Sınıf: 7

Öngörülen Süre: 80 dk.

Anahtar Soru:

Neden mülteci olunur?

Dersin Amacı:

Mülteci sorununu ekonomik, siyasi, sosyal ve etik açıdan değerlendirebilme.

İlişkili Kazanım:

Örnek incelemeler yoluyla göçün neden ve sonuçlarını tartışır.

MÜLTECİ OLMAK

HEDEFLENEN ÖĞRENME ÇIKTILARI

Derse Hazırlık / Malzemeler

QQ Bütün öğrenciler: Mülteciler sorununun evrensel bir insani sorun olduğunu fark edecektir.

QQ Birçok öğrenci: Mülteci sorununu ortaya çıkaran faktörleri açıklayacaktır.

QQ Bazı öğrenciler: Mülteci sorununu ortaya çıkarak faktörleri analiz ederek çözüm önerileri sunacaktır.

Doğduğumuz yerde yaşamamızı ne engelleyebilir? Eğer aklınıza hemen bir ya da iki neden geliyorsa,

bu etkinliğe siz de katılmalısınız. Çünkü, insanları bir başka ülkede yaşamaya zorlayan nedenler

karmaşık, çok boyutlu ve değişkendir. “Mülteci Olmak” etkinliği ile öğrenciler, mültecilerle empati

kuracaklar, onların hayatlarını etkileyen o karmaşık, çok boyutlu ve değişken nedenler üzerinde çalışacaklar

ve yukarıdaki soruya uzun açıklamalar getireceklerdir. Bu açıklamalar, mültecilerin yaşadıkları sorunlarla ilgili

sınıflamalar, karşılaştırmalar içerecektir. Öğrenciler, üzerinde çalıştıkları tekil örneklerden ilke ve genelle-

meler türetecekler, üstelik bunları yaparken etkinlik esnasında oynayacakları "Mülteci Oyunu" ile mültecilerin

karşılaştıkları zorlukları tecrübe etme imkanı bulacaklardır. Böylece mültecilik sorununun insani yönünü ele

alacak ve çözüm yolu bulabilmek için öneriler sunacaklardır.

• Çalışma yapraklarını ve bilgi notunu grup sayısınca çoğaltınız.• Grup sayısı kadar zar ve her oyuncu için farklı renkte jeton/pul

hazırlayınız.

QNeden mülteci olunur?

Dr. Ahmet DOĞANAY*

* Çukurova Üni., Eğitim Fakültesi, Adana

İŞL

EN

İŞ /

SÜ

RE

Ç

5 dk.

10 dk.

5 dk.

5 dk.

5 dk.

5 dk.

15 dk.

15 dk.

15 dk.

süre

Değerlendirme:

Öğrencilerinizden bu derste öğrendikleriyle ilgili üç soru türetmelerini ve bunlardan birini ce-vaplamalarını isteyiniz.

1. Çalışma Yaprağı-1’i dağıtınız. İmkânınız varsa resimleri yansıtınız. Aşağıdaki soruları yöneltiniz:

• Resimlerdenelergörüyorsunuz?• Resimlerdekiinsanlarnereyegidiyorolabilirler?

2. Öğrencilerinizi 4-5 kişilik gruplara ayırınız.3. Çalışma Yaprağı-2’yi gruplara dağıtınız ve incelemelerini isteyiniz.4. Öğrencilerinizden grup halinde bu örneklerdeki insanların ortak yaşan-

tılarını bulmalarını isteyiniz. Grupların buldukları ortak yaşantıları tah-taya yazınız. Bunlar aşağıdaki gibi olabilir:

• Yaşanılanülkedebaskıvezulümgörme,• Yaşamıngüvendeolmaması• Dahagüvenlibiryeriçinülkeyiterketme• Yabancıbirülketarafındankabuledilme5. Çalışma Yaprağı-3’ü öğrencilerinize dağıtınız. Örnekleri incelemelerini

ve daha önce çalışma yaprağı-2’de verilen örneklerle karşılaştırmaları-nı isteyiniz.

6. Daha önce belirlenen ayırt edici özelliklerin hepsinin iltica olmayan göçlerde bulunup bulunmadığını sorunuz.

7. Örnek iltica olaylarının diğerleriyle aralarındaki farklar belirlendikten sonra, her bir gruptan, mülteci kavramını tanımlamalarını isteyiniz.

