linux – jak zacząć?
TRANSCRIPT
O mnie● Administrator systemów i sieci
w Katedrze Cybernetyki i Robotyki
C-3, pokój 06
● Absolwent W4 (wrzesień 2020):kierunek informatyka, spec. systemy i sieci komputerowe
● Stały użytkownik Linuksa od 2011 (pierwsza styczność w 2006)
Zainteresowania:fotografia, krótkofalarstwo, kolej, ...
Plan wykładu● Linux a Unix
● Budowa Linuksa
● Dystrybucje
● Kilka słów o instalacji
● Podstawy pracy z Linuksem
● Serwery KCiR
Plan wykładu● Linux a Unix
● Budowa Linuksa
● Dystrybucje
● Kilka słów o instalacji
● Podstawy pracy z Linuksem
● Serwery KCiR
Na początku był Unix1969 – Dennis Ritchie i Ken Thompson rozpoczynają w Bell Laboratories prace nad systemem operacyjnym Unix
pierwowzór: Multics
W tym samym czasie Dennis Ritchie pracuje nad kompilowanym i przenośnym językiem C
System Unix● System wielodostępny (ang. multiuser) z podziałem czasu
(ang. time-sharing)
● Hierarchiczny system plików
● Pierwotnie napisany dla komputerów PDP-7 i PDP-11 firmy DEC w ich językach asemblera...
ALE
● ...w założeniach twórców – przenośny!
● Co staje się faktem w 1972 – gdy Unix zostaje przepisany na C
System Unix● System wielodostępny (ang. multiuser) z podziałem czasu
(ang. time-sharing)
● Hierarchiczny system plików
● Pierwotnie napisany dla komputerów PDP-7 i PDP-11 firmy DEC w ich językach asemblera...
ALE
● ...w założeniach twórców – przenośny!
● Co staje się faktem w 1972 – gdy Unix zostaje przepisany na C
System Unix● System wielodostępny (ang. multiuser) z podziałem czasu
(ang. time-sharing)
● Hierarchiczny system plików
● Pierwotnie napisany dla komputerów PDP-7 i PDP-11 firmy DEC w ich językach asemblera...
ALE
● ...w założeniach twórców – przenośny!
● Co staje się faktem w 1972 – gdy Unix zostaje przepisany na C
Unix na PDP-7:https://www.youtube.com/watch?v=pvaPaWyiuLA – polecam!
System Unix● Kod źródłowy Uniksa był licencjonowany wielu instytucjom
i firmom
● BSD (Berkeley Software Distribution)
Akademicka linia rozwojowa Uniksa, zapoczątkowana w połowie lat 70. na Uniwersytecie Berkeley w Kaliforni
● Unix Wars – z czasem zaczęło istnieć wiele niekompatybilnych ze sobą odmian Uniksa
● 1988 – pierwsza wersja standardu POSIX(Portable Operating System Interface for UNIX)
● Projekt GNU (GNU’s Not Unix) – wolny i otwarty klon Uniksa, inicjatywa Richarda Stallmanna rozpoczęta w 1984
Linus said that it was open● 1991 – Linus Torvalds,
student informatyki na Uniwersytecie Helsińskim, publikuje pierwszą wersję własnego jądra systemu operacyjnego na grupie USENET comp.os.minix
● Linux Is Not Unix
system zgodny z POSIX, ale napisany od zera
just a hobby, won't be big and professional like gnu
...that it was GPL!● Kod źródłowy Linuksa został wydany na otwartej licencji GPL
każdy może używać go i modyfikować w dowolnym celu, ale rezultat również musi udostępnić na podobnych zasadach
● Jądro Linuksa w połączeniu z narzędziami GNU tworzy kompletny otwartoźródłowy klon systemu Unix...
● ...co sprawiło, że zainteresowanie nim znacznie przerosło pierwotne oczekiwania Torvaldsa
● Wydanie Linuksa na GPL było zdecydowanie najlepszą rzeczą, jaką uczyniłem kiedykolwiek(2006)
● Tux – maskotka Linuksa
Świat uniksowy dziś● Komercyjne odmiany systemu Unix z linii Bell Labs (AT&T)
Solaris (Sun/Oracle), HP-UX (Hewlett-Packard), AIX (IBM)
● Otwartoźródłowe odmiany systemu Unix z linii BSD
FreeBSD, OpenBSD, NetBSD, …
● Apple macOS – również Unix z linii BSD
● Linux – otwartoźródłowy klon Uniksa
● Inne klony Uniksa – MINIX, Redox, itp.(edukacyjne/badawcze)
Unix i jego klony – systemy uniksowe (uniksopodobne)
OpenServer 6.x
UnixWare 7.x
(System V R5)
HP-UX 11i+
1969
1971–1973
1974–1975
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001–2004
2006–2007
2008
2005
2009
2010
2011
2012–2015
2016
2017
2018
2019
Wolnodostępne
Mieszane
Zamknięte źródła
HP-UX 1.0–1.2
OpenSolaris i pochodne
(illumos i in.)
