metoda analize i sinteze

7/22/2019 Metoda Analize i Sinteze

1/22

UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZA SAOBRAAJ I KOMUNIKACIJE

SARAJEVO

Predmet: Metodologija naunog i istraivakog rada

Odsjek: Komunikacije

Smjer: Komunikacijske tehnologije

METODA ANALIZE I SINTEZE U NIR

-seminarski rad-

Predmetni nastavnik: R. prof.dr. efkija eki

Sarajevo, novembar 2013


2/22

2

SADRAJ

1. UVOD ................................................................................................................................................ 32. OPDENITO O NAUCI .......................................................................................................................... 4

2.1.DEFINICIJA NAUKE ...................................................................................................................... 4

2.2.NAUNOISTRAIVAKA JELATNOST ........................................................................................ 5

2.3.NAUNOISTRAIVAKI RA ....................................................................................................... 5

2.3.1.FUNAMENTALNA ISTRAIVANJA .................................................................................... 6

2.3.2.PRIMIJENJENA ISTRAIVANJA ........................................................................................... 7

2.3.3.RAZVOJNA ISTRAIVANJA ................................................................................................. 7

3.METOE U NAUNOISRAIVAKOM RAU ......................................................................................... 8

3.1. KLASIFIKACIJA METODA .............................................................................................................. 9

4.METODA ANALIZE I SINTEZE ............................................................................................................... 12

4.1.METODA ANALIZE ........................................................................................................................ 12

4.2.METODA SINTEZE ......................................................................................................................... 16

4.3.SLINOSTI I RAZLIKE IZMEU ANALIZE I SINTEZE ........................................................................ 17

4.4.IJALEKTIKA ANALIZA I SINTEZA ................................................................................................ 18

4.5.IJALEKTIKA ANALITIKO-SINTETIKA METOA ....................................................................... 19

5.ZAKLJUAK ........................................................................................................................................... 21

LITERATURA I IZVORI ................................................................................................................................... 22


3/22

3

1. UVOD

Kao i sve druge pojave u prirodi i svijetu uope, a posebno u naem ljudskom svijetu i nauka se

razvija. Osobito smo danas svjedoci burnog razvoja nauke. Smatra se da je ritam promjena unauci tako ubrzan da svake godine dolazi do novih saznanja u raznim oblastima nauk, koja

mijenjaju ukupno stanje nauke uestalou od tri godine, koliko se smatra da je potrebno da se

fundamentalna nauna iskustva pretvore u tehnologije i postupke koji omoguavaju

iskoritavanje naunih otkria. Nauka se razvija ne samo tako to postie nova saznanja nego i

tako da se mijenja i po sadraju i metodama koje se koriste u saznanju, ali i po svojim ciljevima i

nainu ostvarivanja tilj ciljeva. Nauka se moe difinisati kao ukupno ljudsko znanje o prirodi,

drutvu i ljudskom miljenju, koje je nastalo kao rezultat sistematskog, organiziranog, viestruko

ponavljanog, provjerenog i eksperimentalno i na praktian nain potvrenog posmatranja

prirodnih, ili bilo kojih drugih pojava, koje je mogue posmatrati i izuavati, te donoenje

zakljuaka o tim pojavama i zakonitostima koji njima vladaju. Naunoistraivaki rad je

sistematska stvaralaka aktivnost kojom se, prmjenom naunih metoda stiu nove naune

spoznaje, odnosno stvaralaki koristi postojee znanje za nove primjene. Pod naunom

metodeom se podrazumijeva skup razliitih postupaka kojima se nauka koristi u

naunoistraivakom radu, a koji omoguuju da se predmet istraivanja shvati, nauno istrai i

objasni te da se pomou njih doe do naunih spoznaja i istina. Postoje mnoge podjele naunihmetoda koje su navedene u seminarskom radu, a nama od interesa je metoda analize i sinteze u

NIR-u koja je dovoljno obrazloena, to j i naglaeno u seminarskom. Pored toga panja je

posveena samoj nauci, njenom definisanju, naunoistraivakom radu, kao i trima vrstama

naunog istraivanja.


4/22

4

2. OPENITO O NAUCI

U ukupnom ljudskom razvoju nita nije tako znakovito i bitno za ovjeka i nita ne ostvaruje

toliko duboke i dalekosene utjecaje, niti proizvodi tako velike i kapitalne posljedicena ukupniljudski ivot, kao to to ine nauka i nauni rad u cjelini. A nauka je samo jedna od ljudskih

invencija, jedan od specifinih naina kojim se ovjek odnosi prema svijetu u kojem ivi, ali,

istovremeno i prema samom sebi, tj.prema smislu i svrhi sopstvenog postojanja i djelovanja u

svijetu, onom svijetu koji mu je dat od iskona, kao i onom kojeg on sam stvara, koji nije iskonski

nego historijski svijet. Temelj nauke stoji u injenici da su ljudi razvili sposobnost miljenja, koja

daleko nadilazi najbitnije sposobnosti bilo kojeg drugog bia, koje susreemo u postojeem

svijetu i posebno meu onim ivim biima, koja svoju egzistenciju ostvaruju djelujui u prirodi i

odnoseise prema njoj.

