lo diari n°28 · o diari « À la une » lo dorsièr : nadalets & pastorala pagina 9 edicions...

o diari

« À la Une »Lo Dorsièr : Nadalets & pastorala

Pagina 9

Edicions : Uèit libres per vos !

Pagina 6

N°28Novembre

Decembre de 2015

Lo Diari, La cultura, en occitan – Revista bimestriala de l’IEO Miègjorn-Pireneas – ISSN : 2427 - 5735 11 rue Malcousinat 31000 Tolosa – 4 € (sus abonament)

Ne parlam : ChronosPagina 20

L L a cultura, en occitan

Coma ac sabem tots, qu’ei sovent plan complicat de véner o sonque de presentar un espectacle en occitan.Tota l’annada, que vegem espectacles shense eth public de qui

s’ameritan particularament per daubuns genres dificiles coma la conferén-cia o la lectura de poesia. Quan serà que la comunicacion e sia importanta e represa peras collectivitats, qu’ei complicat d’encontrar un public entà assistir a ua manifestacion culturau en occitan. Totun qu’avem a continuar aqueras accions sovent drin elitistas. Se ne las hèm pas, arrís ne las harà.

Urosament, a bèths còps, que costatam qu’eths espectacles en occitan e tròban un public plan nombrós. Associacions, e pas tostemps occitanistas, que s’i escagen entà perpausar eveniments vertadèrament populars.

Tiò qu’existeish tanben en occitan ua cultura populara : ua cultura qui par-la au monde. L’occitan entà aver un impact sus lo monde que deu estar eth supòrt d’un espectacle qui tòca au monde, a la sua tradicion, a l’istoèra de l’endret e doncas a l’identitat collectiva locau. La lenga que sap e que pòt federar quan ei ligada a ua practica territorialisada. Entà illustrar aquera afirmacion, que poderem parlar de la canta (hestau de canta tradicionau e practica de la canta) o dau succès locau de las tropas de teatre popular.

Mès vist eth calendari, que ns’estimaram mes de’vs presentar duas tradi-cions popularas ligadas a Nadau qui poderatz trobar en un dossièr espe-ciau : las pastoralas de Nadau (en Comenge) e eths Nadalets qui entraràn enguan en la programacion de la Scène Nationale d’Albi.

Sebastian Pugin

Novèlas - p.4

Edicions - p.6

Lo DorsièrNadalets & Pastorala - p.9

Le RetraitJacme Privat - p.12

Ne parlamEstanquets - p.14

Chronos - p.20

A la facultat - p.22

TV - p.25

Carta blanca (exclu. abonats)Lo Scopitone - p.16

Las Bèlas Letras - p.17

3 questions a Sirventès - p.18

« Midi espòrt » - p.19

Tresaurs en lum - p.23

Agenda - p.26

Cultura populara e cultura en occitan.

Lo Diari et lodiari.com, une publication de l’IEO Midi-Pyrénées

11 rue Malcousinat, 31000 ToulouseRevue bimestrielle sur abonnement,

ISSN : 2427–5735Directeur de la publication : Pierre Loubère

Rédacteur en chef : Sébastien PuginRédacteur & Maquettiste : Aldric Hagège

Stagiaire : Pierre MolinImpression & Routage : Publi Routage Diffusion,

Millau

Remerciements à nos partenaires, relecteurs,

contributeurs et collaborateurs.

Edito

Tota la còla de Lo Diari vos desira de bonas fèstas !

Rendètz-vos en 2016 per totjorn mai d’actualitat

e de cultura, en occitan !

4 N°28 – Ivèrn 2015

Novèlas

L’IEO12 dispausa d’un servici de prèst que gerís en ligam amb lo CCOR. Aquel fons es subretot compausat de libres e de revistas que se pòdon empruntar ; i trobam tanben d’obratges pedago-gics consultables sus plaça. Un desvolopament d’un fons joinesa es previst en foncion de las de-mandas. Cadun pòt venir empruntar o consultar aqueles obratges a l’Ostal del Patrimòni, plaça Foch a Rodés.

Per desvolopar aquel servici de prèst, l’IEO es a lo prepausar a las mediatècas, a las escòlas, als collègis e licèus ont s’ensenha l’occitan. Un par-tenariat s’es ja creat amb la mediatèca de Druèla, un autre es a se preparar amb la de Rinhac. Los contactes amb las escòlas, collègis e licèus se faràn d’aicí la fin de l’annada. L’IEO 12 espèra, d’aquel biais, poder enriquesir las ressorsas dels establi-ments e dels professors e dubrir la literatura occi-tana a un public mai bèl.

IEO 12 & C.C.O.R. Ostal del patrimòni à Rodés05 65 68 18 [email protected]

IEO 12 : prèst de libres

Après le succès de la Gata de la barona Alain Vi-dal torna amb Garistot e Labart Abèla.

« Cercam actors amators per la novèla pèça : Garistot e Labart Abèla. Avèm volgut faire participar mès de monde, mas ara les cal trobar ! Se aquò vos conven o se coneguètz gents interessadas mercé de me contactar. »

Alain [email protected]

Cercam actors amators

Badic Badòc, un estagi entà contar en occitan e/o en bilingue occitan-francés.L’associacion Aigaberdenc que prepausa un estagi de formacion de contaires en occitan e o bilingue occitan-francés de cap a contaires començants.Aqueth estagi que’s desbanarà en 3 jornadas dife-rentas (eth 7 de noveme de 2015, debut d’abriu e fin de mai de 2016) en Arràs, en Lavedan, ena Abba-diala, de 9 òras tòc a 17 òras. Lo nombre d’inscrip-cions qu’ei limitat a 8.Animatora : T. Pambrun, der’associacion Pescalua.Prètz d’inscripcion : 35 € per diada, arrepàs : prés sus plaça « ath tistalh de cadun ».Estagi nivèu 1 :- tribalh dera votz e diccion- posturas de contaire : espiar, gestuau- apropriar-se un conte : tribalhar sus era trama deth conte- d’un tèxte a un conte : apropriar-se un tèxte tà estar en capablor de’u contar- coneishença de las ressorças bibliograficas- dralhas d’analisi de la simbolica deu conteAigaberdenc – arear lavedanés deth Institut d’Es-tudis Occitansaigaberdenc.over-blog.com

Badic Badòc un estagi entà contar

Dessenh Tresià Pambrun Aigaberdenc

Nom – Association – Structure :

............................................................................

............................................................................

Prénom : ..........................................................

Adresse : ..........................................................

............................................................................

Code Postal : .................................................

Ville : ...............................................................

e-mail : .............................................................

N° de téléphone : ..........................................

Lo Diari : abonatz-vos !Lo Diari pendent 1 an,

siá 6 numeròs ; 32 paginas e 4 rubricas exclusivas ;

un exemplar adreçat per corrièr en çò vòstre

= 24 € Podètz utilizar aquel bulletin, le copiar sus papièr

liure o le telecargar sus lodiari.com/le-magazine.

Completar lo mai legiblement possible. Tornatz-le,

amb le pagament per chèc a l’òrdre de « IEO MP » a :

IEO MP – Lo DiariAbonnements

11 rue Malcousinat 31000 TOULOUSE

Le Carnaval Gascon de l’Isla de Baish dumpèi, lèu, 20 ans trabalha a sa mesura a l’entorn de la cultura occitana, tanben se junhèc a l’I.E.O. i a un pauc mès de 5 ans.

Aquera associacion a pas esperat de dintrar au di-hens de l’I.E.O. ende començar un trabalh deus bèths : crompar o se hèr prestar C.D. de musica occitana (tradicionala o pas), escotar aqueres C.D., hèr una seleccion deus tròçes les mès agradius e hèr l’extraccion de las pistas musicalas de cap au fichièrs en .waw que pòdan après èster compressats en mp3 de la qualitat voluda.

Aqueth son, un còp en .waw pòt servir a un hum de causas, per exemple, pòt perméter la difusion d’una grana varietat de musicas occitanas dins la radiòs localas que se planhan sovent de pas aver pro d’ar-tistas occitans de qualitat... aquò es benefic endeus nòstes artistas pr’amor receben drets d’autors o d’in-terprètes sus la musicas difusidas dins las radiòs.Le benevòle encargat d’aquera mission estèc Olivèr Berard, titulari d’un D.E. de musica tradicionala.L’Olivèr, pendent 8 ans, a rason d’un vintenat de C.D. cada annada, a bastit una bibliotèca musicala de las bèras : 1117 tròces de musica ende una capa-citat totala de 40,5 Go classats en categorias : trad, pop, hard, nadaus.

Aquera bibliotèca compreng un hum d’artistas di-ferents : Alide Sans, Bombe 2 bal, Coriandre, D’en haut, Djoc, Du Bartàs, DBDB, Duo Brotto-Lopez, Dupain, DBDB, Eric Fraj, Fabulous Trobadors, Fa-burden, Familha Artùs, Goulamas’k, La Mal Coif-fée, Lhi Jarri, Lo Còr de la Plana, Lou Dalfin, Lou Seriol... e n’i a dincas a la lettra X !Coma tot projècte, se cau plan arrestar un jorn, tanben, coma enguan son les 20 ans deu Carnaval Gascon de l’Isla de Baish, l’associacion decidiscoc de barrar la lista deus tròces de musica e de difusir tot aquera musica occitana.

Vos convengueré d’aver aqueres 40,5 Go de musica occitana ? Arren de mès simple ! Crompatz duas envolòpas e un supòrt numeric que pòt recéber 40,5 Go. (un DVD o una clau USB)Adreçatz una envolòpa a la vòsta adreça sufisament afranquida e le supòrt numeric tà :« Carnaval Gascon, chez M. Olivier Bérard, 8 rue Frédéric Mistral, 32600 l’Isle Jourdain ».Atau l’Olivèr, cargarà le vòste supòrt numeric dambe la musica e le vos tornarà mandar mercés a l’envolòpa dambe la vòsta adreça.

Le Carnaval Gascon espèra atau participar a difusir la musica occitana actuala, a hèr conèisher gropes còps pas tròp coneguts e a hèr ganhar a aqueres gropes quauques sòuses.

Le Carnaval Gascon prepausa la difusion de sa basa musicala

6 N°28 – Ivèrn 2015

Edicions

Le Felibre de Massat

Jan Maria Servat, Le Felibre de MassatPoesias, cants, istoèras risolièras, comedias.Poésies, chants, histoires drôles, comédies.

Edicion bilingua preparada per Claudine Rivère-Souilla.Neishut en 1867 a Massat dins Arièja, le felibre Jan Maria Servat -farmacièn del sèu mestièr- qu’escriguèc plan tèxtes en lenga d’Òc (poèmas, condes, istoèras risolièras., come-dias...) mès que’s tròben totis esparricadis en un f lòc d’al-manacs, jornals, revistas...Le brave trebalh de Claudina Ribèra-Solhà endà cercar-ac e recampar tot que mos permet uèi de publicar l’òbra d’aquel òme.

