kİmya tyt - 2. kİtapcapyayinlari.com.tr/demo/kimya-2.pdf · kİmya: 2.kİtap 6 kütlenin korunumu...

KİMYA

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK10. SINIF OKULA YARDIMCI

KONU ANLATIMLISORU BANKASI

TYT - 2. KİTAP

› Kimyanın Temel Kanunları› Mol Kavramı› Kimyasal Tepkimeler› Karışımlar› Asitler, Bazlar, Tuzlar› Kimya Her Yerde

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK10 SINIF

OKULA YARDIMCIKONU ANLATIMLI SORU BANKASI

ISBN978 – 605 – 2273 - 81 - 4

Genel Yayın YönetmeniOğuz GÜMÜŞ

EditörlerHazal ÖZNAR - Uğurcan AYDIN

DizgiÇAP Dizgi Birimi

Kapak TasarımÖzgür OFLAZ

1. BaskıKasım 2018

İLETİŞİMÇAP YAYINLARI

Ostim Mah. 1207 Sokak No: 3/C–DOstim / Ankara

Tel: 0312 395 13 36Fax: 0312 394 10 04

[email protected]/capyayinlari

facebook.com/capyayinlari

Bu kitabın her hakkı Çap Yayınlarına aittir. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre Çap Yayınlarının yazılı izni olmaksızın,

kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi bir yöntemle basılamaz, yayınlanamaz,

bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz ve dağıtım yapılamaz.

SUNU

Sevgili Öğrenciler,

Gelecekteki hayatınızı şekillendirmek, düşlediğiniz bir yaşamı kur-mak için üniversite sınavını başarıyla atlatmanız gerektiğini biliyorsu-nuz. Bu bilinçle yoğun bir ders çalışma sürecinden geçmektesiniz. Böy-lesine önemli bir sınavı başarıyla atlatmanın en temel şartlarından biri sınavın ruhunu anlamak ve bu çizgide hazırlanmış kitaplardan yeterince faydalanmaktır.

Bizlerde gayretlerinize destek olmak, çalışmalarınızı daha verimli hâle getirmek amacıyla sınav ruhuna uygun elinizdeki fasikülleri hazır-ladık.

Kitaplarımız, Talim Terbiye Kurulu’nun en son yayımladığı öğretim programında yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Özgün bir yaklaşım ve titiz bir çalışmanın ürünü olan eserlerimizin ana yapısı şu şekildedir:

Kazanımlara ait bilgiler konu sayfasında verilmiştir. Özet konu an-latımından sonra örnek çözümlerine geçilmiş ve bu bölüm standart so-rular ve çözümleri ile ÖSYM tarzı sorular ve çözümleri olmak üzere iki kısımdan oluşturulmuştur. Buradaki amacımız konu ile ilgili soru çeşitle-rine hâkim olduktan sonra ÖSYM'nin son yıllarda sorduğu ve sınavlarda çıkma olasılığı yüksek soru türlerine yer vermektir. Örnek çözümlerin-den sonra da pekiştirme testleri bulunmaktadır. Bölümün tamamı bitti-ğinde ise tüm ünitenin özetini bulabilirsiniz. Konuyu özetledikten sonra Acemi, Amatör, Uzman ve Profesyonel adı altında dört farklı zorluk dü-zeyinde çoktan seçmeli soruların bulunduğu karma testlere yer verilmiş-tir. Arkasından ÖSYM'den Seçmeler adı altında son yıllarda üniversite giriş sınavlarında sorulmuş seçme sorular yer almaktadır.

Kitabımızdaki testlerin tamamını VİDEO ÇÖZÜMLÜ hazırladık. Yayınevimize ait olan akıllı telefon uygulamasını (çApp) kullanarakvideo çözümlerine ulaşabilirsiniz.

Kitaplarımızın eğitim öğretim faaliyetlerinizde sizlere faydalı olması ümidiyle, hepinize başarılı, sağlıklı ve mutlu bir gelecek dileriz.

ÇAP YAYINLARI

KİTABIMIZI TANIYALIM

KONU

12

56

7

3

4

KARMA TESTLER

ÖSYMʼden SEÇMELER

STANDART SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

PEKİŞTİRME TESTLERİÜNİTE ÖZETİ

ÖSYM TARZISORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

Konuya ilişkin bilgilerin özet halinde verildiği, “Aklında Olsun”,

“Hatırlatma”, “Uyarı” gibi pratik notların da olduğu alan…

İşlenen konuyla ilgili standart soru tiplerinin görülebileceği, çözümlü soruların olduğu alan…

Son yıllarda ÖSYMʼnin

sınavlarında sorduğu soru tarzları; sınavlarda

çıkabilecek seçici ve ayırt edici soruların olduğu alan…

Hem standart hem de ÖSYM tarzı sorulardan oluşan, kendinizi sınamanızı sağlayan, konuyu iyice

kavramanıza yardımcı özgün soruların olduğu alan…

Konunun tamamının özelliklerini, formüllerini

özet halinde bir arada bulabileceğiniz alan…

Dört ayrı zorluk düzeyine göre düzenlenmiş, “Acemi, Amatör,

Uzman ve Profesyonel” seviyelerinde tüm ünite ile ilgili karma, özgün

soruların olduğu alan…

ÖSYM çıkmış sınav sorularından seçilen ve işlenen konularla

paralel, yıl sıralamasına göre oluşturulan alan…

İÇİNDEKİLERBÖLÜM – 1 KİMYANIN TEMEL KANUNLARIKütle Korunumu ve Sabit Oranlar Yasası ..................6Standart Sorular ve Çözümleri .......................................7ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .................................9Konu Pekiştirme 1 ........................................................10Katlı Oranlar Yasası ....................................................12Standart Sorular ve Çözümleri .....................................13ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ...............................15Konu Pekiştirme 2 ........................................................16

ÖSYM'den Seçmeler ....................................................18

BÖLÜM – 2 MOL KAVRAMIMol Kavramı ................................................................21Standart Sorular ve Çözümleri .....................................22ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ...............................25Konu Pekiştirme 3 ........................................................27Bağıl Atom Kütlesi ......................................................29Standart Sorular ve Çözümleri .....................................30ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ...............................31

Acemi Testleri 1, 2 ........................................................34Amatör Testleri 1, 2 ..................................................... 38Uzman Testleri 1, 2 ......................................................42Profesyonel Testleri 1, 2 ...............................................46ÖSYM’den Seçmeler ....................................................50

BÖLÜM – 3 KİMYASAL TEPKİMELER Kimyasal Tepkimeler ..................................................53Standart Sorular ve Çözümleri .....................................54ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ...............................56Konu Pekiştirme 4 ........................................................57C. Kimyasal Tepkime Türleri .....................................58Standart Sorular ve Çözümleri .....................................60ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ...............................63Konu Pekiştirme 5 ........................................................64Tepkime Denklemi İle İlgili Miktar Hesaplamaları ....66Standart Sorular ve Çözümleri .....................................67ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ...............................69Artanlı Tepkime Hesaplamaları ve Tepkime Verimi ....72Standart Sorular ve Çözümleri .....................................73ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ...............................77Konu Pekiştirme 6 ........................................................79

Acemi Testleri 1, 2 ........................................................81Amatör Testleri 1, 2 ..................................................... 85Uzman Testleri 1, 2 ......................................................89Profesyonel Testleri 1 ...................................................93ÖSYM’den Seçmeler ....................................................95

BÖLÜM – 4 KARIŞIMLARKarışımlar ....................................................................98Standart Sorular ve Çözümleri ...................................100ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .............................103Konu Pekiştirme 7 ......................................................105Çözünme Olayı ..........................................................107Standart Sorular ve Çözümleri ...................................111

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .............................113Konu Pekiştirme 8 ......................................................115Çözünmüş Madde Oranı Belirten İfadeler ..............117Standart Sorular ve Çözümleri ...................................119ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .............................121Konu Pekiştirme 9 ......................................................123Çözeltilerde Derişim .................................................125Standart Sorular ve Çözümleri ...................................128ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .............................131Konu Pekiştirme 10, 11 ..............................................135Tanecik Boyutu Farkı ile Ayırma Teknikleri ...........139Standart Sorular ve Çözümleri ...................................143ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .............................147Konu Pekiştirme 12 ....................................................149

Ünite Özeti ..................................................................151Acemi Testleri 1, 2 ......................................................153Amatör Testleri 1, 2, 3, 4, 5 ........................................157 Uzman Testleri 1, 2, 3, 4 ............................................167Profesyonel Testleri 1, 2, 3 .........................................175ÖSYM’den Seçmeler ..................................................181

BÖLÜM – 5 ASİTLER – BAZLAR – TUZLARAsitler – Bazlar Genel Özellikler ..............................184Standart Sorular ve Çözümleri ...................................187ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .............................189Konu Pekiştirme 13 ....................................................191Asitlerin ve Bazların Tepkimeleri ............................193Standart Sorular ve Çözümleri ...................................194ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .............................197Konu Pekiştirme 14, 15 ..............................................199Hayatımızda Asitler – Bazlar ...................................203Standart Sorular ve Çözümleri ...................................209ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .............................213Konu Pekiştirme 16, 17 ..............................................215Tuzlar ve Kullanım Alanları .....................................219Standart Sorular ve Çözümleri ...................................221ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .............................223Konu Pekiştirme 18 ....................................................225

Ünite Özeti ..................................................................227Acemi Testleri 1, .........................................................229Amatör Testleri 1 ........................................................231 Uzman Testleri 1 ........................................................233Profesyonel Testleri 1 .................................................235

BÖLÜM – 6 KİMYA HER YERDETemizlik Maddeleri ....................................................238Standart Sorular ve Çözümleri ...................................247ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .............................250Konu Pekiştirme 19, 20 ..............................................252

ÖSYM’den Seçmeler ..................................................256

KİMYANIN TEMEL KANUNLARI

BÖLÜM

1u Kütlenin Korunumu ve Sabit Oranlar Yasası

u Katlı Oranlar Yasası

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS TYT AYT

1 – – – 1 1 – – – – – – – – – – 1 –

KİMYANIN TEMEL KANUNLARI KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

KİMYA: 2. KİTAP

6

Kütlenin Korunumu Yasası

Lavoisier tarafından bulunan bu yasaya göre, herhangi bir fiziksel ya da kimya-sal olayda, olaya giren maddelerin toplam kütlesi, olaydan çıkan maddelerin toplam kütlesine eşittir.

Kimyasal ya da fiziksel değişmelerde

• Atom sayısı ve türü

• Elektriksel yük

• Toplam kütle korunur

1.Tepkimeden önceki kütle tepkimeden sonraki kütleye

2. Harcanan madde kütlesi; oluşan madde kütlesine daima eşittir.

Başlangıçtaki toplam kütle oluşan madde kütlesine eşit olmak zorunda değildir çünkü, tepkime artanlı olabilir.

Sabit Oranlar Yasası

Bir bileşiği oluşturan elementlerin birleşen kütleleri arasında sabit bir oran vardır. Proust tarafından bulunan bu yasaya göre, bileşik hangi yolla elde edilirse edilsin bu oran değişmez. Bir bileşiğin kütlece yüzde bileşimi sabittir.

Örneğin, Proust'un yaptığına benzer şekilde farklı kütlelerdeki magnezyum ve kükürt elementleriyle yapılan deneyleri niceleyelim:

Mg(k) + S(k) † MgS(k)

3g 4g 7g +

3g 6g 2g S7g+ +

6g 4g 3g Mg7g+ +

Mg S MgS Artan madde

Görüldüğü üzere yapılan deneylere göre magnezyum ile kükürt elementleri ara-sında kütle oranı,

mm

43Mg

S= ya da m

m34

Mg

S = olur.

Buna göre, bileşikteki Mg ve S elementleri oranları da

msmBileşik

= 47

, mMg

mBileşik =

37

şeklindedir.

Tam verimle gerçekleşen tepkimelerde tepkimeye gi-ren maddelerden en az biri biter.

AKLINDA OLSUN

Lavoisier'e göre, madde yoktan var edilemez ve var olan madde de yok edile-mez.

AKLINDA OLSUN

Kütlenin Korunumu ve Sabit Oranlar YasasıKONU

7

Standart Sorular ve Çözümleri

"Kimyanın Temel Kanunları"

10.1

Ağzı açık bir kapta 50 gram CaCO3 katısıCaCO3(k) † CaO(k) + CO2(g) tepkimesine göre tamamen parçalanıyor.

Toplam kütle 22 gram azaldığına göre,

I. Oluşan CO2 miktarı 22 gramdır.

II. Oluşan CaO miktarı 28 gramdır.

III. Katı kütlesi azalır.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

Açık kapta uzaklaşan CO2 gazıdır.

Toplam kütle 50 gram, CO2 kütlesi 22 gram ise olu-şan CaO kütlesi 28 gram olur. Katı kütlesinin bir miktarı gaza dönüştüğü için katı kütlesi azalır.

Yanıt E

10.2

I. C3H8

II. C2H6

III. C3H4

Bileşiklerindeki hidrojenin kütlece yüzde (%) iliş-kisi küçükten büyüğe nasıl sıralanır?

A) III – I – II B) III – II – I C) I – II – III

D) I – III – II E) II – I – III

C sayılarını eşitleyelim. 6 mol C atomu için sırasıyla 16, 18 ve 8 mol H atomu içerir.

Yanıt A

10.3

Kütle (g)

20

Zaman

Z

Y10

30

Yukarıdaki grafik kapalı bir kapta gerçekleşenX + Y † Z tepkimesinde kullanılan Y maddesi ile oluşan Z maddesinin kütlelerinin zamanla değişimini göstermektedir.

Tepkime tam verimli olduğuna göre,

I. X'in tamamı kullanılmıştır.II. Bileşikteki X'in Y'ye kütlece birleşme oranı 2 dir.

III. Tepkime sonunda kapta toplam 40 gram madde bulunur.



D) I ve III E) I, II ve III

Tepkimede kullanılan Y miktarı = 30 – 10 = 20 gramTepkimede oluşan Z miktarı = 30 gramBuna göre, harcanan X miktarı 30 – 20 = 10 gram olur.Tam verimli olduğuna göre, tepkimede biten madde vardır ve bu madde X'dir.Bileşikte kullanılan kütle oranları, Y

X2010

21= =

Tepkime sonunda kapta artan Y ve oluşan Z olmak üzere toplam 10 + 30 = 40 gram madde bulunur.

