LENFÖDEMDE  KOMPRESYON  TEDAVİSİ  

Prof.  Dr.  Türkan  Akbayrak,  Fizyoterapist*  

Yrd.  Doç.  Dr.  Serap  Kaya,  Fizyoterapist*  

 

*   Hacettepe   Üniversitesi,   Sağlık   Bilimleri   Fakültesi,   Fizyoterapi   ve  

Rehabilitasyon  Bölümü.  

 Kompresyon   tedavisinde   amaç   ödemli   saha  üzerinde   eksternal   (dış)   bir   basınç  

sağlamaktır.   Lenfödem   tedavisinde   en   yaygın   kullanılan   ve   en   etkin   tedavi  

yöntemi   kompleks   boşaltıcı   fizyoterapidir.   Kompresyon   tedavisi   ise   kompleks  

boşaltıcı   fizyoterapinin   iki   fazının   da   temel   komponentidir.   Kompresyon  

tedavisinin   tipi   ve   düzeyi   ödemin   lokalizasyonuna,   genişliğine,   ciddiyetine,  

hastanın   basıncı   tolere   ve   idare   etme   yeteneğine   ve   hastanın   seçimlerine  

bağlıdır.   Kompresyon   tedavisi:   1.   Efektif   ultrafiltrasyon   basıncını   azaltır;   2.  

Venöz   ve   lenfatik   drenajı   artırır;   3.   Venöz   pompa   fonksiyonunu   iyileştirir;   4.  

Terapatik   sonuçların   korunmasını   sağlar   ve   5.   Fibrotik   değişiklikler   olan  

dokuları   gevşetir.   Kompresyon   tedavisi   kompresyon   bandajları,   kompresyon  

çorapları   veya   giysileri,   kompresyon   pedleri,   pnömatik   kompresyon   cihazları  

veya  özel  kompresyon  giysileri   ile  yapılır.  Kompresyon  bandajları  uzatılabilirlik  

açısından  elastik  olmayan  bandajlar,  kısa  çekişli  bandajlar,  orta  çekişli  bandajlar  

ve  uzun  çekişli  bandajlar  olarak  ayrılmaktadır.  Yapışkanlık  açısından   ise  adeziv  

olmayan  bandajlar,  koheziv  bandajlar  ve  adeziv  bandajlar  olarak  ayrılmaktadır.  

Lenfödem  tedavisinde  kısa  çekişli  elastik  olmayan  ve  adeziv  olmayan  bandajlar  

kullanılmalıdır.  Özel  durumlarda  koheziv  ve  adeziv  bandajlar  da  kullanılabilir.    

                       Resim  1   Resim  2  

 

               Resim  3   Resim  4  

Resim  1,2,3,4:  Üst  Ekstremite  Kompresyon  Bandajı  Uygulaması  

 

Kompresyon   çorapları   ödem   redüksiyonunu   korumak   ve   derinin   elastik  

yetersizliğini   kompanse   etmek   için   kullanılmaktadır.   Kompresyon  

çorapları   her   lenfödem   tedavisi   sonrası   muhakkak   kullanılmalıdır   ve  

mümkünse   bu   çoraplar   kişiye   özel   olarak   üretilmelidir.   Kompresyon  

çoraplarının   kullanımı   ve   tedavi   başarısında   hastanın   uyum   ve   işbirliği  

önemlidir.   Hastanın   LÖ   derecesine   göre   25-­‐46   mm   Hg   arası   basınçlı  

kompresyon   çorabı   uygulaması   başarılı   dekonjestif   fizyoterapi  

sonrasında   sıvının   yeniden   birikmesini   önler.   Hem   kompresyon  

çoraplarında   hem   de   bandajda   elde   edilen   kompresyon   düzeyi   bandaj  

veya   çorabın   fiziksel   özelliklerine   ve   yapısına,   uygulanan   ekstremitenin  

büyüklüğü   ve   şekline   ve   giyen   kişinin   aktivite   düzeyine   bağlıdır.  

