mechanizmy wspÓŁpracy finansowej jednostek … · publicznej z organizacjami pozarządowymi jako...

POŻYCZKIPORĘCZENIA I GWARANCJE MAŁE GRANTY

INICJATYWA LOKALNA REGRANTING

DOTACJA INWESTYCYJNA

BUDŻET OBYWATELSKI




BUDŻET OBYWATELSKI

PRZEWODNIK

MECHANIZMY WSPÓŁPRACY FINANSOWEJ JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI

Materiał powstał w ramach projektu „Wzmocnienie mechanizmów współpracy finansowej administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi jako realizatorami zadań publicznych” (MWF), współfinanso-wanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.www.mechanizmywspolpracy.pl

Opracowanie: Karolina Krawczyk

Opisy praktycznych zastosowań mechanizmów współpracy zaczerpnięto z raportów z analizy istniejących dobrych praktyk w zakresie współpracy finansowej między JST i NGO, autorstwa: Ewy Biskup, Marcina Józika, Piotra Fuchsa.

Wydawca:Uniwersytet Ekonomiczny w KrakowieMałopolska Szkoła Administracji Publicznejul. Rakowicka 16, 31-510 Krakówtel.: +48 12 293 75 60, tel./faks: +48 12 293 75 59www.msap.uek.krakow.pl

© Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w KrakowieKraków, 2015

Opracowanie odzwierciedla wyłącznie poglądy Autorów. Lider i Partnerzy projektu nie ponoszą odpo-wiedzialności za sposób wykorzystania informacji zawartych w opracowaniu.

Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie.

Nakład: 6500 egzemplarzy

Projekt graficzny i skład:Centralne Biuro Projektowewww.cbprojektowe.pl

Druk:Drukarnia Kolejowa Kraków Sp. z o.o.

ISBN: 978-83-89410-13-3

Struktura opracowania

3 Onijużto robiąi to dobrzeprezentacja interaktywnej mapy praktyk zastosowania wskazanych instrumentów współpracy polskich JST z NGO

5 Współpracaniejednomaimięsłowniczek finansowych instrumentów współpracy JST z NGO analizowanych i wdrażanych w projekcie MWF

9 Dyfuzjawzorówmiędzysektorowejwspółpracyfinansowejprzybliżenie istoty wybranych mechanizmów kooperacji JST z NGO, z ilustracją – naszym zdaniem udanych – przykładów ich zastosowania w wytypowanych polskich gminach lub powiatach

9 Pożyczki

17 Poręczenia i gwarancje

23 Małe granty

30 Inicjatywa lokalna

38 Regranting

46 Dotacja inwestycyjna

50 Budżet obywatelski

57 Zamiastzakończeniarekomendacje i postulaty w oparciu o wyniki projektu MWF

59 O projekcieinformacje o projekcie i partnerach projektu

NASZ CEL:

przybliżenie

istotyi praktyki

zastosowania

mechanizmów

umożliwiających

JST wsparcie

finansowe

realizacjizadań

publicznychprzy

angażowaniu NGO

2

SŁOWOO ODBIO

RCACH

Słowoo odbiorcach

Odbiorcyopracowania:• przedstawiciele organów wykonawczych i stanowiących samorządów gminnych

i powiatowych, pracownicy urzędów gmin, starostw, pełnomocnicy, doradcy

odpowiedzialni za współpracę z podmiotami III sektora zainteresowani po-

szerzeniem wiedzy o wskazanych instrumentach i poznaniem praktycznych

przykładów finansowej współpracy JST z NGO;

• społecznicy, reprezentanci władz organizacji pozarządowych, pracownicy

podmiotów III sektora poszukujący form wspólnej realizacji zadań publicznych

lub narzędzi ułatwiających ich wykonanie;

• czytelnicy, dla których tematyka współpracy międzysektorowej jest intere-

sująca i przyszłościowa.

Założenia i objętość preZentowanej publikacji skutkują hasłową ilu-stracją porusZanych treści. po pełne informacje warto sięgnąć do po-Zostałych opracowań prZygotowanych w projekcie mwfg, dostępnych na stronie www.mechaniZmywspolpracy.pl, np.:

• T. Schimanek, Materiały szkoleniowe, FRDL, Warszawa 2014;

• T. Schimanek, Wzory dokumentów, FRDL, Warszawa 2014;

• M. Makowska, T. Schimanek, Doświadczenia i wnioski z wdrażania mechanizmów

współpracy finansowej samorządów terytorialnych i organizacji pozarządowych,

FRDL, Warszawa 2015;

• M. Możdżeń, T. Schimanek, Mechanizmy współpracy finansowej JST z NGO –

doświadczenia z wdrożeń, MSAP UEK, Kraków 2015;

• Rekomendacje Ministra Pracy i Polityki Społecznej w zakresie współpracy administracji

publicznej i organizacji pozarządowych z wykorzystaniem instrumentów finansowych;

• S. Mazur, A. Pacut, M. Pokora (red.), Wdrażanie mechanizmów współpracy finan-

sowej jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi, MSAP

UEK, Kraków 2015;

• S. Mazur, A. Pacut (red.), System finansowania organizacji pozarządowych w Polsce,

MSAP UEK, Kraków 2015.

g Skrót MWF nie jest oficjalnym akroni

mem projektu „Wzmocnienie mecha-

nizmów współpracy finansowej administracji

publicznej z organizacjami pozarządowymi jako

realizatorami zadań publicznych”, ale będzie

używany w niniejszej publikacji dla łatwiejszej

identyfikacji projektu.

3

ONIJU

ŻTO ROBIĄI TO DOBRZE

Onijużto robiąi to dobrze

prezentacja interaktywnej mapy praktyk zastosowania wskazanych instrumentów współpracy polskich JST z NGO

Na prezentowanej mapie Polski przedstawiono zebrane w projekcie praktyki sto-

sowania mecha nizmów współpracy finansowej JST z NGO. Krótką charakterystykę

ponad 270 gmin i powiatów stosujących z powodzeniem formy kooperacji zdefinio-

wane m.in. w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacieg, wraz

z poziomem wydatków na poszczególne instrumenty znajdą Państwo na stronie

internetowej: www.mechanizmywspolpracy.pl, w zakładce Mapa współpracy.

Dodatkowe opcje interaktywnej mapy:

• filtry ułatwiające selekcję informacji np. wg kryterium wielkości JST, rodzaju

gminy, wybranego instrumentu współpracy lub poziomu nakładów z budżetu

samorządu terytorialnego na współpracę z trzecim sektorem;

• możliwość dodania informacji o swojej JST, ze wskazaniem wykorzystywanych

instrumentów.

Doświadczenia opisanych w niniejszej publikacji 6 wybranych jednostek samorządu

terytorialnego ilustrują praktyczne aspekty realizacji współpracy w oparciu o wy-

brane instrumenty.g

g W dalszej części opracowania używany

będzie skrót ustawa o d.p.p.w.

g Przykłady istniejących praktyk współpra-

cy finansowej wyłoniono m.in. w oparciu

o wyniki badań ankietowych, analizę danych

zastanych, wywiady telefoniczne. Do case study

wytypowano jednostki samorządu lokalnego

z uwzględnieniem następujących kryteriów:

a) doświadczenie (tzn. jak długo stosowana jest

dana forma i jak często);

b) użyteczność (jakie opinie na jej temat wyrażali

przedstawiciele obu stron);

c) reprezentatywność (charakterystyka każdego

z wdrażanych w projekcie MWF instrumentów).

Pełne raporty z analizy istniejących dobrych

praktyk w zakresie współpracy finanso-

wej pomiędzy JST i NGO dla 15 samorzą-

dów terytorialnych dostępne są na stronie

www.mechanizmywspolpracy.pl.

4

ONIJU


ONIJU


Powiat wągrowiecki od 2011 r.,

str. 28

MAŁE GRANTY

Miasto Olsztynod 2013 r.,

str. 54

BUDŻET OBYWATELSKI

Gmina Morawica od 2011 r.,

str. 36

INICJATYWA LOKALNA

REGRANTING

Gmina wiejska Biłgorajod 2010 r.,

str. 44

POŻYCZKI

Miasto Cieszyn od 2007 r.,

str. 15

PORĘCZENIA I GWARANCJE

Gmina Popielówod 2011 r.,

str. 21

MAPAWSPÓŁPRACYJSTZ NGODOSTĘPNANA STRONIEINTERNETOWEJ: www.mechanizmywspolpracy.pl

5

WSPÓŁPRACANIEJEDNOM

AIMIĘ

Współpracaniejednomaimię

słowniczekfinansowychinstrumentówwspółpracyJSTz NGOanalizowanychi wdrażanychw projekcieMWFf

Pożyczka– zwrotna forma finasowania z budżetu JST dla podmiotów trzeciego

sektora realizujących przedsięwzięcia ze sfery zadań publicznych. W odróżnieniu

do komercyjnych pożyczek cechuje się ona niskim oprocentowaniem (zwykle

niewiele wyższym od stopy inflacji) lub jest nieoprocentowana. Najczęściej jest

wykorzystywana dla zapewnienia płynności finansowej, gdy dana organizacja po-

zarządowa realizuje projekt finansowany np. na zasadzie refundacji (tzw. pożyczka

o charakterze pomostowym).

Popularnośćinstrumentu: w 2013 r. organy jednostek samorządu terytorialnego zade-

klarowały udzielenie 125 pożyczek [Sprawozdanie, 2014]

Poręczenie– mechanizm ułatwiający i umożliwiający NGO dostęp do komercyjnych

środków pożyczkowych. Jednostka samorządu terytorialnego – na wniosek orga-

nizacji pozarządowej – może ustanowić dodatkowe zabezpieczenia na wypadek

opóźnień podmiotu społecznego w spłacie innego zobowiązania. Administracja

publiczna przejmuje ryzyko związane z niewypłacalnością organizacji pozarządowej,

by ułatwić jej pozyskiwanie z innych źródeł kapitału na realizację przedsięwzięć ze

sfery publicznej.


klarowały udzielenie 10018 poręczeń [Sprawozdanie, 2014]

f Na podstawie: S. Mazur, A. Pacut, M. Po-

kora (red.), Wdrażanie mechanizmów

współpracy finansowej jednostek samorządu tery-

torialnego z organizacjami pozarządowymi, MSAP

UEK, Kraków 2015.

POŻYCZKI


6


AIMIĘ

Gwarancja – narzędzie bardzo zbliżone do poręczenia. Niesie jednak jeszcze większe

ryzyko dla gwaranta (JST), gdyż nie jest on jedynie pomocniczym dłużnikiem – jego

zobowiązanie ma charakter samodzielny i nieakcesoryjny. Przykładowo gminie

lub powiatowi będzie znacznie trudniej uchylić się od zrealizowania gwarantowanego

świadczenia, na wypadek niewypłacalności organizacji pozarządowej.


klarowały udzielenie jedynie 17 gwarancji [Sprawozdanie, 2014]

Trybmałychzleceń – uproszczony model zlecenia realizacji zadań publicznych

organizacji pozarządowej, znany także pod nazwą małegranty/dotacje lub tryb

uproszczony,pozakonkursowy. Inicjatorem współpracy są organizacje pozarzą-

dowe, a JST nie ogłasza na to zadanie otwartego konkursu ofert. W tej procedurze

możliwe jest jednorazowe przekazanie wsparcia do 10 tys. zł na zadanie, którego

realizacja nie będzie trwała dłużej niż 90 dni, maksymalnie 20 tys. zł dla danej NGO

w roku. Małe zlecenia wiążą się także z szybkim działaniem administracji, która

upublicznia wpływające do niej oferty w ciągu 7 dni na okres 1 tygodnia, po czym

organ wykonawczy niezwłocznie podejmuje decyzję o przyznaniu lub odmowie

przyznania środków.

Popularnośćinstrumentu: w 2013 r. do organów JST wpłynęło 6 948 ofert, na podstawie

których zawarto 4875 umów na realizację zadania w tej formie [Sprawozdanie, 2014]

Inicjatywalokalna– polega na przekazaniu mieszkańcom danej jednostki samorządu

terytorialnego (których reprezentantem może być organizacja pozarządowa) upraw-

nień do zgłaszania postulatów dotyczących wykonania zadań publicznych oraz ich

realizacji wspólnie z jednostką samorządu terytorialnego. Forma aktywizowania

społeczności lokalnej, która – szukając lepszego zaspokojenia własnych potrzeb

– inicjuje realizację konkretnego zadania publicznego. Wyznacznikiem inicjatywy

lokalnej jest ponadto zaangażowanie i współodpowiedzialność mieszkańców za

podejmowane działania (w formie np. pracy społecznej lub wkładu rzeczowego).

Popularnośćinstrumentu: w 2013 r. tylko 114 samorządów zadeklarowało działanie

w formule inicjatywy lokalnej, podpisano 501 umów na jej realizację [Sprawozdanie, 2014]


MAŁE GRANTY

INICJATYWA LOKALNA

7


AIMIĘ

Regranting– forma współpracy finansowej JST z NGO nieposiadająca prawnej

definicji i polskiego odpowiednika dla angielskiej nazwy. Organizacja pozarządowa

(tzw. operator), która wygrała otwarty konkurs ofert i realizuje zadanie publiczne

na zlecenie JST (za wiedzą i zgodą władz JST) przekazuje – w formie grantu – wybra-

nym podmiotom (tzw. realizatorom) część otrzymanej dotacji na wykonanie zadania

publicznego (tzw. projektu). Wybierając realizatorów operator „dużego grantu” ma

obowiązek zapewnienia uczciwej konkurencji i jawności. Odpowiedzialność przed

organem administracji publicznej za prawidłową realizację zadania publicznego

ponosi operator, tj. podmiot, któremu ten organ zlecił zadanie, nie zaś organizacje,

którym operator przekazał środki w ramach regrantingu.

Popularnośćinstrumentu: w 2013 r. 225 jednostek samorządu terytorialnego (różnych

szczebli) zadeklarowało stosowanie regrantingu [Sprawozdanie, 2014]

Dotacja inwestycyjna – podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych

i niedziałające w celu osiągnięcia zysku mogą otrzymywać z budżetu jednostki

samorządu terytorialnego dotacje celowe na cele publiczne, związane z realizacją

zadań tej jednostki, a także na dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją

tych zadań. Wobec braku definicji legalnej pojęcia „celu publicznego”, w literaturze

przedmiotu przyjmuje się, iż realizację celów publicznych należy łączyć z działania-

mi mającymi na celu zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej.

Wyklucza to możliwość udzielenia dotacji inwestycyjnej w związku z realizacją

interesów jednostkowych. Do jej udzielenia zastosowanie mają tryby określone

w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, zarówno otwarty

konkurs ofert, jak i tryb pozakonkursowy (małe granty).

Popularnośćinstrumentu: w 2013 r. jedynie 126 jednostek samorządu terytorialnego

zadeklarowało wykorzystanie tej formy wsparcia organizacji pozarządowych [Sprawoz-

danie, 2014]

Budżetobywatelski(partycypacyjny) – stanowi narzędzie włączające mieszkańców

w proces decyzyjny dotyczący budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego.

To obywatele decydują o sposobie wydatkowania części środków publicznych. Ele-

mentem budżetu partycypacyjnego jest prowadzenie konsultacji z mieszkańcami,

które mają na celu efektywne wydatkowanie środków publicznych uwzględniające

rzeczywiste potrzeby danej społeczności. Nie jest to mechanizm zdefiniowany

ustawowo, co z jednej strony pozwala na szerokie, elastyczne działania samorzą-

REGRANTING


BUDŻET OBYWATELSKI

8


AIMIĘ

dów, z drugiej powoduje jednak, że w praktyce stosowane są bardzo różne warianty

budżetu partycypacyjnego, a wprowadzone procedury nie dają wnioskodawcom

gwarancji realizacji zgłoszonych przez nich i wybranych w procedurze działań.

Popularnośćinstrumentu: w 2013 r. 115 samorządów zadeklarowało stosowanie

budżetu obywatelskiego [Sprawozdanie, 2014]

W publikacjiwykorzystanonastępująceaktyprawne:

• Ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wo-

lontariacie (Dz.U. 2003, Nr 96, poz. 873 z późn. zm.), z uwzględnieniem

zmian wprowadzonych ustawą z 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy

o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o fun-

dacjach (Dz.U. 2015, poz. 1339)

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia

2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących

realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania

tego zadania (Dz.U. 2011, Nr 6, poz. 25)

• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964, Nr 16, poz.

93 z późn. zm.)

• Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. 2015,

poz. 1515 z późn. zm.)

• Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. 2015,


• Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa

(t.j. Dz.U. 2015, poz. 1392 z późn. zm.)

• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. 2009, Nr 157,


f Wykorzystane w słowniczku dane liczbo-

we dotyczące zastosowania wskazanych

instrumentów w 2013 r. pochodzą z publikacji:

Sprawozdanie z funkcjonowania ustawy o działal-

ności pożytku publicznego i o wolontariacie za lata

2012 i 2013 wraz z aneksem, Departament Po-

żytku Publicznego, Ministerstwo Pracy i Polityki

Społecznej, Warszawa 2014.

9

DYFUZJA

WZORÓWM

IĘDZYSEKTOROWEJWSPÓŁPRACY FIN

ANSOWEJ

Dyfuzjawzorówmiędzysektorowejwspółpracy finansowej

W tej części opracowania prezentowane są instrumenty współpracy finansowej

JST z NGO stanowiące przedmiot zainteresowania w projekcie MWF: pożyczki,

poręczeniai gwarancje,małegranty,inicjatywalokalna,regranting,dotacjain-

westycyjna,budżetobywatelski. Charakterystyka tych mechanizmów obejmuje:

podstawę prawną, odbiorców i potrzeby, na które odpowiada dany instrument.

Przywoływane są także opisy udanych przykładów ich zastosowania w polskich

gminach lub powiatach, ze wskazaniem kontekstu i specyfiki przyjętych rozwiązań.

Popożyczkędo urzędugminylub starostwa

co skłania jednostki samorZądu terytorialnego do odgrywania roli pożycZkodawców? cZy pożycZki Z budżetu jst powinny być oprocento-wane lub cZy jst Zaleca się pobieranie prowiZji? w jakich sytuacjach prZedstawiciele sektora poZarZądowego mogą Zwrócić się do władZ gminy/powiatu o udZielenie Zwrotnego wsparcia finansowego?

Podstawaprawna:

• ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;

• Kodeks cywilny;

• samorządowe ustawy ustrojowe (ustawa o samorządzie gminnym, ustawa o sa-

morządzie powiatowym, ustawa o samorządzie województwa);

• ustawa o finansach publicznych.

POŻYCZKI

10

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Odbiorcy:

Organizacje pozarządowe oraz podmioty zrównane z nimi w prawach, wymienione

w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (kościelne

osoby prawne, stowarzyszenia JST, spółdzielnie socjalne, spółki non-profit). Pożyczki

udzielane są na realizację przez te podmioty działań mieszczących się w sferze zadań

publicznych, wymienionych enumeratywnie w przywoływanej ustawie.

Potrzebylub deficyty,na któreodpowiadainstrument:

Jednostki samorządu terytorialnego wprowadzają mechanizm pożyczek w od-

powiedzi na sygnały płynące od przedstawicieli organizacji pozarządowych, bo-

rykających się np. z brakiem wystarczających środków finansowych na pokrycie

bieżących wydatków związanych z realizacją zadań w sferze pożytku publicznego,

czy sygnalizujące problem z utrzymaniem płynności finansowej w trakcie realizacji

projektów finansowanych na zasadzie refundacji. Wnioski o udzielenie pożyczki

z budżetu JST mogą pojawić się także w trakcie aplikowania przez NGO o środki

w otwartych konkursach organizowanych przez podmioty trzecie, jako dostępny

i tańszy niż oferta instytucji komercyjnych, sposób na pokrycie wkładu własnego

wymaganego przez grantodawcę (pod warunkiem uzyskiwania przez NGO środków

z innych źródeł, z których można zwrócić pożyczkę z JST).

Pożyczki z JST stanowią:

• alternatywę dla oferty instytucji komercyjnych dedykowanej podmiotom

III sektora, ze względu na bardziej liberalne wymagania wobec kandydatów

na pożyczkobiorców oraz – co do zasady – generujące dla pożyczkobiorcy

niższe koszty;

• wypełnienie okresowych deficytów środków pieniężnych w budżetach NGO,

niezbędnych do pokrycia kosztów realizacji przedsięwzięć publicznych rozli-

czanych na zasadach refundacji;

Niektóre JST starają się zawęzić grono potencjalnych pożyczkobiorców

jedynie do tych podmiotów, które posiadają siedzibę na terenie tej jednostki

lub działają dłużej niż 1 rok. Inne samorządy uzależniają udzielenie wsparcia

w postaci pożyczek wyłącznie dla przedsięwzięć realizowanych na obszarze

i dla mieszkańców danej wspólnoty. Czy te samorządy postępują słusznie? f

f Zobacz więcej w: S. Mazur, A. Pacut,

M. Pokora (red.), Wdrażanie mechanizmów



UEK, Kraków 2015.

11

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

• istotny element w montażu finansowym, gdy zadanie ze sfery pożytku publicz-

nego realizowane jest z wykorzystaniem nakładów z różnych źródeł;

• bodziec wzmacniający potencjał lokalnych organizacji pozarządowych, które

dzięki pożyczkom mają szansę na realizację przedsięwzięć publicznych wpi-

sujących się w ich misję i cele;

• czynnik budujący atmosferę zrozumienia przez władze JST dla potrzeb

podmiotów społecznych, co sprzyja przyszłej współpracy na wielu polach.

Przykładowerodzajepożyczekudzielanychz budżetuJST,wyodrębnionezewzględuna ichcel:

Pożyczki

„pomostowe”

dla organizacji wykonujących równocześnie kilka

projektów, na pokrycie bieżących kosztów realiza-

cji zleconego zadania, w okresie między projektami

lub ich etapami, w przypadku korzystania z finan-

sowania zewnętrznego udzielanego na zasadach

refundacji

Pożyczki

„na pokrycie

wkładu

własnego”

deklaracja władz JST o udzieleniu pożyczki umoż-

liwia NGOg, dzięki pokryciu wkładu własnego,

udział w konkursach organizowanych przez pod-

mioty trzecie

g Z tego rodzaju pożyczek mogą skorzystać

np. organizacje prowadzące działalność

gospodarczą bądź posiadające status organizacji

pożytku publicznego, ponieważ mają możliwość

pozyskania środków finansowych na spłatę po-

życzki.

12

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Odpomysłudo realizacji czyliinstytucjonalizacjapożyczekf z wykorzystaniemwzorcaminimalnego:g

I. Uchwała organu stanowiącego JST określająca i zabezpieczająca w budżecie JST maksymalną kwotę pożyczek udzielanych przez organ wykonawczy JST (obligatoryjnie wymagana).

II. Opracowanie – w formie zarządzenia organu wykonawczego – regulaminu udzielania pożyczek dla NGOg, określającego: odbiorców, cele pożyczki, zasady udzielania, koszty tj. oprocentowanie, wymagane zabezpieczenia udzielonej pożyczki, warunki monitorowania pożyczki itp.). Przygotowanie w formie załączników do ww. regulaminu wzorów dokumentów (np. wzór wniosku o pożyczkę z wykazem załączników, szablon umowy, wzór np. deklaracji wekslowej i weksla in blanco) i ich opublikowanie na stronach internetowych JST. Informowanie NGO o możliwości pozyskania środków z pożyczek np. na wsparcie pomostowe.

III. Złożenie przez NGO wniosku o udzielenie pożyczki (wraz z załącznikami w formie np. potwierdzenia uzyskania dofinansowania z innego źródła).

IV. Do organu wykonawczego JST należy ostateczna decyzja odnośnie przyznania pożyczki lub odrzucenia wniosku. Udzielenie pożyczki wymaga zawarcia przez organ wykonawczy JST umowy z NGOg, wraz przyjęciem zabezpieczeń (np. w formie weksla in blanco i deklaracji wekslowej), przy kontrasygnacie skarbnika JST.

V. Realizacja przez NGO zadania wskazanego we wniosku o pożyczkę. Monitorowanie przez JST wykorzystania środków zgodnie z warunkami umowy.

VI. Spłata pożyczki wraz z ewentualnymi odsetkami przez pożyczkobiorcę (w terminie określonym umową, nie później niż do końca danego roku budżetowego).

VII. Zwrot weksla in blanco dłużnikowi oraz odstąpienie przez JST od wykorzystania pozostałych zabezpieczeń.

f Więcej na ten temat w: S. Mazur, A. Pacut,




UEK, Kraków 2015.

g Wzorzec minimalny to zestaw elemen-

tów niezbędnych do wdrożenia danego

instrumentu rekomendowany w projekcie MWF.

g Przykładowe dokumenty np.: zarządzenie

wprowadzające regulamin, treść regula-

minu znajdują się w publikacji: T. Schimanek, Wzory

dokumentów, FRDL, Warszawa 2014.

g Zgodnie z Kodeksem cywilnym, umowa

pożyczki powinna mieć formę pisemną,

jeśli jej kwota przewyższa 500 zł.

13

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Pożyczkiw projekcieMWFwdrażanebyływ oparciuo powyższekrokiw następującychJST:

UG Dobra, UM Iława, UM Kościerzyna, UG Mogilany, UG Rajcza, UM Słupsk,

UM Stary Sącz, UMiG Witnica.

Pożyczki w praktyce – miasto Cieszynf

• Jednostka: gmina miejska Cieszyn

• Powiat: cieszyński, województwo: śląskie

• Liczbaludności: 35 918 osób

• Wydatkina współpracęz sektorempozarządowymw 2013 r.:1 765 821,56 zł

• www: www.um.cieszyn.pl

• ZakładkaNGO: www.um.cieszyn.pl/organizacje-pozarzadowe,43.html

• Liczbazastosowanychinstrumentówwspółpracyw 2013 r.: 4

Zastosowaniepożyczekw mieścieCieszyn:

Rok LiczbapożyczekdlaNGO Kwotaudzielonychpożyczek

2011 8

udzielono łącznie pożyczek na kwotę 2 759 206,00 zł

2012 13

2013 8

Charakterystykarozwiązania:

Instrument w postaci pożyczek został wdrożony w gminie Cieszyn w roku 2007,

w odpowiedzi na problemy organizacji pozarządowych z realizacją projektów

finansowanych ze środków zewnętrznych (środków unijnych). Jedna z organizacji

pozarządowych realizowała projekt dofinansowywany ze środków UE przy zasto-

sowaniu zasady refundacji środków. Projekt dotyczył organizacji festiwalu, aby

mógł dojść do skutku, wymagał wykorzystania środków bieżących. W związku

z tym organizacja zwróciła się do Burmistrza o wsparcie w postaci pożyczki, które

zostało jej udzielone.

f Opis pożyczek pochodzi z opracowania:

P. Fuchs, Raport z analizy istniejących

dobrych praktyk w zakresie współpracy finanso-

wej między JST i NGO – Gmina Cieszyn, Poznań

2014 (FRDL).

http://www.um.cieszyn.pl/

http://www.um.cieszyn.pl/organizacje-pozarzadowe,43.html

14

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Ewolucjapodstawprawnychw zakresiepożyczekw Cieszynie:

• Zarządzenie nr 51/II/2007 Burmistrza Miasta Cieszyn z dnia 15 stycznia 2007 r.

w sprawie Regulaminu udzielania pożyczek organizacjom pozarządowym

oraz instytucjom będącym organizatorami działań współfinansowanych ze

środków Unii Europejskiej oraz z innych środków pomocowych o charakterze

refundacji.

• Regulamin z 2007 r. został zmieniony Zarządzeniem Burmistrza Miasta Cieszy-

na nr 165/III/2011 z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie Regulaminug udzielania

pożyczek organizacjom pozarządowym oraz instytucjom będącym organizato-

rami działań współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej oraz z innych

środków pomocowych o charakterze refundacji.

Cechypożyczekz Cieszyna:

• Środki na pożyczki są zaplanowane w budżecie miasta na dany rok i przeka-

zywane do wyczerpania środków; pożyczki są udzielane organizacjom na ich

wniosek, zgodnie z zasadami przyjętymi w regulaminie.

• Pożyczka może być udzielona organizacjom pozarządowym lub instytucjom,

które są organizatorami działań na terenie gminy, współfinansowanych ze

środków Unii Europejskiej lub z innych środków pomocowych o charakterze

refundacji. Wykluczone jest wykorzystywanie pożyczek udzielonych z budżetu

gminy na inne cele, np. inwestycje w środki, które pomogłyby organizacjom

pozarządowym rozpocząć działalność gospodarczą.

• Pożyczka jest nieoprocentowana. Pożyczkobiorca nie ponosi żadnych opłat

związanych z zaciągnięciem pożyczki.

• Okres, na który udzielana jest pożyczka niemożeprzekroczyćrokubudże-

towego. W związku z powyższym pożyczki muszą być zwrócone najpóźniej

do końca grudnia danego roku.

• Organizacja wnioskująca może złożyć wniosek o pożyczkę w każdym okresie.

Wniosek do urzędu miasta może być złożony w dowolnej postaci – nie został

opracowany odpowiedni formularz.

• Kwotapożyczki nie może być wyższa od przyznanej na realizację projektu

refundacji ze środków Unii Europejskiej lub innych środków pomocowych.

• Burmistrz podejmuje decyzję o udzieleniu pożyczki i jej wysokości oraz powia-

damia o tym wnioskodawców, w konsekwencji zawierając stosowną umowę.

• Wypłata pożyczki następuje do 14 dni od podpisania umowy, przelewem

na konto pożyczkobiorcy wskazane w umowie.

g Regulamin dostępny na stronie

www.um.cieszyn.pl/regulamin-

udzielania-pozyczek,122.html

http://www.um.cieszyn.pl/regulamin-udzielania-pozyczek%2C122.html

http://www.um.cieszyn.pl/regulamin-udzielania-pozyczek%2C122.html

15

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

• W celu zabezpieczeniapożyczki pożyczkobiorca składa weksel in blanco wraz

z deklaracją wekslową, podpisaną przez dwie uprawnione osoby, wystawiony

na gminę Cieszyn.

• Z obowiązku złożenia dokumentów zwolnione są organizacje i instytucje

realizujące projekt w oparciu o umowę z gminą Cieszyn.

• W przypadku otrzymania refundacji przed upływem terminu spłaty pożyczki,

pożyczkobiorca winien spłacić pożyczkę w terminie 7 dni od dnia otrzymania

refundacji.

• Rozliczenie wsparcia przez pożyczkobiorcę ogranicza się do zwrotu uzyskanej

pożyczki. Nie jest wymagane żadne sprawozdanie z wykorzystania pożyczki

przez organizację prowadzącą działalność pożytku publicznego.

Atutypożyczekz budżetuJSTw Cieszynie

w opinii JST

• instrument łatwy do wprowadzenia, dokumentację opracowano dzięki zaangażowaniu władz i pracowników urzędu miasta

• brak problemów z rozliczaniem przez pożyczkobiorców uzyskanych od JST środków • efekt skali, skuteczna współpraca z pożyczkobiorcami powoduje, że w danym roku kalendarzo-

wym zwrócone środki mogą zostać ponownie udzielone w formie pożyczki innym podmiotom• wieloletnie wykorzystanie pożyczek buduje grupę „stałych klientów” po stronie NGO, kil-

kukrotnie korzystających z tego wsparcia

w opinii NGO

• zerowe koszty pozyskania przez organizacje pozarządowe potrzebnego finansowania zwrotnego

• bardzo prosta procedura pozyskania środków pieniężnych• ograniczenie rozliczenia do zwrotu uzyskanej pożyczki, bez dodatkowych sprawozdań

Słabościpożyczekz budżetuJSTw Cieszynie

w opinii NGO• konieczność zwrotu pożyczki do końca roku kalendarzowego – co nie zawsze pokrywa się

z okresami finansowania, przekazywania transz dla NGO z innych źródeł

Źródło: na podstawie opracowania: P. Fuchs, Raport z analizy istniejących dobrych praktyk w zakresie współpracy finansowej między JST i NGO – Gmina Cieszyn, Poznań 2014 (FRDL).

16

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Wskazówkidlazainteresowanych:

• Kandydatami na pożyczkobiorców mogą być podmioty realizujące przedsię-

wzięcia ze sfery zadań publicznych współfinansowane z różnych źródeł, warto

zatem zbadaćpotencjałlokalnychNGO i ich zainteresowanie opisywanym

instrumentem.

• Kodeks cywilny nie rozstrzyga kwestii oprocentowaniapożyczekf, stąd

władze JST przy określaniu kosztu pożyczki powinny pamiętać o obowiązku

zachowania szczególnej staranności w zarządzaniu mieniem komunalnym, by

uniknąć zarzutów o niegospodarność. Równie istotne jak dochód z pożyczek

są niefinansowe korzyści dla wspólnoty samorządowej płynące z realizacji

wspieranych w ten sposób projektów.

• Przyjęcie przez władze JST zarządzenia z regulaminem udzielania pożyczek

należy wesprzeć akcją informacyjnąf, której zadaniem będzie edukacja organi-

zacji pozarządowych w zakresie istoty tego mechanizmu, warunków ubiegania

się i zasad ich przyznawania.

f Więcej na ten temat w: M. Makowska,

T. Schimanek, Doświadczenia i wnioski

z wdrażania mechanizmów współpracy finansowej

samorządów terytorialnych i organizacji pozarządo-

wych, FRDL, Warszawa 2015.

f Szerzej na ten temat w: S. Mazur, A. Pacut,




UEK, Kraków 2015.

