microsoft word - yüzeyleri renklendirme ve

ervetT.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

METAL TEKNOLOJİSİ

YÜZEYLERİ RENKLENDİRME VEPARLATMA

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ-1 .....................................................................................................31. METALLERİ RENKLENDİRME....................................................................................... 3

1.1. Renklendirmenin Tanımı .............................................................................................. 31.2. Amacı, Önemi ve Endüstrideki Yeri.............................................................................31.3. Kimyasal Renklendirme................................................................................................ 4

1.3.1. Kimyasal Renklendirme Uygulanan Metaller ....................................................... 41.3.2. Kimyasal Renklendirmede Temizliğin Önemi ve Renklendirmede DikkatEdilecek Hususlar ..........................................................................................................10

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 12ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 13

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...................................................................................................152. ISITARAK RENKLENDİRME......................................................................................... 15

2.1. Isıtma ile Renklendirilen Metaller ..............................................................................152.2. Isıl İşlem Uygulama Sıcaklıkları................................................................................. 172.3. Tav ve Meneviş Renkleri ............................................................................................ 182.4. Isıtmada Kullanılan Tav Araçları................................................................................18UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 21ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 22

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ...................................................................................................243. METAL YÜZEYLERİNİ PARLATMA............................................................................24

3.1. Gereği ve Önemi .........................................................................................................243.2. Parlatma Bezleri ve Pastalar ....................................................................................... 253.3. Parlatma makinası Çeşitleri ........................................................................................ 263.4. Fırçayı Makinaya Bağlama ve Pastalama ...................................................................283.5. Parlatma Esnasında Dikkat Edilecek Hususlar ........................................................... 293.6. Malzemeyi İstenilen Parlaklığa Getirme.....................................................................29UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 30ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 31

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 34CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................35ÖNERİLEN KAYNAKLAR..................................................................................................36KAYNAKÇA......................................................................................................................... 37

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALARKOD

521MMI210

ALAN Metal Teknolojisi

DAL/MESLEK Metal Doğrama, Isıl İşlem

MODÜLÜN ADI Yüzeyleri Renklendirme ve Parlatma

MODÜLÜN TANIMIBu modül, gerekli ortam ve ekipman sağlandığında tekniğineuygun olarak yüzeyleri renklendirme ve parlatma işlemleriniyapmayı amaçlayan öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/24

ÖN KOŞUL Metal Yüzeyleri Temizleme modülünü almış olmak

YETERLİKMetal yüzeylerini çeşitli yöntemlerle renklendirmek veparlatmak.

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçGerekli ortam ve ekipman sağlandığında, tekniğine

uygun olarak, parçalara kimyasal yolla renklendirme, ısıtarakrenklendirme ve metal yüzeylere parlatma yapabileceksiniz.Amaçlar1. Tekniğine uygun olarak, metal yüzeyleri kimyasal yolla

renklendirebileceksiniz.2. Tekniğine uygun olarak, metal yüzeyleri ısıtarak

renklendirebileceksiniz.3. Tekniğine uygun olarak, metal yüzeylere parlatma işlemi

yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

OrtamGerçek çalışma ortamı, metal işleri atölyesi.

DonanımTav araçları, parlatma bezleri ve pastalar, kimyasal

bileşik banyosu, ısı kaynağı, malzeme, su.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Bu modül içerisinde yer alan her faaliyetten sonraverilen ölçme araçları ile kendi kendinizideğerlendireceksiniz.

Modül sonunda, kazandığınız bilgi beceri ve tavırlarınölçülmesi için, öğretmeniniz tarafından hazırlanan ölçmearacı ile değerlendirileceksiniz.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci

Bu modülde, metal teknolojileri alanının önemli konularından olan, metal yüzeylerininparlatılması ve renklendirilmesi anlatılacaktır.

Günümüz endüstrisinde, görünüm ve dayanıklılık ön plandadır. Üretilen malzemeninkalitesinin yanında albenisinin de olması gerekmektedir.

Bu modülde, siz öğrencilerimize, metal yüzeylerin parlatılması ve renklendirilmesi ileilgili gerekli bilgi ve yeterlilik kazandırılacaktır. Endüstrideki geniş kullanım alanıiçerisinde, bu bilgi ve yeterlilik sayesinde bu alanda rahatlıkla çalışma imkânı bulacaksınız.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

Bu faaliyet sonucunda uygun ortam sağlandığında, tekniğe uygun olarak metalyüzeyleri kimyasal yolla renklendirebileceksiniz.

Metal yüzeyleri kimyasal yolla renklendirme aşamalarını araştırarak not ediniz.Araştırmalarınızı sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.

Bu araştırmaları yapmak için çevrenizde, metal yüzeyleri renklendirme veparlatma yapan işletmelerden, eğitim kurumlarından (Üniversite ve meslekiöğretim veren ortaöğretim kurumları), kütüphanelerden veya internet ortamındanyararlanabilirsiniz.

1. METALLERİ RENKLENDİRME

1.1. Renklendirmenin Tanımı

Parça yüzeylerini korozyona karşı korumak ve daha güzel görünmelerini sağlamakamacıyla yapılan oksitlendirme işlemine “renklendirme” denir.

1.2. Amacı, Önemi ve Endüstrideki Yeri

Renklendirme yapılacak metalin cinsine göre istenilen rengi verecek kimyeviergiyikler kullanılarak parça yüzeylerinde ince ve renkli bir tabaka oluşturulur. Günümüzteknolojisinde bu yöntem daha çok el işçiliğinde, süs eşyaları, kapı kolları, büst, alüminyumprofil malzemelerin ve sanayide kullanılan özel malzemelerin renklendirilmesi işlerindekullanılmaktadır. Resim 1.1’de, renklendirilmiş bazı parçalar gösterilmiştir.

Resim 1.1: Renklendirilmiş metal malzemeler


ARAŞTIRMA

AMAÇ

4

1.3. Kimyasal Renklendirme

Malzemelerin renklendirilmesi ve korozyona karşı dayanımın artırılması için değişikişlemler yapılır. Bu amaçla malzemeler tuz banyoları veya değişik kimyasal maddelerlehazırlanmış banyolar içerisinde tutularak yapılan işlemler, kimyasal renklendirme olarakadlandırılır. Tablo 1.1’deki kimyasal renklendirme uygulanan metaller ve kimyasal maddeortamları verilmektedir.