System III
System V R1 to R2
OpenServer 5.0.5–5.0.7
OpenServer 5.0–5.04
SCO UNIX 3.2.4
SCO Xenix V/386
SCO Xenix V/386
SCO Xenix V/286
SCO Xenix
Xenix 3.0
Xenix 1.0–2.3
PWB/Unix
AIX 1.0
AIX 3.0–7.2
OpenBSD 2.3–6.7
OpenBSD 1.0–2.2
SunOS 1.2–3.0
SunOS 1–1.1
Unix/32V
Unix Wersje 1–4
Unix Wersje 5–6
Unix Wersja 7
system operacyjny PDP-7
BSD 1.0–2.0
BSD 3.0–4.1
BSD 4.2
Unix Wersja 8
Unix 9 and 10
(ostatnia wersja
z Bell Labs)
NexTSTEP/ OPENSTEP
1.0–4.0
Mac OS X Server
Mac OS X, OS X,
macOS 10.0–10.15
(Darwin 1.2.1–19)
Minix 1.x
Minix 2.x
Minix 3.1.0–3.4.0
Linux 2.x
Linux 0.95–1.2.x
Linux 0.0.1
BSD 4.4-Lite
oraz Lite wyd. 2
NetBSD 0.8–1.0
NetBSD 1.1–1.2
NetBSD 1.3
NetBSD 1.3–8.1
FreeBSD 1.0— 2.2.x
386BSD
BSD Net/2
Solaris 10
Solaris 11.0-11.4
System V R4
Solaris 2.1–9
BSD 4.3
SunOS 4
HP-UX 2.0–3.0
HP-UX 6–11
System V R3
UnixWare 1.x–2.x
(System V R4.2)
BSD 4.3 Tahoe
BSD 4.3 Reno
FreeBSD 3.0–3.2
FreeBSD 3.3–12.x
Linux 3.x
Linux 4.x OpenServer
10.x
1969
1971–1973
1974–1975
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001–2004
2006–2007
2008
2005
2009
2010
2011
2012–2015
2016
2017
2018
2019
DragonFly BSD
1.0–4.8
BSD Net/1
Klony Uniksa
Linux 5.x
System III & V family
BSD (Berkeley Software Distribution)
FreeBSD
NetBSD
OpenBSD
SunOS
Solaris
NextStep
Xenix OS
GNU
Linux
Commercial UNIX
HP-UX
AIX
UnixWare
IRIX
BSD family
1970 1980 1990 2000 Time
Microsoft/SCO
Richard Stallman
Darwin
GNU/Hurd
Linus Torvalds
Andrew S. Tanenbaum
Minix
3.3
6.5.30
4.1.4
Research UNIX 10.5
Bell Labs: Ken Thompson,Dennis Ritchie, et al.
Bill Joy
AT&T
IBM
SGI
Univel/SCO
2010
4.4
6.6
12.0
macOS 10.15
8.1
11.4
7.2
11i v 3
5.3
3.4
19.0
Sun/Oracle
Apple
Theo de Raadt
0.9
Matthew Dillon
DragonFly BSD 5.6
Filozofia Uniksa● Wszystko jest plikiem
Przykład: w postaci plików widoczne są urządzenia
● Reguła KISS
Keep It Simple, Stupid
● Jeden program powinien robić jedną rzecz – ale robić ją dobrze
● Łączenie prostych programów za pomocą potoków w celu wykonania trudniejszej operacji
Plan wykładu● Linux a Unix
● Budowa Linuksa
● Dystrybucje
● Kilka słów o instalacji
● Podstawy pracy z Linuksem
● Serwery KCiR
Budowa Linuksa● Linux – jądro systemu operacyjnego (ang. kernel)
Jądro monolityczne, rozszerzane za pomocą modułów (sterowniki)
● Powłoka (ang. shell) – program zapewniający użytkownikowi interfejs do pracy z systemem operacyjnym, interpretujący wprowadzane przez użytkownika polecenia i przekazujący mu ich wyniki
Przykłady: bash, sh, zsh
● Inne programy – polecenia systemowe, programy użytkownika, usługi systemowe, itd.
