InhoudRedaksionecl. .Fokus op.................................... . .'n Kwarteeu gelede .Briewe .In Memoriam .Tuiste vir Maggie Laubscher-skilderye .'n Leeftyd se liefde vir kunswerke .Byna al Neelsie se dokumente .Human lei US-komitee....... . .Van ons donateurs .Groot tekort aan die landboukundiges .Nuwe graad in staatswetenskappe .Spoedlees: 'n deurbraak vir Afrikaans .Opleiding in Apteekwese .Saamtrekke in Suid-Kaapland .Aangestel en bevorder .Fisika se Freddie tree af................. . .Graan van die toekoms...................... . .Kanker: 'n nuwe benadering .80000 jaar oopgegrawe .Hoog bo die berge .Studente se eie perdryklub .Kaapland se slimste slimkop .Chinese leer Afrikaans om Maties te word .Studentetal hoogste nog .17jaar se sendingwerk in Swaziland .US blink uit met Wes-Duitse beurse .Top-vroueskut 'n Oud-Matie .'n Hegte verbintenis .Akademie kry nuwe bevelvoerder .B.lng.-honneursgraad afgeskaf.. .Biblioteek oor Marxisme .S6 het 'Oom Philip' sy koor onthou .A t1etiekklub betrek Boland Bank-Iokaal. .Nuutste Springbok .Hokkieklub se ideaal verwesenlik .

Voorblad: ZS-]YU, die Cessna van die Maties se eievliegklub op 'n vlug in die omgewing van die Eikestad. Leesberig op bl. 25. Foto: Antenie Carstens, Buro virUniversiteitsonderwys, US.

3345689101111131415161617192022232526282829293031

3133333435393940

2.83Jaargang27 •

Malieland word drie keer perjaar lIitgegee vir Olld-stlldenteen dorlatellrs vall dieU,ziversiteit varl Stellenbosch.

Redaktellr: Hans Oosthllizen

Assistente: Hannatjie van der Merwe

Redaksiekantoor:Departement OntwikkelingUniversiteit van stellenbosch7600 StellenboschTel. (02231) 77633; 77639Teleks: 5720383

Webscn D,"slgtl. Uni(oto. ABC Press

Advertensiekantoor. Johannesburg:Mediamark (Edms) Bpk.Be VerdiepingNoswal HallStiemensstraat 3BraamfonteinPosbus 528962132 Saxon woldTel. (011) 39-3913; 39-3136; 39-2332

Advertensiekantoor, Kaapstad:Fred Kruger (Edms) BpkMonte Carlo-gebou 309Heerengracht8001 KaapstadTel. (021) 21-5266; 21-1962Teleks: 0254

'nVideo-kursus virhoerproduktiwiteit, beta studie

en lewensgehalte.Om die eise van die modeme wereld te troef,

kan niemand meer op sy kennis van die ABCstaatmaak nie.

Tog is dit ironies dat die meeste van ons oplaerskoollaas 'n leesles gehad het!

Tot dusver, altans.Die eerste video-spoedleeskursus in

Afrikaans is so pas bekend gestel. Dit is soneutvars, interessant en stimulerend dat u huidigeleesspoed minstens sal verdubbel. U gaan ookmeer inneem terwyl u lees ... en soveel meerproduktief wees. Wat u maatskappy noodwendigmeer winsgewend gaan maak!

Die kursus is saamgestel deur dr. JohannMeyer, leeskursusleier by die Buro virStudentevoorligting van die Universiteit vanStellenbosch. Die aanbieder is prof. Piet Cillie,ongetwyfeld die bekendste Afrikaanse joemalis.Sy gesellige en gemaklike optrede verleen tleuraan die kursus en maak daarvan 'n aangenameervaring.

Daar is 8 leereenhede:Van lesse 1 tot 3 leer u om in sinsnedes te

lees, u oogbewegings doeltreffend en ekonomieste beheer, u woordeskat uit te brei, en u maakkennis met die loerleesmetode.

Vanaf les 4 word u onderrig in vluglees en

Dr. Johann Meyer leeskursusleier. Buro vir Studentevoorliglillg vandie Universiteit van Stellenbosch.

Professor Piet Cillitf hoof vandie Deparlement J oernalistiek.Universiteit van Stellenbosch.

soeklees. U leer ook om u konsentrasievermoe teontwikkel.

In les 7 word studiemetodes behandel.Les 8 is 'n hersieningsles.

U personeel kan nou leer spoedlees wanneerdit almal pas - werkure hoef dus nie op gesette tyetot stilstand te kom nie.

Met 'n eie werkboek, hou elke studentgerieflik boek van sy persoonlike vordering. Diewerkboek bevat o.a. lees-, begrip- enspoedoefeninge.

U kan soveel mense oplei as u wi! teendie koste van een enkele kursus wat in geen opsigverouderd kan raak nie.

Pos slegs die koepon sodat ons u kan toonhoe vinnig en maklik om u 'verlede' af te skud en 'nnuwe tydvak te betree. Met die mees gevorderdespoedleeskursus tot dusver.

~~I~~~~-----------------------,Aan Oudiovista (Edms) Bpk. Posbus 78805 Sandton. 2146.Ek stel belang in die potensiaal van 'n OudiovistaSpoedleeskursus. Stuur asb. een van u verteenwoordigers virverdere inligting. (Of skakel mnr. Piet Pienaar (011) 29-0638/9of mnr. Gert Bezuidenhout (021) 59-1131.)

Naam .

Posisie .

Maatskappy .

Adres •......................................................................

.............................. Telefoon .Versprei vir Oudiovista deur Highgold International.

illHIGHGOLD INTERNATIONAL

LEARNING SYSTEMS

~"-ot:'Mot:'zLij...J

'"""(:Jzoo(:Jzo!;(o...J

ZLij....l/lZII:WCD

_J

3Redaksioneel

••

HOER PRODUKTIWITEITDie belangrikste aspekte van 'n in-

grypende nuwe subsidieformule viruniversiteite is vroeer vanjaar deur dieMinister van Nasionale Opvoeding, dr.Gerrit Viljoen, in die Parlement bekendgemaak. Dit sal waarskynlik van vol-gende jaar af in werking gestel word.'n Interessante eienskap van die beoogdesubsidiestelsel is dat dit nie bloot op 'nuniversiteit se getal ingeskrewe studentegebaseer sal wees nie.

Eerstens gaan daar, soos di t gestel is,nie net koppe getcl word nie. 'n Studentwat byvoorbeeld slegs vir drie van dievier kursusse van 'n graad ingeskryf is,sal slegs drie kwart getel word.

Tweedens - en dit is nog belangriker -gaan geprobeer word om prestasie aante moedig. 'n Universiteit se getal sub-sidieerbare studente gaan bereken wordop grond van twee faktore: die werklikegetal ingeskrewe studente en die getalwat slaag. Elkeen sal die hclfte van diekrediete tel.

Die eerste meisie wa t sedert die ont-staan van die Stellenbosse studente-

koerant Die Alarie meer as veertig jaargelede die redakteursamp daarvan be-klee, mej. Corinne Oosthuizen, 'n hon-neurstudent in sielkunde, is in 1962 inLonden gebore, waar haar ouers destydsmet studiebesoek was. Sy het grootge-word in Pretoria en was in 1979 matriekaan die Afrikaanse Hoer Meisieskool indie stad.Een van die redes waarom sy op Stel-lenbosch wou smdeer, is dat haar ma,prof. Jackie Jordaan, 'n Oud-Matie is.Mej. Oosthuizen se vader is oorlede toesy klein was en haar ma en stiefpa istans albei professore in sielkunde aanUnisa in Pretoria. Sy volg dus ook wathaar studieveld bet ref haar ma se voor-bedd, en wil volgende jaar haar mees-tersgraad in kliniese sielkunde aanpak.Van haar eerste jaar op Stellenboschwas sy 'n lid van die Marie-redaksie,nadat sy redaktrise van haar skool sekwartaalblad was. Op skool het sy ookonder meer vir die eerste span hokkiegespeel, maar deesdae is daar min tyd

'n Ander interessante vernuwing watbeoog word, is dat elke universiteit 'nbykomende subsidie vir navorsing kanontvang wat gebaseer sal word op diegetal publikasies van sy personeel enstudente wat in vaktydskrifte in Suid-Afrika en die buiteland gepubliseerword.

