında; döküm, talaşlı imalat ve montaj esnasında, hangi
kontrollerin hangi sıklıklarda kimin tarafından yapılıp onaylanacağı tespit
edilmiştir. Operatörler yaptıkları işlerin ilgili operasyon planlarında belirtilmiş
olan kalite kontrollerini yaparlar ve/veya Kalite Kontrol Elemanları tarafından
yapılmasını sağlarlar.
5.2.3. Kalite Kontrolün Gerçekleşmesi Kalite Kontrolün gerçekleşmesi; yarı mamulün kontrollerinin ilgili operasyon
planlarına göre yapılmasıyla olur.
Dökümhane bölümünde proses kontrolleri, otokontrol yetkisine sahip operatörler
tarafından ilgili formlar doldurularak yapılır. Otokontrolcülerin doldurduğu
formlar her iş günü bitiminde Dökümhane Kalite Kontrol elemanı tarafından
dosyalanır. Dökümhane proses kontrollerinde, otokontrolcüler aşağıdaki
formları kullanarak kontrol işlemlerini gerçekleştirirler
• Kalıp Teslim Formu
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 48
• Taşlama Kontrol Formu
• Maça Kontrol Formu
• Shell Kontrol Formu
• Markalama Kontrol Formu
• Analiz Kontrol Formu Dökümhane bölümündeki en önemli proses kontrolleri olan sıvı metal sıcaklığı,
malzemenin kimyasal analiz kontrolü ve maça kontrolü “ Dökümhane Prosesleri
Prosedürü” ne ve “Maça Kontrol Talimatı” na göre yapılır.
Spektrometre Analiz kayıtlarının Dökümhane Laboratuarı Otokontrolcüsü
tarafından kontrol edilerek hazırlanmasına ilave olarak bu kayıtlar her işgünü
sonunda Kalite Güvence Bölümünden görevlendirilen sorumlu kişi tarafından
kontrol edilerek kaşelenir.
Sıvı metal analizi ise “Analiz Tablosu”na göre ayarlanır.
Talaşlı İmalatta yapılan kontrollerin tipleri;
a) Seri Başlangıç Kontrolü
Yarı mamul işlemi için ilgili operasyon planlarında tespit edilmiş olan seri
başlangıç kalite kontrolleri, kalite kontrol elemanları tarafından yapılır. Kontrol
elemanları üzerine kritik ölçülerin işlenmiş olduğu teknik resimler ve kontrol
planlarını kullanırlar. Yapılan kontrol sonucunda herhangi bir uygunsuzluk
tespit edilsin veya edilmesin sonuç “Proses Kontrol Raporu” na kayıt edilir.
b) Ara Kontroller
Yarı Mamul işlemi için ilgili operasyon planlarında tespit edilmiş olan ara kalite
kontrolleri, ilgili sorumlular tarafından belirlenmiş aralıklarda ve miktarlarda
numune alarak yapılır. Yapılan kontrol sonuçları “Proses Kontrol Raporu” na
işlenir. Sonuçlar Kalite Kontrol bölümünde dosyalanır.
5.2.4. Muayene ve Deneyler Operasyon Planlarında hangi parçaya hangi muayene ve deneylerin
uygulanacağı tespit edilmiştir. Bu muayene ve deneyler “10.01 Ürünlerin
Muayene ve Testleri Prosedürü”ne göre yapılır.
5.2.5. Uygun Olmayan Yarı Mamuller
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 49
Yapılan kontroller sonucunda herhangi bir kalite sapması tespit edilirse, uygun
olmayan yarı mamul ile ilgili olarak ilgili Kalite Kontrol Elemanı tarafından “Kalite
Kontrol Uygunsuzluk Raporu” düzenlenir. Uygunsuzluk ilgili operatör tarafından
tespit edilmiş ise ilk amirine ve ilgili Kalite Kontrol Elemanına sözlü olarak haber
verilir. a) Tespit edilen uygunsuzluk ürün kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecek türden, minör bir uygunsuzluk ise; malzemeyi kullanacak olan ilgili Bölüm Yöneticisi şartlı kabul önerisinde bulunabilir. Bu durumda ilgili Bölüm Yöneticisi Üretim Müdürü ve Kalite Güvence Müdürü’nün ortak imzası ile ürün şartlı olarak kabul edilebilir. Bu durumda, ilgili kalite kontrol elemanı tarafından uygunsuzluk raporuna ilaveten ‘’Şartlı Kabul Formu’’da düzenlenerek ilgili klasörde muhafaza edilir. Ayrıca parti üzerine de “Şartlı Kabul Kartı” eklenir.
b) Tespit edilen uygunsuzluğun “Şartlı Kabul” şartlarına uymaması halinde tüm
parti veya partinin uygun olmayan bölümü red edilir ve “Red Kartı” asılarak Red
sahasında toplanır. Red edilen parti ile ilgili bütün sorumluluk (partinin red
sahasından teslim alınması, tashih ettirilmesi veya ıskartaya ayrılması, % 100
kontrol ile seçilmesi vs.) o partiyi üreten bölüme aittir.
c) Ürünün reddedilmesi halinde ürün red sahasına alınır. Reddedilen ürünün
tashih edilmesi kararı ilgili bölüm yöneticisi tarafından verilir. Tashih kararı
verilen ürünlerin üzerine “Tashih Bekliyor.” etiketi konur. Tashihi yapıldıktan
sonra ürünler yeni ürün kabul edilerek yeni ürünlere uygulanan tüm işlemlerden
ve kontrollerden geçerler.
