külçe kalay – analiz yöntemleri – kalay tenörü % 99,85 ile % 99,90 … en... · 2018. 3....

ICS 77.140.75 TÜRK STANDARDI TASARISI tst EN 10219-1/Revizyon

TÜRK STANDARDITURKISH STANDARD

TS EN 10219-1 Mart 2008

ICS 77.140.75

YAPISAL ÇELİK BORULAR – DİKİŞLİ, ALAŞIMSIZ, İNCE TANELİ ÇELİKLERDEN SOĞUK ŞEKİLLENDİRİLEREK KAYNAK EDİLMİŞ – BÖLÜM 1: TEKNİK TESLİM ŞARTLARI Cold formed welded structural hollow sections of non-alloy and fine grain steels – Part 1: Technical delivery conditions

TS EN 10219-1 (2008) standardı, EN 10219-1 (2006) standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (CEN, rue de Stassart 36 B-1050 Brussels) izniyle basılmıştır. Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN’den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDANMÜSELLiMOGLU DEMiR ÇELiK SANAYii LiMiDET SiRKETi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 25.04.2012TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!

TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.


ICS 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10219-1/Mart 2008

Ön söz

Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 10219-1 (2006) standardı esas alınarak, TSE Metalurji İhtisas Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 20 Mart 2008 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.



İçindekiler 1 Kapsam ....................................................................................................................................................... 1 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................. 1 3 Terimler, tarifler ve semboller .................................................................................................................. 3

3.1 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 3 3.2 Semboller ................................................................................................................................................ 3

4 Sınıflandırma ve kısa gösteriliş ................................................................................................................ 4 4.1 Sınıflandırma ........................................................................................................................................... 4 4.2 Kısa gösteriliş .......................................................................................................................................... 4

5 İmalatçı tarafından verilmesi gereken bilgiler ........................................................................................ 5 5.1 Zorunlu bilgiler ......................................................................................................................................... 5 5.2 Tercihler ................................................................................................................................................... 5 5.3 Sipariş örneği ........................................................................................................................................... 5

6 Özellikler ..................................................................................................................................................... 5 6.1 Genel ....................................................................................................................................................... 5 6.2 Çelik üretim işlemi ................................................................................................................................... 5 6.3 Besleme stoğu malzemesinin durumu .................................................................................................... 6 6.4 Yapı boruları imalat işlemi ....................................................................................................................... 6 6.5 Tedarik durumu ....................................................................................................................................... 6 6.6 Kimyasal bileşim ...................................................................................................................................... 6 6.7 Mekanik özellikler .................................................................................................................................... 7 6.8 Teknolojik özellikler ................................................................................................................................. 8 6.9 Yüzey durumu ......................................................................................................................................... 8 6.10 Kaynakların tahribatsız muayenesi .................................................................................................... 9 6.11 Toleranslar ve kütle ............................................................................................................................ 9

7 Muayene ..................................................................................................................................................... 9 7.1 Muayene tipleri ........................................................................................................................................ 9 7.2 Muayene doküman tipleri ........................................................................................................................ 9 7.3 Muayenenin özeti .................................................................................................................................. 10

8 Numune alma ........................................................................................................................................... 11 8.1 Deney sıklığı .......................................................................................................................................... 11 8.2 Numune ve deney parçalarının hazırlanması ....................................................................................... 12

9 Deney metotları........................................................................................................................................ 13 9.1 Kimyasal analiz ...................................................................................................................................... 13 9.2 Mekanik deneyler .................................................................................................................................. 13 9.3 Gözle muayene ve boyut kontrolü ......................................................................................................... 13 9.4 Tahribatsız muayene ............................................................................................................................. 14 9.5 Deney tekrarları, ayıklama ve yeniden işleme ...................................................................................... 14

10 İşaretleme ........................................................................................................................................... 14 11 Uygunluğun değerlendirilmesi ......................................................................................................... 14 Ek A - Alaşımsız kalite çelikten yapı çelikleri – Kimyasal bileşim ve mekanik özellikler ........................ 15 Ek B - İnce taneli çeliklerden imal edilmiş yapı boruları – Kimyasal bileşim ve mekanik özellikler ...... 17 Ek C - Numune ve deney parçalarının konumu ........................................................................................... 21 Ek D - Uygunluğun değerlendirilmesi ........................................................................................................... 22 Ek ZA (Bilgi için) - Bu standardın EU Construction Products Directive

1 ile ilgili maddelerine atıf

yapan hükümleri ............................................................................................................................................. 26 Kaynaklar ......................................................................................................................................................... 31



1

Yapısal çelik borular – Dikişli, alaşımsız, ince taneli çeliklerden soğuk şekillendirilerek kaynak edilmiş – Bölüm 1: Teknik teslim şartları

1 Kapsam Bu standard, soğuk şekillendirilerek kaynak edilmiş yapılarda kullanılan daire, kare veya dikdörtgen kesitli borular ile soğuk şekillendirmenin ardından ısıl işleme tabi tutulmamış yapı borularının teknik teslim şartlarını kapsar. Toleranslar, boyutlar ve kesit özellikleri için şartlar EN 10219-2’de yer alır. Not – Çelik kalitelerinin bir aralığı bu standardda verilmiş olup kullanıcı, kullanım ve hizmet şartlarına göre

uygun kaliteyi seçmelidir. Mamul boruların kaliteleri ve mekanik özellikleri EN 10025-2 ve EN 10025-3’te verilenlerle uyumludur.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın en son baskısı kullanılır.

EN, ISO, IEC Adı TS No1 Adı

vb. No (İngilizce) (Türkçe)

EN 287-1 Qualification test of welders - Fusion welding - Part 1: Steels

TS EN 287-1 Kaynakçıların yeterlilik sınavı - Ergitme kaynağı - Bölüm 1: Çelikler

EN 10002-1 Metallic materials - Tensile testing - Part 1: Method of test at ambient temperature

TS 138 EN 10002-1 Metalik malzemeler – Çekme deneyi – Bölüm 1: Ortam sıcaklığında deney metodu

EN 10020:2000 Definition and classification of grades of steel

TS EN 10020 Çelik tiplerinin tarifi ve sınıflandırılması

EN 10021:1993 General technical delivery requirements for steel and iron products

TS 550 EN 10021 Demir ve çelik mamuller genel teknik teslim şartları

EN 10027-1 Designation systems for steels - Part 1: Steel names

TS EN 10027-1 Çeliklerin kısa gösteriliş sistemleri - Bölüm 1: Çelik adları

EN 10027-2 Designation systems for steels - Part 2: Numerical system

TS EN 10027-2 Çelikler için kısa gösterme sistemleri - Bölüm 2: Nümerik sistem

EN 10045-1 Metallic materials - Charpy impact test - Part 1: Test method

TS EN 10045-1 Metalik malzemeler - Charpy vurma deneyi-Bölüm 1: Deney metodu (v-ve u-çentikleri)

EN 10052:1993 Vocabulary of heat treatment terms for ferrous products

TS 1112 EN 10052 Demir ve çelikler için ısıl işlem terimleri sözlüğü

EN 10168 Steel products - Inspection documents - List of information and description

TS EN 10168 Çelik mamuller - Muayene dokümanı - Bilgi ve tanımlama listesi

EN 10204 Metallic products - Types of inspection documents

TS EN 10204 Metalik ürünler - Muayene ve deney belgelerinin tipleri

EN 10219-2:2006

Cold formed welded structural hollow sections of non-alloy and fine grain steels- Part 1: Tolerances, dimensions and sectional properties

TS EN 10219-1

Çelik borular - Dikişli alaşımsız ince taneli çeliklerden soğuk şekillendirilerek kaynak edilmiş - Bölüm 2: Toleranslar boyutlar ve kesit özellikleri

1 TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli

olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.



2

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı vb. No (İngilizce) (Türkçe)

EN 10246-3 Non-destructive testing of steel tubes — Part 3: Automatic eddy current testing of seamless and welded (except submerged arc welded) steel tubes for the detection of imperfections

TS EN 10246-3 Çelik boruların tahribatsız muayenesi – Bölüm 3: Kusurların tespiti için dikişsiz ve kaynaklı (toz altı ark kaynaklı hariç) çelik boruların otomatik girdap akımları muayenesi

EN 10246-5 Non-destructive testing of steel tubes — Part 5: Automatic full peripheral magnetic transducer/flux leakage testing of seamless and welded (except submerged arc welded) ferromagnetic steel tubes for the detection of longitudinal imperfections

TS EN 10246-5 Çelik boruların tahribatsız muayenesi – Bölüm 5: Boyuna kusurların tespiti için dikişsiz ve kaynaklı (toz altı ark kaynaklı hariç) ferromanyetik çelik borularda otomatik tam çevre manyetik transdüser/kaçak akı muayenesi

EN 10246-8 Non-destructive testing of steel tubes — Part 8: Automatic ultrasonic testing of the weld seam of electric welded steel tubes for the detection of longitudinal imperfections

TS EN 10246-8 Çelik boruların tahribatsız muayenesi – Bölüm 8: Boyuna kusurların tespiti için elektrik direnç metoduyla kaynak edilmiş çelik boruların kaynak dikişinin otomatik ultrasonik muayenesi

EN 10246-9 Non-destructive testing of steel tubes — Part 9: Automatic ultrasonic testing of the weld seam of submerged arc-welded steel tubes for the detection of longitudinal and/or transverse imperfections

TS EN 10246-9 Çelik boruların tahribatsız muayenesi – Bölüm 9: Boyuna ve/veya enine kusurların tespiti için toz altı ark metoduyla kaynak edilmiş çelik borularda kaynak dikişinin otomatik ultrasonik muayenesi

EN 10246-10 Non-destructive testing of steel tubes — Part 10: Radiographic testing of the weld seam of automatic fusion arc welded steel tubes for the detection of imperfections

TS EN 10246-10 Çelik boruların tahribatsız muayenesi – Bölüm 10: Kusurların tespiti için otomatik ergitme ark kaynaklı çelik borularda kaynak dikişinin radyografik muayenesi

EN 10256 Non-destructive testing of steel tubes - Qualification and competence of level 1 and 2 non-destructive testing personel

TS EN 10256 Tahribatsız muayene - Çelik borular - Seviye 1 ve seviye 2 tahribatsız muayene personelinin vasıf ve yeterliği

CR 10261 ECISS Information Circular 11 – Iron and steel – Review of available methods of chemical analysis

TS CR 10261 Demir ve çelik-Mevcut kimyasal analiz metotlarının incelenmesi ECISS bilgi sirküleri 11

EN 10266:2003 Steel tubes, fittings and steel structural hollow sections — Symbols and definitions of terms for use in product standards

TS EN 10266 Çelik borular, bağlantı elemanları, yapısal içi boş profiller- Mamul Standardlarında kullanım için sembol ve tarifler