Nog 'n verandering wat in die nuwesubsidiestelsel in die vooruitsig gestelword, is dat daar voorsiening gemaakgaan word vir die koste van 'n universi-teit se vaste bates, uitgesonderd die koopof uitbreiding van grond of geboue endie aanbring van verbeterings. Dit saldaartoe lei dat universiteite jaarliks ver-seker is van 'n vaste bedrag vir dievernuwing van hul toe rusting en vastebates.

Verder word in die vooruitsig gestelom nie die toegepaste wetenskappe

doelbewus bo die basiese wetenskappete bevoordeel nie.

Fol{us Op ...

vir ander bedrywighede, want as redak-trise van Die Marie is sy waarskynlik een

Teen die nuwe subsidieformule - watvoortbou op begrippe wat voorheendeur die sogenaamde Van Wyk DeV ries-formule ingevoer is - kan sekerebesware ingebring word, soos dat ditsteeds te veel klem op getalle in plaasvan op prestasie en gehalte Ie. Sclfs dieerkenning wat aan prestasie gegee worddeurdat nie net aan ingeskrewe studentekrediete vir subsidiedoeleindes gegeeword nie, maar ook aan studente watslaag, kan misbruik word deur akade-miese standaarde te verlaag - 'n pro-bleem wat deur die Minister self voor-sien is, maar waaroor hy tereg vol ver-troue is dat universiteite nie sondermeer hul akademiese integriteit sal Ill-boet nie.

Die beoogde nuwe subsidiestelsel salegter hopelik voldoen aan die Ministerse verwagting dat universiteite se peilverhoog word deurdat produktiwiteitby studente en universitei tspersoneel~w~r~~. D

van die besigste studente op die kampus.Sy geniet dit egter en is vol geesdrif virdie taak waardeur sy help om "diedeursnee-student se belangstelling in diegebeure op die kampus rondom hom enin die wver wereld buite die Univer-siteit te h~lp gaande maak."

• Nie net sy het nullS gemaak deur asmeisie in die redakteursamp aangestelte word nie. Die Alarie was self vroeervanjaar in die nuus toe 'n monsterver-gadering (sonder sukses) be Ie is om dieredaksie oor die vingers te tik. Dit wasegter nie die eerste keer dat so ietsgebeur het nie. In 1942 (die jaar net nadie ontstaan van Die ,\farie) het 'n mon-stervergadering daarop aangedring datdie blad in die ban gedoen word "aan-gesien dit 'n gees van tweedrag onderdie studente saai."

Die blad is in 1946 selfs gestaak. maarhet in die volgende jaar in sy huidigevorm as tweeweeklikse smdentekoe-rant. uitgegee deur die Studenteraad,herleef. D

4'N KWARTEEU GELEDE

- Berigte wat in die Augustus t 958-uitgawe van Matieland verskyn het

o

'N BESONDERE geleentheidaan die einde van die eerstesemester was die Konservato-rium se aanbieding van dieopera "Dido en Aeneas" vandie Engelse komponis Purcell.Mnr. Robert Mohr het die stukin Afrikaans vertaal en hy wasook die produksie-leier. Ditwas die eerste keer in die ge-skiedenis van die Konservato-rium dat hier 'n ernstige operaopgevoer is en waarin net vanplaaslike talent gebruik ge-maak is. Jare gelede, in die daevan prof. Hans Endler, is dik-wels operettes opgevoer, maar'n opera is darem nie aangedurfnie. In 1951 is daar laas 'n ope-rette deur die Konservatoriumopgevoer.

Rudolf Marloth was teen die einde vandie vorige eeu en die begin van hierdieeeu verbonde aan die ou Victoria Kol-lege en die Landboukollege en was van1889-1892 professor in Chemie en Eks-

perimentele Fisika. Hy was diepersoon wat die eerste klassein Plantkunde vir na-matriek-studente in Stellenbosch gegeehet. Wyle generaal J. C. Smutswas een van sy studente inPlantkunde.

Kerk is deur een van die plaaslikeleraars, ds. J. S. Gericke wat ook Vise-Kanselier van die Universiteit is, gelei.'n Groot .skare van studente het opge-kom om die laaste hulde aan hulle ver-

Deur die welwillendheid van mevrouM. M. Marloth en haar seuns is die

fotografiese negatiewe, 'n groot aantalfoto 's, die oorspronklikes van die kleur-prente in die "Flora of South Africa",'n groot aantal boeke, en artikels,briewe en uitknipsels wat handel oorwyle prof. dr. Rudolf Marloth aan dieUniversiteit geskenk.

Prof. H. B. Thorn, Rektor van dieUniversiteit van Stellenbosch, ver-

trek in Augustus na Kanada om die Kon-ferensie van die Universiteitshoofde vandie Statebondslande by te woon.

'N SKAKEL met die tradisie-ryke verlede is verbreek metdie heengaan op 1 April 1958van prof. G. G. Cillie, snr., diebekendste onderwyspersoon-likheid in die land wat 'n on-berekenbare invloed op diegroei en ontwikkeling, dieadministrasie en beoefeningvan die onderwys in Suid-Afrika gehad het.

Geslagte van studente in dieFakul tei t van Opvoedkundeaan ons Universiteit sal homonthou as dosent en raadge-wer, soos onderwysers oor diehele land hom as leidsman inen voorvegter vir hulle beroepsal on thou en huldig. Sy mens-likheid, genaakbaarheid endroe humorsin was van die Ten spyte van die beperktetreffende persoonlikheidsken- geriewe van die Konservato-rnerke wat sy oudstudente by- ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;riuIllsaal het die decoront-

bly, soos sy deeglikheid, toewyding en ongelukte maats te betuig. Prof. J. P. werper, mnr' Limpie Basson, op vin-ernstige prinsipiele standpunt in sy Duminy, Prinsipaal van die Universiteit dingryke wyse illusie geskep wat baiewetenskaplike werk hulle eerbied en be- van Kaapstad het die diens bygewoon bygedra het tot die sukses van die on-wondering afgedwing het. en namens sy Universiteit meegevoel derneming. Aile eer kom die dirigent,

betuig. Hy het gese dat die twee suster- mnr. Leo Quayle, toe: onder sy sen-universiteite heg verbind is in die ska- sitiewe artistieke leiding het die Kon-duwee van hierdie treurspel. servatorium-strykorkes getoon dat hulle

'n klein maar kompakte en uiters doel-treffende groep geword het.

Die hele Universiteit was diep ge-skok deur die tragiese heengaan

van drie studente. Emil Paquet, DanieSwanepoel en Willie van Heerden, in'n motorongeluk op die vooraand vanvanjaar se Intervarsity. Baie berigtehieroor het reeds in die koerante ver-skyn. Die ongleuk het 'n skaduwee ge-werp op die Intervarsity waarna al diestudente en vriende van die twee uni-versiteite so verwagtend uitgesien het.'n Gesamentlike Roudiens in die Nuwe

Hierdie Konferensie wat in dieeerste week van September inMontreal plaasvind, is die vyf-jaarlikse vergadering van dieUniversiteite wat [ede is vandie Assosiasie van Universiteitevan Statebondslande.

5

BRIEWEWie kan s6'brag'?Dr. Gerrit Viljoen, Ficksburg:

Baie dmzkie vir Matielalld. Ek ell my vrou -wat ook 'II Oud.A1atie is (my oudste sewl istails 'II A1atie) - gmiet elke uitgawe.

sy hare is llOg lIet so mill soos 29 jaar gelede.~Vat ek egter nie kan kleillkry lIie, is waaromDirk Swart se hare reeds spiCTI.Jitis (of het hyook soos ek 'n wit haar gekry vir elke ver-soekillg wat hy weerstaan het.)

Die allder dag sit ek ill my kalltoor ell kyk lUI

OilS klasfoto (fi'Ulle jaar B. Sc. Agric. 1957)ell toe wOllder ek waar 'II paar vall die ougeeste lzu/le tails bevilld.

Preez). Laasgelloemde is tailS hoof-I'oorlig-tingsbeampte ill die Karoo.

