mamak İlÇe mİllİ eĞİtİm mÜdÜrlÜĞÜ temel İŞ saĞliĞi ve ... file3 fiziksel risk...

MAMAK İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

TEMEL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ

BÖLÜM 2

Şahbender KORKMAZ İlçe İSG Koordinatörü

A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

2

İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ TEKNİK KONULAR

Mamak İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü

3

Fiziksel risk etmenleri

Sıcaklık –Yüksek –Düşük Gürültü Radyasyon Basınç -Yüksek basınç -Düşük basınç Titreşim

4


Fiziksel etmenlerle çalışma yaşamında karşılaşma: 1. Üretim süreçleri ile ilişkili etmenler •Hammadde, ara ürün, atıklar •Alet, makine, sistemler Çalışan – üretim aracı etkileşimi 2. Çalışma ortamından kaynaklanan öğeler •Dış ortam (uv, sıcak, soğuk), yüksekte çalışma, yüksek/alçak basınçta çalışma 3. Çevre ile ilişkili etmenler

5


Organizmaya giriş yolları: –Solunum –Deri –Sindirim

6


Korunma yolları: •Mühendislik önlemleri – Alet, makine, sistemlerin tasarımı •Yerel ve genel havalandırma, iklimlendirme •Destek hizmetleri •Yerine koyma, yalıtım •Koşulların (süre) düzenlenmesi •Kişisel koruyucular •Ortam ve çalışan izlemi

7

Kimyasal risk etmenleri

1-KİMYASAL NEDİR? •Tabii halde bulunan, •Üretilen, •Herhangi bir işlem sırasında veya atık olarak ortaya çıkan, •Ürünün kalitesini artırmak için katkı maddesi olarak eklenen •Her türlü safsızlıkları içeren her türlü element, bileşik veya karışımlara kimyasal denir.

8


9


10


2-KİMYASAL RİSKLER Kimyasalların Sağlık ve Güvenlik Risklerini; • Yangın, • Patlama riskleri • Parlayıcı veya zehirli sıvıların, • Buharların, • Gazların • Yeni kimyasalların ortama yayılma olasılığı Oluşturmaktadır.

11


SAĞLIK ZARARLARINA NEDEN OLAN KİMYASALLAR VE VERDİKLERİ ZARARLAR

Kimyasalların sağlık açısından risk oluşturabilecekleri özellikleri aşağıda özetlenmiştir. • Genel olarak tehlikeli kimyasallar aniden tehlikeli özelliğe sahiptirler. • Bu tehlikeli özellikleri birden çok sağlık riski yaratabileceği gibi aynı zamanda güvenlik riski de ortaya çıkarabilir.

12


KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI:

Kimyasalların sağlık zararları vücuda üç yoldan girmekle meydana gelir • Solunum • Absorbsiyon (deri veya gözlerden) • Sindirim (yiyerek, içerek)

13

Elle kaldırma ve taşıma işlerinden kaynaklanabilecek İSG riskleri

• 1. YÜKLE İLGİLİ RİSK FAKTÖRLERİ

• 2. BİREYSEL RİSK FAKTÖRLERİ

14


• 1. Yükün özellikleri

• Aşağıda belirtilen özelliklere sahip yüklerin elle taşınması sırt ve bel incinmesi riski oluşturabilir; - Çok ağır veya çok büyükse, - Kaba veya kavranılması zor ise, - Dengesiz veya içindekiler yer değiştiriyorsa, - Vücuttan uzakta tutulmasını veya vücudun eğilmesini veya bükülmesini gerektiren bir konumda ise, - Özellikle bir çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve şekilde ise

1. YÜKLE İLGİLİ RİSK FAKTÖRLERİ

15


• 2. Fiziksel güç gereksinimi

• İş; - Çok yorucu ise, - Mutlaka vücudun bükülmesi ile yapılabiliyorsa, - Yükün ani hareketi ile sonuçlanıyorsa, - Vücut dengesiz bir pozisyonda iken yapılıyorsa, bedenen çalışma şekli ve harcanan güç, özellikle sırt ve bel incinmelerine neden olabilir

16


• 3. Çalışma ortamının özellikleri Çalışma ortamı aşağıdaki özelliklerde ise, özellikle sırt incinmesi riskini artırabilir; - çalışılan yer işi yapmak için yeterli genişlik ve yükseklikte değil ise, - zemin düz değilse, engeller bulunuyorsa veya düşme veya kayma tehlikesi varsa, - çalışma ortam ve şartları, işçilerin yükleri güvenli bir yükseklikte veya uygun bir vücut pozisyonunda taşımasına uygun değilse

17


• - işyeri tabanında veya çalışılan zeminlerde yüklerin indirilip kaldırılmasını gerektiren seviye farklılıkları varsa, - zemin veya üzerinde durulan yer dengesizse, - sıcaklık, nem veya havalandırma uygun değilse

18


• 4. İşin gerekleri Aşağıda belirtilen çalışma şekillerinden bir veya daha fazlasını gerektiren işler sırt ve bel incinmesi riski oluşturabilir. - özellikle vücudun belden dönmesini gerektiren aşırı sık veya aşırı uzun süreli bedensel çalışmalar, - yetersiz ara ve dinlenme süresi, - aşırı kaldırma, indirme veya taşıma mesafeleri, - işlemin gerektirdiği, işçi tarafından değiştirilemeyen çalışma temposu

19


• İşçinin; - yapılacak işi yürütmeye fiziki yapısının uygun olmaması, - uygun olmayan giysi, ayakkabı veya diğer kişisel eşyalar kullanması, - yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmaması, durumunda işçiler risk altında olabilirler

2. BİREYSEL RİSK FAKTÖRLERİ

20


• Ağır malzemeleri kaldırırken yükü bacaklarınızla kaldırdığınızdan emin olun. Bunun için bacaklarınızı yükün iki tarafına yaklaştırın (dizlerinizi kırmadan belden eğilmeyiniz! ) ve bundan sonra ağırlığı ellerinizle yakalayıp kaldırınız. Ağır yükleri başka türlü kaldırmayın

21


• - Küçük eşyaları bir kaba koyarak taşıyın. Bağlayın ve birinin üzerinden düşüp devrilmesini önleyecek şekilde istifleyin.

