lees het verslag

Verslag werkbezoek 2015 1

Werkbezoek 2015

Uitgebreid verslag

Donderdag 29 tot zaterdag 31 oktober

Lissabon, mooie stad, brede rivier, hotel midden in de stad in plaats van bij het vliegveld, maar het

vervoer is geregeld. Lekker gegeten in het hotel. Prima vis, vlees, salade, toetjes, zoveel je wilt, voor

maar 16 euro.

De volgende dag de vlucht van acht uur naar

Salvador. Veel turbulentie, uren lang de ramen

dicht. Maaltijd (je), later nog een broodje.

Salvador vanuit de lucht is een zeer grote stad

met honderden flats tot wel 25 hoog, ook veel

wijken met laagbouw, minder aantrekkelijk door

de zelfs vanuit het vliegtuig zichtbare armoede.

Vreselijke pascontrole, eigen volk eerst! Geld

pinnen is zoals altijd moeilijk, maar bij het derde

apparaat lukt het. Man komt vragen of we een minibusje willen huren, voor ons hotel 50 reais. Als

we de taxi's zien is dat een goede keus, die zijn veel te klein voor onze berg bagage. Voor het ‘ladies

program’ zijn vele kilo’s aan materialen meegenomen.

Hotel in Salvador is modern en prima. Wel op een industrieterrein. ’s Morgens komen veel mensen

lopend langs op weg naar hun werk.

Volgende morgen naar het vliegveld met hetzelfde minibusje. Het vliegtuig zit vol. Bij aankomst

wachten op de koffers en daarna het welkom van Jos Wouters (onze tolk uit Pao de Aҫucar) en Tota

(onze chauffeur). Met hen gaan we eten in een tent langs de weg. Voor 16 reais een maaltijd met

toetje. En zo vaak opscheppen als je maar wilt. Twee liter cola voor 7 reais. Dat is wel 1,75 euro! En

tijdens het eten regent het! Dat was wel de laatste keer tijdens onze reis.

In het hotel in Palmeira zijn ze onze namen kwijt, dus een lange procedure. Kamers toegewezen

gekregen. Zuster Ivanice komt lopend vanaf opvanghuis lcaa ons ophalen. In het lcaa gezellig

ontspannen keuvelen met de zusters Ivanice, Luciene, Andrea, Bernadette, Silvania, Eunice en Cleiry.

Zuster Rosa is op vakantie. Het voelt heel anders dan de vorige keer, veel minder officieel. De nieuwe

zusters zijn een duidelijke aanwinst, echt kwaliteit. Het wordt op prijs gesteld dat naast Jos ook Rini

en Jannet proberen Portugees te praten en dat lukt vrij aardig. Praten over van alles en nog wat.

Vooral over telefoons. De meeste zusters hebben een smartphone en later blijkt dat ook een paar

kinderen zo’n ding hebben. Al hebben we er bij hen geen enkele gezien met een heel glas.

Maaltijd met drie soorten vlees, salade, fruit, pasta, etc.


Zondag 1 november

Voor zes uur wakker door het tijdsverschil en

omdat de zon fel schijnt.

Na een ontbijt in het restaurant van het hotel

gaan we wandelend naar de kerk die vlakbij het

lcaa ligt. We zijn erg vroeg, maar de kinderen

zijn er al met de zusters. Het is een kindermis

met de kinderen van lcaa als koor. Wel een

pianist, geen dirigent, de 70 kinderen zingen op

de muziek van de piano. Redelijk gewone mis,

halfvolle kerk, een zevental hulpjes, communie uitdelen of een microfoon aangeven e.d. Na de mis

worden we toch op het altaar gevraagd, Jos geeft een verhaal en wij worden in het zonnetje gezet.

Daarna naar het lcaa. Daar zijn de kinderen al, zo'n 75, op een zondag wat toch geen normale dag

voor hen is. En ook hier wordt gezongen, een speciaal lied, met Nederlandse vertaling voor ons.

Na de lunch gaan de dames (Jannet en Truus)

met de kinderen aan de slag, delen spekjes uit

en gaan elk een deel van het program afwerken.

Met hulp van de zusters en vrijwilligers. Voor de

kinderen is memory een volstrekt nieuw spel en

ze hebben in het begin echt niet door dat je de

kaartjes niet elke keer door elkaar moet gooien.

Tangram moeten ze eerst zelf nog uitknippen,

best moeilijk. En de haarbanden maken is leuk,

maar niet alle kinderen zijn even handig. Jannet

doet diverse sportieve spelletjes met de kinderen, die ook dat erg waarderen. Onder andere:

dobbelstenenspel, fruitspel, staarttikkertje, stoelendans, bellenblazen en levend kwartet.

Wat later gaan we met zuster Luciene het huis rond. Zuster Luciene heeft er veel aan gedaan.

Nieuwe bankjes buiten, alles is licht en fris opgeschilderd, bieb met veel nieuwe leerboeken,

speelkamer met een soort lego, alles veel

vrolijker, kamer met de zes pc's (van het

begrijpend lezen project), allemaal met internet.

Alle kinderen vanaf vier mogen er op werken, zij

mogen ook op internet, onder begeleiding.

Nieuwe plafonds in de keuken en de eetkamers

waardoor minder schoonmaakwerk. Gekeken

naar de plannen voor de jongenstoiletten, naar

de nieuwe wasmachine en de nieuwe koelkast.