Vall die bekelldes Ivat doktorsgrade I'erwerfher, is prof Jail Giliomee wat aall us I'er-bonde is, dr. Pierer.Relle Morkel, hoo]bestuur-der I'an Volkskas, dr. Lourens de Bruill ellprof Almero de Lallge, albei I'erbollde aallUO VS, dr. Barbara von IVechmar, wat aallUK I'erbollde is ell tails 'II aktiewe rol speel illdie bekampillg I'all die Russiese Korillgluis, dr.Johall Burger, direkteur [Jaildie Wy"bOIl-ilsti.wut, dr. Jacob Deist, grolUlkrmdige I'all die.self de institulll, terwyl drr. SIIYI/UlII ell VatlHeerdell groot geeste ill die Lalldbou-departe-ment is.

Dit is illteressallt dar die ml'este I'illl OilSdoktorsgrade ill agrollomie gekry het terwyl dieres elk ill afsollderlike I'akke gespesialiseer her.Ek self was byvoorbeeld die elligsre wat ill dieVeekunde gespesialiseer het.

Vall die vier wat hul grade cum laude I'CTluerfhet, het slegs em (dr. AIorkel) hom lIagraadsbekwaam. Joa LOllw - die slimste - is lIielIet 'IIgoeie boer nie, maar dim op die direksiesI'an verskeie rade. Frallcois LOllrells, die allderslimkop, is 'II groor gees by Triomf ell speclglo die batifO 1I0glIet so lekker soos die dae toehy ill oom Pierie Ie ROllx se boere-orkes gespeelhet. Jmllifer Wood, die migste dames-cumlaude, het gaall troll pas lIa lzaar studies ellllieaktief aall die lalldboll deelgelleem lIie.

Nou wOllder ek lIet of daar [Joorof lIa 1957 'IIB. Sc. Agric-klas was wat tot dieselfde mare"groot brag" kall hall?

Mnr. C. J. dc Jager (middel, voor) van Hermanus het die foto gestuur van hom en sy vierkinders wat soos hulle pa Maties geword het. Hulle is, van links af, Greta, wat verledc jaarB.Se. (met onderskeiding in botanie) verwerfhet; Strauss, 'n dicnspligtige, wat voorverledejaar lisensiaat in die tcologie CIImIm.de bchaal het (en vroeer B.A. ook "ge-CIIm" het); Nils,onderwyser op Graaff-Reinet, wat in 1979 in dic handelswetenskappe afgcstudeer het; en(inlas) Jaco, tans B. Comm.-student en inwoner van sy pa sc ou koshuis, Dagbrcek. Mnr. deJager (snL) het B.A. (1949), S.O.D. (1950) en B.Ed. (1965) aan US verwerf.

VSA-Iesersgeniet blad

Behalwe dat OIlSmet trots vervlliword oor dieprestasies vall OilS all Alma ,\later, is dit ookaallgmaam am iets oar bekmdes re lees of selfshul foto 's re siel'.

Prof De Vries was besig ml'r sy AI. Sc. roeek ;', 1954 as eerstejaarrjie ill Dagbreek was,waar hy ook illwOller was. Hy her toe reedsrespek afgedll'ill,f(maar was 1l0gtatlSbaiegl'wildollder dil' eersrejaars. Op die foto 's Vall profDe Vries her hy baie mi'l [Jerallder- trouells,

Graag wil ek eJiter llii 25 jam "groat brag"hall mer OilS au klomp. Ollgelukkig is ek lIiepresies seker hoeveel vall OilSdaardiejaar graad':f(evatlg" het lIie (ek dillk OIlSwas 34), wantOIlS[Jersky" IIiI'almal op die klasfoto IIiI'.

Vall die wat wei op die klasfoto [Jersky", het[Jl'Crtiell doktors,f(rade behaal, terwyl l'C1ISprillgbokrugbykapteill ,f(eword het (AbeMalall) ell WI jWlior-Sprillgbok (Kid du

Mev. M. Potgieter, Monumentpark,Pretoria (voorheen van Urbana, Illi-nois, VSA):

I\'a by"a drie jaar [Janswdie in A merika is ditlIireilldelik tyd am hlliswaarts te keer. Diegereelde aankoms [JailAlarielmld het baie by-gedra om hierdie ryd re I'eraml,f(ellilmllm my illkolltak re hou met die illteressallthede I'tlll myAlma !\Iater. Baie dmlkie I'ir 'II lIitsrekt'lldeIllwsblad.

Derek J. Hamlin, Shands TeachingHospital and Clinics, University ofFlorida, Gainsville:

I Fay IllllCh elYoy readillg Marie/alld - illparriwlar I like ro keep abreasr of recem aca-demic appoimmems alld academic achievememsfrom Srellenbosch.

I was house officer ar Karl Bremer Hospiralduring 1969, was a clillical assisram ill radio-logyar Tygerberg 1972-1976 alld rhen wasconsulranr ill radiology Imril 1977. I am IIOWAssociare Professor of Radiology ar The Vlli-versiry of Florida alld I am chief of OncologicRadiology alld Direcror of Body CompuredTomography.

A uniquepersonalityDr. Vernon Brink, Piketberg:

The dearh of Dr. E. C. Malherbe has depriFedus of olle of our mosr disringuished fellow-

,\faries. He was a brillialll srudem, I/lho larerreached oursrandillg achieflemem as all edu-cariollisr.

III recogllirioll of his outsralldillg abilities hereceiFed world-wide acclaim alld was awarded110fewer rhall rell hOllOrary docrorares (fromSydlley, Cambridge, Queens, Melboume, McGill, Cape TOWII, Naral, Rhodes, IVirs alldSr. Alldrews), bw IIJas regrerrably liar rill/shOlloured by his OU'llAlma Alarer.

His publicariOlls were legioll, 1I0rably a rexr-book 011educarioll ill Sowh Africa. Emie u'asi'ldefarigable ill readill&, research, i,l pursuit ofhis imlllmerable frielldships alld ill exercise(especially swimming alld golj), bllt ir resrswirh his l/IIcamlY friends ro remember theIlI/mourous and cheerful Emie and his verycharacrerisric and enduring loyalry ro family,friends, ro his ideals and ro his beloved coumry.He was rimeless and seemed indesrmcrible.

FIl!enr and erudire in English, bllt all/'aysobviously QIld essenrially all Afrikaner, he wasa Imique personaliry.

6SR beplan 'n argiefHendrik Verwoerd, sekretaris van dieStudenteraad, US:

Die Srudemeparlemem Fall die Uniflt'rsireirVall Stellenbosch her besluir dar die Srudeme.mad 'n argief op die kampus moer inn~l!waarinso 'II wye spekrwm as II100mlik flan srudmre-bedrywighede oar die jare heen uirgebeeld I/'ord.

Ek I/lil graag aile IlI/idige en oud-Maries Fer-soek am hiermee Ie help dellr t'IIigiers I/lar deeluir,l!Clllaak her IJall hul srudemebedrYl/'ighedehier op Srellenbosch ell war i,l so 'II argiefopgeneem kall word aall my re sruur. Dir salook baie help i'ldiell u my die lIame t'II adressevall persolle war so 'II bydrae kan maak, kallvoorSlel'.

O'lS wi! graag deur die illrig van so ',I argief '/IFerrOOlwensra skep Fall war alles deur die jareop Srellenbosch gebeur her, sodar besoekerslIader kellllis mer Alarieland kall maak moud-srudeme Illd herilllleringe ell Il'edervarillge merander kan kom deel. D

INMEMORIAMMATIELAND het met leedwese

verneem van die afsterwe vandie volgende Oud-Maties en Maties:

Prof. C. R. Liebenberg (75), afgetrededekaan van die Fakulteit van Landbou-wetenskappe aan US. As Matie gedu-rende 1929-1933 het hy M.Sc. en S.O.D.verwerf. In 1941 het hy dosent en na-vorser aan die Landboukollege Eisen-burg geword en in 1954 US se eerstehoogleraar in die pluimveekunde.

As dekaan van Iandbouwetenskappegedurende 1968-1973 was hy grootliksverantwoordelik vir die fakulteit se so-genaamde "inlywing" by die Univer-sitei t.

Dr. Arnold van Wyk (67), toonaan-gewende Suid-Afrikaanse komponis enafgetrede dosent aan US se Konser-vatorium, is nft 'n kort siekbed oorlede.

Hy het grootgeword op Calvinia en hetop Stellenbosch gematrikuleer. Nft 'nkort studietyd aan die Konservatoriumhet hy in 1938 'n beurs verwerf om aan

II'rle prof Liebellberg

die Royal Academy of Music in Londente studeer. Voordat hy byna tien jaarlater na Suid-Afrika terugkeer, ondcr-skci hy hom as pianis en komponis en

verower verskeie beurse en toeken-nmgs.