• - Yükü iki kişi birlikte taşıyorsanız, birlikte kaldırdığınızdan emin olun.

• - Yükü yere koyarken ayak veya el parmaklarının sıkışmasını önleyiniz.

• Ağır ve tehlikeli işlerin bir çoğunda olduğu gibi

madencilikte de elle taşıma işleri kas-iskelet sistemi hastalıklarının en önemli nedenidir. Yer altı madenleri gibi dar ve çalışma alanı kısıtlı olan yerlerde uygun taşıma ekipmanlarının kullanılması genellikle mümkün değildir

22


• Bu nedenle ekipmanlar, cihazlar ve kullanılan araçların, tek kişinin taşımasına imkân sağlayacak şekilde tasarlanması gerekmektedir. Ayrıca giriş ve geçitler olduğundan dar, malzemenin tutacak yeri olmaması, kaldırma işinin sık yapıldığı durumlarda ağırlıklar uygun şekilde azaltılmalıdır

23


• Toplumun %80'inin bel ağrısı geçirdiği, 30-60 yaşlar arasında 1000 kişi başına 1400 işgünü kaybı olduğu, her yıl bel ağrısı nedeniyle 19 milyon doktor muayenesi, 200 bin bel cerrahisi girişimi uygulandığı yapılan istatistiksel çalışmalarda ortaya çıkmıştır. 65 yaşından sonra işçilerin %50'sinde alt bel ağrısı ortaya çıkar. Ağır sanayide çalışan 1000 işçiden 200'ünde bel travması görüldüğü bilinmektedir. Üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra en büyük işgücü kaybı bel ağrısından dolayıdır.

24

Parlama, Patlama, Yangın ve Yangından Korunma

25


26


27


28


29


30


31


32


33


34


35


36


37


38


39


40


41


42


43


44


45


46


47


48


49


50


51


52


53


54

İş Ekipmanlarının Güvenli Kullanımı

55


56


57


58


59


60


61


62

Ekranlı Araçlarla Çalışma

EKİPMAN

• Monitör

• Klavye

• Çalışma Masası veya çalışma yüzeyi

• Çalışma Sandalyesi

ÇALIŞMA ORTAMI

• Gerekli Alan

• Aydınlatma

• Yansıma ve Parlama

• Gürültü

• Ortam Isısı

• Nem

• Radyasyon

BİLGİSAYAR PROGRAMLARI

EKRANLI

ARAÇLARLA

ÇALIŞMALARDA

ARANACAK

ASGARİ

GEREKLER

•Programlar işe uygun olmalı •Sistemler iş verimini arttırmalı

63


1-MONİTÖR

•Ekranda görünen karakterler kolayca seçilebilmeli, •Ekran görüntüsü stabil olmalı, görüntü titrememeli, •Parlaklık ve kontrast kolaylıkla ayarlanabilmeli, •Ekran,operatörün ihtiyacına göre kolaylıkla her yöne döndürülerek ayarlanabilir olmalı, •Ekranın ayrı bir kaide veya ayarlanabilir bir masa üzerinde kullanılması mümkün olmalı, •Kullanıcıyı rahatsız edecek yansıma parlamalar önlenmelidir.

64


65


•Klavyenin ön tarafına, operatörün bileklerini dayayabileceği özel destek konulmalı, •Klavyenin rengi mat olmalı ve ışığı yansıtmamalı, •Klavye karakterlerinin yerleri kullanımı kolaylaştıracak şekilde düzenlenmiş olmalı, •Çalışma pozisyonuna göre, tuşlar üzerindeki semboller kolaylıkla seçilebilecek, düzgün ve okunaklı olmalıdır.

2-KLAVYE-MAUSE

66


Doğru bir el-fare yerleşimi için klavye ve fare aynı yükseklikte olmalıdır.

Fare klavyenin yanında olmalıdır.

Bilek düz bir çizgide tutulmalıdır.

Yazı yazarken sadece 2 parmak kullanılmamalıdır.

67


Operatörün elleri ve kolları için klavyenin

önünde yeterli boşluk olmalı,

Klavye, operatörün el ve kollarının

yorulmaması ve rahatça çalışabilmesi için ekrandan

ayrı ve hareketli olmalı,

68


Fare kullanırken bileği sağa ya da sola doğru bükmemeye dikkat etmelidir.

El ve avuç içinin yukarı ve aşağı doğru döndürme hareketi fazla yapılmamalıdır.

69


Klavye, fare, yazı ve okuma alanı, dirsekler vücuda bitişik, eller açılmış durumda iken, dirseği masadan kaldırmadan çizilen yayın içinde olmalıdır (Kol dairesi).

70


3-ÇALIŞMA MASASI VEYA ÇALIŞMA YÜZEYİ

•Ekran, klavye, dokümanlar ve diğer ilgili malzemelerin rahat bir şekilde düzenlenebilmesine olanak sağlayacak şekilde ve yeterli büyüklükte olacak ve yüzeyi ışığı yansıtmayacak nitelikte olmalıdır. •Operatörün rahatsız edici göz ve baş hareketleri ihtiyacını en aza indirecek şekilde yerleştirilmiş ve ayarlanabilir özellikte doküman tutucu kullanılmalıdır. •Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için yeterli alan olmalıdır.

71


4-ÇALIŞMA SANDALYESİ

•Sandalye dengeli ve operatörün rahat bir pozisyonda oturabileceği ve kolaylıkla hareket edebileceği şekilde olmalıdır. •Oturma yerinin yüksekliği ayarlanabilir olmalıdır. •Sırt dayama yeri öne-arkaya ve yukarı-aşağı ayarlanabilir, sırt desteği bele uygun ve esnek olmalıdır. •İstendiğinde operatöre uygun bir ayak dayanağı sağlanmalıdır.