2.1. DEFINICIJA NAUKE

Kad smo svjesni da se ovjek nalazi u posebnom odnosu sa svijetom i da on ivi na takav nain,

da svijet mijenja svojom svekolikom praksom, u kojoj su miljenje i nauka jedno od najmonijih

oruja mijenjaja svijeta, tada je logino da, kao prvo, postavimo pitanje o tome ta je nauka, da

pokuamodefinisati taj posebni odnos ovjeka prema svijetu, iz kojeg nastaje ona vrsta spoznajesvijeta koju zovemo naunom, a konsekventno tome i tvorevina takve spoznaje koju nazivamo

nauka ili znanost.

Nauka se moe definisati kao ukupno ljudsko kao ukupno ljudsko znanje o prirodi, drutvu i

ljudskom miljenju, koje je nastalo kao rezultat sistematskog, organiziranog, viestruko

ponavljanog, provjerenog i eksperimentalno i na praktian nain potvrenog posmatranja

prirodnih, ili bilo kojih drugih pojava, koje je mogue posmatrati i prouavati, te donoenje

zakljuaka o tim pojavama i zakonitostima koje njima vladaju.1

1Filipovi Muhamed: Metodologija znanosti i znanstvenog rada,I.P.Svjetslot, Sarajevo, 2004. Str. 23.


5/22

5

Jedna od bitnijih definicija nauke jeste definicija koju je dao Dr. uvela, a ona glasi:

Znanost ili nauka je sistematizirani i argumentirani skup znanja o objektivnoj stvarnosti

( prirodi, drutvu i spoznaji) do kojega se dolo primjenom objektivnih metoda istraivanja.2

Ona obuhvata skup spoznatih znanstvenih injenica, pojmova, kategorija, naela, teorija i zakona

o objektivnoj stvarnosti ili njenim pojednim dijelovima. Bitni su joj elementi : predmet i metode.

Efekti nauke jesu da proiruje i produbljuje poznavanje prirode drutva i da mijenja uvjeta rada i

ivota, a prije svega materijalne uvjete egzistencije.

2.2. NAUNOISTRAIVAKA DJELATNOST

Naunoistraivaka djelatnost je iri pojam od naunoistraivakog rada, jer ta djelatnost

obuhvata i :

1) Naunoistraivai rad2) Osposobljavanje za naunoistraivai rad3) Naunoistraivaku infrastrukturu.

2.3. NAUNOISTRAIVAKI RAD

Naunoistraivaki rad je sistematska stvaralaka aktivnost kojom se, primjenom naunih metoda

stiu nove naune spoznaje, odnosno stvaralaki koristi postojee znanje za nove primjene. 3

Znaenje i vrijednost rezultata naunoistraivakog rada odreuje se doprinosom tih rezultata

razvoju same nauke, kao i u objektivnim mogunostima njihove primjene u razvoju privrednog i

drutvenog sistema. Rezultati naunoistraivakog rada jesu ope ljudsko dobro i oni su dostupni

javnosti. Ta se dostupnost i javnost moe zakonom ili ugovorom i ograniiti. Dostupnost i javost

rezultata naunoistraivakog rada osigurava se u , u pravilu, njihovim objavljivanjem. Kada se

2Prof.dr. efkija eki: Osnovi metodologije i tehnologije izrade znanstvenog i strunog djela, Fakultet za saobraaj

i komunikacije, Sarajevo, Str. 3-priredio




6/22

6

oni iz opravdanih razloga ne mogu objaviti, njihova se dostupnost mora osigurati

obavjetavanjem ili stavljanjem na uvid zainteresiranim korisnicima.

Odreenje naunoistraivakog rada moe se dopuniti i isticanjem njegovih najbitnijih svojstava.

Apostrofiramo tri najznaajnija, i to:

1) Originalnost kao prvo svojstvo naunoistraivakog rada. Drugim rijeima,naunoistraivaki rad uvijek mora polaziti od do tada, dijelom ili u potpunosti,

neistraenog i nerijeenog problema i za cilj mora imati dolaenje do novih spoznaja,

rezultata, normi.