In 1949 het hy musiekdosent aan UKgcword. Van 1961 tot mct sy aftrcdc in1978 was hy dosellt op Stellcnbosch.

Onder die toekennings wat hy gekryhet, is 'n erepenning van die SA Aka-demie vir Wetenskap en Kuns in 1949.Eredoktorsgrade is deur die univcrsi-tcite van Kaapstad (1972) en Stellen-bosch (1981) aan hom toegcken.

Dr. Van Wyk se werke word gereeld inkonsertsale en oor die radio uitgevoer- ook in die buiteland. Hy was dieeerste Suid-Afrikancr wat internasio-nalc status aan dic land se komposisie-kuns verleen het.

Prof. J. A. (Andreas) Wiid (89), wattot met sy aftrede in 1958 meer as dcrtigjaar geskicdenisdosent op Stellenboschwas. Hy was die Universiteit se oudstelewcnde oud-professor.

Nft sy studentejarc op Stellenbosch het

o

7hy 'n doktorsgraad in Miinchen ver-werf. Sy lewendige belangstelling in diepolitiek het daartoe gelei dat hy tallepolitieke leiers, soos drr. D. F. Malanen H. F. Verwoerd, goed geken het. Hywas mede-redakteur van die onwat-tende werk Geskiedenis [Jail Suid-.1frika.

Mnr. Bernard Rens (59), 'n WP-skuten vise-hoof by die Hoerskool Settlersin Bellville, is in Junie na 'n lang siek-bed aan 'n hartaanval dood, minder as'n maand voordat hy sou aftree. Hy het

IVyle dr. Vall Wyk

B.Sc. (in 1943) en S.O.D. (1944) aan USverwerf.

Mev. G. M. Harte (gebore Smedley-Williams) (76) van Port Elizabeth. Sywas in 1939 'n eerstejaarstudent op Stel-lenbosch.

Dr. A. J. (Alfred) Groenewald (76),afgetrede Transvaalse onderwysman, isdood in die Strand, waar hy gewoonhet. Hy het B.A. (1928) en S.O.D. aanUS verwerf voordat hy aan UP en dieColumbia-universiteit, New York,verder gestudeer het.

As eerste hoof van die TransvaalseOnderwysdepartement se Onderwys-buro was hy landwyd bekend vir synavorsing en koersaanduiding vir dieprovinsie se onderwys. Later was hydosent aan UP en toe inspekteur-psigo-loog van die Transvaalse Onderwysde-partement.Hy was 'n broer van die teoloog enafgetrede US-dosent, prof. E. P.Groenewald.

Mnr. Victor Holloway (57), kunsre-dakteur van Die Burger en een van Suid-Afrika se bekendste koerantmanne, watna 'n lang siekte oorlede is. Hy is op

Stellenbosch gebore en was lid van 'nbekende Eikestadse familie. Na syskoolopleiding aan die Paul Roos-gim-nasium het hy sy universiteitsopleidingaan US ontvang, waarna hy in 1946 lidvan Die Burger-redaksie geword het. Hywas 'n sportjoernalis vir 23 jaar, 17daarvan as Die Burger se sportredakteur.In 1970 het hy kunsredakteur geword indie plek van prof. W. E. G. Louw wat'n aanstelling as hoogleraar in Afrikaansen Nederlands op Stellenbosch aanvaarhet.

Mnr. Holloway het in 1975 die Set-laarsprys vir voortreflike joernalistiekverwerf. Die SA Instituut vir Argitektehet hom in 1977 vereer met 'n prys virsy bydrae tot die bevordering van diebelange van argitektuur in Suid-Afrika.

Mnr. P. J. Becker van Huis Verge-noegd in die Paarl is vroeer vanjaar.oorlede. Hy was eerstejaar in 1922 enhet B.A. en S.O.D. aan US verwerf.

Mev. S. B. (Tes) Sandenbergh (geboreFeenstra) van Elarduspark, Pretoria,wa t gedurende 1932-1934 aan US ge-studeer en B.Sc. verwerf het. Sy wasdie eggenote van ds. H. A. Sanden-bergh, wat in 1966 op Lambton afgetreehet.

Dr. Willie Visser (65), Oud-Matie enseun van die digter A. G. Visser, isvroeer vanjaar na 'n kort siekbed opBrakpan, waar hy agtien maande tevoreafgetree het, oorlede. Hy was 16 jaarlank die hoof van studente-inligting aanUPE.

Mnr. Hannes Schreuder (55), ingenieurvan die Kaapse Afdelingsraad, is in systrandhuis op Sandbaai aan 'n hartaanvaldood. Hy was eerstejaar in 1946 en hetin 1953 as siviele ingenieur aan US afge-studeer.

Mnr. G. H. T. Beukes van Vredendal,wat in 1945 B. Comm. aan US verwerfhet, is in Mei vanjaar oorlede.

Mnr. F. W. J. Snyman (65) van dieHoer Landbouskool op Jacobsdal. Hyhet in 1940 'n graad in die landbou-wetenskappe op Stellenbosch verwerf.

Mnr. J. S. B. Marais, wat in 1923 'neerstejaar-Matie was en M.A. in 1927verwerfhet. Sy vrou, Elizabeth (gebore

Goedhals), wat saam met hom aan USgestudeer het, is in 1970 oorlede.

Mnr. C. H. du Toit, Transvaalse vete-raan-onderwyser, wat in 1972 na 'nhalfeeu ononderbroke diens as onder-wyser afgetree het. Hy is in 1898 opCalvinia gebore en was gedurende1919-1921 'n Matie. Hy het aan die eindevan sy lewe op Stellenbosch by sy dog-ter mej. Nellie du Toit, die bekendesopraan en sangdosent aan die Konser-vatorium, gewoon.

IVyle prof IVijd

Kapt. R. H. Liebenberg (26), wat ge-durende 1977-1979 in die krygskundeaan US gestudeer het, was in Mei van-jaar een van die slagoffers van die bom-aanval in Pretoria.

Mnr. Kenneth Sinclair (22), 'n US-student in die opvoedkunde, is op Stel-lenbosch in 'n padongeluk dood. Syvader, mnr. M. Sinclair, 'n oud-Matie,was 'n Kaaplandse LPR.

Mnre. Darryl Roberts (22), 'n handel-student in sy eerste jaar, en UrbanusVermeulen (19), 'n ingenieurstudent insy tweede jaar, is onderweg na hulleouerhuise vir die wintervakansie in 'nongeluk tussen Lainsburg en Beaufort-Wes dood. Albei was inwoners vanSimonsberg.

Mnr. Rodgers was van Postmasburg enmnr. Vermeulen se vader boer nabyHartswater.

More. Leon Kotze (24) van Worcester,'n handelstudent, en Conrad Groene-wald (18) van Villiersdorp, 'n studentin die geneeskunde, het ook in padon-gelukke gesterf.

Biblioteekgebou voltooi

DIE Universiteit se nuwe J. S. Ge-rieke-biblioteek is teen die einde

van Julie amptelik deur die bouer, LTA.Building (Kaap), aan prof. Mike deVries (regs), Rehor en Vise-Kanselier,oorhandig. Hy ontvang hier die sleutelvan die argitek, mnr. Attie Harris. Dieverskuiwing van die huidige Carnegie-biblioteek na die nuwe gebou sal dieeinde van die jaar afgehandel wees.Rakke en meubels word deur verskeiekleiner kontrakteurs voorsien.

Die biblioteek is in sy geheel onder-gronds op die Jan Marais-plein op diekampus opgerig. LT A se kontrak vir diegebou was die grootste enkele een watnog deur die Universiteit toegeken is.

Die J.S. Gerieke-biblioteek se binne-ruimte beslaan meer as 17 000 vierkantemeter. Daar sal onder meer studeer-

KUNS

8

tafels en sitplekke vir sowat 1400studente wees. o

Tuiste vir Maggie Laubser-skilderye

Die herontwikkeling van die anneksvan die Universiteit se kunsmuseum

in Dorpstraat het reeds begin en van dieMaggie Laubserskilderye wat aan dieUniversiteit geskenk is, gaan in die toe-koms hier uitgestal word.