5.2.7. Kayıtlar Uygun olmayan malzeme ile ilgili olarak tutulan “Kalite Kontrol Uygunsuzluk
Raporu” bilgisayar ortamındaki Veri tabanına işlenir.
5.2.8. Dağıtım ve Dosyalama “ Kalite Kontrol Uygunsuzluk Raporu” Kalite Güvence Müdürlüğü tarafından
tespit edilen ilgili birimlere dağıtılır ve ilgili bölümler tarafından değerlendirilerek
dosyalanır.
5.3. SON KONTROL İŞLEMLERİ 5.3.1. Genel Son Kontrol işlemlerinde amaç, ilgili operasyon planları ve teknik resimlere
göre son kontrol yaparak uygunsuz ürün ve alt parçaların sevkini engellemektir.
Son kontrol işlemleri, 10.04 numaralı Son Kontrol prosedürüne göre yapılır.
Bu prosedür Yakacık Montaj Bölüm’ ünden sevk edilecek ürün ve alt parçalar ile
Dökümhane’ den sevk edilecek ham parçalara operatörler veya Kalite Kontrol
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 50
Elemanları tarafından yapılan tüm kalite kontrolleri kapsar. Bu prosedürün
referansları, ISO 9001 Madde 4.10, Montaj İşlemleri Prosedürü, Dökümhane
Prosesleri Prosedürü ve Uygun Olmayan Ürünün Kontrolü Prosedürüdür.
Dökümhane temizleme makinası operatörü, dökümhaneden çıkan ham
parçaları Ambar Bölümü’ne teslim ederken; Montaj Ustabaşı’da ürünleri
Sevkiyat Ambarı’na teslim ederken ilgili kalite kontrollerinin yapılmasından
sorumludur.
5.3.2. . Kalite Kontrolün Gerçekleşmesi 5.3.2.1. Dökümhane Son Kontrol İşlemleri Dökümhane son kontrol işlemleri, ham parça teknik resimlerinde belirtilmiş olan
kritik ölçülere göre kalite kontrol görevlisi tarafından “Numune Alma Planları
Prosedürü” de kullanılarak yapılır. Sonuçlar “Son Kontrol Raporu” ‘na işlenir.
Ayrıca gün içerisinde Fabrika Ambarına teslim edilen parçalarla ilgili olarak; ilgili
otokontrolcü tarafından “ Dökümhane Ham Parça Kontrol Raporu” doldurulur.
5.3.2.2. Montaj Son Kontrol İşlemleri Montaj Son Kontrol işlemleri, ürünle ilgili ” Montaj Operasyon Planı” ve toplu
resimlere göre kalite kontrol elemanı tarafından “OK Etiketlerinin Yapıştırılması”
talimatına göre sevkiyat elemanları tarafından yapılır. Sonuçlar ”Ürün Son
Kontrol Raporu” ‘na kaydedilir. Basınç ile Sızdırmazlık ve Mukavemet kontrolleri
“Basınç ile Sızdırmazlık ve Mukavemet Kontrol Talimatı” ‘na göre yapılır.
Montaj Son Kontrol İşlemlerine ek olarak, her yılın altıncı ayı içerisinde yılda bir
kez, doğalgaz vanalarına , her boyuttan iki adet numune almak suretiyle, ”Açma
Kapama Tertibatı Testi Talimatı” ‘na göre test yapılır. Bu testin sonuçları,
”Açma-Kapama Test Raporu”‘na kaydedilir.
5.3.3. Uygun Olmayan Parçalar ve Ürünler Satınalma Bölümünün temin ettiği döküm ham parçalar ve Dökümhanenin
ürettiği parçalar için yapılan kontrollerde sapma tespit edilirse uygun olmayan
ürünler için Kalite Kontrol elemanı tarafından “ Kalite Kontrol Uygunsuzluk
Raporu” düzenlenir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 51
Münferit olarak ortaya çıkan uygunsuz parçalar “Kalite Kontrol Uygunsuzluk
Raporu” düzenlenmeksizin RED sandıklarında toplanır ve “ Iskarta Kayıt Formu”
ile kayda alınırlar. a) Tespit edilen uygunsuzluk ürün kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecek türden,minör bir uygunsuzluk ise; RED edilen malzeme için, kullanacak olan ilgili Bölüm Yöneticisi şartlı kabul önerisinde bulunabilir. Bu durumda ürün şartlı olarak kabul edilebilir. Bunun için, ilgili Kalite Kontrol Elemanı tarafından uygunsuzluk raporuna ilave olarak ‘’Şartlı Kabul Formu’’da düzenlenir ve klasöründe muhafaza edilir. Ayrıca parti üzerine de “ Şartlı Kabul Kartı” eklenir.
b) Tespit edilen uygunsuzluk, ilave operasyonlar ile tashih edilebilir veya
edilemez olmasına bakılmaksızın Kalite Kontrol Elemanı tarafından “Kalite
Kontrol Uygunsuzluk Raporu” düzenlenerek RED edilir. Parti veya partinin
uygunsuz olan bölümü üzerine “RED Kartı” koyulur, parçalar ilgili bölümün red
sahasına alınır. Red sahasına konulan parçalara ait yapılacak olan işlemlerin
(tashih,% 100 kontrol ile ayırma,ıskartaya ayırma) sorumluluğu o parçayı üreten
bölüme aittir.
