COLA INDEKS je index kojim se vri prilagoavanje nadnica i ugovora promjena opteg nivoa cijena.

BRUTO NACIONALNI DOHODAK je Razlika dohotka od nerezidenata i dohotka plaenog nerezidentima predstavlja neto fakturisan dohodak izinostranstva. ??

EKONOMSKI RAZVOJ je dinamini proces poveanja stepena zadovoljenosti ljudskih potreba.

DEVALVACIJA je slubeno smanjenje deviznog kursa.

EKONOMSKA POLITIKA je skup mjera i aktivnosti drave sa ciljem osiguravanja realizacije opteg (javnog) interesa drutva i usmjeravanja ekonomije u tom pravcu.

TOPA OBAVEZNIH REZERVI je iznos rezervi koje su komercijalne banke dune izdvojiti na raun kod centralne banke na svaki primljeni depozit

GRANINA SKLONOST TEDNJI je omjer poveanja tednje u odnosu na svako poveanje dohotka.

LATENTNA NEZAPOSLENOST je prikrivena nezaposlenost. ?

APRECIJACIJA je rast cijene neke valute u odnosu na neku drugu valutu.

NOVAC U IREM SMISLU obuhvata transakcijski novac (M1) + tedne raune u bankama, novane surogate (depozite do 6 mjeseci).

NOVANI MULTIPLIKATOR je broj kojim treba pomnoiti promjenu potronje da bi se dobila ukupne promjena proizvodnje.?

GRANINA SKLONOST POTRONJI je omjer poveanja potronje u odnosu na svako poveanje dohotka.

TRANSFERNA PLAANJA su posebna plaanja koja drava vri kategorijama stanovnitva bez odreene protuusluge(invalidnine, socijalna pomo).

REVALVACIJA je slubeni porast deviznog kursa.

NOVAC U UEM SMISLU koristi za svakodnevne transakcije, a obuhvata kovani,papirni novac, depozite po vienju.

GRANINA SKLONOST IZVOZU je

OBRAZAC POTRONJE je makroekonomski instrument koji pokazuje kako se mijenjaju promjene u strukturi potronje sa promjenama dohotka

MAKROEKONOMSKA STABILNOST podrazumijeva uspostavljanje ambijenta za nisku inflaciju, odriv platni bilans koji podrava rast (poveanje) strukturne reforme.GALOPIRAJUA INFLACIJA je ubrzanije inflatorno kretanje. Ona podrazumijeva stopu inflacije od 20 do 200% godinje.

PRIRODNA STOPA NEZAPOSLENOSTI je Filipsova kriva u drugom roku je savreno neelastina, jer ona predstavlja prirodnu stopu nezaposlenosti koja je konzistentna sa inflacijom.

PRIRODNA STOPA NEZAPOSLENOSTI je Phillipsova kriva prirodne stope. Dugorono, postoji samo jedna stopa nezaposlenosti koja je konzistentna sa postojeom inflacijom. Takva stopa nezaposlenosti zove se prirodna stopa nezaposlenosti.

APSORPCIJA je zbir ukupne finalne potronje (C) i bruto investicija (I).

OKUNOV ZAKON je svakih 2% smanjenja realnog BDP-a u odnosu na potencijalni vodi poveanju stope nezaposlenosti od 1%. Ovaj zakon objanjava vezu izmeu realnog BDP-a, potencijalnog BDP-a i nezaposlenosti.

MARGINALNA SKLONOST UVOZU je mpm je velicina koja nam pokazuje kolika je vrijednost uvozne supstance ugraenda u poveanje domace proizvodnje za jednu novcannu jedinice.

FRIKCIONA NEZAPOSLENOST je dobrovoljna, poeljna ze ekonomiju; tekoe nastaje zbog kretanja ljudi, selidbe, promjene radnog mjesta, kolovanja a imamo i posebnu vrstu sezonska nezaposlenost

BRUTO DOMAI PROIZVOD je najobuhvatnija mjera proizvodnje. To je mjera trine vrijednosti svih dobara i usluga finalne potronje proizvedenih u jednoj zemlji u toku jedne godine. To je ukupna finalna proizvodnja u jednoj zemlji.