● Środowisko pulpitu (opcjonalnie)
Budowa Linuksa● Dystrybucja Linuksa – kompletny system operacyjny,
zawierający jądro i wszystkie inne potrzebne komponenty
Przykłady: Debian, Ubuntu, Fedora, Arch Linux, ...
● Prawie każda dystrybucja posiada repozytoria oprogramowania
Centralne miejsce dostępne przez internet, z którego można instalować dodatkowe programy jednym poleceniem lub kilkoma kliknięciami
System Linux można – w bardzo dużym zakresie – dowolnie dostosowywać do swoich potrzeb!
Plan wykładu● Linux a Unix
● Budowa Linuksa
● Dystrybucje
● Kilka słów o instalacji
● Podstawy pracy z Linuksem
● Serwery KCiR
Dystrybucje● Liczba dystrybucji – ogromna...
● ...i nie należy się tego faktu bać!
każdy może stworzyć własną dystrybucję potrzebnądo jakiegoś jednego, konkretnego zastosowania
● Dystrybucji używanych jako systemy robocze jestw praktyce kilka-kilkanaście
● Mnogość dystrybucji może być postrzegana zarównojako zaleta, jak i jako wada Linuksa
● ...dla mnie duża zaleta! ;-)
Libranet
Omoikane Arma
Quantian
Damn Vulnerable Linux
Damn Small Linux
KnoppMyth
Danix
Parsix
Auditor Security Linux Backtrack Kali
Kanotix
B2D
Whoppix WHAX
Symphony OS
NeoDizinha Patinho Faminto
Musix
ParallelKnoppix
Kaella
MAX
Feather
Medialinux Mediainlinux ArtistX
INSERT
Aquamorph
Dreamlinux
Hiwix Hiweed Deepin
Shift LinuxZoneCD
Morphix
Kalango
Dizinha
Poseidon
Kurumin
Knoppix
Skolelinux DebianEdu
Freespire
Lindows Linspire
Rxart
Swift
antiX
MEPIS SimplyMEPIS
Impi
Bluewall
K-DEMar kademar
Euronode
DeadCD Olive
Underground Desktop
Ulteo
Polippix Netrunner
Bardinux
Asturix
DEFT
Kubuntu
Gobuntu
Runtu
Voyager
ChaletOS
PC OS OS4 Black Lab
GalliumOS
Peach OSI
Xinutop
Xubuntu
PUD xPUD
gNewSense
Muslim Edition Sabily
Madbox
Mythbuntu
Ubuntulite U-lite
Greenie
Fluxbuntu
CrunchBang plus plus
CrunchBang Bunsen Labs
Ubuntu Rescue Remix
Leeenux
Ubuntu eee Easy Peasy
Zorin OS
CAINE
XBMC Live XBMCbuntu
AV AV Linux
Monomaxos
wattOS
Element
Jolicloud
SecUntu
BackBox
Pinguy OS
Elementary OS
Pear OS
TorBOX Whonix
Santoku
Linux Lite
Ubuntu Touch
Snakeoil OS
Budgie-Remix Ubuntu Budgie
Arabian
Pop OS
Maui Linux
KDE Neon
Ubuntu MATE
Ubuntu Kylin
Ubuntu GNOME
Ubuntu DesktopPack
Descent OS
Sn0wL1nuX LuninuX OS
Bodhi
Dream Studio
Tango Studio
AriOS
GnackTrack
Ylmf StartOS
OSGeo-Live
Peppermint OS
LXLE
Lubuntu
Qimo
Vibuntu VINUX
Newtoos
eBox Zentyal
MoonOS
Ultimate Edition
Zebuntu ZevenOS
Eeebuntu Aurora OS
Kiwi
Geubuntu OpenGEU
Moblin
Ubuntu Studio
Uberyl ComFusion
Satanic Edition
Commodore OS
Linux Mint
Christian Edition
nUbuntu
Edubuntu
Ubuntu
MoLinux
BlankOn
Trisquel
VENENUX
Tuquito
2XOS
Epidemic
Librassoc
siduction
sidux aptosid
Webconverger
GALPon MiniNo
Estrella Roja
Metamorphose
Canaima
Matriux
DoudouLinux