Jan Maria Servat, Claudine Rivère-Souilla, IEO Arièja, 20 €

Escriches de femnas tarnesas

Femnas de letras encara, amb le recuèlh de Ramon Ginolhac.Aquesta antologia presenta de tèxtes de 48 femnas que demòran o qu’an viscut dins lo departament del Tarn : racontes, contes, poèmas, testimoniatges, cridas, reivindicacions…« Diversitat dins los subjèctes, dins los biaisses e dins la vision del monde. Un monde pastat d’una granda atencion als autres, femnas, òmes e bèstias. Un monde amb totas sas colors.Aquela diversitat empacha pas que las autoras son ligadas per un comun amor de la lenga. Las davancièras la parlavan naturala-ment, aquelas dels nòstres tempses l’an reconquistada. Totas l’an utilizada per nòstre mai grand plaser. Nos dison que se pòt tot dire en occitan : lo temps passat coma lo de deman, la fantasiá coma lo dòl, l’amor coma l’amarum. »Sèrgi Labatut

Escriches de Femnas Tarnesas, Ramon Ginolhac, IEO Tarn ; 15 x 21cm ; 224 paginas ; 18 €.

7N°28 – Ivèrn 2015

Se canta que cante

Letras de Mirastelas

Cambriolage chez M. de Rochegude

Nuèit del 13 al 14 de març de 1826, ostal de familha del contre-ami-ral Rochegude. Cambriolaires rauban loïs d’aur. Doblidat uèi, l’eveni-ment marquèt son temps e demorèt dins documents e archius, fonda-cion d’aquel libre. Al moment que la cort d’assisas del Tarn jutja les brigands, Henri de Rochegude decidís de legar una granda partida de son ben a la vila d’Albi... Coïncidéncia ?

Cambriolage chez M. de Rochegude, Lucette Galvan e Gilbert Roumec, Centre Occitan Rochegude, 12 € ; ISBN : 978-2-9542-481-3-4

Eth noste amic Renat Capdevielle que vié d’editar, ençò de Nosauts de Bigòrra, seccion bigordana de l’Institut d’Estudis Occitans, un recuèlh de condes, poesias e textòts, en occitan e francés. Qu’airam eth parat de hèr-ne era presentacion dissabte 16 d’octobre ena hèira « Tèrra de montanha » d’Arrens, en taulèr d’Aigaberdenc.

Letras de Mirastelas, Contes, peguessas, poesias, Renat Capdevielle, Nosauts de Bigòrra.

Lo recuèlh de cants occitans Se canta que cante de CORDAE/ La Talvera fa sang de nòu ! Aquesta novèla version permet l’integracion de 30 cançons inedi-tas e un partiment interactiu mercé a l’accès als enregistraments originals pel biais d’Internet e d’un QR còdi.Pel qu’aima cantar, solet o en grop, per son plaser personal o dins una tòca pedagogica, aqueste libre recampa 154 cançons tradicionalas occitanas, reculhidas per l’associacion CORDAE/La Talvera dins los departaments de Tarn, Avairon, Tarn e Ga-rona, Òlt, Garona- Nauta, Auda, Erau, e Cantal.

Se canta que cante recueil de chants occitans, CORDAE/ La Talvera, 15 x 15cm, 245 paginas, 12 €

8 N°28 – Ivèrn 2015

Dictionnaire des langues régionales

Una lenga qui s’esvaneish ?

Daus vistons dins la nuechComença per aquela tampa de Muriel Selleron, un agach jaune e un títol enigmatic. Per çò qu’es del contengut, me sembla que pòdi pas començar d’un autre biais que de dire qu’avèm pas sovent l’escasença de legir libres de tala qualitat. Per la lenga pensi, encara que me vòli pas tròp avan-çar sus la question ; per la pluma, aquò ne som segur. Es la marca d’un autor vertadièr que la capacitat de bastir, dins cada novèla (le libre ne compta una dotzena) un monde petit e viu, una atmosfèra pro fòrta per emportar le lector. I a quicòm de gotic e de victorian dins l’ambient dels tèxtes, e d’un autre biais, èm vertadièrament aicí, en Lemosin. Un viatge entre dos tempses, entre le monde dels òmes, lo de las bèstias e lo dels esperits...

Daus vistons dins la nuech, Joan-Peire Lacomba, letras d’òc ; 15 x 21cm, 184 paginas, 20 €ISBN : 978-2-916718-66-8

Ai legit, ne parli – Aldric Hagège

Una aisina vertadièra per far la conversacion dins totas las lengas regionalas de França ? Onèstament, ne som totjorn pas convencut. Convencut, le som al contrari pel projècte. « 200 frasas clau tradusidas dins 55 lengas, dialèctes, patés de metropòli, transfrontalièr, dels Otramars » : una proposicion ambiciosa, l’escasença pen-si, d’un moment de curiositat e de dobertura. Es un libre que cal prene amb se en viatge : per escambiar, interrogar sus la lenga, sus la varietat dels parlars... Mai qu’una aisina per parlar, pensi que lo diccionari d’Henri Goursau es un pont magnific entre las lengas, un biais de nos remembrar una leiçon fonda-mentala : podèm pas, devèm pas limitar la defensa de las lengas regionalas al quinzenat de variantas presentadas de l’occitan. La diversitat linguistica es (deurà èsser) un biais de viure dins le monde.

Dictionnaire des langues régionales, Henri Gourseau, Éditions Henri Goursau11,5 x 17,5cm, 455 pages, 12 €

Poirem probablament interrogar la qualitat literària de l’òbra, criticar le caractèr un pauc leugièr de l’argumentacion... Mas, aquelas remarcas legitimas devon pas ocultar l’atot primièr –e fondamental– de l’ensag. En mai de seissanta paginas (le libre es bilingue), Jean Eygun prepausa una lista quasi exaustiva de las questions que cal pausar per assegurar l’avenidor de l’occitan. Sens prension capita a balhar una basa de trebalh pro complèta. Òc, pensi qu’es aquò l’usatge vertadièr que ne cal far : le calriá legir, anotar, se reünir e trebalhar. I a urgéncia, mas libres atal son la pròva qu’avèm les mejans de desvolopar la reflexion que cal per avançar. Of !

Una lenga qui s’esvaneish, Une langue qui disparaît, Jean Eygun, Camins, 15 x 21 cm, 136 paginas, 12 €

9N°28 – Ivèrn 2015

Dorsièr

Fin de 2015 a Albi : encara de nadalets !

Ongan a Albi, la Scèna Nacionala a pres l’iniciativa de programar l’espectacle « Cantem Nadal » qu’as-

socia los cantaires Equidad Barrès e Renat Jurié a de musicians de musica tradicionala populara e de musica barròca (Orquèstra de las Passions de Montalban)1.

De son costat, lo talhièr de cant del Centre Occitan Ròcaguda va tornar metre sul talh sa restitucion dels nadalets de Joan Calvèl, curat de Busca, natiu d’Albi2.

Aquesta restitucion, qu’aviá clavat l’Annada Ròca-guda » en 2013, foguèt cantada unicament a la glèisa de Busca (un vilatge pròche de Graulhet) ; serà l’escasença de la metre mai a portada del public albigés.

Pendent un parelh de sègles, rectors, mèstres de capèla, escrivans se son atissats a escriure cada an un nadalet novèl. Aquesta costuma a generat una acu-mulacion de cants sus tot l’espaci lingüistic ; se’n son escriches de centenats : segur ; de milierats : probable.

La costuma de cantar de nadalets es fòrt anciana mas tot lo monde s’acòrda per religar aquesta granda mòda a la tenguda del Concili de Trenta, dins las anna-das 1545-1563, concili màger per la glèisa catolica que consacrèt lo movement dich « de la Contra Reforma ». I se decidiguèt de melhorar l’ensenhament de la glèisa de cap als rectors e a las populacions, a travèrs la di-fusion de catequismes, breviaris, missals e autras pre-gàrias o cantics, que seràn meses sovent a la portada de la populacion dins sa lenga. Es aital que se pòdon trapar d’aqueles obratges en occitan.

La prumièira tièira coneguda de nadalets de l’anna-da, dicha « de Nòstra Dama dels Doms »3, va de 1580 a 1610. Se’n tròban dejà dins la prumièira floreta del Ramelet Mondi de Pèire Godolin4 en 1617. Las inicia-tivas se multiplican un pauc pertot dins lo sègle XVII (Provença, Auvèrnha, Lengadòc). L’acumulacion es lançada ! Lo rector Joan Calvel, nascut a Albi al torn de 1678, mòrt en 1758, va contribuir a l’òbra comuna amb un dotzenat de nadalets, urosament copiats per l’Amiral de Ròcaguda dins son manuscrit de cançons, si que non n’auriam pas servat traça ; per contra, nos a daissat un manuscrit de sa man en occitan sus « las quatre fins de l’òme » ont nos balha son vejaire sus la question del salut, al centre de las preocupacions reli-giosas del temps.

Aquela associacion nadalets - barròc, n’ai relevat dos exemples nascuts un pauc al meteis moment (i a

1 – Grand Teatre d’Albi, 18 de decembre.2 – Auditorium, carrièira Lavazièra, 9 de decembre.3 – Catedrala d’Avinhon.4 – Poèta màger tolosan.

ara qualques annadas) : lo de Cantem Nadal (disque jos titolat « Noël baroque occitan ») e un autre, « Noël baroque en Pays d’Oc » que ramosa de cants de Mi-colau Sabòli, d’Avinhon e de Natalís Cordat, d’Au-vèrnha, dos nadalistas del sègle XVII. Aquestes son cantats per Bruno Bonhoure acompanhat de « La Camera Delle Lacrime ».

L’utilizacion del mot de barròc es tardièira : utilizat pejorativament dins lo sègle XVIII, traparà son sens actual a comptar de la segonda mitat del sègle XIX. La naissença del barròc se religa tanben al concili de Trenta e a la Contra Reforma ; va tocar totas las formas artisticas : arquitectura, escalpradura, pintura, musi-ca, literatura, de domenis que pòdon aparéisser plan luènh de las preocupacions culturalas popularas. La marca del barròc es dins l’abondància descabestrada, l’ostentacion, l’emocion, l’irracional, l’imaginari, la contradiccion, una reaccion fàcia a las destabilizacions del temps : guèrras de religion, vision de l’univèrs en mutacion (la tèrra, donc l’òme, es pas mai lo centre), questionaments scientifics. Es tanben volontat, de la part de la glèisa catolica, de represa en man ; afirmar la vertat fàcia a l’eresia, aquò empacharà pas la mòda barròca de sautar dins lo camp d’en fàcia (Alemanha, Païses Basses, Anglatèrra...)

Es que tot aquò a una correspondéncia dins los na-dalets ? Me sembla que òc : los nadalistas an sabut faire amb pauc de causas al despart : l’anonciacion d’una naissença e un viatge iniciatic a Betelèm, una profu-sion d’imatges, de scènas de vida, de descripcions de totas menas, de scènas d’emocions popularas fàcia al subrenatural. I a tanben aquela volontat de convéncer de causir lo bon camin, de se garantir de la tempta-cion del mal, lo tot dins un ensenhament religiós ri-gorós e dogmatic, una utilizacion dins la pus granda profusion de totes los simbòls de nadal : l’estèla, los pastres, l’encaminament de cap a Betelèm, la grépia, e , en contra-punt, l’infèrn, la sèrp diabolica, las cadenas...

Un nadalet, me sembla que correspond plan a l’idèia d’una pèrla tòrta5, bastarda e mal fotuda, e que lusís tanplan coma una autra. Es una esteleta, per me-tre en valor l’estèla centre del monde ; òc, los nadalets son una profusion d’esteletas, caduna per marcar lo camin de cadun.