NETO INVESTICIJE je razlika izmedju bruto investicija i amrotizacije.

INDEKSACIJA je prilagoavanje nadnica i ugovora promjenama opteg nivoa cijena.

PERMANENTNI DOHODAK je nivo dohotka koji se dobije kada se uklone privremeni uticaji kao to su vrijeme, poslovni ciklus, neoekivani dobitak ili gubitak.

MONETARNI MULTIPLIKATOR je govori koliko se puta moze depozit multiplicirati u bankarskom sistemu M=1/R.

MAKROEKONOMIJA je je nauna disciplina koja prouava fukncionisanje ekonomija kao cjeline i istrauje ukupni nivo zaposlenosti, proizvodnje, dohotka i cijena neke drave. To je ekonomska disciplina koja prouava funkcionisanje ekonomije na nivou drave.

PARADOKS TEDNJE je povecanje stednje bez odgovarajuceg porasta investicija, tj, povecenjam stednje dolazi do smanjenja potrosnje, hodohtka i zaposlenosti. (kejns)

TEKUI RASPOLOIVI DOHODAK je dio dohotka koji nam je na raspolaganju za potronju i tednju i kljuni faktor potronje drutva

MULTIPLIKATOR je je broj kojim treba pomnoiti promjenu potronje da bi se dobila ukupne promjena proizvodnje.

OPERACIJE NA OTVORENOM TRITU su kupovina i prodaja vrijednosnih papira.

NETO DOMAI PROIZVOD je jednak razlici BDP-a i amortizacije

BRUTO DOMAA TEDNJA je SX= S - (TRr+ Yr) Sx bruto domaa tednja S bruto nacionalna tednja TRr neto transfer iz inostranstva Yr neto fakturisani dohodak iz inostranstva

DEZINFLACIJA je pad stope inflacije.

SISTEM NACIONALNIH RAUNA je skup rauna pomou kojih mjerimo ekonomsku aktivnost u jednoj nacionalnoj ekonomiji. SNA predstavlja podlogu za voenje ekonomske politike.

BDP JAZ je odstupanje realnog od potencijalnog BDP-a.

HIPERINFLACIJA je rast cijena 50% mjeseno (efektislom sistema cijena).

Objasnite faktore ekonomskog rasta prema osnovnom klasinom modelu (Adam Smith)!Prema Adamu Smithu rast je uslovljen ekonomijama ponude, rastom stanovnitva, investicija i zemlje. BDP se poveava sa poveanjem stanovnitva dok se postojea zemlja ne pojavi kao granica rasta. Sa oskudicom zemlje BDP poinje sporije rasti od stanovnitva (opadajui prinosi). Ekonomija bazirana na teoriji vrijednosti.

Navedite determinante kamatne stope!a) rizik (raste rizik, raste KS)b) rok dospijea (dui rok, via KS)c) administrativni trokovi (vii trokovi, vea KS) d) likvidnost (vii trokovi, manja KS).

Navedite osnovne dileme antiinflatorne politike!Najvee dileme oko antiinflatorne politike su zbog duine vremena potrebnog za prilagoavanje ekonomije te o izboru imeu niske stope inflacije ili niske stope nezaposlenosti. Indeksacija ekonomije je prilagoavanje nadnica i ugovora promjenama opteg nivoa cijena.

Objasnite kako nastaje i koje su posljedice oka ponude !Uzrok: vei trokovi proizvodnje, rada, roba i usluga Posljedice: poveanje trokova poslovanja, pojava stagflacije, smanjenje ponude i rast cijena.