İlgili bölüm red edilen parçaları red sahasından alıp gerekli olan tashih
işlemlerini gerçekleştirerek tekrar kalite kontrol amacıyla ambara teslim edebilir.
Tekrar yapılan kontrollerde tespit edilen uygunsuzluklar giderilmiş ise parti “OK
Kartı” ile sevk edilir. Tashih edilemeyenler ıskartaya ayrılarak RED
sandıklarında biriktirilirler.
5.3.4. Dağıtım ve Dosyalama Montaj bölümünde hazırlanan “Ürün Son Kontrol Raporu”, Dökümhane
bölümünde hazırlanan “Son Kontrol Raporu”, “Dökümhane Ham Parça Kontrol
Raporu” Kalite Kontrol Bölümünde ve ”Açma –Kapama Test Raporu” Kalite
Güvence Bölümünde dosyalanır.
5.4. İLK NUMUNE KONTROLÜ 5.4.1. Genel İlk numune kontrol işlemleri, İlk Numune Kontrol prosedürü gereklilikleri
dahilinde yürütülür.
İlk Numune Kontrol İhtiyacının Oluşması, YAKACIK VALF SAN. mamullerinde
kullanılmak üzere ;
a) Yeni dizayn edilerek YAKACIK VALF SAN. veya tedarikçi firmalarda üretilen
parçalar,
b) Daha önce dizaynı yapılmış ve halen üretimde kullanılan, fakat dizayn veya
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 52
tedarikçi firmanın değiştirilmiş olduğu parçalarda,
c) Yeni bir tedarikçi firmaya iş verilmesi halinde,
d) YAKACIK VALF’in mümessilliğini yaptığı ürünler ile ilgili olarak Satış ve
Pazarlama Müdürü’nün ihtiyaç duyması halinde,
İlk numune kontrolünün yapılması gereklidir.
İlgili Satınalma Müdürü / Sorumlusu numuneyi Kalite Güvence Müdürü’ ne
teslim eder. Kalite Güvence Müdürü, “İlk Numune Kontrol Formu” ‘na teslim
edilen numune ile ilgili olarak yapılması istenilen muayene, kontrol ve deneyleri
yazarak ilgili Kalite Kontrol elemanına numune ile birlikte verir. Kalite Kontrol
Elemanı; “İlk Numune Kontrol Formu” ’ nda belirtilmiş olan tüm kontrol ve
muayeneleri “10.01 Ürünlerin Muayene ve Testleri Prosedürü” ‘ne göre yapar.
5.4.2. İlk Numune Kontrol ve Muayene Sonuçlarının Değerlendirmesi Tüm kontrol ve muayeneleri tamamlanmış olan numune “İlk Numune Kontrol
Formu”, ölçüm ve diğer deney sonuçları ile birlikte Kalite Güvence Müdürüne
verilir.
a) Tespit edilen kontrol değerleri öngörülen tolerans sınırları içerisinde ise “İlk
Numune Kontrol Formu” üzerindeki “KABUL” kısmı işaretlenerek parçanın seri
olarak üretimine izin verilir.
b) Tespit edilen kontrol değerleri öngörülen toleranslar dışında, fakat tespit
edilen sapmalar emniyet, montaj ve fonksiyon açısından mamulün kalitesini
olumsuz yönde etkilemeyecek yönde değerlendiriliyor ise “İlk Numune Kontrol
Formu” üzerindeki “ŞARTLI KABUL” kısmı işaretlenerek parçanın seri olarak
üretimine izin verilir. Şartlı Kabul yapılan durumlarda Şartlı Kabulün gerekçesini
ve bu Şartlı Kabule bağlı olarak hangi düzenlemelerin ve döküman
revizyonlarının yapıldığını açıklayan bir tutanak hazırlanır ve onaylanır.
Kalite kontrol tarafından tespit edilen sapmaların giderilmesi
isteniyorsa,Numune tekrar ilk numune kontrolüne tabi tutulur.
c) Tespit edilen kontrol değerleri öngörülen toleranslar dışında ve tespit edilen
sapmalar emniyet, montaj ve fonksiyon açısından mamulün kalitesini olumsuz
yönde etkileyecek yönde değerlendiriliyor ise “İlk Numune Kontrol Formu”
üzerindeki “RED” kısmı işaretlenerek parçanın seri olarak üretimine izin
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 53
verilmez. Bu durumda ilgili parçanın mevcut hataları giderilerek, tekrar İlk
Numune Kontrolüne tabi tutulur.