Maggie Laubser, wat in 1973 oorlede is,het al haar skilderve aan die Universiteitbemaak. Nfl haar'dood is meer as hon-derd van haar werke, sommige op doeken ander op kafton of papier, in haarmotorhuis gevind.

In hierdie werke kan die begin van baievan haar bekendste werke gesien word.Sommige weerspieeJ vroeere vorms, an-der eerste en tweede pogings of net dievlugtige kleurskets van 'n tema.

Die Universiteit het reeds teen die eindevan 1974 die anneks, wat wes langs diekunsmuseum gelee is en vroeer as ven-dusielokaal gebruik is, aangekoop met'n bed rag wat onder meer verkry is metdie verkoop van mej Laubser se huis indie Strand. Boland Bank en die Stellen-bosse nyweraar dr Anton Rupert hetook groot bed rae geld hiervoor geskenk.

Wanneer hierdie gebou en sy mngewingopgeknap en ontwikkel is, sal dit 'nwaardevolle bate vir die Universiteit endie publiek wees.

Prof Larry SClIlIy, hoof Vatl us se Deparrelllelll Bee/detrde Krlllsre, by "Naglllaal," 'II fOlo dellr diegevierde Alllerikaanse fotograaf Conslallce Srllarl Larrabee, ",al deel ",as !'all lJaar lIilslallill<~ !'TOeer !""'jaarill die U'li!'ersileil se kWISIIIUSetlllt. Die lIterk",aardige fOlograaf is i'l Preloria gebore etr "''''''I sederl 1949 illAlllerika, ",aar !'all lJaar fOlo's i,l die Falltily of .\lall-!'ersalllelill.~ ill die .\lodeme KllltS-lItllSelllll in ,\'ell'York lIirgeslal is. Sy was Sliid-Afrika se eersle vTOlilike ooriogskorrespOluletrl.

j

9

Alej. ,Hurray (middel) ,'11 twee ,/all/war susters, me!'p. Helell ,H,ziall ell Suzie Viiioell pall Somerset-1Ft's,byeell pall die skilderye ill die Camt'gie-biblioteek. Dit is 'IIolit'perf-stillewe pall jemJ Wei:.

'n Leeftyd se Iiefde vir I(unswerkeSy was een van 'n gesin van nege kin-ders wat almal aan die Universiteit vanStellenbosch en sy voorganger, dieVictoria-kollege, gestudeer het. Hullewas die eerste om die Universiteit sebeurse vir ses kinders uit dieselfde gesinaan US te verwerf. Van haar susterswat nog leef, is mev. (prof.) H. P.Malan van Somerset- W es en mev.(prof.) Gawie Cillie van Bloemfontein.

Mej. Murray was eerstejaar aan dieVictoria-kollege in 1918 toe die kollegeuniversiteitstatus gekry het.

Vandat sy in die twintigerjare die eerstekeer 'n salaris verdien het, het sy haarspaargeld gebruik om die keurige ver-sameling werke van Suid-Afrikaansekunstenaars bymekaar te bring. Diekunstenaars Maggie La ubser, IrmaStern, Appie van Wyk, J. A. Smith,Paul du Toit, Enslin du Plessis, StanleyPinker en Elise Bodley is ook in dieversameling verteenwoordig.

'n OUD-MATIE wat in 1924 op Stel-lenbosch afgestudeer het, mej. M. I.Murray (84) van Somerset-Wes, hethaar waardevolle versameling ski Ide ryewat sy 'n leeftyd lank bymekaargemaakhet, in bruikleen aan die Universiteitvan Stellenbosch geskenk. Sy is eindeJulie oorlede.

Die twintigtal skilderye - wat werkevan Pierneef, Gregoire Boonzaier enJean Welz insluit - word nou in dievoorportaal van die Carnegiebibilioteekui tgesta!.

Mej. Murray, 'n afgetrede dosent inopvoedkunde aan die Universiteit vanKaapstad, het tot verlede jaar in Aza-leahof op Stellenbosch gewoon. Vroeerin haar loopbaan was sy vier jaar ver-bonde aan die Hoer MeisieskoolBloemhof op Stellenbosch en daarna sesjaar aan die Hoerskool Jan van Riebeeckin Kaapstad.

Die vyftig beste foto's van ConstanceStuart Larrabee is onlangs in diemuseum ui tgesta!.

AIel'. Elsabe Botha, poorsitster patl die Ullipersiteitse Vrouel'erelligillg, wat OIzlallgs'II tjek pir RIO 000aall die Rektor ell Vise-Kanselier, prof Mike deVries, oorhalldig het as bydrae tot die herolltwikke-lillg pall die kUIISmuseum-atJlleks.

'n Gebrek aan gcld dwing die Universi-teit om die werk in verskillende fases telaat doen. am 'n begin te kon maak,het die Universiteitsraad R25 000 vir dieaanbring van noodsaaklike struktureleveranderinge bewillig.Die Vrouevereniging van die Universi-teit het onderneem om geld in te samelom tot die herontwikkeling en dic in-rigting van die anneks by te dra.

Verlede jaar is reeds begin met die bouvan 'n verbindingsgang tussen diemuseum en die anneks. Die kunsmuseum- wat eers die Lutherse kerk op Stellen-bosch was en later deur 'n handelsonder-neming. gebruik is - 10k jaarliks tallebesoekers.

prof Larry Scully, hoof van die Depar-tement Beeldendc Kunste by die Uni-versiteit en direkteur van die kuns-museum, se die eerste fase van die her-ontwikkeling behels die inrig vanstoorplek cn 'n binnehof word ookbcplan.

Prof Scully se van Maggie Laubser seskilderye sal in die anneks uitgestalword en soms sal ander kunswerke vandie universitcitsvcrsameling ook hier tesien wees. Vir groot uitstallings sal diemuseum en die anneks gebruik word. 0

. Naas haar baanbrekerswerk as lid vandic Kaapstadse Amateur-toncelvercni-ging (die KAT) het sy ook naam gemaakas skryfster, onder meer van Uit die dag-boek vall 'II predikalltsvroll, Die Ivilll'ater se//leltse en 'n bundel kortverhale, Die gerf

Dit was lllCj. Murray se hartsbegeertedat haar "kinders" - so os sy na haarkunsversameling verwys - deur haarAlma Mater en vir die publiek uitgestalmoet word. o

10Byna al Neelsie se dokumente

Stellenbosch kry selfs die wat Langen-hoven verb rand wou hi!

Insy testament het C. J. Langenhovenbepaal dat "minstens meer as die he!f-

te" van sy dokumente deur sy AlmaMater, die Universiteit van Stellen-bosch, in be waring gehou moet word.Vroeer vanjaar, meer as vyftig jaar nasy dood, is feitlik al sy dokumente deurdie Langenhoven-trust aan die Univer-siteit oorhandig.

Die waardevolle versameling is in dieUniversiteit se dokumentesentrum op-geneem en word nou deur biblioteek-personeel van die Universiteit georden

dee! van die versame!ing. Daar is ooktalle briewe, koerantknipse!s, foto's enander persoonlike stukke. Een van diewaardevolle dokumente is Die Stel/l inLangenhoven se eie handskrif - waar-skynlik die oorspronklike weergawe.

Van sy gepubliseerde werke is daar 24finale manuskripte, onder meer die vanlvlof ell sy I/lmse saam met die voorlopigekladskrif.

"Daarmee het Langenhoven en mej.Sarah Goldblatt die be!ofte nagekomwat Langenhoven in U dienswillige dimaargemaak het - om so 'n stel na te laatsodat srudente kan sien hoe noukeurig

Kanselier, prof. Mike de Vries, oor-handig het.

Talle van die dokumente Ilwes ver-brand gewees het, soos Langenhoven

dit wou gehad het, het mnr. Scannellgese. "Maar as mej. Goldblatt gemeenhet dat Langenhoven dit so sou verkieshet, sou sy dit gedoen het, en ek meensy het geweet wat Langenhoven sewerklike wense was. "

Prof. De Vries het met die ontvangsvan die dokumente gese Langenhovenhet 'n besondere betekenis aan sy ver-bintenis met Stellenbosch geheg. Dieere-doktorsgraad waarmee sy Alma

Aler die oorhandiging van die Lmlgenhoven-dokumenreversameling aan die U'liversileir kyk mm. Jan ScamJell (links), sekreraris ,'an die Langetlhovelt-lrllsr, hiersaam mer prof Guillaume Bllmrmer, Langerrhoven se kleinseu'l en voorsirrer vml die rruSI, prof Mike de Vries en mm. Flooi du Plessis, hoofbibliorekaris van US,na een van die dokumelJre, 'n D. C. Boonzaier-spotprenr waarop Langerrhoverr uirgebeeld is. .

om vir navorsing toeganklik gemaak teword.