72


UYGUN ÇALIŞMA SANDALYELERİ

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=ergonomik+%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fma+sandalyesi&source=images&cd=&cad=rja&docid=zf2jlkOyQnhuoM&tbnid=WmkMKlpXx-rK_M:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.patakute.com/yazi/bilgisayar-karsisinda-en-saglikli-oturma-pozisyonlari&ei=XZo5UZOJKIfZPLu_gIAD&bvm=bv.43287494,d.ZWU&psig=AFQjCNFpmEwOsFfPZojIUsKtPQnQKMUITw&ust=1362815933671664

73


a) Gerekli Alan b) Aydınlatma c) Yansıma ve parlama d) Gürültü e) Isı f) Radyasyon g) Nem

ÇALIŞMA ORTAMI

74


75


İDEAL ÇALIŞMA ORTAMI KOŞULLARI TABLOSU ETMEN BİRİM MAX.LİMİT DEĞER MİN.LİMİT DEĞER KONFOR ŞARTI ÖLÇÜM

CİHAZI

GÜRÜLTÜ

desibel

db(A)

Maruziyet Sınır Değer:

LEX,8h:87 db(A)

En Yüksek Maruziyet Etkin

Değer:

LEX,8h:85db(A)

En Düşük Maruziyet

Etkin Değer:

LEX,8h 80 db(A)

Gece: 45/55

db(A)

Gündüz: 55/65

db(A)

DESİBELMETRE

TİTREŞİM

m/sn2

Bütün Vücut İçin:

Günlük maruziyet sınır değer

1,15 m/sn2

El-Kol İçin:

Günlük maruziyet sınır değer

5 m/sn2

Bütün Vücut İçin:

Günlük maruziyet etkin

değer 0,5 m/sn2

El-Kol İçin:

Günlük maruziyet sınır

değer 2, 5 m/sn2

1m/sn2

VİBROMETRE

RADYASYON milirem Tek bir kaynaktan 25 milirem Tek bir kaynaktan 15

milirem

12-15 milirem DOZİMETRE

NEM % 60% 40% 50% HİGROMETRE

ISI Kalori İşe göre değişken İşe göre değişken İşe göre değişken KALORİMETRE

SICAKLIK C0/F0 30 C° 15 C° Yazın 22-25 C°

Kışın 20-23C°

TERMOMETRE

HAVA AKIM HIZI m/sn 0,5 m/sn 0,2 m/sn 0,15 m/sn ANEMOMETRE

AYDINLATMA Lüks 1000 Lüks 20 Lüks Alana göre

değişken

LÜKSMETRE

TOZ

ppm /

(mg/lt.)

>10 mikron

5 mikron altı tozlar

insan hayatı için

tehlikelidir

Mümkün

olduğunca

tozsuz ortam

DEĞİŞİK

ALETLERLE

ÖLÇÜLÜR

76


OFİS ORTAMINDAKİ RİSK FAKTÖRLERİ

Tekrarlama; Bir iş gününde 4 saatten fazla sürekli klavye ya da bir aleti kullanmak Bedenin uygunsuz duruşu Soğukta çalışma Yangın kaynakları Ofis yönetim noksanlığı, tertip düzen eksikliği, Aşırı iş yükü Ergonomik problemler Otururken ayakların desteksiz biçimde bırakılması Günde 2 saatten fazla sırt, boyun ya da kol bileği bükülmesi, Radyasyona dayalı sağlık etkileri Genel yorgunluk, iş stresi vb.

77


• Ortalama olarak göz-ekran uzaklığı en az

kol mesafesi kadar uzaklıkta 60-70 cm.

olmalıdır.

78


Klavyede yazım işlemi dinlenme verilmeksizin 40 dakikadan

fazla olmamalıdır.

Sık sık göz kırpma işlemi yapılmalıdır.

20 dk aralarla gözler ekrandan ayırıp uzakta bir noktaya

odaklanmalı 10–15 sn. gözler kapatılıp dinlendirilmelidir.

79


Monitör Filtre Koyucu

KİŞİLERE UYGUN ;

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANINIZ

80


SAĞLIK KONTROLLERİ

Ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce, çalışanların

göz muayeneleri uzman hekim tarafından yapılmalı,

Muayene sonuçlarına göre gerekiyorsa çalışanlara

oftalmolojik testlere tabi tutulmalı,

Muayene ve test sonuçlarına göre gerekiyorsa

çalışanlara yaptıkları işe uygun araç ve gereç verilmelidir.

Çalışanların sağlık dosyaları hazırlanmalı, mevcut

rahatsızlıkları kayıt altına alınmalı,

Periyodik sağlık kontrolleri belirlenmeli ve İYH tarafından

takip edilmelidir.

81


82

Elektrik, Tehlikeleri, Riskleri ve Önlemleri

ELEKTRİK AKIMININ İNSAN ÜZERİNE ETKİSİ

Elektrik akımı ile meydana gelen kazalar, tesir bakımından üç ana gruba ayrılabilirler. 1) Elektrik akımının doğrudan doğruya sinirler, adaleler ve kalbin çalışması üzerine tesiri, 2) Elektrik akımının sebep olduğu ısınmadan kaynaklanan zararlar, mesela arkın (ani patlama) sebep olduğu yanmalar. 3) İnsan için zararlı olmayan çok küçük akımlarda, korku sebebi ile mesela düşme, çarpma vb. gibi mekanik zararlar. Bu tesirlerden en önemlisi, elektrik akımının sinirler ve adaleler üzerine direkt tesiridir.

83



DEVREYE UYGULANAN GERİLİM:

Çarpma akımı, birinci derecede devreye uygulanan gerilim değerine bağlıdır.