2) injenice i ideje na kojima se naunoistraivaki rad temelji moraju biti pouzdane,prikupljene u dovoljnom broju, kritiki razmotrene i provjerene, pravilno analizirane i

interpretirane,3) Koritenje najprihvatljivije metodenaunog istraivanja.4

U naunim krugovima najee prihvaena klasifikacija, usvojena u UNESCO-u, tj.

Specijaliziranoj agenciji Ujedinjenih naroda za nauku, kulturu i umjetnost.

Prema UNESCO-voj klasifikaciji mogu se razlikovati tri vrste naunoistraivakog rada, i to:

FUNDAMENTALNAISTRAIVANJA PRIMIJENJENA ISTRAIVANJA RAZVOJNA ISTRAIVANJA.

2.3.1. FUNDAMENTALNA ISTRAIVANJA

Fundamentalno (osnovno, bazino) istraivanje je teorisjki ili eksperimentalni rad koji se

poduzima radi sticanja novih znanstvenih spoznaja o temeljnim pojavama i injenicama. Ono

otkriva pojave, procese, uzrono-posljedine veze i zakonitosti u prirodi, drutvu i ljudskom

miljenju, i to, prije svega, radi unapreenja ljudskog znanja i stvaranja bazinog znanja za druga

istraivanja.

4Prof.dr.Slavo Kuki i prof.dr. Mujo emirovi,Metodologija znanstvenoistraivakog rada drutvenih

znanosti,Pravni fakultet Univerziteta u Bihau i Ekonomski fakultet Univerziteta u Mostaru,str.3


7/22

7

Unutar fundamentalnih istraivanja se moe izvriti odreena unutarnja klasifikacija. Ona se

mogu selektirati na dvije podvrste, i to:

a. Neusmjerena (slobodna, ista) fundamentalna istraivanja, kod kojih predmet istraivanjaodreuju potpuna sloboda i interes konkretnog istraivaa, njegova znatielja zaotkrivanjem odreenih naunih istina,a ne i odreeni praktini cilj ili mogunost primjene

u ivotu.

b. Usmjerena fundamentalna istraivanja, koja se, ponekad oznaavaju i terminomstrategijska istraivanja. Bit ove grupe fundamentalnih istraivanja se svodi na to da

predmet istraivanja ne nastaje kao rezultat slobodnog opredjeljenja i interesa odreenog

istraivaa. Pravac istraivanja i podruje rada su im strogo odreeni. Ona su orjentirana

na praktine probleme, a to znai i na moguu primjenu u praksi.

2.3.2. PRIMIJENJENA ISTRAIVANJA

Pod ovim tipom istraivanja se podrazumijeva istraivanje iji je smisao dvostruk. Njihov cilj je,

kao o i kod fundamentalnih istraivanja, takoer uveanje kvantuma znanja o prirodi i drutvu.

Ali, to nije i jedini cilj. Cilj primijenjenih istraivanja jei rjeavanje nekog praktinog zadatka,a

to drugim rijeima, znai postizanje znanje koje e biti ili koja mogu biti brzo i neposredno

praktino primijenjena. To znai da je i predmet istraivanja unaprijed strogo odreen i istraivauope nema slobode uizboru predmeta.

2.3.3. RAZVOJNA ISTRAIVANJA

Razvojna istraivanja predstavljaju zadnju fazu procesa istraivanja, fazu koja se temelji na

fundamentalnim i i primijenjenim istraivanjima i u kojoj se ravijaju i testiraju novi ili

poboljavaju stari postupci, proizvodi, usluge, poboljava stara ili uvodi potpuno nova

organizacija itd. To su zapravo sve radnje i postupci, koji zauzimaju prostor izmee odreeneznanstvene spoznaje i njene primjene. Razvojna istraivanja imaju naglaeno praktini cilj. Isto

kao to nema otre granice izmeu fundamelnih i primijenjenih istraivanja, tako ne postoji ni

izmeu primijenjenih i razvojih istraivanja, jer se ona meusobno nadopunjuju, isprepliu i

uvjetuju, odnosno jedna se vrsta istraivanja transformira u drugu i obrnuto.


8/22

8

3. METODE U NAUNOISRAIVAKOM RADU

Nikad se ne moe bez metode, a nekada se mora protiv metode.

. unji

Metoda (grki methodos- put, nain istraivanja) openito znai postupak ispitivanja i

istraivanja neke pojave, odnosno nain rada za ostvarivanje nekog cilja na filozofskom,

naunom ili praktinom podruju. Termin 2metoda uglavnom se primjenjuje u dva znaenja,

koja se djelimino ukrtaju, i to:

1. Metoda znai gotov model, procedure, redoslijed(shemu) po kojoj se odvija nekapraktina djelatnost, kao to su npr.: proizvodne metode u industriji, agrotehnici,graditeljtvu, metode igre, nastave, umjetikogstvaralatva, politikih aktivnosti, itd.