EN ISO 377 Steel and steel products - Location and preparation of samples and test pieces for mechanical testing (ISO 377:1997)

TS EN ISO 377 Çelik ve çelik mamulleri- Mekanik deneyler için numunelerin ve deney parçalarının alınması ve hazırlanması

EN ISO 643 Steels — Micrographic determination of the apparent grain size (ISO 643:2003)

TS EN ISO 643 Çelikler- Ferrit veya ostenitik tane büyüklüğünün mikrografik tayini



3

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı vb. No (İngilizce) (Türkçe)

EN ISO 2566-1 Steel — Conversion of elongation values — Part 1: Carbon and low alloy steels (ISO 2566-1:1984)

TS 2023-1 EN ISO 2566-1

Çelikler - Uzama değerlerinin çevrimi - Bölüm 1: Karbonlu ve az alaşımlı çelikler

EN ISO 9001:2000

Quality management systems — Requirements (ISO 9001:2000)

TS EN ISO 9001 Kalite yönetim sistemleri-Şartlar

EN ISO 14284 Steel and iron - Sampling and preparation of samples for the determination of chemical composition (ISO 14284:1996)

TS EN ISO 14284 Çelik ve demir- Kimyasal bileşimin tayini için numune alma ve hazırlama

EN ISO 15607 Specification and qualification of welding procedures for metallic materials - General rules (ISO 15607:2003)

TS EN ISO 15607 Metalik malzemeler için kaynak prosedürü şartnamesi ve vasıflandırılması - Genel kurallar

EN ISO 15609-1 Specification and qualification of welding procedures for metallic materials - Welding procedure specification - Part 1: Arc welding (ISO 15609-1:2004)

TS EN ISO 15609-1 Metalik malzemeler için kaynak prosedürlerinin şartnamesi ve vasıflandırılması - Kaynak prosedürü şartnamesi - Bölüm 1: Ark kaynağı

EN ISO 15614-1 Specification and qualification of welding procedures for metallic materials - Welding procedure test — Part 1: Arc and gas welding of steels and arc welding of nickel and nickel alloys (ISO 15614-1:2004)

TS EN ISO 15614-1 Metalik malzemelerin kaynak prosedürlerinin şartnamesi ve onayı-Kaynak prosedürü deneyi-Bölüm 1:Çeliklerin ark ve gaz kaynağı ve nikel ve nikel alaşımlarının ark kaynağı çeliklerin ark kaynağı için kaynak prosedür deneyleri

3 Terimler, tarifler ve semboller

3.1 Terimler ve tarifler Bu standardın amacı bakımından, EN 10020:2000, EN 10021:1993, EN 10052:1993 ve EN 10266:2003’te verilenler veya bunlardan farklı olarak aşağıda verilen terimler ve tarifler uygulanır.

3.1.1 Soğuk şekillendirme Ana şekillendirmenin ortam sıcaklığında yapıldığı işlem.

3.1.2 Normalleştirme haddesi Normalleştirme işleminden sonraki malzeme durumuna eşdeğer bir malzeme durumu elde etmek üzere, son deformasyonun belli bir sıcaklık aralığında yapıldığı ve böylece istenen mekanik özelliklerin hemen ardından normalleştirme yapılması halinde aynı kaldığı haddeleme işlemi.

3.1.3 Termomekanik haddeleme Malzemeye sadece ısıl işlemle sağlanamayacak veya tekrarlanamayacak belli özellikleri vermek için son deformasyonun belirli sıcaklık aralığında yapıldığı haddeleme işlemi. Not 1 – Haddelemenin hemen ardından 580

oC’un üzerinde yapılan ısıtma mukavemet değerlerini azaltabilir.

Not 2 – Teknik teslim şartı M’ye (Ek B’ye bakınız) yol açan termomekanik haddeleme, kendinden

temperleme dahil temperlemeli veya temperlemesiz hızlandırılmış soğutmayı kapsayabilir ancak doğrudan suverme ile suverme ve temperlemeyi kapsayamaz.

3.2 Semboller Bu standardın amaçları bakımından, EN 10266:2006’da tanımlanan semboller uygulanır.



4

4 Sınıflandırma ve kısa gösteriliş

4.1 Sınıflandırma 4.1.1 Ek A’da verilen alaşımsız çeliklerin dayanım kaliteleri içerisinde, JR, JO, J2 ve K2 olmak üzere dört

kalite belirtilmiştir. Bu dört kalite birbirinden; belirtilmiş darbe özellikleri, özellikle kükürt ve fosfor muhtevalarına atıfta bulunularak birçok elementin sınır değerleri ve muayene ve deney özellikleri bakımından ayrılır. EN 10020’de belirtilen sınıflandırma sistemine göre, Ek A’da verilen bütün çelik kaliteleri, alaşımsız çelikler olarak kabul edilir.

4.1.2 Ek B’de verilen ince taneli çeliklerin dayanım kaliteleri içerisinde, N, NL, M ve ML olmak üzere dört

kalite belirtilmiştir. Bu dört kalite birbirinden; karbon, kükürt ve fosfor muhtevaları ile düşük sıcaklıktaki darbe dayanımı özellikleri bakımından ayrılır. EN 10020’de belirtilen sınıflandırma sistemine göre, S275NH, S275NLH, S355NH ve S355NLH çelik kaliteleri alaşımsız çelik, S460NH, S460NLH, S275MH ila S460MH ve S275MLH ila S460MLH çelik kaliteleri alaşımlı özel çelikler olarak kabul edilir.

4.2 Kısa gösteriliş 4.2.1 Bu standardın kapsamı içerisinde yer alan mamuller için, çelik adları EN 10027-1, çelik numaraları da

EN 10027-2’ye göre verilmiştir.

4.2.2 Alaşımsız çelik borular için, çelik kısa gösterilişi aşağıdakilerden oluşur:

Bu standardın numarası (TS EN 10219-1 şeklinde),

Yapı çelikleri için büyük harfle “S”,

16 mm veya daha düşük kalınlıklar için, en düşük belirtilmiş akma dayanımının belirtilmesi, MPa2 olarak,

Oda sıcaklığında belirtilmiş darbe dayanımı olan kaliteler için büyük harfle “JR”, 0oC’da belirtilmiş darbe

dayanımı olan kaliteler için büyük harfle “J0” ve -20oC’da belirtilmiş darbe dayanımı olan kaliteler için

büyük harfle “J2” veya “K2”,

Boruyu belirtmek için büyük harfle “H”. Örnek: Kalınlığı 16 mm’den az olan, belirtilmiş en düşük akma dayanımı 275 MPa, 0

oC’daki en düşük darbe

enerji değeri 27 J olan borunun (H) yapıldığı yapı çeliği (S) aşağıdaki şekilde kısa gösterilir: TS EN 10219-S275JOH

4.2.3 İnce taneli çelik borular için, çelik kısa gösterilişi aşağıdakilerden oluşur:

Bu standardın numarası (TS EN 10219-1 şeklinde),

Yapı çelikleri için büyük harfle “S”,

16 mm veya daha düşük kalınlıklar için, en düşük belirtilmiş akma dayanımının belirtilmesi, MPa olarak,

Normalize edilip haddelenmiş ve/veya normalize edilmiş besleme stoğu malzemeyi belirtmek için büyük harfle “N” veya termomekanik olarak haddelenmiş besleme stoğu malzemeyi belirtmek için büyük harfle

“M” (Madde 6.3’e bakınız), -50C’da belirtilmiş darbe özellikli kaliteler için büyük harfle “L”,

Boruyu belirtmek için büyük harfle “H”. Örnek: Kalınlığı 16 mm’den az olan, belirtilmiş en düşük akma dayanımı 355 MPa, -50

oC’daki en düşük

darbe enerji değeri 27 J olan, normalize edilmiş ince taneli çelik besleme stoğu (N), borunun (H) yapıldığı yapı çeliği (S) aşağıdaki şekilde kısa gösterilir: TS EN 10219-S355NLH

2 1 MPa = 1 N/mm

2



5

5 İmalatçı tarafından verilmesi gereken bilgiler 5.1 Zorunlu bilgiler Aşağıda yer alan bilgiler, sipariş esnasında imalatçı tarafından verilmelidir: a) Miktar (kütle veya toplam uzunluk); b) Uzunluk tipi, uzunluk aralığı veya uzunluk (EN 10219-2’ye bakınız); c) Mamul şeklinin detayları:

CFCHS = Soğuk şekillendirilmiş daire kesitli boru; CFRHS = Soğuk şekillendirilmiş kare veya dikdörtgen kesitli boru;

d) Çelik kısa gösterilişi; e) Boyutlar (EN 10219-2’ye bakınız).

5.2 Tercihler Bu standardda birçok tercih belirtilmiştir. Bu tercihler aşağıda uygun madde referansı ile verilmektedir. Müşterinin sipariş esnasında bu tercihlerden herhangi birini belirtmemesi durumunda, borular temel şartnameye göre tedarik edilmelidir. 1.1 Mamul analizi (Madde 6.6.1). 1.2 Cr, Cu, Mo, Ni, Ti ve V için döküm analiz muhtevaları bildirilmelidir (Madde 6.6.2). 1.3 J0 ve JR kaliteler için darbe özelliklerinin doğrulanması (Madde 6.7.4). 1.4 Sıcak daldırma metoduyla galvanizleme için uygunluk (Madde 6.8.2). 1.5 Alaşımsız yapı çelik borularının ana gövdesinde kaynak tamirlerine müsaade edilmez (Madde 6.9.4). 1.6 JR ve JO alaşımsız kalite sınıfları için belirli muayene ve deneyler (Madde 7.1.1). 1.7 Standarddan farklı olan muayene dokümanı (Madde 7.2.2).

5.3 Sipariş örneği S355NH alaşımsız yapı kalite çelikten yapılan, 8 mm’lik et kalınlığına sahip belirtilmiş dış boyutları 100 mm x 100 mm olan, mamul analizi ile tedarik edilen (Tercih 1.1) ve sıcak daldırma galvanizleme metodu için uygun (Tercih 1.4) EN 10219’a uygun 8 m ila 10 m’lik 10 t serbest boylu soğuk bitirilmiş kare kesitli boru. 10 t, 8 m-10 m serbest boylar – CFRHS – TS EN 10219 – S355NH – 100 x 100 x 8 – Tercihler 1.1, 1.4

6 Özellikler

6.1 Genel Alaşımsız çeliklerden imal edilmiş yapı boruları Ek A’nın şartlarını karşılamalıdır. İnce taneli yapı çeliklerinden imal edilmiş borular Ek B’nin şartlarını karşılamalıdır. İlave olarak, EN 10021’de belirtilen teknik teslim şartları uygulanmalıdır.