• "Mülteci ……………dir."8. Çalışma Yaprağı-4’ü gruplara dağıtarak, kendi tanımlarıyla, BM’nin ta-

nımını karşılaştırmalarını isteyiniz. 9. Bilgi Notu'nu dağıtınız. Gruplar bilgileri inceledikten sonra, aşağıdaki soruları tartışmalarını

isteyiniz;• Mülteciolaylarıençokdünyanınhangibölgelerindeyaşanmaktadır?• Mülteciolaylarınınençokyaşandığıülkelerinsosyal,ekonomik,siyasi

verileri göz önüne alındığında, bu verilerin hangilerinin mülteci olayla-rıyla ilişkili olduğu söylenebilir?

• Mülteciliğenedenolankoşullarnelerolabilir?10. Mülteci Oyunu: Her gruba mülteci oyununun malzemeleri olan üzerin-

de mülteci yolu bulunan birer karton, zar ve her oyuncu için birer renkli jeton dağıtınız. Yönergede belirtilen şekilde oyunu oynatınız. Oyun ta-mamlandıktan sonra aşağıdaki soruların tartışılmasını sağlayınız:

• Buoyunuoynarkenbaşınızageleniyişeyleroldumu?Olduysabunlarnelerdir?

• Buoyunumoralbozucubuldunuzmu?Niçin?• Buoyundaolanlar,gerçekyaşamdabaşınızagelseydi,kendinizinasıl

hissederdiniz? 11. Etkinlikleriniz bittikten sonra Çalışma Yaprağı-5'i gruplara dağıtınız.

Çalışma yaprağında istenilen boşlukları grupların doldurmasını sağla-yınız. Bu çalışmada istasyon tekniği de uygulanabilir. Bu çalışma bitti-ğinde çalışma yapraklarını sınıfta görülebilecek yerlere asınız ve öğren-cilerin incelemesini sağlayınız.

İŞLE

NİŞ

250M

ülte

ci O

lmak

ÇA

LIŞ

MA

YA

PR

AĞ

I1

Q Zaman içinde farklı coğrafyalarda gerçekleşmiş mülteci olaylarından görüntüler.

251

Mül

teci

Olm

ak

ÇA

LIŞ

MA

YA

PR

AĞ

I2ÖRNEK MÜLTECİ OLAYLARI

1972’de Malawi Kongre Partisi lideri ve Başbakan Hastins Bonda’nın ülkedeki Yahova Şahitlerini itham etmesi sonu-

cu, genç parti üyelerinin saldırısı nedeniyle 10 000 Yahova Şahidi ülkeyi terk ederek Zambia’nın doğu kesimine kamp kurdular ve Zambia’dan sığınma istediler.

1978’de aşağı yukarı 70 000 Burma’lı müslüman Bangladeş’e kaçmak zorunda kaldı. Burmalı müslümanlar Burmalı si-

lahlı kişiler tarafından tecavüz, işkence, ölüm gibi muamelelerle karşı karşıya kalmışlardı.

Vietnam Savaşı 1975’te sona erdiğinde, on binlerce Güney Vietnamlı, toprakları Kuzey Vietnamlılarca kontrol altına

alındığından, güvenliklerinden endişe ettikleri için değişik ülke-lere iltica ettiler.

Sudan’da yerel ve Arap kabilelerinin hayvancılıkla geçindiği bölgede, su kaynakları ve otlakların paylaşımı konusunda-

ki uyuşmazlıklar, kuraklığın etkisiyle büyümüş, 2003 yılında yerel bir isyanın ardından, bölgedeki kabileler ile hükümet tarafından kurulan ve desteklenen milli kuvvetler (Cancavit) arasında çatış-malar başlamıştır. Darfur nüfusunun üçte biri, yaklaşık 2 milyon insan, zorla yerinden edilmiş, yüz binlerce insan öldürülmüştür. Zulüm ve işkenceden kaçan yaklaşık 300 bin kişi komşu ülke Çad’a sığınmıştır.