De enige wens is een nieuw fornuis, 6 grote pitten of meer en een extra stuk aanrechtblad. Het oude

fornuis past meer op de wereld erfgoedlijst. En misschien wat nieuwe meubels voor de klas. Een

trampoline willen ze ook wel (hadden we al toegezegd). Een sportzaal zien ze niet zitten, dat brengt

teveel werk met zich mee.

Om een uur of drie gaan de kinderen naar huis. Een aantal met de herinnering dat Koos hen boven

zijn hoofd tilde. De moeder overste, zuster Aparecida, komt juist binnen voor de vergadering van

morgen, samen met haar secretaris. Leuke voorzichtige vrouw, niet op de voorgrond tredend. Wat

praten en spelletjes doen met de zusters en moeder overste. De zusters willen ook wel memory

spelen, dat kenden ze nog niet.

En ter herinnering. Jannet werd in Palmeira geholpen door Franciele, het vroegere adoptiekind van

Janet, ons oud-bestuurslid. Ze wil docent sport worden en loopt hier stage, hoewel ze in Igaҫi woont.

Een prima hulp.

Maandag 2 november

Om half negen zijn we lopend op

het lcaa. Dit is een feestdag, dus

geen kinderen, alleen vergaderen

met moeder overste en acht

zusters. Overdag blijkt dat haar

secretaris/zuster, die ook

meepraat, jarig is. Dat betekent

later gebak en gezang.

We beginnen voor de discussie met gezang ter herinnering aan Bep en Rie Vermeent (zie foto

hierboven). Ze gaan keurig over op de vragen die we vooraf hebben toegestuurd. We krijgen

logische antwoorden. Tot hun stuk ter discussie komt. Verwarring alom. Wij praten over de 67.000

reais die ze lijken te vragen als vergoeding voor de zusters, maar zij blijken, veel later, te praten over

de kosten voor de twee functionarissen die de nieuwe wet nu voorschrijft. Die 67.000 krijgen ze

immers al in de exploitatievergoeding, maar dat staat helaas niet in het stuk dat wij hebben

gekregen. Daarna een discussie over de 137.000 die ze voor die twee functionarissen vragen. Over

mogelijkheden om de wet te omzeilen dan wel subsidie te vragen, dan wel andere mogelijkheden.

Nadat de kruitdampen zijn opgetrokken blijkt dat het besluit vandaag moet worden genomen en dat

het benodigde bedrag waarschijnlijk 4.000 euro per kinderhuis is.

Conclusie, ze komen met een nieuw stuk waarin onze vragen worden beantwoord en we zeggen toe

dat we de € 8.000 voor maximaal een jaar willen vergoeden als zij ook zoeken naar oplossingen, zoals

subsidie van de gemeente of vrijstelling van de wet.


Daarna de opstelling van nieuwe

statuten, dat is ons al duidelijk

geworden, dat gaat om de

scheiding van sociaal en religieus

werk geëist door de staat. We

maken duidelijk dat we volgens

onze statuten alleen de sociale kant

mogen financieren.

Dan de kosten. Uitgelegd dat we nu

erg veel bankkosten betalen. Zij betalen nog veel meer. Later zien we dat voor de overmaking door

Wilde Ganzen door hen aan de bank ongeveer 90 euro moest worden betaald! In Brazilië kunnen

niet-particulieren ook geen geld pinnen. En elke kwitantie om geld van de bank te halen kost geld.

Uiteindelijk allerlei oplossingen aangegeven en zij schakelen hun advocaat en boekhouder in om een

oplossing te zoeken. Probleem blijft de scheiding tussen religieus en sociaal werk en de twee nieuwe

functionarissen geëist door de staat. Telkens blijkt dat de zusters mensen zijn, die alles accepteren en

niet gewend zijn om kritiek te leveren of te zoeken naar andere wegen.

Vervolgens hebben we een inzicht gegeven in AvA en hoe het er voor staat met het geld en wat de

problemen en de pluspunten zijn. Met de secretaris een apart gesprek over de nieuwe notitie die zij

gaat schrijven. Daarna moe, moe, moe en toch praten over van alles en nog wat in kleinere kring.

Jos is als vertaler iemand die vaak op eigen houtje verder gaat. Maar als we dat vragen, blijft hij

keurig bij de les. Zijn eigen weg volgen is overigens wel zinvol. Hij reageert dan snel op allerlei

reacties uit de zaal en dat geeft een betere sfeer. Alle zusters, 9, zaten de hele dag bij dit gesprek. En

zeker vijf deden uitgebreid mee aan de discussie. De hele dag geen kinderen, daarom was deze dag

uiterst geschikt voor dit gesprek.

Zuster Ivanice heeft de dames al voor 9 uur ’s morgens naar het Christusbeeld op de berg gebracht

en daarna bij de begraafplaats afgezet omdat zij

zelf op tijd bij de discussie met moeder overste

wilde zijn. De dames hebben met veel moeite

het graf gevonden van zuster Helena en twee

andere Nederlandse zusters, en er vervolgens

bloemen opgezet. Hele families zijn vandaag

(Allerzielen) urenlang op de begraafplaats bij het

graf van hun overledenen en plaatsen kaarsen

en bloemen op de graven. Het is hier een

nationale feestdag.


Dinsdag 3 november, laatste dag in Palmeira.

Vandaag een vergadering over de arbeidsmarkt met vertegenwoordigers van de gemeente. Vooraf

overleg met zuster Luciene en zuster Silvania. ze willen de relatie met de gemeente goed houden en

vertellen hoe deze relatie werd onderhouden door de twee docenten die de gemeente gratis

beschikbaar heeft gesteld. Maar dat gaf toch tegenstrijdige belangen, dus nu onderhoudt zuster

Silvania de relatie.