Los qu’aiman los nadalets se pòdon sovenir de Bo-don : « lo cèl tot s’engruna del ser al matin, ne perdrem pas una, cercam lo camin ».

Un punt dins lo mirgalhadís del cèl, punt d’excla-macion, punt final.

Miquèl Taiac

5 – Barroco : en portugués, pèrla amb d’irregularitats.

10 N°28 – Ivèrn 2015

Era Pastorala de Nadau en Comenge

Quin ei vajut eth projècte de la pastorala comengesa ?

Jan de Na-dau : Ja que i avè avut pastoralas, notadament en Biarn. Que soi tostemps estat estrambordat per aqueras Pastoralas, per tot aqueth monde qu’entran atau dens las glèisas en tot cantar. Que soi d’origina comengesa e ara que m’estau en Comenge a Luishon. Avant, que i avè Pastoralas en Comenge. Alavetz l’idea qu’arribè atau. Totun no’s hè pas tot sol. Que cau federar tot lo monde a l’en-torn deu projècte.

Quin se prepara un tau eveniment ?J. N. : Qu’èm partit de tota la fòrça musicau co-

mengesa, de las coralas (mes que las occitanas) e deus grops de musicas tradicionaus. Qu’avem ar-cuelhut tot lo monde, e monde de tot atge ! Qu’avem volut muishar qu’a tots, que podem hèr granas cau-sas. Lo monde qu’ac an comprés. A cada còp que i avè entre 100 e 130 participants en 2015.

Eric Fourcadet e Marcel Canal qu’an escrivut la musica e l’armonisacion. Wilfrid Abo e Eric fourca-det qu’an dirigit los cantaires.

Plan de grops qu’èran presents : Les fils de Luchon,

Les Chanteurs de Comminges, Les Chanteurs du Mont Royal, Le coeur du Conser-

vatoire de Saint-Gaudens, Eths Corbilhoèrs Can-taires de Lès, e plan de cantaires venguts solets.

Que i avè tanben plan de musicaires : Pierre Rouch, Wilfrid Abo,Mathieu Barés, Mathieu Em-porte, Pierre Apiou, Sylvain Valette, Geoffrey Dar-mani, Cédric Privé, Françoise Maffrand, Michel Maffrand, Nicolas Sabathé, Yann Espouy, Jean Perez, Baptiste Perez, Jean-Claude Mur, Sandrine Curt, Christian Tescher, Sophie Armagnac.

Au nivèu dau repertòri, quin e’s son hèitas las causidas ?

J. N. : Quauquas cançons qu’èran dejà conei-shudas en Comenge (on avè avut Pastoralas). Après no’ns pausam pas nada limita. Que prenem can-çons de Nadau, que las tradusim o adaptam au Gascon de Comenge. Qu’avem notadament adap-tat « Doça Neit” e quauquas cantas de pastoralas de Biarn. Aqueras adaptacions de tèxtes qu’estè l’òbra de Bernard Arrós, lo noste mèste de gascon. Tan-ben que cantem cants a la Verge.

En 2015, eth Comenge que tornè descobrir ua de las suas ancianas tradicions popu-laras : La Pastorala de Nadau. Aqueste eveniment qu’estè marcat per ua adesion dau teishut associatiu e, sustot, dau public locau. Eth temps de quauquas arrepresenta-cions, las gleidas que’s pleèn entà profitar d’un eveniment tradicionau en occitan, dab musicas, cantas, istoèras e pelhas tradicionaus.L’an passat Joan de Nadau, un daus participants, que’ns definí la pastorala de nadau coma : « eth parat, en aqueth moment de gràcia, de s’arretrobar ua arma de mainatge, en tot pensar a toti’ths qu’an viscut sus aqueth petit tròç de povàs d’estela, e que can-tavan, en lengua nòsta, era esperança d’un navèth món... »Enguan, aquera pastorala, que se’n torna dab sheis arrepresentacions en Comenge e en Coserans. Qu’avem entrevistat a Joan de Nadau entà’n saber mes sus aquera famo-sa pastorala.

11N°28 – Ivèrn 2015

Dins las tradicions de Nadal, i a totjorn una cam-pana, una esquila, un cascavèl endacòm. O al mens, i avià... E òc : quiti a tombar dins le lòc comun, la meca-nizacion dels cloquièrs foguèt terribla per la tra-dicion de las campanejadas de Nadal. Urosament, l’associacion Carillons en Pays d’Òc ne torna far la promocion !

Es a Castra, sembla, que la tradicion se mante-nèt sens interrupcion, dempuèi 1847 e l’installa-cion del trelhon de la vila. Uèi, mercés a l’accion de l’associacion, le Nadalet torna e vira dusca a la Belgica !

Rendètz-vos sul site de Lo Diari e de l’associa-cion per trobar informacions sus la vilas e vilatges concernits.

Carillons en Pays d’Òc, Association Régionale des Carillons du Sud de la

France, [email protected]

L’an passat que sentim ua vertadèra adesion dau public. E vos, quin l’avetz arressentit aqueth arcuelh ?

J. N. : Lo public que responó plan. Las glèisas qu’èran tostemps pleas. Lo public qu’èra sovent es-mavut. Qu’èran mes que cants de glèisas. Aquestes cants que segotín lo public. Lo monde que s’i son arreconeishuts. Que toquèm aus arrasics deu public.

Entà la futura edicion de 2015, e i a evolucions previstas ?

J. N. : Tot permèr que i aurà tròçs navèths. En-guan qu’èi escrivut duas navèras creacions qui seràn cantadas ad aqueras pastoralas de Nadau.

Tanben que i aurà lòcs navèths, notadament a Sent Gaudens on haram duas arrepresentacions au parc de las exposicions de Vilanava.

Sebastian Pugin.

Eth Programe :• Eth 5 de Deceme a Sent Guironç• Eth 6 de Deceme a Carbona• Eth 12 de Deceme en Val d’Aran• Eth 13 de Deceme a Luishon• Eths 12 e 13 de Deceme a Sent Gaudens (au

Parque de las exposicions)

Trelhons en país d’òc : nadalets e aubetas

CARILLONS EN PAYS D’OC Association Régionale des Carillons

du Sud de la France

N° SIRET 492 441 431 00011 [email protected]

www.carillonsenpaysdoc.fr

NADALET et AUBETAS

« Una plan polida tradicion d’en çò nòstre… »

(une bien belle tradition de chez nous)

12 N°28 – Ivèrn 2015

Le Retrait

Jacme Privat : inclassificableEs malaisit de presentar Jaumes Privat qu’es un « tocassièr » : poèta, plastician, com-positor de cançons ; a una apròcha artistica transdisciplinària ont pintura e poesia se mesclan. L’avèm encontrat dos còps per parlar de son rapòrt al monde, a l’art o encara a la lenga occitana. Aquí un extrait de çò que nos diguèt. – Pierre Molin

Ja çò que podèm faire es que vos presentetz ! Soi sortit d’Espaliu e d’ara demòri sul Segalar.

Faguèri d’estudis de letras e d’occitan a Montpelhièr dins lo temps. Aprèp faguèri un pauc lo fotograf, un pauc l’artista, un pauc lo poèta, un pauc de tot. Coma fotograf fasiái de maridatges, puèi trabalhèri pel « Centre de creacion industriala del centre Pom-pidou ». Fasiái de reportatges aquí ; sul monde, suls enfants autistas sustot e aprèp faguèri portur. Èra plan, dins la campanha. Aquò te permet de dintrar dins los ostals, de parlar amb lo monde, de practicar la lenga per de qué aquí, a la campanha, i a encara qualques vièlhs que la parlan. Sinon a costat fasiái totjorn de pintura e de poesia.

Dempuèi totjorn ? Comencèri quand èri jove –a 15 o 16 ans– a es-

criure de causas en francés e a far de dessenhs. Ai totjorn fait de dessenhs a costat de l’escritura. Puèi aprèp passèri a l’occitan per de qué rescontrèri Rot-land Pecot. Fasiá un cors d’occitan e bon me caliá ganhar de punts per de qué en mats èri completa-ment nul donc faguèri occitan [rire]. Bon, es una question d’azard.

Donc avètz aprés l’occitan amb Rotland Pecot ? Non, l’occitan lo coneissiái mas sabiái pas que lo

coneissiái. Lo parlavi amb la miá grand pendent las vacanças, lo dimenge, mas pensavi que tot aquò èra de patoès. Descobriguèri a l’escòla qu’aquò èra una lenga e qu’i aviá de literatura en occitan. Coma me preniái un pauc per Rimbaud a l’epòca e qu’èra un pauc dificil de far melhor [rire], sustot en francés, passèri un pauc per desfís a l’occitan. Per far quicòm de nòu en occitan.

E cossí vos ven l’enveja de pintar quicòm, d’es-criure quicòm ? Cossí se passa ?

Aquí sabi pas. Ai passat de temps sens far res perque n’aviái pas ni l’enveja ni lo besonh d’o far. E puèi i a un moment ont aquò deven un besonh ; un besonh de vida mai o mens. Es un biais de subre-viure. Perque es pas totjorn aisit de viure, de passar lo temps, de se suportar tanben tal coma siás. Segur que i a d’autras rasons que coneissi pas mas pen-si que la mai pregonda es aquesta : de poder dire lo monde, dire cossí lo vesi e d’i trobar una plaça

dedins. Per la creacion, a la debuta fasiái un poèma puèi fasiái un dessenh e un jorn un amic venguèt a l’ostal en me disent : « Mas per de qué metes pas los mots dins la pintura ? ». O la pintura dins los mots. Aprèp sosquèri un pauc e finalament soi arribat a far aquò, es a dire una pintura qu’es a mitat escri-cha, una escritura qu’es a mitat pintada. Comenci d’escriure un mot o de far un traç puèi aprèp tot ven a flor e a mesura, l’un dins l’autre e un amb l’autre.

Avètz tanben fòrça viatjat, aquò vos a influenciat ? M’es arribat de far de viatges longs, d’anar passar

qualques meses en Etiopia per exemple, qualques annadas en Grècia tanben. E es vertat qu’i a qui-còm que m’es dintrat dedins e que fa qu’ai cambiat dempuèi. A un moment aviái un pauc de mal a me sentir plan ont èri donc de trobar d’autres asuèlhs, èra plan. Aquò ajuda a trobar d’autres biais de crear, de dire d’autras causas. Ieu me’n mainèri pas tant qu’aquò mas ai dos o tres amics que coneisson plan çò que fau que me dison « Dempuèi que siás anat en Grècia a cambiat ». Ieu o vesi dins la forma ; per exemple es mai long, amb de frasas que son mai completas, mai escrichas.