17

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Poręczeniai gwarancjeJSTszansąna zwiększeniedostępności(komercyjnych)środkówpożyczkowychdla podmiotówIIIsektora

cZy poręcZenie udZielone organiZacji poZarZądowej „obciąża” budżet jst w sposób identycZny jak samorZądowa pożycZka? cZy mechaniZm, niewiążący się Z beZpośrednim prZepływem środków finansowych Z budżetów jst do organiZacji poZarZądowych, może być korZystny, i dla której Ze stron?

Podstawaprawna:


• Kodeks cywilny;

• samorządowe ustawy ustrojowe (ustawa o samorządzie gminnym, ustawa o sa-

morządzie powiatowym, ustawa o samorządzie województwa);


Odbiorcy:



osoby prawne, stowarzyszenia JST, spółdzielnie socjalne, spółki non-profit). Poręcze-

nia i gwarancje udzielane są na realizację przez te podmioty działań mieszczących się

w sferze zadań publicznych, wymienionych enumeratywnie w przywoływanej ustawie.


Możliwość udzielenia przez samorządy terytorialne poręczenia lub gwarancji dla

organizacji pozarządowej na realizację zadań w sferze pożytku publicznego ma

na celu wzmocnienie podmiotów III sektora ubiegających się o finansowanie swojej

działalności z innych źródeł niż budżet JST. Opisywane zabezpieczenia ułatwiają

NGO korzystanie z komercyjnych kredytów lub pożyczek. Poręczenia lub gwarancje

mają charakter terminowy i udzielane są do określonej kwoty.


18

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Każde poręczenie czy gwarancja traktowane jest jako zobowiązanie JST,

wlicza się je do limitu zadłużenia jednostki określonego w ustawie o fi-

nansach publicznych, stąd te instrumenty współpracy finansowej znajdują

zastosowanie w wyjątkowych sytuacjach.g

Podstawowecechyporęczeńi gwarancjifudzielanychz budżetu JST:

Poręczenie

Ma charakter akcesoryjny, tzn. samo istnienie

i wartość długu poręczyciela (JST) uzależnione

są od istnienia i wartości długu głównego (zacią-

gniętego przez NGO).

Gwarancja

Zobowiązanie gwaranta (JST) ma charakter samo-

dzielny i nieakcesoryjny tzn. gwarant odpowiada

za to, że nie nastąpi objęty gwarancją stan rzeczy.

Zakres gwarancji nie jest więc powiązany z rela-

cjami: wierzyciel – dłużnik i gwarant ponosi odpo-

wiedzialność nawet wtedy gdy dług przestał istnieć.

g O innych ryzykach związanych z zastoso-

waniem tych mechanizmów w: S. Mazur,

A. Pacut, M. Pokora (red.), Wdrażanie mechanizmów



UEK, Kraków 2015.

f Zaczerpnięto z: S. Mazur, A. Pacut, M. Po-

kora (red.), Wdrażanie mechanizmów



UEK, Kraków 2015.

19

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Instytucjonalizacjaporęczeńlub gwarancjiz wykorzystaniemwzorcaminimalnego:g

I. Uchwała organu stanowiącego JST określająca limit wartości poręczeń i gwarancji udzielanych przez jednostkę (stosowne zapisy w uchwale budżetowej).

II. Opracowanie regulaminuudzielaniaporęczeńlub gwarancji organizacjom pozarządowym. Organ wykonawczy JST wydaje stosowne zarządzenie precyzujące zasady i tryb zaciągnięcia wskazanych zobowiązań przez JST.

III. Opracowanie przez organ wykonawczy JST wzoru dokumentów (załączniki do zarządzenia).

IV. Akcja informacyjna dotycząca możliwości ubiegania się o poręczenie lub gwarancję przez NGO, w tym opublikowanie na BIP i stronie internetowej JST dokumentów wskazanych w punkcie III.

V. Procedura wyłonienia podmiotów, na podstawie wniosków NGO, na rzecz których ustanowione zostaną wskazane zabezpieczenia.

VI. Podpisanie umowy poręczenia lub gwarancji przez organ wykonawczy JST.

Poręczenia w praktyce – gmina Popielówf

• Jednostka: gmina wiejska Popielów

• Powiat: opolski, województwo: opolskie

• Liczbaludności:8 156 osób

• Wydatkina współpracęz sektorempozarządowymw 2013 r.:306 600,00 zł

• www: www.popielow.pl

• ZakładkaNGO:

http://popielow.pl/240/406/wspolpraca-z-organizacjiami-pozarzadowymi.html

• Liczbazastosowanychinstrumentówwspółpracyw 2013 r.:4




f Opis poręczeń pochodzi z opracowania:

P. Fuchs, Raport z analizy istniejących

dobrych praktyk w zakresie współpracy finanso-

wej między JST i NGO – Gmina Popielów, Poznań

2014 (FRDL).

http://popielow.pl/17/strona-glowna.html

http://popielow.pl/240/406/wspolpraca-z-organizacjiami-pozarzadowymi.html

20

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Zastosowanieporęczeńw gminiePopielów:

Rok Liczbaporęczeń Kwotaudzielonychporęczeń

2011 1 25 000 zł

2012 1 25 000 zł


Instrument w postaci poręczeń kredytowych stosowany był w gminie Popielów przed

wprowadzeniem pożyczek dla organizacji prowadzących działalność pożytku publicz-

nego, udzielanych bezpośrednio z budżetu gminy. Poręczenia stanowią odpowiedź

na problemy stowarzyszeń z realizacją projektów finansowanych ze źródeł zewnętrz-

nych, w ramach których organizacje pozarządowe zmuszone są do prefinansowania

wydatków (ze względu na przyjętą procedurę realizacji projektów i/lub opóźnienia

w płatnościach ze strony grantodawcy). NGO, nie posiadając środków własnych,

z których mogłyby sfinansować niezbędne wydatki, poszukują kredytów, ale brak

zdolności kredytowej ogranicza możliwość samodzielnego zaciągnięcia pożyczki

czy kredytu w banku.

Ewolucjapodstawprawnychw zakresieporęczeńw gminiePopielów:

Możliwość udzielenia gminnego poręczenia kredytu/pożyczki na realizację projektu

finansowanego ze źródeł zewnętrznych przez organizację pozarządową jest każdo-

razowo zatwierdzana przez Radę Gminy Popielów, poprzez przyjęcie odpowiedniej

uchwały. Każde poręczenie wymaga osobnej uchwały. Dotychczas udzielono dwóch

poręczeń dla organizacji pozarządowych z terenu gminy Popielów:

• Uchwała nr X/72/2011 Rady Gminy Popielów z dnia 5 września 2011 r. w spra-

wie udzielenia poręczenia kredytu zaciąganego przez Gminny Związek „Ludo-

we Kluby Sportowe” na realizację zadania pn. „Siołkowicka oaza rekreacyjna

miejscem spotkań oraz integracji międzypokoleniowej” realizowanego w ra-

mach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, Działanie

4.13 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju;

• Uchwała nr XIX/129/2012 Rady Gminy Popielówf z dnia 13 września 2012 r.

w sprawie udzielenia poręczenia kredytu zaciąganego przez Stowarzyszenie

Przyjaciół Popielowa „Razem” na realizację zadania pn. „Pod zielonym list-

kiem – miejsce spotkań i integracji międzypokoleniowej” realizowanego w ra-

f Przykłady dokumentów dostępne w:

T. Schimanek, Wzory dokumentów, FRDL,

Warszawa 2014.

21

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

mach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, Działanie

4.13 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju.

W tej JST nie przyjęto zarządzenia wójta z regulaminem udzielania poręczeń,

każdorazowo przyjmowana jest uchwała Rady Gminy Popielów.g

Cechyporęczeńw gminiePopielów:

• Poręczenie może być udzielone organizacjom pozarządowym lub instytucjom

wyłączniena kredyt/pożyczkęna realizacjęzadańpublicznychwspółfinan-

sowanychześrodkówUniiEuropejskiej.

• Nie uregulowano kategorii podmiotów, którym udziela się poręczeń, praktyka

wskazuje, że z tej formy pomocy skorzystały zarejestrowane na terenie gminy

organizacje pozarządowe realizujące projekty finansowane ze środków unijnych.

• Udzielenieporęczeniajestbezpłatne. Organizacja pozarządowa korzystająca

z poręczenia nie ponosi żadnych kosztów związanych z uzyskaniem poręczenia.

• Okres, na który udzielane jest poręczenie nie może przekroczyć roku budżeto-

wego. W stosownych uchwałach wskazano zapis, że pożyczka, na którą udzie-

lane jest poręczenie organizacji pozarządowej musi być spłacona najpóźniej

do końca danego roku.

• Organizacja występująca o udzielenie poręczenia zwraca się do wójta i prze-

wodniczącego rady gminy wyjaśniając przesłanki i przedstawiając stosowne

dokumenty potwierdzające realizację projektu przez NGO. Następnie opraco-

wywany jest projekt odpowiednich uchwał, które poddawane są pod dyskusję

i głosowanie przez radę gminy.

• Po przyjęciu odpowiedniej uchwały wójtpodpisujestosownąumowęporę-

czeniakredytu/pożyczki.

• Za realizację całego procesu zaciągnięcia pożyczki/kredytu w banku komercyj-

nym (lub innej instytucji przyznającej pożyczkę/kredyt) odpowiada organizacja

pozarządowa. Koszty kredytu/pożyczki (odsetki, dodatkowe opłaty etc.) ponosi

organizacja pozarządowa.

• Rozliczenie wsparcia przez organizację pozarządową ogranicza się do zwrotu

uzyskanej pożyczki/kredytu w banku lub innej instytucji przyznającej pożyczkę/

kredyt oraz przedstawienia w urzędzie gminy dokumentów potwierdzających

spłatę pożyczki/kredytu. Nie jest wymagane żadne sprawozdanie z wykorzy-

stania pożyczki/kredytu.

g O konsekwencjach takiego rozwiązania

więcej w: S. Mazur, A. Pacut, M. Pokora

(red.), Wdrażanie mechanizmów współpracy finan-

sowej jednostek samorządu terytorialnego z organiza-

cjami pozarządowymi, MSAP UEK, Kraków 2015.

22

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Atutyporęczeńw gminiePopielów

w opinii JST

• instrument łatwy do wprowadzenia, dokumentację opracowano dzięki zaangażowaniu władz i pracowników urzędu gminy

• udzielanie poręczenia nie wymaga od JST ponoszenia żadnych nakładów finansowych, a nawet zabezpieczania środków w budżecie JST (jedynie niespłacenie przez NGO kredytu bankowego uruchomiłoby roszczenia banku w stosunku do gminy)

w opinii NGO• uzyskanie poręczenia umożliwia NGO skorzystanie z komercyjnego kredytu na realizację

zadania ze sfery zadań publicznych

Słabościporęczeńw gminiePopielów

w opinii JST• z księgowego punktu widzenia poręczenia obciążają budżet jednostki samorządu terytorial-

nego, obniżają wskaźniki

w opinii NGO• organizacje pozarządowe muszą ponosić ze środków własnych koszty związane z kredytem/

pożyczką uzyskaną w banku

Źródło: na podstawie opracowania: P. Fuchs, Raport z analizy istniejących dobrych praktyk w zakresie współpracy finansowej między JST i NGO – Gmina Popielów, Poznań 2014 (FRDL).


• O poręczenia ubiegać mogą się podmioty, posiadające zdolność kredytową

– warto sprawdzić ile NGO z terenu danej JST wcześniej korzystało z komer-

cyjnych, zwrotnych form finansowych.

• Przyjęcie w JST zasad udzielania pożyczek z jej budżetu może całkowicie

wyeliminować zainteresowanie poręczeniami, z racji niższych kosztów uzy-

skania wsparcia zwrotnego z samorządu niż tych, uzyskanych od instytucji

komercyjnych.

23

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Dotacjaw trybiemałychgrantów–„wentylbezpieczeństwa”czy„luzinstytucjonalny”g

cZy formalności trybu małych Zleceń rZecZywiście są uprosZcZone? cZy burmistrZ może negocjować Z wnioskującym ngo np. inną kwotę dotacji? cZy środki wydawane na Zadania realiZowane prZeZ ngo w ra-mach np. ustawy o sporcie cZy ustawy o wychowaniu w trZeźwości i prZeciwdZiałaniu alkoholiZmowi wlicZane są do wskaZanej w ustawie o d.p.p.w. „puli 20%”?

Podstawaprawna:

• Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Odbiorcy:



osoby prawne, stowarzyszenia JST, spółdzielnie socjalne, spółki non-profit), na re-

alizację przez te podmioty działańg mieszczących się w sferze zadań publicznych,

wymienionych enumeratywnie w przywoływanej ustawie.


Tryb pozakonkursowy przeznaczony jest dla wnioskujących organizacji pozarządo-

wych, zainteresowanych realizacją najczęściej jednorazowych, okolicznościowych

przedsięwzięć (przykładowo: półkolonie, Mikołajki, obchody rocznicowe), ale także

zadań społecznie użytecznych będących odpowiedzią na pojawiające się pilne po-

trzeby i nagłe problemy (np. pomoc ofiarom powodzi, zbiórka żywności). Ponadto

organizacja pozarządowa realizująca zadanie zlecone, wyłoniona w trybie otwartego

konkursu ofert, może wystąpić o dofinansowanie lub finansowanie dodatkowego,

uzupełniającego zakresu tego zadania właśnie w trybie małych grantów. Małe

granty mogą być także przeznaczone na pokrycie wkładu własnego dla NGO, które

pozyskały środki zewnętrzne na realizację zadań publicznych.

MAŁE GRANTY

g Użyte określenia pochodzą z wypowiedzi

przedstawicieli NGO ujętych w raportach

analizy istniejących dobrych praktyk (FRDL).

g Realizowane w tym trybie zadania mogą

mieć (zgodnie z ustawą o d.p.p.w.) charak-

ter lokalny lub regionalny. Stąd w praktyce pojawia

się pytanie o stosowanie tgo trybu w samorządach

powiatowych. Więcej na ten temat w: S. Mazur,

A. Pacut, M. Pokora (red.), Wdrażanie mechanizmów



UEK, Kraków 2015.

24

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Wśród atutów trybu uproszczonego najczęściej wymienia się możliwość ubiegania się

przez NGO o dofinansowanie w ciągu całego roku (do wyczerpania puli wynikającej

z limitu 20%) oraz krótki czas oczekiwania na rozstrzygnięcie i dostęp do środków

finansowych, z pominięciem konkursu ofert. Dla wielu NGO małe granty stanowią

pierwsze kroki we współpracy z JST. Samorządy chwalą tryb uproszczony, bo zachęca

do współpracy szerokie grono podmiotów.

Podstawowecechyzadańrealizowanychw trybiemałychdotacji:g

do 10000 zł

maks.20000 zł

dladanegoNGO

• wysokość finansowania lub dofinansowania za-

dania publicznego nie przekracza jednorazowo

kwoty 10 000 zł

• dana organizacja w roku kalendarzowym może

otrzymać w ten sposób maks. 20 000 zł na realiza-

cję wszystkich zadań publicznych w trybie małych

zleceń

90 dni

na realizację

zadanie publiczne ma być realizowane w okresie

nie dłuższym niż 90 dni

pula20%dotacji

planowanychdla

NGO

wysokość środków przyznanych przez organ wy-

konawczy JST w tym trybie nie może przekroczyć

20% dotacji planowanych w roku budżetowym

na realizację zadań przez NGO

Zdaniem przedstawicieli JST i NGO – wobec dużego zainteresowania tym

mechanizmem – limity puli środków na małe granty (wspomniane 20%

planowanych dotacji) są niewystarczajace. Dodatkowo sposób obliczania

kwoty możliwej do przekazania w tym trybie budzi wątpliwości.g

g Wynikające z zapisów ustawy o działalno-

ści pożytku publicznego i o wolontariacie.

g Więcej o dylematach dotyczących obli-

czania tej puli w: S. Mazur, A. Pacut, M. Po-

kora (red.), Wdrażanie mechanizmów współpracy

finansowej jednostek samorządu terytorialnego

z organizacjami pozarządowymi, MSAP UEK, Kra-

ków 2015.

25

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Formalizacjatrybumałychgrantówz wykorzystaniemwzorcaminimalnego:g

Uproszczony, pozakonkursowy tryb wiąże się z dużą transparentnością procesu

przyznawania małych grantów. Inicjatorem tej formy współpracy jest zawsze

organizacja pozarządowa.