Linux Mint Debian Edition
GNUGuitarINUX
Liquid Lemur
Snowlinux
TurnKey
Xamin
LinuxBBQ
Point
Sparky
Rescatux
armbian
Tanglu
MX Linux
HandyLinux
SELKS
PrimTux
Corel Xandros
Parrot
Refracta
Devuan
Q4OS
Endless OS
RoboLinux
ToriOS
Ye Olde SteamOSe Stephenson's Rocket
SteamOS
Rebellin
Univention Corporate Server
Raspbmc OSMC
Raspyfi Volumio
Moode
Raspbian
YunoHost
SolusOS
OpenMediaVault
Red Ribbon
SalineOS
Progress
UberStudent
Semplice
Tails
Untangle
Inquisitor
Proxmox
PelicanHPC
BOSS
PureOS
VyOS
Vyatta Brocade Vyatta vRouter
NepaLinux
Mamona
OS2005 Maemo Meego Harmattan
Elive
LliureX
Voyage
Resulinux
Arco-Debian Arc-Live
grml
Clonezilla Live
DRBL
Guadalinex
Amber
Xebian
ASLinux
BlackRhino
Lihuen
gnuLiNex
64Studio
DeMuDi
Progeny
Gibraltar
Storm
Debian
SCO Linux
MNIS
Stampede
VectorLinux
EvilEntity
Topologilinux
DeLicate
DeLi ConnochaetOS
Kwort
AUSTRUMI
GoblinX Imagineos
HostGIS
NimbleX
Frugalware
NetSecL
Slackintosh
Voltalinux
Bluewhite64
Wifislax
Draco
Wifiway
Kongoni
Salix
Slackel
United Linux
Porteus
SlaXBMC
Linvo
PLATYPUX
SMS Superb Mini Server
SL4P
ARMedslack Slackware ARM
Absolute
How-Tux
RIP
pQui
Slamd64
MOPSLinux AgiliaLinux
Kate KateOS
Slack 390
Minislack Zenwalk
DARKSTAR
Stux STUX
Plamo
Wolvix
Gnu-HALO
DNALinux
SLAMPP
Slax
Splack Linux
Tiny
Burapha
Caixa Mágica
Stresslinux
Linkat
Astaro Sophos UTM
EasyNAS
GeckoLinux
OpenSUSE
Sun JDS
S.u.S.E SuSE SUSE
Slackware
SLS
Redmond Lycoris Desktop/LX
Caldera OpenLinux SCO OpenLinux
UltraPenguin
Buhawi
Eurielec
ALT
SAM SAMity
OpenSLS Annvix Mageia
Demolinux
OpenMandriva Lx
ROSA
Unity Linux
blackPanther
Granular
Phinx
TinyMe
Garuda
PCLinuxOS
Mandrake Mandriva
KRUD
Eridani
Vine
Armed
Kondara
ELX
Finnix
Asianux
Miracle
Pingo
Rocks
ASPLinux
Independence
HP Secure
EnGarde
BLAG
Berry
ATmission
Momonga
MythDora
Ekaaty
Vixta Simplis Xange eZeY
Tizen
Sailfish OS
Mer
MeeGo
Moblin 2
Hanthana
Synergy
Fuduntu
Parsidora
Maui OS Hawaii OS
NST
Chapeau
Viperr
Kororaa Korora
Fusion
Qubes OS
VortexBox
Ojuba
Amahi
AsianLinux
FoX
Fedora Core Fedora
Elastix
OpenNode
NethServer
Asterisk at Home trixbox
Baruwa
Rockstor
BlueOnyx
CentOS
CERN
StartCom
Endian
ServOS
WGS Linux Pro
Oracle Enterprise Oracle Linux
Tao
Scientific
White Box
PUIAS Springdale Linux
SuliX
AnNyung
Aurox
Bayanihan
Aurora
K12
SuperRescue
ClarkConnect ClearOS
Best SOT LBA
Happy
BU Linux
Trustix
Linpus
Immunix
Red Flag
Yellow Dog
e-smith SME Server
Fermi
Turbolinux
PLD
Conectiva
LinuxPPC
Red Hat Red Hat Enterprise
Gentoox
Knopperdisk
epiOS
Kororaa
Papug
Toorox
Funtoo
Flint OS
NayuOS
CloudReady
Chromium OS
Chrome OS
Daphile
Porteus Kiosk
Ututo-e
wtfplay-live
CoreOS Container Linux
Liberté
Nova
SystemRescueCD
Calculate
Pardus
RR4 Sabayon
Pentoo
VidaLinux VLOS
Ututo Ututo XS
Enoch Gentoo
Chakra
KahelOS