De vergadering begint, naast de

gemeentesecretaris komen achtereenvolgens

binnen: de man verantwoordelijk voor

bedrijven, een mevrouw van de provincie, een

pedagoog en een sociaal assistent van de

gemeentelijke opvang en een ambtenaar

verantwoordelijk voor drugs, alcohol en

‘overleggen in plaats van vechten’. Het lijkt er

met zo'n delegatie op dat we serieus worden

genomen. Na een inleiding onzerzijds vertellen ze wat ze doen c.q. wat ze van plan zijn om de

arbeidsmarkt te verbeteren. Alle mogelijke onderwerpen komen aan bod, zoals wij dat ook kennen.

Maar ze zijn pas net gestart en het zijn vooral plannen. Op verzoek vertellen ze dat ze zeer onder de

indruk zijn van het lcaa. Een cursus die de gemeente net gestart is op vier scholen als voorbereiding

op werk gaan ze nu ook geven op het lcaa. En ze willen graag samenwerken op allerlei terreinen. In

het afsluitend woordje aangegeven dat we onder de indruk zijn van hun werk op dit terrein, dat we

nog een aantal jaren het lcaa zullen blijven ondersteunen, maar dat we gisteren gehoord hebben dat

we 20 procent meer moeten gaan betalen omdat er nieuwe wettelijke eisen zijn en dat we hopen dat

zij dat voor hun rekening nemen.

Terwijl wij denken dat het afgelopen is, blijken de zusters er een bijeenkomst aangeplakt te hebben.

Wij worden richting gemeente opgehemeld, dit was ons initiatief, zij waren nog niet op dit idee

gekomen, maar ze willen graag meer samenwerken met de gemeente. De vergadering besloot met

een vervolgafspraak. De zusters waren erg blij met ons. De ambtenaren gingen mee met de

rondleiding en plots hadden ze ook tijd voor een

lunch, althans vier van de zes. Daarna voor de

derde keer een afscheid met omarming etc.

De dames werkten intussen hun program af met

weer zeer enthousiaste jongeren. En even

enthousiaste hulp. Hiernaast memory.

Om 2 uur dachten we een vergadering te

hebben van de werkgroep begrijpend lezen.

Zuster Lourdes heeft afgebeld, die zit in Pao de


Açucar om op zuster Redempta te letten. De meisjes Carleane en Paixao waren niet uitgenodigd, ook

zuster Ivanice niet. Wij verwachtten hen wel omdat we immers de werkgroep begrijpend lezen

hadden uitgenodigd. Zuster Luciene meldt dat ze een eigen cursus hebben gekozen en daarvoor

boekjes hebben gekocht. Het loopt goed, vinden ze. En ze hebben voor de ondersteunende

materialen zoals de pc's, boeken, speelgoed e.d. gezorgd. In hoeverre dat gebruikt wordt is voor ons

moeilijk te beoordelen. En educatief speelgoed is er te weinig, vinden wij. Tijdschriften en

leesboeken ontbreken geheel.

Een uurtje voor het eten krijgen we een fles wijn! Waar hebben we dit aan te danken? Het is in elk

geval een prettig gevoel dat ze zo rekening houden met ons. Maar het is ook een prettig gevoel dat

we hen alle kosten vergoeden van ons verblijf hier. Nog gekeken naar de wens om tegels te

vervangen in de hal. Toegezegd dat zuster Luciene een klein stuk mag laten doen. Rond half tien naar

de kamer en dit stuk schrijven.

We hebben nogmaals gesproken over de

mogelijkheden van het studiefonds, ook met de

drie aanwezige studenten, Franciele, Michelle,

Jessica. Ook de mogelijkheden aangegeven van

studeren voor de zusters. Dat leken ze een

geheel nieuwe mogelijkheid te vinden. Waarom

weten we niet. De orde vond het waarschijnlijk

te duur. Dan komt onherroepelijk het afscheid

van de zusters Luciene, Bernadette, Andrea en

Silvania. En daarvoor al van diverse kinderen. Maar drie zusters zien we vrijdag weer in Igaçi. Die

komen helpen, zoals de anderen dat hier hebben gedaan.

Woensdag 4 november

We zetten een deel van de koffers bij de portier van het hotel en gaan op weg. Na een rit van bijna

anderhalf uur, deels over een prima weg, deels over een hobbelige weg, komen we bij monsenhor

Mendes da Silva aan. Hij staat ons buiten op te wachten naast een stalletje waar T shirts verkocht

worden voor een activiteit van a.s. zondag.

Maria blijkt weer gezond en wel het huishouden

te bestieren en ook monsenhor Mendes da Silva

ziet er goed uit. We maken kennis met zuster

Aparecida, ( niet de moeder overste) veel

ervaring, heeft ook in Igaçi gewerkt.

Na wat inleidende woorden komt monsenhor

Mendes da Silva met de opmerking dat hij denkt

dat de vertalers tegen hem zijn. Hij leest voor uit


een brief. Duidelijk gemaakt dat het een brief van Koos is en dat we die gestuurd hebben omdat we

geen antwoord krijgen op onze vragen. Dat we vertrouwen in hem hebben maar dat we te weinig

info krijgen. Plots komen er allerlei financiële overzichten op tafel, per kwartaal etc. En een

uitgebreid verslag over 2015, iets dat wij nooit hebben ontvangen. Voortaan zal hij ons dat

toesturen. We praten nog even over de verschillende projecten. Brood en soep is teruggebracht tot

600 borden, de helft. De visafslag is volgens monsenhor Mendes da Silva eigendom van de regering

en dat project loopt niet meer. Funil gaan we nog naar toe.