5.4.3. İlk Numunelerin Muhafazası Daha sonra herhangi bir uygunsuzluk durumu ortaya çıkması halinde, özellikle
kalıp aşınmasının söz konusu olduğu parçalarda, karşılaştırma amacı ile ilgili
numuneler, üzerlerine “ Numune Tanıtım Kartı” asılmak suretiyle muhafaza
edilir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 54
6. ÜRÜNLERİN MUAYENE VE TESTLERİ 6.1. GENEL Ürünlerin muayene ve testleri, 10.01 numaralı Ürünlerin Muayene ve Testleri
Prosedürüne göre yapılmaktadır. Bu prosedürün amacı, tüm malzeme, yarı
mamul ve mamullerin gereksinimleri karşılayıp karşılamadığının tespitinde
kullanılacak olan yöntemlerin en güvenilir şekilde belirlenmesi, uygulanması ve
takip edilmesini sağlamaktır. Bu prosedür, rutin kalite kontrol işlemlerinde, ve
ürün tasarımı ve devreye alınması sırasında, yapılan tüm muayene ve deneyleri
kapsar. Prosedürün referansları, ISO 9001 Madde 4.10,10.02 Giriş Kalite
Kontrol Prosedürü, 10.03 Proses İçi Kalite Kontrol Prosedürü, 10.04 Son
Kontrol Prosedürü ve 10.05 İlk Numune Kontrol Prosedürüdür.
Yeni bir ürün devreye alınacağı zaman belirlenmiş kabul kriterlerinin hangi
muayene ve deneyler ile doğrulanacağı tespit edilir. Mevcut olmayan muayene
ve deney talimatları ise yetkili kişiler tarafından hazırlanır. Rutin Kalite Kontrol
faaliyetleri bu prosedür kapsamında belirlenmiş muayene ve deney talimatlarına
göre yapılır.
6.2. YENİ ÜRÜN DEVREYE ALINMASI Yeni bir ürün devreye alınması durumunda Kalite Güvence Müdürü, Üretim
Müdürü, Mühendislik Müdürü ve diğer ilgili Bölüm Yönetici/Sorumluları
tarafından mevcut talimatlar dışında yeni talimatlara ihtiyaç olup olmadığına
karar verilir ve eğer yeni talimatlara ihtiyaç var ise talimatın hazırlanması için
sorumlular belirlenir.
6.3. MUAYENE VE DENEY TİPLERİ a) Giriş Kalite Kontrol Aşamalarında Yapılan Muayene ve Deneyler :
Giriş Kalite Kontrol Muayene ve Deney Talimatları hazırlanırken hem
tedarikçinin hem de YAKACIK VALF ’İn kendi tecrübe ve deneyimleri göz önüne
alınır. Tedarikçinin yeterliliği, ürünün kritikliği ve YAKACIK VALF ’in ölçme
yeteneği de göz önüne alınarak muayene ve deneylerin kapsamları belirlenir.
b) Proses İçi Yapılan Muayene ve Deneyler :
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 55
Parçanın kritikliğine, makina ve ekipmanların yeterliliğine göre muayene ve
deneyler belirlenir. Tüm muayene ve deney işlemleri hangi aşamada yapıldığına
bakılmaksızın şu gruplara ayrılır :
1) Etiket / Sertifika Kontrolü : Tedarikçilerden gelen sertifika bilgilerinin
gerekliliklere uygunluğu “Etiket/Sertifika Kontrol Talimatı” ‘na göre kontrol edilir.
2) Göz Kontrolleri : Ürünün görüntü, çapak, yüzey kalitesi vs. özellikleri
kontrolünün, gerekli olması halinde ilgili kıyaslama numuneleri kullanılarak göz
ile yapılması “ Ham Parçanın Göz Kontrol Talimatı” ve “Mamullerin Gözle Son
Kontrol Talimatı”’na göre yapılır.
Göz kontrolü yapacak olan elemanlar gerekli eğitimi almış ve kıyaslama
kriterleri açısından ilgili numuneler ile desteklenmiştir.
3) Boyut Kontrolü : Yeterli hassasiyetteki ölçme alet ve cihazlarının kullanılarak
ürünün ölçüsel özellik kontrollerinin, ilgili kritik ölçüleri üzerine işlenmiş teknik
resim, operasyon kartları ve kontrol planlarına göre yapılması işlemidir.
4) Fiziksel (Mekanik) Özelliklerin Kontrolü : Yeterli hassasiyetteki ölçme alet ve
cihazlarının kullanılarak ürünün mekanik özellik kontrollerinin ilgili norm,
şartnamelere veya talimatlara göre yapılması işlemidir. “Metal Malzemelerin
Sertlik Ölçme Talimatı” ‘na göre ölçümler yapılır.
Mekanik testler ise “ Mekanik Özellikler Kontrol Talimatı” ‘na göre kontrol edilir.
5) Kimyasal Kontroller : Yeterli hassasiyetteki ölçme alet ve cihazlarının
kullanılarak ürünün kimyasal özellik kontrollerinin ilgili norm, şartnamelere veya
talimatlara göre yapılması işlemidir. “Spektrometre ile Analiz Talimatı” kullanılır.
6) Performans Kontrolleri : Ömür, sızdırmazlık, korozyon gibi testlerin yeterli
hassasiyetteki ölçme alet ve cihazlarını kullanılarak ürünün performans özellik
kontrollerinin ilgili norm, şartnamelere veya talimatlara göre yapılmasıdır.
Performans kontrollerinde “Basınç ile Sızdırmazlık ve Mukavemet Kontrol
Talimatı” ve “Açma-Kapama Testi Talimatı” kullanılır. Korozyon testi “Korozyon
Testi Talimatı” na göre yapılır. Sonuç “Korozyon Test Formu” kullanılarak
raporlanır.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 56
7) Deneme Üretimi : Temin edilen malzeme, ham parça, yarı mamul vs. ’den
birkaç adet numune alarak bu numune üzerinde üretim ve/veya montaj
işlemlerinin yapılarak parti hakkında karar verilmesi.
