1. MOOClar ve Ak niversitelerin DurumuSleyman ARI 20131

2. Eitim literatrndeki gncel savlardan biri bilgi ve iletiim anda uzaktan eitimle yz yze eitimin yaknsamasdr. Dolaysyla eitimde zaman ve uzamboyutlu bileenlerin nemi azalmtr.2 3. Her ne kadar bu durumu gemite tartmolsak da genel savmz uzaktan eitimle yz yze eitimin birbirlerini sfrlayan (mutually exclusive) alternatiflerden ok birbirlerini tmleyen (complementary) paradigmalar olmalardr.3 4. Dahas, uzaktan eitim akretimle yzyze eitimi tmleyen bir bileendir, demek doru olacaktr. Akra Teknoloji Enstits Rektr Prof. Clement Dzidonunun da ifade ettii gibi Akk niversiteler sadece uzaktan ders sunan kurumlardan ok daha fazla anlam ifade ederler.4 5. Ak niversiteler saladklar destekhizmetleri, bu gne kadar oluan deneyim ve uzmanlkla ciddi bir eitim merkezlerine dneli uzun zaman olmutur. Uzaktan eitim ak niversitelerin kapsad ve kulland bir yntem olup tek bana bir eitim paradigmasi olmas en azindan bu gn iin zor grnmektedir.5 6. Ak niversiteler uzaktan eitimi gnceliletiim aralaryla gncelleyerek renenlerine her an her yerde destek ve eitim olana sunma konusunda bir avantaja sahiptirler.6 7. Uzun szn ksas, ak niversitelerin belki deedinecei yeni stratejilerin basnda bilgi ve iletiim teknolojilerinin sisteme entegrasyonu, bunlarn eriilebilirlii ve ekonomiklii olacaktr.7 8. Yeni teknolojilerle gelisen uygulamalarla Akniversitelere meydan okuduu sanlan stratejilerden biri Ak Ders Malzemeleri (open course ware) uygulamalardr. Ak Ders Malzemeleri, cretsiz ve herkesin kullanmna ak, ders olarak organize edilmi ve dijital ortamda yaynlanan yksek kaliteli eitsel kaynaklar olarak tanmlanabilir.8 9. Ak Ders Malzemeleri Projesi de, bukaynaklarn daha ok kiiyle paylalmas ve frsat eitlii salamak amacyla yrtlen uluslararas bir projedir. Proje kapsamnda yaynlanan ders malzemelerinin kullanlmas ve uyarlanmas belli lisans koullarna (Creative Commons) bal olarak aktr. Ayrca Ak Ders Malzemeleri, tek bana diploma veya sertifika salamaz.9 10. En geni apl Ak Ders Malzemeleri Projesi,bu projenin kurucusu olan Amerika Birleik Devletleri'ndeki Massachusetts Institute of Technology (MIT)'de 2000 ylndan beri yrtlmektedir.10 11. Bu proje kapsamnda MIT'de verilen btndersler bir web sitesinde yaynlanmaktadr. Yaynlanan dersler, ders notlar, snav sorular, derslerin ses ve grnt kaytlar gibi eitli eitsel materyalleri iermektedir. (ocw.mit.edu/) Yaynlanan ders malzemelerine erimek, bunlarn kopyalanmas, oaltlmas ve kullanlmas serbesttir.11 12. MIT'de balatlan proje daha sonra 19 lkeninkatlmyla Ak Ders Malzemeleri Konsorsiyumu (OpenCourseWare Consortium) kurularak uluslararas boyuta tanmtr.12 13. 2013 ocak ayi itibariyle bu konsorsuyumabircok lke ve yzlerce eitim kurumu uye durumdadr. Konsorsiyuma katlan kurumlar MIT'in am olduu dersleri yerel dillerine evirerek projeye destek verebildikleri gibi kendi dillerinde materyaller reterek de bu projeye destek olabilmektedirler.13 14. 14Internet ortamnda yaynlanan dersler genelde u blmleri iermektedir Konu balklar ve ders izlencesi (syllabus) Okumalar (yardmc kitap ve okumalar) Ders notlan (pdf, word, ppt gibi formatlarda) Test ve snavlar Derslerin ses ve grnt kaytlar Animasyon ve simlasyonlar.(www.ocwconsortium.org/). 15. Sentezlersek, ak niversitelerinedinebilecekleri bir baka yeni strateji de ak ders malzemeleri uygulamasyla egdml bir eylem plan oluturmalardr. Bu eylem plan ak niversitelerin zamana kendilerini uyarlamada etkili olacak yeni bir strateji olacaktr.15 16. Yakin zamanda Ak niversitelere en arpcmeydan okuyu Mooc uygulamalaryla ortaya kmtr. Dolaysyla bu duruma bir gz atmak elzemdir.16 17. Bilgi ve iletiim teknolojilerindeki gelimelerleAk ve uzaktan retimde etkisini youn olarak hissettiren trendlerin banda MOOClar (massive open online courses) yani kitlesel Ak evrimii dersler gelmektedir.17 18. MOOClar bircok acidan kuresel koy(McLuhan, 1962). yerlileri iin yasam boyu renmede etkin renme yontemi olmaya adaydir.18 19. Empirik olarak 2005 ve sonrasnda hzlagelien mobil teknolojiler ve sosyal alar MOOClara giden yolun inasn hazrlamtr. MOOClarla her an her yerde ve herkes iineitim sloganna uygun bir ekilde yaam boyu eitim programlar devreye girip dnyann her yerinden her yerindeki insanlara frsatlar sunma motivasyonuna girmilerdir.19 20. 