Navedite neke od dilema u voenju ekonomske politike!

a) je li dobra ekonomska politika od koje nemaju interesa svi subjektib) raspodjela koristi od ekonomkse politikec) efekti ekonomske politike mogu imati drgaciji ucinak na kratki srednji i dugi rok, tako da ne daju rezultate na svakom planud) upitna je i dosljednost u provodjenju mjerae) nemoc ekonomske polizike - na daje rezultate na svakom planu

Objasnite kako se od BDP dobije Bruto nacionalni raspoloivi dohodak! Bdp-u dodamo dohodak on nerezidenata, a zatim od toga oduzmeno dohodak placen nerezidentima. tako dobijemo gni(bruto nacionalni dohodak), a kada na gni dodamo neto transfere iz inostranstva dobijemo gndi(bruto nacionalni raspolozivi dohodak) Navedite determinante nacionalne potronje!Tekui raspoloivi dohodak dio dohotka koji nam je na raspolaganju za potronju i tednju i kljuni faktor potronje drutvaTrajni/permanentni dohodak nivo dohotka koji se dobije kada se uklone privremeni uticaji kao to su vrijeme, poslovni ciklus, neoekivani dobitak ili gubitakBogatstvo ili imetak uticaj na potronju i na tednjuSocijalni zatita

Navedite osnovna obiljeja modela multiplikatora!a) Objanjava promjene proizvodnje u kratkom rokub) USLOV privreda sa neiskoritenim resursimac) Teorija multiplikatora Kejnsd) Objanjava kako promjene u potronji izazivajumultiplikativne efekte na proizvodnju u privredi saneiskoritenim resursima (ispod potencijalnog proizvoda)

Objasnite razliku izmeu bruto nacionalne i bruto domae tednje!Bruto nacionalna tednja (S) je razlika izmeu bruto nacionalnog raspoloivog dohotka i ukupne potronje. S = GNDI C. Koristi se i pokazatelj bruto domaa tednja, Sx = S (TRr Yr). TRr neto transfer iz inostranstva a Yr je neto fakturisani dohodak iz inostranstva.

Navedite osnovne monetarne agregate i ta ukljuuju!a) M1 ili transakcijski novac je iznos novca koje se koristi za svakodnevne transakcije (novac u uem smislu), a obuhvata kovani, papirni novac, depozite po vienju. b) M2 ili novac u irem smislu (likvidna sredstva) obuhvata transakcijski novac (M1) + tedne raune u bankama, novane surogate (depozite do 6 mjeseci).

Navedite prednosti i nedostatke automatskih stabilizatora! Prednosti sredstava za socijalno osiguranje i transfere. Tako, na primjer, imamo progresivno oporezivanje po kojem prosjena stopa oporezivanja raste automatski sa porastom dohotka, to automatski osigurava stabilnost. Te automatske promjene poreza koje se osiguravaju ovim sistemom predstavljaju dobar stabilizator za sve neoekivane promjene.Nedostaci: Svi ovi automatski stabilizatori predstavljaju prvu liniju odbrane, ali sami po sebi nisu dovoljni. Obino, oni mogu djelimino ublaiti fluktuacije u poslovnom ciklusu u ekonomiji, ali ih ne mogu definitivno otkloniti. Zato se oni kombinuju, ili se vea uloga daje elementima diskrecione fiskalne i monetarne politike.

Rast BDP-a, odnosno, ekonomski rast se moe dekomponovati na tri izvora:a) rast radne snageb) rast kapitala c) tehnoloke promjene

Objasnite dugorone efekte poveanja javnog zaduivanja! Dugorono, veliki dugovi istiskivaju akumulaciju te smanjuju ekonomski rast, te se tako gubi efikasnost.

Izloite prednosti i nedostatke diskrecionih instrumenata fiskalne politike!Prednosti: javni radovi i projekti javnog zaposljavanjaNedostaci: : veliki time lag cini ih neprikladnim za kratkorocne ciljevei cesto si izlozenipolitiziranju i suboptimalnosti

Navedite razliku izmeu tradicionalnog i sistemskog pristupa analizi konjukturnih ciklusa!a) Prema tradicionalno objanjenje ravnotee jednakoscu ekonomskih varijabli;prema sistemskom ravnoteza je najnizi oblik organizacijeb) Prema tradicionalnom ravnoteza se prilagodjava promjenama; prema sistemskom sistem prolazi kroz tacke ravnoteze, ali uvijek na visem nivou razvojac) Prema tradicionalnom postoji trenutna, kratkorocna i dugorocna ravnotteza; prema sistemskom ravnoteza nije cilj nego pretpostavka privredne stabilnosti

Objasnite teoriju optimalnog portfolio! Portfolio teorija, koja objanjava ponaanje racionalnog investitora u rasporeivanju portfolia. Cilj portfolio teorije je diverzifikacija rizika.Optimalan portofolio predstavlja kombinaciju visokorizinih(visokoprofitabilinih) i niskorizinih (niskoprofitabilnih)projekata napravljenu tako da se u sluaju realizacije rizika gubitak pokrije iz dobiti od neiskoritenih (sigurnih) projekata.