2. Metoda znai misaoni postupak primijenjen sa svrhom da se lake i to tanije otkriju isistematski obrade naune injenice, podaci i informacije.

Metoda u nauci znai nain istraivanja i izlaganja predmeta (stvari ili pojava) koje nauka

istrauje.

Nauna metoda je skup razliitih postupaka kojima se nauka koristi u naunoistraivakom radu

da bi istraila i izloila rezultate naunog istraivanja u odreenoj naunoj oblasti, naunom

podruju ili naunoj disciplini. Istovremeno, nauna metoda je i put istraivanja kojima se

oblikuje i izgrauje nauka. Naunom metodom se naziva i svaki nain naunog istraivanja koje

osigurava sigurno, sreeno, sistematino i tano znanje. Razvojem se znanost razgranala na

mnogo podruja istraivanja. Pri stjecanju znanja nauka se sluila postupcima koji su zajedniki

svim naunim oblastima, a to je zapravo nauna metoda u irem logikom smislu, ali se ona

sluila i posebnim, specifinim postupcima koji su svojstveni, manje ili vie, samo odreenim

naunim oblastima (podrujima), a on je ustvari nauna metoda u uem tehnikom smislu.

Postupci kojima se dolazi do znanja, koji predstavljaju najire osnove znanstvene metode jesu:

1) Opaanje2) Eksperiment


9/22

9

3) Zakljuivanje.Za metodu se moe rei da nije nita drugo nego primjena teorije, jer se zapravo svaka teorija

moe odreenim postupkom pretvoriti u metodu, odnosno svaka teorija se moe izraziti u obliku

metode.

3.1. KLASIFIKACIJA METODA

U istraivanju, otkrivanju i sistematskoj obradi naunih injenica, naini misaonog (logikog)

postupka su vrlo razliiti. Iz te injenice rezultiraju brojne naune metode, pod kojima se

podrazumijeva skup razliitih postupaka kojima se nauka koristi u naunoistraivakom radu, a

koji omoguuju da se predmet istraivanja shvati, nauno istrai i objasni te da se pomou njih

doe do naunih spoznaja i istina. U literaturi se spominju razliiti pristupi klasifikaciji naunih

metoda.

ami navodi da teoretiari obinu razlikuju tri osnovne standardne naunoistraivake

metode, i to:

1) Normativna2) Eksperimentalna3) Povijesna.

Meutim, on smatra da su znaajnije sljedee tri:

1) Studij sluaja2) Genetika metoda3) Anketiranje4) Intervjuiranje.5Promatrajui aspekte opeg pristupa naunim istraivanjima Borojevi navodi sljedeemetode istraivanja:

1) Induktivno-deduktivna metoda5Prof.dr. efkija eki: Osnovi metodologije i tehnologije izrade znanstvenog i strunog djela, Fakultet za saobraaj



10/22

10

2) Empirijska metoda3) Eksperimentalna metoda4) Metoda sluaja5) Metoda procjene6) Statistika metoda7) Povijesna metoda8) Sintetika metoda.

U nunoistraivakom radu, odnosno naunom istraivanju i sistematskom otkrivanju naunih

spoznaja, koje su ve ranije poznate naune injenice, stavove, zakljuke i teorije slue za izradu

naunog i stunog djela, najpoznatije su sljedee naune metode:

1. Induktivna i deduktivna metoda2. Metoda analize i sinteze3. Metoda apstrakcije i konkretizacije4. Metoda generalizacije i specijalizacije5. Metoda dokazivanja i opovrgavanja6. Metoda klasifikacije7. Metoda deskripcie8. Metoda kompilacije9. Komparativna metoda10.Statistika metoda11.Matematika metoda12.Metoda modeliranja13.Kibernetika metoda14.Eksperimentalna metoda15.Dijalektina metoda16.Povijesna metoda17.Genetika metoda18.Teorija sistema kao metoda19.Aksiomatska metoda20.Metoda idealnih tipova


11/22

11

21.Empirijska metoda22.Metoda studija sluaja23.Metoda anketiranja24.Metoda intervjuiranja25.Metoda promatranja26.Metoda brojanja27.Metoda mjerenje28.Metoda mozaika6Zajednika svojstva svim metoda naunoistraivakog rada su:

a) Predmet im je sloena cjelinab) Osnovne i najoptijec) Meuzavisne i meusobnoproeted) Pomou njih stiemo nauno saznanjee) Svaka ima norme i proceduref) Visok stepen upotrebljivostig) Nemaju isti status u procesu istraivanjah) NE omoguavaju isti stepen istinitosti saznanja.

Tema ovog seminarskog rada jeste sama metoda analize i sinteze u kojoj e biti govora u

nastavku.