Yukarıda bahsi geçen kontrollerin hangi deney, ölçme aletleri ve cihazları,
mastarları vs. kullanılarak yapılacağı ilgili resimler ve kontrol planlarında
belirtilmiştir. Yazılı bir talimat hazırlanmasının uygun ve yeterli olmadığı
durumlarda eğitilmiş elemanlar kullanılır. Bazı durumlarda gerekli olması
halinde elemanlara kıyaslama için numune verilir.
6.4. MUAYENE VE DENEYLERİN YAPILMASI a) Tasarım Aşamasında Yapılan Muayene ve Deneyler : Tasarım planları
yardımıyla hangi muayene ve deneylerin yapılacağı belirlenir.
b) Periyodik Muayene ve Deneyler : Periyodik muayene ve deneyler planlara
göre yapılır. Bazı malzeme ve işlemler kritiktir. Bu tip durumlarda malzemenin
tedarikçisi değişmesi halinde “İlk Numune Kontrol Prosedürü” ’ne göre ilk
numune kontrolü yapılır. Bu kontrolün yapılarak tedarikçinin onaylanmasından
sonra, bu tedarikçi ile çalışıldığı sürece periyodik olarak performans muayene
ve testleri devam eder.
c) Rutin Muayene ve Deneyler : Günlük imalat devam ederken önceden
belirlenmiş zamanlarda muayene ve deneyler yapılır. Ne zaman hangi miktarda
hangi numune alma planına göre hangi muayene ve deneylerin yapılacağı
parçanın ilgili operasyon kartı,teknik resmi ve kontrol planında tanımlanmıştır.
6.5. MUAYENE VE DENEY SONUÇLARI Herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmesi halinde, uygunsuzluğu tespit eden
eleman ilgili Kalite Kontrol Elemanına haber vererek “Kalite Kontrol
Uygunsuzluk Raporu” ‘ nun düzenlenmesini sağlar. Uygunsuzluğun temel
sebepleri araştırılarak gerekli görülen durumlarda düzeltici ve önleyici faaliyetler
başlatılır. Daha sonra yapılması gereken işlemler ilgili bölümlerin Kalite Kontrol
Prosedürleri’nde tarif edilmiştir.
Kalite Güvence Müdürü yapılan kontrol sonuçlarına göre uygunlukları
değerlendirerek tedarikçi veya işleme uygulanacak muayene ve deney
kapsamını daraltabilir. Ancak yapılan daraltma sonucunda ürün kalitesinde
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 57
herhangi bir uygunsuzluk olup olmadığı Kalite Güvence Müdürü tarafından takip
edilir.
6.7. MUAYENE VE DENEY KAYITLARI İlk Numune kontrollerinde kritik ölçü değerleri kayıt edilir. Muayene ve deney
sonuçları aynı ölçü için , farklı numunelerden alınan ölçüm değerlerinin ortalama
değeri alınarak “Proses Kontrol Raporu” ‘na kayıt edilir. Uygunluk “O.K. Kartı”
ile de gösterilir.
Muayene ve Deney sonuçlarının uygunsuz olması halinde, uygunsuz ölçüm
değerleri ve var ise diğer kritik ölçüm değerleri “Kalite Kontrol Uygunsuzluk
Raporu” ‘ nda belirtilir.
MUAYENE VE DENEY AKIŞ
ŞEMASI
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 58
7. NUMUNE ALMA 7.1. Genel YAKACIK VALF’de yapılan muayeneler, genellikle örnekleme muayenesidir.
YAKACIK VALF’ de yapılan Son Kontrol (Dökümhane), Giriş Kontrolü (Yan
Sanayi ve Satın Alma) ve Ürün Son Kontrolünde (Montaj) Numune Alma
esasına göre yapılan kontrollerde, numunelerin bir plan dahilinde alınarak,
alındıkları partiyi sağlıklı bir şekilde temsil etmelerini sağlamak amacıyla
Numune Alma Prosedürü oluşturulmuştur.
• Numune Alma Planları :
Parti büyüklüğüne ve uyguladığımız Muayene seviyesine göre kaç adet numune
alınacağını belirten Çizelgelere / Planlara Numune Alma Planları denilir
Ulusal veya Uluslararası belli bir standartta tespit edilmiş verilere / prensiplere
ve çizelgelere / planlara göre parti büyüklüğünü ve muayene seviyesini dikkate
alarak numune alınmasına Numune Alma Planlarına Göre Numune Alma
denilir.
Kalite Güvence Müdürlüğü, hangi numune alma planına göre numune
alınacağını belirlemekten sorumludur.
7.2. Numune Alma Planına Göre Numune Alma Kavramı
Numune Alma Planları olasılık hesaplarına göre oluşturulur.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 59
Numune Alma Planları, alınacak numune sayısını, bir partinin tümünün kabul
edilebilmesi için müsaade edilen maksimum uygunsuz parça sayısını ve aynı
partinin tümünün reddedilebilmesi için minimum uygunsuz parça sayısını
gösterir.