Her ne kadar akan akımın şiddeti, devreye uygulanan gerilime bağlı ise de, hayati tehlikeye yol açan sebep gerilim değil, insan vücudundan geçen akımdır.

Etkin değeri 50 V’un üstündeki gerilimler tehlikeli gerilimlerdir.

84



AKIMIN ETKİSİ

Elektrik akımı insan vücudu üzerinden geçtiğinde, sinir yolu ile adalelerin kasılmasına yol açar; bu, bilinen fizyolojik bir olaydır.

Arızalı bir elektrik cihazını tutan bir insan, vücudundan geçen belirli bir akım şiddetinden sonra, adalelerin kasılması sebebiyle artık bu cihazı elinden bırakamaz.

Elektrik akımının en zararlı belirtisi, kalp adaleleri üzerine olan tesirdir.

85



AKIMIN ETKİSİ

Kalbin, çarpma akımının yolu üzerinde bulunması halinde, vücudun diğer adaleleri gibi, kalp adaleleri de kasılırlar ve kalbin kumanda sistemi bozulur.

Kalp her ne kadar yine atmaya devam etse de bu artık düzenli değildir. Kalbin bu şartlar altındaki anlamsız atışlarına “ventriküler fibrilasyon” denir. Fibrilasyon halinde kalp artık normal çalışamaz ve kan pompalama görevini yapamaz.

En tehlikeli durum, akımın sol elden girip göğüsten çıkmasıdır.

86



• 1. Bölge

• Akım sadece hissedilir, ölüm tehlikesi yoktur.

• Bayanlarda 6 mA ve erkeklerde 9 mA adalelerinde kasılmaya sebep olur ve şahıs tuttuğu iletkeni artık kendiliğinden bırakamaz.

• 20 mA den büyük akımlarda nefes alma organlarında kramp başlar.

87



• 2. Bölge

• Tansiyon yükselir, teneffüs zorlaşır, kalp düzensiz çalışır.

• Kısa süreli çarpmalar, korku ve şok tesiri yapar, fakat zararlı değildir.

88



• 2. Bölge

• Kalpte sarsılma olur. Kısa süre içinde tesiri ortadan kalkarsa ve gerekirse suni teneffüs yaptırılarak, kazazede kısa zamanda normal durumuna döner

• Eğer elektrik çarpmasının süresi uzun olursa, mesela otuz saniyeden sonra hasta şuurunu kaybeder ve bundan sonra ölüm baş gösterebilir.

89



• 2. Bölge

• Eğer derhal suni teneffüs yaptırılmazsa, kalbin düzensiz çalışması sebebiyle beyin hücrelerinin temiz kanla beslenmesi mümkün olmayacağından, dört dakikadan sonra beyinde hayati merkezler felç olur:

kısmi felç, bitkisel hayat yahut kaza ölümle sonuçlanır.

• Buna beyin ölümü denir.

90



• 3. Bölge

• Tehlikeli bölgedir: Tehlikeli kalp fibrilasyonları bu bölgedeki akım değerlerinde meydana gelir.

• Akımın belirli bir süre tesir etmesi halinde kalp bundan zarar görür ve ölüm baş gösterir:

• Buna kalp ölümü denir.

91



• 3. Bölge

• Çoğu zaman bu olay reverzibl değildir: Kazazedeyi suni teneffüsle kurtarmak mümkün olamaz.

• Ancak bu bölgelerin sınırları kesin olmadığından ve akımın tesiri şahıslara göre çok büyük farklar gösterdiğinden, kazazedelere mutlaka kurtarma tedbirleri uygulanmalıdır.

92



• 3. Bölge

• İnsan vücudunun direncinin en az

1000 ohm olduğu kabul edilirse,

220 V şebeke geriliminde insan

vücudundan 220 mA gibi bir akım

geçer ki, bu da üçüncü bölgeye

isabet eder. 0,3 saniyeden daha

uzun bir süre tesir ettiği takdirde

bu akım, ölümle sonuçlanan kalp

fibrilasyonlarına yol açar.

93



• 4. Bölge

• Daha ziyade yüksek gerilim kazalarında söz konusu olur.

• İncelenen çok sayıdaki olayda gözlenmiştir ki; tehlikeli fibrilasyon üçüncü bölgede baş gösterdiği halde dördüncü bölgede buna her zaman rastlanmamıştır:

94



• 4. Bölge

• Bu çok enteresan bir sonuçtur. 6 kV luk bir yüksek gerilim tesisinde baş gösteren bir kazada insan vücudundan 6 A gibi büyük bir akım geçer: Bu değer dördüncü akım bölgesine girer. Bu akımın sebep olacağı yanma ve benzeri zararların dışında, reverzibl kalp durması sebebiyle, bu kazazedenin kurtulma şansı daha büyüktür.

95



UNUTMAYALIM!!! • Bir elektrik çarpması olayında mutlaka acil olarak kazazedeye ilk yardım uygulanmalıdır.

• Kalp ve beyin ölümünün maksimum süresi 4 dakikadır. • Elektrik çarpmalarında tesir süresinin önemi çok büyüktür. Süre uzadıkça tehlike büyür.

96



UNUTMAYALIM!!! • Vücudun elektrik şokuna dayanımı şahıstan şahısa göre büyük farklar gösterir.

• Kalp üzerinden 0,3 sn’den daha uzun süre 80 mA ve daha üstünde akım geçerse kalp adaleleri kasılarak tehlikeli fibrilasyon başlar ve olay çoğu zaman ölümle sonuçlanır.

• Kalbin normal çalışma periyodu 750 ms‘dir. 750 ms ‘den daha uzun süre tesir eden akımlar özellikle tehlikelidir.