12/22

12

4. METODA ANALIZE I SINTEZE4.1. METODA ANALIZE

Neosporno je da su predmeti ljudskih spoznaja nekada vie, a nekada manje kompleksni.

Sastavljeni su iz veeg broja dijelova koji su meusobno povezani i isprepleteni. Na njih utie

veliki broj raznovrsnih faktora.

Na koncu, predmeti ljudske spoznaje se nalaze i u veoma raznovrsnim vezama s drugim

predmetima objektivne stvarnosti. Sve to metodu analize ine nezaobilaznom u procesu njihova

spoznavanja, osobito ako su u pitanju predmeti naune spoznaje u podruju drutvnih nauka. Do

spoznaja o njima nemogue je doi bez uoavanja njihovih dijelova, strana, aspekata,meusobnih odnosa.

Metoda analize je postupak naunog istraivanja i objanjenja stvarnosti putem ralanjivanja

sloenih misaonih tvorevina (pojmova, sudova i zakljuaka) na njihove jednostavnije sastavne

dijelove i elemente i izuavanje svakog dijela (i elementa) za sebe i u odnosu na druge dijelove,

odnosno cjeline. Ova metoda omoguuje uoavanje, otkrivanje i izuavanje naune istine. Tako

se na primjer, primjenom ove metode sistem pomorske privredne mree moe objasniti bolje ako

se ralani na osnovne podsisteme i njihove elemente, i to:

1) sistem proizvodnih djelatnosti koji obuhvata: brodogradnju morsko ribarstvo pretau industriju i druge djelatnosti koje se bave eksploatacijommorskog bogatstva

2) sistem prometnih djelatnosti koji obuhvata : morsko brodarstvo morske luke vanjsku trgovinu pomorsku pediciju saobraajno-pomorske agencije


13/22

13

kontrolu kvalitete i kvantitete robe osiguranje brodova opskrbljivanje brodova pomorski turizam spaavanje i teglenje brodova.

U nastavku slijedi pregled nekoliko definicija analize u pokuaju da se taj pojam to bolje

objasni:

Analiza je, prema Hegelu, postupak miljenja u kretanju od posebnog prema opem. Analiza je postupak izvoenja teorema iz aksioma po utvrenim pravilima. Ova se

definicija susree u simbolikoj logici.

Analiza je process redukcije nejednakog na sve veu jednakost. Karakretistina je zamatematike spoznaje.

Analiza je napredovanje od sloenog ka jednostavnom. To je jedna od primjerenijihdefinicija, jer se kod definiranja analize pretpostavlja neka sloena pojava koja se

ralanjuje na njezine initelje, elemente, dijelove, aspekte.

Analiza je proces ralanjivanja pojmova. Ta se definicija susree u djelima formalnelogike.

Analiza je rastavljanje sloenog, odnosnoneke cjeline na svoje elemente, dijelove.Ukratko se za analizu moe rei sljedee:

Postupak miljenja u kreiranju od posebnog ka opem Napredovanje od sloenog prema jednostavnom Proces ralanjivanja pojmova Rastavljanje sloenog odnosno neke cjelinena elemene, sastavne dijelove Postupak pri kojem se putem razlaganja, razdvajanja itd. Djelatnost subjekta postupno

razvija od neke kopleksne cjeline, kao polazne tane istraivanja, ka pronalaenju i

utvrivanju elemenata, sadraja, inioca datog objekta i odnosa tih inioca u njemu.


14/22

14

Najprikladnijim nam se namee odreenje analize kao misaonog teorijskog i praktinog

rastavljanja svakog sloenog predmetaspoznaje na njegove initelje ili sastavne dij elove,

momente i aspekte, rastavljanja opeg na posebne moment, te rastavljanje cjeline na dijelove.7

Faze metode analize su:

1. Identifikacija predmeta istraivanja kao sloene cjeline + DEF.

2. Izbor radnji i sredstava za analizu

3. Misaono ili fiziko rastavljanje

4. Konstatovanje inilaca predmeta koji analiziramo

5. Konsatovanje odnosa meu iniocima

6. Kvalifikacija i evidentiranje i konstruisanje naunog saznanja

Prema gnoseolokoj funkciji postoje dvije vrste analize:

1. Deskriptivna (opisuju se elementi neke cjeline)2. Eksplikativna (pojanjava se odreena cjelina na temelju njezinih dijelova).

Prema sloenosti analiza se moe podijeliti na :

1. Elementarna (traga se za elementima cjeline)2. Kauzalna (utvruju se uzrono-posljedine veze)3. Funkcionalna (ispituju se funkcije pojedinih elemenata koji ine strukturu cjeline ili

pojave).