1.3.1. Kimyasal Renklendirme Uygulanan Metaller

Malzeme: Demir ve Çelik

Renk Uygulanacak Kimyasal Bileşim

Mavi2-5 gr/lt K3(Fe(CN6))3 Potasyum demir siyanür5 gr/lt Fe Cl Demir Klorür

Siyah

400 gr Na OH Sodyum Hidroksit10 gr Na NO3 Sodyum Nitrat10 gr Pa NO3 Potasyum Nitrat600 gr H2O Su

Kahverengi120 gr ZnCl Çinko Klorür80 gr Zeytinyağı

Malzeme: Bakır


KoyuKahverengi

15 gr/lt KMn O4 Potasyum Permangonat120 gr/lt Cu SO4 Bakır Sülfat

Siyah600 gr Cu NO3 Bakır Nitrat2,5 gr Ag NO3 Gümüş Nitrat1 lt H2O Su

Kırmızı KN O3 veya NaNO3 Potasyum nitrat veya Sodyum Nitrat

Mavi-Yeşil250 gr Amonyum Klorür1 lt H2O Su

Malzeme: Bronz veya Pirinç


Kahverengi30 gr Sb2 S5 Antimon Sülfür10 gr Fe2 O3 Demir Oksit

Gri10 gr As Arsenik50 gr Fe2 SO4 Demir Sülfür1 lt HCL Hidro Klorik Asit

Altın SarısıAçıkKırmızıMenekşeMavi

125 gr Na S2 O3 (H2O)7 Sodyum Hipo Sülfat50 gr Pb CH3 CO Kurşun Asetat1 lt H2O Su

Tablo 1.1: Kimyasal renklendirme uygulanan metaller

5

1.3.1.1. Demir ve Çelik Parçaları Renklendirme

Demir ve çelik parçalar meneviş fırınında ısıtılarak yüzeyde bağdaşık renkte denenmeneviş rengi elde edilir. Bu mavi meneviş rengi dayanıksızdır. Bu sebepten dolayı parçalarçeşitli kimyasal maddelerle hazırlanmış ergiyikler içerisinde renklendirilirler. Tablo 1.1’dedemir ve çelik parçalar hangi kimyasallarla ne tür renk elde edileceği verilmiştir.

Resim 1.2: Renklendirilmiş parçalar

Mavi Renk Elde Etme

Oranları verilen kimyasallar karışım yapılarak hazırlanır. Hazırlanan karışım içerisinerenklendirilecek parçalar daldırılarak mavi renk oluncaya kadar tutulur (Kimyasallar tablo–1’de verilmiştir.).

Siyah Renk Elde Etme

Oranları verilen kimyasallar karışım yapılarak hazırlanır. Hazırlanan karışım 120- 130°C ısıtılır. Renklendirilecek parçalar ergiyik içerisinde 10-30 dk. tutularak siyah renk eldeedilir.

Kahverengi Renk Elde Etme

Çinko klorür içerisine zeytinyağı karıştırılıp ısıtılır. Isıtma işlemi, karışım macunkıvamını alıncaya kadar devam eder. Hazırlanan macun bezle renklendirilecek parça üzerinesürülür. Macunlanan parça 24 saat kendi haline bırakılır.

Yüzeyde oluşan pas bezle silinir ve ikinci defa macun sürülür. İstenen renkoluşuncaya kadar bu işlem devam eder.

Parça yüzeyinin parlak kahverengi olması isteniyorsa, renklenen yüzey balmumusürülmüş kıl fırçaya tutulmalıdır.

1.3.1.2. Bakır Parçaları Renklendirme

Metal malzemeler içerisinde en iyi renk alan metal bakır’dır. Bu özelliğinden dolayıdemir, çelik, pirinç gibi metaller bakırla kaplandıktan sonra renklendirilirler.

6

Koyu Kahverengi Renk Elde Etme

Potasyum permanganat ve bakır sülfat birbirine karıştırılarak kaynayıncaya kadarısıtılır. Hazırlanan ergiyik içerisine parçalar daldırılıp koyu kahverengi renk oluşuncayakadar bekletilir.

Siyah Renk Elde Etme

Bakır nitrat ve gümüş nitrat birer litre su içerisinde eritilerek birbirine karıştırılır.Renklendirilecek parça hazırlanan banyo içerisine daldırılır veya fırça ile yüzeyine sürülüpkurutma fırınında kurutulur. Parça yüzeyinde oluşan yeşil renk aleve tutularak siyahadönüştürülür.

Kırmızı Renk Elde Etme

Potasyum nitrat ve sodyum nitrat demir tava içerisinde 400–500 °C ısıtılarakhazırlanır. Bakır veya bakır kaplanmış parçalar ergiyik içerisinde 10-20 saniye bekletilerekçıkarılırsa, kral kırmızısı denilen renkli yüzey elde edilir.

Ergiyik içerisine batırılan parça yüzeylerinde nem veya ıslaklık olmamalıdır.

Mavi-Yeşil Renk Elde Etme

Bu renk daha çok bakır ve bakır alaşımlarından yapılmış işlerin uzun süre açık havadakaldıklarında yüzeylerinde oluşan oksit tabakasında görülür. Buna “Yeşil Patina” denir.

Yeni yapılmış işleri eski işlermiş gibi göstermek için uygulanan bir yöntemdir. 1 ltsuda 250 gr amonyum klorür eritilir. Yüzeyi tamamen yağ ve kirden arındırılmış parçalarınyüzeyine hazırlanan bu karışımdan sürülür. Parça kuruyuncaya kadar kendi halinde bırakılır.Kuruyan parçanın üzeri pirinç tel fırça ile fırçalanır. Bu işleme parça yüzeyinde istenilenoksit tabakası oluşuncaya kadar devam edilir. Parça yüzeyini parlatmak için mum sürülmüşkıl fırçaya tutmak gerekir.

1.3.1.3. Bronz ve Pirinç Parçaları Renklendirme

Genel olarak bakır parçaları renklendirmede kullanılan ergiyikler pirinç ve bronzdanyapılmış malzemeleri renklendirmede de kullanılırlar. Daha farklı renkleme için aşağıdakiergiyiklerden yararlanılır.