Lo darrièr còp, disiái que per escriure caliá èstre triste. Donc ai soscat a aquò e après me soi dit « non mas en fait es pas forçadament vertat aquò »…

« Triste » sabi pas. Non perque i a de poesias que son pas tristas. M’arriba tanben de far de causas ri-solièras. En francés dison le mal de vivre. Benlèu i a quicòm d’aquò. Per de qué i a una rason mai pre-gonda que lo fach de far partatjar una istòria. S’aquò es pas de tristessa, aquò es de rapòrt al monde, de rapòrt a la lenga, de rapòrt a cossí te situas fàcia a las personas, fàcia a l’amor…

Benlèu qu’es una question d’intensitat…Benlèu òc. Cal que i aja quicòm de pesuc per

escriure. Aqueste pes pòt èstre quicòm de comic tanben. Mas cal qu’i aja quicòm que te pesa dessús per te forçar a passar sul papièr, a ne far quicòm, perque siquenon es pas la pena. Es una responsa, n’i a d’autras. Aprèp, soi un pauc atipic quand mèma dins lo monde occitan per de qué soi pas afogat per la defensa de la lenga se vòls, soi pas mai militant qu’aquò. L’èri mas bon amb lo temps me soi mainat

13N°28 – Ivèrn 2015

que lo mai important èra de far de creacion. Après, la lenga, pensi qu’es arribada a un tal punt que se i a quicòm de salvat, serà quicòm mai que ne sor-tirà ; passarem a una autra lenga. Ieu soi entre dos mondes aquí.

E donc, rapòrt a la lenga, trobatz que la situa-cion de l’occitan èra melhora abans ?

I a de tot finalament. D’un costat quand aviái 25 ans, i aviá mai de monde que la parlava natura-lament. Mas çò que i a de melhor ara es qu’es mai viventa per de qué i a tot un fum de grops de musica qu’existisson, de joves que van a l’escòla, que van a l’universitat per l’aprendre. Quand ieu èri a l’univer-sitat per far occitan, i aviá pas grand monde. Aquò a cambiat. I a mai de causas que se fan segur, es mai integrat dins la vida normala. Quand m’arriba de far d’exposicions i a plan mens de questions sus la lenga e sul fach qu’escriga de causas en occitan qu’abans. Mas cresi qu’es en trin de venir quicòm mai. Mas es normal, las lengas son fachas per morir donc i a una evolucion que se fa, una evolucion normala e soi pas forçadament afogat a defendre la lenga de ma grand e tot aquò. Ieu pausi una pèira sus la miá dralha.

E per las exposicions –lo darrièr còp aviatz par-lat de la Mòstra del Larzac…

La Mòstra aquò èra dins las annadas quatre-vints a nonanta dos, quicòm atal. Èra menada per

Feliz Castan qu’aviá de teorias interessantas e an aquel moment èra lo sol a donar la possibilitat a de creators occitans pas coneguts d’expausar. Aviá creat lo luòc per las arts plasticas occitanas, aquí amb una reflexion de critica. Es pas pro conegut al nivèl nacional mas per ieu es qualqu’un que faguèt un trabalh d’una importància egala a de monde coma Pierre Restany per exemple. Èra lo sol a aver una reflexion generala sus la creacion dins lo sud de França e a ne far una articulacion internacio-nala. Castan explicava que i aviá de causas que se retrobavan pas que dins l’art del sud de França, de caracteristicas comunas.

Es que quand escrivètz volètz passar un messa-tge, quin que siá, que siá politic, sentimental… ?

Un messatge ? Segur, siquenon escriuriái pas. Mas dins lo biais qu’ai de far, lo biais qu’ai d’escriure, lo messatge es pas formulat clarament, es pas clar, es pas plan clar tanpauc per ieu…. Ensagi de me dire, de me dire ieu, es totjorn quicòm de complicat. Es-crivi pas de poesia dirèctament amb de messatges dedins per de qué s’aquò’s tròp dirèct, te daissa pas de pòrta de sortida finalament. Ieu espèri que dins çò qu’escrivi i a mai d’una lectura possibla. Cadun i pòt trobar çò que vòl e es pas una escritura politica o alara es politica mas al sens dels grecs ancians es a dire una escritura de la ciutat, del monde. Ensagi de dire un pauc cossí vesi lo monde, cossí lo monde m’arriba dessús, dins aquel sens es una escritura en-gatjada... S’aviái pas escrich en occitan, l’auriái fach en una qualqu’autra lenga, benlèu pas coneguda. Per de qué tròbi que las « grandas lengas » me perme-trián pas de dire las causas coma las disi. La lenga es tanben coma una pasta. I pòdes anar dedins e pas-tar, coma una pintura, la pòdes remesclar, la virar d’un costat o de l’autre. Es un utís. E l’occitan me sembla mai dubèrt –a causa de la siá situacion– per la creacion. Es per aquò finalament que causiguèri l’occitan per de qué i aviá quicòm de dubèrt. Mai qu’en francés.

Los tèxtes de Jaumes Privat son publicats en re-vista (Oc notadament) e mai que mai dins de libres d’artistas que fa el meteis dins son obrador de La Talhada e que se dison Los faissets de la talhada.

Jaumes Privat, Talhs, Jorn, 1996.Blòg de Jaumes Privat : totaquo.blog.free.fr

Illustracions pel libre de Matthieu Poitavin, Esperit de sau (edicions de L’aucèu libre), 2015.

14 N°28 – Ivèrn 2015

Ne parlam

A l’ora de la fusion de las regions Miègjorn-Pire-nèus e Lengadòc-Rosselhon e de la batalha que

se mena a l’entorn del nom d’aquela novèla region, a l’ora de l’anóncia oficiala de la creacion de l’Ofici Public per la Lenga Occitana, nos podèm deman-dar de quina faiçon contunhar de faire viure la nòstra lenga e cossí donar mai enveja al monde de l’aprene e de la parlar.

L’ofèrta culturala occitana es mai que mai fòrta auèi e permet una difusion mai granda de la lenga dins d’esfèras diferentas de la societat. La musica, lo teatre, lo cinèma, la literatura occitana pòdon donar enveja al monde que descubrisson aquelas formas artisticas de se lançar dins l’aprendissatge de l’occi-tan, de lo parlar e donc de lo faire viure.

Una autra causa importanta per que l’occitan sòr-ta justament de las salas d’espectacles o dels corses, es la creacion de moments e de luòcs ont se pòdon retrobar los que vòlon parlar la lenga, tot en tastant un bon vin de Bordèu o del Lengadòc acompanhat, segur, de bonas vitalhas.

Lo trabalh d’Emanuelle Adell, estudianta en occitan a l’Universitat de Montpelhièr que faguèt un estagi amb Philippe Vialard (Encargat de mission Lengas e Cultu-ras Regionalas a la Region LR) nos apren qu’existisson pas mens de 9 estanquets dins aquela region.An una forma associativa e se tenon un còp per mes dins de luòcs diferents per parlar amb d’in-tervenents divèrses a l’entorn d’un tèma per aca-bar en manjant e charrant occitan dins un am-bient festiu e convivial.

Lo « Cafè Occitan » : un utís al servici de la socializacion

de la lenga !

André Denat, president de l’associacion Fasètz la lenga en Cabardés nos parla dels estanquets men-suals qu’organizan a Aragon dins Aude :

Nos podètz presentar l’associacion Fasètz la lenga en Cabardés ?

André Denat : Dempuèi un vintenat d’annadas, l’associacion lei 1901 « Fasètz la Lenga en Cabardés es presenta dins 5 vilatges del Cabardés : Aragon, Mossolens, Puègnautier, Ventenac e Vilagalhenc.

Unicament gerida per de benevòls mas ajuda-da sus plaça per las associacions culturalas localas, l’associacion perseguís son engatjament per una politica locala, departementala, regionala e nacio-nala per una reconeissença de l’occitan coma lenga de cultura e lenga viva.

En demai de las ajudas del Conselh Regional e del Conselh Departamental, lo supòrt logistic e fi-nancièr es fornit per las 5 comunas que los cònsols an signat una Carta Culturala que los engatjan a sosténer las accions de Fasètz la Lenga en Cabardés (qualques centims d’èuros per estajant per la part

financièra). Aqueste acte politic « fòrt » fosquèt re-condusit a cada eleccion.

Fasètz de seradas « Estanquet », qu’es aquò ? A.D. : Dempuèi un desenat d’annadas los Estan-

quets, un per mes a l’Ostal del Cabardés d’Aragon, son l’escasença de faire viure la lenga occitana. Una te-matica es prepausada e de 20 a 30 participants pòdon discutir en òc (o en francés si dificultat) una orada, es-cambiar de punts de vista, s’entresenhar sus de « cau-sas culturalas », e clavar per un pichon repais convivial.

Avètz un o mantuns exemples d’estanquets marcants ?

A.D. : Per exemple en abril passat faguèrem un es-tanquet a l’entorn de la cançon occitana. De segur que de cançons sortiguèron de las memòrias, mas avèm parlat de la cançon de circonstància (fèstas, trabalh, religion…), reivindicativa (maridatge marrit, poder pesuc) e subretot, avèm agut l’astre d’aver lo cantaire Mans de Breish per escambiar sus la nòva cançon oc-citana dempuèi 1968.

Un exemple de Cafè Occitan (o Estanquet)

15N°28 – Ivèrn 2015

Pel centenari de la guèrra de 14, faguèrem tan-ben un estanquet a l’entorn dels escriches del caporal Bartàs. Los libronets del caporal Bartàs èran coneguts (sus la guèrra de 14-18), mas es son pichon filh que nos venguèt parlar de son pepin (notadament cossí Marcel Amont faguèt la cançon) e aquò balhèt a l’en-còp una vision emocionala e istorica qu’agradèt fòrça.

Un ret de « cafès occitans » de venir ? A.D. : Coma l’aliança dona sovent mai de fòr-

ça, e que f lorisson d’estanquets un pauc pertot sul territòri lengadocian, una jornada de fèsta foguèt consacrada als cafès occitans pendent lo Total Festum passat (lo 3 de junh). Èra una invitacion del cafè de Pompinhan (Gard) lançada a totes los que fan d’estanquets en Lengadòc-Rosselhon a fin de téisser un ret regional dels cafès occitans e aquò, de segur, dins un ambient convivial e fes-tiu. Aquela fèsta foguèt una vertadièra capitada que venguèron mai de 300 personas per partejar muscles e vins locals acabant la serada amb un balèti menat pel grop Garric. Aquela capitada mòstra l’enveja que lo monde an de s’amassar per far viure d’un biais agradiu la lenga occitana. Nos podèm demandar cossí aquel ret se va desvolo-par amb la fusion de las nòstras doas regions e esperar que d’iniciativas d’aquela mena se multi-plicaràn tanben en Miègjorn-Pirenèus !

P.M.

La socializacion dins las tassas ? – Photo d’illustracion © Rae Allen.

Las principalas activitats de FLLC son : - la « QUINZENADA OCCITANA » (març)- los Estanquets (1 per mes)- los talhièrs de lenga (1 cada 15 jorns)- la corala occitana « Cossí Que Siague »- un viatge cultural per an per veire la cultura occitana ont se trapa- una fin de setmana Cinèma occitan- qualques activitats pontualas (conferéncias, seradas de sosten…)

Trobaretz mai d’informacions sus fasetz-la-lenga-en-cabardes.over-blog.com/

Ont trobar aqueles cafès occitans ? Aude

- Aragon amb l’associacion Fasètz La Lenga en Cabardés ; - Narbona amb l’associacion Convergéncia Narbonesa ;

Gard- Pompinhan- Sent Privat dels Vièlhs amb l’associacion Lenga e Cacalas

- Sent Laurenç de Gosa amb l’associacion Cercle Langue d’Oc du canton d’Aigues-Mortes- Someire amb l’associacion Coriandre

Erau- Clapièrs amb l’associacion O’C- Ginhac amb l’associacion Cercle occitan Max Roqueta- Lo Cailar amb l’associacion Larzac Village d’Europe

Paginas reservadas als abonats !