6.2 Çelik üretim işlemi 6.2.1 Çelik üretim işlemi, çelik üreticisinin tercihine bırakılmalıdır.

6.2.2 Ek A’da verilen alaşımsız çelikler için, oksit giderme metodu Çizelge A.1’de belirtildiği gibi olmalıdır.

6.2.3 Ek B'de verilen ince taneli çelikler için, oksit giderme metodu, Çizelge B.1 veya Çizelge B.2’de

belirtildiği gibi olmalıdır.



6

6.2.4 Ek B’de verilen ince taneli çelikler, EN ISO 643’e göre ölçüldüğünde 6 veya daha ince taneli ferritik

tane yapısına sahip olmalıdır (Madde 6.7.3).

6.3 Besleme stoğu malzemesinin durumu Siparişte verilen kısa gösterilişe göre soğuk şekillendirilmiş boruların imalatı için kullanılan besleme stoğu malzemeye aşağıdaki tedarik şartları uygulanır: a) Ek A’da verilen JR, JO, J2 ve K2 kalite çelikler için haddelendiği gibi veya normalize edilmiş/normalize

edilip haddelenmiş (N); b) Ek B’de verilen N ve NL kalite çelikler için normalize edilmiş/normalize edilip haddelenmiş (N); c) Ek B’de verilen M ve ML kalite çelikler için termomekanik olarak haddelenmiş (M).

6.4 Yapı boruları imalat işlemi 6.4.1 Yapı boruları, ardından ısıl işlem yapmadan elektrik kaynağı veya toz altı ark kaynağı ile imal

edilmelidir (Madde 6.5). Kesintisiz işlemle imal edilen borular, boruyu imal etmeden öncede şerit boyların birleştirilmesi için gerekli olan kaynakları kapsamamalıdır (helisel olarak kaynak yapılmış toz altı ark kaynağı SAW ile imal edilmiş borular hariç) ve bu tip kaynaklara Madde 9.4.3’e göre deneye tabi tutulduğunda müsaade edilmelidir.

6.4.2 Elektrik kaynağı ile imal edilmiş borular, normal olarak iç kaynak dikişleri taşlanmadan tedarik edilir.

6.4.3 Bütün tahribatsız muayenelerde işlemleri işverenin öngördüğü Seviye 1, Seviye 2 ve/veya Seviye 3

personel tarafından yapılmalıdır. Vasıflandırma, EN 10256’ya göre veya en azından buna eşdeğer şekilde olmalıdır. Seviye 3 personelin EN 473’e göre veya en azından eşdeğer seviyede vasıflandırılması tavsiye edilir. İşveren tarafından yayınlanan işletme yetkisi yazılı bir yönteme göre olmalıdır. Tahribatsız muayene işlemleri işveren tarafından onaylanmış bir tahribatsız muayene seviye 3 elemanı tarafından yürütülmelidir. Not – Seviye 1, Seviye 2 ve Seviye 3’ün tarifleri ilgili standardlarda bulunabilir (örneğin, EN 473 ve EN

10256).

6.5 Tedarik durumu Borular, ilave bir ısıl işlem yapmadan soğuk şekillendirilmiş durumda tedarik edilmelidir. Ancak, kaynak dikişi kaynaklandığı gibi veya ısıl işlem yapılmış durumda olabilir. Not – Dış çapı 508 mm’den büyük SAW borularda, dairesellikten sapma toleranslarını sağlamak için,

mekanik özellikleri etkilemeyen sıcak şekillendirme yapmak gerekebilir.

6.6 Kimyasal bileşim 6.6.1 Çelik üreticisi tarafından rapor edilen döküm analizi uygulanır ve bu analiz Çizelge A.1, Çizelge B.1

veya Çizelge B.2’de verilen şartlara uygun olmalıdır. Bütün kaliteler için Çizelge A.2 veya Çizelge B.3’te verilen, döküm analizine dayanan azami karbon eşdeğeri (CEV) uygulanmalıdır. CEV’i hesaplamak için aşağıdaki eşitlik kullanılmalıdır:

1556

CuNiVMoCrMnCCEV

Tercih 1.1 belirli muayene ve deneyle tedarik edilen mamuller için, bir mamul analizi rapor edilmelidir. Mamul analizinin döküm analizinin belirtilen sınırlarından sapması Çizelge 1’e uygun olmalıdır.



7

Çizelge 1 – Mamul analizinin Çizelge A.1, Çizelge B.1 veya Çizelge B.2’de verilen döküm analizinin belirtilmiş değerlerden müsaade edilen sapmaları

Element

Döküm analizinde müsaade edilen azami muhteva

Kütlece %

Mamul analizinin döküm analizinin belirtilen sınırlardan müsaade edilen

sapması

Kütlece %

C a ≤ 0,20 + 0,02

> 0,20 + 0,03

Si ≤ 0,60 + 0,05

Mn

Alaşımsız ≤ 1,60 + 0,10

İnce taneli ≤ 1,70 - 0,05

+ 0,10

P Alaşımsız ≤ 0,040 + 0,010

İnce taneli ≤ 0,035 + 0,005

S Alaşımsız ≤ 0,040 + 0,010

İnce taneli ≤ 0,030 + 0,005

Nb ≤ 0,050 + 0,010

V ≤ 0,20 + 0,02

Ti ≤ 0,05 + 0,01

Cr ≤ 0,30 + 0,05

Ni ≤ 0,80 + 0,05

Mo ≤ 0,20 + 0,03

Cu ≤ 0,35 + 0,04

0,35 < Cu ≤ 0,70 + 0,07

N ≤ 0,025 + 0,002

Al toplam ≥ 0,020 - 0,005

a S235JRH için kalınlık ≤ 16 mm olursa, müsaade edilen sapma % 0,4 C, kalınlık > 16 mm ve ≤ 40 mm

olursa müsaade edilen sapma % 0,05 C’dur.

6.6.2 Belirli muayene ve deneyle tedarik edilen alaşımsız çelik mamuller için aşağıdaki tercih belirtilebilir

(Madde 7.1): Tercih 1.2 Cr, Cu, Mo, Ni, Ti ve V için döküm analiz muhtevaları bildirilmelidir (döküm analizi).

6.7 Mekanik özellikler 6.7.1 Madde 7’de belirtilen muayene ve deney şartları ve Madde 6.5’te belirtilen tedarik durumlarında,

mekanik özellikler Çizelge A.3, Çizelge B.4 veya Çizelge B.5’te verilen ilgili şartları karşılamalıdır. Not – 580

oC’un üstünde bir sıcaklıkta veya bir saatten daha uzun süre ile yapılan gerilme giderme ısıl işlemi

mekanik özellikleri bozabilir.



8

6.7.2 Darbe deneyi için, EN 10045-1’e göre standart V-çentik numunesi kullanılmalıdır. Standart deney

numunesi hazırlamak için mamulün anma kalınlığı yeterli değilse, deney, genişliği 10 mm ile 5 mm arasında olan numuneler üzerinde yapılmalıdır. Çizelge A.3, Çizelge B.4 ve Çizelge B.5’te verilen en küçük ortalama değerler, standart deney parçası genişliğinin deney numunesinin gerçek genişliğine doğrudan oranı ile azaltılmalıdır. 6 mm’den küçük kalınlıklar için darbe deneyi gerekmez.

6.7.3 Kalınlığı darbe deneyine uygun olmayan genişliği ≥ 5 mm olan ince taneli çeliklerden yapılan

borulardan alınacak deney numuneleri için, ferritik tane boyu (Madde 6.2.4) EN ISO 643’te verilen metot ile doğrulanmalıdır.

6.7.4 Madde 6.7.2’deki sınırlamalara tabi tutulduğunda;

a) J2, K2, M, N, ML ve NL çelik kalitelerinden yapılmış yapı borularının darbe özellikleri doğrulanmalıdır. b) Müşteri tarafından sipariş esnasında aksi belirtilmedikçe, JR ve JO çelik kalitelerinden yapılmış yapı

borularının darbe özellikleri doğrulanmaz. Tercih 1.3 Belirli muayene ve deneylerle tedarik edilen J0 ve JR kalite borular için (Tercih 1.6) darbe özelliklerinin doğrulanması belirtilmiştir.

6.8 Teknolojik özellikler

6.8.1 Kaynak edilebilirlik Bu standardda belirtilen çelikler kaynak edilebilir. Bu standarda uygun mamullerin kaynak edilebilirliği ile ilgili genel şartlar EN 1011-1 ve EN 1011-2’de verilmiştir. Not 1 – Bu mamuller kaynak edilirken; mamul kalınlığı, dayanım seviyesi ve CEV arttıkça, kaynak edilebilir

alanda oluşan soğuk çatlama ana riski oluşturur. Aşağıdaki etkenlerin birleşimi soğuk çatlamaya sebep olur:

c) Kaynak metalindeki yüksek seviyedeki nüfuz edebilen hidrojen; d) Isıdan etkilenmiş bölgedeki kırılgan yapı; e) Kaynaklı birleştirmedeki önemli çekme gerilme yoğunlaşması. Not 2 – Örneğin, EN 1011-1, EN 1011-2 veya diğer ilgili standardlarda belirtilen kılavuzlar kullanılarak, çelik

kaliteleri için tavsiye edilen kaynak durumları ve değişik kaynak sınırları tespit edilebilir. Bunlar; mamul kalınlığına, uygulanan kaynak enerjisi, tasarım şartları, elektrot verimliliği, kaynak işlemi ve kaynak metali özelliklerine bağlı olarak değişir.

6.8.2 Sıcak daldırma metoduyla galvanizlemeye uygunluk Tercih 1.4 mamul sıcak daldırma metoduyla galvanizlemeye uygun olmalıdır.

6.9 Yüzey durumu

6.9.1 Borular kullanılan imalat metoduna uygun şekilde pürüzsüz bir yüzeye sahip olmalıdır. Malzeme

kalınlığı toleranslar içerisinde kalmak koşuluyla, imalat işleminden kaynaklanan yumrulara, oyuklara veya uzunlamasına yüzeysel izlere müsaade edilir. Borunun kalınlığı tamirden sonra EN 10219-2’de belirtilen müsaade edilen en düşük kalınlıktan daha az olmamak koşuluyla yüzey kusurları, imalatçı tarafından taşlama ile giderilebilir.

6.9.2 Borunun uçları, mamulün eksenine dik kare şekilde kesilmelidir.

6.9.3 Hem alaşımsız hem de ince taneli çeliklerden imal edilen borularda kaynak tamirine izin verilmelidir.

6.9.4 Alaşımsız çelik borular için aksi belirtilmedikçe gövdenin kaynakla tamir edilmesine müsaade

edilmelidir. Hangi şartlar altında ve hangi ölçülerde gövdenin kaynakla tamirinin yapılabileceği hususunda müşteri ile tedarikçi anlaşmalıdır.