Şili’de 11 Eylül 1973 tarihinde general August Pinochet, Salva-dor Allende hükümetini devirerek yönetime el koymuştur. Tüm

devlet birimleri askeri birlikler tarafından işgal edilmiştir. Ülkede yetkileri cunta lideri Pinochet devralmıştır. Askeri birlikler kuzey Şili’nin en tenha bölgelerinde ve Patagonya’nın yerleşimi seyrek yer-lerinde toplama kampları oluşturulmuştur. Cuntaya muhalif olanlar işkencelerde öldürüldü ya da uçaklardan denize atılmıştır. Binlerce Şili’li kötü muamele, can güvenliği ve insan hakları ihlallerinden do-layı yurt dışına kaçarak, komşu ülkelerden sığınma istemişlerdir.

252M

ülte

ci O

lmak

ÇA

LIŞ

MA

YA

PR

AĞ

I3

İLTİCA OLMAYAN GÖÇLER

Yeni bir yere göç eden herkes mülteci değildir. Örne-ğin, aşağıdaki durumlarda göç eden insanlara mülteci olarak adlandırılmazlar.

Q Ekonomik ya da diğer nedenlerle ülkenin başka bir böl-gesine göç eden insanlar. Örneğin, işsizlik nedeniyle Türkiye'nin değişik bölgelerinden büyük şehirlere göç eden vatandaşlar.

Q Ülkesinde adi suçlar işledikten sonra diğer bir ülkeye kaçan insanlar.

Q Diğer bir ülkeye çalışma amacıyla giden ve orada yerle-şen kimseler. Örneğin, Almanya’ya giden ve orada yer-leşen Türk işçiler.

Q Bir ülkenin vatandaşlığını kendi isteğiyle bırakan ve başka bir ülkenin vatandaşlığına geçen kişiler.

253

Mül

teci

Olm

ak

ÇA

LIŞ

MA

YA

PR

AĞ

I4BİRLEŞMİŞ MİLLETLER MÜLTECİ TANIMI

QQ Kaynak 1: BM Mültecilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme, 1951

Mülteci: "Irkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri

nedeniyle zulüm göreceği konusunda haklı bir korku taşıyan ve bu yüzden ülkesinden

ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen kişi"dir.

www.unhcr.org.tr (13.01.2011 tarihinde erişilmiştir).

Q Kendi tanımınızla yukarıdaki tanımın benzer ve farklı yönlerini yazınız.

Farklılıklar Benzerlikler

............................................................................ ............................................................................

............................................................................ ............................................................................

............................................................................ ............................................................................

254M

ülte

ci O

lmak

BİL

Gİ

NO

TU

MÜLTECİ VEREN ÜLKELER BİLGİ FORMU

ÜLK

ESI

ĞIN

ILA

N

ÜLK

ELER

MÜ

LTEC

İ SA

YISI

YÖN

ETİM

ŞE

KLİ

ETN

İK Y

AP

ID

İNİ Y

AP

IÖ

NEM

Lİ T

AR

İHİ

OLA

YLA

R

OK

UR

-YA

ZAR

O

RA

NI

KİŞ

i BA

ŞIN

A

DÜ

ŞEN

G

SMH

OR

TALA

MA

Ö

MÜ

R (Y

ıl)