97


ELEKTRİK ÇARPILMASI SIRASINDA YAPILACAKLAR

1-) Acilen girişten elektrik akımı kesilmeli (sigorta, şalter vs) 2-) Fiş çekilerek, acil durdurma kullanarak vs. elektrik kesilmeli 3-) Çarpılmaya maruz kalan kişi kuru zemindeyse uzun bir cisimle itilerek veya çekilerek kurtarılmalı 4-) Kişi -üstünde kuru elbiseler varsa, arkadan yaklaşılarak- elbisesinden çekilmek suretiyle elektrikten uzaklaştırılmalı 5-) Bunların hiçbiri yapılamazsa kesinlikle kendinizi tehlikeye atmayınız

98



ELEKTRİĞE ÇARPILAN KİMSEYE YAPILACAK İLK YARDIM Üzerinden elektrik akımı geçerek elektriğe çarpılan bir kimseye uygulanacak ilk yardım tedbirleri şunlardır: · Kazazedenin maruz kaldığı hatalı akım devresi derhal kesilir; bunun için mesela anahtar açılır, fiş prizden çekilir, sigorta çıkarılır. Bunlar mümkün olmazsa kazazede yalıtkan cisimler yardımı ile (kuru elbise, kuru tahta vb.) veya elbisesinden çekerek gerilim altında bulunan kısımlardan uzaklaştırılır. · Yardımcıların da hayatı tehlikeye düşmeyecek şekilde kazazede tehlike alanından uzaklaştırılır. · Suni teneffüs yaptırılır. Son yıllarda ağızdan ağıza veya ağızdan buruna nefes verme metodu tercih edilmektedir. Nefes verme olayı dakikada yaklaşık 12 defa tekrarlanır. Kalbin durması halinde suni teneffüsle birlikte ayrıca derhal dışardan kalp masajı yapılmalıdır; bunun için göğüs üzerine basılıp bırakılır. Gerekli hallerde suni teneffüs uzun zaman uygulanmalıdır. · Bu arada kazazedeyi bir hastaneye nakletmek için ambulans çağırılır; hastanın nakli esnasında da suni teneffüse devam olunur, eğer varsa oksijen verilir. · Kalp normal çalışmaya başlayıp kazazede kendiliğinden normal nefes alıp verirse, suni teneffüs başarıyla sonuçlanmış sayılır. · Yangın başlangıcı varsa, kazazede yere yatırılır ve ilkin yaygın söndürülür. · Yanık yaraları mikropsuz, temiz bezle örtülür. Yaraya pudra, yağ veya merhem sürülmez. · Kazazede derhal hastaneye kaldırılmalıdır.

99


ELEKTRİK KAZALARININ NEDENLERİ

•Elektrik bağlantılarındaki kötü temas

• Elektrik izolasyonunun bozulması

• Elektrik kısa devresinin meydana gelmesi

• Statik elektrik oluşmasının önlenmemesi

• Statik elektrik topraklaması yapılmaması

• Manyetik alan koruması yapılmaması

100



Elektrik tesisatının, cins ve hacmine göre yetkili ehliyete sahip kişilerce yapılmaması, Makina veya aletlerin çıplak metal kısımlarının

topraklanmamış ya da gerekli yalıtımın yapılmamış olması,

Topraklamanın muayene edilmemesi sonucu, topraklaması yapılmış olduğu sanılan alet veya makinaların, zaman bağlı olarak veya dış etkenler sonucu topraklamasının bozulmuş olması, Çalışanlara yeterli kişisel koruyucu, yeterli güvenlik

malzemesi verilmemesi veya çalışanların bunları kullanmamaları,

101



Çalışanların gerekli talimatları almadan veya görevleri dışında arızaya müdahale etmeleri,

Çalışanların elektrik enerjisi hakkında gerekli eğitim, bilgi ve deneyime sahip olmamaları

Çalışanların veya çalıştıranların işlerini benimsememeleri

İş disiplinine uymamak (şakalaşmak,verilen emre uymamak vs.)

Kendine aşırı güvenmek.

102



• Yetersiz veya hatalı araç gereç, makineler kullanmak.

• Yer altı kablolarının alçak gerilimde yüzeyden 60 cm aşağıda, yüksek gerilimde ise yüzeyden 1,5-2 m aşağıda döşenmemiş olması.

• Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği konularında gerekli bilgilerin verilmemesi ve bu konuda sürekli olarak uyarılmamaları

103


• Makine yakınındaki elektrik kaçağı ile madeni kısımları’nın elektriklenmesi sonucu oluşan kazalar %26

• İzolasyon hatalarından oluşan kazalar %23

• Enerji iletim hatlarıyla temas sonucunda oluşan kazalar %20

• Elektrik direkleri üzerinde veya yakınında oluşan kazalar %12

• Gerilim yakınındaki işlerde oluşan kazalar %5,5

• Patlama sonucu oluşan kazalar %5,9

• Elektrik kısa devreler sonucu yangın %7,6


104


ELEKTRİĞİN GÜVENLİ KULLANIMI

Elektrik en önemli enerji kaynaklarımızdan biridir. Aydınlatma, ısıtma, soğutma ve çok çeşitli makinaların çalıştırılması gibi yüzlerce şeyi yapmada ona bağımlıyız.

Elektrik yaptığı bütün iyi şeylere karşın tehlikeli de olabilmekte, hatta insanları öldürebilmektedir.

A.B.D.'de yapılan her yıl yarım milyondan fazla elektriksel nedenli yangın meydana gelmektedir, buna bağlı milyonlarca dolarlık mal-mülk hasarı olmaktadır ve yaklaşık 1100 kişi elektrik çarpmalarından ölmektedir.

105



Bazı insanlar 110 volt'luk elektriğin şok tehlikesi/riski yaratmadığını sanmaktadır. Bu inanış doğru değildir. 50 Volt'dan yukarısı daima risklidir.

Elektrik akımı en az dirençli yolu tercih ederek bir yerden başka bir yere akar

Eğer insan vücudu bu yolu sağlarsa, bir elektrik şokuna maruz kalınabilir.

Nemlilik ise etkiyi artırıcı bir rol oynar.