I. Organizacja pozarządowa składaofertę – wg wzoru określonego rozporządzeniem ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego wydanym na podstawie art. 19a ust. 7d ustawy o d.p.p.w.

II. Organ wykonawczy JST w ciągu 7 dni od wpływu oferty, na okres 7 dni upublicznia ofertę m.in. na BIP, tablicy ogłoszeń w urzędzie, na stronie www tej JST. Każdy zainteresowany ma możliwość zgłosić uwagi do przedmiotowej

oferty.g

III. Niezwłocznie po rozpatrzeniu ewentualnych uwag, organ wykonawczy JST

podejmuje decyzjęg o przyznaniu lub odmowie przyznania dotacji w tym trybie i informuje wnioskodawcę o rozstrzygnięciu. Optymalnym rozwiązaniem jest opracowanie kryteriów przyznawania małych

grantów, w procedurze przyjętej przez organ wykonawczy JST.g

IV. Organ wykonawczy JST, po uznaniu celowości realizacji zadania w formule przedstawionej w ofercie, przy założeniu, że są dostępne środki w budżecie JST, niezwłocznie podpisuje umowę o wsparcie realizacji zadania lub powierzenie jego realizacji. Dopuszcza się możliwość negocjacji między wnioskodawcą a przedstawicielem JST, np. w zakresie kwoty dotacji, czy harmonogramu zadania.

V. Podmiot wnioskujący zobowiązany jest do rozliczenia dotacji i przedstawienia sprawozdania wg uproszczonego wzoru określonego rozporządzeniem ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego wydanym na podstawie art. 19a ust. 7d ustawy o d.p.p.w.

Małegrantyw projekcieMWFwdrażanebyływ oparciuo powyższekrokiw następującychJST:

UG Dobra, UM Iława, UG Koszyce, SP Kutno, UG Mogilany, UG Sadki, UM Stary Sącz,

UMiG Sztum, UM Wałcz, UMiG Witnica, UG Zaleszany.




g Dobrą praktyką jest zaangażowanie w for-

mie organu doradczego, opiniującego

przedłożone oferty, np. Gminnej Rady Działal-

ności Pożytku Publicznego.

g Wspomniana decyzjaorganu wykonaw-

czego nie ma charakteru decyzji admini-

stracyjnej, nie służy od niej odwołanie.

g Z formalnego punktu widzenia dostatecz-

ną podstawą prawną udzielania dotacji

w trybie małych grantów są przepisy ustawy

o d.p.p.w. Rekomenduje się jednak przygotowanie

regulaminu przyznawania małych grantów, defi-

niującego procedurę oraz kryteria ich udzielania.

26

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Małe granty w praktyce – powiat wągrowieckig

• Jednostka: powiat ziemski wągrowiecki

• Województwo:wielkopolskie

• Liczbaludności: 69 837 osób


• www: www.wagrowiec.pl

• ZakładkaNGO: www.wagrowiec.pl/index.php?menu=1&poz=53


Zastosowaniemałychgrantóww powieciewągrowieckim:

RokLiczbaofertwsmałychgrantów

Liczbapodpisanychumówwsmałychgrantów

Kwotaudzielonych

dotacji

2011 6 4 13 997,70 zł

2012 6 3 9 000,00 zł

2013 8 8 20 000,00 zł

2014 7 6 17 200,00 złg


Instrument w postaci małych grantów w powiecie wągrowieckim wprowadzono

po raz pierwszy w roku 2011. Wykorzystywany jest do dofinansowania ciekawych

przedsięwzięć i projektów skierowanych na rzecz mieszkańców powiatu. Jeśli pro-

pozycja realizacji zadania publicznego pojawiła się już po zakończeniu procedury

konkursowej, NGO może skorzystać z ubiegania się o dotację w tym właśnie trybie

(jeśli tylko w budżecie JST są wolne środki). Podobnie, jeśli organizacje pozarzą-

dowe z przyczyn formalnych lub merytorycznych nie otrzymają dofinansowania

w otwartym konkursie ofert, wówczas mogą poprawić oraz zweryfikować swoją

ofertę i skorzystać z trybu uproszczonego – małych grantów.

Starostwo powiatowe oferuje wsparcie dla potencjalnych wnioskodawców.g Infor-

macje i pytania dotyczące małych grantów można uzyskać telefonicznie lub osobiście

w Biurze Spraw Obywatelskich i Zdrowia Starostwa Powiatowego w Wągrowcu.

Pracownicy starostwa bardzo skrupulatnie przestrzegają zasady, by działalność

organizacji pozarządowych finansowana w formie małych grantów ze środków

g Opis małych grantów pochodzi z opra-

cowania: E. Biskup, Raport z analizy ist-

niejących dobrych praktyk w zakresie współpracy

finansowej między JST i NGO – Powiat Wągrowiecki,

2014 (FRDL).

g Informacje pochodzą z

http://archiwum.bip.wagrowiec.pl/

INDEX98A4.HTM?a=9175

g Przedstawiciele NGO często podkreślali,

że formularz oferty w przypadku trybu

uproszczonego jest rozbudowany i skomplikowa-

ny. O uproszczonych wzorach oferty i sprawozda-

nia dla trybu małych zleceń jest mowa w noweli

ustawy o d.p.p.w. z 5 sierpnia 2015 r.

http://www.wagrowiec.pl/

http://www.wagrowiec.pl/index.php?menu=1&poz=53

http://archiwum.bip.wagrowiec.pl/INDEX98A4.HTM%3Fa%3D9175

http://archiwum.bip.wagrowiec.pl/INDEX98A4.HTM%3Fa%3D9175

27

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

samorządowych kierowana była nie tylko do jej członków, lecz adresowana na rzecz

całej społeczności lokalnej.

Podstawyprawnemałychgrantóww powieciewągrowieckim:

Tryb pozakonkursowy stosowany jest w oparciu o:

• ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;

• coroczne programy współpracy powiatu z organizacjami pozarządowymi;

• protokoły z posiedzeń zarządu (dostępne w BIP-ie, przygotowywane wg iden-

tycznego schematu, dotyczące faktu przedłożenia ofert zarządowi powiatu

i wzmianki o publikacji ofert, zgodnie z art. 19a ustawy).

Cechymałychgrantóww powieciewągrowieckim:

• Oferta złożona na wzorze z rozporządzenia MPiPS powinna zawierać nastę-

pujące załączniki:

– kopię aktualnego odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego, innego rejestru

lub ewidencji (zgodnego z aktualnym stanem faktycznym i prawnym,

niezależnie od tego, kiedy został wydany);

– w przypadku wyboru innego sposobu reprezentacji podmiotów składa-

jących ofertę wspólną niż wynikający z Krajowego Rejestru Sądowego

lub innego właściwego rejestru – dokument potwierdzający upoważnienie

do działania w imieniu oferenta (-ów);

– w przypadku złożenia oferty wspólnej przez dwa lub więcej uprawnione

podmioty, każdy z nich powinien złożyć wyżej wymienione załączniki

oraz załączyć:

– wykaz działań w ramach realizacji zadania publicznego, które będą

wykonywać poszczególne organizacje lub podmiot;

– sposób reprezentacji organizacji lub podmiotów wobec organu ad-

ministracji publicznej;

– umowę zawartą między organizacjami lub podmiotami, określającą za-

kres ich świadczeń składających się na realizację zadania publicznego.

• Oferta podlega ocenie formalnej oraz merytorycznej, której dokonują pra-

cownicy Starostwa Powiatowego w Wągrowcu. Dużą wagę przywiązuje się

do merytorycznego uzasadnienia wniosków (ofert), jedno z kryteriów oceny

merytorycznej stanowi „dostępność dla mieszkańców powiatu”.

• Informacja o rozpatrywaniu wniosku ws małych dotacji zgłaszana jest do po-

rządku obrad zarządu powiatu.

28

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

• Sprawozdanie z oceny ofert przedstawiane jest na posiedzeniu zarządu powia-

tu. Jeśli zarząd uzna celowość zadań przedstawionych w złożonych ofertach,

proponuje wielkość kwot dotacji na wskazane zadania.

• Następnie oferty zostają zamieszczone w Biuletynie Informacji Publicznej,

na stronie internetowej powiatu oraz na tablicy informacyjnej w starostwie.

Każdy w terminie 7 dni od dnia zamieszczenia oferty może zgłosić do nich

uwagi w formie pisemnej.

• Na najbliższym posiedzeniu zarząd powiatu rozpatruje uwagi dotyczące oferty

i w przypadku wyrażenia zgody na powierzenie lub wsparcie realizacji zadania,

przekazuje ofertę do wydziału merytorycznego starostwa lub właściwej jed-

nostki organizacyjnej, celem sporządzenia umowy z oferentem.

• Zarząd powiatu niezwłocznie zawiera umowę o wsparcie lub o powierzenie

realizacji zadania publicznego, wyniki zaś podawane są do publicznej wiado-

mości. Następuje uruchomienie (przeniesienie) środków finansowych przez

Wydział Finansów.

• Wydział merytoryczny rozlicza NGO z przyznanej dotacji, m.in. w oparciu

o sprawozdanie przygotowywane wg wzoru z rozporządzenia MPiPS, we-

ryfikując faktyczny zasięg oddziaływania zadań, realizowanych ze środków

przyznanych w ramach małych grantów.

29

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Atutymałychgrantóww powieciewągrowieckim

w opinii JST

• instrument łatwy do wprowadzenia, dokumentację opracowano dzięki zaangażowaniu władz i pracowników starostwa, biorących udział w szkoleniach

• stosowany regularnie, bardzo chętnie wykorzystywany przez organizacje pozarządowe• środki z małych grantów rozdysponowywane są błyskawicznie, co potwierdza percepcję

instrumentu jako łatwego i przyjaznego nawet dla małych organizacji• tryb pozakonkursowy ma celu umożliwienie jak najszybszego rozpoczęcia realizacji zadań

publicznych organizacjom pozarządowym• mniejsza „biurokracja”, szybszy tryb i decyzyjność w tym zakresie, brak komisji konkursowej

w opinii NGO

• „luz proceduralny” polegający na tym, iż organizacja nie musi dostosować się do warunków, terminów i tematów określonych przez JST w ogłoszeniu o konkursach dotacyjnych, gdyż dotacje te mogą być przyznane niezależnie od konkursów

• w sytuacji, gdy pojawia się doraźna potrzeba – zachęca do starania się o pozyskanie środków finansowych na realizację zadań publicznych w tym trybie

Słabościmałychgrantóww powieciewągrowieckim

w opinii JST• zbyt małe środki na realizację tego trybu, niewystarczające w kontekście liczby składanych

wniosków

w opinii NGO

• problematyczna wydaje się również procedura rozliczania dotacji – dla części organizacji (zwłaszcza małych, niedoświadczonych) okazuje się zbyt trudna i skomplikowana, z uwagi na postrzeganą uciążliwość – zniechęcająca do starania się o pozyskanie środków finansowych na realizację zadań publicznych

Źródło: na podstawie opracowania: E. Biskup, Raport z analizy istniejących dobrych praktyk w zakresie współpracy finansowej między JST i NGO – Powiat Wągrowiecki, Poznań 2014 (FRDL).


• Przygotowanie 8-stronicowej ofertyg i rozliczanie dotacji w trybie małych gran-

tów odbywa się na takich samych zasadach jak rozliczanie dotacji otrzymanych

w otwartych konkursach ofert – co może zniechęcać małe, niedoświadczone

organizacje. By uniknąć błędów formalnych, a nawet konieczności zwrotu przez

organizacje pozarządowe części niewykorzystanych środków finansowych

z dotacji do budżetu JST warto zorganizować szkolenia dla NGO oraz regularną

pomoc/konsultacje dotyczące różnego rodzaju kwestii problematycznych.

• Przykładami wprowadzonych przez prezentowane starostwo uproszczeń

są m.in. honorowanie dwóch stempli (daty wpływu do urzędu oraz daty stempla

na poczcie) oraz możliwość skorzystania z procedury uzupełnienia braków

formalnych (jeśli oferta zawiera tego typu uchybienia, organizacja może w cią-

g Zgodnie z nowelizacją ustawy o d.p.p.w.

z 5 sierpnia 2015 r. minister właściwy

ds. zabezpieczenia społecznego określi w dro-

dze rozporządzenia uproszczony wzór oferty

i uproszczony wzór sprawozdania z realizacji

zadania w trybie małych grantów.

30

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

gu 5 dni od zamieszczenia w BIP uzupełnić braki, oferta traktowana jest jako

poprawna i przechodzi do dalszej oceny merytorycznej).

• Istotnym elementem, ułatwiającym prowadzenie rozliczeń, jest również do-

puszczana przez niektóre JST tolerancja w kosztach – możliwość przesunięć

pomiędzy pozycjami kosztorysu (organizacje dość chętnie i często z tego

korzystają).

Inicjatywalokalna–współczesnaforma„czynupublicznego”lub „metodygospodarczej”

cZy współpraca w ramach inicjatywy lokalnej może być realiZowana jedynie na sZcZeblu gmin i powiatów? jakie elementy warto wZiąć pod uwagę, by rosZcZeniową postawę miesZkańców prZemienić we współdZiałanie i współodpowiedZialność Za sprawy tej społecZności?

Podstawaprawna:

• Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, rozdział 2a,

art. 19b-19h.

Odbiorcy:

Mieszkańcy. Wnioski ws inicjatywy lokalnej mogą być także składane za pośred-

nictwem organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust.

3 ustawy o d.p.p.w. (posiadających siedzibę na terenie danej JST).


W obliczu pojawiających się problemów i potrzeb mieszkańcy mogą zgłaszać władzom

JST propozycje działań, często oczekując, że to administracja samorządowa zajmie się

rozwiązaniem kluczowych dla danej społeczności spraw. Inicjatywa lokalna, której

celem jest pobudzenie społecznej aktywności, umożliwia i zakłada współudział

mieszkańców w wykonywaniu proponowanych przedsięwzięć.

INICJATYWA LOKALNA

31

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

W ramach inicjatywy lokalnej realizowane mogą być przedsięwzięcia odnoszące

się m.in. do działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych,

o charakterze:g

• infrastrukturalnym (np. remont i rozbudowa dróg, infrastruktury wodociągowej

i kanalizacyjnej);g

• społecznym (np. podtrzymywanie tradycji, pielęgnowanie kultury i dziedzictwa

narodowego);

• edukacyjnym, a także z zakresu kultury fizycznej i turystyki;

• dotyczącym ochrony przyrody, czy porządku i bezpieczeństwa publicznego.

Zatem inicjatywa lokalna obejmuje nie tylko sferę pożytku publicznego, ale także

sferę inwestycyjną. Mieszkańcy (lub reprezentująca ich organizacja pozarządowa)

składają wniosek, w którym deklarują wkład w realizację opisywanego pomysłu.

W przypadku pozytywnej oceny wniosku przez organ wykonawczy JST podpisy-

wana jest umowa, a harmonogram i kosztorys realizacji danej inicjatywy lokalnej

opracowują wspólnie organ wykonawczy JST i wnioskodawca. JST może użyczyć

wnioskodawcy – na czas realizacji zadania – niezbędnego wsparcia merytoryczne-

go lub środków rzeczowych, nie ma jednak miejsca bezpośrednie przekazywanie

mieszkańcom pieniędzy z budżetu JST na wskazany cel.

g Katalog zadań publicznych wskazano

w ustawie o działalności pożytku publicz-

nego i o wolontariacie.

g Od listopada 2015 r. w ustawie o d.p.p.w.

poszerzono ten zakres o budynki i obiekty

małej architektury.

32

Kategoriezaangażowaniamieszkańców(w tymNGO)g w realizacjęprzedsięwzięćw ramachinicjatywylokalnej:

Wkładpieniężny

w postaci wpłat finansowych wnioskodawców

na rachunek samorządu, z przeznaczeniem na re-

alizację konkretnego przedsięwzięcia

Wkładrzeczowy

w zależności od specyfiki zadania, np. przekazanie

nagród na konkurs podczas festynu, dokumentacja

budowlana wykonana na zlecenie mieszkańców,

która posłuży gminie do zrealizowania inwestycji

itd.

Praca

społeczna

liczba godzin deklarowana przez mieszkańców

do przepracowania społecznie w celu realizacji

proponowanego przedsięwzięcia

KrokipodejmowaneprzezorganyJSTzwiązanez formalizacjąinicjatywylokalnej:

Tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ra-

mach inicjatywy lokalnej określa w drodze uchwały organ stanowiący JST.g Oceny

wniosku dokonuje organ wykonawczy JST, biorąc pod uwagę ww. szczegółowe

kryteria oceny wniosku oraz jego celowość z punktu widzenia społeczności lokalnej.

g Rodzaje zobowiązań wnioskodawców

wynikają z zapisów ustawy o działalności

pożytku publicznego i o wolontariacie.

f Przykładowe wzory uchwał w: T. Schima-

nek, Wzory dokumentów, FRDL, Warszawa

2014.