Kahverengi-Siyah Renk Elde Etme

Cam veya plastik bir kap içerisinde antimon sülfür ve demir oksit amonyaklakarıştırılarak macun yapılır. Evlerde süs eşyası olarak kullanılan işlerde tercih edilir.Hazırlanan macun malzeme üzerine fırça ile tatbik edilir. Daha sonra kurutma fırınındakurutulur. Kurumuş olan parça yüzeyleri yumuşak pirinç fırçaya tutularak parlatılır.

7

Gri Renk Elde Etme

Arsenik ve demir sülfat 1 litre hidroklorik asit içerisinde karıştırılarak ergiyikhazırlanır. Renklendirilecek parçalar bir seferde ergiyik içerisine daldırılıp 10 saniye tutulupçıkarılır. Yüzeylerin gri renk aldığı görülür.

Altın Sarısı-Açık Kırmızı-Menekşe ve Mavi Renk Elde Etme

Sodyum hipo sülfat ve kurşun asetat 1 litre suda eritilir. Ergiyik 50-60°C ısıtılır.Renklendirilmesi istenen parçalar sıcak ergiyik içerisinde gezdirilerek bir süre tutulur. Busüre içerisinde parça altın sarısı rengi alır. Eğer parça ergiyik içerisinde tutulmaya devamedilirse açık kırmızı ve sırasıyla koyu maviye dönüşür. Bir önceki renk bekleme süresi ilebirlikte değişmiş olur. Eğer daha fazla süre bekletilecek olursa renk griye dönüşür. Bu renkdayanıklı değildir. Rengin uzun süre parça yüzeyinde kalması için üzeri lake ilekaplanmalıdır.

1.3.1.4. Eloksal

Metaller medeniyetin gelişmesinde önemli yer tutarlar. Bu gelişme süreci içerisindealüminyumun da önemli bir yeri vardır. Kendine has özellikleri ile önceleri uçak sanayi vemutfak gereçlerinde kullanılan alüminyum, bugün metal doğrama işlerinde dekullanılmaktadır. Günümüzde kulanım alnının çok fazla artması sebebiyle alüminyumunrenklendirilmesi gereği ortaya çıkmıştır.

Alüminyumun renklendirilmesi kimyasal bir olaydır. Dekorasyon ve doğramaişlerinde kullanılan alüminyumun ömrünü uzatmak ve renklendirme için “eloksal” adınıverdiğimiz işlemden geçirmemiz gerekir. Eloksal alüminyumun eloktrolizle oksitlenmesininbaş harflerinden alınarak kısaca söylenişidir.

Prensipte, alüminyum profiller, asitli bir elektrolit içerisine anot olarak daldırılırlar.Anot ile katot arasına belli bir gerilim (doğru akım) tatbik edilir. Elektroliz dolayısıylaprofilin yüzeyinde bir oksit tabakası oluşur. Bu tabaka cam gibi saydamdır ve alüminyumukorozyondan koruyan bu tabakadır.

Profillere Eloksal (Anodik Oksidasyon) Öncesi Yapılan İşlemler

Anodik oksit tabakası saydam olduğundan, profil yüzeyini gösterir. Yüzeyin mat veyaparlak olması isteniyorsa anodik oksidasyon öncesi aşağıdaki işlemler yapılır.

Parlatma (Polisaj) İşlemi

Profillerin yüzeyinin parlatılması için özel bezlerden imal edilen fırçalar yüzeye özelpastası ile tatbik edilerek parlatma yapılır. Eğer yüzeyde aşırı çizgi var ise, parlatma fırçalarıbunları temizleyemediğinden, parlatma öncesinde özel sisal fırça veya bant zımpara işlemiile çizgiler giderilir, sonra parlatma yapılır.

8

Zımparalama İşlemi (Keçeleme)

Zımparalama işlemi;— Parlatma öncesi, yüzeyde olan çizgileri gidermek,— Değişik tip zımparalar kullanılarak, yüzeye özel desenli çizgiler yerleştirmek vbişlemler için yapılır.

Satinaj İşlemi

Satinaj işlemi; mat görünümü, fiziksel metot ile vermek için, yüzeyi özellikle çoksayıda çizgi ile oluşturmakta kullanılır. Paslanmaz çelik telli daire fırçalar ile yapıldığı gibi,Scotchbrush olarak tanınan özel daire fırçalar ile de tatbik edilebilir. (Her iki tip fırçanınmakinesi ayrıdır.) Kullanılan fırçaların özelliklerine göre yüzey görünümü değişik olabilir.

Endüstriyel Eloksal

Bu yüzey görünümü için, eloksal öncesi hiçbir mekanik (fiziksel) işlem yapılmaz.Profil, doğrudan eloksal tesisine gelir, sadece kostik banyosunda belirli süre tutularaktemizlenir ve bir matlık temin edilir. Elde edilen bu matlık, çoğunlukla yüzey çizgilerini yoketmede yeterlidir. Maliyeti düşük olduğundan tercih edilen yüzey renklendirme tipidir.

Eloksal (Anodik Oksidasyon) İşleminin Yapılması

Profiller, anodik oksidasyon elektrolitine daldırılıp elektrik verilmeden önce bir dizikimyasal işlemlerden geçirilirler. Bu işlemler;

a- Yağ alma

b- Kostikleme

c- Nötralizasyon

d- Anodik oksidasyon (eloksal)

e- Tespit İşlemi

Alüminyum parçalara gerekiyorsa, polisaj yapılır. Polisaj yapılmadan da direkt eloksalbanyosuna anot olarak daldırılır. Bu durumda katod olarak yanlara kurşun plakalar konur.Akım yoğunluğu parça ve banyo bileşimine göre değişir. Polisaj yapılan parça benzinle iyiceyıkanır ve talaşla kurulanır. Kurulanmış alüminyum parçalar telle % 20’lik Sodyum hidroksit(kostik) içine daldırılır. Bu banyonun sıcaklığı 50-60°C’dir (Resim 1.3).

9

Resim 1.3: Eloksal banyosuParçalar bu banyoda 1,5–2 dakika bekletilir. Banyodan çıkarılan parçalar suyla iyice

yıkanır. Kurulanmış parçalar eloksal banyosuna konur. Burada parçanın kalınlığı, yüzeyi vebanyonun içindeki sülfürik asit % sine bağlı olarak 5-30 dakika bekletilir. Parçalar banyodançıkarılıp, yüzeyin hiçbir yerinde oksit özelliğini bozmadan bol suyla yıkanır.