Yanıt D

10.4

KMnO HCl KCl MnCl H O Cl2 16 2 2 8 5, , , , ,g g X g g g

431 6 58 4

225 2

214 4

235 5

"+ + + +1 2 344 44 > < > > :

tepkimesine göre oluşan KCl kaç gramdır?

A) 14,9 B) 18,4 C) 21,2 D) 23,4 E) 25,6

Kütlenin korunumu yasasına göre, 31,6 + 58,4 = X + 25,2 + 14,4 + 35,5

X = 14,9 g olmalıdır.Yanıt A

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri

"Kimyanın Temel Kanunları"

9

9

X ve Y elementleri ile oluşan X2Y bileşiğinde kütlece birleşme oranı m

m25

Y

X = dir.

Buna göre, 20 g X ve 20 g Y den en çok kaç gram X2Y bileşiği elde edilebilir?

A) 28 B) 40 C) 14 D) 21 E) 7

Kütlece birleşme oranına göre,5 g X ile 2 g Y birleşirse20 g X ile ?___________________________

? 520 2$= = 8 g Y birleşir.

20 + 8 = 28 g bileşik oluştururken,20 – 8 = 12 g Y elementi artar. Yanıt A

10

Aşağıda, C, Fe, Mg, Ca, N elementlerinin oksijenle yaptıkları bazı oksitler verilmiş, bu bileşiklerdeki küt-lece birleşme oranları (element/oksijen) ise karşıla-rında gösterilmiştir.

Oksitbileşiği

Kütlece birleşme oranı(element / oksijen)

CO2 3/8FeO 7/2MgO 3/2CaO 5/2NO2 7/16

Buna göre C, Fe, Mg, Ca, N, O elementlerinin her birinden eşit miktarlarda alınarak yukarıdaki oksitler oluşturulduğunda, hangisinde kullanılan oksijen miktarı en azdır?

A) CO2 B) FeO C) MgOD) CaO E) NO2

Her bir bileşikteki oksijenlerin kütlece yüzde bileşimleri:CO2 için = 11

8 FeO için = 92 MgO için = 5

2

CaO için = 72 NO2 için = 23

16

(Oksijen yüzdesi = Oksijen kütlesiBileşik kütlesi

kullanılarak belirlenmiştir.)

Buna göre CO2 de oksijenin kütlece yüzdesi en çok iken FeO'da en azdır.

Yanıt B

11

C2H6 bileşiğini oluşturan elementler arasında kütlece

birleşme oranı mm

4H

C = tür.

Buna göre, 45 gram C2H6 bileşiğinde kaç gram karbon elementi vardır?

A) 8 B) 12 C) 16 D) 32 E) 36

Kütlece birleşme oranına göre, 4 g C ve 1 g H'den 5 gram bileşik oluşur.

5 g C2H6 bileşiği için 4 g C gerekir

45 g C2H6 bileşiği için X___________________________________

X 545 4 36$= = g C gerekir.

Yanıt E

12

I. Mn3O4

II. Mn2O

III. Mn2O3

bileşiklerinde 1 er gram Mn elementi kullanılırsa, oluşan bileşik kütleleri arasındaki ilişki aşağıda-kilerden hangisinde doğru verilmiştir?

(O:16, Mn: 55)

A) II > I > III B) II > III > I C) III > I > II

D) I > II > III E) I > III > II

Soruya göre aynı miktar Mn kullanılırsa bileşik kütle-leri karşılaştırılacaktır. Aynı miktar Mn kütlelerine karşın kullanılan oksijen miktarlarına bakmak yeterli olacaktır. Bileşiklerdeki Mn'ler sabitlenirse (6'da sabitlenir.).

I. Mn6O8 II. Mn6O3 III. Mn6O9

bileşik kütleleri III > I > II olur.

Yanıt C

Konu Pekiştirme - 1

KİMYA: 2. KİTAP

10

1. HNO C CO NO H O4 4 2, , , ,g g X g g

325 2 1 2

2 218 4

23 6

"+ + +> 5 : = >

tepkimesine göre oluşan CO2 gazı kaç gram-dır?

A) 4,4 B) 2,2 C) 22 D) 44 E) 8,8

2. Bilim İnsanı Çalışması

I. Dalton X. Sabit oranlar kanunu

II. Proust Y. Kütlenin korunumu kanunu

III. Lavoisier Z. Atom modeli

Yukarıda bazı bilim insanları ile ilgili oldukları kanunların doğru eşleştirilmesi nasıldır?

A) I – Z B) I – X C) I – Z

II – Y II – Y II – X

III – X III – Z III – Y

D) I – X E) I – Y II – Z II – X III – Y III – Z

3. Aşağıdaki kaplarda tanecik modeli verilen mad-delerden hangisi için sabit oranlar yasası uygu-lanabilir?

A) B)

D) E)

C)

4. CaO bileşiğinde kütlece birleşme oranı mm

25

O

Ca = dir.

Buna göre, eşit kütlede Ca ve O elementlerinin tam verimle tepkimesinden hangi element yüzde kaç artar?

A) %60, O B) %40, Ca C) %50, Ca

D) %40, O E) %60, Ca

5. X ve Y elementlerinden oluşan XY2 bileşiğinin küt-lesine karşılık X elementi kütlesi grafiği aşağıdaki gibidir.

Bileşik kütlesi (g)

6

04 62

X(g)

12

Buna göre,

I. XY2 bileşiğinde kütlece birleşme oranı mm

21

Y

X = dir.

II. 2 gram X artar.

III. Ortama 4 gram daha Y eklenirse toplam 18 gram bileşik oluşur.


A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

6. X ve Y elementlerinin birleşerek tam verimle Z bileşiğini oluşturmasına ait kütle-zaman grafiği,

Kütle (g)

Zaman

6

0

8

X

Y

şeklindedir.Buna göre, sırasıyla oluşan Z bileşiğinin kütlesi ve bileşikteki Y

X kütlece birleşme oranı aşağı-dakilerden hangisidir?

Z kütlesi (g) mm

y

x oranı

A) 10 41

B) 10 21

C) 16 2D) 14 4

E) 12 61

ÖSYM’den SEÇMELER

18

BİYOLOJİ

1. I. Kütlenin korunumu kanunu

II. Sabit oranlar kanunu

III. Katlı oranlar kanunu

Yukarıdaki kimya kanunlarından hangileri Dalton Atom Kuramı ile açıklanabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

2018 / TYT

2. 18. yüzyılda yaşayan ünlü bilim insanı Antoine Lavoisier yaptığı bir deneyde, bir miktar kalay metalini içi hava dolu bir cam balona koyup ağzı-nı kapatarak tartmıştır. Cam balonun ağzını açmadan ısıttığında balonda beyaz bir toz oluş-tuğunu gözlemiştir. Bu cam balonu tekrar tarttı-ğında başlangıçtaki ağırlığın değişmediğini gör-müştür.

Lavoisier yaptığı bu deneyde, kimyadaki hangi kanunu bulmuştur?

A) Sabit oranlar

B) Katlı oranlar

C) Birleşen hacim oranları

D) Kütlenin korunumu

E) Avogadro

2012 / YGS

3. X ve Y element atomları birleşerek iki ayrı bileşik olmuşturmaktadır. Aynı miktar X ile birleşen birin-ci bileşikteki Y’nin ikinci bileşikteki Y’ye oranı 3

4 tür. Birinci bileşiğin formülü XY2 dir.

Buna göre, ikinci bileşiğin formülü aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) XY3 B) X2Y C) X3Y

D) X2Y3 E) X3Y4

2012 / LYS

4. Aşağıda, C, Fe, Mg, Ca, N elementlerinin oksi-jenle yaptıkları bazı oksitler verilmiş, bu bileşik-lerdeki kütlece birleşme oranları (element/oksi-jen) ise karşılarında gösterilmiştir.

Oksit Kütlece birleşme oranı bileşiği (element / oksijen) CO2 3/8 FeO 7/2 MgO 3/2 CaO 5/2 NO2 7/16

Buna göre C, Fe, Mg, Ca, N, O elementlerinin her birinden eşit miktarlarda alınarak yukarı-daki oksitler oluşturulduğunda, hangisinde kullanılan oksijen miktarı en azdır?(C: 12 g/mol, N:14 g/mol, O:16 g/mol, Mg: 24 g/mol, Ca: 40 g/mol, Fe: 56 g/mol)A) CO2 B) FeO C) MgO

D) CaO E) NO2

2010 / YGS

5. X ve Y element atomları birleşerek I. ve II. bile-şikleri oluşturmaktadır. Bu bileşiklerle ilgili grafik-ler ve açıklamalar aşağıda verilmiştir.

7

4 Y ninkütlesi

X in

kütle

si

I. Bile ik

Yandaki grafik, I. bileşik-teki X’in kütlesinin Y nin kütlesiyle değişimini göstermektedir.

Bile i inkütlesill. Bile ik

60

28

X in

kütle

si Yandaki grafik, II. bile-şikteki X in kütlesinin bu bileşiğin kütlesiyle değişimini göstermek-tedir.

Bu grafiklere göre, aynı miktar X ile birle-

şen I. bileşikteki Y miktarının II. bileşikteki Y miktarına oranı kaçtır?

A) 81 B) 4

1 C) 21 D) 1 E) 4

2006 - ÖSS Fen 1

BÖLÜM

2MOL KAVRAMI

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


1 – 1 2 1 – – – 2 – – – 1 – – – – –

MOL KAVRAMI KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

21

"Mol Kavramı"

Mol KavramıKONU

Bir kısım maddelerle ilgili işlem yapılırken belirli bir miktarı üzerinden yapılır. Mesela,

Topluluk Türü Sayısı Kütlesi (g) Bir taneciğinin kütlesi (g)

1 düzine kalem 12 48 1248 4=

1 deste kalem 10 40 1040 4=

1 mol kalem 6,02 · 1023 a,6 02 1023$

a

Atom, molekül, iyon, elektron gibi tanecikler tekil yapıda sayılamayan çokluklar oldukları için 6,02 ·1023 tanesinden oluşan topluluk üzerinden işlem yapılır. Bu top-luluğa 1 mol denir.

6,02 x 1023 sayısı Avogadro sayısıdır. Avogadro sayısı kadar tanecik 1 moldür. Örneğin;

1 mol C atomu 6,02 x 1023 tane C atomudur.

2 mol O atomu 12,04 x 1023 tane O atomudur.

0,5 mol O2 molekülü 3,01 x 1023 tane O2 molekülüdür.

1 mol N2 molekülü 2 mol N atomu içerir.

1 mol C2H6 molekülü 2 mol C ve 6 mol H atomu içerir.

Mol kütlesi

Bir maddenin bir molünün kütlesidir. Örneğin; oksijen için 16 gram iken hidrojen için bu değer 1 gramdır. Bu değerler parantez içerisinde belirtilir.

(H:1, C: 12, N: 14, O: 16, Na: 23 ... gibi)

Buna göre, 2 mol N atomu 28 gram iken 0,5 mol C atomu 6 gram olur.

Bileşiklerin mol kütleleri hesaplanırken yapılarındaki atomların mol kütlelerinin toplamı alınır. Örneğin;

H2O = 2 · 1 + 16 = 18 g/mol

CO2 = 12 + 2 · 16 = 44 g/mol olur.

Molar hacim

1 mol gazın hacmidir. 0°C ve 1 atm basınç altında (Normal koşullarda, NK'da)1 mol gazın hacmi 22,4 litredir. Gazın türü önemli değildir.

1 mol CH4 gazı Normal koşullarda 22,4 L iken,

2 mol He gazı Normal koşullarda 44,8 L,

0,5 mol CO2 gazı Normal koşullarda 11,2 L hacim kaplar.

Atom - gram = 1 mol atom

Molekül - gram = 1 mol molekül

İyon - gram = 1 mol anyon ya da katyon

Formül - gram = 1 mol iyonik bileşik

1 mol = 6,02 x 1023 tanedir.

AKLINDA OLSUN

ü ( )ün M

k tle mMolk tlesiA

=^ h

AKLINDA OLSUN

,( )n V Hacim22 4=

AKLINDA OLSUN

( › ›)( › ›)n N Avogadro say s

N Tanecik say sA

=

AKLINDA OLSUN

birimdende eridir€n moldekiayn

verilenmiktar1 ›=

AKLINDA OLSUN

KİMYA: 2. KİTAP

22


10.1

3 tane H2SO4 bileşiğinde kaç tane atom bulunur?

A) 6 B) 12 C) 18 D) 21 E) 24

1 tane H2SO4 7 tane atom içerirse

3 tane H2SO4 x

____________________________

x = 3 · 7 = 21 tane atomYanıt D

10.2

1,204 x 1023 tane Fe atomu kaç moldür?

A) 0,1 B) 0,2 C) 0,4 D) 2 E) 4

1 mol 6,02 x 1023 tane x 1, 204 x 1023 tane______________________ x = 0,2 mol olur.

Yanıt B

10.3

20 gram C3H4 gazı ile ilgili,

I. 0,5 moldür.

II. Normal koşullarda 11,2 litre hacim kaplar.

III. 3,5 mol atom içerir.

yargılarından hangileri doğrudur? (C: 12, H: 1)

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III


C3H4 = 3 · 12 + 4 · 1 = 40 g/mol1 mol 40 gramn 20 gramn = 0,5 mol olur.0,5 x 22,4 = 11,2 litre0,5 x 7 = 3,5 mol atom içerir.

Yanıt E

10.4

Yapısında 4 mol atom içeren C2H6 gazı normal koşullarda kaç litre hacim kaplar?

A) 5,6 B) 11,2 C) 22,4

D) 33,6 E) 44,8

1 mol C2H6 gazı,8 mol atom içerir 22,4 L hacim kaplar.

4 mol atom içerirse 11,2 L hacim kaplar.Yanıt B

10.5

24 gram oksijen atomu içeren SO3 gazı için aşa-ğıdakilerden hangisi yanlıştır?(S: 32, O: 16)

A) 0,5 moldür.

B) 16 gram kükürt atomu içerir.

C) Normal koşullarda 5,6 litre hacim kaplar.

D) 3,01 · 1023 tane molekül içerir.

E) Toplam 2 mol atom içerir.