DYFUZJA

WZORÓWM

IĘDZYSEKTOROWEJWSPÓŁPRACY FINANSOWEJ

32

33

stworzenie zespołu

zapewnienie reprezentacji

spotkania zespołu

przyjęcie założeń

zasady i formy wsparcia

reguły składania wniosków

kryteria wyboru

zasady budżetowania

szerokie informowanie

różnorodne kanały

zapewnienie reprezentacji

uwzględnianie uwag

przyjęcie uchwały przez

radę

upoważnienie dla organu

wykonawczego

tryb i kryteria wyboru

wniosków

wzór wniosku wzór umowy wzór sprawozdania

różne kanały informowania infografika

esencja zasad składania wniosków

systematyczne wsparcie

wnioskodawców

1. Założenia inicjatywy lokalnej

2. Przygotowanie uchwały

3. Konsultacje społeczne

4. Przyjęcie uchwały

6. Edukacja i informacja

7. Prowadzenie procesu

nabór wniosków

ocena wniosków

wsparcie wnioskodawców

monitorowanie działań

5 Przyjęcie aktu wykonawczego

KROKIPODEJMOWANEPRZEZJSTZMIERZAJĄCEDO URUCHOMIENIAINICJATYWYLOKALNEJ

ŹRÓDŁO:S.MAZUR,A. PACUT,M. POKORA(RED.), WDRAŻANIE MECHANIZMÓW WSPÓŁPRACY FINANSOWEJ JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI,MSAPUEK,KRAKÓW2015.

34

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Inicjatywalokalnaw projekcieMWFwdrażanabyław oparciuo powyższekrokiw następującychJST:

UG Dobra, UM Iława, SP Iława, UM Kościerzyna, SP Kutno, UG Sadki, UG Szemud,

UM Szklarska Poręba, UG Rajcza, UMiG Sztum, UMiG Wołów, UG Zaleszany.

Inicjatywa lokalna w praktyce – gmina Morawicaf

• Jednostka: gmina wiejska Morawica

• Powiat:kielecki, województwo:świętokrzyskie

• Liczbaludności:15 373 osoby


• www: www.morawica.pl

• Liczbazastosowanychinstrumentówwspółpracyw 2013 r.:4

Zastosowanieinicjatywylokalnejw gminieMorawica:

Rok

Liczbaumów

o realizacjęinicjatywy lokalnej

Podmiot wnioskujący

Kwotaudzielonej

dotacjiCel

2013 1

Stowarzyszenie Ekorozwoju Lisowa i Zaborza na reali-zację zadania pn. Wioska Indiańska

– Zaborze 2013

14 882 zł

Wsparcie organizacji zajęć letnich (w formie sfinansowania posiłku) w ramach 7-dniowych warsztatów edukacyjno

-sportowo-kulturalnych dla dzieci i młodzieży

2014 1

Stowarzyszenie Ekorozwoju Listo-wa i Zaborza na re-alizację zadania pn. Wioska Indiańska

– Zaborze 2014

20 000 zł

Warsztaty dla ok. 320 dzieci i młodzieży (od 3 do 13 lat), którymi opiekowało się 90 wo-lontariuszy z Polski, USA

i Wielkiej Brytanii.g

f Opis małych grantów pochodzi z opra-

cowania: E. Biskup, Raport z analizy ist-

niejących dobrych praktyk w zakresie współpracy

finansowej między JST i NGO – Gmina Morawica

2014 (FRDL).

g Dane za rok 2014 pochodzą ze Sprawoz-

dania z realizacji Rocznego Programu

Współpracy Gminy Morawica z organizacjami

pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowa-

dzącymi działalności pożytku publicznego za rok

2014, dostępnego na stronie: www.morawica.pl/

UserFiles/File/pdf/sprawozdanie.pdf

http://www.morawica.pl/UserFiles/File/pdf/sprawozdanie.pdf

http://www.morawica.pl/UserFiles/File/pdf/sprawozdanie.pdf

35

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ


Od 2011 r. mieszkańcy, którzy uznają, że w gminie konieczna jest określona inwestycja

lub działanie mogą wystąpić do Wójta Gminy Morawica z wnioskiem w tej sprawie.

W ramach inicjatywy lokalnej mieszkańcy przychodzą nie tylko z pomysłem na re-

alizację konkretnego przedsięwzięcia, ale deklarują współudział w jego wykonaniu,

np. w formie wpłat pieniężnych na rachunek gminy, świadczenia pracy społecznej,

bądź w świadczeniach rzeczowych (np. ławki do parku zakupione przez inicjatorów).

Samorząd w Morawicy poszukiwał odpowiedniego instrumentu finansowego, dzięki

któremu można byłoby wesprzeć realizację cyklicznie organizowanego na tere-

nie gminy przedsięwzięcia – Wioski Indiańskiej, który nie wymagałby ogłaszania

otwartego konkursu ofert, a jednocześnie umożliwiłby przyznanie organizacji kwoty

wyższej niż 10 000 zł (udostępnianej w ramach małego grantu). Również morawickie

stowarzyszenia z uwagą śledziły zmiany wprowadzone do ustawy o działalności

pożytku publicznego i o wolontariacie, poszukując nowych możliwości pozyskiwania

wsparcia finansowego na realizowane inicjatywy.

Jednocześnie samorząd morawicki każdego roku wykonuje wiele zadań inwesty-

cyjnych związanych z rozbudową sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej w miejsco-

wościach leżących na terenie gminy, gdzie już taka sieć istnieje. Większość z nich

to właśnie „inicjatywy lokalne”: inwestycje realizowane przez gminę we współpracy

z mieszkańcami – właścicielami gruntów, przez które przebiega budowany wodo-

ciąg lub rurociąg kanalizacyjny. Każdorazowo, w ramach inicjatywy lokalnej, gmina

Morawica podpisuje porozumienie z grupą właścicieli działek (zawiązujących się

w tzw. komitety), na podstawie którego opracowują oni dokumentację projektową

na wykonanie takiej inwestycji. Na jej podstawie gmina występuje o pozwolenie

na budowę, a po jego uzyskaniu strony porozumienia umawiają się co do terminów

i warunków wybudowania konkretnej infrastruktury.

Podstawyprawneinicjatywylokalnejw gminieMorawica:


• coroczne programy współpracy gminy z organizacjami pozarządowymi i innymi

podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego;

• uchwała rady gminy w sprawie określenia trybu i szczegółowych kryteriów

oceny wniosków na realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej.

36

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Cechyinicjatywylokalnejw gminieMorawica:

Wnioski o realizację inicjatywy lokalnej mogą złożyć bezpośrednio osoby fizyczne

mające miejsce zamieszkania na terenie gminy Morawica lub za pośrednictwem

organizacji pozarządowych posiadających siedzibę na obszarze gminy.

Wnioski można złożyć w sprawach, których przedmiotem jest:

• budowa, rozbudowa lub remont dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej, budynków

oraz obiektów architektury stanowiących własność gminy;

• edukacja, oświata i wychowanie;

• działalność w sferze kultury fizycznej i turystyki;

• ochrona przyrody, w tym zieleni w miastach i wsiach;

• porządek i bezpieczeństwo publiczne.

Wnioski o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej składa się

w kancelarii Urzędu Gminy w Morawicy na odpowiednim formularzu. Wnioski

rozpatruje wójt w możliwie najszybszym terminie, nie później jednak niż w ciągu

miesiąca (jedynie w sprawach wymagających szczegółowych ustaleń i uszczegóło-

wienia okoliczności wskazanych we wniosku, termin ten może zostać przedłużony).

Przy ocenie wniosku, brane są pod uwagę następujące kryteria:

• rodzaj zadania publicznego z uwzględnieniem celowości z punktu widzenia

potrzeb społeczności lokalnej;

• zakres i rodzaj zaangażowania wnioskodawcy w realizację inicjatywy lokalnej:

– zadeklarowany wkład pracy społecznej;

– wkład rzeczowy wnioskodawcy w realizację inicjatywy lokalnej;

– wysokość udziału finansowego wnioskodawcy;

– zaawansowanie przygotowań do realizacji przedsięwzięcia będącego

przedmiotem wniosku.

Po rozpatrzeniu wniosku, wójt przyjmuje go do realizacji lub odrzuca z podaniem

uzasadnienia. W przypadku przyjęcia wniosku do realizacji, gmina zawiera umowęg

z wnioskodawcą o realizację inicjatywy lokalnej, która w sposób szczegółowy określa:

• zakres i przedmiot zadania publicznego oraz termin jego realizacji;

• udział wnioskodawcy oraz gminy w realizacji przedsięwzięcia;

• sposób finansowania zadania publicznego;

• sposób kontroli;

• inne niezbędne uzgodnienia.

g Strony wspólnie ustalają harmonogram

prac i kosztorys, które stanowią załączniki

do wspomnianej umowy.

37

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Władze samorządowe każdorazowo zabezpieczają w budżecie gminy środki na reali-

zację zadań z inicjatywy lokalnej. Organizacje pozarządowe bądź mieszkańcy zgłaszają

swoje inicjatywy przed ostatecznym uchwaleniem budżetu, tak by można w nim

było uwzględnić wydatki związane z inicjatywami w następnym roku. Odpowiedni

zapis w budżecie oraz zabezpieczone środki finansowe sprawiają, iż skorzystanie

z instrumentu, jakim jest inicjatywa lokalna staje się czystą formalnością.

Atutyinicjatywylokalnejw gminieMorawica

w opinii JST

• instrument łatwy do wprowadzenia, dokumentację opracowano dzięki zaangażowaniu władz i pra-cowników urzędu gminy

• stosowany regularnie, bardzo chętnie wykorzystywany przez organizacje pozarządowe• harmonogram prac i kosztorys strony opracowują wspólnie• uproszczony tryb przyznawania i rozliczania dotacji (postrzegany jako najłatwiejszy w aplikacji spo-

śród wszystkich wykorzystywanych przez samorząd procedur dofinansowywania działalności NGO)• obejmuje nie tylko sferę pożytku publicznego, ale także sferę inwestycyjną

w opinii NGO • opracowany przez urząd gminy formularz wniosku cechuje prostota i oszczędny zakres przedmiotowy

Słabościinicjatywylokalnejw gminieMorawica

w opinii JST

• zbyt małe środki [w budżecie] na realizację tego trybu, niewystarczające w kontekście liczby skła-danych wniosków

• gmina występuje w charakterze inicjatora i realizatora danego zadania – mimo iż działa na wniosek np. organizacji. Formalnie w pewnym sensie przejmuje jej kompetencje, m.in. w zakresie rozliczania wydatkowanych w ramach inicjatywy środków, blokując tym samym możliwość wykorzystania instru-mentu jako wkładu własnego, w sytuacji pozyskiwania środków z zewnętrznych źródeł finansowania.

w opinii NGO

• druk i opis inicjatywy lokalnej jest przesadnie uproszczony, niewystarczający do przedłożenia ze-wnętrznym instytucjom przyznającym dofinansowanie na realizację projektu. Gdy organizacja rozlicza się z uzyskanych środków przed instytucją zewnętrzną, wymagającą bardzo szczegółowego, drobiazgowego opisu wydatkowanych środków – okazuje się niewystarczający

• podmiotem realizującym dane zadanie jest gmina – to bariera dla organizacji aplikujących o zewnętrzne środki finansowe, przyznanie których wiąże się z obligatoryjnym wymogiem, by formalnym organi-zatorem zadania było korzystające z dotacji stowarzyszenie. Wówczas inicjatywę lokalną zastępują alternatywne instrumenty finansowe (otwarty konkurs ofert bądź mały grant)

• dla części organizacji tryb ten stanowi nadal dość nowy, „nieoswojony” jeszcze instrument współpracy finansowej, ze względu na inne wymogi formalne, wymaga odmiennego podejścia, „przestawienia się na nowe tory” przygotowania wniosków, rozliczania etc.

Źródło: na podstawie opracowania: E. Biskup, Raport z analizy istniejących dobrych praktyk w zakresie współpracy finansowej między JST i NGO – Gmina Morawica, Poznań 2014 (FRDL).

38

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ


• Elementem inicjatywy lokalnej budzącym największe emocje i wątpliwości,

są kryteria przyznawania wsparcia, w tym także oceny czy też oszacowania

wkładu mieszkańców. Dlatego tym kryteriom właśnie należy poświęcić szcze-

gólnie dużo uwagi w trakcie przygotowania inicjatywy lokalnej, warto je także

poddać szerokim konsultacjom z mieszkańcami.

• By inicjatywa lokalna rzeczywiście przyczyniła się do pobudzenia aktywności

obywateli, po przyjęciu stosownej uchwały organu stanowiącego, warto np. przy

zaangażowaniu organizacji pozarządowych promować instrument, prezentując

mieszkańcom jego istotę i zachęcać do skorzystania.

Regranting–przyznawaniegrantówpochodzącychześrodkówJSTprzezwybranąorganizacjępozarządową

co różni regranting od Zwykłego grantmakingu?f cZy warto brać pod uwagę regranting jeśli jst rocZnie prZeZnacZa w tym trybie np. 5 000 Zł? co skłania ngo do podejmowania się roli „operatora”? cZy organiZacja poZarZądowa występująca w roli operatora może wykorZystać cZęść dotacji Z jst na pokrycie kosZtów administracyjnych?

Podstawaprawna:


• Kodeks cywilny.

Odbiorcy:

W charakterze operatora – organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione

w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z którymi

organ administracji publicznej zawarł umowę na realizację zadań w sferze pożytku

publicznego.

f Definicje podanych pojęć przybliżono

w: S. Mazur, A. Pacut, M. Pokora (red.),

Wdrażanie mechanizmów współpracy finansowej

jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami

pozarządowymi, MSAP UEK, Kraków 2015.

REGRANTING

39

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

W charakterze realizatorag – organizacje pozarządowe lub inne uprawnione pod-

mioty (posiadające osobowość prawną), niebędące stroną umowy z JST, wybrane

przez operatora w sposób jawny i konkurencyjny.


Decyzję o zastosowaniu zlecenia zadania publicznego z wykorzystaniem regrantingu

podejmują władze JST dążąc np. do „odciążenia” pracowników urzędu z obsługi

licznych konkursów. Dla wielu JST ważniejszymi korzyściami z regrantingu są jednak:

• zwiększenie skuteczności realizacji zadań publicznych – poprzez lepsze dosto-

sowanie warunków konkursów grantowych dla lokalnych organizacji, prostsze

formalności, wsparcie ze strony operatora w formie szkoleń czy doradztwa dla

potencjalnych realizatorów – napływa więcej wniosków, co przekłada się także

na uspołecznienie decyzji o wydatkowaniu środków przez JST;

• możliwość czerpania z doświadczenia organizacji pozarządowych – wybór

na operatora silnej organizacji pozarządowej z odpowiednimi zasobami, znają-

cej potrzeby danej wspólnoty i specyfikę lokalnych NGO, działającej w sposób

bardziej elastyczny niż JST przyczynia się do podniesienia jakości realizacji

zadań publicznych;

• skumulowanie środków finansowych na realizację zadania publicznego – dzięki

zastosowaniu wymogu wniesienia wkładu własnego przez operatora lub pod-

mioty ubiegające się o grant możliwy jest montaż finansowy skutkujący wzro-

stem „puli na dotację”.

Podkreślić należy, że odpowiedzialność za realizację zadania publicznego (w formie

powierzenia lub wsparcia) ponosi przed JST operator.

g Pojęcia operatora, realizatora i projektu

wprowadziła do ustawy o d.p.p.w. nowe-

lizacja z 5 sierpnia 2015 r.

40

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Podstawowerolepodmiotówwystępującychw procesieregrantingu:f

JST–

GRANTODAWCA

• ustalenie celów wsparcia (jakie zadania publiczne

obejmie regranting) i oczekiwanych efektów

• wybór operatora w drodze konkursu

• podpisanie umowy z operatorem na realizację kon-

kursów, akceptacja przedłożonych przez operatora

procedur konkursowych

• przekazanie operatorowi grantu (zbiorczej dotacji)

• monitorowanie działania operatora i ocena efektów

Doświadczona

NGO–

OPERATOR

• podpisuje umowę z grantodawcą na realizację kon-

kursu

• przygotowuje procedury konkursowe

• ogłasza konkurs, przeprowadza wybór najlepszych

projektów

• podpisuje umowy na realizację projektów

• wypłaca środki realizatorom projektówg

• monitoruje i kontroluje realizację projektów oraz wy-

datkowanie środków

• rozlicza realizację projektów i ocenia jej efekty

• przygotowuje sprawozdanie dla grantodawcy

InnyNGO–

REALIZATOR

• przygotowuje projekt/ wniosek i zgłasza go w kon-

kursie

• podpisuje umowę z operatorem na realizację projektu

• realizuje projekt zgodnie z umową, wykorzystując

środki przekazane przez operatora

• przygotowuje sprawozdanie z realizacji projektu dla

operatora i rozlicza przekazane środki

f Na podstawie: T. Schimanek, Podręcznik

regrantingu, czyli jak wdrażać regranting

w samorządach gminnych i powiatowych, modelowe

rozwiązanie opracowane przez Akademię Rozwoju

Filantropii w Polsce, Warszawa 2014.

g Zgodnie z nowelą ustawy o d.p.p.w. z dnia

5 sierpnia 2015 r., wypłata dotacji środ-

ków dla realizatorów następuje w terminie nie

dłuższym niż 14 dni, licząc od dnia zawarcia umo-

wy pomiędzy operatorem a realizatorem projektu.