Talle ongepubliseerde werke van diegroot Afrikaanse skrywer en digter is

hy sy eie werk geskaaf het," het mnr.Jan Scannell, 'n bekende in Kaapstadseuitgewerskringe en sekretaris van dieLangenhoven-trust gese toe hy diedokumente aan die Rektor en Vise-

Mater hom vereer het, was 'n hoogte-punt in sy lewe.

Dit is immers Langenhoven wat oorStellenbosch geskryf het: "My ou Ull1-

11versltelt - my enigste kraal! Ons wordoud; ons onsterflike moeder bly jonkom die jonges en die oues in een bandsaam te bind vir die ontsaglike grootwerk in Suid-Afrika waartoe Stellen-bosch by uitnemendheid geroepe is."

Langenhoven se kleinseun, Oud-Matieprof. Guillaume Brummer, 'n wiskunde-dosent by UK en voorsitter van dieLangenhoven-trust, het met die oor-handiging gese hy vertrou die Universi-teit sal die dokumente versorg in die

gees van Langenhoven se grafskrif:"Soek nie sy verdienste na te gaan/ -sy swakhede te delf uit hierdie grot! -albei rus daar waar vrees met hoopbestaan;! die boesem van sy VaderGod." D

FONDSINSAMELINGHuman lei US-komitee

Mnr. c. J. F. (Kerneels) Human,voorsitter van onder meer Fede-

rale Volksbeleggings, voormalige pre-sident van die Afrikaanse Handelsinsti-tlIut en ere-professor in besigheidsbe-Stllur en administrasie by US se Na-graadse Bestuurskool, is die nuwe voor-sitter van die Universiteit se fonds in-samelingskomi tee vir maatska ppye injohannesburg.

Mnr. Human volg mnr. J. D. J. Oan) deNecker op, wat binnekort uit johannes-burg verhuis om in die Paarl te woon.Mnr. De Necker het verskeie jare lei-ding geneem met die Universiteit sefondsinsameling onder maatskappye injohannesburg. Hy is onder meer voor-sitter van die Veka-groep, 'n direkteurvan Wesco-Beleggings, Toyota SA enverskeie ander maatskappye, asookvoormalige president van dic AfrikaanseHandelsinsti tuut.

Mnr. De Necker is steeds voorsitter vandie Raad van Trustees van US se be-langrikstc reserwefonds, die Eeufees-trustfonds.Mnr. Human beklee naas die voorsitter-skap van FVB ook die van Sentrachem;

Siemens, SA Druggists en Fedfood. Hyis 'n direktcur van verskeie andermaatska ppye.

Die ondervoorsitter van die US-fonds-insamelingskomitee vir maatskappye in

AIm. Htmtall

die Goudstad is mnr. Marius de Waal,besturende direkteur van die Nywer-heidsontwikkelingskorporasie. Hy isook onder meer ondervoorsitter van dieRand-waterraad en voorsitter van diemaatska ppye A dan tis-Dieselenj ins en

1\Inr. De Necker

SA Mikro-elektroniese Stelsels.

Mnre. De Necker, Human en De Waalis Oud-Maties. Al drie dien in dieUniversiteitsraad. D

Van ons donateursMm. Chris Franken (lIliddel) het die Irvill&joill/soll-prys I,ir 1982 se beste tweedejaar-swdem ill bedryfsillgelliellrswese omvallg. ByhOIll is Irvill & jOlll/S011 se groeppersolleel-beswllrder, IIlIlr. j. .Halrez, ell prof H. C.ViljOell, dekaall iJall itlgl'lliellrswese.

Die prys !JailR 1 000 is !J£mjaardie eerste keertoegekell, !Jir prestasies !Jer/edejaar. Dit sal!Joortaall lIie lIet diell as ailllsporillg tat akade-lIliese prestasie lIie, lIlaar help 0111 bedryfsill-

gelliellrswese ollder die aatldag !Jatlswdellte ell

!Joomelllellde stlldellte te brillg. SlIid-Afrikahet 'IIgroot tekort aall bedryjsillgl'llieurs.

Mm. Fratlkell Itet ill 1980 lIlet '11 gellliddeideA-silllbool aall die Hoerskool Stralld gelllatri-kllleer ell ill sy eerste ell tweede swdiejare aallUS ses ollderskeidillgs behaal.

Hicrdie fota's is gcneem by ge-leenthede waar dona teurs self

hulle skenkings vir die STELLEN-BOSCH 2000-fonds oorhandig het.

Mnr. Andre Wolfaardt (regs), besturendedirekteur van Protea Holdings in Kaapstad,wat namellS sy maatskappy R3 000 vir Stel-lenboscll 2000 aan mm. Henry Visser, US seassistent-direkteur van Olltwikkeling, oor-IzalldigIzet.

12

Mm. Bunny Baker (tweede van links), die Allied-Bouvereniging se streekbestuurder inWes-Kaapland, Izet die vereniging se bydrae vir Stellenbosclz 2000 aan mm. Andries Vatl Tonder,adjunk-registrateur van finansies by die Universiteit, oorlzandig. AInre. Willetn Steenkamp,Allied se takbestuurder op Stellenbosch, en Martin Robarts, bestuurder van die bouverenigillg setak op Somerset- Wes, is ook op diefoto.

Mm. Hans Blersch (links), senior vennootvan Ninlzam Sizand in Kaapstad, Izet die eerstepaaiement Vall 'n skenking van RIO 000 aallprof Abel Coetsee, Izoof van die DepartementSiviele blgenieurswese by die Universiteit,oorlzandig.

Mm. Ralph Cluver (regs), direksiepoor-sitter I'an die SA Permanente Bouverenigingse tak op Stellenbosch, Izet namens die bou-vereniging 'n aandelesertifikaat ter waarde vanR4 000 as bydrae tot Stellenbosclz 2000 aanIIl11r. Piet Lombard, US se direkteur I'anOntwikkeling, oorlwndig. Links is mm. PeterFrayne, bestJ/lIrder van die bOUl'eretl(~ingsetak op Stell£'llbosch.

Mm. H. A. Sioct (lIliddel), bestllrendedirektmr l'ilIl S,wlIlbou Nasionale BOl/pere-nigill.~ her IWIIl/'ns sy bOIH'eren(~ingR3 000I'ir Stellenbosch 2000 a,m die Rektor ell Vise-Kanselier, prof. M. j. de Vries, oorlzillldig.Lillks is IIl1lr. L. Barth, direktmr l'ilIl Sewn-bOl/il, IVesKaaplillll/.

Mnr. D. M. Hennesy, takbestJHlrder 1',IIlIBAI i,l Kaapstad, war IWlIlens sy maat-skappy 'n tjek I'ir Stellmbosclz 2000 ailll dieRektor en Vise-KallSelier, prof .\1. j. deVries, oorlzandig Izer.

./

I

Mnr. G. R. Knudsen, streekdirektellr lJallAIlmay & Roberts, wat lIalllms sy kOllstwk-sielllaatskappy R9000 lJir die Stellellbosch2000-jolldsillSame/illgslJeldtog aall 1Il1lr. H. S.Visser, assistellt-direktellr l'all Olltll'ikkelillgby die UllilJersiteit, oorhalldig het.

Mnr. M. de V. Moller, bestl/llrder lJallSalltalll- Versekerillg se tak op Stellellbosch,het sy lIlaatskappy se tjek lJir Stellellboscl,2000 <lall die Rektor m Vise-Kallse/ier, profM. J. de V'ries, oorhalldig.

Mnr. H. W. Laubscher (regs), seniorprolJinsia/e bestl/llrder lJaIl San/am, het Iwmmssy maatskappy R7 500 lJirStellmbosch 2000aan 1Il1lr. Chris lJan der iHerwe, sellior Olll-lI'ikkeli'lgsbealllpte by die UllilJersiteit, oor-halldig. Lillks is 1Il1lr. P. A. lJall Zy/, selliorstreekbesCllllrder lJall die San/alll-tak opStellmboscll.