Prema cilju, odnosno usmjerenosti analiza se moe podijeliti:

1. Strukturalna (utvruje se struktura pojave, predmeta ili dogaaja)2. Genetika (pokuava seistraivanje razvoja predmeta)3. Komparativna (razmatraju se odnosi jedne pojave prema drugoj).

7Prof.dr.Slavo Kuki i prof.dr. Mujo emirovi,Metodologija znanstvenoistraivakog rada drutvenih

znanosti,Pravni fakultet Univerziteta u Bihau i Ekonomski fakultet Univerziteta u Mostaru,str.107


15/22

15

Prema naunom podruju u kojem se primjenjuje analiza, analize mogu biti:

1. Ekonomske2. Povijesne3. Matematike4. Strojarske5. Tehnologije prometa itd.

U okviru ekonomskih istraivanja primjenjuju se sljedee analize:

Metoda kvantitativne analize Metoda kvalitativne analize Metoda makroekonmske analize Metoda mikroekonomske analize.

Metoda kvantitativne analize ona se sastoji u tome da se odreene ekonomske injenice i

pojave najprije zahvate pomou raznih ekonomskih pojmova, koliina i koliinskih odnosa, a

zatim sadrajno rasporede i konano objasni njihovo uzrono djelovanje i znaenje. To znai da

se ekonomske injenice i pojave svode na odreene koliine koje se meusobno usporeuju i

uzrono objanjavaju. Tako se npr. pomou ove analize mogu izuavati i objanjavati ekonomski

odnosi u transportu: usporedba transportnih trokova svih vidova transporta za odreenu robu i naodreenoj relaciji i po t/km, i uzrono objasniti te odnose, ali i sve druge pojave i odnosi u

proizvodnji, raspodjeli, potronji u svijetu, narodnoj privredi,cijenama itd.

Metoda kvalitativne analize postupak naunog istraivanja putem ralanjivanja kvalitativnih

osobina ekonomskih injenica, pojmova, procesa i odnosa koji omoguuje uoavanje i

utvrivanje ekonomskih zakona i istraivanja istina. Takve su na primjer ocjene i korisnosti

nekog dobra, o oblicima vlasnitva, o utjecaju psiholokih elemenata na potranju za odreenom

robom, o skretanju tokova preko odreenih luka i pristanita.

Metoda makroekonomske analize postupak naunog istraivanja putem ralanjivanja

ekonomskih globalnih veliina, usmjeren na izuavanje tih veliina u narodnoj privredi. Njihovo

strukturiranje, usporeivanje i utvrivanje funkcionalnih veza. Takve su veliine, na primjer,


16/22

16

ospeg i struktura nacionalnog dohotka, njegova raspodjela, tednja i investicije,

vanjskotrgovinska raspodjela i sl.

Metoda mikroekonomske analize- analitiki postupak u ekonomskim istraivanjima, usmjeren na

kvantitativno utvrivanje, oblikivanje, izuavanje i objanjavanje raznih oblika ponaanjapojedinih privrednih subjekata. Takva je na primjer analiza prihoda, rashoda, trokova, osobnih

dohodaka, nabave, prodaje, investicija u pojedinom preduzeu itd.

I metode makroekonomske i mikroekonomske analize treba kombinirati u naunoistraivakom

radu, jer se one meusobno dopunjuju, prelaze jedna u drugu i kreu se na relaciji odnosa: ope,

globalne, makro veliine-posebne,pojedinane, mikro veliine.

4.2. METODA SINTEZE

Metoda sinteze je drugi lan ovog metodolokog para. Po svome znaenje je, zapravo, metoda sa

sasvim drugaijom sutinom. Stvarnost i pojave u njoj ova metoda objanjava logikom spajanja,

objedinjavanja jednostavnijih predmeta i pojava u sloene i sloenih u jo sloenije. Za jedne je

ona proces uopavanja u kojem nastaju sve apstraktniji pojmovi u usporedbi s prethodnim. Za

druge je naprosto povezivanjem analizom dobijenih elemenata. Trei u njoj vide proces spajanja

dijelova i elemenata u cjelinu. Svaka od ovih definicija moe zadovoljiti osnovne teorijske

zahtjeve dobre definicije.

Za pojam sinteze postoje brojne definicije, od kojih se spominje samo nekoliko:

Sinteza je proces uopavanja u kojemu nastaju sveapstraktniji pojmovi u usporeivanjusa prethodnim pojmovima.

Sinteza je nain sistematiziranja znanja po zakonitostima formalne logike, kao procesizgradnje teorijskog znanja u pravcu od posebnog ka opem, odnosno od vrste prema

rodu.

Sinteza je tok miljenja u kojemu se iz opih naela ili uvjeta izvode posljedice, odnosnoono to je uvjetovano.