41

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Etapywdrażaniaregrantinguz komentarzami:

Brak prawnie uregulowanych zasad wdrażania regrantingu, zarówno po stronie JST

jak i organizacji zlecającej wykonanie zadania (operatora), mobilizuje poszczególne

samorządy do wypracowywania własnego, optymalnego schematu udzielania

i rozliczania dotacji przekazywanej w trybie regrantingu.

Etapywdrażaniamodeluregrantingug Uwagi

Etap I Wstępne określenie przez JST obszarów i zadań publicznych

Równolegle:• analiza potencjału organizacji pozarządowych działających

na terenie danej JST, pod kątem predyspozycji do pełnienia roli operatora

• ocena, czy realizacja zadania w trybie regrantingu jest celowa w porównaniu do innych trybów i opłacalna dla JST

Etap II Konsultacje propozycji organu wykonawczego z organizacjami pozarządowymi

Etap III Uchwalenie programu współpracy z organizacjami pozarządowymi

Etap IV Określenie procedury i warunków realizacji regrantingu

Dokument przyjęty w drodze zarządzenia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (w gminach) lub uchwałą zarządu (powiat), określa m.in. zadania, w realizacji których zostanie zastosowa-ny regranting, sposób wyłonienia operatora oraz podstawowe wymogi, dotyczące realizacji zadania przez operatora i jego rozliczenia

Etap V Określenie sposobów monitorowania i oceny regrantingu

Zasady monitoringu oceniające działalność zarówno operatora jak i realizatorów

Etap VI Przygotowania do wdrażania regrantingu

W tym m.in. wybór optymalnego momentu na ogłoszenie kon-kursu

Etap VII Wdrożenie regrantingu Przeprowadzenie konkursu, wyłonienie operatora, podpisanie umowy

Etap VIII Monitoring i ocena wdrażania regrantingu

Przykładowo kontrola formalna działań: • operatora (w zakresie zgodności z zapisami umowy) • realizatora (ocena wykonania części zadania publicznego)

Także ocena skuteczności i efektywności ich realizacji

Źródło: Etapy wdrażania modelu zaczerpnięto z publikacji: T. Schimanek, Materiały szkoleniowe,FRDL, Warszawa 2015, uwagi opracowano na bazie: S. Mazur, A. Pacut, M. Pokora (red.), Wdrażanie mechanizmów współpracy finansowej jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi, MSAP UEK, Kraków 2015.

g Model wypracowano w ramach projektu

Akademii Rozwoju Filantropii „Regranting

jako sposób zwiększenia zakresu, skali i efektyw-

ności realizacji zadań publicznych przez organiza-

cje pozarządowe w gminie i powiecie”.

42

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Regrantingw projekcieMWFwdrażanybyłw oparciuo powyższezałożeniaw następującychJST:

SP Gostyń, UM Iława, UM Słupsk, UM Szklarska Poręba, UMiG Sztum, UM Tomaszów

Lubelski, UM Wałcz, UMiG Witnica, UG Zaleszany.

Regranting w praktyce – gmina Biłgorajg

• Jednostka: gmina wiejska Biłgoraj

• Powiat:biłgorajski, województwo:lubelskie

• Liczbaludności:13 042 osoby


• www: www.gminabilgoraj.pl

• ZakładkaNGO:

www.gminabilgoraj.pl/?s=zakladka&id=174&nazwa=Organizacje%20poza-

rz%C4%85dowe


Zastosowanieregrantinguw gminieBiłgoraj:

RokKwotaz budżetuJSTna zadaniaw formule

regrantinguObszarzadań Przykładowirealizatorzy

2012 12 000 złProjekty w zakresie kultury i turystyki Ludowy Zespół Sportowy „Dąbrowica”,

OSP w Bukowej, OSP w Korytkowie Dużym, Stowarzyszenie „Moje Nadrzecze”, Stowarzyszenie

„DĄB” w Ciosmach, Stowarzyszenie na Rzecz Roz-woju Wsi Sól i Kolonia Sól „WIĘŹ”, Stowarzyszenie Rozwoju i Promocji Wsi „BIDACZÓW NASZ DOM”

2013 12 000 złProjekty w zakresie kultury i turystyki

2014 12 000 złProjekty w zakresie kultury i turystyki

g Opis regrantingu pochodzi z opracowa-

nia: E. Biskup, Raport z analizy istniejących

dobrych praktyk w zakresie współpracy finansowej

między JST i NGO – Gmina Biłgoraj, Warszawa

2014 (FRDL).

http://www.gminabilgoraj.pl/?s=zakladka&id=174&nazwa=Organizacje pozarz�dowe

http://www.gminabilgoraj.pl/?s=zakladka&id=174&nazwa=Organizacje pozarz�dowe

43

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ


Samorząd biłgorajski wykorzystuje mechanizm zlecania prowadzenia konkursów

dotacyjnych organizacjom pozarządowym lub innymi podmiotom już od 2010 r.

Z propozycją zastosowania regrantingu do wójta Biłgoraja zwrócili się przedsta-

wiciele Fundacji Fundusz Lokalny Ziemi Biłgorajskiej – FLZB (uczestniczącej od lat

w programie „Działaj Lokalnie”)g, oferując pełnienie przez ich podmiot roli operatora

i dalszego dystrybuowania środków do lokalnych organizacji pozarządowych. Po-

mysł uzyskał akceptację władz gminy, ze względu na potencjalne korzyści w postaci

odciążenia organizacyjnego pracowników urzędu gminy i możliwość zwiększenia

puli środków na realizację zadań publicznych. W 2010 r. po raz pierwszy rozpisa-

no konkurs na „działania w zakresie wspierania działalności na rzecz organizacji

pozarządowych”, na dotację przeznaczono 10 000 zł. W 2012 r. gmina Biłgoraj

przystąpiła do projektu Akademii Rozwoju Filantropii pn. „Regranting jako sposób

zwiększania zakresu, skali i efektywności realizacji zadań publicznych przez organi-

zacje pozarządowe w gminie i powiecie”, którego celem było m.in. upowszechnienie

regrantingu wśród JST w Polsce.

Podstawyprawneregrantinguw gminieBiłgoraj:

• Uchwały Rady Gminy w Biłgoraju w sprawie uchwalenia corocznego programu

współpracy gminy Biłgoraj z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami

prowadzącymi działalność pożytku publicznego;

• Zarządzenie Wójta Gminy Biłgoraj, wydawane na podstawie art. 11 ust. 2 i art.

13 i art. 15 ustawy o d.p.p.w., a także rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki

Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru

umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania

z wykonania tego zadania.

Cechyregrantinguw gminieBiłgoraj:

Gmina Biłgoraj corocznie przeznacza określoną pulę środków na realizację zadań

publicznych przez organizacje pozarządowe w ramach regrantingu.

Operator, wyłaniany przez JST w drodze konkursu ofert, odpowiada za: organi-

zację gminnego konkursu grantowego dla lokalnych organizacji pozarządowych

i innych podmiotów prowadzących działalność pożytku publicznego; wspieranie

finansowo, organizacyjnie i szkoleniowo opracowania oraz wdrożenia przez te or-

ganizacje i podmioty najlepszych projektów i przedsięwzięć o charakterze publicz-

g Program prowadzony do 2000 r. przez

Polsko-Amerykańską Fundację Wolności

(PAFW) i Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce,

o prostych, przejrzystych procedurach, ułatwiają-

cy samodzielne pozyskanie pierwszych środków

i zachęcający do poszukiwania nowych źródeł

finansowania.

44

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

nym. W Biłgoraju operator wnosi także wkład własny w postaci pracy i środków

finansowych, co zwiększa pulę dotacji.

Podmiotami uprawnionymi do złożenia oferty są organizacje pozarządowe i inne

podmioty działające statutowo w obszarze zadania publicznego w zakresie kultury

i turystyki, posiadające doświadczenie w realizacji zlecanego zadania, zobowiązane

do zabezpieczenia pieniężnego wkładu własnego przeznaczonego na realizację

zadania w wysokości nie mniejszej niż 20% całkowitych kosztów realizacji zadania.

Podmiotem ubiegającym się o granty mogą być także gminne jednostki budżetowe

np. biblioteka czy Gminny Ośrodek Kultury, co umożliwia im realizację ciekawych

projektów i nabycie doświadczenia w pozyskiwaniu środków z innych źródeł.

Zarządzenie Wójta Gminy Biłgoraj określa warunki realizacji zadania zlecanego

w formie regrantingu:

• szczegółowe procedury realizacji gminnego otwartego konkursu ofert muszą być

określone w odpowiednim regulaminie [przygotowywanym przez operatora];

• w ramach gminnego otwartego konkursu ofert dotowane mogą być tylko

projekty realizowane na terenie gminy Biłgoraj i/lub na rzecz mieszkańców

gminy Biłgoraj;

• wysokość poszczególnych dotacji nie może być wyższa niż 6 000 zł;

• środki w ramach jednostkowej dotacji nie mogą przekraczać 90% wartości

dofinansowanego projektu, przy czym w ramach konkursu dopuszczalny jest

każdy rodzaj wkładu własnego, tj. finansowy i pozafinansowy;

• środki dotacyjne z budżetu gminy Biłgoraj mogą być przeznaczone tylko na re-

alizację projektów w zakresie kultury i turystyki.

45

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Atutyregrantinguw gminieBiłgoraj

w opinii JST

• umożliwia „odciążenie organizacyjne” samorządu od całej „otoczki organizacyjnej”, wynikające z przeprowadzania przez JST mniejszej liczby otwartych konkursów ofert

• samorząd zyskuje więcej środków na realizację zadań publicznych (dzięki zastosowaniu mechanizmu oczekiwanego od operatora wkładu własnego)

• służy edukacji organizacji pozarządowych, pozyskiwaniu nowych doświadczeń (szansa na podejmo-wanie w przyszłości bardziej rozbudowanych, kompleksowych działań, być może także wdrażanie projektów partnerskich z innymi organizacjami)

w opinii NGO

• efektywniejsza realizacja zadań, z racji lepszej znajomości przez operatora potrzeb lokalnych, bliższego kontaktu z potencjalnymi realizatorami

• prostsza procedura pozyskania środków, dzięki pomocy i wsparciu operatora na etapie przygoto-wywania wniosku, realizacji i rozliczania projektu

• możliwość nawiązania szerszej współpracy z innymi organizacjami, podejmowania w przyszłości wspólnych inicjatyw, projektów partnerskich

Słabościregrantinguw gminieBiłgoraj

w opinii JST• skuteczność współpracy z wykorzystaniem regrantingu mierzona jest w „miękki” sposób, poprzez

ocenę wzrostu aktywności lokalnych organizacji pozarządowych, brakuje konkretnych narzędzi służących wymiernej ocenie instrumentu

w opinii NGO

• przeszkodą w stosowaniu regrantingu może być niski poziom wiedzy na temat zasad działania instrumentu

• sceptyczne podejście samorządu do realizacji zadań publicznych w innowacyjny sposób


• Decyzję o realizacji zadań w formule regrantingu, poprzedzoną analizą poten-

cjału NGO, należy uzupełnić akcją informacyjną, prezentującą istotę i korzyści

z tego instrumentu.

• W dodatkowych obowiązkach operatora, o ile to możliwe, samorząd powi-

nien rozważyć uwzględnienie działań wspierających organizacje:f aplikujące

o wsparcie, realizujące projekty, które uzyskały finansowanie od operatora,

a także innych działań wzmacniających środowisko pozarządowe, np. sieciowa-

nie organizacji pozarządowych czy szeroką edukację w zakresie prowadzenia

działalności.

• Warto pamiętać, że z powodu złożoności i czasochłonności procedury podz-

lecania zadań, w praktyce w formule regrantingu będą wykonywane zadania,

których czas realizacji nie przekroczy sześciu miesięcy (ze względu na roczny

cykl budżetowy w JST).

f Więcej na ten temat w: M. Makowska,

T. Schimanek, Doświadczenia i wnioski

z wdrażania mechanizmów współpracy finansowej

samorządów terytorialnych i organizacji pozarzą-

dowych, FRDL, Warszawa 2015.

46

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Dotacja inwestycyjna

na jaki cel i komu jst mogą udZielić dotacji inwestycyjnej? cZy jst potrZebuje specjalnej procedury by skorZystać Z tego instrumentu?

Podstawaprawna:

• ustawa o finansach publicznych;

• ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Odbiorcy:


w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (kościel-

ne osoby prawne, stowarzyszenia JST, spółdzielnie socjalne, spółki non-profit),

na realizację działań mieszczących się w sferze zadań publicznych, wymienionych

enumeratywnie w przywoływanej ustawie.


Bardzo ważną kategorią kosztów, jakie ponosi każda organizacja, są wydatki zwią-

zane ze zwiększaniem jej potencjału, co często wiąże się z potrzebą finansowania

istotnych nakładów inwestycyjnych. Pozyskiwanie przez podmioty społeczne mienia

nieruchomego lub zakupy środków trwałych (inwestycyjne) realnie przekładają się

na podniesienie standardu świadczonych usług, czy realizowanych zadań.f Warian-

tem dofinansowania inwestycji NGO może być dotacja inwestycyjna. Mechanizm

ten stwarza JST możliwość przekazania wsparcia finansowego w formie dotacji

celowej w związku z realizacją zadań tej jednostki, w tym dofinansowania inwesty-

cjig realizowanych przez organizacje pozarządowe oraz podmioty zrównane z nimi

w prawach. Ustawodawca zauważył, iż nie można ograniczyć wspierania organizacji

pozarządowych tylko do finansowania bieżących przedsięwzięć, realizacji projektów.

Z drugiej strony w orzecznictwie sądowym uznano za niedopuszczalne finansowanie

w drodze dotacji inwestycyjnej m.in. remontów sal katechetycznych w budynkach

parafialnych, remontów budynków wspólnot mieszkaniowych, czy realizacji inwe-

stycji na cele sportu profesjonalnego. Przy przyznawaniu dotacji inwestycyjnej JST

musi zatem uwzględnić związek między dotowaniem danej organizacji a realizacją

zadania publicznego.






UEK, Kraków 2015.

g Problemy z prawną definicją inwestycji

pośrednio zniechęcają JST do stosowania

dotacji inwestycyjnej, z obawy o stanowisko RIO.

47

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

PrzesłankiudzieleniadotacjiinwestycyjnejdlaNGO(warunekkonieczny–ichłącznespełnienie):

podmiototrzymującydotacjęinwestycyjnąnie

należydo sektorafinansówpublicznych

biorącydotacjęinwestycyjnąniedziaław celu

osiągnięciazysku

dotacjainwestycyjnajestudzielanana cele

publiczne związane z realizacją zadań danej JST

Dotacjeinwestycyjnew projekcieMWFwdrażanebyływ oparciuo rekomendowanekrokiw następującychJST:

SP Gostyń, UG Koszyce, UM Kościerzyna, UM Stary Sącz, UM Wałcz, UG Zaleszany.

Dotacjainwestycyjnaw praktyce

Nieliczne samorządy terytorialne wykorzystują dotację inwestycyjną w rozumieniu

ustawy o finansach publicznych, brakuje jednak opisanych dobrych przykładów

funkcjonujących dokumentów i wniosków z jej zastosowania. Z tego powodu od-

stąpiono od prezentacji dobrej praktyki.

Wypracowane w projekcie MWF rozwiązania dotyczące dotacji inwestycyjnej

dla wybranych JST (UM Kościerzyna i UM Wałcz) ujęto w publikacji: M. Możdżeń,

T. Schimanek, Mechanizmy współpracy finansowej jednostek samorządu terytorialnego

z organizacjami pozarządowymi – doświadczenia z wdrożeń, MSAP UEK, Kraków 2015.

48

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Etapyformalizacjii przyznawaniadotacjiinwestycyjnejz wykorzystaniemwzorcaminimalnego:g

Czynności Zakresdziałań

1. Dopuszczenie przez JST dotacji inwestycyjnej jako formy wsparcia dla trzeciego sektora

• wskazanie mechanizmu dotacji inwestycyjnej w programie współpracy JST z organizacjami pozarządowymi;

• zaplanowanie w budżecie JST środków na dotację inwestycyjną.