Alüminyum Profillerin Renklendirilmesi

Alüminyumun gümüşi beyaz renginin yanı sıra, çeşitli renklerde hazırlanmış profillermimari ve dekorasyon sahalarında kullanılmaktadır.

Genel olarak renklendirme birbirine alternatif olan iki metot ile yapılır.— Boyama— Eloksallı alüminyum için renklendirme BoyamaBoyama işlemi, ağaç, demir-çelik ve diğer malzemelere yapılan boyama gibidir.

Alüminyum profillere, kimyasal konversiyon(kromatlama veya kromatlama muadilikaplama) işlemi yapılır ve sonra “yaş boyama” metotlarından birisi ile istenen renklerdeboyanır.

Eloksal ile Alüminyumun RenklendirilmesiAlüminyumun eloksal ile renklendirilmesi, en yaygın olan yöntemdir. Çünkü eloksal

tabakası, bugün için bilinen tüm alüminyum koruma metotları içinde en iyi, en dayanıklıolanıdır.

Alüminyum profillerin eloksal ile renklendirilmesi de birbirine alternatif olan ikiyöntem ile yapılabilir.

— Tek etaplı renklendirme— İki etaplı renklendirme1) Daldırma ile Boyama2) Elektrolitik Renklendirme Daldırma İle BoyamaRenklendirme banyosu (Boyama Banyosu), çeşitli firmaların pazarladığı özel bileşimli

boyanın sulu bir çözeltisidir. Bu yöntem ile boyamada, renk verici pigmentler, eloksaltabakasının gözenekleri arasına emilir ve tabakanın üstünden bir miktar altına kadar tabakayanüfuz ederler. Boya banyosundan çıkan profil yıkandıktan sonra tespit işlemi uygulanır.

10

Resim 1.4: Profil banyoları

Elektrolitik Renklendirme

Bu yöntemde, renklendirme banyosu, bazı metal tuzlarının sulu bir çözeltisidir veelektroliz yolu ile renklendirme yapıldır. Profil banyoya konur ve profil ile elektrotlararasından alternatif akım geçirilir. Çözelti içindeki metal iyonları harekete geçerek, eloksaltabakasına nüfuz ederler. Bu yöntemde, absorpsiyon yerine elektriksel güç kullanıldığından,renk verici pigmentler, tabakanın en derin sınırına, profil ile eloksal tabakası ara sınırınakadar inerler. Böylece, elektrolitik yöntem ile elde edilen renkler, daldırma yöntemi ile eldeedilen renklere oranla, fiziksel ve kimyasal etkilere karşı çok daha dayanıklıdır.

1.3.2. Kimyasal Renklendirmede Temizliğin Önemi ve Renklendirmede DikkatEdilecek Hususlar

Kimyasal renklendirme yapılacak malzemelerde renklendirme işlemi kadar temizlikteönemli yer tutmaktadır. Parlak bir renk elde etmek için parçanında parlak, mat renk eldeetmek için parçanında mat görünüşte temizlenmesi gerekir.

11

Renkleme yapılacak parçalar yağ ve kirden tamamen temizlenmiş olmalıdır. Aksihalde yağ lekeleri bulunan yüzeyde renk oluşmaz. Eğer parça yüzeylerinde gözle görünençizik ve çatlaklar var ise bunlar giderilmeli, aksi durumda renklendirme işleminden sonra buçatlak ve çizikler daha net bir şekilde ortaya çıkacak, görüntünün bozulmasına sebepolacaktır.

Renklendirilecek iş parçasının her tarafının aynı malzemeden olması gerekmektetedir.Farklı malzemelerden oluşuyorsa, renklendirme işlemi öncesi diğer malzemeler kolaykaplanabilen metalle kaplanıp daha sonra renklendirilmesi yapılmalıdır.

Değişik metallerden oluşan iş parçalarında tek renk oluşmaz.

12

UYGULAMA FAALİYETİ

Kimyasal renklendirme işlemini aşağıdaki işlem basamaklarına göre yapınız.

! İşleme başlamadan önce mutlaka iş önlüğü, eldiven, ağzı ve burunu örten

maske kullanınız.

Renklendirilecek metal parçayı mekanik veya kimyasal yöntemlerle

temizleyiniz.

Resim 1. 5: Renklendirilecek malzemeleri mekanik temizleme araçları

Renklendirme yapacağınız malzeme cinsine göre kimyasal bileşik banyosunu

hazırlayınız.

Hazırlanan banyoyu 120-130 0C ye kadar ısıtınız.

Resim 1.6: Renklendirme için kimyasal bileşik banyosu

! Yanmalara karşı önlemlerinizi alınız.

Renklendirilecek parçayı kimyasal bileşik içerisine tam olarak daldırınız.

! Zehirlenmelere karşı tedbirlerinizi alınız.

Parçayı kimyasal bileşik içerisinde 10-30 dakika arasında bekletiniz.

Parçayı kimyasal bileşikten çıkartınız.

Parçayı bol su ile yıkayınız.


13

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarakbelirleyiniz.A- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

1) Parça yüzeylerini, korozyona karşı korumak ve daha güzel görünüm sağlamakamacıyla yapılan oksitlendirme işlemi aşağıdakilerden hangisidir?A) KromlamaB) ParlatmaC) RenklendirmeD) Boyama

2) Profillerin yüzeyinin parlatılması için, özel bezlerden imal edilen fırçalar, yüzeye özelpastası ile tatbik edilerek, yapılan parlatma işleminin adı nedir?A) PolisajB) KostiklemeC) MenevişlemeD) Zımparalama

3) Alüminyum profillerin eloksal ile renklendirilmesinde, birbirine alternatif olan kaçyöntem vardır?A) 1B) 2C) 3D) 4

4) Elektrolitik renklendirme yapılırken, banyo içerisinde bulunan profil ile elktrotlararasından hangi akım türü geçirilir?A) Yüksek voltajlı akımB) Az voltajlı akımC) Dalgalı akımD) Alternatif akım

5) Malzemelerde mat görünüm elde etmek için yapılan işlem aşağıdakikerden hangisidir?A) ParlatmaB) SatinajC) KostiklemeD) Eloksal

DEĞELENDİRMECevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz.