Numune Alma Planlarında belirtilen alınacak numune sayıları ve bu sayılar için
maksimum ve minimum uygunsuz parça sayıları (OK veya Red sayıları, yani
OK ve RED kriterleri) o partinin tümünün hiç risksiz olarak OK veya Red
edileceği anlamına gelmez.
Numune Alma Planları az olmakla birlikte belirli bir hata riski taşırlar.
Ancak dikkatli bir şekilde hazırlanan numune alma planlarında bu hata riski
oldukça büyük ölçüde azaltılmıştır.
7.3. Muayene Seviyesi Kavramı Bu kavramı bir örnekle açıklayalım:
Parti büyüklüğü 2000 adet olsun.
Bu 2000 adetlik partiden,
• 50 adet veya,
• 125 adet veya,
• 200 adet
numune alabiliriz.
50 adedin partinin tümünü temsil etme kabiliyeti 125 adedinkinden daha azdır.
Bu bakımdan 50 adet numune ile yapılan muayene, 125 adet ile yapılan
muayeneden daha zayıf / daha gevşek muayenedir.
200 adedin partinin tümünü temsil etme kabiliyeti 125 adetten ve 50 adetten
daha fazladır. Bu bakımdan 200 adet numune ile yapılan muayene, 125 ve 50
adet ile yapılan muayeneden daha sıkıdır.
Yukarıdaki örneği sıraya dizersek,
• 50 adet numune ile yapılan muayeneye Gevşek Muayene Seviyesi
• 125 adet numune ile yapılan muayeneye Normal Muayene Seviyesi
• 200 adet numune ile yapılan muayeneye Sıkı Muayene Seviyesi denir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 60
Özet olarak Muayene Seviyesi, yapılan muayenenin ne derecede gevşek,
normal veya sıkı seviyede (yani az, orta veya yüksek sayıda numune üzerinde)
yapıldığını belirtir.
Başka bir ifadeyle muayene seviyesi, alınan numune sayısının partideki bozuk
parçaları yakalayabilme kabiliyetidir.
7.4. Kabul Edilebilir Kalite Seviyesi Kavramı Kabul Edilebilir Kalite Seviyesi, seçilen kalite seviyesinin veya diğer bir ifadeyle
Muayene / Kontrol edilen partiden alınan numunelerin sayısının sebep olduğu;
bozuk parça yakalayamama riskinin ne oranda olduğunu ifade eder.
Kabul Edilebilir Kalite Seviyesine “Acceptable Quality Level = A.Q.L” denilir.
A.Q.L – 1.0
A.Q.L – 1.5
A.Q.L – 2.5 olarak ifade edilen Kabul Edilebilir Kalite
Seviyelerinde, bozuk parça çıkma riski
A.Q.L – 4.0 sırasıyla %1.0, %1.5, %2.5, %4.0, %6.5 ve %10’dur.
A.Q.L – 6.5
A.Q.L – 10
YAKACIK VALF’ de bu prosedür kapsamında olan tüm Kalite Kontrol
Faaliyetlerinde Kabul Edilebilir Kalite Seviyesi (A.Q.L) “Parti Büyüklüklerine
Göre Kod Harf Seçimleri ve Numune Alma Planları” çizelgesindeki tüm
muayene tiplerinde (Gevşek, Normal, Sıkı) “6.5” olarak kullanılmaktadır.
7.5. Harf Seçimi TS 2756 Standartlarında, alınacak numune büyüklüğünü (muayene / kontrol
edilecek parçaların sayısını) belirleyen kilit parametre Harf Seçimidir.
Harf Seçimi hem parti büyüklüğüne hem de muayene seviyesine bağlıdır.
Harf Seçimini aşağıdaki örnekle izah edelim:
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 61
Par t i Büyükl üğüAdet S- 1 S- 2 S- 3 S- 4 I I I I I I2 - 8 A A A A A A B9 - 15 A A A A A B C16 - 25 A A B B B C D26 - 50 A B B C C D E51 - 90 B B C C C E F91 - 150 B B C D D F G151 - 280 B C D E E G H
Özel Muayene Sevi yel er i Genel Muayene Sevi yel er iMUAYENE SEVİ YELERİ
Örnek 1:
Parti Büyüklüğü =100 adet olsun, uygulayacağımız Genel Muayene Seviyesi II
(Normal) olsun.
Bu durumda seçeceğimiz harf F olur.
Örnek 2:
Parti Büyüklüğü = 250 olsun, uygulayacağımız Genel Muayene Seviyesi II
(Normal) olsun.
Bu durumda seçeceğimiz harf G olur.
7.6. Numune Sayısı Belirleme
Harf Seçimi (Kod Harfi Seçimi) yapıldıktan sonra, seçilen harfe göre alınacak
Numune Sayısı aşağıdaki tablodan bulunur.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 62
Kod NumuneHar f i Sayı sı
AdetA 2B 3C 5D 8E 13F 20G 32H 50
Yukarıdaki 1. Örnek için:
F için 20 adet Numune
Yukarıdaki 2. Örnek için:
G için 32 adet Numune alınır.
Sonuç olarak, NORMAL (II) Muayene Seviyesine göre, 100 adetlik bir parti için
20 adet Numune, 250 adetlik bir parti için 32 adet numune alınır.
7.7. Muayene Seviyeleri Değiştirme Yöntemi
Birbiri peşi sıra partilerden alınan numunelerde yapılan kontrol sonucunda
sağlam ve bozuk (yani kabul edilen ve reddedilen ) parçaların seyri istikrarlı –
birbirine yakın – çıkarsa; prensip olarak muayene seviyesi gevşetilir.