9

Tercih 1.5 Gövdenin kaynakla tamiri yapılmamalıdır. Aksi üzerinde anlaşılmadıkça, ince taneli çeliklerden imal elden borular için gövdenin kaynakla tamirine izin verilmez.

6.9.5 Kaynak tamir işlemi, EN 287-1’e göre vasıflandırılmış kişilerce yapılmalıdır. Kaynak tamir

prosedürleri, EN ISO 15607, EN ISO 15609-1 ve EN ISO 15614-1’e uygun olmalıdır.

6.9.6 Tamir edilmiş borular bu standardın şartlarını karşılamalıdır.

6.10 Kaynakların tahribatsız muayenesi Belirli muayene ve deneyle tedarik edilen bütün boruların kaynak dikişleri Madde 9.4’e göre tahribatsız muayeneye tabi tutulmalıdır.

6.11 Toleranslar ve kütle 6.11.1 Toleranslar Toleranslar EN 10219-2’de belirtildiği gibi olmalıdır.

6.11.2 Kütle Kütle 7,85 kg/dm

3’lük yoğunluk kullanılarak tespit edilmelidir.

Not – Soğuk şekillendirilmiş yapı borularının sınırlı bir ölçü aralığı için; boyutlar, kesit özellikleri ve birim

uzunluktaki kütle EN 10219-2’de verilmiştir. Müşteri, tercih ettiği boru boyutlarını bu sınırlı ölçü aralığından tercihen seçmelidir.

7 Muayene

7.1 Muayene tipleri

7.1.1 JR ve JO kalite (Ek A’ya bakınız) alaşımsız çelik borular, Tercih 1.6 belirtilmedikçe, EN 10021’e göre

belirli olmayan muayeneler ile tedarik edilmelidir. Tercih 1.6 JR ve JO kaliteler belirli muayene ile tedarik edilmelidir.

7.1.2 J2 ve K2 kalite (Ek A’ya bakınız) alaşımsız çelik borular ve M, N, ML ve NL kalite (Ek B’ye bakınız)

ince taneli çelik borular EN 10021’e göre belirli muayene ile tedarik edilmelidir.

7.2 Muayene doküman tipleri 7.2.1 Belirli olmayan muayeneler ile tedarik edilecek mamuller için EN 10204’e göre bir muayene raporu

(2.2) sağlanmalıdır. Muayene raporu aşağıdaki kodları ve EN 10168’e göre ilgili bilgileri içermelidir: A – İşin içerisinde yer alan ticari muameleler ve taraflar. B – Deney raporunun ait olduğu mamullerin tanımı. C – Aşağıdaki şekilde deneylerle ilgili bilgiler:

C10-C13 – Çekme deneyi; C71-C92 – Döküm analizi.

Z – Onaylama

7.2.2 Belirli muayenelerle tedarik edilecek mamuller için Tercih 1.7 belirtilmedikçe EN 10204’e göre bir

muayene sertifikası (3.1) sağlanmalıdır.



10

Tercih 1.7 EN 10204’e göre bir muayene sertifikası (3.2) sağlanmalıdır. Bu doküman belirtildiğinde müşteri, kendi tarafından muayene ve deneyi yapmak ve onaylamak için atanan kurum veya kişinin adresini imalatçıya bildirmelidir. Hangi tarafın sertifikayı düzenleyeceği konusunda da anlaşılmalıdır. Muayene sertifikası aşağıdaki kodları ve EN 10168’e göre ilgili bilgileri içermelidir: A – İşin içerisinde yer alan ticari muameleler ve taraflar. B – Deney sertifikasının ait olduğu mamullerin tanımı. C – Aşağıdaki şekilde deneylerle ilgili bilgiler:

C02-C03 – Numunenin yönü ve deney sıcaklığı; C10-C13 – Çekme deneyi – Numune şekli ve deney sonuçları; C40-C43 – Darbe deneyi – Numune tipi ve deney sonuçları, uygulanabilirse; C71-C92 – Döküm analizi ve uygulanabildiğinde mamul analizi.

Z – Onaylama

7.3 Muayenenin özeti Alaşımsız çelik boruların muayenesi için şartlar Çizelge 2, ince taneli çelik borular için şartlar ise Çizelge 3’te verilmiştir. Çizelge 2 - Alaşımsız çelik borular için muayene programı

Muayene şartları Muayene programı

Deney tipi Alt madde/

maddeler

Belirli olmayan muayene

Belirli muayene

Zorunlu deneyler

1 Döküm analizi 6.6 9.1

Tedarik edilen her parça için bir sonuç

Her dökümde bir

2 Çekme deneyi 6.7 9.2

Tedarik edilen her parça için bir sonuç

Her deney biriminde bir

a b

3

Sadece J2 ve K2 kaliteler için darbe

deneyi

6.7 9.2

Uygulanmaz

Her deney biriminde bir set

a b

4

Yüzey durumu ve boyutlar

6.9 6.11 9.3

Madde 9.3

Madde 9.3

5 Kaynağın tahribatsız

muayenesi 6.10 9.4

Uygulanmaz Bütün mamullerde,

tam boyda

Tercihli deneyler

6 Mamul analizi (Tercih 1.1)

6.6 9.1

Uygulanmaz Her deney biriminde

bir a

7 İlave elementlerle döküm analizi (Tercih 1.2)

6.6 9.1

Uygulanmaz

Tercih 1.2

8 JR ve JO kaliteler için darbe deneyi (Tercih 1.3)

6.7 9.2

Uygulanmaz

Her deney biriminde bir set

a b

a Deney birimleri için Madde 8.1.3’e bakınız.

b Numunenin uzunlamasına veya enine olması imalatçının tercihine bırakılmıştır.



11

Çizelge 3 – İnce taneli çelik borular için muayene programı

Muayene şartları Muayene programı

Deney tipi

Alt madde/

maddeler

Belirli muayene

Zorunlu deneyler

1 Döküm analizi 6.6 9.1

Her dökümde bir

2 Çekme deneyi 6.7 9.2

Her deney biriminde bir a b

3 Darbe deneyi 6.7 9.2

Her deney biriminde bir set a b

4

Yüzey durumu ve boyutlar

6.9 6.11 9.3

Madde 9.3

5 Kaynakların tahribatsız

muayenesi 6.10 9.4

Bütün mamullerde, tam boyda

Tercihli deneyler

6 Mamul analizi (Tercih 1.1)

6.6 9.1

Her deney biriminde bir a

a Deney birimleri için Madde 8.1.3’e bakınız.

b Numunenin uzunlamasına veya enine olması imalatçının tercihine bırakılmıştır.

8 Numune alma

8.1 Deney sıklığı 8.1.1 Belirli olmayan deneylerle tedarik edilen mamuller için Çizelge 2’ye bakınız.

8.1.2 Belirli muayenelerle tedarik edilen mamuller için, mekanik özellikler ve mamul analizinin onaylanması

uygun olduğunda, her deney biriminde yapılmalıdır. Bir deney birimi, aynı kalite ve boyuttaki bir veya daha fazla dökümden aynı işlemle (bir başka deyişle elektrik kaynağı veya toz altı ark kaynağı) ve uygun olduğu takdirde aynı ısıl işlem durumuyla kabul için aynı anda sevk edilen boru miktarıdır. Her deney birimindeki bir mamul numunesinden aşağıdaki deney numunesi alınmalıdır: c) Çekme deneyi için bir numune; d) Üçerli 2 setlik darbe deneyi için yeterli bir numune; e) İstendiğinde mamul analizi için bir numune, Madde 8.2.1’e bakınız.

8.1.3 Bir deney biriminin kütlesi, Çizelge 4’te belirtilen boru azami tonajını geçmemelidir.

Çizelge 4 – Deney birimleri

Boru tipi Deney birimi

Daire Kare veya dikdörtgen

Dış çap

D

mm

Dış çevre

mm

Kütle

En çok

t

≤ 114,3

> 114,3 ≤ 323,9

> 323,9

≤ 400

> 400 ≤ 800

> 800

40

50

75



12

8.2 Numune ve deney parçalarının hazırlanması 8.2.1 Kimyasal analiz için numune seçilmesi ve hazırlanması Mamul analizi için numuneler gerektiğinde, numune mamulden veya alternatifli olarak mekanik deneyler için kullanılan deney parçalarından veya mekanik deney numunelerinin alındığı bölgeden olmak üzere borunun tam kalınlığından alınmalıdır. Numunelerin hazırlanması EN ISO 14284’e göre olmalıdır.

8.2.2 Mekanik deneyler için deney parçası hazırlama 8.2.2.1 Genel EN ISO 377’nin şartları Madde 8.2.3’te belirtilen deney parçasının konumu ile birlikte uygulanmalıdır.

8.2.2.2 Çekme deneyi parçası EN 10002-1‘in şartları uygun olduğunda uygulanır.

Deney parçası orantısız olabilir, ancak anlaşmazlık durumunda ölçü uzunluğu 065,50 SL olan orantılı

deney parçası kullanılmalıdır (Madde 9.2.2’ye bakınız). 3 mm’den az kalınlıklar için, deney parçası genişliği

20 mm’ye ulaşması şartıyla 800 L mm’lik ölçü uzunluğu, aksi takdirde 12,5 mm’lik eni olan bir deney

parçası için 50 mm’lik ölçü uzunluğu kullanılmalıdır.

8.2.2.3 Darbe deney parçaları V-Çentik darbe deney parçaları, EN 10045-1’e göre hazırlanmalı ve tezgahta işlenmelidir. İlave olarak aşağıdaki şartlarda uygulanmalıdır:

a) Belirtilmiş kalınlığı > 12 mm olanlar için, standart deney parçaları bir yüzeyde haddelenmiş yüzeyden 2 mm’den daha fazla alınmayacak şekilde tezgahta işlenmelidir;

b) Belirtilmiş kalınlığı ≥ 12 mm olanlar için, daraltılmış deney parçaları kullanıldığında genişlik 5 mm

veya daha büyük olmalıdır. Not – Deney parçası ölçüsü numunenin gerçek kalınlığına bağlıdır ve daire kesitli borularda kavisler için

müsamaha gösterilmelidir.

8.2.3 Mekanik deneyler için numunelerin konumu ve yönü 8.2.3.1 Çekme deneyi numuneleri Çekme deneyi numuneleri aşağıdakilere uygun olmalıdır: a) Numune mamulün tam kesiti olabilir; b) Tam kesitte deneye tabi tutulmayacak daire kesitli borularda, numune kaynaktan uzak bir noktada, imalatçının tercihine bağlı olarak, uzunlamasına veya enine alınmalıdır (Ek C’ye bakınız). c) Tam kesitte deneye tabi tutulmayacak kare veya dikdörtgen kesitli borularda, numune köşeler arasındaki mesafenin tam orta noktasında, kaynak içermeyen yüzlerden birinde olacak şekilde imalatçının tercihine bağlı olarak, uzunlamasına veya enine alınmalıdır (Ek C’ye bakınız).