Lo diari, version Premium : • 1 an• 6 numeròs• 32 paginas e rubricas exclusivas• Un exemplar de la revista

adreçat per corrièr directament en çò vòstre

• 24 € per an

Vous abonner :1 an

6 numéros24 € (prix unique)

Nom – Association – Structure : ��

��

Prénom : ��

Adresse : ��

��

Code Postal : ��

Ville : ��

Pays (si autre que France) : ��

Adresse e-mail : ��

Numéro de téléphone : ��L’IEO Midi-Pyrénées – Lo Diari s’engage à ne pas diffuser ces informations. L’abonnement est valable pour six numéros à compter du numéro suivant la réception du paiement. Tout nouvel abonnement reçu immédiatement avant ou après le bouclage du numéro en cours est reporté en conséquence.Abonnements hors France métropolitaine, nous contacter.

Podètz utilisar aquel bulletin, le copiar sus papièr liure o le telecargar sus lodiari.com/le-magazine, lo completar lo mai legiblement possible�

Tornatz-le, amb le pagament per chèc a l’òrdre de « IEO MP» a :

IEO MP – Lo DiariAbonnements

11 rue Malcousinat 31000 TOULOUSE

www.lodiari.com/le-magazine

20 N°28 – Ivèrn 2015

Ne parlam

Chronos : temps espectacularVos agrada la musica ? Vos agrada lo cinèma ? Vos agrada la poesia ? Vos agradarà, de segur, aquel projècte de cine-concèrt dit Chronos que nos mena a travèrs lo Lengadòc de las annadas 1950-60 portant un agach e una reflexion modèrna sul temps que passa, sus la vida en comunitat e l’emulacion que nais dels moments de fèsta. Ne voliam saber mai sus la creacion d’aquel espectacle. Questions a Aimat Brees (cant e clarineta) del grop Asuelh.

Asuelh fa partit de collectius d’artistas (Cie du Griffe e Collectiu Còp Sec) que partatjan lo meteis desir de crear en occitan. Es un biais original de far que nos presenta Aimat Brees.La Cie du Griffe trabalha sus de projèctes en ligam amb la lenga d’òc. I son presents lo triò vocal Aqueles e Hum ; còla de musica actuala que bota en musica d’unes poètas contempo-ranèus occitans coma Joan Ives Roier, Rot-land Pecot o Leon Còrdas. I son tanben Lo bal du griffe, un balèti amb bodegas e autbòis, e Asuelh que vos ai ja presentat. Tot plen de li-gams de musica e de vidèos son en linha per descubrir tot aquò ! ! Lo Collectiu Cop Sec s’es montat amb la Cie du griffe e doas autras associacions activas dins lo domeni de la creacion musicala d’òc, Ox’event e Jet d’Ail. Representan las còlas Graioli, Doctor de Trobar, Fai deli, los Barruts e Urban Balèti.Lo collectiu s’es montat primièr per partatjar las competéncias professionalas en direccion de la difusion dels espectacles dels artistas. Assegurar lo bon foncionament de nòstras estructuras amb escambis de servici e de sa-ber, desenvelopar d’aisinas novèlas per aju-dar a la creacion. Aquò passa tanben per una reconeissença de las institucions, region, departament... Lo collectiu es, d’una autra man, un luòc de rescontre e de ref lexion sus nòstre acte creatiu en lenga occitana. Perqué, per qual, consí... ? La creacion en lenga oc-citana fa remontar de questionament plan divèrses, sul plan sociologic, lingüistic, es-tetic. Un acte creatiu en lenga d’òc al sègle 21 es pas jamai anecdotic, serà totjorn cargat d’una istòria particulara.

Ligams : www.compagniedugriffe.comcollectiu-copsec.comwww.occitanica.eu/omeka/items/how/266

La musica del cine-concèrt es faita pel grop Asuelh que ne fasètz partit, coma se presenta aquel grop de musica ?

Asuelh es un mini orquèstra, sièis musicians, que se son rescontrats alentorn de las musicas im-provisadas. Nòstra còla s’es a cada còp recampada per sonar dins l’encastre de moments musicals par-ticulars. Sonar per d’unes levar del jorn, per d’ex-posicions d’art contemporanèu, dins de glèisas, de sièstas musicalas, per de passejadas pel campèstre... Las improvisacions son noiridas de las nòstras mu-setas musicalas e artisticas respectivas : musica mi-nimalista, etnica, jazz, classica, poesia contempo-ranèa d’òc cantada e dicha. Lo concèrt es lo rebat del moment que passa amb un public dins un luòc : una aubada en Losera aurà un gost diferent d’una improvisacion al ras de la mar al solelh colc o dins la fenial d’una bòria.

Nos podètz parlar del concèpte de cine-concèrt e presentar lo trabalh de Michel Cans ?

L’espectacle Chronos es nascut de l’enveja de crear un projècte mixte, musica e imatge, amb una direccion artistica mai precisa. Aprèp un quinze-nat d’improvisacions avèm volgut pausar las linhas màgers de nòstra musica : una escritura que podriá fixar las intencions, los moviments d’unes gèstes musicals qu’avèm desvelopats ensems dins l’im-provisacion. Lo rescontre amb lo fons d’archius de filmes de Michel Cans èra l’escasença daurada de daissar rajar la musica poeticò-narrativa d’Asuelh. Una tierassa de filmes virats dins ròdol pichon dins la plana besierenca que convidan lo visitor d’aqueles imatges a un viatge temporal extraordi-nari. « On y voit des gents morts depuis longtemps, d’autres qui ont vieilli. Tout cela bouge, vie, rie, se promène. C’est beau et émouvant. D’une simplici-té parfaite… On voit des centaines de visages, des choses qu’on ne pourra plus voir, filmé par un pro-fessionnel mais sous forme de document brut, non monté, muet, d’une beauté sans fard. » (« Yves Rouquette 60 villages des années cinquante en ve-dettes » Languedoc magazine, septembre 1990)

Lo cine-concèrt Chronos s’es montat tot

21N°28 – Ivèrn 2015

naturalament a partir d’aquel fons d’imatges d’un poder evocator potent. Es una vertadièra cabussada dins un temps pas tant alunhat per lo temps que per lo biais de viure. Imatges muts d’una comunautat umana en mutacion, lo cuol entre dos mondes. Faire veire aquestes imatges es pas tant faire un safari en lenga d’òc dins las annadas 50 que se pausar en espectator d’un mond qu’a fòrça cambiat. Cadun s’agacha aqueles imatges amb sa realitat d’uèi, nosautres menam la barca contra suberna ? amb nòstra interpretacion poeticò-narrativa, o torni dire.

La poesia sembla aver una plaça importanta dins lo pro-jècte Chronos, quines poètas convocatz dins la mesa en scèna e perqué aqueles ?

Ai cercat los poèmas amb doas constrenchas, caliá respectar lo tèma dels tempses e la proximitat geografica. Leon Còrdas, de Menerbés aviá sa plaça amb lo poèma « Mas mans ». Ai tanben descubèrt dins las laissas de poesias del Cirdoc las publicacions de Clardeluna, ela nascuda a Casedarna, en plen dins lo país filmat per Michel Cans. Dins son recuèlh Lo Miralh del tèms, sèm en plen dedins, ai descubèrt lo poèma « Anniversaris » ont fa un mescladís de lausenja e de planh a la vida amb la memòria qu’a de sos anniversaris de la pichona

a la mameta qu’es venguda. Es lo temps en doble narracion dins lo temps dels filmes de Cans. E aquò se ditz amb un « material » artistic a posita dins un ròdol plan pichon alentorn de Besièrs dins la primièra gròssa mitat del sègle vint. Un poèma

sens títol de Felix Marcel Castan dubrís l’espectacle. Los primièrs vèrses m’an convençut « languissi de veire se levar l’ora de la fin de la nuèch… languissi de viure e d’estar ».

P.M.

Aquí mas mans, mas mans color de tèrraberçadas del mal temps e del trabalh,mas mans dobèrtas coma un libre,quicòm de dur òrre, simple e sencèrcoma ma vida e son rambalh.

« Mas Mans », Léon Cordas (extrait)

22 N°28 – Ivèrn 2015

A la Facultat

L’occitan en guèrraletras a Pierre Azéma

L’occitan en guerre, Lettres à Pierre Azéma (août 1914 - décembre 1916), Louis Bonfils, Edicion e traduccion per Guy Barral, Presses uni-versitaires de la Méditerranée ; 16 x 24 cm, 184 paginas, ISBN : 978-2-36781-141-3, 17 €

Quand le sergent Louis Bonfils se’n va a la guèrra le 14 d’agost de 1914, es un felibre que pòrta la

contribucion dels Midi al combat de la Granda França.

Las letras enviadas a son complice Pierre Azéma son un escambi entre dos escrivans. Son tanben letras militantas. En primièr perqué, fait unenc dins le genre de la correspondéncia de peluts co-neguda, son escrichas en occitan e tanben perqué testimònian del combat acarnassit de l’òme per de-fendre la reputacion dels meridionals, atacada per civils e militars del nòrd de França.

Una edicion excepcionala començada en 1918, ren-duda possibla sonque uèi, un sègle aprèp.

Letras recopiadas e retocadas per Azéma, nos cal far mòstra de prudéncia dins çò que seriá una interpreta-cion istorica d’un tèxt fondamentalament incomplèt. Aquò dit, les istorians de profession o d’interès i trobaràn una matèria encara plan viva e percuten-ta. La question del Meridional d’alara es uèi pau-sada dins le centralisme cultural e politic. Autres mòts, autre temps, meteissa interrogacion ?

A.H.

« Sabèn ounte e couma se fan aqueles journals [jornals de soldats, ndlr]. En arriès, dins las ambulanças ou dins lous estat-majors. Soustènoun à toutes e à noutas vouès que soun sus lou front e que fan partida de l’arriès. Ebé, nautres, sèn pas sus lou front : sèn sus la ligna ; sèn as endrechs ounte on a pas lou tems nimai l’idèa de faire de journals e de lous estampà mèmes à la poulicoupia ; e pèr faire una letre de 4 pages, nous i metèn à 10 represas diferentas, car avèn counsciença de noste traval e aquel traval

lou fasèn de noste milhou. » (7 junh 1915)

23N°28 – Ivèrn 2015

Tresaurs en lum amb lo Cirdòc-Mediatèca occitana

Gaston Fèbus, comte de Fois-Bearn (1331-1391) es demorat dins la tradicion coma l’autor presu-

mit de l’imne Se canta, conegut tanben jos lo nom Aquelas Montanhas. Se aquela atribucion demòra pel moment inverificabla, –cap de sorsa istorica permet pas d’identificar l’autor del cant famós–, es possible bastida sus una part de vertat.

Sabèm per exemple, mercés al « Cançoner Gil » conser-vat a la Bibliotèca de Catalonha de Barcelona, qu’una « Canso », que poiriá èstre de la man de Gaston Fè-bus, foguèt presentada e premiada al concors dels Jòcs florals de Tolosa. De la composicion d’aquela cançon, sul modèl del genre trobadoresc, Gaston Fèbus pren plaça coma depositari de l’eiretatge treslusent dels trobadors occitans dels sègles XII e XIII. Emai fer-vent promotor de las modernitats musicalas per l’Ars Nova, Fèbus s’apropria en plen aquel eiretatge artistic e li vòl assegurar un espandiment novèl.