1 mol oksijen 16 gram

X mol 24 gram x = 1,5 mol1 mol SO3'de 3 mol O atomu bulunduğundan 1,5 mol oksijen atomu içeren SO3 0,5 mol olmalıdır. 0,5 mol SO3 NK'da 11,2 litre hacim kaplar.0,5 mol S + 1,5 mol O = 2 mol atom içerir.

Yanıt C

10.6

C2H5OH'in mol kütlesi aşağıdakilerden hangisi-dir? (H: 1, C: 12, O: 16)

A) 26 B) 30 C) 46 D) 52 E) 56

C2H5OH = 12 · 2 + 1 · 5 + 1 · 16 + 1 · 1 = 46 g/mol

Yanıt C


"Mol Kavramı"

25

18

Aynı şartlarda bulunan N2O ve CO2 gazlarından eşit kütlelerde alınıyor. Bu gazlar ile ilgili aşağı-daki ifadelerden hangisi yanlıştır? (N: 14, O: 16, C: 12)

A) Hacimleri eşittir.

B) Molekül sayıları eşittir.

C) Oksijen atomu sayıları eşittir.

D) Toplam atom sayıları eşittir.

E) Yoğunlukları eşittir.

N2O ve CO2'in molekül kütleleri eşittir.

2 · 14 + 16 = 44 g/mol 12 + 2 . 16 = 44 g/mol

O halde bu gazların kütleleri eşitken mol sayıları eşit olmalıdır. Mol 1 mol dersek,

N2O CO2

natom 3 mol 3 mol olur. (D doğru)V 22,4 L 22,4 L olur (A doğru)N NA tane NA tane olur (B doğru

d VM

c m kütle ve hacim eşit (E doğru)

NO NA tane 2NA tane farklı olur.Yanıt C

19

Aşağıdaki maddelerden hangisinde Avogadro sayısı kadar atom bulunmaz?(S: 32, O: 16, C: 12)

A) 20 gram SO3

B) Normal koşullarda 5,6 litre SO3 gazı

C) 0,2 mol N2O3 gazı

D) 80 gram SO3 gazı

E) 0,4 mol N atomu içeren N2O3 gazı

Avogadro sayısı kadar atom ifadesi 1 mol atom demek-tir. SO3 gazının mol kütlesi 32 + 3 · 16 = 80gramdır.

Kütle 80 gram olduğuna göre 1 mol olan bileşiğin kendisidir 1 mol bileşikte 4 mol atom bulunur.

Yanıt D

20

Toplam 1,806 · 1023 tane atom içeren H2O bileşiği için,I. Normal koşullarda kapladığı hacim 2,24 litredir.

II. 5,4 gramdır.

III. 0,1 moldür.yargılarından hangileri doğrudur? (H: 1 O: 16)

A) Yalnız III B) I ve II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

1 mol H2O'da 3 mol atom dolayısıyla 3 x 6,02 · 1023 tane atom bulunur.

1 molde 3 · 6,02 · 1023 tane atom

n 1,806 · 1023 tane olur.

n = ,

,3 6 02 101 806 10

23

23

$ $

$ = 0,1 mol (III doğru)

H2O normal şartlar altında sıvı ya da katıdır. (I yan-lış)

1 mol H2O 18 gramdır.0,1 mol H2O m gramm = 1,8 gram olur. (II yanlış)

Yanıt A

21

0,3 mol hidrojen atomu içeren C2H6 bileşiği için aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?(C: 12 g/mol, H: 1 g/mol)A) Toplam 0,4 mol atom içerir.B) 0,05 moldür.C) 0°C ve 1 atm basınç altında 1,12 litre hacim kap-

lar.D) 1,5 gramdır.E) 6,02 · 1023 tane molekül içerir.

1 mol bileşikte 6 mol Hidrojen varsa

n 0,3 mol hidrojen olur.

n = ,6

0 3 = 0,05 mol olur. Hacmi ise 0,05.22,4 = 1,12 L'dir.

İçerdiği toplam molekül sayısı0,05.6,02.1023 = 3,01. 1022'dir. Yanıt E

"Mol Kavramı"

27


1. 3,01 x 1023 tane oksijen atomu içeren SO2 bile-şiği ile ilgili,

I. Normal koşullarda 5,6 litre hacim kaplar.

II. Kütlesi 16 gramdır.

III. 6,02 x 1023 tane kükürt atomu içerir.

yargılarından hangileri doğrudur? (O: 16, S: 32)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


2. Avogadro sayısı kadar atom içeren CH4 gazı ile ilgili;

I. 0°C ve 1 atm'de 4,48 L hacim kaplar.

II. 1,204 x 1023 tane C atomu içerir.

III. 0,2 mol molekül içerir.




3. Genel formülü CnH2n + 2 olan bir hidrokarbonun 0,1 molünde 1,1 mol atom vardır.

Buna göre, formüldeki "n" sayısı kaçtır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

4. 1 mol atom içeren N2O3 bileşiğinde kaç gram oksijen atomu vardır? (O: 16)

A) 1,6 B) 3,2 C) 9,6 D) 4,8 E) 8

5. 0,4 mol X2O3 bileşiğinin kütlesi 44 gram oldu-ğuna göre, X elementinin mol kütlesi kaç g/mol olur? (O: 16)

A) 17 B) 27 C) 31 D) 36 E) 54

6. I. CH4

II. C3H8

III. C2H6

Aynı koşullarda eşit sayıda hidrojen atomu içe-ren yukarıdaki gazların hacimleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru veril-miştir?

A) I > II > III B) I > III > II C) III > I > II

D) III > II > I E) II > I > III

7. Eşit sayıda atom içeren NaOH(k) ve SO3(s) bile-şikleri için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?(H: 1, O: 16, Na: 23, S: 32)

A) Mol sayıları ilişkisi ' ü .nn t r3

4NaOH

SO3

=

B) Kütleleri arasındaki fark 8 gram ise nNaOH = 0,4 mol ve nSO3

= 0,3 moldür.

C) Mol sayıları farkı 0,2 ise nNaOH = 0,8 mol ve nSO3

= 0,6 moldür.

D) SO3'ün kütlesi, NaOH'ın kütlesinden azdır.

E) Bileşiklerdeki oksijenin kütlece yüzdeleri farklı-dır.

8. Bir bileşiğin 1 formülünde bulunan elementin gram cinsinden kütlesinin,

I. Bağıl atom kütlesine bölümü bir tam sayıdır.

II. Bileşikteki o elementin atom sayısına bölümü gerçek atom kütlesidir.

III. Avogadro sayısı ile çarpımı o elementin mol kütlesi ya da mol kütlesinin tam katıdır.


A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III


ACEMİ

TEST

1

KİMYA: 2. KİTAP

34

1. Normal koşullarda 4,48 litre hacim kaplayan C3H8 gazı için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (C: 12, H:1)

A) 0,2 moldür.

B) 1,204 · 1023 tane atom içerir.

C) 8,8 gramdır.

D) 2,2 mol atom içerir.

E) 7,2 gram karbon içerir.

2. 4 gram hidrojen atomu içeren H2O ile ilgili,

I. 2 moldür.


III. 6 mol atom içerir.

yargılarından hangileri doğrudur? (H: 1, O: 16)

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III


3. 1 tane X3 gazının kütlesi 8 · 10–23 gramdır. Buna göre,

I. X'in bağıl atom kütlesi 16'dır.

II. 1 mol X2 gazı 32 g/moldür.

III. 1 tane X3 molekülü 48 akb dir.

yargılarından hangileri doğrudur?(Avogadro sayısı 6.1023 alınacaktır.)



4. Aşağıda formülü verilen gazlardan eşit kütlede alındığında aynı şartlarda hacmi en az olan hangisidir? (C: 12, H: 1)

A) C3H8 B) CH4 C) C3H4D) C2H4 E) C3H6

5. N2X5 bileşiğinin 0,2 molü 21,6 gramdır.

Buna göre, X'in atom kütlesi nedir? (N: 14)

A) 12 B) 16 C) 24 D) 32 E) 40

6. 80 akb değeri için,

I. 2 mol C3H4 kütlesine eşittir.

II. 1 tane SO3 molekülünün kütlesine eşittir.

III. 5 mol oksijen atomunun kütlesidir.

yargılarından hangileri doğrudur?(C: 12, H: 1, S: 32)

A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III


7. 32 akb CH4 gazı için,

I. 2 moldür.


III. N32

A gramdır.

yargılarından hangileri doğrudur?(NA: Avogadro sayısı, C: 12, H: 1)

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


8. 0,8 mol atom içeren SO3 gazı için,

I. 64 gramdır.

II. 4,8 · 1023 tane molekül içerir.

III. 6,4 gram kükürt atomu içerir.

yargılarından hangileri yanlıştır?(NA: 6 · 1023, O: 16, S: 32)

A) Yalnız III B) Yalnız I C) Yalnız II


AMATÖR

TEST

1

KİMYA: 2. KİTAP

38

1. XSO4 · nH2O bileşiğinin 0,1 molünde 0,9 mol oksi-jen atomu vardır ve kütlesi 25 gramdır.

Buna göre,

I. n = 5'tir.

II. X'in atom ağırlığı 24 g/mol dür.

III. Bileşikteki su tamamen buharlaşırsa geriye ka-lan kütle 9 gramdır.

yargılarından hangileri yanlıştır? (H: 1, O: 16, S: 32)



2. SO3

C2H6

Kapta atom sayıları eşit SO3 ve C2H6 gazlarından 3 mol vardır.

Buna göre, karışımın kütlesi kaç gramdır?

(S: 32, O: 16, C: 12, H: 1)

A) 30 B) 40 C) 70 D) 85 E) 180

3. 2 mol CH3OH bileşiği ile ilgili aşağıdakilerden hangisinin doğruluğu kesin değildir?(NA: 6,02 · 1023 , C: 12, H: 1, O: 16)

A) 12 mol atom içerir.

B) 8 gram hidrojen atomu içerir.

C) 1,204 · 1024 tane karbon atomu içerir.

D) 64 gramdır.

E) 44,8 litredir.

4. Aşağıdakilerden hangisinde Avogadro sayısı kadar atom bulunur? (N: 14, H: 1, NA: 6,02 · 1023)

A) Normal koşullarda 8,96 litre CH4 gazı

B) 4,25 gram NH3

C) 1 molekül gram oksijen gazı

D) 1 mol C2H6O2 bileşiği

E) 6,02 · 1023 tane CO molekülü

5. • 1 tane X atomu 2 · 10–23 gramdır.

• 1 tane Y3 molekülü 48 akbdir.

Buna göre X2H6Y2 bileşiğinin mol kütlesi kaç gramdır? (H: 1, NA: 6 · 1023)

A) 31 B) 40 C) 62 D) 128 E) 180

6. 0,2 molünde 2,2 mol atom bulunan CnH2n + 2 gazı ile ilgili,

I. n sayısı 3'tür.

II. 0,3 mol NH3 bileşiği ile aynı sayıda atom içerir.

III. 25°C ve 1 atm koşullarında 4,48 litre hacim kaplar.


A) Yalnız I B) I ve III C) I ve II


7. 2 tane SO3 molekülü için,

I. Normal koşullarda 44,8 litre hacim kaplar.

II. 160 akb dir.

III. 8 mol atom içerir.

yargılarından hangileri doğrudur? (S: 32, O: 16)



8. Aynı koşullarda kütleleri eşit olan N2O ve CO2 gazları için,

I. Mol sayıları

II. Atom sayıları

III. Hacimleri

IV. Oksijen atomu sayıları

niceliklerinden hangilerinin değeri aynıdır?(N: 14, O: 16, C: 12)

A) Yalnız I B) I ve III C) I, II ve IV

D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

UZMAN

TEST

1

KİMYA: 2. KİTAP

42

1. Basit formülü (CH2O)n şeklinde olan bir bileşik ile ilgili,

I. n = 1dir.

II. Bileşiğin molce %50 hidrojendir.

III. Bileşikte karbon kütlesinin oksijen kütlesine

oranı 43 'tür.

yargılarından hangileri doğrudur?(C: 12, H: 1, O: 16)



2. Bir tane X atomu 38 10 23–$ gramdır.

Buna göre,

I. X'in mol kütlesi 16 g/moldür.

II. 1 mol X3 gazı 48 NA akb dir.

III. 1 tane X atomu 16 akb dir.

yargılarından hangileri doğrudur? (NA: 6 · 1023)



3. n mol H2 gazı ile normal şartlardaki V litre O2 gazı-nın kütleleri eşittir.

Buna göre, Vn değeri kaçtır?

A) ,1 41 B) ,11 2

1 C) 1,4 D) 11,2 E) ,2 81

4. 7,2 gram karbon içeren C3H8 gazı ile ilgili,

I. 0,2 moldür.

II. Standart şartlarda 4,48 litredir.

III. 0,8 mol hidrojen atomu içerir.

yargılarından hangileri yanlıştır? (C: 12)

A) Yalnız III B) I ve III C) II ve III


5. I. 0,5 molekül–gram hidrojen

II. 1,806 · 1023 tane C2H4 molekülü

III. 1 gram hidrojen gazı

yukarıdaki maddelerde bulunan hidrojen atomu sayıları kıyaslaması nasıldır? (NA: 6,02 · 1023, H: 1)

A) I > III > II B) II > I = III C) I = III > II

D) I > II > III E) II > III > I

6. m gram XY2 bileşiğindeki toplam atom sayısını bulmak için,

I. m değeri,

II. 1 tane X atomunun kütlesi

III. m gramındaki X'in kütlesi

IV. Y'nin atom kütlesi

değerlerinden en az hangileri yeterlidir?(NA: 6 · 1023)

A) II ve III B) I ve II C) III ve IV

D) I, II ve III E) I, II ve IV

7. C2H2 ve C2H4 gazlarından oluşan karışımın nor-mal şartlardaki hacmini bulmak için,

I. Karbon ve hidrojenin atom kütlesi

II. Karışımın kütlesi

III. Karışımdaki hidrojen atomunun mol sayısı

IV. Karışımdaki karbonun mol sayısı

değerlerinden hangilerinin bilinmesi yeterlidir?(C: 12, H: 1)

A) Yalnız IV B) III ve IV C) I, II ve III

D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

PROFESYONEL

TEST

1

KİMYA: 2. KİTAP

46

1. Normal koşullarda V litre hacim kaplayan ve "m" gram kütleye sahip XY3 gazı için aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

(NA: 6 · 1023)

A) Normal koşullarda yoğunluğu Vm g/litredir.