106



Elektriğin güvenli kullanımı için şu hususlara dikkat etmek gereklidir. 1-) Elektrik tesisatında TSE standartlarına uygun malzemelerin kullanılmasına özen gösterilmelidir. 2-) Atölyelerde bulunan makina ve tezgahların ayrı ayrı durdurma tertibatından başka, atölyedeki veya kısımdaki tezgahları tamamen durduracak bir ana şalter bulunmalıdır.

107



3-) Elektrik panolarının ön kısımlarında geçişi güçleştirecek malzeme bırakılmamalıdır.

4-) Kazı yapan çalışanların yer altı kablolarından korunabilmesi için kullandıkları kazıcı aletlerin saplarının mutlaka izoleli olması ve çalışırken

mutlaka izole eldiven giymeleri gerekir.

5-) Elektrik kabloları muntazaman döşenmiş olmalı, kırık fiş ve prizler onarılmalı, sigortalar kapalı dolap içerisinde bulundurulmalıdır ancak dolap kilitlenme(me)lidir

108



6-) Elektrikli teçhizatı kullanmaya başlamadan önce ellerin ve ayakların kuru olduğundan emin olunmalıdır.

Eğer nemli veya ıslak bir zeminde çalışma zorunluluğu doğarsa, bir kaçak akım rölesi kullanılmalıdır.

Ayrıca, giyilen ayakkabının yalıtkan olduğundan emin olunmalıdır veya kuru tahtalar ya da bir paspas üzerinde durulmalıdır.

109



7-) Çeşitli cihazların veya lambaların enerji kablolarının fişini prize takmadan önce bu teçhizat veya lambanın kapalı (off/0) olduğu kontrol edilmelidir.

Kabloların duy'a/prize veya el aletlerine giriş yerlerinde yıpranma olup olmadığını kontrol ederek güvenli bir şekilde bağlandığından emin olunmalıdır.

110



8-) Kullanırken kablonun korunmuş olduğundan emin olunmalıdır.

Kabloyu karşıdan karşıya geçirirken olabildiğince baş seviyesinin daha üstünden geçirilmesine dikkat edilmelidir.

111



9-) Prizlerin emniyet kapaklı olması tercih

edilmelidir.

10-) Mutlaka topraklı priz kullanılmalıdır.

11-) Buşonlu sigortalara asla tel sararak onarım yapılmamalıdır. Mümkünse otomatik sigorta kullanılmalıdır.

112



12-) Kaçak akım röleleri kullanılmalı ve enaz

ayda bir kez çalışması kontrol edilmelidir. 13-) Herhangi bir elektrikli teçhizatı onarmaya

kalkışılmamalıdır. Elektrik işi bu konuda eğitilmiş ve deneyim kazanmış elektrikçiye bırakılmalıdır.

14-) Her türlü cihazın kullanım klavuzu

mutlaka dikkatle incelenmeli ve mutlaka uygun şartlar altında kullanılmalıdır.

113



Sonuç olarak;

Elektrik kazaları ve yangınlarını önlemek hiç de zor değildir.

Elektrik hakkında bilgi edinilmeli, gerekli güvenlik önlemleri alınarak riskler kontrol altında tutulmalıdır.

114


115


116

İş Kazalarının Sebepleri ve Korunma Prensipleri

• İş Kazalarının Nedenleri

• a)Çevresel Faktörler

• b)Kişiye Bağlı Faktörler

• c)Eğitim Yetersizliği

117


“GÜVENLİK ASLA İNCİTMEZ.

İŞ KAZALARI ACI VERİR!!!”

118


İş Kazalarının Nedenleri

SGK İstatistiklerine göre İş kazalarının nedenleri genel olarak 3 grupta incelenir.

A) Tehlikeli Durumlar «Şartlar»: ( % 20 – 30 ) Arızalı makine araçlar Makinelerin düzensiz yerleştirilmesi İş yerinin tertipsiz ve düzensiz olması Yetersiz aydınlatma , ısı ve havalandırma Toz ve gürültünün fazla olması

119



B) Tehlikeli Davranışlar «Hareketler» ( % 70 – 80 )

Teknik bilgi noksanlığı

Dikkatsizlik , ihmal , beceriksizlik

Aşırı cesaret ve güven

Utanma ve fiziksel noksanlıklar Ruhsal bunalımlar

120



C) Umulmadık Olaylar ( % 1 – 2 )

Deprem,

Yıldırım,

Sel,

Su baskını vb.

121


Bu sözler sizlere tanıdık geliyor mu?

Bana bir şey olmaz!

20 senedir böyle yapıyorum, daha başıma bir şey gelmedi.

Öyle yaparsam iş yetişmez.

Bizde büyük kaza olmaz.

Baret baş ağrısı yapıyor, kulaklık mantar yapıyor, gözlük buhar yapıyor, maskeyle daralıyorum…

122


TEHLİKELİ

DEĞİLDİ

▲

KOLAYIMA GELDİ

▲

KİMSE DİKKATLİ

OL DEMEDİ

▲

GÖRMEDİM

▲

ACELEM VARDI

▲

BANA BİR ŞEY

OLMAZ

İŞ KAZASININ

MAZERETİ

OLMAZ

123


TEMEL İHTİYAÇLARIMIZI KARŞILAMAK

İMKANLARIMIZ DAHİLİNDE AİLEMİZİN, KENDİMİZİN

BEKLENTİLERİNİ KARŞILAMAK ONLARA DAHA İYİ BİR YAŞAM

SAĞLAMAK

HAYATTA KALMAK

124


YAŞLILIKTAN DOLAYI İŞ YAPABİLME GÜCÜMÜZÜ

YİTİRDİĞİMİZ ZAMAN

İŞ YAPABİLME GÜCÜMÜZÜ ETKİLEYECEK KADAR SAKATLANDIĞIMIZ

ZAMAN

125

Güvenlik ve Sağlık İşaretleri

Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden

• levha,

• renk,

• sesli ve/veya ışıklı sinyal,

• sözlü iletişim

• el–kol işareti

yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında

bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran

ya da talimat veren işaretlerdir,

126


işçiler ve/veya temsilcileri,

• işyerinde kullanılan güvenlik ve sağlık işaretleri hakkında bilgilendirilecek.