Objasnite kako budet moemo koristiti kao instrument anticikline politike!U sklopu anticikline politike, porezi i budet znaajno utiu na stanje AD.Na taj nain budet slui kao sredstvo za ostvarivanje makroekonomske ravnotee i vaan je regulator ekonomskih aktivnosti zemlje. Pomou budeta se ublaavaju ekonomske fluktuacije (konjukturni ciklusi)

Objasnite kako moemo koristiti instrumente monetarne politike u sluaju recesije! Tako sto cemo povecati ponudu novca. Doi e do smanjenja kamatne stope, doi e do rasta investicija, poveanja BDP-a, priozvodnje i zaposlenosti.

Izloite sistemski pristup analizi ravnotee konjukturnih ciklusa!To je analiza na osnovu Marksistike teorije. Uzroci krize su u sistemu reprodukcije. Veu se za kapital, jer nijedan raniji sistem proizvodnje nije poznavao krize. Sistem poiva na protivrjenostima koje izazivaju cikluse. Uzrok: proizvodnja ima drutveni karakter, sistem karakteriu stalni konflikti (vlasnici kapitala radnici). U sutini, problem je u hiperprodukciji kapitala u robnom obliku.

Navedite instrumente monetarne politike!a) operacije na otvorenom tritu (kupovina i prodaja vrijednosnih papira), b) diskontna stopa kamatna stopa c) stopa obavezne rezerve (iznos rezervi koje su komercijalne banke dune izdvojiti na raun kod centralne banke na svaki primljeni depozit).

Na koji nain se Filipsova kriva moe koristiti kao instrument antiinflatorne politike? Filipsova kriva predstavlja vezu izmeu nezaposlenosti i nivoa cijena. Korisna je za analizu kratkoronih kretanja inflacije i nezaposlenosti. Stopa inflacije je jednaka razlici stopa rasta plata i stopa rasta produktivnosti rada.

Navedite osnovne determinante investicionog troenja u jednoj ekonomiji!a) prihodi(BDP)b) troskovi(trosak kapitala-kamate, porezi)c) ocekivanja(optimizam i pesmizam)

Izloite objanjenje konjukturnih ciklusa prema Teoriji predimenzioniranosti investicija!Potronja, tednja i investicije nisu u ravnotei. Nastaje hiperprodukcija kapitalnih dobara.Ova analiza vodi depresiji i krizi.

Objasnite efekat transfernih plaanja u modelu multiplikatora!

Izloite objanjenje konjukturnih ciklusa prema Teoriji hiperprodukcije!Uzroci krize su u sistemu reprodukcije. Veu se za kapital, jer nijedan raniji sistem proizvodnje nije poznavao krize. Sistem poiva na protivrjenostima koje izazivaju cikluse. Uzrok: proizvodnja ima drutveni karakter, sistem karakteriu stalni konflikti (vlasnici kapitala radnici). U sutini, problem je u hiperprodukciji kapitala u robnom obliku.

Navedite vrste inflacije prema intenzitetu ispoljavanja!a) umjerene, b) galopirajue c) hiperinflacije

Objasnite ogranienja djelovanja diskrecionih instrumenata ekonomske politike! Porezi su cesto izlozeni politizriranju i suboptimalnosti. ?

Izloite objanjenje konjukturnih ciklusa prema J. Schumpeteru!Izvor rasta na strani ponude. Stopa rasta stanovnitva je egzogena. tednju smatra rezidualnom (konstantnom), te nevanom za rast. Pokreta rasta su promjene u ekonomskom okruenju (otkrie novih resursa i preduzetnike tehnoloke inovacije). Nema opadajuih prinosa od inovacija.