8.2.3.2 Darbe deneyi numuneleri Darbe deneyi numuneleri aşağıdakilere uygun olmalıdır: a) Daire kesitli borularda, numune kaynaktan uzak bir noktada, imalatçının tercihine bağlı olarak, uzunlamasına veya enine alınmalıdır (Ek C’ye bakınız). b) Kare veya dikdörtgen kesitli borularda, numune köşeler arasındaki mesafenin tam orta noktasında, kaynak içermeyen yüzlerden birinde olacak şekilde imalatçının tercihine bağlı olarak, boyuna veya enine alınmalıdır (Ek C’ye bakınız).



13

9 Deney metotları 9.1 Kimyasal analiz Tayin edilecek ve rapor edilecek elementler, Çizelge A.1’de ve belirtildiğinde Tercih 1.2’de veya uygulanabilir olması durumuna göre Çizelge B.1 veya Çizelge B.2’de verilmiştir. Analiz için uygun bir fiziksel veya kimyasal analitik metodun seçimi imalatçının tercihine bırakılmalıdır. Anlaşmazlık durumunda, kullanılacak metot konusunda anlaşılırken CR 10261 göz önünde bulundurulmalıdır.

9.2 Mekanik deneyler 9.2.1 Deney sıcaklığı Çekme deneyi 10

oC ila 35

oC sıcaklık aralığında yapılmalıdır. Darbe deneyleri, alaşımsız çelikler için Çizelge

A.3’te belirtilen sıcaklıklarda, ince taneli çelikler için de Çizelge B.4 veya Çizelge B.5’te belirtilen sıcaklıklarda yapılmalıdır.

9.2.2 Çekme deneyi Çekme deneyi EN 10002-1’e göre yapılmalıdır. Çizelge A.3, Çizelge B.4 ve Çizelge B.5’te belirtilen akma dayanımları için üst akma dayanımı (ReH) tespit edilmelidir. Malzemede belirgin akma yoksa, % 0,2 orantısız kalıcı uzamadaki gerilme (Rp0,2) veya % 0,5 toplam uzamadaki gerilme (Rt0,5) tespit edilmelidir. Anlaşmazlık durumunda % 0,2 kalıcı uzamadaki gerilme (Rp0,2) uygulanmalıdır. Orantısız bir deney parçası kullanıldığında, elde edilen kopmadaki uzama yüzdesi (A), EN ISO 2566-1’de

verilen çevrim çizelgeleri kullanılarak ölçü uzunluğu 065,50 SL için bir değere çevrilmelidir.

3 mm’den küçük kalınlıklar için yüzde uzama 80 mm veya 50 mm ölçü uzunluğu için rapor edilebilir (Madde 8.2.2.2’ye bakınız).

9.2.3 Darbe deneyi Darbe deneyi EN 10045-1’e göre yapılmalıdır. İlave olarak aşağıda verilen şartlar uygulanır: a) Üç deney parçasından oluşan bir setin ortalama değeri belirtilen değere eşit veya daha fazla olmalıdır. Bu değerlerden bir tanesi % 70’inden daha düşük olmamak şartıyla belirtilen değerden küçük olabilir. b) a) bendinde belirtilen şartlar sağlanmazsa imalatçının tercihine bağlı olarak ilave üç deney parçasından oluşan bir set aynı numuneden alınabilir ve deneye tabi tutulabilir. İkinci deney seti deneye tabi tuttulduktan sonra deney biriminin uygun olarak kabul edilmesi için aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır:

1) Bu altı değerin ortalaması belirtilen değere eşit veya daha büyük olabilir; 2) Bu değerlerden en fazla iki tanesi belirtilen en düşük değerden küçük olabilir; 3) Bu değerlerden en fazla bir tanesi belirtilen en küçük değerin % 70’inden daha küçük olabilir.

c) Bu şartlar sağlanmazsa, mamul numunesi reddedilip ve deney tekrarları kalan deney birimi üzerinde yapılmalıdır (Madde 9.5’e bakınız).

9.3 Gözle muayene ve boyut kontrolü 9.3.1 Gözle muayene Borular Madde 6.9’a uygunluk bakımından gözle muayene edilmelidir.



14

9.3.2 Boyut kontrolü Borunun boyutları, EN 10219-2’ye uygunluk bakımından kontrol edilmelidir.

9.4 Tahribatsız muayene 9.4.1 Genel Yapı borusunun kaynakları tahribatsız muayeneye tabi tutulacaksa, metot, Madde 9.4.2 veya Madde 9.4.3’e uygun olmalıdır. Tahribatsız muayene imalatçının tercihine bağlı olarak; son şekillendirmeden önceki daire şeklinde veya son şekillendirmeden sonra; daire, kare veya dikdörtgen kesitli borular üzerinde yapılmalıdır.

9.4.2 Elektrik kaynaklı borular Elektrik kaynaklı boruların kaynak dikişleri, aşağıdaki standardlardan birine uygun şekilde muayene edilmelidir. Uygulanacak standard imalatçının tercihidir. a) EN 10246-3’e göre kabul seviyesi E4, dönen boru/pankek bobin tekniğine müsaade edilmez istisnası ile; b) EN 10246-5’e göre kabul seviyesi F5; c) EN 10246-8’e göre kabul seviyesi U5.

9.4.3 Tozaltı ark kaynaklı borular Toz altı ark kaynaklı boruların kaynak dikişleri, EN 10246-9’a göre kabul seviyesi U4 veya EN 10246-10’da belirtildiği şekilde radyografik olarak görüntü kalitesi R2 ile muayene edilmelidir. Spiral toz altı ark kaynağı işleminde şerit/plaka boylarını birleştirmek için kullanılan alın kaynaklarına, ana kaynak dikişi ile aynı tip muayene yöntemlerine tabi tutulmak ve aynı kabul seviyesini karşılamak koşuluyla müsaade edilir.

9.5 Deney tekrarları, ayıklama ve yeniden işleme Deney tekrarları, ayıklama ve yeniden işleme için EN 10021 uygulanır.

10 İşaretleme 10.1 Demet halinde ambalajlanmış borularda Madde 10.2 için verilenler hariç, her boru boyama,

damgalama, yapışkan etiketler veya bağlanan etiketler gibi uygun ve kalıcı metotlarla aşağıdakileri içerecek şekilde işaretlenmelidir:

f) Çelik kısa gösterilişi, örneğin, TS EN 10219-S275J0H;

g) İmalatçının adı veya ticari markası;

h) Belirli muayene durumunda:

- Bir tanımlama numarası örneğin, mamul veya tedarik edilen birimle ilgili doküman arasında ilişki kurulmasını sağlayan sipariş numarası;

- Dış muayene temsilcisinin işareti (uygun olduğunda).

10.2 Mamuller demet halinde paketlenmiş şekilde tedarik edildiğinde, Madde 10.1’de istenen işaretleme,

demete sağlam bir şekilde tutturulmuş bir etiketle sağlanmalıdır.

11 Uygunluğun değerlendirilmesi Düzenleme amaçları için uygunluğun değerlendirilmesi istendiğinde, Ek D uygulanmalıdır.



15

Ek A

Alaşımsız kalite çelikten yapı çelikleri – Kimyasal bileşim ve mekanik özellikler

Çizelge A.1 – Kimyasal bileşim – Mamul kalınlığı ≤ 40 mm için döküm analizi

Çelik kalitesi Oksit giderme

tipi a

Kütlece % (en çok)

Çelik adı Çelik numarası

C Si Mn P S Nb

S235JRH 1.0039 FF 0,17 - 1,40 0,040 0,040 0,009

S275JOH 1.0149 FF 0,20 - 1,50 0,035 0,035 0,009

S275J2H 1.0138 FF 0,20 - 1,50 0,030 0,030 -

S355JOH 1.0547 FF 0,22 0,55 1,60 0,035 0,035 0,009

S355J2H 1.0576 FF 0,22 0,55 1,60 0,030 0,030 -

S355K2H 1.0512 FF 0,22 0,55 1,60 0,030 0,030 -

a Oksit giderme metodu aşağıdaki şekilde kısa gösterilir:

FF: Kullanılabilir azotu bağlamak için yeterli azot bağlama element ihtiva eden tam sakin dökülmüş çelik (örneğin, en az toplam Al muhtevası % 0,020 veya % 0,015 çözünür Al).

b Kimyasal bileşimi en düşük A/N oranı 2:1 ve en düşük toplam Al muhtevası % 0,020 veya

diğer azot bağlayıcı elementlerin yeterli olduğu durumda azot için en büyük değer uygulanmaz. Azot bağlayıcı elementler muayene dokümanında kayıt edilmelidir.

Çizelge A.2 – Döküm analizine bağlı olarak en büyük karbon eşdeğeri (CEV)

a

Çelik kalitesi Anma kalınlığı ≤ 40 mm için en büyük CEV

%

Çelik adı

Çelik numarası

S235JRH 1.0039 0,35

S275JOH 1.0149 0,40

S275J2H 1.0138 0,40

S355JOH 1.0547 0,45

S355J2H 1.0576 0,45

S355K2H 1.0512 0,45

a Madde 6.6.2, Tercih 1.2



16

Çizelge A.3 – Kalınlığı ≤ 40 mm alaşımsız çelik boruların mekanik özellikleri

Çelik kalitesi En düşük akma dayanımı ReH

MPa

Çekme dayanımı Rm

MPa

En düşük uzama

Ad

%

En düşük darbe enerjisi KV

e

J


Belirtilmiş kalınlık

mm


mm


mm

Aşağıdaki deney sıcaklığında

≤ 16 >16 ≤40 < 3 ≥3 ≤40 ≤40 -20oC 0

oC 20

oC

S235JRHa 1.0039 235 225 360-510 360-510 24

b - - 27

S275JOHa 1.0149

275 265 430-580 410-560 20 c

- 27 -

S275J2H 1.0138 27 - -

S355JOHa 1.0547

355

345

510-680

470-630

20 c

- 27 -

S355J2H 1.0576 27 - -

S355K2H 1.0512 40 f - -

a Darbe özellikleri sadece Tercih 1.3 belirtildiğinde doğrulanmalıdır.

b Kalınlık > 3 mm ve kesit boyutları D/T < 15 (daire kesitli) ile (B+H)/2T < 12,5 (kare ve dikdörtgen

kesitli) için en düşük uzama, 2 azaltılır. Kalınlık ≤ 3 mm olduğunda uzama için en düşük değer % 17’dir. c Kesit boyutları D/T < 15 (daire kesitli) ile (B+H)/2T < 12,5 (kare ve dikdörtgen kesitli) için en düşük

uzama 2 azaltılır. d Kalınlık < 3 mm için Madde 9.2.2’ye bakınız.

e Darbe deneyi için kesiti küçültülmüş numunelerde Madde 6.7.2.

f Bu değer – 30

oC’da 27 J’a karşılık gelir (EN 1993-1-1’e bakınız).