14

B. UYGULAMALI TEST

Yaptığınız uygulamayı değerlendirme ölçeğine göre değerlendirerek, eksik veya hatalıgördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL LİSTESİ

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

Renklendirilecek metal parçayı mekanik veya kimyasalyöntemlerle temizlediniz mi?

Renklendirme yapacağınız malzeme cinsine göre kimyasalbileşik banyosunu hazırladınız mı?

Hazırlanan banyoyu 120-130 0C ye kadar ısıttınız mı?

Renklendirilecek parçayı kimyasal bileşik içerisine tam olarakdaldırdınız mı?

Parçayı kimyasal bileşik içerisinde 10-30 dakika arasındabeklettiniz mi?

Parçayı kimyasal bileşikten çıkartarak bol su ile yıkadınız mı?

Yanmalara karşı önlemlerinizi aldınız mı?

Zehirlenmelere karşı tedbirlerinizi aldınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonunda “hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözdengeçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ederek veya araştırarakeksikliklerinizi tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarınızın tamamı “evet” ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

15


Bu faaliyet sonucunda uygun ortam sağlandığında tekniğe uygun olarak metalyüzeyleri ısıtarak renklendirebileceksiniz.

Isıtma yöntemi ile metal yüzeyleri renklendirme aşamalarını araştırarak notediniz. Yaptığınız araştırmaları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.

2. ISITARAK RENKLENDİRME

Bu işlem aslında bir renklendirme metodu olmamakla birlikte, bazı metallerirenklendirmek için kullanılabilir. Isınan, bakır ve çelik gibi metallerin rengi değişir. Değişenrenk, parçanın oksitlenmesi ile sonradan kaybolabilir. Bunu önlemek için parça yüzeyitemizlendikten sonra verniklenerek muhafaza edilmelidir.

2.1. Isıtma ile Renklendirilen Metaller

Bu işlemin uygulandığı çelikler ve uygulama sıcaklıkları Tablo 2.1’de verilmiştir.

Takımın Adı Meneviş Sıcaklığı

Hava çeliğinden yapılan torna, planya kalemleri vb. 100-150°C

Ölçü takımları, çelik merdaneler 100-150°CKarbonlu çeliklerden yapılmış her çeşit keski kalemleri, freze,rayba, matkap, testere vb.

160-200°C

Karbonlu çelikten yapılmış klavuz, lokmalar ve kalıplar 200-260°C

Marangoz kesici takımları 220-260°CAdi hava çeliğinden yapılmış freze, matkap ve diğer kesicitakımlar

220-275°C

Yüksek dayanıklı hava çeliğinden kesici ve diğer takımlar 580-600°C

Zımba, keski gibi delme takımları (kesici kısım) 220-250°C

Anahtar, pense ve testere gibi takımlar 280-360°C

Karbonlu çelikten yapılmış sıcak kalıplar 350-400°C

Yay ve yaylanma yeteneği istenen çelikler 350-550°C

Özel ve katıklı çeliklerden yapılmış zımba, keski gibi takımlar 400-650°CTablo.2.1: Isıtma İle Renklendirilen Metaller ve Meneviş Sıcaklıkları


ARAŞTIRMA

AMAÇ

16

Menevişleme

Menevişten amaç sertleştirilen çeliklerin sertliğini azaltarak dayanıklılığını artırmaktır.Su verilen çelikler çok sert ve kırılgan olurlar. Sertleştirilen çeliklerdeki fazla sertlik vekırılganlığı azaltmak için, yeniden 100-600°C arasında ısıtılırlar. Bu ısıl işlemine “menevişverme” yada yalnızca “meneviş” denir.

100°C ye kadar sertlik gerilmeleri giderilir, 100°C den yukarı çıkıldıkça sertliksıcaklıkla orantılı olarak düşer. Meneviş vermede belirli sıcaklıklarda belirli renkler oluşur.Bu renklerin oluşumuna neden, ısıtma sırasında, çeliğin yüzeyinin oksitlenmesidir. Çeliknekadar yüksek sıcaklıkta veya nekadar uzun süre ısıtılırsa oksit tabakasıda o kadarkalınlaşır. Renklenme de buna bağlı olarak değişir. Meneviş renklerinin tav renkleri ilekarıştırılmaması gerekir. Mevişleme işlemi iki şekilde yapılır.

İçten Menevişleme

Keski, baskı, nokta, keser, balta çekiç vb. araç ve takımlarda yalnızca bazı kısımlarsoğutularak sertleştirilir. Soğutularak sertleştirilen kısım sudan çıkarılır. Parçanın soğutulantarafı soğutulmamış tarafın sıcaklığı ile tekrar ısınır. Bu kısım, istenilen meneviş renginialınca parçanın tümü sıcak su veya yağa daldırılır. Bu işlem, daha çok çeliklerin kısmensertleştirilmesi istenen yerlerde yapılır.Yapılan bu işleme içten menevişleme denir.

Dıştan Menevişleme

Parçanın tümü veya bir kısmı sertleştirildikten sonra, parça dışarıdan verilen ısıylaısıtılır. Sertleşen kısım istenilen meneviş rengini alır almaz ısıtmaya son verilir. Parça hemensoğutma sıvısına batırılır veya duruma göre açık havada bırakılır. Aşağıda menevişuygulama sıcaklıkları görülmektedir (Tablo 2.2).

Resim 2.1: Menevişlenmiş parça örnekleri

17

2.2. Isıl İşlem Uygulama Sıcaklıkları

Menevişlemede ısıl işlem uygulama sıcaklıkları ve uygulanan sıcaklığa göre parçanınalacağı renk aşağıda basit bir şekil ile verilmektedir.

Şekil 2.1: Menevişlemede ısıl işlem uygulama sıcaklıkları

18

2.3. Tav ve Meneviş Renkleri

Isıtma yöntemi ile renklendirmede tavlama sıcaklıkları ve bu sıcaklıklara göreparçanın alacağı renk aşağıdaki tabloda detaylı bir şekilde verilmektedir.

Tablo 2.2: Tav renkleri ve sıcaklıkları

2.4. Isıtmada Kullanılan Tav Araçları

Metal ve alaşımlarının, ısıl işlemlerini( meneviş, sertleştirme, renklendirme)gerçekleştirmek için yapılan, ısıtma işlemlerine “Tavlama” denir. Tavlama işlemininyapıldığı gereçlere ise “Tavlama Gereçleri” denir.