Kontrol sonuçları birbirinden farklı yani istikrarsız çıkarsa; prensip olarak
muayene seviyesi sıklaştırılır.
Bu uygulamaya Switching veya Muayene Seviyelerini Değiştirme Yöntemi denir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 63
YAKACIK VALF’ de Switching yöntemi,
• Son Kontrolde (Dökümhane) ve Giriş Kontrolünde (Yan Sanayi ve Satın
Alma) farklı,
• Ürün Son Kontrolünde (Montaj) farklı olarak aşağıda açıklandığı şekilde
uygulanır.
Son Kontrolde (Dökümhane) ve Giriş Kontrolünde (Yan Sanayi ve Satın Alma)
Switching:
Kontrole Normal (II) Seviyesi ile başlanır.
Birbiri peşi sıra 5 partide sonuçlar istikrarlı (Kabul sınırları içinde birbirine yakın)
çıkarsa; Gevşek (I) Muayene Seviyesine geçilir ve Gevşek’ de devam edilir, ta
ki bir problem çıkıncaya kadar.
Yani kabul sınırları dışına çıkıldığında derhal Sıkı (III) Muayene Seviyesine
geçilir.
Sıkı’ da birbiri peşi sıra 10 parti problemsiz (Kabul sınırları içinde birbirine yakın
sonuçlar) seyrederse; Normal (II) Muayene Seviyesine geçilir.
“Son Kontrol Raporu (Dökümhane)” ve “Giriş Kontrol Raporu (Yan Sanayi ve
Satın Alma)” bu yöntem kullanılarak hazırlanır.
Hangi muayene seviyesinde kontrol edilirse edilsin, kabul sınırları dışında hatalı
parça veren parti reddedilir. Ya %100 ayıklanmak üzere Tedarikçi’ ye iade edilir,
veya YAKACIK VALF’ de %100 kontrol edilerek ayıklanır.
Ürün Son Kontrolünde (Montaj) Switching:
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 64
Ürün Son Kontrolünde Sıkı (III) Muayene Seviyesi ile kontrole başlanır, birbiri
peşi sıra 5 partide sonuçları istikrarlı (Kabul sınırları içinde birbirine yakın)
çıkarsa; Normal (II) Muayene Seviyesine geçilir ve Normal’ de devam edilir, ta ki
bir problem çıkıncaya kadar. Yani kabul sınırları dışına çıkıldığında derhal Sıkı’
ya geçilir. Sıkı’ da birbiri peşi sıra 10 parti istikrarlı seyrederse Normal’ e geçilir.
“Ürün Son Kontrol Raporu (Montaj)” bu yöntem kullanılarak hazırlanır.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 65
8.İSTATİSTİK TEKNİKLER 8.1. Genel İstatistik Teknikleri İstatistik Teknikler prosedürü aracılığıyla gerçekleştirilir.
Bu prosedürün referansı, ISO 9001 Madde 4.20’dir.
İstatistik, çeşitli karakterlere sahip olan problemlere uygun çözümler bulmak
amacıyla geliştirilmiş yöntemler topluluğudur.
İstatistiksel tekniklerin seviyesi kullanıcıların bilgi seviyesine göre uygun
düzeyde hazırlanmış olup olası manuel hesap hatalarının önüne geçmek
amaçıyla gerekli software’lar ile desteklenmiştir.
Bütün kalite kontrol elemanları, üretim bölümü sorumluları ve çalışanları bu
prosedürün kullanıcılarıdır.
Modern kalite anlayışının en önemli metodlarından biri İstatistiksel Metodlarıdır.
Bu metodlar sayesinde nisbeten az sayıda kalite kontrol kadrosu ile imal edilen
mamul partisinin hemen hemen tamamı hakkında oldukça sağlıklı bilgi sahibi
olunabilir. Bu metodlar YAKACIK VALF’te aşağıdaki maksatlarla
uygulanmaktadır.
• Makina Yeteneği Analizi
• Proses Yeteneği Analizi
8.2. Makina Yeterlilik Analizi Bu metodla aynı makina ayarı, aynı iş zamanı, aynı tezgah operatörü, kısaca
makina dışındaki tüm parametreler aynı ve sabit tutularak sadece makinadan
gelen değişkenliklerin etkisi bulunmaya çalışılır.
Özellikle yeni devreye giren, ciddi bir revizyon geçiren ve ürettiği parçalar çok
ehemmiyetli olan makinalar için Makina Yeterlilik Analizi yapılır.
8.2.1. Uygulama Şekli İlk önce Yeterlilik Analizi yapılacak olan makina/makinalar Üretim Müdürü ve
ilgili bölüm sorumlusu tarafından işleyeceği parça ve ölçüsü de belirlenerek,
Kalite Güvence bölümüne bildirilir.
Söz konusu makina için ayarları yapıldıktan sonra birbiri ardına en az 30
numune alınarak okunan karakterisitik değeri “Tezgah Yeteneği Çalışma
Tablosu” formuna işlenir. Okunan bu değerler Kalite Güvence bölümü
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 66
tarafından bilgisayarda ki veritabanına ve istatistik programına girilerek.