17

Ek B

İnce taneli çeliklerden imal edilmiş yapı boruları – Kimyasal bileşim ve mekanik özellikler Çizelge B.1 – Kimyasal bileşim – Kalınlığı ≤ 40 mm mamul için döküm analizi, besleme stoğu durumu N

a


tipi b

Sınıflandırma c

Kütlece %


C

En çok

Si

En çok

Mn P

En çok

S

En çok

Nb

En çok

V

En çok

Toplam Al

En az d

Ti

En çok

Cr

En çok

Ni

En çok

Mo

En çok

Cu e

En çok

N

En çok

S275NH 1.0493 GF QS 0,20 0,40

0,50- 1,40

0,035 0,030 0,050 0,05 0,020 0,03 0,30 0,30 0,10 0,35 0,015

S275NLH 1.0497 0,030 0,025

S355NH 1.0539 GF QS

0,20 0,50

0,90- 1,65

0,035 0,030 0,050 0,12 0,020 0,03 0,30 0,50 0,10 0,35 0,015

S355NLH 1.0549 0,18 0,030 0,025

S460NH 1.8953 GF SS 0,20 0,60

1,00- 1,70

0,035 0,030 0,050 0,20 0,020 0,03 0,30 0,80 0,10 0,35 0,025

S460NLH 1.8956 0,030 0,025

a Madde 6.3’e bakınız.

b Oksit giderme metodu aşağıdaki şekilde kısa gösterilir:

GF: Kullanılabilir azotu bağlamak için yeterli azot bağlama elementi ihtiva eden ve ince taneli yapıya sahip tam sakin dökülmüş çelik. c QS: Kalite çelik ; SS: Özel çelik

d Yeterince azot bağlayıcı element bulunduğunda, en az toplam Al uygulanmaz.

e Bakır muhtevası % 0,30’dan fazla ise, nikel muhtevası bakır muhtevasının en az yarısı olmalıdır.



18

Çizelge B.2 – Kimyasal bileşim – Kalınlığı ≤ 40 mm olan mamul için döküm analizi, besleme stoğu durumu M a


tipi b

Sınıflandırmac

Kütlece %


C

En çok

Si

En çok

Mn

En çok

P

En çok

S

En çok

Nb

En çok

V

En çok

Toplam Al

En az d

Ti

En çok

Ni

En çok

Mo e

En çok

N

En çok

S275MH 1.8843 GF SS 0,13 0,50 1,50

0,035 0,030 0,050 0,08 0,020 0,050 0,30 0,20 0,020

S275MLH 1.8844 0,030 0,025

S355MH 1.8845 GF SS

0,14 0,50 1,50

0,035 0,030 0,050 0,10 0,020 0,050 0,30 0,20 0,020

S355MLH 1.8846 0,030 0,025

S420MH 1.8847 GF SS

0,16 0,50 1,70

0,035 0,030 0,050 0,12 0,020 0,050 0,30 0,20 0,020

S420MLH 1.8848 0,030 0,025

S460MH 1.8849 GF SS 0,16 0,60 1,70

0,035 0,030 0,050 0,12 0,020 0,050 0,30 0,20 0,025

S460MLH 1.8850 0,030 0,025

a Madde 6.3’e bakınız.

b Oksit giderme metodu aşağıdaki şekilde kısa gösterilir:

GF: Kullanılabilir azotu bağlamak için yeterli azot bağlama elementi ihtiva eden ve ince taneli yapıya sahip tam sakin dökülmüş çelik c SS: Özel çelik

d Yeterince azot bağlayıcı element bulunduğunda, en az toplam Al uygulanmaz.

e Cr, Cu ve Mo muhtevalarının toplamı % 0,60’dan çok olmamalıdır.



19

Çizelge B.3 – Döküm analizine bağlı olarak en çok karbon eşdeğeri

Çelik kalitesi Anma kalınlığı ≤ 40 mm için en çok CEV

% Çelik adı Çelik numarası

S275NH

S275NLH

1.0493

1.0497 0,40

S275MH

S275MLH

1.8843

1.8844 0,34

S355NH

S355NLH

1.0539

1.0549 0,43

S355MH

S355MLH

1.8845

1.8846 0,39

S420MH

S420MLH

1.8847

1.8848 0,43

S460NH

S460NLH

1.8953

1.8956 0,53

S460MH

S460MLH

1.8849

1.8850 0,46

Çizelge B.4 – Kalınlığı ≤ 40 mm olan boruların mekanik özellikleri – Besleme stoğu malzeme durumu N


MPa


MPa

En düşük uzama A a b

%


c

J



mm


mm


mm


≤ 16 >16 ≤40 ≤40 ≤40 -50oC -20

oC

S275NH 1.0493 275 265 370 - 510 24

- 40 d

S275NLH 1.0497 27 -

S355NH 1.0539 355 345 470 – 630 22

- 40 d

S355NLH 1.0549 27 -

S460NH 1.8953 460 440 540 -720 17

- 40 d

S460NLH 1.8956 27 -

a Kesit boyutları D/T < 15 (daire kesitli) ile (B+H)/2T < 12,5 (kare ve dikdörtgen kesitli) için en düşük

uzama 2 azaltılır. b

Kalınlık < 3 mm için Madde 9.2.2’ye bakınız. c Darbe deneyi için kesiti küçültülmüş numunelerde Madde 6.7.2.

d Bu değer – 30




20

Çizelge B.5 – Kalınlığı ≤ 40 mm olan boruların mekanik özellikleri – Besleme stoğu malzeme durumu M


MPa


MPa

En düşük uzama A a b

%


c

J



mm


mm


mm


≤ 16 >16 ≤40 ≤ 40 ≤ 40 -50oC -20

oC

S275MH 1.8843 275 265 370 - 510 24

- 40 d

S275MLH 1.8844 27 -

S355MH 1.8845 355 345 470 – 630 22

- 40 d

S355MLH 1.8846 27 -

S420MH 1.8847 420 400 500 – 660 19

- 40 d

S420MLH 1.8848 27 -

S460MH 1.8849 460 440 540 - 720 17

- 40 d

S460MLH 1.8850 27 -

a Kesit boyutları D/T < 15 (daire kesitli) ile (B+H)/2T < 12,5 (kare ve dikdörtgen kesitli) için en düşük

uzama, 2 azaltılır. b

Kalınlık < 3 mm için Madde 9.2.2’ye bakınız. c Darbe deneyi için kesiti küçültülmüş numunelerde Madde 6.7.2.

d Bu değer – 30




21

Ek C

Numune ve deney parçalarının konumu Şekil C.1 ve Şekil C.2 borular için numune ve deney parçası konumları hakkında bilgi vermektedir (Madde 8.2.2’ye bakınız).

Açıklama

1 Kaynaktan uzakta çevre üzerinde herhangi bir noktada

Şekil C.1 – Daire kesitliler

Açıklama

1 Alternatif konumlar (kaynak olmayan herhangi bir kenar üzerinde)

Şekil C.2 – Kare ve dikdörtgen kesitliler



22

Ek D

Uygunluğun değerlendirilmesi

D.1 Genel Boruların bu standarda ve ifade edilen değerlere (sınıflar dahil) uygunluğu aşağıdakilerin gösterilmesi ile sağlanmalıdır: - İlk tip deneyleri, - İmalat tetkiki dahil, imalatçı tarafından yapılan fabrika imalat kontrolü. Deney amaçları için çelik borular partilere ayrılabilir (burada aynı parti içerisinde yer alan boruların seçilen özellik/özelliklerinin ortak olduğu kabul edilir).

D.2 Tip deneyi D.2.1 İlk tip deneyi

D.2.1.1 Genel Bir ilk tip deneyi, mamul tipini temsil eden numunelerin performans karakteristiklerini tespit etmek için yapılan bütün deney setleri ve diğer işlemlerdir. Bu standarda uygunluğu göstermek için, ilk tip deneyleri, piyasaya sunulacak ilk borular üzerinde bu standardın kullanımı ile yapılmalıdır. İlave olarak ilk tip deneyleri performans karakteristiklerinin biri veya daha fazlasını önemli ölçüde değiştirdiğinde aşağıdakiler içinde uygulanmalıdır: - Yeni veya modifiye edilmiş boru tasarımının imalatının başlangıcında, - Besleme stoğunda değişiklik olursa, - Yeni veya modifiye edilmiş bir imalat metodunun başlangıcında. Bunun, bu standarda göre tip deneylerini daha önce yapıldığı çelik boruların değerlendirilmesi anlamına geldiği durumlarda deney sıklığı azaltılabilir: - Daha önce deneye tabi tutulmuş borularla karşılaştırıldığında performans karakteristiklerinin etkilenmediği gösterilirse; - Geçmişe dönük veri bulunursa (Madde D.2.1.3’e bakınız).

D.2.1.2 Karakteristikler Aşağıdaki performans karakteristiklerinin tetkiki gerekir: - Boyutlar ve şekille ilgili toleranslar, - Uzama, - Çekme dayanımı, - Akma dayanımı, - Darbe dayanımı, - Kaynak edilebilirlik (kimyasal bileşim). Aşağıdaki performans karakteristikleri aşağıdaki sebeplerle ilk tip deneyine tabi değildir: - Tehlikeli maddelerin uzaklaştırılması – bu dolaylı olarak söz konusu madde/maddelerin muhtevalarının kontrolü ile yapılabilir; - Eğilebilirlik, soğuk/sıcak şekillendirilebilme – malzeme doğası gereği sünektir dolayısıyla bu karakteristikler için belirli bir deney gerekmez; - Yorgunluk, kırılma tokluğu/kırılganlık dayanımı – bu karakteristikler EN 1993-1-1’de verilen kullanım metotlarıyla kontrol edilir.



23

D.2.1.3 Geçmişe dönük verinin kullanımı Aynı borular üzerinde daha önceden bu standardın şartlarına göre (aynı performans karakteristiği/karakteristikleri, deney metodu, numune alma işlemi, uygunluğun değerlendirilmesi vb.) uygulanan deneyler göz önünde bulundurulabilir.

D.2.2 Numune alma, deney ve uygunluk kriterleri D.2.2.1 Numune alma İlk tip deneyi, imal edilen çelik boru tiplerini temsil eden çelik boru numuneleri üzerinde yapılmalıdır.