B) Mol kütlesi ,Vm 22 4$ g/moldür.

C) 1 tane molekülünün kütlesi ,Vm

6 1022 4

23$ $

$ 'tür.

D) 1 gramdaki atom sayısı , .mV dir22 4

24 1023

$$

E) 1 gram XY3'deki Y atomları sayısı

. , . . ' ..V

m t r22 4 6 10 3 ü23

2.

CH4 (g)

2m gram

2V 5V

X (g)

m gram254

Kaplarda aynı şartlarda CH4 ve X gazları bulun-maktadır.

Buna göre, X'in mol kütlesi kaçtır? (H: 1, C: 12)

A) 4 B) 20 C) 24 D) 40 E) 80

3. 16 gram X2O3 bileşiğindeki X'in mol atom sayısı biliniyor.

Buna göre,

I. X atomunun mol kütlesi

II. Bileşikteki oksijenin kütlece yüzdesi

III. XO2'deki X atomunun kütlece yüzdesi

niceliklerinden hangileri bulunabilir? (O: 16)



4. Aynı koşullardaki X ve Y gazları ile ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor.

• Kütleleri arasında YX

41

c m oranı vardır.

• Normal koşullarda hacimleri arasında YX

21

c m

oranı vardır.

• Atom sayıları arasında YX

61

c m oranı vardır.

Buna göre,

I. Y'nin mol kütlesi, X'in mol kütlesinin 2 katıdır.

II. Y molekülündeki atom sayısı, X molekülündeki atom sayısından fazladır.

III. Normal koşullarda Y'nin yoğunluğunun, X'in

yoğunluğuna oranı 12 olabilir.




5. CnH2n + 2 bileşiğindeki n sayısını bulabilmek için,

I. Bileşiğin normal koşullardaki hacmi

II. Bileşiğin kütlesi

III. Bileşikteki karbonun kütlece yüzdesi

IV. Bileşiğin mol kütlesi

değerlerinden en az hangileri bilinmelidir?(C: 12, H: 1)

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve IV

D) I, II ve III E) II, III ve IV

6. CXH2X + 2OX bileşiği için aşağıda verilen bilgi-lerden hangisi yanlıştır? (C: 12, H: 1, O: 16)

A) Bileşikteki kütlece yüzdesi en az olan element hidrojendir.

B) Karbon atomunun kütlesinin, oksijen atomu-nun kütlesine oranı 3/4'tür.

C) x = 2 ise bileşiğin 1 molünde 10 tane atom var-dır.

D) x = 2 ise hidrojenin mol yüzdesi %60'tır.

E) x sayısındaki değişim oksijen atomunun bile-şikteki kütle oranını etkiler.


50

BİYOLOJİ

1. 3,01 x 1022 tane C612

izotopuyla ilgili,

I. Aynı sayıda proton ve nötron içerir.

II. 0,05 mol atomdur.

III. 0,60 gramdır.


(Avogadro sabiti = 6,02 x 1023)



2016 / LYS

2. Molekül kütlesi 58 g/mol olan bütan gazının, 0 °C ve 1 atm basınçta 1 litresinin kütlesi kaç

gramdır? , ..R mol K

L atm0 082=c m

A) 58 x 22,4 B) 58 x 11,2 C) 29 x 11,2

D) ,11 229 E)

,29

11 2

2014 / LYS

3. Atomik kütle birimiyle (akb) ilgili,

I. 1 tane 12C izotopunun kütlesinin 121 sidir.

II. 1 g 12C izotopunun kütlesinin 121 sidir.

III. 1 mol 12C izotopunun kütlesinin 121 sidir.



D) I ve II E) II ve III

2013 / LYS

4. CO2 ve C3H8 gazlarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

(H = 1 g/mol, C = 12 g/mol, O = 16 g/mol, gazların ideal davranışta olduğu düşünülecektir.)

A) Normal koşullarda her ikisinin 4,48 litresi 0,2 moldür.

B) 0,05 molleri 3,01 x 1022 molekül içerir.

C) Molekül kütleleri aynıdır.

D) 0,1 molleri 4,4 gramdır.

E) Birer mollerindeki kütlece karbon yüzdeleri aynıdır.

2012 / LYS

5. XYZ4 bileşiğiyle ilgili bazı bilgiler şöyledir:

• XYZ4 bileşiğinin 0,1 molü 12 gramdır.

• Bileşikteki X, Y, Z atomlarının kütlece birleş-me oranları (X:Y:Z) sırasıyla 3:4:8’dir.

Buna göre bileşikle ilgili, aşağıdaki ifadeler-den hangisi doğrudur? (akb: atomik kütle biri-mi)

A) X’in atom kütlesi 32 akb’dir.

B) Z’nin atom kütlesi 64 akb’dir.

C) Bileşiğin bir molünde 24 gram Y vardır.

D) Bileşiğin 60 gramında 16 gram Z vardır.

E) Bileşiğin mol ağırlığı 120 g/mol’dür.

2011 / YGS

6. Bir hidrojen atomunun kütlesinin Avogadro sayı-sıyla çarpılması sonucunda,

I. 1 mol hidrojen molekülünün kütlesine,

II. 1 mol hidrojen atomunun kütlesine,

III. 2 mol hidrojen atomunun kütlesine

ulaşılır.

Buna göre, yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?

A) II ve III B) Yalnız II C) Yalnız I

D) I ve II E) I ve III

2011 / YGS

KİMYASAL TEPKİMELERBÖLÜM

3

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


1 1 – 2 2 – 1 1 2 – 2 1 1 – 1 2 – 1

KİMYASAL TEPKİMELER KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

53

"Kimyasal Tepkimeler"

Kimyasal TepkimelerKONU

Kimyasal tepkimeler tepkime denklemleri ile gösterilir.

reaksiyonagirenler(reaktif)

A + B

reaksiyon sonucuoluşan ürünler

C + D

Tepkimelerde maddelerin fiziksel halleri,

katı (k)

sıvı (s)

gaz (g)

gösterilirken suda çözünmüş hali (suda) şeklinde gösterilir.

Tepkimelerde

1) Kütle

2) Atom saysı ve türü

3) Alınan ve verilen elektron sayısı

Denkleştirme yapılırken

Üç ya da daha fazla yerde olan elementin denkliği sona bırakılır.

1) Metal

2) Ametal

3) Hidrojen ve oksijen sırası genelde pratiklik sağlar.

Mesela

C4H8O2 + aO2 √ bCO2 + mH2O'da

b = 4

2m = 8 olduğundan m = 4

2 + 2a = 2b + m

2+ 2a = 8 + 4

a = 4 olur.

1) Denkleştirme yapılır-ken 1 molündeki atom sayı-sı en fazla olana 1 katsayısı verip çözüme başlamak ge-nelde pratiklik sağlar.2) Genelde sorular en kü-çük tam sayı ile denkleştiril-diğinde şeklinde olur. Buna dikkat edilmesi gerekir.

DİKKAT

KİMYA: 2. KİTAP

54


10.1

N2(g) + 3H2(g) √ 2NH3(g)

Yukarıdaki tepkime ile ilgili aşağıdakilerden han-gisi yanlıştır?

A) Toplam kütle korunmuştur.

B) Toplam atom sayısı değişmemiştir.

C) Molekül sayısı korunmuştur.

D) Atom türü korunmuştur.

E) Atomların çekirdek yapısı değişmemiştir.

Bir kimyasal tepkimede molekül sayısı azalmıştır.

Yanıt C

10.2

Kapalı sabit hacimli bir kapta gaz halinde gerçek-leşen bir tepkime sonrasında,

I. molekül sayısı,

II. özkütle,

III. atom sayısı

niceliklerinden hangileri kesinlikle değişmez?



Atom sayısı değişmez, molekül sayısı tepkimeye göre değişebilir. Kütle ve hacim sabit olduğundan özkütle de değişmez.

Yanıt D

10.3

Na2SO3 + 2HCI √ X + 2NaCl + H2O

Yukarıda verilen denkleştirilmiş tepkimede X ile gösterilen madde aşağıdakilerden hangisidir?

A) H2SO4 B) SO2 C) SO3D) H2SO3 E) S2O4

Giren ÜrünNa

S

O

H

Cl

2

1

3

2

2

2

– X'de 1 tane "S"

1 2 tane "O" olmalıdır.

2

2

Atom tür ve sayıları korunacağından X ile gösterilen madde SO2 olmalıdır.

Yanıt B

10.4

CxHy(OH)z + 6O2 √ 5CO2 + 6H2O

Yukarıda verilen denkleştirilmiş tepkimedeki x, y ve z sayılarının değerleri aşağıdakilerden hangisidir?

x y zA) 4 6 4B) 4 8 5C) 5 6 4D) 5 8 5E) 5 8 4

Tepkimenin denkleştirilmiş hali;

C5H8(OH)4 + 6O2 √ 5CO2 + 6H2OYanıt E


KİMYA: 2. KİTAP

56

9

CXHYOZ + 6O2 √ 6CO2 + 6H2O

tepkimesinde CXHYOZ bileşiğinin mol kütlesi nedir? (C: 12, O: 16, H: 1)

A) 30 B) 60 C) 90 D) 120 E) 180

Öncelikli olraka bileşiğin formülü yani X, Y, Z sayıla-rı bilinmelidir.

Giren Ürün

C X = 6 X = 6

H Y = 12 Y = 12

O Z + 12 = 12 + 6 Z = 6 olmalıdır.

Yani bileşik C6H12O6'dır.

6 · 12 1 · 12 6 · 16 72 + 12 + 96 = 180 g/mol olur.

Yanıt E

10

Fe(OH)3 + SO3 √ Fe2(SO4)3 + H2O

tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleştirildi-ğinde sırasıyla tepkime katsayıları hangi seçe-nekte doğru olarak verilmiştir?

A) 2 - 3 - 1 - 3 B) 2 - 2 - 1 - 3 C) 2 - 3 - 2 - 3

D) 2 - 3 - 1 - 2 E) 2 - 3 - 3 - 1

Fe2(SO4)3'ün katsayısını 1 alacak olursak

XFe(OH)3 + YSO3 √ Fe2(SO4)3 + ZH2O olur.

Giren Ürün

Fe X = 2

S Y = 3

O 3X + 3Y = 12 + Z

H 3X = 2Z eşitlikleri elde edilir.

X = 2 Y = 3 olduğu görülür.

3X + 3Y = 12 + Z'de 3 · 2 + 3 · 3 = 12 + Z'den

Z = 3 çıkar.Yanıt A

11

I. C2H4 + O2 √ CO2 + H2O

II. C6H12O6 + O2 √ CO2 + H2O

III. C4H8(OH)2 + O2 √ CO2 + H2O

Yukarıdaki tepkimeler en küçük tam sayılarla denkleştirildiğinde hangilerinde CO2 ve O2'nin katsayıları eşit olur?



C2H4 + 2O2 √ 2CO2 + 2H2O

C6H12O6 + 6O2 √ 6CO2 + 6H2O

C4H6(OH)2 + 5O2 √ 4CO2 + 4H2O

Yanıt C

12

2X + 3SO32– + H2O √ 2MnO2 + 3SO4

2– + 2OH–

Yukarıdaki denkleşmiş tepkime denkleminde X ola-rak belirtilen madde aşağıdakilerden hangisidir?

A) MnO42– B) HMnO4

– C) MnO4D) MnO4

3– E) MnO4–

Atom sayı ve türü korunmaktadır.Giren Ürün

S 3 3

H 2 2

O 9 + 1 4 + 12 + 2

Mn – 2

X bileşiğinde S ve H yoktur. Girenlerde 8 oksijen 2 Mn eksiktir. O halde 2X = 2MnO4 olmalıdır.

Elektriksel yük korunacağı için,

2X + 3SO3–2 + H2O √ 2MnO2 + 3SO4

–2 + 2OH–

2X + (–6) + 0 = 0 + (–6) + (–2)

2X – 6 = –8 2X = –2 yükü X = –1 olur.

Yanıt E

"Kimyasal Tepkimeler"

57


1. Na2CO3 + 2HBr † 2X + CO2 + H2O

Yukarıda verilen denkleştirilmiş tepkimesinde X ile gösterilen tanecik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Na2Br2 B) Na C) Br2D) NaBr E) NaHCO3

2. 2C3H5(OH)x + zO2 √ yCO2 + 8H2O

denkleştirilmiş tepkimede x, y, z değerleri aşa-ğıdakilerden hangisidir?

x y zA) 3 7 6B) 3 6 7C) 2 7 6D) 2 6 7E) 3 5 6

3. Al4C3 + HCl √ AlCl3 + CH4

tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleştirilir-diğinde HCl'in katsayısının CH4'ün katsayısına

oranı kaçtır?

A) 41 B) 3

1 C) 1 D) 3 E) 4

4. 8MnO4– + 5X √ 8MnO + 5NO3

– + 3OH– + 6H2O

tepkimesinde X taneciği için,

I. Anyondur.

II. 4 atomludur.

III. 2 cins atom içerir.


A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III


5. H2(g) + Cl2(g) † 2HCl(g)

tepkimesi ile ilgili,

I. Kütle korunmuştur.

II. Elektriksel yük korunmuştur.

III. Atom sayısı ve türü korunmuştur.

IV. Tanecik sayısı korunmuştur.

V. Tanecik türü korunmuştur.

yargılarından hangisi yanlıştır?

A) V B) IV C) III D) II E) I

6. Fe3O4 + Al √ Fe + Al2O3

tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleştirilir-se ürünlerin katsayı toplamı kaç olur?

A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13

7. Kimyasal tepkimelerde,

I. Atom sayı ve türü

II. Elektriksel yük

III. Kütle

IV. Tanecik sayısı

niceliklerinden hangileri kesinlikle korunur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve IV

D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

8. C3H6(OH)x + yO2 √ 3CO2 + 4H2O

tepkimesinde x ve y olarak belirtilen sayılar sırasıyla nedir?