Afga

nist

anİr

an/P

akis

tan/

H

indi

stan

2,64

8,00

0İs

lam

cu

mhu

riye

tiP

estu

n, T

acik

, Haz

ar, Ö

zbek

%80

Sün

ni %

19

Şii

1979

Sov

yet i

şgal

i, AB

D-

Koa

lisyo

n iş

gali

% 2

880

0$43

Irak

İran

/Sir

ya/S

uudi

Ar

abis

tan/

Bat

ı Av

rupa

6310

00Ir

ak

Cum

huri

yeti

Şii A

rap,

Sün

ni A

rap,

Kür

t, Tü

rkm

en%

55-

60 Ş

ii,

%37

-40

Sünn

i, %

2-3

Hri

stiy

an

1979

İran

-Ira

k Sa

vaşı

, 19

91 I.

Kör

fez

Sava

şı,

2003

AB

D v

e K

oalis

yon

güçl

eri i

şgal

i

% 7

42

108$

58

Som

ali

Hab

eşis

tan/

Ken

ya/Y

emen

5250

00So

mal

i İsl

am

Cum

huri

yeti

Som

alili

, Ban

tu, A

rap

Sünn

i İsl

amK

abile

çat

ışm

ası ş

eklin

de

iç s

avaş

% 3

860

0$48

Bru

ndi

Tanz

anya

/ K

ongo

/ Rua

nda/

Za

mbi

ya

5170

00B

rund

i C

umhu

riye

tiH

utul

ar, T

utsi

ler

% 6

7 H

rist

iyan

, %

23

Yere

l in

anç,

% 1

0 M

üslü

man

Hut

u-Tu

tsi k

abile

sav

aşı

% 5

240

0$51

Libe

rya

Gin

e/C

hana

/ Si

erre

Leo

ne48

7000

Libe

rya

Cum

huri

yeti

Man

digo

lar,

Gis

iler,

K

pues

iler,

Kur

ular

,G

rebo

lar

% 6

0 P

utpe

rest

, %

30

Müs

lüm

an,

% 1

0 P

rote

stan

1989

-199

6 I.

İç S

avaş

,19

99-2

003

II. İç

Sav

aş

% 5

840

0$46

Bos

na-H

erse

k

Yugo

slav

ya/

Alm

anya

/İsve

ç/İs

veçr

e

5970

00B

osna

-H

erse

k C

umhu

riye

ti

% 4

8 B

oşna

k, %

38 S

ırp,

% 1

4,3

Hır

vat

% 4

0 M

üslü

man

, %

31

Ort

adok

s,%

15

Kat

olik

,%

14

Diğ

er

1986

-199

2 Yu

gosl

avya

İç

Sava

şı, 1

992-

1995

Sır

p sa

ldır

ıları

% 9

77

600$

74

Suda

n

Uga

nda/

Kon

go/

Hab

eşis

tan/

K

enya

/GAC

3510

00Su

dan

Cum

huri

yeti

% 5

0 Ar

ap, %

11,

5 D

inku

,%

5 N

ubiy

e,%

4 H

ausa

,%

10,

2 di

ğerl

eri

% 8

3 M

üslü

man

, %

10

Yere

l din

, %

7 H

rist

iyan

2003

’te D

arfu

r bö

lges

inde

böl

ge

kabi

lele

ri il

e hü

küm

et

güçl

eri a

rası

nda

çatış

ma

% 6

12

300$

58

Hır

vatis

tan

Yugo

slav

ya/

Bos

na-H

erse

k34

2000

Hır

vatis

tan

Cum

huri

yeti

% 8

9 H

ırva

t,%

4,5

4 Sı

rp,

% 2

,71

diğe

r

% 8

7,8

Kat

olik

, %

4,4

Ort

odok

s,%

1,3

Müs

lüm

an

% 1

1,2

diğe

r

1986

-199

2 Yu

gosl

avya

İç

Sava

şı, 1

991-

1992

Sı

rp s

aldı

rıla

rı

% 9

716

,500

$76

Sier

ra L

eone

Gin

e/Li

bery

a/

Gam

biya

3280

00Si

erra

Leo

ne

Cum

huri

yeti

% 9

0 ye

rli k

abile

ler

(Tem

ne

%30

, Men

de %

30, C

reol

e %

10, d

iğer

%30

) , d

iğer

leri

% 6

0 M

üslü

man

, %

30

Yere

l in

anç,

%30

diğ

er

İç s

avaş

% 3

570

0$48

Viet

nam

Çin

/Fra

nsa/

İsve

ç/ İs

veçr

e31

7000

Viet

nam

So

syal

ist

Cum

huri

yeti

Viet

nam

lı %

86,

diğ

er %

14

(Tay

, Tha

i, M

uang

, Kho

me,

H

oa, N

un, H

man

g)

% 8

0,8

dini

yok

, %

9,3

Bud

ist,

%

6,7

Kat

olik

1968

-197

5 Vi

etna

m

Sava

şı%

90,

32

800$

73

Kay

nak:

U

NH

CR

(199

9). P

ublic

info

rmat

ion

sect

ion.

USA

; Nat

iona

l Geo

grap

hic

Soci

ety

(200

9). A

ile a

tlası

: Dün

ya. W

ashi

ngto

n D

.C. U

SA.

