LOJİSTİK KAVRAMI VE ÖNEMİ

Lojistik kavramı Fransızca’dan gelen kavram olup, askeri operasyonlarda savaşı kazandırmak için tüm desteği vererek birlikleri savaşta ayakta tutma hizmeti olarak ilk olarak tanımlanmıştır.

Bugünkü “ lojistik” kavramı ise ( Business Logistics) değişik kaynaklarda birçok tanımı mevcuttur. Bunlardan en kapsamlı olanları:

- Lojistik mamullerin ve bilgilerin taşınmasının ve depolanmasının yöntemidir. Başarılı bir lojistik faaliyet maliyetleri azalttığı gibi, işleri hızlandırır ve müşteri hizmetlerini iyileştirir.

- Lojistik, madde ve malzeme akışını ve depolanmasını, üretimdeki stokları, tamamlanan mamulleri, bunlarla ilişkili hizmetleri ve bilgileri, müşteri ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, üretim noktasından tüketim noktasına planlayan uygulayan ve etkinliği kontrol eden bir süreçtir.

- Lojistik; işletmelerin kar maksimizasyonu amacıyla madde ve malzemeleri, parçaları ve tamamlanan mamulleri stratejik bir şekilde depolayan, akışını sağlayan ve kontrol eden; yönetsel sorumluluk dizayn etmeye yarayan bir sistemdir.

Bu süreçte lojistik; şirketlerin verdiği hizmet, ürünü üretildiği noktadan alıp depolarda tutmak, stoklamak, stokların durumunu üretici firmaya bildirmek ve gerektiğinde tamamlamak, ürünü istenen yerlere ve istenilen şekilde teslim etmek ve bütün bu işlemlerin planlı, en verimli ve en hızlı şekilde yapmaktır.

Lojistiğin önemini; EKONOMİK VE YÖNETSEL olarak ayırmak gerekir. Optimize lojistik operasyonlu işletmelerde ham malzeme veya yarı mamulü üretime, mamulün son kullanıcıya doğru zamanda, doğru yerde, doğru kalitede ulaşması ve işletmelerde maliyet etkinliği sağlanacaktır.

Lojistik faaliyetlerin OUTSOURCE edilmesi (Dış kaynak kullanımı, hizmetin dışarıdan bu işte olgunlaşmış firmadan alınması ) firmaya zamansal ve parasal tasarruf ettirmektedir. Zamansal kazanım olarak stokların (hammadde, yarı mamul, mamul ) azaltılması görülmekte ve zamansal kazanım bu aşamada pazara ulaşma zamanının kısalması anlamına gelmektedir. Sonuç olarak üretici kendi işine odaklanmakta, ana işi olan üretim, satış ( yakında bu işlem de lojistik içinde görülecektir.) vb gibi işlerine yatırım yapmaktadır, zaman ayırmaktadır.

Lojistik hizmetlerin maliyeti, sektörlere göre değişiklik göstermesine rağmen genelde ürün satış bedelinin %8-14 ü arasında bir maliyet değerine tekabül etmektedir. Dünyada kendi lojistik hizmetlerini kendi yapan firmalara baktığımızda, bu firmaların, lojistik şirketlerine göre aynı işi %15-20 arasında daha pahalıya mal ettikleri görülmektedir. Bundan dolayı lojistik hizmet almak, şirket ve üreticilere maliyet avantajı da sağlamaktadır.

Globalleşen dünyada şirketler artık kendi gerçekleştirdikleri lojistik operasyonlarını, bu sektörde hizmet veren lojistik firmalarına devretmektedirler. Kendi ana faaliyetleri dışındaki bu dış kaynak kullanımı her sene %10’a yakın bir oranda sektörel lojistik sektör büyümesi getirmektedir. Dünya lojistik pazarının büyüklüğü 3,5 trilyon dolara ulaştığı günümüzde, bu rakam dünya GSMH‘nın %28’ini oluşturmaktadır. Dünyadaki bu pazar büyüklüğü birçok firmanın ortaya çıkmasına, evliliklere, satın almalara neden yaratmıştır.

- TNT Post Group, Jet Service ve Technologistica ‘yı satın alarak Hollanda, İtalya, İspanya, Belçika, Avusturya ve Fransa’da etkin hale gelmiştir.

- Deutch Post, Securicor, Ducros, Danzas ve Nedloyd’u satın alarak Avrupa’da büyümesine devam etmiş ve Kuzey Amerika pazarına da girmiştir.

Ülkemizde de lojistik pazarın büyüklüğü 16-20 Milyar dolar arasında hesaplanmakta, gerçekleşen ise 4 milyar dolar civarında olduğu söylenmektedir. Ülkemiz GSMH’nın %2 sine denk gelmektedir. Ülkemizde LOJISTIK kavramı TASIMACILIK kavramı ile karıştırıldığından gerekli talebi günümüze kadar bulamamıştır. Yapılan seminer, program, kongreler ile ve yurdumuza yatırım yapmaya gelen lojistik firmaları ile bu ilgide bir değişme ve büyüme oluşmuştur.