A) 8 – 5 B) 2 – 5 C) 4 – 4

D) 2 – 4 E) 8 – 4

1 2 3 4 5 6 7 8D B E C A E D D

ACEMİ

TEST

1

"Karma Testler"

81

1. 50 gram CuSO4 · xH2O bileşiği ısıtılarak suyunun tamamı buharlaştırılıyor ve geriye 32 gram katı kalıyor.

Buna göre, formüldeki x değeri kaçtır?

(H2O: 18, CuSO4: 160)

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

2. Aşağıdaki olaylardan hangisinde kimyasal bir değişme olmaz?

A) Analiz B) Buharlaşma

C) Gümüşün kararması D) Nötrleşme

E) Elektroliz

3. C6H12OX + 6O2 √ 6CO2 + yH2O

Yukarıdaki denkleştirilmiş tepkimede yx aşağı-

dakilerden hangisidir?

A) 2 B) 1 C) 21 D) 3

1 E) 41

4. X2 ve Y2 gazlarından artansız bir tepkime ile aynı şartlarda 60 litre X2Y3 gazı oluşuyor.

Buna göre, kaptaki hacim azalması kaç litredir?

A) 30 B) 60 C) 90 D) 120 E) 150

5. Ca(OH)2(suda) + H3PO4(suda) √

Yukarıdaki reaktiflerin tepkimesi ile ilgili aşağı-daki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Ca2(PO4)3 ve H2O bileşikleri oluşur.

B) Asit baz tepkimesidir.

C) Net iyon tepkimesi

H+(suda) + OH–(suda) √ H2O(s) şeklindedir.

D) Tepkimede ortamdaki çözücü miktarı artar

E) Yer değiştirme tepkimesidir.

6. 2Cu(k) + S(k) √ Cu2S(k)

tepkimesine göre 25,6 gram bakırın 8 gram kükürt ile tam verimle tepkimeye girdiğinde,

I. 32 gram Cu2S oluşur.

II. 1,6 gram Cu artar.

III. Oluşan ürün kütlesi harcanan kükürt (S) kütle-sinin 5 katıdır.

yargılarından hangileri doğrudur? (Cu: 64, S: 32)

A) Yalnız I B) Yalnız III C) Yalnız II


7. 0,25 mol C3H6(OH)X bileşiğinin yakılması için 1 mol O2 gazı kullanılmaktadır.

Buna göre,

I. X değeri 2'dir.

II. 0,6 mol CO2 oluşur.

III. Normal koşullarda 22,4 litre H2O oluşur.




AMATÖR

TEST

1

"Karma Testler"

85

1. Eşit mol sayısında SO2 ve O2 gazlarından kapalı kapta tam verimle SO3 gazı oluşuyor.

Buna göre, tepkime sırasında gaz tanecikleri-nin sayısı % kaç azalır?

A) 75 B) 60 C) 50 D) 30 E) 25

2.

H2O

CO2

XO2

0,2

1,61

2,4

2,8

Normal koşullarda kapalı kapta oluşan bir tepki-me için aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) X'in formülü C2H6'dır.

B) Sınırlayıcı bileşen O2'dir.

C) Tepkime tam verimlidir.

D) Reaksiyon sonunda kapta 2,8 mol gaz vardır.

E) Reaksiyonda toplam molekül sayısı artar.

3. 2NH3(g) + H2S(g) √ (NH4)2S(k)

tekimesi için reaktifler,I. Eşit kütlelerde alınırsa artan olmazII. Eşit mollerde alınırsa H2S artar.

III. Aynı şartlarda eşit hacimde alınırsa NH3 artar.

yargılarından hangileri doğrudur?(H: 1, N: 14, S: 32)



4. I. C3H4

II. C3H8

III. C2H4

gazları eşit kütlede O2 gazı ile yakılıyor.

Buna göre, tepkimelerde oluşan H2O'nun mol sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak kıyaslanmıştır?

A) II > III > I B) III > I > II C) I > II > III

D) I > III > II E) II > I > III

5. CxHy bileşiğinin 20 gramı yeterince O2 gazı ile yakılığında normal koşullarda 33,6 litre CO2 gazı oluşuyor.

Buna göre, yanma tepkimesi sonucu oluşan suyun mol sayısı nedir? (C: 12, H: 1)

A) 1 B) 1,5 C) 2 D) 2,5 E) 3

6. Normal koşullarda eşit mol sayısında C3H8 ve O2 gazlarının,

C3H8 + 5O2 √ 3CO2 + 4H2O

tam verimle gerçekleşen tepkimesi sonunda ortamda 5,5 mol gaz olduğuna göre artan gaz ve mol sayısı nedir?

Artan gazınTürü Molü

A) O2 4

B) C3H8 4

C) O2 2

D) C3H8 2

E) C3H8 1

7. 1 mol CXH8 ve 2 mol C2HY gaz karışımının yeteri miktarda oksijenle yanması sonucu 7 mol CO2 ile 6 mol H2O oluşuyor.

Buna göre X ve Y değerleri aşağıdakilerden hangisidir?

X YA) 3 4

B) 2 4

C) 3 2

D) 2 3

E) 4 2

UZMAN

TEST

1

"Karma Testler"

89

1. 20 gram CaCO3 katısından

CaCO3 √ CaO + CO2

CaO + 3C √ CaC2 + CO

CaC2 + 2H2O √ Ca(OH)2 + C2H2(g)

zincir tepkimesine göre 0,05 mol C2H2 gazı elde ediliyor.

Buna göre, tepkimesinin verim yüzdesi kaçtır?(C: 12, O: 16, Ca: 40)

A) 25 B) 30 C) 50 D) 60 E) 75

2. Yalnızca karbon (C) ve hidrojen (H) içeren organik bir bileşiğin kütlece %80 i karbondur.

Bu bileşiğin NK da 5,6 litresi 7,5 gram ise,

I. Basit formülü CH3 tür.

II. Molekül formülü C2H6 dır.

III. Mol kütlesi 30 gram/ mol dür.

yargılarından hangileri doğrudur? (H: 1, C: 12)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

3. xCO2(g) + yFe(k) √ Fe2O3(k) + 3CO(g)

tepkimesinde sabit hacimli kapta Fe katısı tamamen Fe2O3 katısına dönüşürken sıcaklık sabit kaldığına göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) 2x = 3y'dir.

B) Reaksiyonda gaz yoğunluğu azalır.

C) Katı kütlesinde artış olur.

D) Gaz basıncı artar.

E) Tepkime tam verimlidir.

4. Mol Mol

1

2

Y(g)

X(g)

Zaman

Y (g)X (g)1

0,5

2

Zaman

Sabit hacimli iki ayrı kapta eşit miktarda X gazı kullanılarak reaksiyonlar başlatılıyor. Bu sırada harcanan X gazı ve oluşan Y gazının mol sayıları değişimi veriliyor.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Reaksiyon denklemi 2X √ Y şeklinde olabilir.

B) I. tepkime tam birleşmedir.

C) II. tepkime tam verimlidir.

D) Her iki deneyde de gaz yoğunluğu sabit kalır.

E) II. tepkimede toplam tanecik sayısı %75'ine iner.

5. Normal koşullarda 10 litre C2H4 ve CO gazlarından oluşan karışım yakılırken 50 litre hava kullanılıyor.

Bu reaksiyonda aynı şartlarda oluşan gazların mol sayısının geride kalan havanın mol sayısı-na oranı nedir?

A) 5 B) 1/5 C) 10/3 D) 103 E) 2

6. Sabit basınçlı bir kapta sabit sıcaklıkta eşit moller-de C katısı ve CO2 gazı kulanılarak tam verimle CO gazı elde ediliyor.Bu reaksiyonla ilgili çizilen

dgaz

Zaman

d

I II III

d/2

Gaz kütlesi (g)

Zaman

44x

56xHacim

Zaman

V

2V

grafiklerden hangileri doğrudur? (C: 12, O: 16)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III


PROFESYONEL

TEST

1

"Karma Testler"

93

1. Kütle (g)

XY2

Y2

X2Zaman

3,2

9,6

16

Eşit kütlelerde X2 ve Y2 gazlarından XY2 elde ediliyor.

Bu duruma ait kütle-zaman grafiğine göre,I. X'in atom kütlesi, Y'ninkinin üç katıdır.II. Tepkime tam verimlidir.

III. Tepkimede harcanan Y2 nin molü artan Y2'nin molünün 2 katıdır.


A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II


2. 3 tane pistonlu kaba eşit mol sayılı NH3, NO2 ve O3 gazları konuyor.

I. kapta NH3 gazı N2 ve H2 gazlarına

II. kapta NO2 gazı N2O4 gazına

III. kapta O3 gazı O2'ye dönüşüyor.

Tepkimeler gaz fazında tam verimli ve aynı şart-larda olduğuna göre pistonların son durumlda-ki hacimlerinin sıralanışı aşağıdakilerden han-gisidir?

A) I > III > II B) I > II > III C) II > III > I

D) II > I > III E) III > I > II

3. Eşit kütlelerde X ve Y2 birleşerek 8 gram XY elde ediliyor.Buna göre,I. Artan Y2'nin kütlesi 1,6 gramdır.II. Tepkimede artan Y2'nin harcanan Y2'ye oranı

12 'dir.

III. Madde artmaması için ortama 0,2 mol daha X eklenmelidir.

yargılarından hangileri doğrudur? (X: 24, Y: 16)



4. m gram CH4 ve m gram O2 gazları kullanılarak

CH4 + 2O2 √ CO2 + 2H2O

tepkimesi oluşturuluyor. Bu sırada X gram CO2 ve Y gram H2O oluşuyor.

Buna göre,

I. Reaksiyonda m4

3 gram oksijen artar.

II. m k64 1= ve Y k36 2= ise k1 = k2'dir.

III. Reaksiyon sırasında toplam tanecik sayısı de-ğişmez.

yargılarından hangileri doğrudur? (H: 1, C: 12, O: 16)

A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III


5. 5,6 gram X2 ve 1,4 gram Y2 tam verimle XY3 bile-şiğine dönüşüyor.

Reaksiyon sonucu oluşan XY3 bileşiğinin mol sayısı ve artan madde ve kütlesi bilinirse,

I. XY3'ün mol kütlesi

II. X'in atom kütlesi

III. 2,8 gram Y2 harcanarak oluşabilecek en fazla XY3'ün kütlesi

değerlerinden hangileri bulunabilir?



6. C2H2 ve C2H6 gazları ayrı ayrı elde edilirken her iki tepkimede n mol C katısı ve n mol H2 gazı ile baş-latılıyor.

Buna göre, her iki reaksiyonda artan maddele-rin mol sayılarının birbirine oranı kaçtır?

A) 21 B) 2

3 C) 1 D) 32 E) 4

3

95


ÖSYM'den Seçmeler

1. AgNO3(suda) + NaCI(suda) † AgCI(k) + NaNO3(suda)

tepkimesine göre, 17 gram AgNO3 ün tamamı tükendiğinde kaç gram AgCI oluşur?

(AgCI = 143,5 g/mol, AgNO3 = 170 g/mol, Ag-CI’nin sudaki çözünürlüğü ihmal edilecektir.)

A) 5,85 B) 8,95 C) 14,35

D) 17,00 E) 24,35

2018 / AYT

2. HNO3 + Na2CO3 → H2O + X + NaNO3

tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleştiril-diğinde X ile gösterilen madde aşağıdakiler-den hangisidir?

A) O2 B) H2 C) CH4 D) CO E) CO2

2017 / LYS

3. C3H8(g) + 5O2(g) → 3CO2(g) + 4H2O(g)

yanma tepkimesinde 2,2 g C3H8 ile 22,4 g O2

tepkimeye girmektedir.

Buna göre tepkime sonunda tepkimeye gir-meden kalan madde ve miktarı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

(H = 1 g/mol, C = 12 g/mol, O = 16 g/mol)

A) O2 : 14,4 g B) O2 : 7,2 g C) O2 : 21,6 g D) C3H8 : 2,0 g

E) C3H8 : 1,1 g

2017 / LYS

4. Ca(k) + O2(g) → CaO(k) denkleştirilmemiş tepki-mesine göre 1,6 g Ca ile 1 g O2 tepkimeye girdi-ğinde,

I. 0,36 g O2 artar.

II. 2,24 g CaO oluşur.

III. 0,40 g Ca artar.


(O = 16 g/mol, Ca = 40 g/mol)



2015 / LYS

5. Sabit sıcaklık ve basınçta, altmışar litre X2 ve Y2 gazları tepkimeye girerek X2Y3 gazını oluştur-maktadır.

Tepkime sonunda kaptaki gazların toplam hacmi kaç litre olur?

A) 40 B) 60 C) 80 D) 100 E) 120

2013 / LYS

6. Safsızlık içermeyen m gram alüminyum metalinin tamamı oksijenle tepkimeye girerek 0,51 gram AI2O3 bileşiğini oluşturmaktadır.

Buna göre, tepkimede kaç gram alüminyum kullanılmıştır?

(O = 16 g/mol, AI = 27 g/mol)

A) 0,135 B) 0,240 C) 0,270D) 0,480 E) 1,020

2011 / LYS

KARIŞIMLARBÖLÜM

4

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


1 – – – 1 1 1 – – – – – 1 – 2 – 2 –

KARIŞIMLAR KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

KONU

KİMYA: 2. KİTAP

98

İki ya da daha saf maddenin, genellikle özelliklerini kaybetmeden, gelişigüzel miktarlarda karışmaları sonucu oluşan madde topluluklarına karışım denir (Tuzlu su, alaşımlar, sis... gibi).

Karışımı oluşturan maddelerin her birine bileşen denir. (Tuzlu suyun bileşenleri tuz ve sudur.)

Karışımlar

Homojen Heterojen

Karışımların Genel Özellikleriu Saf değildirler.u Belirli formülleri ve ayırt edici özellikleri yoktur.u Genellikle oluşumları ve ayrışmaları fizikseldir.u Karışımı oluşturan bileşenler kendi özelliklerini kaybetmezler.u Karışımı oluşturan maddeler istenilen oranlarda karıştırılabilirler.u Karışımlar homojen ya da heterojen olabilirler.