Hij komt ook met de veranderde wet. Hij heeft geen vrijwilligers meer iedereen kan nu een

arbeidscontract eisen, behalve als het om religieuze vrijwilligersactiviteiten gaat. Hij moet nu ook de

zusters betalen. Maar hij vraagt geen geld aan ons. Misschien ziet hij de nieuwe huuropbrengsten

van het ziekenhuisje als inkomsten van AvA?

Na uitleg heeft hij er geen probleem mee als we de financiën via de zusterorde laten lopen om

bankkosten te besparen. Dat was in het begin ook al zo. Hij laat een soort kassabonnetje zien dat het

rekeningoverzicht is van de bank. Voor elke betaling worden kosten ingehouden, vaak procentueel.

Hij legt uit dat hij en monsenhor Petrucio de enigen zijn die nog steeds op dezelfde post zitten, de

rest moet telkens verhuizen. Monsenhor Petrucio zit er al 44 jaar en hij 37. Monsenhor Mendes da

Silva heeft al drie bisschoppen gehad. Een Latijnse mis kennen ze niet meer, zelfs geen Latijns

gezang. 190 van de 290 bisschoppen in Brazilië staat achter de huidige paus. Wat deze paus in gang

zet, daar is geen weg meer terug, zegt monsenhor Mendes da Silva.

Daarna een uitgebreide maaltijd, terwijl we al een uitgebreide koffietafel hebben gehad. Na een

uurtje rusten gaan we naar de crèche van zuster Aparecida, nog steeds in het vroegere ziekenhuisje.

Een deel van het ziekenhuis is verhuurd aan de gemeente voor een crèche met 180 kinderen.

Zuster Aparecida zit links van het laboratorium,

dat geleid wordt door een collega van zuster

Aparecida. Zuster Aparecida heeft niet direct de

beschikking over de mooiste en handigste

ruimtes. Een 17-tal moeders en kinderen zit ons

op te wachten en zingen een lied. Nog een

dansje en daarna uitleg over de vele

handwerkvormen die daar uitgestald liggen.

Allemaal van afval dat ze op straat verzamelen.

We bezoeken ook de gemeentelijke crèche en

maken overal foto's en worden ook gefotografeerd. Daarna naar het kantoor van zuster Aparecida.

Een oude computer en wat versleten meubilair. Drie ladekasten, grotendeels met de Sonob als

naambordje. Ze blijkt een nieuwe laptop te hebben gekregen van de orde. Later zegt monsenhor

Mendes da Silva dat de drie zusters hem moeten delen.


Voordat we naar Funil gaan, bezoeken we haar

woning. Een prachtig huis dat ze bewonen met

drie zusters die allemaal voor de parochie

werken. Het wordt ook gebruikt voor novicen,

hebben ze die dan? Op weg naar Funil bezoeken

we ook nog het huisje van Ketheline. 9 jaar oud.

Haar slaapkamer is omgebouwd tot een

kapsalon (zie foto hiernaast) en zij helpt haar

moeder met haarwassen e.d.

Eerst door de droge, 100 meter brede rivier waarin nu toch hier en daar wat plassen staan en waarin

vee graast. Dan de armoedige wijk Funil in. Voor het buurtcentrum staan ze ons al op te wachten.

Een vijftal vrijwilligers van het buurtcentrum (ooit betaald door Aktie voor Aktie) en van het

babyvoedingsproject. Al snel blijkt dat hun subsidie van de overheid met 70 procent is

teruggebracht. In plaats van eens per maand gaan ze nu eens per drie maanden naar de gezinnen.

Elke vrijwilliger heeft een veertigtal gezinnen om te bezoeken. Het bijvoeden gebeurt op het

buurtcentrum. De borden die daarbij gebruikt worden, zijn van vreselijk stinkend zacht plastic. Na

overleg zullen ze een voorstel maken om wat zaken aan te schaffen en een aantal nieuwe vrijwilligers

op te leiden. We vinden dit een te belangrijk project.

Terug op de pastorie discussiëren we over de pc di e zuster Aparecida nodig zou hebben. Kunnen we

niet beter een brommer voor haar aanschaffen?

Na een lange discussie kiezen we voor aanschaf

van een brommer. Die is direct nodig en heel

zinvol om het werk van zuster Aparecida te

vergemakkelijken en de pc is toch wel wat duur

om een project van slechts 28 kinderen te

administreren. Kinderen die 2 maal per week

een halve dag naar zuster Aparecida komen

voor handarbeid. Zuster Aparecida bezoekt de

gezinnen evenwel regelmatig en helpt de

kinderen dan met hun huiswerk.

Na het eten krijgen we van monsenhor Mendes da Silva cadeautjes, waaronder een rozenkrans. We

kopen van hem een ring van kokosnootschil, een teken van aandacht voor armoede. Morgen gaat

monsenhor Mendes da Silva naar zijn zus in Maceio. Ze ligt in het ziekenhuis.