• işaretlerin anlamları ve bu işaretlerin gerektirdiği davranış biçimleri, yazılı talimat haline getirilerek işçilere ve temsilcilerine verilecek.

• işçilerin ve/veya temsilcilerinin görüşleri alınarak katılımları sağlanacaktır.

127


SABİT VE KALICI İŞARET LEVHALARI; • yasaklamalar, uyarılar ve yapılması zorunlu

işler ile acil kaçış yollarının ve ilk yardım bölümlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tanınması

• yangınla mücadele ekipmanının bulunduğu yerler, işaret levhası ve kırmızı renkle kalıcı şekilde işaretlenecektir.

• engellere çarpma veya düşme riski olan yerler, işaret levhası ve güvenlik rengi ile kalıcı şekilde belirlenecektir.

• trafik yolları güvenlik rengi ile kalıcı olarak işaretlenecektir.

128


GEÇİCİ İŞARETLER

• gerekli hallerde ve işaretlerin birlikte ve birbirinin yerine kullanılma imkanı da dikkate alınarak; tehlike sinyali vermek, insanların belli bir takım hareketleri yapması ve acil tahliyesi için ışıklı işaretler, sesli sinyaller ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.

• gerekli durumlarda, tehlikeye yol açabilecek ya da tehlikeli manevralar yapan kimseleri yönlendirmek için el işaretleri ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.

129


İŞARETLERİN BİRLİKTE VE BİRBİRİNİN YERİNE

KULLANILMASI aynı derecede etkili ise birbirinin yerine

• engel veya düşme tehlikesi olan yerlerde; işaret levhası veya güvenlik rengi • ışıklı işaret, sesli sinyal veya sözlü haberleşme • el işaretleri veya sözlü haberleşme

birlikte • ışıklı işaret ve sesli sinyal. • ışıklı işaret ve sözlü haberleşme. • el işaretleri ve sözlü haberleşme.

130


KULLANIM KOŞULLARI işaret levhaları

• özel bir tehlike olan yerlerin ve tehlikeli cisimlerin hemen yakınına,

• genel tehlike olan yerlerin girişine,

engeller dikkate alınarak, görüş seviyesine uygun yükseklik ve konumda, iyi aydınlatılmış, erişimi kolay ve görünür bir şekilde yerleştirilecektir.

• doğal ışığın zayıf olduğu yerlerde fluoresan renkler, reflektör malzeme veya yapay aydınlatma kullanılacaktır.

• işaret levhasının gösterdiği durum ortadan kalktığında, işaret levhası da kaldırılacaktır.

131


KULLANILACAK İŞARET LEVHALARI

• YASAKLAYICI İŞARETLER

TEMEL NİTELİKLER

• DAİRE BİÇİMİNDE,

• BEYAZ ZEMİN ÜZERİNE SİYAH PİKTOGRAM, KIRMIZI ÇERÇEVE VE DİYAGONAL ÇİZGİ (KIRMIZI KISIMLAR İŞARET ALANININ EN AZ % 35’İNİ KAPSAYACAKTIR)

Sigara içmek ve

ateşle yaklaşmak yasaktır


Suyla söndürmek yasaktır


içilmez


Yetkisiz kimse giremez


İş makinası giremez


UYARI İŞARETLERİ

TEMEL NİTELİKLER

• ÜÇGEN ŞEKLİNDE

• SARI ZEMİN ÜZERİNE SİYAH PİKTOGRAM, SİYAH ÇERÇEVE (SARI KISIMLAR İŞARET ALANININ EN AZ % 50’SİNİ KAPSAYACAKTIR)


Toksik madde Güvenlik ve Sağlık İşaretleri

Aşındırıcı madde


Radyoaktif madde

Asılı yük


İş makinası


Engel


Düşme tehlikesi

Biyolojik risk

Düşük sıcaklık

Zararlı veya tahriş edici madde

EMREDİCİ İŞARETLER

TEMEL NİTELİKLER

• DAİRE BİÇİMİNDE,

• MAVİ ZEMİN ÜZERİNE BEYAZ PİKTOGRAM (MAVİ KISIMLAR İŞARET ALANININ EN AZ % 50’SİNİ KAPSAYACAKTIR)


Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)

ACİL ÇIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ

TEMEL NİTELİKLER

• DİKDÖRTGEN VEYA KARE BİÇİMİNDE,

• YEŞİL ZEMİN ÜZERİNE BEYAZ PİKTOGRAM

• (YEŞİL KISIMLAR İŞARET ALANININ EN AZ % 50’SİNİ KAPSAYACAKTIR)


Acil çıkış ve kaçış yolu

Yönler (Yardımcı bilgi işareti)

İlk Yardım

Acil yardım ve ilk yardım telefonu


YANGINLA MÜCADELE İŞARETLERİ

TEMEL NİTELİKLER

• DİKDÖRTGEN VEYA KARE BİÇİMİNDE,

• KIRMIZI ZEMİN ÜZERİNE BEYAZ PİKTOGRAM (KIRMIZI KISIMLAR İŞARET ALANININ EN AZ % 50’SİNİ KAPSAYACAKTIR)


Yangın Hortumu


Yangın Merdiveni


Acil Yangın Telefonu

Yönler (Yardımcı bilgi işareti)

184

Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımı

185


186


187


188


189


190


191


192


193


194


195


196


197

Tahliye ve Kurtarma

• İç veya dış etkiler nedeniyle, güven vermeyen ortamın bir bölüm veya tamamının boşaltılarak insanların, diğer canlıların ve kritik malzemelerin daha güvenli bölgelere nakledilmesidir.