Pendent tota sa carrièra politica, Fèbus sembla aver servat una plaça tota particulara per l’occitan, lenga de sa cort. La màger part dels actes administratius e juridics produches per l’administracion bearne-sa pendent son regne son en occitan gascon. Fèbus s’apropria tanben los fòrs (recuèlhs de drech e privi-lègis acordats a un luòc especific, ex. : Los Fòrs d’Olo-ron) redigits dempuèi 1080. Lo vescomte los completa e consèrva lor especificitat linguistica : l’occitan, len-ga de las comunautats que regisson.

Erudit e actor de l’espandiment de las arts e letras dins Euròpa tota mercés al fast de sa cort, Gaston Fè-bus se constituís una bibliotèca que cobrís totas las parts de l’escrich al sègle XIV. S’interèssa mai que mai als grands tractats scientifics alara de mòda que los fa revirar en occitan. Aquò permet a l’occitan de s’enri-quir d’un vocabulari novèl, amb de mots qu’èran fins

a aquel moment presents dins lo sol latin.

Retrobatz mai de ressorsas sus Gaston Fèbus e la cultura de son temps sus www.occitanica.eu. Podètz tanben manlevar la mòstra « Gaston Fèbus, prince occitan » realizada pel CIRDÒC-Mediatèca occitana (mai d’entresen-has sus www.locirdoc.fr).

Gaston Fèbus : prince occitan

La cirurgia d’AlbucasisDins la segonda mitat del sègle XIV, Gaston Fèbus comanda la revirada en occitan de La Cirurgia d’Albucasis, tractat de medecina redigit vèrs 980 per Khalaf ibn Abbas Al-Zahrawi. Manuscrit important per l’istòria de l’occitan, aquel tractat constituís un testimoniatge preciós de l’emplec d’aquela lenga per un periòde que la documentacion occitana i es pauc abondosa. Lo lexic desvolopat es medical, e mai que mai lo de la cirurgia, e manlèva a la lenga aràbia las terminologias que li mancan. Aquel tèxte es demorat un dels obratges fondamentals per l’estudi e l’ensenhament de la medecina fins al sègle XVI e coneisserà mantunas edicions.

L’ElucidariL’« Elucidari de las proprietatz do totas res naturals » es una revirada occitana del « De proprietatibus rerum » de Bertomiu l’Anglés, un tèxte fondamental del sègle XIII. Testimoniatge de l’apetís de sabers que coneisson l’ensem de las corts d’Euròpa als sègles XIII e XIV, l’« Elucidari » es una compilacion del caractèr enciclopedic de totas las coneissenças jutjadas essencialas a aquel periòde. Creat dins una tòca didactica, lo recuèlh ensaja de definir la natura de totas las res (elements de la Creacion) existentas, dempuèi Dieu e los àngels fins als animals e las colors sens oblidar solide los òmes. Coma totas las grandas corts europèas, la de Fois-Bearn s’interèssa als grands tractats scientifics e ne comanda de còpias en occitan, lenga oficiala !

Çai dessús : Miniatura que representa Gaston Fèbus que pica a la pòrta del palai de Sapiéncia. Extrach de l’Elucidari, exemplar de la Bibliotèca Sainte-Geneviève de París, quòta ms. 1029, fulhet 000H

Çai contra : Extrach de la Cirurgia d’Albucasis que presenta qualques elements cirurgicals. Exemplar de la Facultat de medecina de Mont-pelhièr, quòta H 95, fulhets 26v e 27r

24 N°28 – Ivèrn 2015

Lenga

Sièis

Los que sàbon l’espanhòl sàbon que « la fèsta » (del latin festam, ambe un e to-

nic brèu) se ditz la fiesta e que « la pòrta » (del latin portam, ambe un o tonic brèu) se ditz la puerta. Se vei doncas qu’en occitan, sus aquel punt d’evolucion fonetica, sèm pus prèp del latin que non pas lo castelhan. Lo catalan e lo portugués son coma l’occitan. Lo fach que tot e brèu tonic latin passa a ie e que tot o brèu passa a ue dins la lenga de Cervantes s’apèla tradicionalament la difton-gason espontanèa. Es un fenomèn que nosautres avèm tanben dins certanas fòrmas localas d’occitan, per la vocala ò. Dins l’occitan de Rodés e d’Orlhac, se ditz lò poòrta, lo poòrc, es plò foòrt. Mas, coma es gaireben sistematica aquela realizacion [wò] de la vocala tonica que dins la màger part dels parlars se pronóncia [ò], es convengut qu’escrivèm ò quina que siá la prononciacion : la pòrta, lo pòrc, es plan fòrt. Es çò que s’apèla la grafia englobanta de mai d’una realizacion locala : escrivèm parièr çò que se pronóncia diferentament. E, per legir fidèlament, s’avètz enveja de conéisser l’autentica prononciacion del parlar en question, vos cal conéisser la clau de correspondéncia entre escriptura e prononciacion. Es diferenta dins cada parlar. Mas, i a mai que la diftongason espontanèa qu’es inconeguda en occitan estandard. I a tanben la diftongason condicionada qu’es un fenomèn d’evolucion fonetica plan conegut dins l’ensemble dels parlars occitans. Quand dins l’occitan medieval lo è es al contacte de la consonanta vocoïda [j], aquel vesinatge « condiciona » l’evolucion de è en iè. Prendrai l’exemple del numeral qu’aviá dins l’occitan medieval la fòrma sèis. (Se sap que ven del latin sex, ambe un e brèu.). Aquela venerabla fòrma arcaïca s’es mantenguda dins qualques parlars modèrnes : al nòrd del Cantal, al sud del Naut Léger (en francés « La Haute-Loire »), al nòrd de l’Ardecha, al nòrd dels Nauts Alps e dins doás « valadas » italianas de la província de Turin. (A.L.F., mapa 1235.) Mas, aquò es plan minoritari. Sèis es passat a sièis majoritàriament. Aquela fòrma se tròba de Fijac (Òlt) a Florac (Lausera) e de Laguiòla (Avairon) a Axat (extrème sud-èst de l’Arièja). Se consideram que sièi, ambe l’èssa finala amudida, es una simpla varianta de sièis (e, de segur, en grafia occitana, se deu escriure sièis) vesèm qu’aquela fòrma es atestada dins un fum de departaments que van de l’ Òlt als Alps Maritimes. Las fòrmas gasconas shèis e sheis son de variantas de sièis. Sèis, sièis, sheis son de fòrmas tan bonas una coma l’autra. De segur, sièis es la fòrma de l’occitan estandard.

Jacme TaupiacLa Piboleta, divendres 6 de junh de 2014.

Photo illustracion – © Steve Snodgrass

25N°28 – Ivèrn 2015

Ròtle d’un mèdia dins la defensa de la lenga d’ÒcDempuèi 2012, Tè Vé Òc, la nimesenca, òbra sens relambi per èstre lo resson deis accions culturalas occitanas dau ròdol e de mai luènh. Anonciar, testi-moniar per de reportatges, reçaupre d’actors cultu-raus es sa tòca. La transmission de la lenga passa per l’ecran. Se lo Provençau rodanenc es lo dialècte de la part màger de la còla de Tè Vé Òc, son totei lei dia-lèctes occitans qu’an sa plaça dins leis entrevistas deis emissions. Aquò favoriza l’intercompreneson amb una diversitat culturala rica.

Eveniments regularsTè Vé Òc cubrís de festenaus importants : Total Festum en Lengadòc Rosselhon : jornada a Monta-ren (30), Trad’ivernalas de Somèires (30), Convivé-ncia en Arles (13), Estivada de Rodès (12) amb son punt multi mèdias. En febrièr, cada an, lo Festenau vidèo amator de Sant Gervasi (30), que Tè Vé Òc n’es lo partenari màger, recampa de films corts me-

tratges venguts d’Occitània tota. L’associacion Tè Vé Òc ten sovent un taulièr de presentacion de sei produccions pendent aquelei rescontres, escasença d’escambis fruchoses.

Eveniments ponctuaus e recurrents Tè Vé Òc jòga un ròtle de presentacion d’eveni-ments ponctuaus dei creacions actualas, siá ar-

tisticas, literàrias, socialas o pedagogicas. Manifesta-cion Anem Òc, Dictada occitana, Sant Jòrdi 2015 au CIRDOC, parucion de libres o de CD ne fan parti-da. L’associacion es una passaira de lenga e de cultu-ra d’Òc dins un temps que l’occitan a ben besonh d’èstre ausit.

Crida per mandadís de films corts metratges !Lo festenau de Sant Gervasi (organizat per Rayons d’Òc) se debanarà lo 6 de febrièr de 2016. Lei films devon faire 15 mn au maximum e lo tèma se deu passar en Occitània. La lenga i pòt èstre l’occitan o lo francés. Lo genre : reportatge, clip, ficcion, anima-cion. De mandar lèu a Michel Gravier 2 rue Pasteur Saint Gervasy 30320 o [email protected]

Tè Vé Òc es sus TV Sud, sus Facebook e sus teveoc.e-monsite.com

TVTè Vé Òc : Resson de l’actualitat culturala occitana

Dintrada sus ÒcteleÒctele a pas encara dos ans mas vos prepausa per aquela novèla sason mai d’una noveltat. Òctele contunha doncas sas doas missions de difusion de programas audiòvisuals en occitan e de desvolopa-ment de la cadena de produccion audiòvisuala en occitan.

Produccions : « D’ÒC Show », « Cara e Cara », « Lo JT de Manaset »…Un talkshow itinerant e en public presentat per Sil-van Carrère, un magazina politic o d’actualitat en cap e cap amb Clement Pech, un fals jornal d’in-formacion per l’equipa de Manaset, tres programas que trobarètz tota l’annada sus ÒCtele, tres pro-gramas produsits per OC PROD, que percorron

l’Occitània. Aquesta an-nada, un programa no-vèl « Libre », magazina literari setmanal, deu-riá espelir e permetrà d’atestar de la granda diversitat d’autors, d’es-crits, d’editors occitans.

Difusion Dessenhs animats setmanals doblats per Cont’am son presents sus ÒCtele. Aprèp « Ma tèrra tant ai-mada », « Cornilh e Bernat » e « Trotet », poiretz descobrir una novèla seria a la debuta de 2016. Es actualament en doblatge. Le trebalh amb Cont’am es pas limitat als filmes cortets e longs, d’animacion o de ficcion son dobladas tota l’annada. « Le petit Gruffalò » ; « Ernèst e Celestina » arriban sus ÒCte-le e lèu un long metratge de ficcion.

e-AnemEs la noveltat de la dintrada : un partenariat fòrt amb le Cirdòc permet a OCtele de difusar la collec-cion Anem. Amb e-Anem, partètz a la caça a la lèbre sul Pont del Gard, descobrètz le secret d’Albucassis, prenètz la rota de Compostèla… Tota la riquesa del patrimòni occitan del Lengadòc Rosselhon se tròba dins aquela seria animada enfin difusada sus ÒC-tele. De trobar tanben sus e-Anem e Occitanica, la mediatèca numerica collectiva occitana. Foguèt rea-lizada per Kaleo Design.