13

KURSUSSEGroot tekort aan die landboukundiges

InSuid-Afrika bestaan vandag nog'n groot tekort aan grond- en land-

bouwaterkundiges. Mense wat in dierigting opgelei is, kan kies en keur tus-sen die verskeidenheid betrekkings watsteeds vermeerder met nuwe ontwikke-lings by onder meer landboukooperasies,groot produsente en siviele ingenieurs-konsultante.

Prof. A. A. Theron, hoof van die Depar-tement Grond- en Landbouwaterkundeby die Universiteit, se by die meestelandboukooperasies word nou grond-kundiges aangestel om spesialiteitsvoor-ligting te doell. Hulle help met plaas-

beplanning, bemesting, besproeiing engrondbewerking.

By groot produsente word grondkun-diges gebruik as tegniese konsultante bydie beplanning van nuwe aanplantingsen siviele ingenieurskonsultante soektoenemend na grondkundiges om metbyvoorbeeld die beplanning van paaiete help.

Die Departement Landbou is natuurlikdie vernaamste werkverskaffer vir opge-leide grond- en landbouwaterkundiges.Die kunsmisbedryf het ook talle grond-kundiges wat as raadgewers oral in die

land werk. Landboubeheerrade en pri-vate navorsingsondernemings het navor-singsposte en die kennis van die opge-leides word ook bv bosbou, natllurbe-waring en selfs di~ prospektering vanminerale gebruik.

By die Universiteit word die studie vanhierdie yak in drie rigtings verdeel:Prof. Theron behartig die afdeling oorgrondvrugbaarheid en grondchemie,prof. H. W. Weber bepaal hom by be-sproeiing en grondfisika en mnr. J. J. N.Lambrechts Ie hom toe op die klassifi-kasie en kartering en die studie oor dieontstaan van gronde.

Vir die student wat grond- en landbou-wa terkunde as hoofstudierigting wilvolg, is chemie die belangrikste onder-steunende yak. 'n Kennis van ondermeer geologie, plantfisiologie, fisika engrondmikrobiologie is ook noodsaaklik,maar dit gaan gepaard met 'n studie van'n plantproduksierigting soos akkerbouofhortologie.

Hierdie departement - waar belang-rike navorsing gedoen word en 'n

raadgewende diens gelewer word - segeskiedenis strek terug tot by die ont-staan van die Fakulteit van Landbou toedie eerste drie professore in 1917 aange-stel is. Onder hulle was dr. J. P. duBuisson, wat as hoogleraar in landbou-skeikunde aangestel is - 'n departementwat later die van landbouchemie engrondkunde geword het. Sy opvolgerwas dr. I. de V. Malherbe. Hy is na 'ndienstyd van 39 jaar agtereenvolgensdeur prof. J. L. Steenkamp en prof.Theron opgevolg.

Studente en dosente van hierdie depar-tement werk aan belangrike navorsings-projekte wat vir die landbou van grootbelang is. Sommige daarvan is:

• In een van die takriviervalleie van dieBreerivier word navorsing gedoen oordie wissel werking tussen brak sug-waterafloop vanaf besproeide lande-rye en die gevolglike soutbesoedeling.Die Winterreenstreek van die Depar-tement van Landbou en Visserye endie Werkgroep vir Mineralisasie vandie Koordinerende Navorsings- enOntwikkelingskomitees vir Water-kwaliteit van die Waternavorsings-kommissie, voer die projek saam uit;

• Die invloed van die wissel werking tus-sen klimaat, die wynstok en natuurlikeen kunsmatige watervoorsiening opdie groeikrag, druifproduksie en wyn-kwaliteit word in medewerking metdie Navorsingsinstituut vir Wynkundeen Wingerdbou ondersoek;

• Die grond van die intensiewe.studie-gebiede van kusfynbos by Pella enbergfynbos by Jonkershoek is onlangsgeklassifiseer en gekarteer as dee I van

14

Prof TherOlI

die fynbosbioomprojek van dieWNNR;

Die invloed van die klimaat, terreinen geomorfologie op die kenmerke,verspreiding en genese van die grondegeassosieer met sandsteenrots in Wes-Kaapland, word in samewerking metdie Departement van Landbou en Vis-serye ondersoek;

• Die kaliumvoorsieningsvermoe van 'naantal grondvorms in die Winterreen-streek word ook ondersoek;

• In nog 'n navorsingsprojek word dieomsettings en verliese van stikstofmis-stowwe in boorgrond ondersoek. Diedoel hiervan is om die persentasie be-nutting van die duur materiaal teverbeter. 0

Nuwe graad in staatswetenskappe

Die Universiteit bied van vanjaaraf 'n BA-graad in Staatswetens-

kappe aan. Die kursusse vir die graad isso saamgestel dat dit studente voorbereivir loopbane in die diplomatieke diensof die staatsdiens.Die kernkursusse waaruit die graadsaamgestel is, is staatsleer, publiekeadministrasie, ontwikkelingsadmini-strasie, politieke filosofie en Afrika-studie. Uit hierdie kernkursusse is ver-skeie kombinasies moontlik.

Voornemende studente het ook keuse-moontlikhede uit ander vakke soosekonomie, filosofie, geskiedenis, sosio-logie en volkekunde. Studente wat diegraad wil behaal, moet 'n taalkursusvolg.

Eienskappe van die graad is dat ditvoorsiening maak vir samewerking tus-sen die departemente wat die kernkur-susse aanbied. So word onnodige oor-vleueling uitgeskakel en toegesien dat

die studente kursusse volg wat mekaargoed aanvul.

Die akademiese voorbereiding wat diestudente vir hul beroepe kry, is aktueelen ter sake.

Voornemende studente vir die BA-graad in Staatswetenskappe kan hulaansoeke rig aan Die Registrateur(Akademies), Universiteit, Stellenbosch7WO. 0

15Spoedlees: 'n Deurbraak vir Afrikaans

• Lees is die vinnigste vorm vankommunikasie - twee maal vinni-ger as praal.

Gegradueerdes doen volgens bere-kening elke dag ongeveer drie uurleeswerk.

• 'n Mens kan doeltreffender werk asjy leer om vinniger te lees.

• Die meeste mense het vroeg op laerskool laas 'n leesles gehad - enmoet daagliks met die gebrekkigekennis deur hul stapels leeswerkworstel.

• Deur vinniger en doeltreffender telees, verbeter jy jou lewensgehalte.

Dr. Meyer, war die ktlrslIs opgeslel hel.

• 'n Goeie spoedleeskursus kan jouhelp om twee keer vinniger te lees- en terselfdertyd jou begrip aan-sienlik te verbeter.

So 'n Afrikaanse spoedleeskursus is nouop videoband beskikbaar. Dr. JohannMeyer, senior studentevoorligter by dieUniversiteit, het dit opgestel. Die aan-bieder is prof. Piet CiIlie, hoof van dieDepartement Joernalistiek.

Dit is die eerste olldiovisuele spoedlees-kursus wat in Suid-Afrika opgestel is.

Meer as 'n dekade se ervaring en navor-sing in spoedleestegnieke is in die kursus

vervat. In die afgelope dertien jaar hetmeer as 5 000 Maties uit aIle fakulteitedie leesverbeteringskunis van US seBuro vir Studentevoorligting gevolg.Dr. Meyer, die kursusleier, het verledejaar in Amerika by universiteite soosStanford, Berkley, UCLA, Arizona enMinnesota die jongste kennis oor lees-verbetering bekyk .

Van tyd tot tyd is die leeskursus ook virskoliere aangebied, asook vir mense inbestuurposte by firmas soos Rembrandt,Sanlam, Krygkor en Barlow Rand. An-der universiteite en technikons is gehelpom hul eie kursusse te begin.

Die Buro het dit ontwikke! om studentese leesbegrip en -spoed te verbeter sodathulle meer studiemateriaal doeltreffendkan hanteer. Dit word elke jaar tweekeer aangebied en duur sowat seweweke teen twee peri odes per week.

Mobil het vir die Universiteit geld ge-gee vir 'n goed toegeruste leeslabora-torium waar die kursus sedert 1970 aan-gebied word. So 'n laboratorium kosnou ongeveer R80000 - die rede waar-om slegs enkele opvoedkundige inrig-tings dit kon bekostig en geen privatefirma in die land so iets vir personee!-verbetering het nie.