HOMOJEN KARIŞIMLARu Bileşimi ve özelliği her yerinde aynı olan karışımlara homojen karışımlar ya da çö-

zeltiler denir.u Belirli formülleri yoktur. Bütün gaz – gaz karışımları (örneğin hava), alaşımlar (örneğin, lehim, pirinç, çelik,

14 ayar altın...), tuzlu su birer çözelti ya da homojen karışım örneğidir.u Bileşenleri arasında belirli bir oran yoktur.u Çözeltiler iki temel bileşenden meydana gelir: çözünen ve çözücüu Çözeltide miktarı fazla olan madde çözücü, miktarı az olan madde ise çözünendir. u Fiziksel yöntemlerle bileşenlerine ayrılabilirler.u İçerisinde su bulunan çözeltilerde miktara bakılmaksızın su, çözücü olarak kabul

edilir.u Belirli ayırtedici özellikleri yoktur.

u Çözücüsü su olan çözeltilere sulu çözelti denir.

Çözücü Çözünen ÇözeltiKatı Katı AlaşımKatı Sıvı Gümüş - CıvaKatı Gaz Platin - H2 gazıSıvı Katı Tuzlu suSıvı Sıvı Alkollü suSıvı Gaz GazozGaz Gaz Hava

HETEROJEN KARIŞIMLARu Birbiri içerisinde çözünmeyen maddelerin oluşturduğu, her yerinde aynı özelliği

göstermeyen karışımlara heterojen karışımlar denir.

u Homojen karışımlar tek faza sahipken, heterojen karışımlar birden fazla faza sahip-tir.

Gümüş, kalay ve bakır ala-şımının cıva ile karıştırılma-sı ile amalgam (malgama) elde edilir. Diş dolgularında kullanılır.

HATIRLATMA

• Metallerin eritilerek karıştırılıp soğutulması sonucu elde edilen homojen karışımlara alaşım denir.

• Kum - tuz gibi dağıtan ve dağılan fazı katı olan heterojen karışımlara adi ya da basit karışım denir.

AKLINDA OLSUN

Bir sistemde bulunan bile-şenlerin, birbirinden sınır-layıcı yüzeylerle ayrılmış homojen bölümlerine faz denir.

UYARI

KARIŞIMLAR

100


KİMYA: 2. KİTAP

10.1

İki ya da fazla maddenin genellikle özelliklerini kay-betmeden rastgele miktarda karışmaları sonucu olu-şan madde topluluklarına ............................... denir.

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-gisi getirilmelidir?

A) Element B) Bileşik C) Çözelti

D) Alaşım E) Karışım

İki ya da fazla maddenin genellikle özelliklerini kay-betmeden rastgele miktarda karışmaları sonucu olu-şan madde topluluklarına karışım denir.

Yanıt E

10.2

Aşağıda verilen madde sınıflandırmalarından hangisi doğrudur?

Element Bileşik Karışım

A) H2 O2 Hava

B) P4 Glikoz Kolonya

C) Oksijen Çelik 14 ayar altın

D) Tunç NaCl Kükürt

E) Kalay CO2 Kurşun

A’ da O2 element olmalıdır.

C’ de çelik karışım olmalıdır.

D’ de tunç karışımdır, kükürt elementtir.

E’ de kurşun element olmalıdır.Yanıt B

10.3

I. Lehim

II. Buzlu su

III. Deniz suyu

Yukarıda verilenlerden hangileri tek tür tanecik-lerden oluşur?



Lehim, alaşım olup homojen karışımdır; en az iki tür tanecik içerir. Buzlu su sadece H2O taneciklerini içerir.

Yanıt B

10.4

X : He

Y : H2O

Z : Tuzlu su

Yukarıda verilen maddeler için saflık, homojenlik ve daha basit maddelere ayrıştırılma özellikleri sınıflandırılırsa aşağıdakilerden hangisi doğru olur?

Saflık Homojenlik Ayrıştırılma

A) X, Y X, Y, Z Y, Z

B) X, Y, Z X, Y X, Y

C) X, Y X, Y X, Y, Z

D) Y, Z X, Y, Z Y, Z

E) X, Z Y, Z X, Z

He elementtir saftır, homojendir, ayrıştırılamaz.

H2O bileşiktir saftır, homojendir. Kimyasal yöntem-lerle ayrıştırılabilir.

Tuzlu su karışımdır. Saf değildir, homojendir. Fizik-sel yöntemle ayrıştırılabilir. Yanıt A


103

14

Aşağıdakilerden hangisi bir heterojen madde örneğidir?

A) Buz parçası B) Sis kümesi

C) Yağmur damlası D) Temiz hava

E) Çiy tanesi

Sis kümesi heterojen olup aerosol olarak bilinir.

Yanıt B

15Aşağıdakilerden hangisinde verilen maddelerle oda sıcaklığında çözelti elde edilemez?

A) Su - alkol B) Su - amonyak

C) Sirke - limon suyu D) Su - ayçiçek yağı

E) Sirke - tuz

Yağ suda çözünmez ve heterojen bir karışım oluşur.

Yanıt D

16

Çözeltilerle ilgili;

I. Tanecik boyutu 10–9 metreden daha küçük olan karışımlardır.

II. Hem dağıtan hem dağılan faz gaz halinde olabi-lir.

III. Heterojen karışımlardır.




Çözeltiler homojen karışımlardır. Dağılan fazın tane-cik boyutu 10–9 m’den küçük olup hava örneğindeki gibi hem dağılan hem de dağıtan faz gaz olabilir.

Yanıt D

17Aşağıdaki karışımlardan hangisinin dağılan ve dağıtan fazlarının fiziksel hâli hatalı verilmiştir?

Karışım Dağılan faz Dağıtan faz

A) Çamurlu su Katı Sıvı

B) Duman Katı Gaz

C) Mayonez Sıvı Sıvı

D) Sis Gaz Sıvı

E) Kan Katı Sıvı

Sis için dağılan faz sıvı, dağıtan faz gazdır.

Yanıt D

18

• X karışımında dağılan fazın tanecik boyutu 10–10 metredir.

• Y karışımında dağılan fazın tanecik boyutu 10–7 metredir.

• Z karışımında dağılan fazın tanecik boyutu 10–4 metredir.

Buna göre;

I. X, çözeltidir.

II. Y, koloittir.

III. Z, homojen karışımdır.




Çözeltilerde dağılan fazın tanecik boyutu 10–9 m’den küçüktür. Buna göre, X çözeltidir.

Koloitlerde dağılan fazın tanecik boyutu

10–9m < .... < 10–6m aralığındadır.

Çözeltilerde (homojen karışım) dağılan fazın tanecik boyutu 10–9m den küçük olmalıdır.

Yanıt D

105


1. Saf maddedir.

Belirli sembolya da formülleri

yoktur.

Erime ve kaynama

I

III IV

II

kütle korunur.

Yukarıdaki kavram haritasında, karışımlara ait özel-likler verilmiştir.

Buna göre numara ile belirtilen bilgiler doğru ise "✓", yanlış ise "X" işareti ile hatasız belirtil-diğinde aşağıdakilerden hangisi doğru olur?

A) I - X B) I - X C) I - ✓II - X II - X II - ✓III - ✓ III - X III - ✓IV - ✓ IV - ✓ IV - ✓

D) I - X E) I - ✓ II - ✓ II - ✓ III - ✓ III - ✓ IV - ✓ IV - X

2. Karışımlar ile ilgili, I. Farklı cins tanecik içerirler. II. Tek fazlı olabilirler. III. Kendini oluşturan maddelerin özelliklerini gös-

terirler.

özelliklerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

3. Karışımlar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yan-lıştır?

A) Homojen ya da heterojen görünümlü olabilir.

B) Sabit bir erime ve kaynama sıcaklıkları yoktur.

C) Bileşenleri kimyasal özelliklerini korur.

D) Fiziksel yöntemlerle bileşenlerine ayrılabilir.

E) Kütlece yüzde bileşimleri sabittir.

4. I. Şeker

II. Nişasta

III. Naftalin

Yukarıda verilen maddelerden hangileri suda dağıldığında tanecik boyutu 10–9 m den küçük olur?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IIID) I ve III E) I, II ve III

5. Çözeltiler, çözücü ve çözünen olmak üzere iki bile-şenden oluşur.Buna göre, aşağıdaki çözelti örneklerinden hangisinde çözücü katı haldedir?

A) Madeni para B) Tuzlu su C) Hava

D) Gazoz E) Kolonya

6. Aşağıda oluşturulan çözeltilerden, hangisinin çözücü / çözünen bileşenleri yanlış verilmiştir?

Çözücü Çözünen Çözelti

A) Su Alkol Kolonya

B) Oksijen gazı Azot gazı Hava

C) Gümüş Cıva Amalgam

D) Su Şeker Şekerli su

E) Su Amonyak Amonyaklı su

7.

Yukarıda deney tüpüne X ve Y sıvıları konuluyor. Bir süre sonra 2 farklı faz görülüyor.Buna göre,I. Karışım emülsiyondur.II. X ve Y sıvılarının yoğunlukları farklıdır.III. X apolar sıvıdır.yargılarından hangileri kesinlikle doğdudur?

A) I, II ve III B) Yalnız III C) I ve IID) Yalnız I E) Yalnız II

ÜNİTE ÖZETİ

151

"Çözeltiler"

Süspansiyon

Gaz

–9 –6

–9 –6

153

ACEMİ

TEST

1

"Karma Testler*

1. NaF katısı, saf suda çok iyi çözünür.

NaF katısının sulu çözeltisinde;

I. İyon - dipol etkileşimi

II. Hidrojen bağı

III. Dipol - dipol etkileşimi

etkileşimlerinden hangileri bulunur?



2. I. S = C = S

II. H – C – C – O – HHH

HH

III.

HH – B – H

Yukarıda verilen bileşiklerin oda koşullarında HBr ile etkileşimleri sonucunda hangilerinde dipol dipol etkileşimi oluşur?



3. S = C = S

Yukarıda yapı formülü verilen sıvı madde ile;

I.

CI

CI

CI – C – CI

(sıvı)

II. OH H

(sıvı)

III. H – F (gaz)

maddelerinden hangileri birbiri içinde iyi çözü-nür?



4.

Z

X + Y

Eşit hacimde X, Y, Z sıvı maddeleri karıştırılıyor.Bir süre sonra yukarıdaki şekil elde ediliyor.

Buna göre;

I. X in molekülü polar ise, Y nin molekülü de polar-dır.

II. Y nin molekülü polar ise, Z nin molekülü de apo-lardır.

III. X ve Y çözelti oluşturmuştur.




5.

X, Y, Z

1

dZ > dX

dX > dZ

dZ > dY

dY > dX

dY > dZ

dX > dY

23

4

5

6

4. soruda verilen şeklin, yukarıda yoğunluk kavram haritası verilmiştir.

Buna göre, hangi bilgiler doğru olabilir?

A) 1, 3 B) 1, 2, 3, 4, 5, 6

C) 1, 2, 3, 4, 5 D) 1, 3, 5, 6

E) 2, 3, 6

157

AMATÖRTEST

"Karma Testler*

11.

Reçel

Hava Boya

Gazoz

1 2

3 4

Yukarıda numaralandırılmış tabloda verilen örneklerden hangileri homojen karışımdır?

A) 1, 2 ve 4 B) 1 ve 3 C) 2 ve 3

D) 1 ve 4 E) 1, 2 ve 3

2. I. 180 gram su + 20 gram şeker

II. 90 gram su + 10 gram şeker

III. 100 gram su + 10 gram şeker

Ayrı koşullarda hazırlanan üç çözelti örneğinin kaynama noktalarının kıyaslanması aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) I > II > III B) II > III > I C) I = II > III

D) II > I > III E) III > I = II

3. C6H12O6

H2O H2O

A B

NaCl

Aynı koşullarda içlerinde eşit miktarda su bulunan A ve B kaplarına eşit kütlede şeker ve tuz ekleniyor.

Buna göre, A ve B kaplarındaki çözeltiler ile ilgili,

I. Kaynama noktaları eşit olur.

II. İlk duruma göre donma sıcaklıkları düşer.

III. Elektrolittirler.



D) I ve III E) II ve III

4. Kütlece %40 lık 900 gram CuNO3 çözeltisinin küt-lece 3

1 ü azalacak şekilde buharlaştırılıyor ve çözeltide bir çökelti oluşmuyor.

Buna göre son durumdaki çözelti kütlece yüzde kaç CuNO3 içerir?

A) 35 B) 40 C) 45

D) 50 E) 60

5. Kütlece %25 ilk 1000 gram NaNO3 çözeltisinin küt-lece 4

1 i azalacak şekilde buharlaştırıldıktan sonra 250 gram NaNO3 tuzu eklenip karıştırılıyor.

Buna göre, son çözelti kütlece % kaç NaNO3 içerir?

A) 40 B) 45 C) 50

D) 55 E) 60

6. Bir çöktürme işleminde çökeltinin üzerinde kalan sıvının, başka bir kaba alınarak ayrılmasına .............. denir.

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) Ekstraksiyon B) Flotasyon C) Diyaliz

D) Dekantasyon E) Kristallendirme

167

UZMAN

TEST

1

"Karma Testler*

1. Toz metal Mıknatıs ile çekilebilme

özelliğiG Var

İ Yok

R Var

A Yok

Y Var

Yukarıda bazı metaller ve mıknatıs ile etkileşimi ve-rilmiştir.

Buna göre;

I. G ve A dan oluşan kol saati

II. Y ve İ den oluşan toz karışım

III. A ve R den oluşan nişan yüzüğü

IV. R ve Y den oluşan toz karışım

yukarıda belirtilen karışımları, mıknatıs yardı-mıyla ayırmak isteyen öğrenci hangilerinde başarılı olacaktır?

A) I ve II B) Yalnız II C) II ve III

D) II ve IV E) II, III ve IV

2. A, B, C maddelerinden

A: Kristallendirme

B: Süzme

C: Ayrımsal damıtma

yöntemleri ile bileşenlerine ayrılabiliyor.

Buna göre A, B, C maddeleri aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A B C

A) Kolonya Zeytinyağlı - su AlaşımB) Meyve

hoşafıKolonya Alaşım

C) Tuzlu su Türk kahvesi Ham petrolD) Alaşım Naftalin - su Ham petrolE) Şekerli su Meyve hoşafı Şeker - tuz

karışımı

3. Çözünme, maddelerin bir başka maddede homojen halde dağılmasıdır.

