“Kulturna biografija” i

“društveni život” stvari

Novi koncepti u izučavanju MK

Ideja da objekti imaju “socijalni život” (Ardžun

Apaduraj) i “biografije” (Igor Kopitof)

Fleksibilna i fluidna značenja objekata u

savremenim društvima

Trajnost predmeta, promenljivi konteksti

upotrebe, promenljiva značenja → predmeti

(stvari) imaju karijere, svoj društveni život

Igor Kopitof

Dovodi u pitanje tradicionalnu dihotomiju ljudi:predmeti u zapadnoj misli, u kontekstu tržišne ekonomije

Predmeti → masovno proizvedeni, namenjeni razmeni, bezlični

Ljudi → individualnost, tabu na razmenjivost, posebnost

Kopitof: predmeti mogu biti individualizovani, a ljudi (njihovi delovi, svojstva, kapaciteti) komoditizovani

Antropološko/kulturno/značenjsko

viđenje robe

Predmeti (čak ni u savremenim društvima) nisu esencijalno izjednačivi sa robom

Proizvodnja robe je i kulturni i kognitivni proces (označavanja i klasifikacije kao određene vrste stvari)

“In & Out” – u različitim “fazama” svoje “biografije” predmet može naizmenično biti roba i ne-roba (kućni ljubimci, umetnička dela)

Koncepti komoditizacije i singularizacije

Grupna i individualna značenja

Složena značenja i interpretacije

predmeta/stvari od strane pojedinaca, manjih

grupa specifičnog ukusa (avangardni,

kontrakulturni, pop, klasični, alternativni...) i

brojnijih društvenih grupa (dobna, klasna,

profesionalna...)

Kriterijumi i principi razvrstavanja predmeta u

složenim, savremenim društvima su difuzni i

raznovrsni

Kopitof

“... javna kultura i ovde kao i u jednostavnim društvima nudi principe klasifikovanja. Ali ovi kriterijumi moraju neprestano da se nadmeću sa klasifikacijama koje čine pojedinci, male grupe i mreže, čiji članovi pripadaju i još širim mrežama, koje se sve zasnivaju na različitim vrednostima. Ne samo da je svaka verzija sfere razmene idiosinkratična i drugačija od ostalih, već se ona kontekstualno i biografski menja u skladu sa perspektivama, afilijacijama i intersovanjima pojedinih osoba i njihove okoline. Rezultat je debata koja se vodi ne samo unutar društva, već unutar svake osobe pojedinačno.”

“Kulturna biografija stvari”

Različite mogućnosti u istraživanju i

predstavljanju biografija stvari: aktuelna

biografija pojedinačnih stvari, tipičan model

biografije sačinjen od više individualnih

“životnih priča”, idealna (očekivana) biografija

ili karijera nekog predmeta/stvari

Istraživanje “biografskih mogućnosti” koje

nudi određeno društvo i konformiranje ili

odstupanje u odnosu na njih

Mogući pristupi pisanju biografija

stvari

Svojstva ili aspekti predmeta stvari koji

mogu postati okosnica “biografije”:

1. Vlasništvo (nasleđivanje i socijalni odnosi)

2. Funkcija

3. Lična i društvena značenja (za iste ili

različite korisnike)

4. Interpersonalni i međugeneracijski narativi

“Tipična biografija”

Koliba kod zairskih Suku

Očekivani životni vek: oko 10 godina

Faze upotrebe:

1. dom za bračni par ili ženu sa decom

2. gostinski prostor ili prostor za udovicu

3. dečja soba

4. kuhinja

5. kokošarnik ili prostor za domaće životinje

Srbijanski vajati – tradicionalna karijera

Kontekst nove upotrebe - turizam

“Prikladna biografija” - Friz sa Partenona

1806. Thomas Bruce, britanski plemić Elgin preneo je deo friza iz Grčke u Britaniju

1816. friz je prodat britanskoj vladi i od tada izložen u Britanskom muzeju

Grčka vlada traži povraćaj friza, i već se skoro dva veka oko ovog pitanja vode unutarbritanske i međunarodne debate

Pitanje “prikladne biografije” predmeta/stvari koje su deo “kulturnog nasleđa”

Unakrsno-kulturne biografije predmeta

Važno pitanje prilikom prijema stranih/novih

roba, dobara, ideja, obrazaca je na koji način

se oni uklapaju u novi kontekst i kako dobijaju

nove načine upotrebe i značenja

Predmeti ulaze u i mobilišu vrlo raznovrsne

socijalne veze, odnose i mreže, kao i kulturne

predstave i prakse

Primer: Italijanski skuter (Hebdidž)

Primer: Italijanski skuter (Hebdidž)

Italija: Vespa (1946) i

Lambretta (1947) –

originalno proizvedeni

za žene i mlade, koji su

predstavljali nove

potrošačke grupe u

posletarnom periodu.

Reklamno povezivani

sa mobilnošću,

slobodom i

emancipacijom.

Međukulturni transfer

Velika Britanija: 1950-

te, skuter se povezuje

sa “italijanstvom”, što

konotira kontinentalni

šik, sofisticiranost i

modernost.

Subkulturna aproprijacija

Kasnih 50-tih i tokom

60-tih, prisvaja ga

potkulturna grupa

Modsa (Mods), sa čim

su povezani novi načini

“ukrašavanja”, vožnje i

upotrebe u najširem

smislu.

Najnovije konotacije i upotreba

Na Zapadu ostaje povezana sa mladima, i naročito sa centralnom urbanom populacijom.

U vanevropskom kontekstu, vespa je pretežno sredstvo svakodnevnog transporta siromašnijih, i nije povezana sa životnim stilom kao u Evropi i SAD.

Mogućnost različitih biografija

Biografije se mogu pisati iz različitih uglova: psihološke, profesionalne, ekonomske, političke, porodične...

Primer: moguće biografije automobila - fizička biografija, tehnička biografija, ekonomska biografija, društvena biografija (proizvodnja/distribucija/potrošnja)

Kulturna biografija (kulturne predstave i prakse povezane sa automobilom) – aspekt svih drugih biografija

Iranski model Dijane, nazvan Jyane

(u prev. lav) (1968-1973)

Citroën Dyane je mali model koji je Sitroen

proizvodio od 1967. to 1983. godine.

Proizvedeno je blizu 1.4 miliona “Dijana”.

Alternativno ekonomska biografija

“Dijane”

Rastavljeni automobil se ponovo sastavlja u

novu vrstu vozila, a delovi se odvojeno

koriste u novoustanovljene svrhe (npr.

akumulator)

“Dijana” kao sredstvo za rad novih urbanih

sakupljača i kao njihova kompetitivna

prednost u urbanoj marginalnoj ekonomiji

Kulturna biografija “Dijane”

Stari modeli kao povod okupljanja i

grupisanja ljudi

“Auto skupovi” ljubitelja francuskih automobila

(posebno Sitroena) kao oblik kolekcionarstva

i izložbi

Stari automobili kao antikviteti: promena

statusa i vrednosti predmeta