2008 ylnda ilk MOOClar uygulamayageirilmistir. Yeni nesil teknolojik gelimeler nda bir ok alanda olduu gibi Ak ve Uzaktan retim alannda da koklu deiiklikler ortaya kmtr. Dolaysyla yeni milenyum iin dijital a, bilgi a ve bilgi toplumu gibi nitelikler yklenmitir.20 21. Genel bir ereveyle altn izersek yeniyzylla birlikte hayatimizin her alannda bir paradigma deimesi, kaymas ve genilemesi olmutur. Bu paradigma gei eitim alannda da grllmektedir. Buna Ak ve uzaktan retim de dahildir. Keza, yeni teknolojilerle Ak ve uzaktan retimle yz yze retim yaknsamtr.21 22. Gerek eitimde olsun gerekse Ak veUzaktan retimde olsun yakin gemiteki en byk etki mobil teknolojilerden ve sosyal alardan gelmektedir. (De Ward vd., 2011). Sosyal alar ve mobil teknolojilerle hayatin pek ok alan derinden etkilenmitir.22 23. MOOClar, 2008 yl gibi ok yakn bir zamandabalamasna ramen hzla artmtr. Ksaca rneklendirirsek, 2011 ylndan beri MOOClar tm dnyada ciddi bir momentum kazanm ve deiik MOOC rnekleri yaplmaya balanmtr. Bunlardan bazlar Thrunn oluturduu Udacity, Stanfordun oluturduu Coursera, MITin oluturduu MITx ve MITHarward ibirlii ile oluturulan edXdir (Martin, 2012). 23 24. Koul olarak MOOClara kayit olmak verenmek iin motivasyonun olmas yeterlidir. Dahas, bu sistemler cretsiz olup herkeseaktr. Crisis in Higher Educationda (Carr, 2012) belirtildii gibi MOOClara dair en nemli eletiri rencilerin dersleri sonuna kadar srdrme oranndaki dklktr.24 25. Yine de bu formattaki derslere kaytl rencisaylar ylesine byk rakamlardr ki sistemden ayrlmayp sonuna kadar derslerini izleyen renci saylar da azmsanacak dzeyde deildir.25 26. Dolaysyla, sistemin henz ok yeni oluu vedevasa sayda insann kaytl olup byk bir ksmnn sistemden zaman iinde ayrlmalar sistemin eksikliini gstermez. Tam tersine, sistem bak asyla yorumlarsak, birok insann deneme ve tanma amal geldiine ve bu sistemlerin gelitirilebilecek taraflarnn olduuna iaret olarak bu tur davranlar alglamak daha yapc olacaktr.26 27. MOOClar kresel bir kyde herkes iineitime gzel bir rnek olabilecek uygulamalardr. Ancak bu, MOOClar dnyasnn da gllk glistanlk olduunu da ifade etmez. MOOClarla ilgili su konularda sistemli ve derinlemesine almalarn gerektii kansndayz. Bu konular akreditasyon, standardizasyon, kalite gvencesi ve evrensel tasarm ilkeleridir. 27 28. Bir cmleyle ifade edip karlatrmal birresme bakarsak da lkemizde henz bu uygulama daha da yenidir ve rneklerine literatrde rastlamak ok mmkn deildir. Anadolu niversitesinde tm yksek lisansrencilerine zorunlu olan Bilim Etii dersi ilk defa tm katlmclarna evrimii olarak 2012 gz dneminde almtr.28 29. Dolaysyla MOOC kapsamna lkemizdekirnek olarak dahil edilebilir. Yine de lkemizdeki Ak ve uzaktan retim kurumlarnn dnyann her yerindeki insanlara lkemizden MOOClarla dersler amas hepimizi gururlandracak bir eitim uygulamas olacaktr.29 30. Yorumlarsak, MOOC uygulamalar tek banabir eitim paradigmas ya da yntemi olmaktan uzaktr. Dahas, bu yntemle alnan eitiminakreditasyonu, sertifikasyonu ve kalite gvencesi konusunda ciddi aklklar vardr.30 31. MOOClarla ilgili yapabileceimiz en iyisistemik deerlendirme Akretimin, dolaysyla ak niversitelerin, edinecei bir strateji olduklardr.31 32. Nicolas Carrin da ifade ettii gibi binlercekiiyle balayan MOOC uygulamalar donemin sonunda