2. Przyjęcie przez JST uchwały organu stanowiącego o zasadach postępowania w sprawie udzielenia dotacji inwestycyjnej (dotyczy innych zadań niż określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie)

W uchwale JST samodzielnie określa: • zadania podlegające dotowaniu;• procedury postępowania, uwzględniające zapewnienie

jawności postępowania o udzielenie dotacji;• sposób kontroli wykonywanych zadań (wskazanie

podmiotów kontrolujących, dokumentowanie, miejsce przeprowadzania, zakres obowiązków beneficjenta dotyczących udzielania informacji i przedkładania dokumentów);

• zasady rozliczania otrzymanych dotacji.

3. Działanie organu wykonawczego JST. Uchwała organu

stanowiącegog, podjęta zgodnie z upoważnieniem sformułowanym w art. 221 ust. 4, jest podstawą zawarcia umowy dotacyjnej przez organ wykonawczy JST.

Dla transparentności działania organu wykonawczego i ułatwienia ubiegania się o dotację należy opracować:• wzory dokumentów przydatnych przy procedowaniu

przyznania dotacji inwestycyjnej;• informację dla NGO o wysokości środków

zabezpieczonych w budżecie JST na dotacje inwestycyjne.




g Wspomniana uchwała ma zastosowanie

jedynie do sfery zadań publicznych re-

alizowanych w obszarach nie ujętych w ustawie

o działalności pożytku publicznego i o wolonta-

riacie.

49

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Czynności Zakresdziałań

4. Wystąpienie organizacji pozarządowej z wnioskiem o przyznanie dotacji inwestycyjnej.

W tym kroku następuje:• weryfikacja podmiotu ubiegającego się o dotację zgodnie

z ustawą o finansach publicznych;• weryfikacja celu i wielkości dotacji inwestycyjnej –

według zasad określonych przez JST;• ewentualne uzupełnienia i wyjaśnienia.

5. Zawarcie przez JST umowy na dotację inwestycyjną.

Umowa dotacyjna powinna zawierać przede wszystkim:• szczegółowy opis zadania, w tym: cel, na jaki dotacja

została przyznana, termin jego wykonania, osoby odpowiedzialne za realizację umowy;

• wysokość dotacji celowej udzielanej organizacji wykonującej zadanie i tryb płatności (można uzależnić sposób płatności od wysokości dotacji, np. wprowadzić płatności transzami);

• termin wykorzystania dotacji – nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego;

• tryb kontroli wykonywania zadania przez JST;• termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji celowej,

sposoby dokonywania płatności na konto JST;• termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji (nie

powinien być dłuższy niż terminy zwrotu dotacji określone w dziale V ustawy o finansach publicznych);

• zasady rozstrzygania sporów i wątpliwości nieuregulowane w umowie dotacyjnej.

6. Płatność na rzecz NGO dotacji inwestycyjnej.

Dokonanie płatności według zasad określonych przez JST w umowie pomiędzy JST a organizacją pozarządową.

7. Kontrola przez JST (organ wykonawczy) wykonania zobowiązań wynikających z umowy dotacyjnej.

Kontrola realizacji celu, efektu społecznego, zdolności do wykonywania zadań publicznych przez NGO po wykorzystaniu dotacji inwestycyjnej.

Źródło: S. Mazur, A. Pacut, M. Pokora (red.), Wdrażanie mechanizmów współpracy finansowej jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi, MSAP UEK, Kraków 2015.

50

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Budżetobywatelski–instrumentrangowania,tj.określeniapriorytetów(części)wydatkówJST

cZy budżet obywatelski to miejska lub powiatowa wersja fundusZu sołeckiego? cZy można mówić o różnych modelach budżetu partycy-pacyjnego? kiedy wynik głosowania miesZkańców jest wiążący?

Podstawaprawna:

• samorządowe ustawy ustrojowe (ustawa o samorządzie gminnym, ustawa

o samorządzie powiatowym);


Odbiorcy:

Mieszkańcy danej jednostki samorządu terytorialnego, pośrednio organizacje

pozarządowe działające na jej terenie.


Budżety partycypacyjne (obywatelskie) są formą konsultacji publicznych, w ramach

których mieszkańcy zgłaszają projekty, następnie na nie głosują. Samorząd do reali-

zacji wybiera te projekty, które spełniają warunki formalne, otrzymały największą

liczbę głosów mieszkańców, i na których realizację są środki w budżecief.

Rosnąca – wśród polskich JST – popularność budżetów obywatelskich (BO) – wynika

z licznych zalet tego rozwiązania:

• BO umożliwia mieszkańcom współdecydowanie, na jakie cele zostanie wydana

część środków z budżetu JST, a pośrednio wpływanie, w jakim kierunku będzie

rozwijała się ta jednostka;

• BO zwiększa zaangażowanie obywateli w dyskusję dotyczącą ich potrzeb

i priorytetów dla danej wspólnoty samorządowej;

• BO przyczynia się do poprawy przejrzystości wydatkowania środków pu-

blicznych;

BUDŻET OBYWATELSKI

f Więcej w: M. Makowska, T. Schimanek,

Doświadczenia i wnioski z wdrażania me-

chanizmów współpracy finansowej samorządów

terytorialnych i organizacji pozarządowych, FRDL,

Warszawa 2015.

51

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

• BO – dzięki wykorzystaniu konsultacji z samymi zainteresowanymi – zwiększa

efektywność wydawania środków z budżetu JST na rzeczywiste potrzeby tej

wspólnoty.

Rodzajezadańfinansowanychw ramachbudżetówobywatelskich:

Twarde

dotyczące infrastruktury, np.: remont chodnika,

przebudowa sali gimnastycznej, budowa siłowni

na świeżym powietrzu, placu zabaw itd.

Miękkie

rzadziej finansowane, dotyczące kwestii społecz-

nych, czy kulturalnych, np. organizacja konferencji,

przygotowanie wystawy czy zakup strojów dla

lokalnego zespołu ludowego itd.

Odpomysłudo realizacjiczylibudżetobywatelskiod kuchni:f

Przygotowania do wprowadzenia budżetu obywatelskiego obejmują:

1. ustalenie podstawy prawnej, w oparciu o którą zostanie wprowadzony budżet

partycypacyjny;

2. określenie wysokości kwoty z budżetu JST przeznaczonej na ten cel;

3. przeprowadzenie diagnozy środowiska lokalnego, w tym zdefiniowanie grup

mieszkańców/organizacji pozarządowych zainteresowanych wprowadzeniem

budżetu partycypacyjnego;

4. opcjonalnie z inicjatywy JST powinien zostać powołany zespół ds. budżetu

partycypacyjnego, w skład którego będą wchodzić przedstawiciele władzy

lokalnej, mieszkańców oraz organizacji pozarządowych, odpowiedzialny za

opracowanie „metodologii” wprowadzania BO.

Podstawą procedury budżetu obywatelskiego w formule konsultacji społecznych

jest przeważnie uchwałaorganustanowiącego wydana na podstawie art. 5a ustawy

o samorządzie gminnym lub art. 3d ustawy o samorządzie powiatowym. Budżet

partycypacyjny jest zatem traktowany jako szczególna forma konsultacji. W wielu

JST ustalono zasady i tryb konsultacji z mieszkańcami, które są podstawą dla wdra-




torialnego z organizacjami pozarządowymi, MSAP,

Kraków 2015.

52

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

żania budżetu partycypacyjnego. W razie ich braku, konieczne jest opracowanie

i przyjęcie takiego dokumentu.

Procedurastosowaniabudżetupartycypacyjnego – dokument przyjęty przez

władze wykonawcze w drodze zarządzenia wójta/burmistrza lub prezydenta miasta

(gmina), albo uchwały zarządu (powiat) lub uchwały organu stanowiącego. Procedura

(najlepiej upubliczniona np. na BIP) powinna określać co najmniej:

• wymogi dotyczące propozycji realizacji zadań;

• sposób zgłaszania propozycji (w tym np. wystandaryzowane formularze);

• sposób i kryteria oceny formalnej zgłoszonych propozycji, przeprowadzanej

przez przedstawicieli urzędu gminy/starostwa lub doraźną komisję rady –

w większości przypadków weryfikacja ogranicza się do zbadania zgodności

projektów z obowiązującym prawem (np. treścią miejscowego planu zagospo-

darowania przestrzennego);

• sposób i warunki głosowania mieszkańców na propozycje, które przeszły ocenę

formalną (np. internetowo, osobiście w wyznaczonych punktach przypomina-

jących lokale obwodowych komisji wyborczych);

• sposób i kryteria wyboru i realizacji zadań.

Budżetpartycypacyjnyw projekcieMWFprzygotowywanow następującychJST:

SP Gostyń, UM Iława, UG Rajcza, UG Koszyce, UG Szemud, UM Szklarska Poręba,

UMiG Sztum, UMiG Witnica, UMiG Wołów, UM Tomaszów Lubelski.

Budżetobywatelskiw praktyce–miastoOlsztyng

• Jednostka: miasto na prawach powiatu – Olsztyn

• Powiat: olsztyński, województwo:warmińsko-mazurskie

• Liczbaludności:174 675 osób

• Wydatkina współpracęz sektorempozarządowymw 2013 r.:12 052 303,00 zł

• www: www.olsztyn.eu

• ZakładkaNGO:

www.bip.olsztyn.eu/bip/folder/3073/konkursy_ofert_organizacje_pozarza-

dowe

g Opis budżetu obywatelskiego pochodzi

z opracowania: P. Fuchs, Raport z analizy

istniejących dobrych praktyk w zakresie współpracy

finansowej między JST i NGO – Miasto Olsztyn, Po-

znań 2014 (FRDL).

http://www.olsztyn.eu/

http://www.bip.olsztyn.eu/bip/folder/3073/konkursy_ofert_organizacje_pozarzadowe

http://www.bip.olsztyn.eu/bip/folder/3073/konkursy_ofert_organizacje_pozarzadowe

53

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

Budżetobywatelskiw mieścieOlsztyn:

RokLiczbazłożonychwniosków/projektów

spełniającychwymogiformalneLiczbawniosków

przyjętychdo realizacjiKwotaprzeznaczona

na budżetobywatelski

2014 128 33 ok. 2,15 mln zł

2015 139Głosowanie do

27 września 2015 r.Planowana: 3,3 mln zł


Olsztyński Budżet Obywatelski (OBO) – realizowany od 2013 r. traktowany jest

jako instrument współpracy JST z NGO, bo one aktywnie mogą uczestniczyć w da-

waniu pomysłów na to co w mieście trzeba zrobić z budżetu obywatelskiego i później też

w namawianiu mieszkańców do głosowania na te projekty.g Organizacje pozarządowe,

które postulowały utworzenie w Olsztynie budżetu partycypacyjnego, mogą nie

tylko zgłaszać swoje projekty, ale są także mocno zaangażowane w proces wdrażania

budżetu, w zakresie opracowywania z UM stosownych procedur, czy informowa-

nia mieszkańców i animowania spotkań, na których omawiane były poszczególne

propozycje projektów zgłoszone do OBO.

Podstawyprawnebudżetuobywatelskiegow Olsztynie:

• Uchwała nr XXXIV/605/13 Rady Miasta Olsztyna z dnia 27 marca 2013 r.

w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji społecznych

z mieszkańcami gminy Olsztyn.

Zgodnie z § 2 ust. 4 uchwały, decyzję o przeprowadzeniu konsultacji podejmuje pre-

zydent Olsztyna w drodze zarządzenia, także zarządzeniem prezydenta wprowadza

się regulamin budżetu obywatelskiego.

• W roku 2013 – Zarządzenie nr 185 Prezydenta Olsztyna z dnia 14 czerwca

2013 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami

Olsztyna na temat Olsztyńskiego Budżetu Obywatelskiego na 2014 rok.

• W roku 2014 – Zarządzenie nr 172 Prezydenta Olsztynag z dnia 2 maja 2014 r.

w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Olsztyna

na temat Olsztyńskiego Budżetu Obywatelskiego na 2015 rok.

Projekty wybrane do realizacji w trybie budżetu obywatelskiego w danym roku

powinny znaleźć się w uchwale budżetowej na następny rok budżetowy.

g Wypowiedź przedstawiciela UM zaczerp-

nięto z opracowania: P. Fuchs, Raport

z analizy istniejących dobrych praktyk w zakresie

współpracy finansowej między JST i NGO – Miasto

Olsztyn, Poznań 2014 (FRDL).

g Regulamin dostępny na stronie

www.obo.olsztyn.eu.

54

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

CechyOlsztyńskiegoBudżetuObywatelskiego –IIedycja,rok 2014:

• Łącznapula: na realizację projektów w ramach budżetu partycypacyjnego –

3,3 mln zł.

• Zasięgterytorialnyprojektów: projektyogólnomiejskie oraz te na projekty

osiedlowe(każde z 23 osiedli Olsztyna miało gwarantowaną pulę pieniędzy).

• Maks.koszt1 projektu: 1 mln zł dla projektu ogólnomiejskiego i 100 tys. zł

dla projektu osiedlowego.

• Typy projektów: projekty inwestycyjne, remontowe (projekty dotyczące in-

frastruktury należącej do Olsztyna), jak i projekty nieinwestycyjne (dotyczące

zadań własnych i zleconych gminy).

• Zgłaszanieprojektów: na specjalnym formularzu mieszkańcy Olsztyna powyżej

15 roku życia lub przez organizacje pozarządowe mające siedzibę na terenie

Olsztyna (bez listy poparcia danego projektu), w terminie 1-30 czerwca 2014 r.

• PromocjaOBO: UM zorganizował kampanię informacyjno-promocyjną dla

mieszkańców oraz uruchomił punkty konsultacyjne, zorganizował spotkania

dla mieszkańców w poszczególnych osiedlach i ogólnomiejskie spotkanie

informacyjne.

• Weryfikacja projektów: właściwe rzeczowo komórki Urzędu Miasta Olsztyna

dokonały oceny formalnej złożonych projektów (zgodność projektu z prawem,

położenia projektu na gruntach gminy, zgodności projektu z planami zago-

spodarowania przestrzennego i dokumentami planistycznymi, rzeczywistego

kosztu projektu, ewentualnych kosztów generowanych przez projekt w latach

następnych). Odrzucano projekty inwestycyjne wcześniej zaplanowane przez

gminę lub generujące wysokie przyszłe koszty utrzymania.

• Uzupełnianiewniosków: Biuro Dialogu Obywatelskiego, w terminie 7 dni od

wpłynięcia formularza informowało wnioskodawcę o konieczności uzupełnienia

lub modyfikacji wniosku.

• Prawoodwołania: wnioskodawcy, którego wniosek został negatywnie zwe-

ryfikowany, przysługiwało prawo odwołania się do Zespołu Koordynującego

w terminie 7 dni od powiadomienia wnioskodawcy o negatywnej weryfikacji

wniosku. Zespół Koordynujący złożony z przedstawicieli prezydenta, radnych,

mieszkańców, organizacji pozarządowych i rad osiedli wyłonionych w drodze

losowania.

• Zatwierdzenielistywniosków: Zespół Koordynujący zatwierdzał ostateczną

listę wniosków przekazanych przez poszczególne komórki organizacyjne

urzędu miasta.

55

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

• Publikacja projektów: zatwierdzone projekty oraz projekty negatywnie zwe-

ryfikowane wraz z uzasadnieniem publikowane były na stronie internetowej

miasta i w mediach społecznościowych, nie później niż w terminie 7 dni przed

rozpoczęciem głosowania.

• Głosowanienadprojektami: dotyczyło mieszkańców Olsztyna powyżej 15 roku

życia (1 osoba=1 głos, do rozdysponowania 5 punktów na projekty ogólnomiej-

skie i 5 punktów na projekty osiedlowe), trwało od 1 do 30 września 2014 r.,

zarówno w formie elektronicznej (przez Internet), jak i papierowej za pomocą

kart do głosowania, które można było także przesłać pocztą.

• Wybórprojektówdo realizacji: te projekty z każdej z grup (ogólnomiejska

i osiedlowe), które w danej grupie uzyskały największą liczbę głosów, aż do wy-

czerpania puli środków przeznaczonych na daną grupę.

• Terminrealizacjiprojektów: wybrane projekty zostały uwzględnione w budżecie

i będą realizowane w następnym roku budżetowym.