Tavlamada kullanılan gereçleri şöyle sınıflandırabiliriz;

19

Tav Fırınları

Elektrikli tav fırınları

Resim 2.2: Elektrikli tav fırınları

Yakıtlı fırınlaro Katı yakıtlı fırınlaro Sıvı yakıtlı fırınlaro Gaz yakıtlı fırınlar

Resim 2.3: Gaz yakıtlı fırın

20

Tav Banyoları

Tuz Banyoları Sıvı metal Banyoları ( Resim 2.4)

Üfleç ile Tavlama

Resim 2.4: Sıvı metal banyoları

21


Isıtarak renklendirme işlemini aşağıdaki işlem basamaklarına göre yapınız.! İşleme başlamadan önce mutlaka iş önlüğü, eldiven ve gözlük kullanınız.

Renklendirilecek metal parçayı mekanik veya kimyasal yöntemlerle

temizleyiniz.

Resim 2.5: Renklendirilecek parçanın temizlenmesi

Renklendirilecek malzemeyi yaklaşık 220 0C de ısıtınız.

! Yanmalara karşı önlemlerinizi alınız.

Resim 2.6: Renklendirilecek malzemelerin tav fırınında istenilen oranda ısıtılması

Parça istenilen (güvercin göğsü) rengi aldığında ısıl işleme son veriniz.

Parçanın kendi halinde soğumasını sağlayınız.

Rengi muhafaza etmek için üzerine vernik sürünüz.


22


Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarakbelirleyiniz.

A- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

1) Karbonlu çeliklerden yapılmış her çeşit keski kalemleri, freze, rayba, matkap, testerevb. takımların meneviş sıcaklığı 160-200 0C arasındadır.

A) Doğru B) Yanlış

2) Fazla sertlik ve kırılganlığı azaltmak için, sertleştirilen çelikler, yeniden 100-600°Carasında ısıtılırlar. Bu ısı işlemine “Temperleme” adı verilir.


3) Çelik ne kadar yüksek sıcaklıkta veya ne kadar uzun süre ısıtılırsa oksit tabakası da okadar kalınlaşır. Renklenme de buna bağlı olarak değişir.


DEĞELENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz.


23

B. UYGULAMALI TEST


KONTROL LİSTESİ


Renklendirilecek metal parçayı mekanik veya kimyasalyöntemlerle temizlediniz mi?

Renklendirilecek malzemeyi yaklaşık 220 0C de ısıttınız mı?

Parça istenilen (güvercin göğsü) rengi aldığında ısıl işleme sonverdiniz mi?

Parçanın kendi halinde soğumasını sağladınız mı?

İşleme başlamadan önce mutlaka iş önlüğü, eldiven ve gözlükkullandınız mı?

Yanmalara karşı önlemlerinizi aldınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonunda “hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözdengeçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ederek veya araştırarakeksikliklerinizi tamamlayabilirsiniz. Cevaplarınızın tamamı “evet” ise bir sonraki faaliyetegeçiniz.

24


Bu faaliyet sonucunda uygun ortam sağlandığında, tekniğe uygun olarak metalyüzeylere parlatma işlemini yapabileceksiniz.

Metal yüzeyleri parlatmada kullanılan araç-gereçleri ve kullanılma amaçlarınıaraştırarak not ediniz. Yaptığınız araştırmalarınızı sınıfta arkadaşlarınızlatartışınız.

Bu araştırmaları yapmak için çevrenizde, metal yüzeyleri renklendirme veparlatma yapan işletmelerden, eğitim kurumlarından (Üniversite ve meslekiöğretim veren ortaöğretim kurumları), kütüphanelerden veya internet ortamındanyararlanabilirsiniz.

3. METAL YÜZEYLERİNİ PARLATMA

3.1. Gereği ve Önemi

Metal yüzeylerine elde veya makineda yapılan işlemler sırasında, alınan bütüntedbirlere rağmen iş parçaları üzerinde, mutlak suretle iz kalır. Bazı durumlarda dış ortamınetkisi ile metal renklerinde değişme ve bozulma meydana gelir. Metal yüzeylerinde düzgünve pürüzsüz bir görünüm elde etmek ve kendi renklerini tekrar açığa çıkarmak için yapılanişleme parlatma denir.

Metaller kendilerine has renkleri olan maddelerdir. Bu renklerini muhafaza ettiklerizaman albenileri oluşur. Metalleri dış şartların meydana getirdiği olumsuzluklardankorumanın değişik yöntemleri vardır. Bu yöntemlerden biride parlatma işlemidir. Metalleriparlatarak hem dış etkilerden korumuş hemde kendi renklerini muhafaza etmiş oluruz. Bunaen güzel örnek pirinçtir.

Parlatma işlemini birçok metale uygulayabiliriz. Parlatma işlemi genel olarak şuamaçlar için uygulanır.

Güzel bir görünüş temin etmek

Dış şartların etkilerini gidermek

Parçaları başka işlemlere hazırlamak ( Bakır kaplama, nikelaj, kromaj, galvano

plast gibi)


ARAŞTIRMA

AMAÇ

25

Resim 3.1: Parlatma işlemi yapılmış çeşitli malzemeler

3.2. Parlatma Bezleri ve Pastalar

Parlatma işlemi, döner bir fırça çevresine, parlatma pastası sürülerek, pastalı yüzeye işparçasının tutulması ile yapılır. Parlatma için ağaç veya mantar blokların üzerine geçirilmişince zımpara ve bezler kullanılır ( Resim 3.2).

Demir, çelik, bakır gibi metallerin parlatılmasında Amerikan bezinden yapılan,parlatma tekerlekleri, altın ve gümüşten yapılmış süs eşyalarının parlatılmasında saf ipektenveya ısırgan otu liflerinden yapılmış tekerler kullanılır. Bunun dışında kösele, çuha, keçe vekumaştan yapılmış disklerin üzerine yapıştırılan ince aşındırıcılar ilede parlatma yapılır.

Resim 3.2: Parlatma bezleri ve pastalar

Parlatma Pastaları

İnce taşlama yapılmış parçaların yüzeylerini parlatabilmek için tekerleklerin çevresineaşındırıcı olarak parlatma pastası sürmek gerekir. Genel olarak aşındırıcı maddenin aşınacakmaddeden sert olması gerekir.