Kompresyon  çoraplarının  kullanımını  etkileyen  klinik  faktörler;  hastanın  

becerisi,   derinin   elastikiyeti,   sahada   şekil   bozukluğu,   hastanın   takip   ve  

kendi   kendini   idare   yeteneği   ve   hastanın   kompresyon   çorabını   tolere  

etme  yeteneği  olarak  sınıflandırılabilir.  Kompresyon  pedleri  seçici  olarak  

belirli   sahalarda  kompresyon  uygulanmak   istendiğinde  kullanılabilir.  Bu  

pedler  bütün  halde  veya  kesilerek  bandaj  veya  çorap  altına  kullanılabilir.  

Yine   hastanın   durumu,   tercihleri   ve   maliyet   gözönüne   alınarak  

önerilebilecek  özel  kompresyon  ürünleri  vardır.  Kompresyon  bandajının  

kesin   kontraendikasyonları;   kardiyak   ödem,   arteriyel   hastalıklar,  

skleroderma   ve   sudeck   atrofisi   iken;   göreceli   kontraendikasyonları  

yüksek   kan   basıncı,   koroner   skleroz/anjina   pectoris   ve   kalp   ritm  

bozukluğudur.   Pnömatik   kompresyon   cihazları   kompleks   boşaltıcı  

fizyoterapiyi   destekleyici   olarak   kullanılabilir,   ancak   ilave   etkinliği  

gösterilmemiştir.  Aksine  proksimale  göllenmeye  neden  olabilmektedirler.  

Pnömatik   kompresyon   uygulaması   sonrasında   mutlaka   manuel   lenf  

drenajı   veya   self-­‐drenajla   sıvı   sağlam   taraflara   yönlendirilmeli,   ve  

kompresyon   tedavisi   (giysi   veya   bandaj   uygulaması   ile)   uygulanmalıdır  

Yeni   nesil   pnömatik   kompresyon   pompaları   proksimal   bölgeye  

göllenmeleri   önleyici   oldukları   için   kullanımları   sakıncalı  

görülmemektedir.   Pnömatik   kompresyon   tedavisi   self-­‐drenajı  

yapamayan,  limitli  mobilitesi  olan  veya  bakıcı  desteği  olmayan  hastalarda  

kompresyon   tedavisinde   faydalı   bir   tamamlayıcı   olabilir.   Dokunun  

elestikiyetinin  kontrolü  ile  tedaviye  devam  edilebilir.  

Sonuç   olarak   kompresyon   tedavisine   karar   vermede   ödemin   yeri,   şekli,  

şiddeti,   klinisyenin   bilgi   ve   deneyimi,   hastanın   tıbbi   durumu,   tercihleri,  

uyum   düzeyi   ve   ekonomik   durumu,   kompresyon   ürünlerinin   etkinliği,  

maliyeti  ve  bu  ürünlere  erişebilirlik  önem  arzetmektedir.  

KAYNAKLAR  

1.   Michael   Földi,   Ethel   Földi.   Földi’s   Textbook   of   Lymphology,   Second  

Edition,  December  2006,  ©  Elsevier  GmbH,  Munich,  Germany.  

2.   İnci   Yüksel,   Türkan   Akbayrak.   Masaj   Teknikleri,   2.   Baskı,   2010,   Asil  

Yayın  Dağıtım  Ltd.  Şti.,  ISBN:  978-­‐605-­‐5868-­‐84-­‐0.  

3.  Kaya  S,  Akbayrak  T,  Bakar  Y,  Topuz  S.  Effects  of  Complex  Decongestive  

Physiotherapy  on  an  Older  Female  Patient  with  Psoriasis-­‐Related  Primary  

Lymphedema,  Top  in  Geriatr  Reh.,  2010;  26(2):  171-­‐175.  

4.   Pekyavaş   NÖ,   Tunay   VB,   Akbayrak   T,   Kaya   S,   Karataş   M.   Complex  

decongestive   therapy   and   taping   for   patients   with   postmastectomy  

lymphedema:   a   randomized   controlled   study,   Eur   J   Oncol   Nurs.,   2014;  

18(6):  585-­‐90.