D.2.2.2 Deney ve uygunluk kriteri Deneye tabi tutulacak (veya tetkik edilecek) çelik boruların sayıları Çizelge D.1’e uygun olmalıdır. Çizelge D.1 – Çelik boruların tip deneyleri için numune alma ve uygunluk kriterleri

Performans karakteristiği

Özellik maddesi Tetkik metodu Deney/numune sayısı

Uygunluk kriteri

Boyut ve şekil toleransları

EN 10219-2: 2006 Madde 6

EN 10219-2: 2006 Madde 7

Deney biriminde bir (deney biriminin

tanımı için Madde 8.1.3’e bakınız)

Madde 6.11

Uzama 6.7.1, Çizelge A.3, Çizelge B.4 ve

Çizelge B.5

9.2.2

Madde 6.7

Çekme dayanımı 6.7.1, Çizelge A.3, Çizelge B.4 ve

Çizelge B.5

9.2.2

Madde 6.7

Akma dayanımı 6.7.1, Çizelge A.3, Çizelge B.4 ve

Çizelge B.5

9.2.2

Madde 6.7

Darbe dayanımı 6.7.2, Çizelge A.3, Çizelge B.4 ve

Çizelge B.5

9.2.3

Madde 6.7

Kaynak edilebilirlik (kimyasal bileşim)

6.6, Çizelge A.1, Çizelge B.1, Çizelge

B.2 ve 6.8.1

9.1

Madde 6.6

Bütün tip deneylerinin sonuçları kayıt edilmeli ve bu kayıtlar imalatçılar tarafından en az 5 yıl süre ile saklanmalıdır.

D.3 Fabrika imalat kontrolü (FİK) D.3.1 Genel İmalatçı, piyasaya sunulan mamullerin beyan edilen performans karakteristiklerine uygunluğunu garanti etmek için bir FİK sistemi kurmalı, dokümante etmeli ve sürekliliğini sağlamalıdır. FİK sistemi, yazılı prosedürleri (çalışma kitabı), düzenli muayene ile deneyler ve/veya tetkikleri ve kontrol teçhizatını, besleme stoğu ve diğer girdi malzeme tedarikini, imalat kontrolünü ve mamul sonuçlarının kontrolünü kapsar. Kayıtlar, okunaklı, tespit edilebilir ve düzeltilebilir olmalıdır. Mamule ve bu standardın hükümlerine uyarlanmış ve EN ISO 9001’in hükümlerine uygun bir FİK sisteminin yukarıdaki şartları karşıladığı kabul edilir. Muayenelerin, deneylerin ve önlem alınmasını gerektiren değerlendirmelerin sonuçlarıyla ilgili önlemler alınmalı ve bunlar kayıt edilmelidir. Kontrol değerleri veya kriterler karşılanmadığında alınması gereken önlem kayıt edilmeli ve imalatçının FİK prosedürlerinde belirtilen süre kadar muhafaza edilmelidir.

D.3.2 Bütün imalatçılar için FİK şartları D.3.2.1 Genel İmalatçı, boruların performans karakteristikleri için müsaade edilen imalat toleranslarının, ilk tip deneylerinden elde edilen beyan değerleriyle uyumluluğundan emin olmak için prosedürler oluşturmalıdır.



24

Performans karakteristikleri ve doğrulama araçları aşağıda verilmiştir: - Uzama, çekme dayanımı ve akma dayanımı; EN 10002-1’e göre çekme deneyi;

- Darbe dayanımı; EN 10045-1’e göre darbe deneyi;

- Kaynak edilebilirlik; CR 10261’de verilen metotlara göre kimyasal analiz.

En düşük deney sıklığı Çizelge D.1’e uygun olmalıdır. İmalatçı yukarıda belirtilen deneylerin sonuçlarını kaydetmelidir. Bu kayıtlar en azından aşağıdaki bilgileri içermelidir: - Deneye tabi tutulan boruların tanıtımı;

- Numune alma ve deney tarihi;

- Yapılan deneyler;

- Deney sonuçları.

D.3.3 İmalatçıya özel FİK sistem şartları D.3.3.1 Personel Mamulün uygunluğunu etkileyen işleri yöneten, uygulayan veya kontrol eden personelin yetki sorumluluk ve aralarındaki ilişkiler tanımlanmalıdır. Bu tanımlama özellikle uygun olmayan mamulün oluşmasını önlemek için faaliyeti başlatmaktan sorumlu personel, uygun olmayan mamul oluştuğunda işlem yapacak ve mamul uygunluk değerlendirme problemlerini tanımlayacak ve kayıt edecek personeli kapsar. Mamulün uygunluğunu etkileyecek işlerde çalışan personel uygun öğretim, eğitim, beceri ve deneyime sahip olmalıdır. Bunların kayıtları tutulmalıdır.

D.3.3.2 Teçhizat Uygunluğu elde etmek veya sağlamak için gerekli bütün tartı, ölçü ve deney teçhizatı, kalibre edilmeli veya doğrulanmalı ve düzenli olarak dokümante edilmiş prosedürler, sıklıklar ve kriterlere göre kontrol edilmelidir. İzleme ve ölçme cihazlarının kontrolü EN ISO 9001’in uygun maddesine göre yapılmalıdır. İmalat işleminde kullanılan bütün cihazların; kullanımları, aşınmaları veya arızalanmaları imalat işleminde bir aksamaya meydan vermemesi için düzenli olarak muayene ve bakımı yapılmalıdır. Muayeneler ve bakım imalatçının yazılı prosedürlerine göre yapılmalı ve kayıt edilmelidir. Bu kayıtlar imalatçının FİK prosedürlerinde belirtilen süreler kadar saklanmalıdır.

D.3.3.3 Tasarım işlemi Fabrika imalat kontrol sistemi boruların tasarımlarındaki değişik aşamaları, kontrol işlemlerinin tanımlanmasını ve tasarımın bütün aşamalarında sorumlu kişileri yazılı olarak belirtmelidir. Tasarım işlemi esnasında, bütün kontroller, bunların sonuçları ve yapılan herhangi bir düzeltici faaliyeti içeren bir kayıt tutulmalıdır. Bu kayıt; tasarımın bütün aşamalarının ve kontrollerin yeterli şekilde yapıldığını göstermek için yeterince detaylı ve uygun olmalıdır. EN ISO 9001:2000 Madde 7.3’e uygunluk bu maddeye uygunluk olarak kabul edilir.

D.3.3.4 Besleme stoğu ve girdi malzemeler Bütün besleme stoğu ve girdi malzemeye ait şartnameler ve bunlara ait muayene planları uygunluğun garanti altına alınması için dokümante edilmelidir. Besleme stoğu ve girdi malzemenin şartnameleriyle uygunluğunun doğrulanması EN ISO 9001:2000 Madde 7.4.3’e göre yapılmalıdır.

D.3.3.5 İşlem esnasında kontrol İmalatçı, imalatı planlamalı ve kontrollü şartlar altında yapmalıdır. EN ISO 9001:2000 Madde 7.5.1 ve Madde 7.5.2’ye uygunluk bu maddeye uygunluk olarak kabul edilir.



25

D.3.3.6 İzlenebilirlik ve işaretleme Borular, tanımlanabilir ve imalat başlangıcına kadar izlenebilir olmalıdır (Madde 10’a bakınız). İmalatçı, izlenebilirlik kodları ve/veya işaretlemenin iliştirilmesi ile ilgili işlemlerin belirli aralıklarla muayene edilmesinden emin olmak için yazılı prosedürlere sahip olmalıdır (Madde 10’a bakınız). EN ISO 9001:2000 Madde 7.5.3’e uygunluk bu maddeye uygunluk olarak kabul edilir.

D.3.3.7 Uygun olmayan mamul İmalatçı, uygun olmayan mamule uygulanacak işlemleri tanımlayacak yazılı prosedürlere sahip olmalıdır. Böyle bir durum olduğunda kayıt edilmeli ve bu kayıtlar imalatçının yazılı prosedürlerinde belirtilen süreler için saklanmalıdır. EN ISO 9001:2000 Madde 8.3’e uygunluk bu maddeye uygunluk olarak kabul edilir.

D.3.3.8 Düzeltici faaliyet İmalatçı, uygun olmayan durumun sebebini ortadan kaldırarak tekrar oluşumunu önleyecek işlemlerin yapılmasını içeren yazılı prosedürlere sahip olmalıdır. EN ISO 9001:2000 Madde 8.5.2’ye uygunluk bu maddeye uygunluk olarak kabul edilir.

D.3.3.9 Taşıma ve depolama İmalatçı, mamulün taşınması için metotları ifade eden yazılı prosedürlere sahip olmalı ve mamulün zarar görmesi ve bozulmasını önlemek için uygun depolama alanları sağlamalıdır.



26

Ek ZA (Bilgi için)

Bu standardın EU Construction Products Directive 1 ile ilgili

maddelerine atıf yapan hükümleri

ZA.1 Kapsam ve ilgili özellikler Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) tarafından CEN’e verilen M120 (Yapılar için metal mamuller ve yardımcı malzemeler) talimatı ile hazırlanmıştır. Bu standardın bu Ek’te gösterilen hükümleri, EU Construction Products Directive

1 (89/106/EEC) altında

verilen kuralları karşılamalıdır. Bu maddelere uygunluk, bu Ek’in kapsamına giren yapı malzemelerinin burada belirtilen amaçlarla kullanımına uygunluğu anlamına gelir. CE işaretine ilişkin bilgilere atıf yapılması gereklidir. Uyarı: Amaçlanan kullanıma uygunluğu etkilemeyen daha başka kurallar ve başka AB Direktifleri, bu standardın kapsamına giren yapı malzemelerine uygulanabilir.

Not 1 - Bu belgenin kapsamına giren tehlikeli malzemelere ilişkin özel hükümlere ilâveten, uygulanabilir başka şartlar da (örneğin, uyumlaştırılmış Avrupa yasal mevzuatı ve ulusal yasalar, yönetmelikler ve idari tedbirler) bulunabilir. AB İnşaat Malzemeleri Direktifi’nin şartlarını yerine getirmek için, gerektiği yer ve zamanda bu şartların da karşılanması gerekir. Not 2 - EUROPA İnşaat internet sitesinde tehlikeli malzemelerle ilgili Avrupa yasal mevzuatı ve ulusal yasaları hakkında bilgi amaçlı bir veritabanı dosyası bulunmaktadır (Bu siteye, http://europa.eu.int/comm/enterprise/construction/internal/dangsub/dangmain.htm adresinden girilebilir).

Bu Ek, Çizelge ZA.1’de belirtilen kullanımlar için yapı borularının CE işareti için ilgili maddeleri ortaya koyar ve uygulanabilir ilgili hükümleri gösterir. Bu Ek’in kapsamı Çizelge ZA.1 ile tanımlanır. 1 Bu direktif Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından Yapı Malzemeleri Yönetmeliği olarak yayımlanmıştır.


http://europa.eu.int/comm/enterprise/construction/internal/dangsub/dangmain.htm


27

Çizelge ZA. 1a – Mamuller ve amaçlanan kullanımlarla ilgili maddeler

Mamul : Çelik boru

Kullanım amacı : Metal yapılar veya kompozit metal ve beton yapılar

Temel karakteristik Bu standarddaki ilgili maddeler

Seviyeler ve/veya

sınıflar

Notlar

Boyutlar ve şekil toleransları

EN 10219-2:2006, Madde 6 - Ret/kabul kriterleri EN 10219-2:2006 Çizelge 2’de tanımlanmıştır.