Donderdag 5 november

Bij het ontbijt begint monsenhor Mendes da Silva over de computer. Hij vindt nu ook dat de

brommer belangrijker is. We zeggen hem toe dat hij het gehele gestorte bedrag mag besteden voor

het werk van zuster Aparecida. Ook hij heeft zeven weken nadat het vanuit Nederland is


overgemaakt nog geen geld gekregen van de

bank en daarom nog niets aangeschaft. Daarna

nemen we afscheid en gaan op weg. Ruim

anderhalf uur door een droog gebied met

slechts hier en daar koeien of geiten die grazen

op een veld waar nauwelijks groen te bekennen

is. De wegen lijken beter, al zitten er nog

hobbelwegen tussen. Vanavond zullen we zelfs

op een weg rijden die verlicht is met reflectoren

in het wegdek, zo ook de weg tussen Igaçi en

Palmeira.

Monsenhor Petrucio staat ons al op te wachten. We gaan eerst naar zuster Redempta. Die heeft een

koffietafel klaar staan en we praten gezellig over haar koetjes en kalfjes. Na een uurtje stappen we

op om met monsenhor Petrucio te gaan overleggen. Maar ze gaat natuurlijk mee. Op weg naar het

college, via de achterdeur van zuster Redempta, ontmoeten we zuster Lourdes die door de orde als

een soort oppas bij zuster Redempta is geplaatst voor een paar dagen per week. Daar heb je niks

aan, volgens zuster Redempta.

Monsenhor Petrucio (voorzitter van de

scholenstichting) opent met een verhaal dat het

slecht gaat met de school van zuster Redempta.

Ze hebben op dit moment een verlies van

600.000 reais. De salarissen zijn al een tijdje niet

betaald, enkele professoren zijn vertrokken, een

honderdtal leerlingen is weggestuurd wegens

het niet betalen van schoolgeld en de

avondlessen vinden niet meer plaats. We leggen

hem uit wat onze ervaringen zijn van de

afgelopen jaren, dat het aantal kinderen is teruggelopen van 25 naar 8, ondanks al onze verzoeken

om meer kinderen. En dat we te weinig info krijgen om te weten hoe het met die kinderen gaat. Na

een aantal omzwervingen biedt monsenhor Petrucio zijn excuses aan. We leggen uit dat de

communicatie buiten zuster Redempta om moet en dat we bereid zijn om over een eenmalige

bijdrage te praten als dat gaat om de kinderen en niet om een school in stand te houden. Nadat we

aangeven welke eisen we aan zo'n verzoek stellen, gaan we eten in de kantine van het college.

Daar ontmoeten we een Nederlandse familie die een Braziliaans kind heeft geadopteerd (nu rond de

twintig) en die hem nu in de gelegenheid stelt om zijn acht broers en zusters te ontmoeten. Leuk om

hen te ontmoeten. Een prima diner, zelfs vis en bloemkool, in een aparte zaal.


Daarna gaan we naar Roseane. Leuke vlotte

meid, 43 jaar, een prachtig huisje, met een

verpleegsteropleiding maar op dit moment geen

werk. Ze heeft een duidelijk beeld van wat ze wil

bereiken, ze heeft al drie mededocenten

gevonden, de gemeente heeft een trapveldje

(zie foto hiernaast, achter de ezelwagen)

beschikbaar gesteld en nu wil ze ook een

muziekgroepje beginnen. Ze stuurt ons een

voorstel.

We rijden even langs het trapveldje, bij de rivier en gaan daarna de reis naar Tapera aan, de school

van Rosineide, of is het nog zuster Redempta? Hoewel het land dor en droog is, genieten we toch

van de omgeving.

Als we daar aankomen zijn monsenhor Petrucio en zuster Redempta er al. Monsenhor Petrucio voor

de eerste keer, volgens zuster Redempta. Monsenhor Petrucio zit in bespreking met Rosineide. Twee

dames/docenten ontvangen ons en vertrekken onmiddellijk als Rosineide verschijnt. We leggen

Rosineide uit dat wij direct met haar willen communiceren en dat we meer informatie willen over de

kinderen, over de selectie, over de vorderingen en het beleid. We moeten de adoptie-ouders immers

goed kunnen informeren. Rosineide verdedigt zich door te verwijzen naar zuster Redempta. Wij

maken haar duidelijk dat daarom de pastoor is meegekomen. Dat begrijpt ze onmiddellijk. We

overhandigen Rosineide een voorbeeld van een aanmeldingsformulier en van een dankbetuiging. Rini

probeert zuster Redempta gerust te stellen. Monsenhor Petrucio durft evenwel zuster Redempta (de

vice-voorzitter van zijn scholenstichting) niet aan te kijken.

Als we willen vertrekken heeft Rosineide nog

een verrassing. Heerlijk vruchtensap, taart en

een vruchtensalade. Daarvoor stellen we het

vertrek graag uit. Maar om vier uur gaan we

toch richting busje, naar het hotel, bijna twee

uur in de rammelende bus, etc. Monsenhor

Petrucio doet nog even alle moeite om ons te

laten merken dat hij ons bezoek zeer op prijs

heeft gesteld en dat hij hoopt dat we de

volgende keer langer komen. Zo kan hij zorgen

voor een appartement in Maceio en wil hij wel onze gids zijn.

Vrijdagmorgen 6 november naar Igaҫi

Tota staat op tijd in Palmeira om ons op te halen, samen met zuster Cleiry. Een prima weg, we zijn er

zo. In Igaçi staan ze ons al op te wachten. We gaan naar binnen door de nieuwe hoofdingang (de


vroegere zij-ingang) en worden direct

geconfronteerd met het mooie nieuwe

lesgebouw in aanbouw (zie foto hiernaast). In de

sportruimte staan de kinderen ons op te

wachten. Ze zingen uit het hoofd een lied van

wel 50 regels, speciaal gemaakt voor ons

bezoek.