Buna göre,

I. Ojenin asetonla temizlenmesi

II. Sıvı altın içerisine sıvı gümüş atılması

III. Sıcak suya buz atılması

olaylardan hangileri çözünmeye örnek verilebilir?



4. KCI tuzunun doymamış sulu çözetisine bir mik-tar KCI tuzu daha eklendiğinde aşağıdakilerden hangisinde artma gözlenmez?

A) Yoğunluk

B) Kaynama noktası

C) Donma noktası

D) Kütlece yüzde derişim

E) Çözeltideki iyonların mol sayısı

5. 6 mol MgO katısı kullanarak hazırlanan 1 Litre çözeltinin, yoğunluğu 1,6 g/mL olduğuna göre, çözelti kütlece % kaçlıktır? (MgO = 40 g/mol)

A) 20 B) 18 C) 15 D) 24 E) 25

6. Kütlece 80 gram %40 lık ve 60 gram kütlece %20 lik tuz çözeltileri karıştırılıyor.

Sabit sıcaklıkta elde edilen çözeltiyi kütlece %50 lik yapmak için kaç gram tuz eklenmelidir?

A) 48 B) 44 C) 56 D) 52 E) 60

175

PROFESYONEL

TEST

1

"Karma Testler*

1. • A, B'de çözünüyor.

• A ile C homojen karışım oluşturuyor.

• B ile C heterojen karışım oluşturuyor.

A, B, C sıvılarına ait yukarıda verilen bilgilere göre;

I. B ile C ayırma hunisi ile ayrılır.

II. A ile C kaynama noktası farkına göre ayrılır.

III. A ile B ayrımsal damıtma ile ayrılır.

yargılarından hangileri doğru olabilir?


D) I, II ve III E) II ve III

2.

Zaman (dk)50

45

95

10

450 gram suda, sabit sıcaklıkta bir X katısı çözü-nüyor.

Oluşan grafik yukarıdaki gibi olduğuna göre,

I. Çözelti kütlece %10 luktur.

II. Çözelti elektrik akımını iletir.

III. 500 gram çözelti oluşur.

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I, II ve III

D) II ve III E) I ve III

3. 340 mL suda 160 mL aseton çözünmesi sonucu oluşan çözeltinin yarısı yanlışlıkla yere dökülüyor.

Buna göre kaptaki çözelti hacimce yüzde kaç aseton içerir?

A) 16 B) 32 C) 64 D) 68 E) 72

4. I. KNO3II. NaFIII. KCIYukarıda verilen maddeler suda çözünüyor.

Buna göre, oluşan çözeltilerin hangilerinde iyon - dipol etkileşimi ve hidrojen bağı bulunur?

A) I, II ve III B) Yalnız II C) II ve III

D) I ve II E) Yalnız I

5.

CO2(g)çözünmesi

1

4 5

Br2(s)

O2(g)

CCI4(s)

NH3(g)

HCI(s)

2

3

Yukarıda CO2 gazının çözünme kavram harita-sında numaralandırılmış bileşiklerden hangisi ile çözelti oluşmaz? (1H, 6C, 8O, 17Cl)

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

6. • Birbirleri ile karışmayan yoğunluğu farklı sıvılar .......X....... kullanılarak ayrıştırılıyor.

• Kobalt tozu - gümüş tozu karışımı .......Y....... özelliği yardımı ile ayrıştırılır.

• Sudaki bazı iyonların miktarını azaltmak için .......Z...... işlemi uygulanıyor.

Yukarıda verilen açıklamalara göre X, Y ve Z yerine aşağıdakilerden hangileri yazılmalıdır?

X Y Z

A) Ayırma hunisi

Elektriklenme Diyaliz

B) Ayrımsal damıtma

Elektriklenme Eleme

C) Damıtma Mıknatıslanma ÇöktürmeD) Ayırma

hunisiMıknatıslanma Çöktürme

E) Damıtma Elektriklenme Diyaliz

181


ÖSYM'den Seçmeler

1. Sıvı hâlde bulunan aşağıdaki maddelerden üç

ayrı kapta 100’er mL yer almaktadır.I. kap : C2H5OH (etanol)II. kap : CCl4 (karbon tetraklorür)III. kap : C6H14 (heksan)Daha sonra her bir kaba aynı koşullarda 100’er mL saf su ilave edilmiştir.

Buna göre kaplardan hangilerinde homojen

bir karışım oluşur?(Su ve etanol polar, karbon tetraklorür ve heksan apolar moleküllerdir.)A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III


2018 / TYT

2. Aynı sıcaklıkta

• 200 g suya 5 g yemek tuzu

• 180 g suya 15 g yemek tuzu

ilave edilerek iki çözelti hazırlanmış ve hazırla-nan bu iki çözelti birbirleriyle karıştırılmıştır.

Buna göre oluşan son çözeltideki yemek tuzunun derişimi kütlece yüzde kaçtır?

A) 3,00 B) 4,56 C) 5,00D) 5,26 E) 8,26

2017 / YGS

3. Bir sıvı karışımın ayrımsal damıtma yöntemiy-le bileşenlerine ayrılması için bileşenlerin;

I. çözünürlük,

II. yoğunluk,

III. tane boyutu,

IV. kaynama sıcaklığı

özelliklerinden hangilerinin birbirinden farklı olması gerekir?

A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve IID) I, II ve III E) II, III ve IV

2017 / YGS

4. Bir X katısının 20°C’deki çözünürlüğü 15 g/100 g su’dur.

500 g suya, aynı sıcaklıkta 65 g X katısı ekle-nerek hazırlanan çözelti için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Doymuş bir çözeltidir.

B) 5 g X katısı çözünmeden kalır.

C) 10 g X katısı çözünmeden kalır.

D) Doymuş çözelti elde etmek için 30 g daha X katısı eklenmelidir.

E) Doymuş çözelti elde etmek için 10 g daha X katısı eklenmelidir.

2017 / LYS

5. Arı bir katının, iki ayrı kapta aynı sıcaklıkta sudaki çözeltileri hazırlanmıştır. Birinci kapta V hacmin-deki suda 2m gram katı, ikinci kapta 2V hacmin-deki suda m gram katı çözünmüştür.Bu kaplardaki çözeltilerle ilgili,I. İkinci kaptaki çözelti daha seyreltiktir.II. Kaplardaki çözeltilerin yoğunlukları farklıdır.III. Her iki kaptaki çözeltilerdeki V hacmindeki

suda çözünen katı miktarları aynıdır.


A) Yalnız III B) I ve II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

2013 / YGS

6. İri çakıl taşları, kum taneleri ve toz hâlindeki yemek

tuzundan oluşan bir karışım verilmiştir.

Bu karışımdaki maddeleri birbirinden ayırmak

için,I. suyla karıştırma,II. eleme,III. buharlaştırma,IV. süzme

işlemleri hangi sırada uygulanmalıdır?A) II, I, III, IV B) II, III, I, IV C) II, I, IV, III

D) III, IV, II, I E) IV, III, II, I2012 / YGS

BÖLÜM

5ASİTLER – BAZLAR – TUZLAR

ASİTLER - BAZLAR - TUZLAR KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

u Asitler ve Bazlar

u Asitlerin ve Bazların Tepkimeleri

u Hayatımızda Asit Bazlar

u Tuzlar ve Kullanım Alanları

ÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


– 3 – 3 – 2 – 1 – 1 – 1 – – 1 1 – 1

ÜNİTE ÖZETİ

"Asitler - Baslar - Tuzlar"

227

• Çözeltinin asit ya da baz olduğunu renk değiştirerek anlamamızı sağlayan maddelere indikatör denir.

Oksitler

Metal oksit Ametal oksit

BazikNa2OMgO

Örnekler: ZnOAl2O3

CO2SO3

NON2O

Amfoter Asidik Nötr

Asit + Baz † Tuz + Su

H+(suda) + OH–(suda) † H2O(s)

†

SO3(g) + 2NaOH(suda) † Na2SO4(suda) + H2O(s)

†

CaO(k) + H2SO4(suda) † CaSO4(suda) + H2O(s)

†

CO2(g) + MgO(k) † MgCO3(k)

• Zayıf asitler ve bazlar suda %100 iyonlaşmazlarken, kuvvetli asitler ve bazlar suda %100 iyonlaşırlar.

Aktif metaller + Asit † Tuz + H2(g)

Na(k) + HCl(suda) † NaCl(suda) +12

H2(g)

ACEMİ

TEST

1

"Karma Testler"

229

1. Asitler ile ilgili,

I. Karbonatlı bileşiklere etki ederek CO2 gazı açı-ğa çıkarırlar.

II. Turnusolu kırmızıya çevirirler.

III. Sulu çözeltileri elektriği iletir.


A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II


2. Asit ve bazlar suda iyonlarına ayrışarak çözünür-ler.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin suda çözenme denklemi yanlış verilmiştir?

A) KOH(k) H O2 K+(suda) + OH–(suda)

B) HCl(g) H O2 H+(suda) + Cl–(suda)

C) Ca(OH)2(k) H O2 Ca2+(suda) + 2OH–(suda)

D) CH3COOH(s) H O2 CH3CO+(suda)+OH–(suda)

E) HNO3(s) H O2 H+(suda) + NO3–(suda)

3. 0,3 mol HCl içeren sulu çözeltisi ile 0,4 mol NaOH içeren sulu çözelti karıştırılıyor.

Buna göre, tepkime sonunda en fazla kaç mol NaCl oluşur?

A) 0,1 B) 0,2 C) 0,3 D) 0,4 E) 0,5

4. Ca(OH)2 + HNO3 √

Yukarıdaki reaktiflerin gerçekleştirdiği tepkime ve oluşan bileşikler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Nötralleşme tepkimesi gerçekleşir.

B) CaNO3 tuzu oluşur.

C) Su açığa çıkar.

D) Oluşan tuzun sulu çözeltisi elektriği iletir.

E) Ortamda Ca2+ ve NO3– iyonları bulunur.

5. I. Cu(k) + HF(suda) √

II. Zn(k) + NaOH(suda) √

III. Ag(k) + HNO3(seyreltik) √

Yukarıdaki maddelerden hangileri kendiliğin-den tepkimeye girer?


D) Yalnız III E) II ve III

6. I. Al

II. Be

III. Ca

IV. Pb

V. Sn

Yukarıdaki verilen metallerden hangisi amfoter metal değildir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

7. I. SO2

II. CO2

III. CO

Yukarıdaki gazlardan hangileri asit yağmurları-na neden olur?



8. I. Nişadır

II. Tuz ruhu

III. Yemek tuzu

Yukarıda yaygın adı verilen maddelerden han-gilerinin sulu çözeltisinde Cl– iyonu bulunur?



AMATÖR

TEST

1

"Karma Testler"

231

1.

HF

I

III

II

IV

Cam kaplarda

Yukarıda HF asiti ile ilgili kavram haritasında, numaralandırılmış kutucuklardaki bilgileri doğru ise "✓", yanlış ise "✗" ile belirtildiğinde aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

I II III IV

A) ✓ ✓ ✓ ✓

B) ✓ ✓ ✓ ✗

C) ✗ ✓ ✓ ✓

D) ✗ ✗ ✓ ✓

E) ✗ ✓ ✓ ✗

2. I. H3PO4 a. Kimyasay gübre yapımı

II. H2SO4 b. Gıda sanayi

III. NaOH c. Lavabo açıcı

Yukarıda verilen asit ve bazların kullanım alan-larının eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisin-de doğru yapılmıştır?

A) I. aII. bIII. c

B) I. aII. cIII. b

C) I. bII. cIII. a

D) I. bII. aIII. c

E) I. cII. aIII. b

3. NH3 bileşiği ile ilgili,

I. Adı amonyaktır.

II. Zayıf asittir.

III. Koklandığında solunum yollarına zarar verir.



D) I, II ve III E) II ve III

4. HNO3 bileşiği ile ilgili,

I. Kezzap olarak bilinir.

II. Sulu çözeltisi bakır kaplarda saklanabilir.

III. TNT (Dinamit) yapımında

kullanılır.

yargılarından hangileri yanlıştır?



5. I. 1 mol H2SO4 + 1 mol NaOH

II. 2 mol HCl + 1 mol KOH

III. 3 mol HNO3 + 1,5 mol Ca(OH)2

Yukarıda belirtilen maddeleri içeren sulu çözel-tilerin hangileri karıştırıldığında ortam pH değe-ri 7 olmaz?


D) I ve III E) II ve III

6. Laboratuvarda asit – baz deneyi yapmak iste-yen Alperen,

I. Koruyucu gözlük takmalıdır.

II. Dumanlarından korunmak için çeker ocak kul-lanmalıdır.

III. Asit ve bazları tanımak için tatlarına bakmalı.

kurallarından hangilerine uymalıdır?



UZMAN

TEST

1

"Karma Testler"

233

1. CO2 gazı, Ca(OH)2 çözeltisine gönderildiğinde bir bulunma ve çökelme meydana gelir.

Bu durum ile ilgili, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Asit baz tepkimesi gerçekleşir.

B) Çözeltinin sıcaklığı düşer.

C) Oluşan çökelti iyonik bir katıdır.

D) Sıcaklık sabit ise iletkenlik azalır.

E) CO2 asidik özellik gösterir.

2. Tuzlar ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?

A) Moleküler yapılıdır.

B) Birim hücrede katyon olarak Ca2+, H+ iyonları-nı bulundurabilir.

C) Sadece asit ve bazın nötrleşme tepkimesi ile oluşur.

D) Birim hücrede anyon olarak NO3–, CO3

2– iyon-larını bulundurabilir.

E) Sulu çözeltileri yalıtkandır.

3. Bazı maddeler, deri ile temas ettiğinde su çekme özellikleri nedeniyle deride yanmaya neden olurlar.

Buna göre,

I. H2SO4

II. NaOH

III. CH3OH

maddelerinden hangileri deride yanmaya neden olur?



4. X(k) Y(g)

H2SO4

H2SO4 çözeltisine X katısı atıldığında Y gazı oluş-maktadır.

Buna göre X ve Y ile ilgili,

X Y Doğru YanlışI CaCO3 CO2 ✓

II Cu H2 ✓

III Ca H2 ✓

tabloda verilenlerin doğru veya yanlış olmasına göre "✓" işareti hangilerinde doğru yerde kulla-nılmıştır?