Arch Linux ARM
Parabola
Bluestar Linux
PoliArch
BBQLinux
AudioPhile Linux
Apricity
SwagArch GNU Linux
Hyperbola
ArchMerge ArcoLinux
AL-AMLUG Archie
Arch Linux 32
Artix
ARCHLabs
MorpheusArch Linux
Obarun
BlackArch
Cinnarch Antergos
Bridge
Sonar
Netrunner Rolling
Manjaro
ArchBang
CTKarchLive CTKArch
LinHES
Arch
MCC Interim
TAMU
Yggdrasil
DLD
LST
Bogus
Xdenu
Linux-FT
Mini
Jurix
Trans-Ameritech
Unifix
Linux Universe
Craftworks
DILINUX DOSLINUX
mkLinux
Monkey
LEAF
Linux Router Project
Weaver Nitix
uClinux
T2
ROCK
FREESCO
Project Ballantin
tomsrtbt
Coyote
eIT easyLinux
ELinOS
Peanut aLinux
BluePoint
NuTyX
AryaLinux
ZENIX KaarPux
Linux From Scratch
KaeilOS
IPFire
IPCop
SmoothWall GPL SmoothWall Express
CRUX
Beehive
Midori
Leka Rescue Floppy
Openwall
dyne:bolic
Lede Project
OpenWRT
Ark
LPS TENS
Thinstation
NetStation
Source Mage
Lunar
Sorcerer
Tinfoil Hat
LinuxConsole
GoboLinux
Yoper
UHU
GeeXboX
Macpup
Simplicity
TEENpup Legacy OS
Sage Live CD
Puppy
Quirky
Devil
NixOS
GuixSD
QiLinux
Natures Linux
Openfiler
Octoz Hedinux
Foresight
Specifix rPath
Paldo
BrazilFW
Jarro Negro
Ophcrack
Alpine
Everest Qomo
Zeroshell
Parted Magic
Tiny SliTaz
SliTaz
openmamba
Syllable Server
Ångström
PLoP
VoidLinux
Exherbo
dCore
piCorePlayer
Tiny Core
Dragora
LuneOS
webOS
LibreELEC
Lakka
OpenELEC
CloudLinux OS
0Linux
4M
noop
Bedrock
AOSC OS
KaOS
Minimal Linux Live
Pisi Linux
Evolve OSSolus
Clear Linux
RancherOS
Super Grub2 Disk
OviOS
Asteroid OS
Android-x86
OmniROM
Project Brillo Android Things
Cyanogen OS
Android Wear Wear OS
Android-IA
LineageOS
CyanogenMod
Android
1992
1992
1993
1993
1994
1994
1995
1995
1996
1996
1997
1997
1998
1998
1999
1999
2000
2000
2001
2001
2002
2002
2003
2003
2004
2004
2005
2005
2006
2006
2007
2007
2008
2008
2009
2009
2010
2010
2011
2011
2012
2012
2013
2013
2014
2014
2015
2015
2016
2016
2017
2017
2018
2018
2019
2019
2020
2020
GNU/Linux Distributions TimelineVersion 19.04
© Andreas Lundqvist, Donjan Rodic, Mohammed A. Mustafa© Konimex, Fabio Lolihttps://github.com/FabioLolix/linuxtimelineOriginal source: futurist.se/gldtPublished under the GNU Free Documentation License
Influence, developer switching Rebasing, substantial code flow, project overtaking Developer & code sharing, project merging
Dystrybucje na początek
● Ubuntuhttps://ubuntu.com
● Manjarohttps://manjaro.org
● Linux Mint (ewentualnie)https://linuxmint.com
Ubuntu● Najpowszechniej używana dystrybucja
● Domyślnie ze środowiskiem pulpitu Gnome
Alternatywnie: Kubuntu (KDE), Xubuntu (Xfce), Ubuntu MATE, …
● Wersja LTS (20.04)wydanie co 2 lata, wsparcie przez 5 lat
● Wersja zwykła (20.10, jutro)wydanie co 6 miesięcy, mniej dojarzałe...ale nowsze pakiety
Manjaro
● Oparta na Arch Linux
● Środowiska pulpitu:Gnome, KDE, Xfce, ...