Sinteza je poimanje raznolikosti odredaba predmeta u njihovom jedinstvu. Sinteza je proces spajanja dijelova ili elemenata u cjelinu. To je istovremeno

najjednostavnija i najprimjerenija definicija sinteze.


17/22

17

Sinteza je povezivanje analizom dobivenih elemenata.I metoda sinteze se moe klasificirati prema kriterijima koji vae na metodu analize. Dakle:

1. Prema gnoseolokoj funkciji treba praviti razliku izmeu deskriptivne i eksplikativnesinteze;

2. Prema cilju se razlikuju genetika i strukturalna sinteza;3. Prema sloenosti se razlikuju elementarna, kauzalna i funkcionalna sinteza;4. Prema karekteru djelovanja sinteza se moe pojaviti kao reproduktivna i produktivna.

Razlika je u tome to se reproduktivna sinteza zadovoljava pukim sakupljanjem i

spajanjem dijelova utvrenih analizom, dok produktivna sinteza ide korak dalje. Ona za

rezultat ima neki novi objekt, pojavu, kvalitet.

5. Prema naunom podruju se takoer moe praviti razlika izmeu socioloke, ekonomske,povijesne i drugih sinteza.

4.3. SLINOSTI I RAZLIKE IZMEU ANALIZE I SINTEZE

Meu analizom i sintezom se mogu identificirati znaajne razlike, pa i suprotnosti.

Apostrofiramo najznaajnije:

Analiza je poetni a sinteza zavrni proces poznaje odreenih pojava. Cilj poetnogprocesa spoznaje je spoznaja inioca, dijelova, strana sloenih pojava. Cilj sinteze je

sastavljanje tih dijelova i inioca u cjelinu.

Po kretanju miljenja u njima analiza i sinteza su metodski suprotni procesi. Naime, kodanalize se miljenje kree od cjeline prema dijelovima, a kod sinteze suprotno.

Suprotnost izmeu analize i sinteze se manifestira i u onome to se njima otkriva.Analizom se, naime, otkrivaju raznovrsnost i dijelovi, a sintezom jedinstvo i cjelina

pojave.

Ali, analiza i sinteza imaju i niz zajdnikih odlika. Zajedniki su im:

Predmet istraivanja Konani cilj istraivanja


18/22

18

Meusobno se pretpostavljaju iz jednostavnog razloga jer se cjelina moe razumjetijedino razumijevanjem dijelova, ali i dijelovi se mogu shvatiti sam kao dijelovi cjeline.

4.4. DIJALEKTIKA ANALIZA I SINTEZA

Nasuprot formalno logikoj analiza samih oblika miljenja, stvarna dijalektika analiza uvijek je

analiza samih predmeta, a ne samo njihovih misaonih odnosa.

Dijalektika analiza ima est bitnih obiljeja, i to:

1. Dijalektika analiza uvijek je misaona analiza praktine spoznaje i predmeta praktineljudske ulne djelatnosti

2.

Dijalektika analiza shvata i dijelove cjelina sloenih predmeta kao dijalektiki sloenajedinstva inioca, odredaba strana.

3. Dijalektika analiza ne raskida razne veze i odnose inioca jedinstvenog predmeta. Onarastavlja sloeni predmet na njegove posebne inioce, na sastavne dijelove, ali otkrivajui

dijelove, inioce sloenog predmeta, dijalektika analiza otkriva i veze i odnose tih

inioca meusobno, kao i u cjelini predmeta.

4. Sutina dijalektike analize ini razdvajanje jednog i spoznaja njegovih razliitih,suprotnih i proturjenih inioca.

5. Dijalektika analiza pridonosi objanjenju veza, prelaza i razvoja pojava i oblika svihpredmeta objektivne i subjektivno-priholoke stvarnosti.

6. Dijalektika analiza se zasniva na dijalektiki sloenoj, protivrenoj i razvojnojpredmetnoj odreenosti i ona slui otkrivanju dijalektike zakonitosti kako objektivne

stvarnosti tako i samog miljenja.

Bitna obiljeja dijalektike sinteze su:

1. Dijalektika sinteza ne shvaa sloenu pojavu kao jednostavan mehaniki skup samoizvana spojenih, u sebe zatvorenih izoliranih elemenata. Ona svaku pojavu shvaa kao

dijalektiko jedinstvo raznovrsnih, ali iznutra povezanih inioca u jedinstvenu cjelinu.

2. Dijalektika sinteza shvaa jedinstvo ne samo raznovrsnih nego suprotnih, pa ak iproturjenih inioca, zaljuno s identitetom proturjenosti u samom jedinstvenom

predmetu.


19/22

19

3. Dijalektika sinteza je u mogunoti da shvati i da objasni postanak i razvitak novih pojavastarim, i preko starog, to je neshvatljivo za metafiziku logiku.