D) I ve II E) I ve III

5. Na2O'nun suda çözünmesi ile ilgili,

I. Kimyasaldır.

II. Isı çıkışı olur.

III. Tuz oluşur.




6. Bazı maddeler su ile etkileştiğinde asit ya da baz gibi davranır.

Buna göre,

I. CO2

II. CH4

III. NH3

maddelerinden hangileri suda asidik ya da bazik özellik gösterir?

A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III


PROFESYONEL

TEST

1

"Karma Testler"

235

1. I. Na+

II. H+

III. OH–

IV. HCO3–

V. CO32–

Yemek sodasının sulu çözeltisinde yukarıdaki iyonlardan kaç tanesi bulunabilir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

2. 25°C'deki nitrik asit çözeltisine aynı sıcaklıkta,

I. Saf su

II. Kostik

III. Tuz ruhu

maddeleri ayrı ayrı ekleniyor.

Buna göre hangilerinin eklenmesi sonucu nitrik asit çözeltisinin pH değeri artabilir?


D) I, II ve III E) Yalnız III

3.

H2O(s)

SO2

Şekildeki kaba SO2 gazı gönderiliyor.

Buna göre sabit sıcaklıkta gerçekleşen çözün-me sonucu,

I. pH düşer.

II. Kimyasal değişim olur.

III. H+ iyon sayısı azalır.




4. X metali ve Y asitinin sulu çözeltisi için,

• X metali KOH ile H2 gazı açığa çıkarıyor.

• Seyreltik Y çözeltisi Cu ile NO gazı oluşturuyor.

Buna göre X ve Y aşağıdakilerden hangisi ola-bilir?

X Y

A) Al HNO3

B) Zn H2SO4

C) Be H2CO3

D) Mg HNO3

E) Al H2SO4

5. 1 mol H2SO4 çözeltisi

I. 1 mol NaOH

II. 1 mol Ca(OH)2III. 2 mol KOH

çözeltilerinden hangileri ile artansız olarak tep-kimeye girer?

A) Yalnız I B) II ve III C) Yalnız III


6. Tuz ruhu ile ilgili,

I. Çamaşır suyu ile karıştırılması tehlikedir.

II. Tuz sınıfında yer alır.

III. Kireç çözücüdür.




7. X tuzu ile ilgili,

I. İyonik bağlıdır.

II. Kristal yapılıdır.

III. Turnusol kağıdına etki etmez

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?


D) II ve III E) I ve III

BÖLÜM

6Kimya Her Yerde

› Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları› Temizlik Maddeleri› Yaygın Polimerler› Kozmetik Malzemeler› Yenilebilir Yağ Türleri› Gıdalar

KİMYA: 2. KİTAP HER YERDE KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMIÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


– – – – 1 – 1 – – – 1 – – – – 1 1 –

KİMYA: 2. KİTAP

238

Temizlik MaddeleriKONU

Sabun

Uzun zincirli (C12 - C18) yağ asitlerinin sodyum veya potasyum tuzlarına sabun denir. Sabun, bitkisel ya da hayvansal yağların NaOH, KOH gibi kuvvetli bazlarla hidrolizinden oluşur. Bu olaya sabunlaşma denir.

Sodyum tuzu olan sabunlar sert, potasyum tuzu olan sabunlar ise yumuşak sa-bundur.

Bir sabun molekülü iki kısımdan oluşur.(1) Polar ya da iyonik uç kısmı (baş)(2) Apolar olan hidrokarbon kısmı (kuyruk)

Baş kısmı hidrofiliktir (suyu seven) ve suda çözünür.

Kuyruk kısmı hidrofobiktir (suyu sevmeyen) ve suda değil polar olmayan madde-lerde (örneğin yağda) çözünür.

Kuyruk, apolar(hidrofobik) (hidrofilik)

Na+

Kir

Sumolekülü

• Sabunun apolar kısmı kiri sarar polar kısmı suya yönlenir ve misel oluşur.

Deterjan

Deterjanın hammaddesi petroldür. Toz, krem ya da sıvı halde olabilen deterja-nın sabuna göre en önemli avantajı, sert sularda bile temizleme gücünü yitirmeyip köpürebilmesidir.

Sabun ve Deterjan Kiri Nasıl Temizler?

Kir apolar bir maddedir. Bu nedenle polar moleküllere sahip olan su kiri temizle-mez. Suya sabun ya da deterjan eklendiğinde molekülün apolar (hidrofob) ucu kir ile, polar (hidrofil) ucu ise su ile etkileşip kirin ortamdan çekilerek suya geçmesini sağlar.

Sabun yapımında kullanı-lan yağ asitleri sabunun ka-litesini belirler.

UYARI

Sodyum tuzu sabunlar be-yaz sabun olarak bilinirken, potasyum tuzu sabunlar arap sabunu olarak adlan-dırılır.

AKLINDA OLSUN

Sabunun yapısı,

CH3 ......... CH2 – COONa

Deterjanın yapısı

CH3 ......... CH2 – OSO3Na

şeklindedir.

AKLINDA OLSUN

"Kimya Her Yerde"

247


10.1I. Karpuz

II. Sucuk

III. Konserve

Yukarıdakilerden hangileri hazır gıdalara örnek olarak verilebilir?



Sucuk ve konserve hazır gıdadır.Yanıt D

10.2

I. Gıdaların raf ömrünü uzatmak

II. Gıdaların görünüşünü güzelleştirerek lezzetini arttırmak

III. Gıdaların istenilen kıvama ulaşmasını sağlamak

Yukarıdakilerden hangileri gıda katkı maddeleri-nin hazır gıdalarda kullanılma sebeplerindendir?

A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III

D) Yalnız II E) I, II ve III

Gıda katkı maddeleri gıdaların; görünüşünü düzel-tir, raf ömrünü uzatır ve istenilen kıvama getirilmesi-ni sağlar.

Yanıt E

10.3

Hazır gıdalar ve işlenme süreçleriyle ilgili aşağı-daki bilgilerden hangisi yanlıştır?A) UHT işleminde gıdalar 140°C’ye ısıtılır.B) UHT işlemiyle sütteki faydalı bakteriler ve onla-

rın ürettiği enzimler yok olur.C) Günlük sütler genellikle pastörizasyon işlemine

tabi tutulur.

D) Sakkarin, aspartam gibi maddeler gıdalarda tatlandırıcı olarak kullanılır.

E) Gıda katkı maddeleri gıdaların besin değerini arttırmak için kullanılmaz.

Bebek bisküvilerinde ve mamalarda besin değerini arttırmak için vitaminler, aminoasitler ve mineraller kullanılabilir.

Yanıt E

10.4

COO–Na

X Y

+

Yukarıda aktif molekülü verilen yapı ile ilgili aşa-ğıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?A) Sabun aktif molekülüne ait bir yapıdır.B) Sert sularda etkinliği düşüktür.C) Y ucu hidrofiliktir.D) X ucu polar yapılıdır.E) Kirin temizlenmesi sırasında Y ucu suya, X ucu

ise kire tutunur.

X ucu apolar yapılı olan hidrokarbon tarafıdır ve temizleme işleminde kire tutunur.

Yanıt D

10.5

CH3 – (CH2)10 – CH2 – – SO3Na

Yapısı yukarıda verilen ve temizlikte kullanılan bileşik ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yan-lıştır?A) Hem hidrofilik hem de hidrofobik kısım içerir.B) Sert sulardaki Ca2+ ve Mg2+ iyonları ile suda

çözünmeyen tuzlar oluşturur.C) Temel kaynağı ham petroldür.

D) Yüzey aktif madde içerir.

E) Çevre kirliliğine neden olur.

Verilen yapı deterjana aittir. Deterjan sert sulardan etkilenmeyen bir maddedir.

Yanıt B


KİMYA: 2. KİTAP

250

14

Aşağıdakilerden hangisi gıda katkı maddesi içermez?

A) Ekmek

B) Kola

C) Taze sıkılmış portakal suyu

D) Konserve yiyecekler

E) Cips

Tazı sıkılmış portakal suyu gıda katkı maddesi içer-mez. Diğerleri içerir.

Yanıt C

15

Kullanım amaçları açısından gıda katkı maddeleri farklı gruplarda incelenebilirler.

Buna göre,

I. Koruyucular

II. Renklendiriciler

III. Tatlandırıcılar

IV. Emülsiyonlaştırıcılar

Yukarıdakilerden hangileri gıda katkı maddeleri-nin gruplarındandır?

A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III

D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV

Verilenlerin tamamı gıda katkı maddesi grubuna girer.Yanıt E

16

Pastörize süt için aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Isıl işlem görmüş raf ömrü uzatılmış süttür.

B) Sütün yapısında değişim olmamıştır.

C) Gıda katkı maddeleri içerir.

D) Raf ömrü UHT sütten azdır.

E) Sütün düşük sıcaklık derecelerine kadar ısıtılıp soğutulması ile elde edilir.

Pişirilen sütün kimyasal yapısı değişir. Pastörize süt düşük sıcaklıkta uzun süre pişirilir.

Yanıt B

17

1 2

3 4

Deterjanlar

Petroltürevlerinden

üretilir.

Yukarıda belirtilen Deterjan kavram haritasında, numaralandırılmış bilgilerden hangileri doğrudur?

A) 1, 2 ve 4 B) 1, 3 ve 4 C) 2, 3 ve 4

D) 1, 2 ve 3 E) 1, 2, 3 ve 4

Deterjanlar petrol türevlerinden elde edilir. Benzen halkası içerenler çevre kirliliği oluştururlar.

Temizlik amaçlı kullanılır. Toz, sıvı ve krem formun-da olan çeşitleri vardır.

Yanıt B

18

Gıda koruyucu Görevi I. Sodyum benzaat KoruyucuII. Aspartam TatlandırıcıIII. Sorbitol EmülsiyonlaştırıcıHazır gıda koruyucu ve görevi için verilen eşleş-tirmelerden hangileri yanlıştır?


D) II ve III E) I ve II

Sorbitol tatlandırıcı olarak kullanılır. Diğerleri doğrudur.Yanıt C

KİMYA: 2. KİTAP

252


1.

KirYatayX

Y

Kir

Sabunun kiri temizlerken yüzeyden uzaklaştırma işlemi X ve Y şekilleri ile açıklanmıştır.

Buna göre,

I. Y şekli misel olarak adlandırılır.

II. Sabunun kuyruk kısmı kire tutunur.

III. Sabunun baş kısmı suyla etkileşir.




2. Sabunlar ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) C12, C14, C16 veya C18 karbon sayısına sahip yağ asitlerinin Na ya da K tuzlarına sabun denir.

B) K sabunları, Na sabunlarına göre daha yumu-şak olup suda daha iyi çözünür.

C) Sert sular sabunun temizleme verimini azaltır.

D) Katı sabunların pH değeri, sıvı sabunlara göre daha düşüktür.

E) Sabunlar hidrofil ve hidrofob olmak üzere iki kısımdan oluşur.

3. Deterjanlar için aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Ham maddesi petrol türevidir.

B) Genelde tek karbon atomu içeren alkollerden elde edilir.

C) CH3 – (CH2)11 – O – OSO3Na sodyum do-desil benzen sülfonat örnek verilebilir.

D) Soğuk ve sert sularda sabuna göre daha etkindir.

E) Vücut temizliğinde kullanılmaz.

4. Aşağıdaki temizlik maddelerinden hangisi yağ ve benzeri kirleri temizlemek için kullanılmaz?

A) Sabun B) Deterjan

C) Tuz ruhu D) Çamaşır sodası

E) Şampuan

5. Çamaşır suyu için aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Etken maddesi NaClO (Sodyum hipoklorit) dur.

B) Mikrop öldürücü ve ağartıcı özelliği vardır.

C) Tuz ruhu ile beraber kullanılabilir.

D) NaClO nun sulu çözeltisidir.

E) Bazik özellik gösterir.

6. Naylon Glikoz Cam YünSabun Kauçuk Deterjan TeflonSaç Orlon İpek Tırnak

Yukarıdaki tabloda polimer olmayan ürünler çıkarıldığında şekil aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

A) B)

C) D)

E)


256

KİMYA: 2. KİTAP

1. Sabun ve deterjanların yapılarıyla ilgili,

I. Apolar grup içerirler.

II. Polar uç içerirler.

III. Hidrokarbon zinciri içerirler.


A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III2017 / LYS

2. Aşağıda, bazı bileşikler ve bunların kullanım alanlarıyla ilgili ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) SiO2 cam yapımında kullanılır.

B) HCl kireç çözücü olarak kullanılır.

C) NaOH yağ çözücü olarak kullanılır.

D) CaCO3 sönmemiş kireç (CaO) elde etmekte kullanılır.

E) CO2 gübre olarak kullanılır.

2015 / YGS

3. Aşağıda sabun üretim aşamaları verilmiştir.

1. aşamada A kabına 100 g X maddesi eklenmiş ve her iki kabın sıcaklığı 40°C’ye getirilmiştir.

2. aşamada sıcaklığın 40°C de sabit kalması sağ-lanarak A kabındaki çözelti B kabına yavaş yavaş dökülmüş ve 10 dakika karıştırılmıştır.

Daha sonra karışım bir kalıba dökülerek yeterli süre beklenmiş ve sabun elde edilmiştir.

Elde edilen sabun ve üretim aşamalarıyla ilgili,

I. 1. aşamada eklenen X maddesi kuvvetli bir baz olabilir.

II. 2. aşamada polimerleşme tepkimesi olur.

III. Kullanılan X maddesinin türüne göre sert veya yumuşak sabun elde edilebilir.



D) I ve III E) II ve III2013 / YGS

4. Sabun ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Sabun molekülünün hidrokarbon zinciri apolar-dır.

B) Sabun molekülünün suda çözünen kısmı uzun hidrokarbon zinciridir.

C) Sabun, yağ asitlerinin Na veya K tuzudur.

D) Sabun molekülünün hidrokarbon kısmı (kuy-ruk) hidrofobdur.

E) Sabun molekülünün polar kısmı hidrofildir.

2012 / YGS

1 2 3 4E E D B

kİmya tyt - 2. kİtapcapyayinlari.com.tr/demo/kimya-2.pdf · kİmya: 2.kİtap 6 kütlenin korunumu...

Documents