● Arch User Repository
● Rolling release– aktualizowana ciągle
● Często aktualizowane pakiety
Linux Mint
● Oparta na Ubuntu
● Środowiska pulpitu:Cinnamon, MATE, Xfce
● Wydanie co rokuwsparcie przez 5 lat
● Repozytoria mieszane z Ubuntu– czasami przyczyna problemów!
Plan wykładu● Linux a Unix
● Budowa Linuksa
● Dystrybucje
● Kilka słów o instalacji
● Podstawy pracy z Linuksem
● Serwery KCiR
Maszyna wirtualna● VirtualBox
https://www.virtualbox.org
● Najprostszy sposób instalacji
● Brak ryzyka rozwalenia systemu roboczego – zalecam osobom, które nie mają rozeznania w partycjonowaniu
● Warto przydzielić maszynie wirtualnej więcej zasobów niż domyślnie, szczególnie RAM i rdzenie procesora
● Dodatki gościa!
Natywna instalacja● Jedyne sensowne rozwiązanie, jeżeli Linuksa planuje się
używać do codziennej pracy
● Możliwa jest instalacja na wydzielonej partycji obok Windowsa – dual boot
● Zalecana wiedza o partycjach i sposobie ładowania systemu z dysku – postępując źle można uszkodzić system roboczy!
● Wsparcie sprzętu – stosunkowo nowe komponenty mogą być obsługiwane prawidłowo dopiero przez nowsze wersje jądra
Aktualny przykład: mobilne Ryzeny 4xxx posiadają sterowniki układu graficznego dopiero w jądrze 5.7, Ubuntu LTS odpada (jądro 5.4)
Natywna instalacjaO czym należy pamiętać?
● Wyłączyć Secure Boot w ustawieniach UEFI BIOSALE uwaga na BitLocker (szyfrowanie Windows 10)!
● Partycja swap – najlepiej o takim rozmiarze, jak pamięć RAM
● Partycja systemowa – polecam co najmniej 50 GiB(dla wygody)
● Partycja EFI – instalatory nie wszystkich dystrybucji wykrywają ją automatycznie, a musi być montowana w systemie
● Na laptopach warto zainstalować i aktywować program tlp(jeżeli dystrybucja nie instaluje domyślnie)
Wygodny dual boot● Rozwiązanie synchronizacji zegara – rejestr Windows
(ponieważ Linux zegar sprzętowy ustawia na UTC)
HKLM\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\TimeZoneInformation\RealTimeIsUniversal=1
● Pamięć ostatnio wybranego systemu w GRUBie– w /etc/default/grub:
GRUB_DEFAULT=savedGRUB_SAVEDEFAULT=true
Plan wykładu● Linux a Unix
● Budowa Linuksa
● Dystrybucje
● Kilka słów o instalacji
● Podstawy pracy z Linuksem
● Serwery KCiR
System plików● / – katalog główny
Podkatalogi:
/dev – pliki reprezentujące urządzenia/etc – pliki konfiguracyjne systemu i programów/usr – pliki programów instalowanych z repozytoriów/tmp – pliki tymczasowe...
● Każdy użytkownik posiada katalog domowy, przeznaczony do przechowywania swoich plików – zwykle w /home
Przykład: /home/janek
System plików● Dyski i partycje – /dev/sdX, /dev/nvmeXnXpX
Przykład: /dev/sda1, /dev/nvme0n1p1
● Wszystkie partycje są montowane w katalogach
Przykład:/dev/sda2 – //dev/sda3 – /home
Dowolny element systemu można umieścić na osobnej partycji
System plików● Dyski i partycje – /dev/sdX, /dev/nvmeXnXpX
Przykład: /dev/sda1, /dev/nvme0n1p1
● Wszystkie partycje są montowane w katalogach
Przykład:/dev/sda2 – / (partycja systemowa)/dev/sda3 – /home
Dowolny element systemu można umieścić na osobnej partycji
● Jeden korzeń drzewa katalogów!