We brengen enige tijd door met de kinderen,

gaan het nieuwe lesgebouw bekijken en gaan

koffie drinken. Hierna doen de dames enkele

spelletjes met de kinderen en zij ervaren dat de

discipline hier wat minder is dan in Palmeira. De

mannen en de zusters kijken nogmaals naar het

nieuwe gebouw. Nu is de aannemer er (zie foto

hieronder), ze vinden het uitstekend, de hele

hoek van het terrein is erg opgeknapt. Als we bij

het bestaande gebouw naar binnen gaan, zien

we dat ook daar alles is geverfd. Ook de ijzeren

constructie van de sportruimte is uitstekend

geverfd.

Tegenover de nieuwe ingang van het lar (opvanghuis) is in een huis een kantoortje gevestigd van een

stichting die landelijk werkt, opgezet door de

kerk, werkt met vrijwilligers en probeert om

boeren te helpen aan betere opbrengsten. Zeer

zinvol! Zeker zes vrijwilligers zijn er op dat

moment bezig, een van hen zal later ook

aanwezig zijn bij de gemeentelijke bijeenkomst,

hij is ambtenaar. En met een full time baan mag

je volgens hem wel vrijwilligerswerk doen.

Binnen laat zuster Ivanice ons zien dat zij een

ruimte heeft verhuurd aan de gemeente als

crèche. Drie begeleiders op 9 kinderen.

We starten de vergadering met de gemeente. Iemand van werkgelegenheid, van drugsbestrijding,

van betere landbouwmethodes, twee van een stichting voor jongeren, een sociaal en een

maatschappelijk werker, totaal 7 personen. Na een inleiding van AvA krijgen we een presentatie over

de manier waarop de gemeente gezinnen aan een inkomen helpt. Ze krijgen 7 schapen of 100

kippen, of een aantal cashewnoten bomen en die leveren elk voor vier of meer gezinnen een


inkomen. De gemeente zorgt ook voor een

betere prijs door de levering aan de markt te

coördineren. Zo hebben ze al 360 gezinnen aan

werk geholpen. Een goed verhaal, al moet de

praktijk nog uitwijzen of dit ook op de langere

termijn werkt. Dan een verhaal over drugs, erg

lang, hoe met sport etc. de jeugd van de straat

wordt gehouden. Daarna willen ze een

presentatie houden over een project waarvoor

ze geld zoeken, we spreken af dat ze dat ons

toesturen in plaats van nu te vertellen. Dan komt een mevrouw van de stichting aan het woord.

Krijgen maandelijks 10.000 reais van de gemeente. Maar al gauw blijkt dat ze dat geld weer in

projecten van de gemeente moeten stoppen. We kaarten ook de nieuwe regels aan die ons veel geld

gaan kosten. 11 november vergaderen ze hierover en een van de ambtenaren zegt dat we erop

mogen rekenen dat de gemeente dit geheel of gedeeltelijk gaat betalen. Ze zijn zeer blij met ons

centrum, vinden het erg goed werken en hopen op verdere samenwerking. Natuurlijk eten de

meesten weer mee. En weer veel foto's maken voor de achterban.

Na het eten gaan we met zuster Ivanice naar de

gemeentelijke basisschool. Dat is nog een

internaat geweest waar zuster Ivanice zes jaar

heeft gewerkt. De school telt 680 leerlingen en

ze hebben 47 lokalen, waarschijnlijk de toiletten

en gangen meegerekend. Ze zijn ontzettend blij

dat we komen kijken, eigenlijk moeten we van

hen alle klassen bezoeken. We beginnen met de

bibliotheek. Veel papier, maar ook modern

educatief spelmateriaal. Dat geeft hoop. Dan

een klas met moeilijke gevallen, dat levert direct een huilend kind op van een jaar of tien die ons

maar eng vindt.

De klassen zijn onmogelijk, slecht geverfd, kale

vloer, van alles is kapot, soms lijkt het ‘lokaal’

meer op een schuurtje. Meestal geen plafond

zodat je ook kunt horen wat ze ernaast zeggen.

Ramen ontbreken soms. Als we binnenkomen,

doen ze pas de lamp aan. De zaken die we zien

van lesmethodes en lesmiddelen zijn uit het

begin van de vorige eeuw, op het educatief

lesmateriaal en een enkel mooi lesboek na.


Maar dan doen de kinderen vaak samen met een lesboek. Ook de administratie doet middeleeuws

aan met veel archiefdozen en ladekasten. Maar de dames die ons ontvangen zijn razend enthousiast

over onze komst.

We hebben ook vier kinderen in de auto. We

gaan naar de woonwijk waar de meeste

kinderen van het lar wonen. Hobbelige

zandwegen, grond van de overheid waarop men

zonder toestemming een huisje heeft gebouwd.

Soms van steen, maar zeker 25 huisjes zijn nog

van takken aangesmeerd met modder en een

vieze doek als deur. De mensen hebben wel

redelijk wat spullen, maar vaak oud en kapot. En

‘redelijk wat’ gerekend naar een huisje van

maximaal 5 x 5. We zien nergens een wateropvang, hoe wassen deze mensen zich?

We gaan eerst naar het huisje van Franciele.