ÒCtele, 1èra tele 100% en occitan.www.octele.com & [email protected]

ÒCtele : que de nòu ?

26 N°28 – Ivèrn 2015

L’AgendaNB : a l’ora d’acabar la revista, totas las programacions son pas arrestadas, per las informacions que mancan, consultar la documentacion dedicada.

NovembreDel 3 al 28 de novembre

ExposicionPàmiasFestenal Occitan, Bibliotèca de Sant Joan del FalgarMiquèl Averós, pintor de Sant Joan del Falgar : « Variacions sus la mapa d’Occitània ». Le divendres 13 de novembre, a 18h, presentacion de l’exposicion.Festenal Occitan de Pàmias 05 61 69 60 [email protected]

3 de novembreMusicaTolosaFestenal Occitània, St Pèire de las Cosinas20hConcèrt del Conservatoire à Rayonnement RégionalIEO 31 – festivaloccitania.com

Iniciacion a la lenga occitanaCarbonaSala del Centre Associatiu18hCercle Occitan de Carbona05 61 87 08 27

5 de novembre ConferénciaTolosaOstal d’Occitània18h30Conferéncia d’Alem Surre-Garcia : « Le Midi, antichambre des Orients »Convergéncia Occitanawww.ostaldoccitania.net

del 6 al 8 de novembreDimenjadaAlbiLo Grifol

Dimenjada JoinessaADOC Tarn05 63 53 30 41

7 de novembrePresentacionAlbiLo Grifol17hPresentacion dels libres « Textes osés, tèxtes pebrats” e « Cambriolage chez M. Rochegude”Centre Cultural Occitan d’Albigés 05 63 46 21 4320h : Contes cabilencs per DjaferADOC Tarn : 05 63 53 30 41

8 de novembreDançasCarmauç, Imagine Carmaux, demostracion de danças tradicionalasCercle Occitan de Carmauç[email protected]

9 de novembreCanterasCarbonaSala del Centre Associatiu18hCercle Occitan de Carbona05 61 87 08 27

del 11 de novembre al 6 de decembre

ExposicionTolosaOstal d’OccitàniaExposicion de fotòs del Guillaume Soularue « Mômes du Monde »Pendent quinze ans, aquel jornalista Guillaume Soularue fasquèt de reportatges per de revistas illustradas puèi fotografièt pels camins del mond de vilassas bolegairas tan coma de sitis preservats. Divendres 13 a 18h30 : Inauguracion de l’exposicion Convergéncia Occitanawww.ostaldoccitania.net

13 de novembreRescontre musicians dançaires

Senta Crotz Sala de las fèstas21hSerada de danças tradicionalas amb scèna dubèrtaCercle Occitan de Carbona05 61 87 08 27

14 de novembreConferénciaCastrasOstal de las Associacions, Sala Jeanne Cabrol14h30« Joan Bodon (1920/1975) una vida, una òbra » Lo quaranten anniversari de la mòrt del grand escrivan occitan (lengadocian) es l’escasença de tornar descobrir una òbra rica e complèxa.Dintrada liura e a gràtis.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]

Concèrt,CaorsSala de las fèstas de BegósConcèrt sul tèma de la cançon occitana de las annadas 70 et 80 pel grop « cançons d’Oc » puèi bal occitanParticipacion liuraCercle occitan de Begós [email protected]

15 de novembre Salon de la BDCanhac Salon de la Benda Dessenhada de Canhac de las Minas ADOC Tarn 05 63 53 30 41 & Cercle Occitan de Carmauç[email protected]

del 17 al 28 de novembreExposicionPàmias, Festenal occitan, Mediatèca Exposicion de las òbras del concors-fòto sul tèma de « Torres e campanals d’Occitània ».Festenal Occitan de Pàmias, 05 61 69 60 96 [email protected]

27N°28 – Ivèrn 2015

19 de novembreLight paintingTolosaOstal d’Occitània18h30Light painting : s’agís de pintrar amb le lum, e en musica. Dos artistas son aquí. Un amb le videoprojector, es aquel que pintra amb son rai de lum ; l’autre que l’acompanha en musica amb sos instruments e sos enregistraments.Ariana / regards persans

20 de novembreTeatrePàmiasFestenal Occitan, Jòc del Malh21hTeatre en òc : « La gata de la barona » per la tropa Les Galejaires.Participacion liuraFestenal Occitan de Pàmias, 05 61 69 60 96 [email protected]

21 e 22 de novembreDimenjadaAlbiLo GrifolDimenjada sul tèma de « La gara » ADOC Tarn 05 63 53 30 41

Jornadas de L’ArrasetL’ArrasetOstal de la culturaJornadas de L’Arraset « Las identitats comunalas o cossí vilatges e vilas del monde se reinventon », conferéncias, forum, filme, concèrt amb Mossu T e lei Jovents.Dintrada liura e gratuita al forum - Repais : 15 € (reservar)Cal reservar pel concèrt 20 € (15 € abonats del Trait d’Union)Ostal de la Cultura06 82 49 12 04 (jornada)05 63 20 72 34 (serada)[email protected]

21 de novembreCabaretSerada cabaret a l’entorn d’un repais de contes, d’istòrias, de

cançons, d’amistat amb lo Florent MercadièrEntresenhas e reservacions 06 27 33 06 01

Visita comentadaCastras15hDins l’encastre de « Histoires de l’histoire », l’Ofici de Torisme de Castras, en partenariat amb lo Centre Occitan del País Castrés, programa una visita comentada en francés, a pè, a la descobèrta de Castras, a l’entorn de la nòstra cultura e del nòstre patrimòni, lo dissabte 21 de novembre de 15h fins a 17h. Animacions amb los dançaires del Centre Occitan del País Castrés e los escolans en musica tradicionala del Conservatòri de Musica e de Dança de Castras.Entre-senhas e inscripcions : Ofici de Torisme de Castras 05 63 62 63 62.

AutonadaCarbonaSala de las fèstasAutonada (Bal trad) amb Castanha e Vinovèl

JornadaPàmiasFestenal Occitan, Mediatèca e Jòc del Malh10h : petit-dejunar literari : « D’escrivans occitans ariegeses e la granda guèrra (1914 - 1918) », gratuit.14h30 - 17h : jòcs en òc, gratuit17h : remesa dels prèmis del concors-fòtoJòc del Malh18h30 : inauguracion del Festenal.19h30 : repais del país 20 € 21h30 : concèrt-bal occitan animat pel grop « La Nilha ».Repais + bal 20 € (aderents 15 €, -12ans 5 €) ; bal sol 8 € (aderents 5 €, -12ans gratuit)Festenal Occitan de Pàmias05 61 69 60 [email protected]

22 de novembreProjeccion, contePàmiasFestenal Occitan de Pàmias, Jòc del Malh14h30 : projeccion del filme de Philippe Carrèze « Malatèrra » gratuit17h : Jean-Jacques Delpoux, Contes en occitan, 8 € (redusit : 5 €, -12 ans : gratuit)Festenal Occitan de Pàmias05 61 69 60 [email protected]

Taulièrs de libresCastrasTaulièrs de libresTaulièr de libres per la Fèsta del libre a Sorese.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]

23 de novembreCantèrasCarbonaSala del Centre Associatiu18hCercle Occitan de Carbona05 61 87 08 27

26 de novembreFilmeAlbiSala Arcé20h30Rochegude, mémoire d’une ville de B. Granier, Acia 81Centre Cultural Occitan d’Albigés 05 63 46 21 43

ConferénciaTolosaOstal d’Occitània18h30Conferéncias Slow Food- Mirelha Braç : presentarà son libre « Afogassets e trufariás ».- Manjar suau : sus la diversitat de la cosina occitana, çò que nos an menat les autres pòbles, la dubèrtura a las autras culturas. Talhièr degustacion Slow Food e Convergéncia Occitanawww.ostaldoccitania.net

mailto:[email protected]

28 N°28 – Ivèrn 2015

27 de novembre Talhièr de dançasCarbonaSala Laveran20h30 mainatges21h15 adultesCercle Occitan de Carbona05 61 87 08 27.

28 e 29 de novembreRescontres Italo/OccitansRevèl & Puèg LaurençL’occitan es una lenga romanica coma l’espanhòl, l’italian, lo portugués o lo francés. Fòrça familhas italianas an immigrat dins lo Tarn, e son particularament implantadas dins lo País de Cocanha e dins lo Lauragués. Emai, lo Centre Occitan del País Castrés faguèt ja una animacion amb l’associacion castresa Colori d’Italia, e tanben una de la nòstra sòci tesquèt de ligams amb un grop calabrés.Aital, es vengut l’idèa al Centre Occitan del País Castrés de far de Rescontres Italo/ Occitans.Lo dissabte 28 de novembre : A Revèl :• 10h/12h : passa-carrièra en musica dins lo centre de la ciutat e animacions del mercat, amb lo grop Totarella. Aperitiu ofèrt per la comuna. A Puèglaurenç :• 16h/18h : Estagis de danças (tarentèla), de cants e d’acordeon, amb Totarella.• 18h30 : Albada dabans los cafès (passa-carrièra de la sala de las fèstas fins a la halle aux grains). Aperitiu dinnadís ofèrt per la comuna e lo Comitat d’afrairament Amitiés Mulazzo.• 21h : Balèti occitano-calabrés amb los gropes Los d’Endacòm e Totarella.

Lo dimenge 29 de novembre a Puèglaurenç :• 15h/17h : Conferéncia-diaporama « L’immigration italienne en Occitanie », amb François Cipollone, istorian e president de

l’associacion Colori d’Italia.• 17h : Concèrt de la Cantoria de Colori d’Italia, qu’interpretarà de cants ligats a l’immigracion.• 18h : Aperitiu ofèrt per la comuna.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]

28 de novembre ConcèrtCarcassonaLe ViguierConcèrt Les Ramoneurs de Menhir e Goulamas’K http ://www.11bouge.com

DECEMBRE1èr de decembre

SeradaRestaurant le St James20h30Serada amb ARPO « Marcela Delpastre »

3 de decembre ConcèrtTolosaOstal d’Occitània18h30Concèrt de Xavièr Vidal – Publicacion de La Granja (Òlt) – Pichona conferéncia sus la musica tradicionala illustrada per de presentacions musicalas – Diaporama de 15mn sus las musicas d’ Òlt.AMTET (Associacions dels Musicians Tradicionals Estudiants de Tolosa)www.ostaldoccitania.net

5 de decembreEstagi de dançasCastrasCentre de Lésers de Lambèrt 14h - 17hEstagi de danças, amb Jeannette Contié, que vos permetrà de descobrir las danças del BerríTarifa : 8 € e 5 € (escolars,

estudiants, caumaires, sòcis IEO)Centre Occitan del País Castrés 05 63 72 40 61 - [email protected]

ParladissasCarbonaCentre associatiu12h Repais partejat en parlant occitan)Cercle Occitan de Carbona05 61 87 08 27.

del 7 de decembre 2015 al 10 de genièr de 2016

ExposicionTolosa, Ostal d’OccitàniaExposicion d’Abizanda, pintre CarcassonésDissabte 12/12/2015 entà 14h : inauguracion de l’exposicion AbizandaConvergéncia Occitanawww.ostaldoccitania.net