Değerlendirme raporu “Makina Yeterlilik Analizi” çıktısı bilgisayardan alınır.
Alınan rapor sonucunda Cm, Cmk, Cmküst Cmkalt değerlerine bakılarak makina
yeterliliği hakkında karar verilir.
Cm : Prosesdeki Yayılımı
Cmk : Hem prosesdeki yayılımı hemde ortalamanın hedeflerden sapmasını
kontrol etmektedir.
Söz konusu değerlerin hesaplanışı ve yorumu :
σ6__ ToleransToplamBelirlenenCm = ; Makina yeterliliği kontrol katsayısı
σ3_ XÜstLimitBelirlenenCmküst
−= ; Üst Proses Kontrol İndisi
)___( altüst CmkveyaCmkMinCmk =
dartSapmaS tan=σ ; nxxi∑ −
=2)(
OrtalamaAritmetikX _= ; nX i∑=
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 67
HacmiÖrneklemn _=
Bu formüller ile yapılan hesaplamalar sonucunda çıkan rakamların
yorumlanması aşağıda özetlendiği gibidir.
Cm ve Cmk < 1 ise Makina yetersiz
1.33 > Cm ve Cmk ≥ 1 ise Makina kabul edilebilir
Cm ve Cmk > 1,33 ise Makina yeterli
6.2. Proses Yeterlilik Analizi
Proses yeteneği etüdü seri imalat şartlarında belli bir
ölçü üzerinde yapılır. Proses yeteneği “bir prosesin
sağlayabildiği en az kalite değişkenliği” olarak
tanımlanabilir.”
Proses yeteneği insan, cihaz, materyal, metod ve çevre
faktörlerine bağımlı olup bu faktörlerin değişiminden
etkilenmektedir. Bir prosesin üretim yeteneğini
tanımlama yollarından biride Proses Yeterlilik Analizi’dir. 6.2.1. Uygulama Şekli
Proses yeterlilik analizi seri imalat şartlarında belli bir ölçü üzerinde
yapılır. Proses yeterlilik analizi seri imalat sürerken belirli
periyotlarda (Örneğin her 30 Dk. da ard arda 5 veya her n adet
parçadan sonra 5’er adet numune alınır) alınan numune grupları –
en az 10 adet numune grubu - üzerindeki ölçüler “20.01-F03 Proses
Yeteneği Çalışma Tablosu” formuna işlenir.
Düzenlenen bu formlar Kalite Güvence Bölümü’ne gönderilir. Burada
değerler bilgisayarda ki veritabanına ve istatistik programına girilerek.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 68
Değerlendirme raporu “20.01-F04 Proses Yeterlilik Analizi” çıktısı
bilgisayardan alınır.
Alınan rapor sonucunda Cp, Cpk, Cpküst, Cpkalt değerlerine bakılarak proses
yeterliliği hakkında karar verilir.
Cp : Prosesdeki Yayılımı
Cpk : Hem prosesdeki yayılımı hemde ortalamanın hedeflerden
sapmasını kontrol etmektedir.
Alınan rapor Kalite Güvence Müdürü tarafından onaylanarak bir kopyası ilgili
bölüm sorumlusunda orjinali Kalite Güvence Bölümü’nde dosyalanır
Söz konusu değerlerin hesaplanışı ve yorumu :
σ6__ ToleransToplamBelirlenenCp = ; Proses yeterliliği kontrol katsayısı
σ3_ XÜstLimitBelirlenenCpküst
−= ; Üst Proses Kontrol İndisi
σ3_ AltLimitBelirlenenXCpkalt
−= ; Alt Proses Kontrol İndisi
)___( altüst CpkveyaCpkMinCpk =
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 69
NX
X i∑=
dartSapmaS tan=σ ; 1)( 2
−
−= ∑
Nxxi
.__ OrtÖrneklemAltX i =
.___ OrtrıOrtalamalaÖrneklemAltX =
SayisiGrupÖrneklemAltN ___=
Bu formüller ile yapılan hesaplamalar sonucunda çıkan rakamların
yorumlanması aşağıda özetlendiği gibidir.
Cp ve Cpk < 1 ⇒ Proses yetersiz
1.33 > Cm ve Cmk ≥ 1 ⇒ Proses kabul edilebilir
Cm ve Cmk > 1,33 ⇒ Proses yeterli
Bulunan bu değerler sonucunda yetersiz çıkan makina / tezgahlar için gerekli
düzeltici-önleyici faaliyet açılarak makina / tezgahın kabul edilebilir seviyeye
gelmesi sağlanır.
6.3. Diğer İstatistiksel Metodlar
Makina Yeterlilik Analizi, Proses Yeterlilik Analizi dışında diğer istatisitksel metodlar – Pareto, Regresyon, Korelasyon, Hipotez Testleri gibi teknikler gerektiğinde çeşitli raporlarda, hata analizi ve etüdlerinde Kalite Güvence Bölümü tarafından kullanılabilir.
www.koumakina2001.8m.com
Deniz BAŞAR 70
7. Dağıtım ve Dosyalama
Kullanılan istatistiksel tekniklerle ilgili olarak üretilen kayıtların orjinal nüshaları
Kalite Güvence Bölümü’nde birer kopyası ise ilgili bölümde bulanacaktır. Ayrıca
bu analizler ile ilgili bütün bilgiler Kalite Güvence