AtutyOlsztyńskiegoBudżetuObywatelskiego

w opinii JST

• OBO przyczynił się do wzrostu zaangażowania mieszkańców w sprawy miasta i rozwój społe-czeństwa obywatelskiego

• zachęcił do dyskusji o potrzebach mikrospołeczności, dostarczył UM informacji o problemach i oczekiwaniach mieszkańców

• wpłynął na edukację mieszkańców z zakresu funkcjonowania JST, w szczególności w zakresie finansów JST

• realizatorem wybranych projektów jest miasto Olsztyn, dlatego nie występują trudności związane z rozliczaniem projektów

• możliwość modyfikacji zasad OBO na bazie doświadczeń z I edycji, w oparciu o wyniki ewaluacji wewnętrznej z wykorzystaniem ankiet skierowanych do mieszkańców i przedstawicieli rad osiedli oraz spotkań otwartych i warsztatów

w opinii NGO

• instrument potrzebny, z racji walorów edukacyjnych i aktywizujących społeczność lokalną• OBO wzmacnia budowanie społeczeństwa obywatelskiego i kapitału społecznego• stanowi możliwość realizacji własnych celów statutowych NGO przy wykorzystaniu środków

budżetu obywatelskiego

56

DYFUZJA

WZORÓWM


ANSOWEJ

SłabościOlsztyńskiegoBudżetuObywatelskiego

w opinii NGO

• z racji złożoności i wieloaspektowego charakteru instrumentu przy wdrożeniu OBO korzystano m.in. ze wsparcia ekspertów Fundacji Batorego

• instrument wymaga bardzo wysokich nakładów organizacyjnych, a także innych nakładów finan-sowych po stronie JST (kampania informacyjna, edukacyjna, w tym szkolenia o OBO dla nauczycieli wiedzy o społeczeństwie, organizacja spotkań, dystrybucja materiałów, weryfikacja wniosków, wpisywanie kart itd.)

• z powodu wielu modeli budżetu obywatelskiego konieczności godzenia różnych postulatów doty-czących organizacji (procedur) budżetu partycypacyjnego (np. dot. wieku osób uprawnionych do gło-sowania), konieczność wypracowania mechanizmu uniemożliwiającego wielokrotność głosowania

w opinii NGO

• zbyt mała aktywność Zespołu Koordynującego OBO w zakresie monitorowania całego procesu budżetu partycypacyjnego

• trudności komunikacyjne pomiędzy przedstawicielami organizacji pozarządowych a urzędem miasta (dotyczy pierwszej edycji OBO)

Źródło: na podstawie opracowania: P. Fuchs, Raport z analizy istniejących dobrych praktyk w zakresie współpracy finansowej między JST i NGO – Miasto Olsztyn, Poznań 2014 (FRDL).


• Rekomenduje się, by koncepcję budżetu partycypacyjnego w danej JST wypra-

cować we współpracy z środowiskiem organizacji pozarządowych i z przed-

stawicielami mieszkańców, co przyczyni się do lepszego zrozumienia jego

istoty i do budowania wzajemnego zaufania, będącego fundamentem dobrej

współpracy.

• Kluczem do sukcesu budżetu obywatelskiego jest komunikacja z mieszkań-

cami, nie tylko w zakresie promocji instrumentu, jego harmonogramu, form

głosowania, ale edukacji w zakresie zasad finansowania projektów ze środków

samorządowych.

• Po każdej edycji budżetu obywatelskiego warto przeprowadzić ewaluację,

a uzyskane wnioski i opnie w miarę możliwości wykorzystać przy opracowy-

waniu zasad budżetu obywatelskiego na kolejne lata.

• W przypadku równoległego realizowania w danej JST inicjatywy lokalnej i bu-

dżetu obywatelskiego ważne jest wyraźne rozgraniczenie rodzajów projektów,

które mogą być zgłaszane w każdej z wymienionych form, by mieszkańcy nie

rezygnowali z zaangażowania w ramach inicjatywy lokalnej (pracy społecznej czy

wkładu rzeczowego), na rzecz głosownia na projekt w budżecie obywatelskim.g

g Więcej na ten temat w: S. Mazur, A. Pacut,




UEK, Kraków 2015.

57

ZAMIASTZAKOŃCZENIA

Zamiastzakończenia

rekomendacjei postulatyw oparciuo wynikiprojektuMWF

w jakim kierunku powinny następować prZeobrażenia w obsZarZe mechaniZmów współpracy finansowej administracji publicZnej Z orga-niZacjami poZarZądowymi? cZy potrZebne są niewielkie korekty w roZ-wiąZaniach ustrojowo-prawnych, cZy cZeka nas rewolucja w Zakresie istniejących mechaniZmów finansowania organiZacji poZarZądowych? cZy pula prawnie dopusZcZonych instrumentów współpracy jest Za-mknięta, a może istnieją nowe, komplementarne roZwiąZania?

Przeprowadzona w projekcie MWF dogłębna analiza ustrojowo-prawnych uwa-

runkowań współpracy finansowej administracji samorządowej z organizacjami

pozarządowymi, a także implementacja prezentowanych instrumentów do praktyki

działania wybranych 20 gmin i powiatów w Polsce dostarczyły wiedzy i informacji,

zarówno o zasadach ich wdrażania, ale także o słabościach i wyzwaniach związanych

z ich stosowaniem. Wnioski z pierwszych etapów projektu wykorzystano do określe-

nia warunków dobrego współdziałania między wymienionymi podmiotami ujętych

w Rekomendacjach Ministra Pracy i Polityki Społecznej odnoszących się do współpracy

administracji publicznej i organizacji pozarządowych w zakresie wykorzystania instru-

mentów finansowych.g

Lista funkcjonujących w Polsce mechanizmów współpracy finansowej JST z NGO nie

jest zamknięta. Na bazie analizy rozwiązań zagranicznych zgłoszono i konsultowano

w szerokim składzie propozycje komplementarnych mechanizmów (np. Narodowy

Fundusz Inicjatyw Społecznych, instrumenty finansowania zwrotnego tj. fundusz

poręczeniowy, powierzenie środków, idei inwestowania obywatelskiego: crowd-

fundingu, loterii), ułatwiających z jednej strony zdywersyfikowanie źródeł finanso-

wania organizacji III sektora, ale pośrednio przyczyniający się do ich uniezależnienia

od środków publicznych.

Na bazie opisywanych doświadczeń sformułowano także propozycje zmian pro-

ceduralnych, korektę istniejących rozwiązań dotyczących: regrantingu, pożyczek,

poręczeń, gwarancji, inicjatywy lokalnej, dotacji inwestycyjnych, trybu małych zleceń,

g Dostępne na stronie


58

ZAMIASTZAKOŃCZENIA

budżetu partycypacyjnego oraz kontraktowania zadań publicznych. Implementacja

rozwiązań zaprezentowanych w publikacji pod red. S. Mazur, A. Pacut, System finan-

sowania organizacji pozarządowych w Polsce, MSAP UEK, Kraków 2015f, w zakresie

istniejących instrumentów, może przyczynić się do zwiększenia skali ich zastosowania

przez polskie JST, a pośrednio do wzmocnienia realizacji zadań publicznych przez

organizacje trzeciego sektora.

REGRANTING


BUDŻET OBYWATELSKI

POŻYCZKI


MAŁE GRANTY

INICJATYWA LOKALNA

f Książka – tak jak inne publikacje wskazane

w niniejszym opracowaniu – dostępna jest

w wersji elektronicznej na stronie


59

O PROJEKCIE

O projekcie

„Wzmocnienie mechanizmów współpracy finansowej administracji publicznej z or-

ganizacjami pozarządowymi jako realizatorami zadań publicznych” (MWF) to ogól-

nopolski projekt systemowy realizowany przez Departament Pożytku Publicznego

w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej (lider projektu) w partnerstwie z Mało-

polską Szkołą Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

oraz Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej. Projekt realizowany w latach 2014-

2015, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego

Funduszu Społecznego.

Celem projektu było opracowanie i upowszechnienie wśród gmin i powiatów oraz or-

ganizacji pozarządowych praktycznego podejścia do stosowania takich instrumentów

współpracy międzysektorowej jak: regranting, pożyczki, poręczenia i gwarancje, ini-

cjatywa lokalna, dotacja inwestycyjna, budżet partycypacyjny czy tryb małych zleceń.

Podczas projektu:

1. Przeanalizowaliśmy dobre praktyki współpracy JST z organizacjami pozarzą-

dowymi i społeczeństwem obywatelskim, z wykorzystaniem instrumentów

współpracy (15 praktyk).

2. Stworzyliśmy mapę praktyk współpracy, na której obecnie znajduje się opis

praktyk stosowanych przez 277 JST (w tym 15 dobrych praktyk).

3. Przeprowadziliśmy szczegółowe badanie uwarunkowań prawno-instytucjonal-

nych współpracy międzysektorowej w Polsce oraz uzupełniliśmy je sugestiami

wynikającymi z analizy rozwiązań zagranicznych.

4. Przeszkoliliśmy z zasad stosowania instrumentów współpracy 960 samorzą-

dowców i przedstawicieli NGO z całej Polski.

5. Wdrożyliśmy wraz ze starannie wyselekcjonowanymi 20 samorządami ponad

55 instrumentów współpracy ze zdefiniowanej w projekcie listy instrumentów

(poza poręczeniami i gwarancjami).

6. Przygotowaliśmy cykl publikacji dotyczących zasad wdrażania instrumentów

współpracy oraz sugestii zmian w systemie współpracy między JST a NGO

w Polsce.g

60

INFORMACJEO PARTNERACHPROJEKTU

Informacjeo partnerachprojektu

DepartamentPożytkuPublicznegoMinisterstwaPracyi PolitykiSpołecznej

Departament Pożytku Publicznego został utworzony 1 kwietnia 2003 r. Odpowiada

za tworzenie warunków dla rozwoju organizacji pozarządowych i innych podmiotów

prowadzących działalność pożytku publicznego oraz dla rozwoju wolontariatu,

a także dla współpracy administracji publicznej z organizacjami III sektora. Wdraża

także i promuje rozwiązania przyjęte w ustawie z 24 kwietnia 2003 r. o działalności

pożytku publicznego i o wolontariacie.

Dyrektorem Departamentu Pożytku Publicznego jest Krzysztof Więckiewicz.

Szczegółowe zadania Departamentu to przede wszystkim:

• zarządzanie i wdrażanie Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich;

• współpraca z organami administracji publicznej oraz z organizacjami pozarzą-

dowymi w zakresie wspierania aktywności społecznej;

• realizacja projektów współfinansowanych ze środków europejskich, dotyczą-

cych wsparcia dla organizacji pozarządowych;

• merytoryczna i organizacyjna obsługa Rady Działalności Pożytku Publicznego

oraz utworzonych w jej ramach zespołów roboczych;

• inicjowanie i prowadzenie badań oraz analiz danych statystycznych dotyczących

organizacji pozarządowych, w tym sporządzanie sprawozdania z funkcjonowania

ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;

• nadzór nad działalnością organizacji pożytku publicznego w zakresie upraw-

nień, obowiązków i wymogów wynikających z ustawy z 24 kwietnia 2003 r.

o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;

• prowadzenie i obsługa elektronicznego wykazu organizacji pożytku publicznego

uprawnionych do otrzymywania 1 proc. podatku dochodowego od osób fizycz-

nych; w tym całoroczny monitoring obowiązku sprawozdawczego organizacji

pożytku publicznego;

61


• prowadzenie spraw wynikających z nadzoru Ministra nad fundacjami, dla któ-

rych Minister jest ministrem właściwym ze względu na zakres jego działania oraz

cele fundacji określone w przepisach ustawy z 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach;

• promowanie idei ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorczości społecznej

oraz funkcjonowania spółdzielni socjalnych oraz podejmowanie innych działań

popularyzujących ideę aktywności obywatelskiej;

• kreowanie i wspieranie rozwoju ekonomii społecznej oraz partnerskiego podej-

ścia w rozwiązywaniu problemów społecznych poprzez ekonomię społeczną,

• działalność na rzecz rozwoju ekonomii społecznej, wzmacnianie instytucjo-

nalnego wsparcia ekonomii społecznej.

Więcej informacji: www.pozytek.gov.pl.

MałopolskaSzkołaAdministracjiPublicznejUniwersytetuEkonomicznegow Krakowie

Małopolska Szkoła Administracji Publicznej (MSAP UEK) to jednostka pozawy-

działowa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, prowadząca działalność

badawczo-edukacyjną, doradczą oraz wydawniczą. We współpracy z krajowymi

i zagranicznymi partnerami realizuje projekty aplikacyjne, służące doskonaleniu

działalności administracji samorządowej i rządowej. Wśród najważniejszych zre-

alizowanych projektów znalazły się do tej pory m.in.:

• Ministerstwa Uczące Się (MUS);

• Podniesienie jakości działania urzędów i usług dla mieszkańców poprzez

wdrożenie zaktualizowanej metody PRI w gminach i powiatach;

• Systemowe wsparcie procesów zarządzania w JST;

• Wzmocnienie mechanizmów współpracy finansowej administracji publicznej

z organizacjami pozarządowymi jako realizatorami zadań publicznych (MWF).

Poza realizowaniem projektów, MSAP UEK prowadzi również studia podyplomowe,

których największym atutem są unikalne programy nauczania, opracowywane we

współpracy z ekspertami, partnerskimi uczelniami oraz instytucjami z kraju i zagranicy,

a także pracodawcami. Słuchacze mogą wybrać spośród bogatej oferty kierunków

atrakcyjnych również dla przedstawicieli JST, takich jak:

• Administracja;

• Master of Public Administration;

• Gospodarka i administracja publiczna;

• Zarządzanie projektami finansowanymi ze środków Unii Europejskiej;

62


• Zarządzanie w administracji publicznej;

• Zarządzanie w organizacjach pozarządowych.

Kompatybilną częścią działalności badawczej, doradczej i edukacyjnej są publikacje

wydawane przez MSAP UEK. Do najważniejszych, które ukazały się w ostatnich

latach można zaliczyć:

• Sprawne państwo. Propozycje zmian w funkcjonowaniu jednostek samorządu tery-

torialnego w Polsce (Kraków 2015);

• Podstawowe zagadnienia kontroli zarządczej. Poradnik dla jednostek samorządu

terytorialnego (Kraków 2015);

• Sprawne państwo. Czy konieczne są systemowe zmiany w funkcjonowaniu jednostek

samorządu terytorialnego? (Kraków 2014);

• Organizational Learning: A Framework for Public Administration (Kraków 2014);

• Jak uczą się polskie ministerstwa? Wyniki diagnozy mechanizmu uczenia się (Kra-

ków 2014);

• Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie

samorządności terytorialnej w Polsce (Kraków 2013);

• Kwartalnik „Zarządzanie Publiczne”;

• Półrocznik „Ekonomia Społeczna”.

Więcej informacji: www.msap.uek.krakow.pl.

FundacjaRozwojuDemokracjiLokalnej

Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej została założona w 1989 r. przez twórców

reformy samorządowej jako społeczny partner rządu i parlamentu we wprowa-

dzaniu samorządności w Polsce. Celem FRDL jest krzewienie idei samorządności

obywatelskiej jako podstawowej formy demokracji, poprzez działalność oświatową,

doradczą i naukową, w tym:

• prowadzenie badań i studiów nad formami i problemami samorządności te-

rytorialnej;

• upowszechnianie wiedzy dotyczącej samorządu terytorialnego i form jego

działania;

• wspomaganie lokalnych inicjatyw społecznych i samorządowych;

• wspieranie wzajemnej współpracy samorządów terytorialnych we wszyst-

kich dostępnych formach, zbieranie i opracowywanie informacji o lokalnych

inicjatywach samorządowych i obywatelskich, działanie na rzecz rozwoju

społeczności lokalnych.

63


Głównymi adresatami działań FRDL są przedstawiciele samorządów terytorialnych

i administracji rządowej, sektora organizacji pozarządowych, liderzy lokalni, przed-

siębiorcy, przedstawiciele oświaty i młodzież oraz społeczności lokalne, którym

Fundacja oferuje szkolenia i usługi doradcze. Organizacja realizuje specjalistyczne

projekty dotyczące wszystkich dziedzin istotnych dla samorządów oraz aktywizacji

obywatelskiej, prowadzi badania jakości życia mieszkańców i oferowanych im usług

publicznych, a także działania dla podnoszenia ich skuteczności.

Za swoją działalność otrzymała wiele nagród i wyróżnień m.in.: Nagroda Główna

Prezesa Rady Ministrów RP w Konkursie „Pro Publico Bono” (2000), Nagroda

Honorowa Forum Ekonomicznego w Krynicy za wspieranie współpracy w Europie

Środkowej i Wschodniej (2004), UN Habitat Scroll of Honour (1995).

Więcej informacji: www.frdl.org.pl.




BUDŻET OBYWATELSKI

ISBN: 978-83-89410-13-3

mechanizmy wspÓŁpracy finansowej jednostek … · publicznej z organizacjami pozarządowymi jako...

Documents