Uzama Madde 6.7.1, Çizelge A.3, Çizelge B.4 ve Çizelge B.5

- %

Ulaşılması istenen değerler Ek A ve Ek B’de bulunur.

Çekme dayanımı ve akma dayanımı

Madde 6.7.1, Çizelge A.3, Çizelge B.4 ve Çizelge B.5

- MPa


Darbe dayanımı Madde 6.7.2, Çizelge A.3, Çizelge B.4 ve Çizelge B.5

- J


Kaynak edilebilirlik Madde 6.6, Çizelge A.1, Çizelge B.1, Çizelge B.2 ve Madde 6.8.1

- CEV değeri belirtilmiştir. Çizelgeler Ek A ve Ek B’dedir. Hesaplama için formül belirtilmiştir.

Süneklik a Madde 6.8.2 - Tercih olarak mamulün galvanizleme

için uygunluğunu belirtmek için

a Süneklik (korozyona karşı) koruma metoduna ve/veya kaplama kalınlığına bağlıdır.

Bazı özelliklerle ilgili kurallar, mamulün kullanım amacı için bu özellik hakkında herhangi bir düzenleyici kural bulunmayan üye devlet veya devletlerde geçerli değildir. Bu durumda, mamulünü bu devletin pazarına süren imalâtçıların, mamüllerinin bu özellikle ilgili performansını belirlemek veya bildirmek zorunluluğu yoktur ve CE işaretinin yanı sıra “Performans belirlenmemiştir” (PB) [“No Performance determined” (NPD)] opsiyonunu kullanabilir (Madde ZA.3’e bakınız). Bununla birlikte, özellikler bir eşik değere tâbi olduğunda, NPD opsiyonu kullanılmayabilir.



28

ZA.2 Çelik boruların uygunluk beyanı için işlem/işlemler

ZA.2.1 Uygunluk beyanı sistemi/sistemleri Yapılar için metal mamuller ve yardımcı malzemeler talimatı için Ek lll’te verildiği gibi Komisyon 1998/214/EC 18 Mart 1998 tarihli Kararına uygun olarak Çizelge ZA.1’de belirtilen çelik boruların uygunluk beyanı sistemleri, belirtilen kullanım amaçları ve ilgili seviye/seviyeler veya sınıf/sınıflar için Çizelge ZA.2’de gösterilmiştir. Çizelge ZA.2 - Uygunluk beyanı sistemi/sistemleri

Mamul/mamuller Amaçlanan kullanım/kullanımlar

Seviye/seviyeler veya sınıf/sınıflar

Uygunluk beyanı sistemi/sistemleri

Metal astarlar, baca bağlantı boruları ve bağlantı parçaları

Metal yapılar veya kompozit metal ve beton yapılar

- 2+

Sistem 2+: Direktif 89/106/EEC (CPD) Ek lll.2.(ii)’ye bakınız. İlk olasılık, fabrika imalât kontrolünün onaylı bir kuruluş tarafından ilk fabrika muayenesi, fabrika imalât kontrolü ve sürekli gözetim, değerlendirme ve fabrika üretim kontrolünün onaylanması esasında belgelendirilmesidir.

Çizelge ZA.1’deki çelik boruların uygunluk beyanı, bu standarddaki veya bu standardda atıf yapılan diğer Avrupa Standardlarındaki kuralların uygulanmasının sonucu olan Çizelge ZA.3’te gösterilen uygunluk işlemlerin değerlendirilmesine dayanmalıdır. Çizelge ZA.3 – Çizelge ZA.1a ve Çizelge ZA.1b’de yer alan metal astarlar, baca bağlantı boruları ve bağlantı parçalarının uygunluk değerlendirmesine ilişkin görevlerin sınırları

Görevler Görevin içeriği Uygunluk Maddelerinin değerlendirilmesi

İmalâtçının görevleri

Fabrika imalât kontrolü (FİK) Çizelge ZA.1’deki bütün karakteristiklere ilişkin parametreler

Madde 11 Madde D.3

Başlangıç tip deneyleri Çizelge ZA.1’in ilgili bütün karakteristikleri

Madde 11 Madde D.2

Onaylanmış kuruluşlar

için görevler

FİK’in belgelendirilmesi

- Fabrikanın ve FİK.’in ilk muayenesi

Çizelge ZA.1’deki bütün karakteristiklere ilişkin parametreler

10.4 Numune alma için Ek A’ya atıfla

- FİK’in sürekli gözetimi,

değerlendirilmesi ve onaylanması

Çizelge ZA.1’deki bütün karakteristiklere ilişkin parametreler

Madde 11 Madde D.3

ZA.2.2 EC sertifikası ve uygunluk beyanı Bu Ek’in şartlarına uygunluk sağlandığında ve onaylanmış kurul aşağıda sözü edilen belgeyi düzenlediğinde, imalâtçı veya EEA (Avrupa Çevre Ajansı) nezdindeki temsilcisi, imalâtçıya CE işareti ekleme hakkını veren bir uygunluk beyanı hazırlamalı ve muhafaza etmelidir. Bu beyan aşağıdaki hususları kapsamalıdır. ─ İmalâtçının veya EEA nezdindeki yetkili temsilcisinin adı ve adresi ve imalât yeri; ─ Mamulün tarifi (tipi, tanıtılması, kullanımı, vb.) ve CE işaretinin yanı sıra verilen bilgilerin bir nüshası; ─ Mamulün tabi olacağı hükümler (örneğin, bu dokümanın Ek ZA’sı); ─ Mamulün kullanımına ilişkin özel şartlar (örneğin belirli şartlarda kullanıma ilişkin hükümler, vb.); ─ Fabrika imalât kontrol belgesinin numarası; ─ İmalâtçı veya yetkili temsilcisi adına uygunluk beyanını imzalamaya yetkili kişinin adı ve ünvanı;



29

Uygunluk beyanının yanı sıra belgelendirmeye yetkili kuruluş tarafından hazırlanmış olan ve yukarıdaki bilgilere ilâveten aşağıdaki bilgileri de içeren bir fabrika imalât kontrol belgesi de hazırlanmalıdır. ─ Onaylanmış kuruluşun adı ve adresi; ─ FİK belgesinin numarası; ─ Mümkün olduğunda, belgenin şartları ve geçerlilik süresi; ─ Belgeyi imzalamaya yetkili kişinin adı ve ünvanı. Yukarıda sözü edilen beyan, mamulün kullanılacağı üye devletin resmi dilinde veya dillerinde verilmelidir.

ZA.3 CE işareti ve etiketi CE işaretlemesi sembolü 93/68/EC

2 Direktifine uygun olmalı ve mamulle birlikte verilen ticarî veya muayene

dokümanında yer almalıdır. CE işaretlemesi belirtilen şekilde “CE” harflerinden oluşmalı ve aşağıdaki bilgileri de içermelidir: ─ Onaylanmış kuruluşun tanıtım numarası; ─ İmalâtçının adı veya tanıtıcı işareti ve kayıtlı adresi; ─ İşaretlemenin yapıldığı yılın son iki rakamı ─ EC uygunluk belgesinin ve fabrika imalat kontrol sistemine ilişkin olarak onaylanmış kuruluşun adı veya numarası; ─ Mamulün tarifi (Madde 4.2’ye bakınız); ─ Karakteristikler için, uygun olduğu yerlerde “Performans belirlenmemiştir” ibaresi. Karakteristik bir eşik değere tâbi olduğunda, “Performans belirlenmemiştir” seçimi kullanılmayabilir. Bunun dışında, belirli bir kullanım amacıyla ilgili özellik, söz konusu Üye Devlet’te düzenleyici kurallara tâbi değilse NPD seçimi kullanılabilir. Şekil ZA.1, Şekil ZA.2, Şekil ZA.3 ve Şekil ZA.4, mamulle, ambalajlamayla ve/veya ticarî dokümanlarla ilgili verilmesi gereken bilgilere örnekleri göstermektedir. 2 CE işaretlemesi ile ilgili hükümleri uyumlaştıran 89/106/EEC direktifi dahil 12 Direktifi düzelten Haziran

1993 tarihli 93/68/EEC Konsey direktifi.



30

Direktif 93/68 EEC de verilen “CE” sembolünden ibaret CE uygunluk işareti.

Yetkili kurulun tanıtım numarası (uygun olan yerlerde)

İmalâtçının adı veya tanıtıcı işareti ve kayıtlı adresi

İşaretlemenin yapıldığı yılın son iki rakamı

Belge numarası (uygunsa)

Avrupa Standardı numarası

Mamulün tanıtımı

ve

Düzenlenmiş karakteristiklerle ilgili bilgiler

ABC Ltd, Posta kutusu 132 06100 Ankara

02

01234-CPD-00234

EN 10219-1

Bina yapımı ve inşaat mühendisliği için soğuk

şekillendirilmiş çelik borular

Mamulün kısa gösterilişi S355J2H Tehlikeli madde X: 0,2 ppm’den az Süneklik: NPD (kaplama ile)

Şekil ZA.1 – CE işaretlemesine örnek

Yukarıda gösterilen tehlikeli maddelerle ilgili özel bilgilere ilâveten, gerektiği zaman ve yerde, uygun bir formda, uygunluk iddia edilen tehlikeli maddelerle ilgili diğer yasa maddelerinin listesini ve bu yasaların gerektirdiği bilgileri kapsayan bir doküman da verilmelidir.

Not – Ulusal derogasyonlar (istisnalar – çekinceler) olmayan Avrupa yasalarından söz etmeye gerek yok.



31

Kaynaklar EN 473, Non-destructive testing – Qualification and certification of NDT personnel – General principles EN 1011-1, Welding — Recommendations for welding of metallic materials — Part 1: General guidance for arc welding EN 1011-2, Welding — Recommendations for welding of metallic materials — Part 2: Arc welding of ferritic steels EN 1993-1-1, Eurocode 3: Design of steel structures - Part 1-1: General rules and rules for buildings EN 10025-2, Hot rolled products of structural steels — Part 2: Technical delivery conditions for non-alloy structural steels EN 10025-3, Hot rolled products of structural steels — Part 3: Technical delivery conditions for normalized/normalized rolled weldable fine grain structural steels


külçe kalay – analiz yöntemleri – kalay tenörü % 99,85 ile % 99,90 … en... · 2018. 3....

Documents