Türkiye’de 1990’lı yıllarda kara taşımacılığına verilen önem teşviklerle birlikte sektörel büyümeyi beraberinde getirmiştir. 1996-1998 yılları arasındaki taşıma filo kapasitesi (araç sayısı : tır ve kamyon ) % 76 oranında artmıştır. Türk lojistik pazarının 2005 yılına kadar %16 büyümesini koruması beklenmektedir. Türkiye pazarının dünya pazarında verdiğim rakamlara göre GSMH’nın %20-30 arasında gerçekleşmesi durumunda

40-50 milyar dolar gibi bir pazara ulaşması veya farklı bir bakış açısıyla satış fiyatının %8-14 arasındaki maliyet oranı Lojistik maliyetler olması, gerçekleşen ticaret hacmine oranladığımızda 16-20 milyar dolar arasında gerçekleşecek bir rakam ortaya çıkmaktadır.

Bu pazardaki büyüme hızının yüksek olması, yurtdışındaki lojistik şirketlerinin ülkemize olan ilgisini artırmış ve bu alanda Türk firmaları ile işbirlikteliği gerçekleşmesinde bir artış yaşanmıştır. Örneğin;

- TNT POST GROUP – KOC HOLDING-CARGOTECH- EXEL PLC – SEZGINLER GIDA- CAT LOGISTIC S- BORUSAN GRUP- SDV -HOROZ GRUBU- TIBET BRITTEN- YURTICI LOJISTIK

Arasındaki işbirlikleri dikkat çeken sektördeki birliktelikler oldu.

Özetle;Lojistik ile:

- Maliyet yönetiminde etkinlik artar;- Planlamada etkinlik ve stratejik yaklaşım sağlanır;- Zaman yönetimi önem kazanır;- Gelişen zamanın değişen koşullarına göre, uygun çözüm yolları ve alternatifler üretilerek tepki verilir- Teknolojik yatırımlar ve alt yapı süratli gelişim sağlar.

LOJİSTİĞİN TARİHİ GELİŞİMİ

DAĞITIM

DIREKT ILK MADDE VE MALZEMEÖNCEDEN MONTAJI YAPILMIŞ

MADDELERAMBALAJLAMA MALZEMELERİ

İTHAL EDİLMİŞ MALZEMELER

SATIN ALINMIŞ PARÇALAR

ARA MAMULLER

MADDE VE MALZEME YÖNETİMİ

ÜRETİM SÜRECİMONTAJ

YARI MAMUL

BİRLEŞTİRMEVE AMBALAJLAMA

ÜRETİLEN

MAMÜLLER

STOK DEPOSU

DEPOLAR

DAĞITIM MERKEZİ

MADDE VE MALZEME YÖNETİMİ + DAĞITIM = LOJİSTİK

LOJİSTİK

ÜRÜN AKIŞI

ÜRETİM VE DEPOLAMA

BİLGİ AKIŞI

Dünyada lojistiğin gelişimini aşağıdaki sıra ile açıklamak gerekirse, tarihteki gelişim aşamalarını şöyle sıralayabiliriz:

- 1940-1960 yılları arası : Lojistik aşamasını kurma- 1960-1970 yılları arası : Lojistik fikrinin yerleşmesi ve itibar kazanması- 1970-1980 yılları arası : Önceliklerin ve modellerin değişme çağı- 1980- günümüze kadar : Ekonomik ve teknik değişimin yeni çağı

Lojistiğin gelişimi temelde üç aşamada toplanabilinir;

a) Parçalanma (1960 – 1980 ) : Bu dönemde lojistiği oluşturan faaliyetlerin ayrı ayrı yapıldığı görülmektedir. Aşağıdaki operasyonların bir kısmı işletme içinde yapılırken, kısmen de dışarıdan hizmet alma şeklinde gerçekleşiyordu.

- Talep öngörüsü- Satın Alma- İhtiyaç Planlama- Üretim Planlama- Fabrika Stokları (girdi düzeyindeki stoklar )- Depolama- Malzeme işlemleri- Paletleme- Mamul stokları- Sipariş süreci- Taşıma- Müşteri Hizmetleri- Dağıtım Planlama

b) Birleşme ( 1980 – 2000 ) : Bu dönemdeki lojistik faaliyetler iki kavram altında toplanmıştır:

- Madde ve malzeme yönetimi- Fiziksel dağıtım

c) Toplam Bütünleşme ( 2000 – Günümüze ) :Halen de devam etmekte olan bu süreç parçalanma ve birleşme kısmında verilen faaliyetlerin bir çatı altında toplanmasını gündeme getirmiştir. Dünya ekonomisinde yaşanan küreselleşme, liberalleşme ve buna paralel olarak firmaları zorlayan uyum çabaları, lojistik faaliyetlerin önemini artırırken günümüzdeki entegre lojistik kavramını ortaya çıkarmıştır.

LOJISTIĞİN ELEMANLARI

Lojistik sisteminin elemanları çok geniştir olmakla birlikte aşağıda sıralanan şekilde gruplamak mümkündür.

Elemanlar :- Fiziksel Dağıtım,- İlk madde ve malzeme yönetimi,- Entegre Lojistik Yönetimi,- Dağıtım Yönetimi,- Lojistik Mühendisliği,- Lojistik Yönetimi,- Pazarlama Lojistiği,- Tedarik Zinciri Yönetimi,- Satınalma Lojistiği,- Ticari Lojistik....

Gruplamak gerekirse;

- Depolama;

- Taşıma;- Stok Yönetimi;- Bilgi ve kontrol;- Ambalajlama;- Gümrükleme;- Müşteri Hizmetleri,

Şeklinde sınıflandırılabilinir...