26

Demir, çelik ve pirinç metaller için parlatma pastası, aşağıda verilen bileşimlere görehazırlanır.

Demir Oksit 2 kg

Stearin 1,5 kg

Parafin 0,5 kg

İç Yağı 0,5 kg

Viyana Kireci 0,350 kg

Krom oksit 0,5 kg

300 numara zımpara tozu 0,5 kg

220 numara zımpara tozu 1 kg

Reçine 2-3 kg

TOPLAM 8,850 ≈ 9,850 kg

Tablo 3.1: Demir, çelik ve pirinç metaller için parlatma pastası bileşimi

Genellikle çelik, pirinç, bakır ve bakır alaşımlarında, yukarıda bileşim oranları verilenpasta kullanılır. Bakır, alüminyum, çinko gibi yumuşak metallerden yapılmış işlerinparlatılmasında, viyana kireci ve tebeşir tozu karışımından yapılmış parlatma pastasıkullanılır. Ayrıca parlatma pastaları, katı (sabun kalıbı şeklinde) veya krem şeklinde hazırolarak piyasada bulunurlar. Parlatılacak malzemeye uygun özelliklerde pasta bulmakmümkündür.

Tozun İsmi Nasıl Kullanıldığı Tatbik Edilen Malzeme

Sönmemiş kireç Yağ içinde macun yapılarak. Pirincin parlatılmasında

Sönmemiş kireç Alkol içinde macun yapılarak.Demir ve çeliğinparlatılmasında

Tablo 3.2: Çeşitli malzemelerde kullanılan parlatma tozu

3.3. Parlatma makinası Çeşitleri

Parlatma işleminde gücü 2-3 kw olan iki devirli elektrik motorları kullanılır. Parlatmamakinaları üzerine disk ve fırçalar takılarak kullanılır.

27

Şekil 3.1: Taşlama ve parlatma makinesi ile kısımları

Yüksek parlatma işlemleri için döner dolaplar kullanılır. Çok sayıda parçalarınparlatılması için uygundurlar. Döner dolaplar içine, parlatma eriyiği ve diğer parlatmaaraçları ile parlatılacak parçalar birlikte konularak kullanılır. İki kademe olarakta yapılabilir.

Şekil 3.2: Döner dolap

28

3.4. Fırçayı Makinaya Bağlama ve Pastalama

Motor miline, zımpara tekerlek takılıp taşlama yapılacaksa, motor düşük devirle (1450dev/dk) çalıştırılır. Eğer bez tekerlek takılıp parlatma yapılacak ise (2800 dev/dk) yüksekdevirle çalıştırılır.

Motor milinin yerden yüksekliği 50 – 65 cm arasında olmalıdır. Parçaların kolaylıklatutulmalarını sağlamak amacıyla siper kullanılmaz. Çıkan toz ve pislikleri emecekhavalandırma tesisatı yapılarak, çalışılan ortamın havasının sürekli temiz tutulması sağlanır.

Resim 3.3: Parlatma işlemi ve havalandırma tesisatı

29

Resim 3.4:Parlatılmış iş parçası

3.5. Parlatma Esnasında Dikkat Edilecek Hususlar

Parça Yönünden

Parlatmanın iyi sonuç vermesi için, çalışma sırasında iş parçası kirli ellerletutulmamalı, parça üzerine yağ dökülmemelidir. Devamlı surette parlatma yapılan yüzeylere,pasta sürülmesi gerekmektedir. Buradaki ölçü, parça yüzeyinin kuru kalmamasıdır. Parlatmaişleminde kullanılan fırça ve bez diskler için gerekli güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Bukonuda karşılaşılan en önemli problem, disk yüzeyine bastırılırken parlatılan gerecin, fırlamaihtimalidir. Bu tür kazaların önüne geçmek için, parlatma yapılırken, iş parçasının tekerinyatay ekseninin altında tutulması gerekir.

Çalışma Yönünden

Parlatma işlemi yapılırken meydanagelen tozlar, taşlamadaki tozlardan dahaince olduğu için daha tehlikelidir. Buyüzden emici bir tertibat ile tozlarınçalışma sahasından uzaklaştırılmasıgerekir.

Şekil 3.3: İş parçasını yanlış ve doğru tutma biçimleri

3.6. Malzemeyi İstenilen Parlaklığa Getirme

Parlatmanın istenilen kalitede olması için, aşındırma ve parlatmayı yapan pastalarınuygun seçilmesi gerekir. Parlatma, bez disk veya fırça ileyapılıyorsa, parlatma maddesi, yüzey sıvı olacak şekildesürülmelidir. Parlatma, döner dolapta yapılıyorsa, dolabın devri veçalışma süresi iyi ayarlanmalıdır. Parlatma maddesi parçalar açıktakalmayacak şekilde konulmalıdır ( Dolap hacminin 3/5’i).

Bazı malzemeler, özellikle yumuşak ve sünek malzemeler,mümkün olan en kaliteli yüzeyi elde etmek için, son bir parlatmakademesi gerektirirler. Bu kademe için 0,04 mikron tane boyutlukollodial silika kullanılır. Kimyasal reaksiyon ve ince, hasarvermeyen aşındırıcı tanelerin kombinasyonu, tamamı ile çiziksiz,deformasyonsuz numuneler elde etmemizi sağlar. Düşük veyüksek alaşımlı çeliklerin, nikel esaslı alaşımların ve seramiklerinson parlatma işlemi için, asidik alümüna süspansiyonlarkullanılmaktadır.

30


Metal yüzeyi parlatma işlemini aşağıdaki işlem basamaklarına göre yapınız.! İşleme başlamadan önce mutlaka iş önlüğü, eldiven ve gözlük kullanınız.

Bez fırçayı parlatma ve taşlama makinesinin flanşına bağlayınız.

Motoru çalıştırınız

Resim 3.5: Çeşitli parlatma ve taşlama makineleri

! Makine ve takımlarda çalışırken gerekli güvenlik önlemlerini alınız.! Ortam havasını aspiratör ile temizleyiniz

Parlatma pastasını bez fırçaya sürünüz.

Parlatılacak malzemeyi tekerlek ekseninin altında olacak şekilde uygun açıda

tutunuz.