9 de decembreConcèrtAlbiCCOA, AuditoriumLe talhièr cant presenta « Los nadalets de Joan Clavèl »Centre Cultural Occitan d’Albigés05 63 46 21 43

NadaletAvinhonCatedrala Nadalet dich « de Nòstra Dama dels Doms »

10 de decembreFilmeTolosaOstal d’Occitània16hFilme « Piroulet » (5 €)País de Catinou e Jacoutiwww.ostaldoccitania.net

11 de decembre ConcèrtMorlhonGlèisa20h30A la glèisa de Morlhon al pè de

http://www.11bouge.com/

29N°28 – Ivèrn 2015

Vilafranca : 4 Coralas Occitanas. La corala del Cercle Occitan de Carmauç, lo Talhièr de cants de Renat Juriè,la Korala Paisana (LKP) ,e, sèm dins l’espèra mas segurament una corala que vendrà de Marcilhac : lo Còr de la vinha. L’entrada serà a gratis IEO Vilafrancat

Rescontre musicians dançairesLatrapaSala de las fèstas21hSerada de danças tradicionalas amb scèna dubèrtaCercle Occitan de Carbona05 61 87 08 27

NadaletsVilafranca de RoergueConcèrt de NadaletsCercle Occitan de Carmauç [email protected]

12 de decembre Presentacion del libre « Escriches de Femnas Tarnesas » CastrasAuditòri del Centre Nacional e Musèu Joan Jaurès,14h(jos resèrva) Amb la preséncia de qualques escrivanas, vendràn nos presentar aqueste obratge e nos faràn de lecturas d’extraches.Dintrada liura e a gràtis.Contacte : Centre Occitan del País Castrés al 05 63 72 40 61 - [email protected]

Participacion als Nadalets de Canhac de las MinasCercle Occitan de Carmauç [email protected] ADOC Tarn 05 63 53 30 41

Aniversari de l’Ostal d’Occitània,Tolosa,Ostal d’Occitàniaa partir de 14hInvitat d’onor : Marcel AmontAquí un bearnés, filh de pastres, qu’es totjorn en forma, que coneis la cançon (gascona) emai que la

practica ! Ambe tanben qualques amics de Marcel Amont, e d’autres artistas : Claudi Marti e Felip Abizanda, Jean Lassalle (que deu confirmar), Les Mâles au Chœur, Riga-Raga (Claude Sicre, Xavier Vidal... e tota la banda), Test e Christian Almerge... e d’autres encara, e en mai d’aquò qualques vertadièras suspresas...Convergéncia Occitanawww.ostaldoccitania.net

14 de décembreCantèraCarbonaCentre Associatiu18hCantèras, talhièr de cants en occitanCercle Occitan de Carbona 05 61 87 08 27

15 de decembreVelhada de NadalEspaliuSala dels « Loustics »Velhada de Nadal dins l’encastre de las animacions de Nadal : cants(talhièr cant), lecturas e contes (talhièr lenga e cultura) e per acabar los tretze dessèrts. Velhada dubèrta a totes. Cercle Occitan I.E.O de Roergue- Naut

Solenca19h30Solenca (repais de Nadal) bòria de Pratgraussals Centre Cultural Occitan d’Albigés 05 63 46 21 43

17 de decembreConcèrt AlbiRonel14h30Ronel Le talhièr de cants presenta Nadalets Centre Cultural Occitan d’Albigés 05 63 46 21 43

ConcèrtAlbi

Glèisa de Rosièiras. 20h30Le talhièr de cants presenta Nadalets Centre Cultural Occitan d’Albigés 05 63 46 21 43

18 de decembreConcèrtAlbiGrand teatre20h30 Cantem Nadalwww.sn-albi.fr/spectacle.php ?id_spectacle=317 Centre Cultural Occitan d’Albigés 05 63 46 21 43, Còla Tarnesa, Scèna Nacionala Albi,Entresenhas e locacions 05 63 38 55 [email protected]

31 de decembreRepais-dançarèlCastrasEl PargueA l’escasença de Sant-Silvèstre tre 19h30, a la sala del restaurant del Pargue de las mòstras (avenguda del Sidòbre a Castras).Centre Occitan del País Castrés 05 63 72 40 61 - [email protected]

Tota la còla Lo Diari

vos desira

de bonas fèstas !

Rendètz-vos en 2016

per

totjorn mai d’actualitat

e de cultura, en occitan !

http://www.sn-albi.fr/spectacle.php?id_spectacle=317

http://www.sn-albi.fr/spectacle.php?id_spectacle=317

30 N°28 – Ivèrn 2015

Infos practicas

ARIÈJA Seccion departamentala & Cercle Occitan de Pàmias Prospèr EstieuEspaci occitan11 carr. Henri Fabre09100 Pàmias05 61 69 60 [email protected]

Cercle local de Foish Foyer Léo Lagrange,16 rue Noël-Pierre Vidal, 09000 [email protected]

Cercle occitan deth Coserans Bibliotèca municipala, Castèl dels viscomtes del Coserans09 200 Sent-Guironç[email protected]@ville-st.girons.fr

AVAIRONSeccion departamentala e Centre Cultural Occitan deRoèrgue Ostal del patrimòniPlace Foch 12000 Rodés05 65 68 18 [email protected]

Cercle local d’Espalion [email protected]

Cercle occitan del [email protected]

GARONA-NAUTASeccion departamentalaOstal d’Occitània, 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse05 61 11 24 [email protected]

Cercle occitan de CarbonaHôtel de Ville,Placa Jules Ferry,05 61 87 08 [email protected]

Cercle local de LegavinOstau de la Sava al Toish : 96 avenue de Gascogne, 31490 Leguevin05 61 86 70 [email protected]

Bolè[email protected]

GÈRSSeccion departamentala 09 54 10 11 [email protected]

Associacion AlavetzPreishac d’Ador06 18 34 36 [email protected]

Carnaval Gascon L’Isla de [email protected]

La Hoa d’AstaracLos Moreus, 32140 Sant Blancat06 21 75 33 [email protected]

ÒLTSeccion [email protected]

Los [email protected]

PIRENÈUS-NAUTSNosauts de BigòrraMairie, 65350 Bouilh-Péreuilh05 62 93 04 [email protected]

Aigaberdenc1 car. Sant-Orens65400 Argelers-Gasòtsaigaberdenc.over-blog.com/

TARNSeccion departamentala 3 rue de la Torque, 81120 Réalmont

05 63 79 06 [email protected]

Centre Cultural Occitan d’Albigés28, carrièra Rochegude, 81000 Albi05 63 46 21 [email protected]

Centre Occitan del País Castrés Azalais, 6 rue du Consulat,81100 Castres05 63 72 40 [email protected]

ADOC Tarn« Lo Grifol » 3, Carrièra Perròtin81 000 ALBI05 63 53 30 [email protected] : //adoctarn.free.fr/

Cercle Occitan de CarmauçMaison de la citoyenneté26 avenue Bouloc Torcatis, 81400 [email protected]

TARN E GARONASeccion departamentala 307 avenguda de Montech,82000 Montauban05 63 03 48 [email protected]

IEOOstal d’Occitània, 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse05 34 44 97 [email protected]

IEO MIEIDIA PIRENEASOstal d’Occitània,11 rue Malcousinat 31000 Toulouse09 62 56 09 [email protected]

Contactes de las seccions de l’IEO MP




http://adoctarn.free.fr/

31N°28 – Ivèrn 2015

IEO 09ieo-arieja09.blog4ever.org

IEO 12www.ieo12.org

IEO 31www.ieo31.com

Ostal d’Occitàniawww.ostaldoccitania.net

Centre Cultural Occitan de Roergue

www.ccor.eu

IEO 32institut-estudis-occitan32.jimdo.com

IEO d’Òlt www.ieo-olt.org

Aigaberdencaigaberdenc.over-blog.com

Tramontanawww.re-tramontana.org

Oralitat de Gasconhawww.oralitatdegasconha.net

IEO 81www.ieo-tarn.org

Centre Cultural Occitan d’Albigés

www.centre-occitan-rochegude.org

Centre Cultural Occitan del Roèrgue

www.ccor.eu

IEO Lengadòcwww.ieo-legadoc.org

Aprenem l’occitanwww.aprenemloccitan.free.fr

Lo servici de l’emplecwww.emplec.com

Labèl òc per l’occitanwww.occitan-oc.org

Las Paginas Occitanaswww.paginas-occitanas.com

Sites internet

Ràdio País« Lo Diari » sus Ràdio País, diluns a 11h00 e lo dimars a 17h00, lo di-mècres 10h15 e lo dissabte 16h00.www.radiopais.fr

IEO Arièja sus « Radio Transparence Foix », « De còr e d’òc », cronicas quotidianas cortas, difusadas tres còps per dia : 8h20, 18h50, lo dissabte a 14h e lo di-menge a 11h.www.radio-transparence.org

Cercle occitan deth Coserans Radio Couserans, le dimars de 18 a 19 oras : Erà votz dera montanha,www.radiocouserans.com

IEO Avairon RTR (Ràdio Temps Rodés),107 FM cada dimars a 11h15 ; 15h15 ; 17h15 e 20h15Lo dimars a 9h15 : « La sabor de la len-ga » : presentacion d’òbras e d’autors.www.radiotemps.comCercle local de Legavin

sus « radio de la Save », Occitània, emission mesadièra, 4 còps per mes.

Centre Cultural Occitan de RoergueParticipacion a las emissions occita-nas de Radio Totem : D’aicí d’ailà, cada dimenge a 8h.www.radio-totem.net

Cercle occitan deu vilafrancat Las passejadas occitanas de CFM, cada dijaus e dimenge (lhevat a l’estiu). Cercle local de Carbona sus « Radio Galaxie », tota l’actualitat institucionala e tota l’actualitat culturala cada dissabte a 10h00, e redifusion cada dimècres. www.radiogalaxie31.com

Nosauts de Bigòrra« Un bigordan e un biarnés » sus Rà-dio País Lo dissabte e lo dimenge a 10h30. www.radiopais.fr

Centre Cultural Occitan d’Albigés Participacion a las emissions seguen-tas de« Ràdio Albigés » :

- « Setman’òc » a 8h30 e lo repic a 15h30 ; - « Bal Occitan » : dimars a 10h30, e represa a 17h, di-jòus 19h30, dissabte 20h,- « Tròç de Lenga » : diluns, dimècres, divendres a 9h,e dimars, dijòus, dissabte a 14h oras, dimenge a 9 oras, 12h30, e 16 h30 ; - « Un còp parlèron » : Los dimècres 10h30 e divendres 19h30 ; - « Dans l’air du Temps » : Los dimars 11h, divendres 14h, e di-menge 7h30. [email protected]

IEO Tarn e Garona, Asso. Antonin PerbòscCFM Radio, 90.7- Toponymie, P. Burgan, lo diluns a 17h- Un bocin mai, E. Isopet, divendres a 13h e dissabte a 17h, 30mincfmradio.fr

Associacion AlavetzRàdio Gasconha, l’associacion asse-gura lo foncionament de la web-ràdio.wwwradiogasconha.fr

LoDiari : www.lodiari.com – [email protected]

Ràdio

lo diari n°28 · o diari « À la une » lo dorsièr : nadalets & pastorala pagina 9 edicions...

Documents