Linia komendPodstawowe polecenia (POSIX)
cat – czytanie zawartości plików
cd – zmiana bieżącego katalogu
cp – kopiowanie plików i katalogów
echo – wypisanie przekazanego jako argument tekstu
grep – wyszukiwanie tekstu według wzorca
less – przeglądanie zawartości plików (z przewijaniem)
ls – listowanie zawartości katalogu
Linia komendman – wyświetlenie dokumentacji podanej jako argument
mkdir – utworzenie katalogu
mv – przenoszenie plików lub zmiana nazwy
pwd – sprawdzenie bieżącego katalogu
rm – usuwanie plików i katalogów
Linia komendman – wyświetlenie dokumentacji podanej jako argument
mkdir – utworzenie katalogu
mv – przenoszenie plików lub zmiana nazwy
pwd – sprawdzenie bieżącego katalogu
rm – usuwanie plików i katalogów
Polecenia mogą przyjmować opcje!(nie wszędzie te same)
Linia komendSymbole i operatory powłoki
~ – katalog domowy
> – przekierowanie standardowego wyjścia
< – przekierowanie standardowego wejścia
| – potok (łączenie wyjścia i wejścia dwóch programów)
Symbole katalogów
. – bieżący katalog
.. – katalog poziom wyżej
Użytkownicy i grupy● UID – numer użytkownika
● GID – numer grupy
● Każdy użytkownik posiada jedną grupę podstawową...
● ...oprócz tego może należeć do wielu innych grup
● root – konto administratora
UID = 0
nie zawsze dostępne bezpośrednio (np. Ubuntu)
● sudo – wykonanie polecenia z uprawnieniami roota
Prawa dostępu● Uprawnienia
r – odczyt pliku albo zawartości kataloguw – modyfikowanie pliku albo zawartości katalogux – wykonanie pliku jako program albo wejście do katalogu
drwxr-xr-x 1 janek janek 3728 10-20 15:59 PWr
Prawa dostępu● Uprawnienia
r – odczyt pliku albo zawartości kataloguw – modyfikowanie pliku albo zawartości katalogux – wykonanie pliku jako program albo wejście do katalogu
drwxr-xr-x 1 janek janek 3728 10-20 15:59 PWr
użytkownik (właściciel)
Prawa dostępu● Uprawnienia
r – odczyt pliku albo zawartości kataloguw – modyfikowanie pliku albo zawartości katalogux – wykonanie pliku jako program albo wejście do katalogu
drwxr-xr-x 1 janek janek 3728 10-20 15:59 PWr
użytkownik (właściciel)grupa (właściciel grupowy)
Prawa dostępu● Uprawnienia
r – odczyt pliku albo zawartości kataloguw – modyfikowanie pliku albo zawartości katalogux – wykonanie pliku jako program albo wejście do katalogu
drwxr-xr-x 1 janek janek 3728 10-20 15:59 PWr
użytkownik (właściciel)grupa (właściciel grupowy)pozostali użytkownicy
Prawa dostępu● Uprawnienia
r – odczyt pliku albo zawartości kataloguw – modyfikowanie pliku albo zawartości katalogux – wykonanie pliku jako program albo wejście do katalogu
drwxr-xr-x 1 janek janek 3728 10-20 15:59 PWr
użytkownik (właściciel)grupa (właściciel grupowy)pozostali użytkownicy
● Przydzielane osobno dla użytkownika, grupy i pozostałych
● Zmiana uprawnień i własności: chmod, chown
Plan wykładu● Linux a Unix
● Budowa Linuksa
● Dystrybucje
● Kilka słów o instalacji
● Podstawy pracy z Linuksem
● Serwery KCiR
KCiR-NET● Domena kcir.pwr.edu.pl
● Centralna baza kont i plików
serwer whitney
● Serwery robocze:
diablo, panamint, inyo
● Stanowiska w laboratorium L1.5
● System wideokonferencyjny BigBlueButton
https://cedar.kcir.pwr.edu.pl
Serwer panamintHP ProLiant DL585 G7
Procesory: 4x AMD Opteron 6276 2.2 GHz
RAM: 256 GB
System: Debian Linux 9
Zdalna praca – SSH● Łączenie z linią komend serwera – polecenie ssh:
● Kopiowanie plików – polecenie scp:
scp plik [email protected]:~
wbudowany klient SSH – Linux, macOS i Windows 10 1803
● Starsze wersje Windowsa - PuTTY
● Graficzne kopiowanie plików – FileZilla(protokół SFTP)
Plan wykładu● Linux a Unix
● Budowa Linuksa
● Dystrybucje
● Kilka słów o instalacji
● Podstawy pracy z Linuksem
● Serwery KciR
???