Niet de Franciele van Janet. Dat huis is vrij

nieuw, gebouwd van het sloopmateriaal van ons

oude lesgebouwtje, alleen de muren zijn van

nieuwe stenen. Het staat tussen twee van die

modderhuisjes in. Hun oude modderhuisje (zie

foto) staat nog achter hun nieuwe huis.

Grootvader zit in een stoel, het lijkt erop dat hij

een ongeluk heeft gehad, arm in het verband en

een grote wond op zijn been.

Daarna gaan we naar het huisje, een van de betere, van de drie adoptiekinderen van Yorly. Hun

cadeautje van Yorly hebben we hen al gegeven en het eetbare deel daarvan hebben ze bijna naar

binnen gewerkt. Het zijn weeskinderen die door de broer van de vader worden opgevangen. Zijn

vrouw lijkt het er niet zo mee eens te zijn en de kinderen lijden daar duidelijk onder. Twee kamers

met elk drie bedden die vrijwel het gehele vloeroppervlak bedekken. Een schrijnende situatie, maar

niet eenvoudig oplosbaar. De kinderen zouden recht hebben op een staatspensioen, daar wachten ze

inmiddels al een jaar op. We rijden nog langs het huis van Monika en langs een gemeentelijke crèche

in aanbouw, volgens kenners nu een plaats waar drugs verhandeld wordt. De muren staan, maar het

is nooit afgebouwd en het staat er nu verwaarloosd bij. Terug in het centrum worden de

voorbereidingen getroffen voor morgen, kijken we nog eens naar het lesgebouw, drinken een glaasje

en praten wat met de zusters en de vrijwilligers. Na het eten terug naar het hotel, weer wat

napraten.


Zaterdag 7 november, de laatste dag

Tota komt wat te laat. Onderweg moet hij medicijnen voor zijn vrouw halen, dat komt goed uit

omdat Truus ook iets wil hebben. Verderop haalt hij een autoband op. Maar toch zijn we ruim op tijd

in Igaçi.

De kinderen komen normaal niet op zaterdag,

daarom zijn niet alle kinderen er. De dames

gaan aan de slag met hun spelletjes en hun

handwerk. Bij dat laatste sluiten ook de dames

van de keuken aan, die willen graag iets leren.

Met de zusters gaan we het overleg in. Veel

onderwerpen passeren de revue. De destijds

voorgestelde cursus begrijpend lezen zijn ze niet

gestart omdat wij het geld wel hadden

toegezegd, maar niet hebben overgemaakt. Misschien kiezen ze alsnog voor die cursus. Wel geven ze

leesles en hebben ze allerlei zaken gekocht om het lezen te bevorderen en dat zullen ze blijven doen.

Ze zien duidelijk vooruitgang. Ze vinden ook dat ze eigenlijk meer docenten moeten hebben. En de

exploitatiekosten stijgen, mogen ze een aanvulling vragen? Ze willen de maaltijd van de kinderen wat

upgraden. Een zuster volgt een vierjarige cursus sociaal werk, wil AvA dat betalen? 300 reais per

maand. Natuurlijk. We zullen voortaan ook betalen voor kinderen die naar het lar komen, maar

waarvan niet zeker is dat ze als adoptiekind zullen worden aangemeld.

De tekeningen van het lesgebouwtje komen op tafel, even wat foto's gemaakt voor Bert. Hoe doen

we dat met de betaling voor de afbouw van de school? De oplevering wordt eind december

verwacht. Rini zegt toe dat hij in december zal betalen in plaats van in januari. En de inventaris voor

het lesgebouwtje? Die mogen ze aanschaffen.

De binnenplaats willen ze graag opknappen. Ze

sturen een offerte. De zij-ingang is nu

hoofdingang, maar voor de avond vinden ze dat

te gevaarlijk. Ze hebben een plan om aan de

voorkant een extra deur te maken en een

overkapping. We vinden dat lelijk. Is een

automatische deuropener aan de nieuwe

hoofdingang geen betere oplossing, dan hoef je

de auto niet uit? Komen ze op terug.

Mogen ze een bordje op het lesgebouwtje plaatsen met AvA en Wilde Ganzen? Ja, maar dan ook een

aan de straatkant en laat de burgemeester het gebouw officieel openen. De huidige garage willen ze

een andere bestemming geven. En natuurlijk jongenstoiletten. We gaan samen kijken, vinden het

voorstel geschikt, maar willen wel twee douches handhaven. Begrijpen ze. Een kleine 10 procent van

de kinderen laten ze wel eens douchen, pas als het echt nodig is. De aanwezigheid van jongens


vraagt overigens meer personeel. Ze maken een plan van aanpak voor extra lessen. Als een leraar 40

uur per week werk komt het salaris op R$ 1.400,00 per maand. Wij hebben geadviseerd een cursus

discipline te volgen. De lijst acties en aandachtspunten van 2013 doorgenomen.

Verder is tijd ingeruimd om met de kinderen te

praten. Een groep van 9 meisjes van twaalf jaar

en ouder. De zusters begrijpen al gauw dat ze er

niet bij moeten blijven. De discussie komt

moeilijk op gang. De meisjes zijn het niet

gewend. De eerste groep gaat beter dan de

tweede groep, die is namelijk twee keer zo

groot. Maar uiteindelijk krijgen we toch een

goed beeld.

De punten die de kinderen noemen:

Ze zijn tevreden over het opvanghuis en over de zusters. Er is zelfs geen onaardige zuster bij.

Velen vinden hetopvanghuisr een goede aanvulling op school, vooral door de betere docenten.