minimal dzeyde devam edenlerle sonulanmaktadr.32 33. Son tahlilde, deneyimle uzmanlk birbirlerinitmleyen bileenlerdir. Eitim alannda ak ve uzaktan eitim,dolaysyla MOOClar ve ak niversiteler ele alndnda bu durum bir tehlike arz etmekten ok ak niversiteler iin bir frsat barndrmaktadr.33 34. MOOC uygulamalaryla rekabete katilankurumlarn ounda akretim konusunda olsun, bu tarz eitimin kalite gvencesi ve akreditasyonu konularnda olsun ciddi bir deneyim ve uzmanlk eksiklii mevcuttur.34 35. Bu adan bakld zaman MOOCuygulamasyla uzaktan eitim alannda rekabete girmek isteyen orgun kurumlarn yaayacaklar sorunlar, MOOC ve dier uzaktan eitim teknolojilerinde bir az yava kalm olan ak niversitelerin sorunlarndan daha derin olacaktr.35 36. zetle, ak niversitelerin kitle ak evrimiiuygulamasn sistemine yeni bir bilesen olarak en doru ve uygun ekilde dahil etmesi akretim metodolojisini glendirecektir.36 37. Teknoloji annda edinilebilse de deneyim veuzmanlk annda elde edilmesi zor deerlerdir. Bu deerler de ak niversitelerde bulunmaktadr.37 38. Bitirirsek, Ak ders malzemeleri, kitle akevrimii uygulamalar ve uzmanlkla deneyim zenginliini birletirebilen ak niversiteler yollarna daha gl kurumlar olarak devam edeceklerdir. Bu balamda, Santosh Pandaya gnderme yaparsak eitim planlamas ve ynetimine ciddi bir sorumluluk dmektedir.38 39. TEEKKRLER39 40. KAYNAKCA: Aktan, C. C. (2007). Yuksek retimde Degisim: GlobalTrendler ve Yeni Paradigmalar. Degisim Caginda Yuksek renim. Izmir: Yasar Universitesi. Allen, E., Seaman, J. (2007). Online Nation. Sloan-C. Carr, N. (2012). Crisis In Higher Education. de Waard, I.; Koutropoulos, A.; zdamar Keskin, N.; Abajian, S.C.; Hogue, R.; Rodriguez, C.O.; Gallagher, M.S. (2011). Exploring the MOOC format as a pedagogical approach for mLearning. Proceedings from mLearn 2011, Beijing, China. http://mlearn.bnu.edu.cn/The_Ten_Outstanding_Papers.ht ml 40 41. Elias, T. (2011). Universal Instructional Design Principles forMobile Learning. International Review of Research in Open and Distance Learning, 12(2). Howell, S., Williams, P., ve Lindsay, N. (2003). Thirty-two Trends affecting distance education: an informed foundation for strategic planning. Online Journal of Distance Learning Administration, 6, (3), 1-18. www.nmc.org/publications/horizon-report-2012-higher-ededition Keast. (1997) Toward an effective model for implementing distance education programs, The American Journal of Distance Education, 11(2), 39-55.41 42. Kop, R. (2011). The challenges to connectivistlearning on open online networks: Learning experiences during a massive open online course. The International Review of Research in Open and Distance Learning, 12(3), 1938. http://www.irrodl.org/index.php/irrodl/article/vie w/882/1689 Martin, F. G., (2012). Will massive open online courses change how we teach?, Commun. ACM, vol. 55, no. 8, pp. 2628, Aug. 2012. http://doi.acm.org/10.1145/2240236.2240246 McLuhan, M. (1962). The Gutenberg Galaxy: the making of the typographic man. Toronto, Canada: University of Toronto Press. 42 43. Moore, M., Kearsley, G. (2005). Distance Education: A 43Systems View. Boston: Wadsworth. Rekkedal, T. & Qvist-Erksen, S. (2003) Internet Based Elearning, Pedagogy and Support Systems,. http://learning.ericsson.net/socrates/doc/norway.doc (Eriim Tarihi: 15.1.2013). Simonson, M., Smaldino, S. E., Albright, M., Zvacek, S. (2012). Teaching and Learning at a Distance: Foundations of Distance Education (5th Edition). Pearson. Simpson, O. (2002). Supporting Students in Online, Open and Distance Learning. 2nd ed. Routledge. Wielicki, T. (2008). A Concept of the Educational Supply Chain (ESC): ICT Driven Paradigm Shift in Education. Economics and Organization of Future Enterprise. 2(2), 6267. Ozkol, A. E. (2013). Seminer notlari.