Şekil 3.4: Parlatılacak malzemenin makineye doğru biçimde tutulması

Çalışma sırasında, pasta ile bezi sık sık pastalayınız.

Malzeme yüzeyi istenilen parlaklığa gelinceye kadar işleme devam ediniz.

Resim 3.6: Metal yüzeyin makinede parlatılma işlemi! Mesleğinizle ilgili etik ilkelere uygun davranınız.


31


Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarakbelirleyiniz.

A- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

1) Sönmemiş kireç, yağ içinde macun yapılarak, hangi gerecin parlatılmasında kullanılır?A) Demir ve alaşımlarıB) PirinçC) AlüminyumD) Nikel

2) Parlatma motoruna takılan fırçanın yerden yüksekliği nekadar olmalıdır?A) 50-65 cmB) 60-75 cmC) 45-70 cmD) 70-80 cm

3) Gerecin kendi rengini ve gereci dış etkilerden korumak için yapılan yüzey işlemine nead verilir?A) NikelajB) KromajC) ParlatmaD) Galvano plast

4) Parlatmada kullanılan ince aşındırıcılar, hangi tür gereç üzerine yapıştırılmaz?A) KöseleB) ÇuhaC) KeçeD) Metal Plaka

5) Parlatma fırçası ile çalışırken, malzemenin tutuş şekli nasıl olmalıdır?A) Yatay eksen üzerindeB) Yatay eksen altındaC) Yatay eksendeD) Yatay eksene açılı


32

6) Parlatma dolabında yapılacak parlatma işleminde, dolap içerisinde bulunması gerekenparlatma sıvısı oranı ne kadar olmalıdır?A) 2/5B) 3/4C) 3/5D) 1/5

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz.

33

B. UYGULAMALI TEST


KONTROL LİSTESİ


Bez fırçayı parlatma ve taşlama makinesinin flanşınabağladınız mı?

Parlatma pastasını bez fırçaya sürdünüz mü?

Parlatılacak malzemeyi tekerlek ekseninin altında olacakşekilde uygun açıda tuttunuz mu?

Çalışma sırasında sık sık pasta ile bezi pastaladınız mı?

Malzeme yüzeyi istenilen parlaklığa gelinceye kadar işlemedevam ettiniz mi?

İşleme başlamadan önce iş önlüğü, eldiven ve gözlükkullandınız mı?

Makine ve takımlarda çalışırken gerekli güvenlik önlemlerinialdınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonunda “hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözdengeçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ederek veya araştırarakeksikliklerinizi tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarınızın tamamı “evet” ise modül değerlendirmeye geçiniz.

34

MODÜL DEĞERLENDİRMEYETERLİK ÖLÇME


KİMYASAL RENKLENDİRME Renklendirilecek metal parçayı mekanik veya kimyasal

yöntemlerle temizlediniz mi? Renklendirme yapacağınız malzeme cinsine göre kimyasal bileşik

banyosunu hazırladınız mı? Hazırlanan banyoyu 120-130 0C ye kadar ısıttınız mı? Renklendirilecek parçayı kimyasal bileşik içerisine tam olarak

daldırdınız mı? Parçayı kimyasal bileşik içerisinde 10-30 dakika arasında

beklettiniz mi? Parçayı kimyasal bileşikten çıkartarak bol su ile yıkadınız mı?

ISITARAK RENKLENDİRME Renklendirilecek metal parçayı mekanik veya kimyasal

yöntemlerle temizlediniz mi? Renklendirilecek malzemeyi yaklaşık 220 0C’de ısıttınız mı? Parça istenilen (güvercin göğsü) rengi aldığında ısıl işleme son

verdiniz mi? Parçanın kendi halinde soğumasını sağladınız mı?

METAL YÜZEYİ PARLATMA Bez fırçayı parlatma ve taşlama makinesinin flanşına bağladınız

mı? Parlatma pastasını bez fırçaya sürdünüz mü? Parlatılacak malzemeyi tekerlek ekseninin altında olacak şekilde

uygun açıda tuttunuz mu? Çalışma sırasında sık sık pasta ile bezi pastaladınız mı? Malzeme yüzeyi istenilen parlaklığa gelinceye kadar işleme devam

ettiniz mi?DÜZENLİ ÇALIŞMA

İşleme başlamadan önce mutlaka iş önlüğü, eldiven ve gözlükkullandınız mı?

Yanmalara karşı önlem aldınız mı? Zehirlenmelere karşı tedbir aldınız mı? Makine ve takımlarda çalışırken gerekli güvenlik önlemlerini

aldınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda “hayır” cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “evet” ise modülütamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır.Öğretmeninizle iletişime geçiniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

35

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ -1 CEVAP ANAHTARI

1 C2 A3 B4 D5 B

ÖĞRENME FAALİYETİ -2 CEVAP ANAHTARI

1 A2 B3 A

ÖĞRENME FAALİYETİ 3- CEVAP ANAHTARI

1 B2 A3 C4 D5 B6 C

CEVAP ANAHTARLARI

36

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

Metal yüzeyleri renklendirme ve parlatma işi yapan bütün işletmeler

Yerli veya yabancı metal yüzeyleri renklendirme ve parlatma ile ilgi kitaplar

Muhtelif internet adreslerinin bölüm ve sayfaları

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

37

KAYNAKÇA

ÇALIŞKAN Hikmet, Metal İşleri Teknolojisi, THK Basımevi, Ankara, 1990.

Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları 2918, Yardımcı Kaynak Kitaplar Dizisi, MetalMeslek Bilgisi, Ajans Türk Matbaacılık Sanayi AŞ, Ankara, 1995.

PAMİR Cevat, Teknoloji, MEB Basımevi, İstanbul, 1969.

SERFİÇELİ Y.Saip, Endüstri Meslek Lisesi Metal İşleri Bölümü 5-6. DönemMeslek Bilgisi, Birikim Matbaacılık San. Ve Tic. Ltd.Şti, Ankara, 1994.

SERFİÇELİ Y.Saip, Metal İşleri Meslek Teknolojisi, Form Ofset, Ankara,1997.

TOPBAŞ Prof.M.Ali, Isıl İşlemler, Prestij Basın-Yayın ve Hizmetleri, İstanbul,1993.

http://www.aluminyumsanayi.com

KAYNAKÇA

microsoft word - yüzeyleri renklendirme ve

Documents