Het werken op de computer is prima, ze mogen alles, alleen is er een tijdslimiet.

Er zijn te weinig activiteiten en middelen gericht op de oudere groep. Daarom zijn ze blij met de

dingen die Truus en Jannet doen. Ze denken aan koken, dansen, sport, doelen voor voetbal.

Boeken meenemen naar huis is alleen voor de kleintjes. Er zijn geen leesboeken voor hen.

Tijdschriften, leuk. Er is een winkel met tijdschriften in Igaçi, al dacht zuster Ivanice van niet.

Ze willen graag facebooken met Nederlandse meisjes in het Engels.

Veel meisjes lezen thuis voor aan hun ouders die analfabeet zijn

We hebben de zusters voorgesteld om een soort klankbordgroepje in het leven te roepen. Ook

kunnen de ouderen ingezet worden als hulp, bijvoorbeeld in de keuken, niet voor het werk, maar om

te leren. Al met al een hele nuttige zaak om eens met de kinderen te praten. En dat zij het op prijs

hebben gesteld blijkt wel als ze met een grote groep afscheid komen nemen. En uit de vele

aanvragen om te mogen facebooken met Jannet. Ook met de anderen, alleen zitten die niet op

facebook. En intussen appt en facebookt Jannet met een hele groep.

Op verzoek van Carleane (adoptiekind van Bep

en Rie) gaan we wandelend naar haar huis. In

een matig zand-straatje heeft ze een keurig huis

met een hek voor het portiek en achter een

tuintje. Twee slaapkamers, een voor de

aanstaande uitbreiding. Ze willen ook de garage

naast het huis erbij kopen. We krijgen het

fotoboek van hun huwelijk te zien en genieten

van de blijheid die Carleane uitstraalt. Als we

teruggaan komen we haar man tegen.


Zoals bij alle bezoeken bedanken we aan het eind van de dag iedereen en overhandigen ook een

cadeautje. Afgesproken wordt dat Jos de zusters morgen helpt met internet, met de website van

AvA, met zippen etc. We nemen afscheid met een brok in de keel. Er is een band ontstaan die heel

hecht is. Zuster Ivanice brengt de samenwerking ook nog eens onder woorden en brengt de dank

over voor de inbreng van alle Nederlanders die hier ooit zijn geweest.

Zondag 8 november

De volgende morgen zien we uit het raam van het restaurant zuster Lourdes. Ze woont recht

tegenover het hotel en is druk bezig om haar volkstuintje van water te voorzien. Waarom woont ze

hier? Volgens Jos blijft ze hier wel eens slapen als ze het laat heeft gemaakt.

Tota en Jos brengen ons naar het vliegveld. Tota

wil ons graag zijn huis laten zien. Zijn vrouw

staat ons al op te wachten. Zij is lerares met een

vaste aanstelling. Een mooi huis, een grote tuin,

geheel ommuurd. Tota doet veel zelf en hij laat

zien dat er nog genoeg te doen is.

Vervolgens rijden we naar het vliegveld in

Maceio en nemen afscheid van Tota en Jos om

in het vliegveld naar Salvador te stappen.

Project in Salvador

Op aanwijzing van ons reisbureau gaan we een project bezoeken in Salvador.

Om negen uur staat de gids voor de deur om ons naar een crèche hier in Salvador te brengen. Door

file duurde het wat langer, maar daardoor zagen we ook meer van de dure flats en de armoedige

opgepakte huisjes in de krottenwijken.

We worden opgevangen voor een duur winkelcentrum. Te voet lopen we door de parkeergarage

naar de achterzijde waar die gribus begon van huisjes. We lopen door wat straatjes, net breed

genoeg om met een auto door te rijden. Op asfalt! De gemeente heeft de mensen overgehaald om

de huisjes officieel te maken. Dan kregen ze betere straten en de gemeente natuurlijk meer

inkomsten. We komen bij een pand dat er netjes uitziet. Daar wacht een derde man en een vrouw

ons op. We gaan de drie ruimtes af waar de

kinderen zitten. Van 4 tot 6, van 6 tot 8 en van 8

tot 10 jaar. Alle kinderen krijgen les van

vrijwilligers. Er is hier namelijk geen

gemeentelijke school door gebrek aan geld bij

de gemeente! Ze hebben prima lesmateriaal.

De kinderen zijn heel attent. De ruimtes zijn

klein, maar dat deert ze niet. Zelfs de trappen

zijn heel smal. Als school met vrijwilligers komt

het echter professioneel over.


Ze krijgen geld van donateurs (de winkeliers van

het winkelcentrum) en zijn bezig om aan de

overkant van de straat twee lokalen bij te

bouwen. We realiseren ons dat dit niet het

project is dat ons door Gustavo van het

reisbureau is beloofd. Dat project werd betaald

door Fransen en juist daarom hoopten we wat

van hen te kunnen leren. Jammer. Op dit

moment ligt de bouw van de nieuwe lokalen stil

bij gebrek aan middelen. Ze moeten alle

uitgaven wel goed verantwoorden. In een van de lokalen liggen een stuk of 6 computers. Blijkbaar is

er toch geld genoeg. Ze bieden aan om even door de wijk te lopen. Er zijn een paar bendes actief,

daarom gaan er vijf man mee. We mogen met toestemming een foto maken. Jammer dat het niet het

beloofde project is, maar we hebben wel een hele grote stad gezien in dit Brazilië.

lees het verslag

Documents