QQ

Kay

nak:

Mül

teci

Ver

en Ü

lkel

er

255

Mül

teci

Olm

ak

MÜ

LT

EC

İ O

YU

NU

1MÜLTECİ OYUNU

Yönerge

Bu oyunu oynarken, kendinizi gerçek bir mülteci gibi hissetmeye çalışınız.

Oyun 2-4 kişilik gruplar halinde oynanabilir. Oyun için, üzerinde 1’den 58’e kadar karelerin çizildiği bir yolun bulunduğu bir karton, her bir oyuncu için birer farklı renkli jeton ya da karton parçası ve grup için bir zar bulunmalıdır.

Gruptaki her oyuncu zarı atarak, en yüksek sayıyı bulan kişi oyuna başlar. Oyuna ilk başlayan kişi, zarı atar ve gelen sayı kadar yolda ilerler. Yol üzerindeki bazı karelerde, mülteci adaylarının karşılaşmasının olası olduğu durumlar yer almaktadır. Hangi karede hangi durumla karşılaşılacağı aşağıda kare numa-ralarıyla verilmiştir. Bu karelere gelindiğinde, karelerle ilgili açıklamalara göre yola devam edilir. Elli sekizinci kareye gelen kişi oyunu bitirir ve mülteci olmaya hak kazanır.

Yolculukta Yaşananlar (Renkli Kareler ile İlgili Açıklamalar)

3. Pasaportunuzu unutmuşsunuz, 1’e geri dönünüz.

6. Yolda yiyeceğiniz kalmadı. Yiyecek aramak amacıyla, bir tur bekleyiniz.

9. Engelli bir yolda ayağınızı burktunuz. Diğer oyuncular geçene kadar bekleyiniz.

11. Bir ağaç yolunuzu kapatmış, çevresinden dolanmak için bir tur bekleyiniz.

14. Yabani, vahşi bir hayvan sizi kovalıyor, 12. kareye dönünüz.

16. Bir kısa yol keşfettiniz, 20. kareye gidiniz.

19. Kayboldunuz, 17. kareye dönünüz.

22. Korkunç bir ses duyuluyor, kendinizi güvene almak için 21. kareye gidiniz.

26. Arkanızda sizi takip eden kardeşiniz düştü. Onu bulmak için 23. kareye gidiniz.

28. Sınır polisi sizi arıyor, 27. kareye giderek gizleniniz.

32. Elektrikli dikenli tellerle örülmüş çite takıldınız, bir tur bekleyiniz.

34. Polis sizi yakaladı ve ülkenize geri gönderdi. Birinci kareden tekrar başlayınız.

38. Bir transit kampına yerleştirildiniz, bir tur bekleyiniz.

40. Çok açsınız, bir tarladan mısır çalarken tarla sahibi sizi yakalamak üzereydi ve siz 39. kareye kaçtınız

44. Şiddetli bir fırtına geliyor, 42. karedeki mağaraya gizleniniz.

48. Nehirden karşıya geçmeniz gerekiyor. Botun sizi karşıya geçirebilmesi için bir tur bekleyiniz.

51. Çok şiddetli rüzgar esiyor. Gelecek sıranızda ancak bir kare ilerleyebilirsiniz.

53. Pasaportunuzu ırmağın öbür kıyısında unuttunuz, onu almak için 50. kareye geri dönünüz.

57. Ateşiniz 39 derece. Dinlenmek için 2 tur bekleyiniz.

256M

ülte

ci O

lmak

MÜ

LT

EC

İ O

YU

NU

2

BAŞLA BİTİR

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15 16 17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28 29 30 31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42 43 44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

MÜLTECİ YOLU257

Mül

teci

Olm

ak

ÇA

LIŞ

MA

YA

PR

AĞ

I5

Üç adetSlogan

...........................................................................

...........................................................................

...........................................................................

...........................................................................

...........................................................................

...........................................................................

Üç adetÇözüm Önerisi

...........................................................................

...........................................................................

...........................................................................

...........................................................................

...........................................................................

...........................................................................

...ÜRETİNİZ!

•Mültecilerin yaşadığı zorluklar

•Mülteciliğin nedenleri

•Mülteciliğin sonuçları

•Mülteciliği önlemek

Konularından herhangi birini

düşünerek

258M

ülte

ci O

lmak