Izloite objanjenje konjukturnih ciklusa prema Teoriji neravnomjerne potronje (P.Samuelson)!Na cikluse utiu oscilacije u proizvodnji i prometuproizvodnih i potronih dobara. Potrona dobra slijede tok dohotka (kretanje ove potronje je posljedica krize). Proizvodna dobra uzrok ciklusa. Uz ovo, tehniki progres utiee na neravnomjernost potronje struktura proizvodnje u fazi ekspanzije (praena s vie tehnikog progresa) ne odgovara strukturi potronje u porastu (praene s manjetehnikog progresa)

Navedite i objasnite determinante investicija!a) prihodi(BDP)b) troskovi(trosak kapitala-kamate, porezi)c) ocekivanja(optimizam i pesmizam)

Objasnite strah od robe prema Marksovoj ekonomskoj teoriji! uzrok: nemogunost kapitala u robnom obliku da se pretvori u proizvodni kapital zbog ogranienja trita na strani tranje. To vodi ograniavanju ili smanjivanju proizvodnje to izaziva krizu. Padaju profitne stope, da bi zadrali iznos profita, vlasnici kapitala smanjuju proizvodne trokove, vre pritisak na najamnine i poveava se eksploatacija. Strah od robe smanjuje investicije. Kako se smanjuju investicije, smanjuje se ulaganje u proizvodnju i sredstva. Lanano, taj pad izaziva i smanjenje u sektoru dobara za iru potronju, te nastaje kriza. Kapital koji stoji u robama zavrava svoj prometni proces obaranjem cijene (obezvrijeivanjem). Tako se usklauju kupovni i robni fondovi.

Izloite osnovne razlike tekue i bazno ponderisanih indeksa cijena!a) ako se poveaju cijene roba i usloga koje kupuju preduzea to ce se pojaviti u BDP deflatoru, ali ne i u CPIb)BDP deflator rauna pormjene cijenadomacih roba i usluga ali ukoliko su uvozne robe i usluge dio potrossacke korpe, promjene cijena uvoznih roba i usluga ulaze u obracun CPIc) CPI sa fiksnim ponderima ne rauna sa promjenom u strukturi potronje ili kvaliteta roba i usluga. BDP deflator sa promjenjviim ponderom omoguava prilagoavanja u skladu sa promjenama BDP

Na koji nain inflacija moe uticati na makroekonomsku stabilnost u jednoj nacionalnoj ekonomiji! Visoka inflacija (>30%) omoguava ekonomski rast, umanjena inflacija (10-30%) ima negativne efekte rasta a niska inflacija (2-10%) moe biti korisna ukoliko je praena rastom plata. Kljune strukturne reforme su: liberalizacija cijena, politike promocije konkurentnosti, reforma preduzea, racionalizacija mrene soc., finansijski liberalizam, reforme valjskog sektora, budetske reforme.

Izloite osnovna obiljeja sistemskog pristupa ravnotei konjukturnih ciklusa!a) Ravnotea najnii oblik organizovanosti sistemau hijerarhijib) ravnotea nije cilj vepretpostavka privredne stabilnostic) pojam ravnotee se moraposmatrati dinamiki

Objasnite kratkorone efekte poveanja javnog zaduivanja! Kratkorono, javni dug na ekonomiju utie efektom istiskivanja: porast dravne potronje vodi rastu cijena, pa CB vodi restriktivnu politiku rasta KS destimuliui privatne investicije, iako openito investicije rastu.

Izloite objanjenje neoklasinog modela ekonomskog rasta!Neoklasini model rasta/Robert Sollow opisuje ekonomiju iji je output rezultat djelovanja 2 faktora proizvodnje: kapitala i rada. Ako koliina kapitala raste bre od stanovnitva, to otvara rast outputa po radniku, rast nadnica, smanjuje zarade od kapitala i smanjuje realne kamate. S tehnolokim promjenama se postie vei output od iste koliine inputa, te one pomiu granicu proizvodnih mogunosti. Prema neoklasiarima, tednja uslovljava investicije.