• Tehlikelerde ve yaralanmalarda tahliye; tehlikenin tespit edildiği ve canlıları etkilediği alandan, en hızlı ve güvenli bir şekilde, tehlikenin bulunmadığı ve yayılma ihtimalinin olmadığı bir yere canlıların, ekipmanın, yiyecek ve içeceklerin nakledilmesidir.

198

Tahliye ve Kurtarma

TAHLİYE

Amaç:

• İnsanları, canlıları ve eşyaları korumak, yaşamı sürdürmek ve güvenliği sağlamaktır.

• Kararı en üst amir verir, çünkü hukuki sorumluluğu vardır.

• Tahliyeyi; arama ve kurtarma personeli, itfaiye personeli, kolluk güçleri, sağlık personeli ve gönüllüler gerçekleştirir.

199

Tahliye ve Kurtarma

TAHLİYE ÇEŞİTLERİ

• Kısmi Tahliye (binanın veya bölgenin bir kısmı, mahalle, köy, kasaba, ilçe, şehir)

• Genel Tahliye (şehir, ülke, kıta?)

200

Tahliye ve Kurtarma

TAHLİYENİN EVRELERİ

1) Haber alma ve bilgi toplama, 2) Operasyon planlama (personel, ekipman-lojistik vb), 3) Tahliye Triajı (en doğru planlama), 4) Birincil Tahliye/Kritik olanların tahliyesi, 5) İkincil tahliye/Kritik olmayanların tahliyesi, 6) Yeniden yapılanma ve normale dönüş

201

Tahliye ve Kurtarma

GENEL KURALLAR • Muhtemel riskler analiz edilmeli, belirlenmelidir, • Riskin önlenmesiyle ilgili çalışmalara ağırlık verilmelidir, • Tahliye planı çerçevesinde alternatifler belirlenmelidir, • Sıcak alandan en kısa zamanda en fazla insanı uzaklaştırma birincil

prensip olmalıdır, • En kolay ve kestirme yol tercih edilmelidir, • Güvenlik ihmal edilmemelidir, • Yönlendirici işaretlemeler yapılmalıdır, • Tahliye rüzgara karşı olmalıdır. Meyilli arazide ise alçaktan yükseğe doğru

yapılmalıdır, • Tek bir tahliye koridoru oluşturulmalıdır ve mümkün mertebe sıcak ve

ılık alandan soğuk alana kaçışlar engellenmelidir, • Minimum araç ve personel kapasitesiyle maksimum insan, canlı ve

ekipman tahliye edilmeye çalışılmalıdır, • Bina ve arazi / alan tahliyeleri için 3 boyutlu eş zamanlı tahliye

otomasyon sistemlerinden yararlanılabilir.

202

Tahliye ve Kurtarma

203

Tahliye ve Kurtarma

TAHLİYE KARARI

• Uzun zaman alır, • Ciddi insan kaynağına ihtiyaç vardır, • Yaşanan alan / bölüm kullanım dışı kalır, • Öncelikler değişir, • Yaralanma riski yüksektir, • Ek yük getirir ve sistem yetersiz kalabilir.

204

Tahliye ve Kurtarma

GERÇEK BİR TEHLİKE VAR MI?

TEHLİKE KAÇINILMAZ MI? HAYIR

KONTROL EDİLEMEYECEK

BİR PANİK SÖZKONUSU MU?

EVET

HAYIR

ACİL TAHLİYE

BEKLE

NORMALE DÖN

KONTROLLÜ BİR TAHLİYE

GEREKİYOR MU?

KONTROLLÜ TAHLİYE

EVET

EVET

HAYIR

205

Tahliye ve Kurtarma

Tahliye Sıralaması; – Yürüyebilen hastalar (T 0): Sıra halinde bir öncü ve bir artçı

personelle acilen hızlı bir şekilde sıcak alandan dışarı çıkarılırlar,

– Yürüyemeyen hastalar (T1 ve T2): Tehlikeye en yakın olanlar en önce tahliye edilirler,

– Tehlike lokalize edilemiyorsa en uygun personel/hasta oranına göre tahliye tercih edilir,

– “T 3” hastalar EN SON tahliye edilmelidir,

– Önemli iki kriter, mümkün olduğunca çok hasta kurtarmak ve personelin yaralanma riskini mümkün olduğunca en aza indirmek (operasyon ve iş güvenliği).

T 3 Tahliye için 3 yada daha fazla personel gerekli

206

Tahliye ve Kurtarma

GENEL TAHLİYE SIRALAMASI

1) T0,

2) T1,

3) T2 - Taşınması için sedye vb. ekipmana ihtiyaç hissedenler,

4) T - 3 Yaşama şansı olan hastalar – yaralılar,

5) Hayvanlar,

6) Kritik ekipmanlar,

7) Yiyecek-içecekler…

207

Tahliye ve Kurtarma

GÖREV KARTI ÖRNEĞİ

Görev Yeri

Tahliye Anındaki Görevleri; 1.Öncelikli yapacakları:……… 2.Öncelikli yapacakları: ……..

Sorumlu olduğu, emir aldığı ve rapor vereceği kişi: Yatan Hasta Ünitesi Sorumlusu

Telsizi varsa

kodu ?

Acil Durumda ulaşacağı kişi ve iletişim Numaraları: ……………………………………………………………………

FOTOĞRAF

………… …………Kurumu/Kuruluşu

Kimlik Bilgileri

Adı: …………… Soyadı: ………. Mesleği: ……… İşi: Tahliye Sorumlusu Birimi: Tahliye Amiri: ……...Ünitesi Sorumlusu

208

SABIRLA DİNLEDİĞİNİZ İÇİN

TEŞEKKÜRLER Şahbender KORKMAZ

[email protected]

MART 2019

mamak İlÇe mİllİ eĞİtİm mÜdÜrlÜĞÜ temel İŞ saĞliĞi ve ... file3 fiziksel risk...

Documents