4. Stvaralako miljenje nije apsolutno nezavisno od objektivne materijalne stvarnosti, oddrutvene i prirodne stvarnosti, od ulne stvarnosti neposredne ljudske djelatnosti.

5. Osnovu stvaralatva dijalektike sinteze ini drutvena praksa kao praktina ulnadjelatnost: proizvodna djelatnost, nauni eksperiment, drutvena djelatnost, te zbivanja u

drutvu-kretanje i razvoj drutva.

4.5. DIJALEKTIKA ANALITIKO-SINTETIKA METODA

Elaborirajui dijalektiko analitiko-sintetiku metodu ei navodi da se dijalektiko

jedinstvo analize i sinteze sastoji u sljedeem:

Analiza i sinteza imaju zajedniki predmet istraivanja Analiza i sinteza se meusobno pretpostavljaju: tako analiza pretpostavlja nepoznatu,

objektivno ostvarenu sintezu raznih inioca u jednom predmetu ili pojavi. I sinteza

pretpostavlja analizu, jer bez poznavanja dijelova inioca i bitnih svojstava nekog

predmeta nije mogue vriti bilo kakvu stvarnu sintezu, odnosno nije mogue shvatiti

cjelinu i jedinstvo predmeta. Ove se metode uzajamno pretpostavljaju zato to se

cjelina moe razumjeti shvaanjem dijelova, a dijelovi se mogu shvatiti samo kaodijelovi cjeline.

Analiza i sinteza ne samo da se pretpostavljaju i da dopunjuju jedna drugu nego one iprelaze jedna u drugu.

Najdublju vezu izmeu analize i sinteze ini to to se one sadre jedna u drugoj.


20/22

20

Dijalektika analiza jeste sistem ili jedinstvo elemenata sistema dijalektike sinteze i obrnuto:

dijalektika sinteza jeste sistem ili jedinstvo elemenata sistema dijalektike analize.

Prema tome, dijalektika analiza i dijalektika sinteza su samo dva dijalektika suprotna, ali

jedinstvena metodska postupka jedinstvene sloene osnovne analitiko-sintetike metodespoznaja.


21/22

21

5. ZAKLJUAK

Budui da svako bavljenje naukom podrazumijeva unaprijed odreenu i izabranu nauku, kojom

se neko eli bavitii za koju se sprema, kao i odreeni stepen njenog poznavanja i da svako ko seeli baviti nekom naukom mora prethodno o njoj stei nune informacije, to se ispostavlja da j e

glavno pitanje, za svaki nauni i istraivaki rad u bilo kojoj nauci precizno odreenje predmeta

istraivanja i metoda kojima moemo vriti istraivanje njenog predmeta. Izbor metoda koje

emo primijeniti u istraivanju nekih pojava, je koliko vano toliko i vrlo sloeno pitanje. Ono u

najveoj mjeri zavisi od uspjenih epistemolokih definicija,tj. od tanog opisa i definisanja

prirode pojava koje elimo istraiti, zatim od njihovog dovoenja u vezu sa slinim pojavama i

utvrivanjem principa razlikovanja tih pojava od njima slinih pojava, te od naih namjera i

ciljeva koje postavljamo u odnosu na istraivanja koja namjeravamo provoditi.

Metoda analize je postupak naunog istraivanja i objanjenja stvarnosti putem ralanjivanja

sloenih misaonih tvorevina (pojmova, sudova i zakljuaka)b na njihove jednostavnije sastavne

dijelove i elemente i izuavanje svakog dijela (i elementa) za sebe i u odnosu na druge dijelove,

odnosno cjeline. Metoda sinteze je drugi lan ovog metodolokog para. Po svome znaenje je,

zapravo, metoda sa sasvim drugaijom sutinom. Za jedne je ona proces uopavanja u kojem

nastaju sve apstraktniji pojmovi u usporedbi s prethodnim. Za druge je naprosto povezivanjem

analizom dobijenih elemenata. Trei u njoj vide proces spajanja dijelova i elemenata u cjelinu.


22/22

22

LITERATURA I IZVORI

1. Prof.dr. efkija eki: Osnovi metodologije i tehnologije izrade znanstvenog i strunog djela,

Fakultet za saobraaj i komunikacije, Sarajevo-priredio

2. Prof.dr.Slavo Kuki i prof.dr. Mujo Demirovi,Metodologija znanstvenoistraivakog rada

drutvenih znanosti,Pravni fakultet Univerziteta u Bihau i Ekonomskifakultet Univerziteta u

Mostaru, 2003

3.Prof.dr. Muhamed Filipovi,Metodologija znanosti i znanstvenog rada,I.P.Svjetlost,

Sarajevo,2004

metoda analize i sinteze

Documents