'n Sogenaamde laboratorium is nodigomdat lees grootliks 'n praktiese vaar-digheid is waarin jy sekere tegniekemoet kan bemeester. Sonder 'n oudio-visuele hulp of die leeslaboratorium sekondisioneringsoefening is dit uitersmoeilik. "Dis soos fietsry. Wil jyiemand leer, kan jy nie net vir homverduidelik hoe om dit te doen nie," sedr. Meyer.

Die videokursus skakel die hoe kosteui t. Slegs 'n videokassetopnemer enbeeldradio is nou nodig. Ook die spesia-lis-aanbieder word uitgeskakel en die"la boratorium" gaan na die mense sewerkplekke en selfs hul huise. Dit kanenige tyd van die dag of nag aangeskakelword, kan sovee! keer as wat nodig is,herhaal word en dit maak nie saak oftwintig mense of net een daarna kykme.

Uit die resultate van duisende mensewa t die afgelope jare die Buro se kursus

voltooi het, blyk dat hulle tussen 50 en130 persent vinniger kon lees en gemid-deld 15 persent meer begryp het. "Jouverbetering hang af van jou intelligen-sie, motivering en hoeveel jy oefen,maar almal verbeter, want hulle hetvroeg in die laer skool laas formeleleesonderig gekry en is net nie vol-doende toegerus vir 'n volwassene seleeseise nie."

Die nuwe kursus bestaan llit agt video-bande van 'n halfuur elk, twee leesboekeen 'n werkboek met lees-, begrip- enspoedoefeninge waarmee e1ke studentsy vordering meet.

Prof eillie, aanbieder Vatl die ktlrstls.

Onder prof. Cillie se leiding leer 'nmens om sinsnedes te lees, jou oogbe-wegings doeltreffend en ekonomies tebeheer of jou woordeskat uit te brei enhoe en wanneer jy moet studielees,spoedlees, loerlees, vluglees, soeklees ofontspanningslees. Daar is wenke oorbeplanning, doeltreffende tydsbenuttingen hoe omjou krities-analitiese vermoete ontwikkel. Omdat leer en lees so nouverwant is, handel een hele les oorstudiemetodes.

• Highgold International in Johannes-burg versprei die kurslls, wat deurOudiovista in Kaapstad vervaardig is.Dit kos sowat R2 000 per eksemplaar.

o

16Opleiding in apteekwese

Aptekers word van vanjaar afby usopgelei. Dit is die eerste keer dat

apteekwese in Afrikaans op universi-teitsvlak in Kaapland aangebied word.Goedkeuring deur die Departement vanNasionale Opvoeding dat die Univer-siteit opleiding in apteekwese (farmasie)verskaf, het gevolg op 'n vroeere besluitvan die departement dat aIle aptekersvoortaan universiteitsopleiding moetkry. Dit het tot onderhandelings tussenUS en die Kaapse Technikon gelei omdeur US apteekopleiding in Afrikaansaan te bied.

Die eerstejaarstudente in apteekwesewat as US-studente vir die kursus gere-gistreer het, woon vanjaar se klasse bydie Technikon by. Van volgendejaar afsal die farmasie-studente hul eerstestudiejaar op Stellenbosch deurbring,waar hulle dieseIfde klasse as die eerste-jaarstudente in geneeskunde sal bywoon.

Die tweede studiejaar sal by die Fakul-teit Geneeskunde in die Tygerberg-op-leidingskompleks aangebied word, waardie studente by die kursus in gei"nte-

greerde fisiologiese wetenskappe virtweedejaarstudente in die geneeskundesal inskakel. Die laaste twee studiejaresal oorwegend by die Technikon aan-gebied word.

Slegs sowat 25 studente kan tot die kur-sus toegelaat word. Matriekvrystellingmet wiskunde is 'n toelatingsvereiste.Voornemende studente wat volgendejaar die kursus wil volg, moet so gou asmoontlik hul aansoeke rig aan DieRegistrateur (Akademies), Universiteit,Stellenbosch,7600. D

Swellendam

Saamtrekke in Suid-I<aaplandBredasdorp

Onder: Die Rektorspaar, prof. en mev.M. J. de Vries, was die eregaste op 'nsaamtrek wat die Oud-Maties vanSwellendam en omgewing teen middelJunie op die dorp gehou het. Mev. Reneede Vries (regs) is hier by een van dieUniversi tei t se oudste oud-studente,prof. F. R. Tomlinson, en mev. Tomlin-son. Hy was eerstejaar op Stellenboschin 1927.

Links onder: Van die jong mense by dieSweIIendam-saamtrek was mejj.Annette Louw en Henriette Pretorius,mnr. Niel Mostert en mejj. Hilda Koch,Terina Marais en Elsa Marais.

Regs: Die saamtrek op Swellendam isook bygewoon deur mev. Kate Swarten mnL en mev. O. P. Ie Roux.

Heel onder: Prof. Bun Booyens (mid-del), afgetrede hoof van US se Depar-tement Afrikaanse Kultuur- en Volks-kunde, het 'n saamtrck van Oud-Matiesop Bredasdorp toegespreek. By hom ismnre. Eddie van Reenen en die voor-sitter van die Oud-Matie-skakelkomiteeop Bredasdorp, mnr. Vivian White.

17Riversdal &.. Albertinia

Die Oud-Ma tie-skakelkomi tee vanRiversdal en Albertinia het vroeer van-jaar 'n saamtrek op Riversdal gehou.Van die mense wat dit bygewoon het, is

mnre. F. Hofmeyr, H. Theron en J. T.Jackson (links onder) en (regs onder)mnr. S. du Toit, mev. J. du Toit, dr. D.J. Burger, mnr. A. Saayman en dr. C.Kift.Heel onder: By die saamtrek op Rivers-

dal is mnre. Tex de Swardt (tweedevan links) en Nic de Klerk (regs), albeivan US se Departement Ontwikkeling,hier saam met mnre. M. P. Oosthuizen,H. B. Coetzee, D. C. Blom en P. C. C.Fourie.

PERSON EELAangestel en bevorder

L

[en van die nuwe professore wat van-jaar by die Universiteit aangestel is,

is 'n 40-jarige Oostenryker, prof. W.Pfeifenberger, voorheen hoogleraar instaatsleer in Munster, Wes-Duitsland,wat twaalf tale - insluitende Russies,Sjinees en Afrikaans - magtig is. Hy isvanaf Augustus professor in staatsleeren publieke administrasie by us.

Prof. Pfeifenberger het gestudeer inWenen en aan die Amerikaanse JohnsHopkins-universiteit se Europa-tak inItalie asook die Universiteit van Oslo,Noorwee. Vir sy doktorsgraad-proef-skrif oor die VVO is hy met 'n Oosten-

rykse toekenning bekroon. Hy het dieVolksrepubliek van Sjina verskeie kerebesoek, dit deeglik bestudeer en 'n publi-kasie daaroor die lig laat sien. Sedert1972 het hy Suid-Afrika dikwels besoek.

InUS se nagraadse Departement Joer-nalistiek is mnr. H. J. Grosskopf, re-

daksieverteenwoordiger van die Nasio-nale Pers-groep in Washington en voor-heen hoofredakteur van die Johannes-burgse oggendblad Beeld, aangestel asprofessor en departementshoof vanaf diebegin van 1984. Hy volg prof. Piet CilJieop, wat einde va~aar aftree.

Mnr. Grosskopf, 'n oud-Ikey, was ondermeer in die vyftigerjare Die Burger seredaksieverteenwoordiger in Londen. In1965 het hy assistent-redakteur van diedestydse Sondagblad Die Beeld geworden toe dit deur Rapport vervang is, hethy assistent-redakteur daarvan geword.

Prof. CilJie, wat sedert die instelJingvan die Departement Joernalistiek in1977 die hoof daarvan is, sal na sy af-trede steeds in 'n deeltydse hoedanig-heid daaraan verbonde wees.

Dr. Hennie Aucamp wat verlede jaardie Hertzogprys verower het vir al

sy prosawerk wat sedert 1963 verskynhet, is onlangs tot hoof van die Depar-tement Afrikaans in die Fakulteit vanOpvoedkunde bevorder.

Dr. Aucamp se verowering van dieHertzogprys was 'n eerste in die ge-skiedenis van die prys, wat sedert 1916toegeken word, omdat kortverhaalbun-dcls nog nie voorheen bekroon is nie.

Verskeie ander dosente is vanjaar bydie Universiteit aangestel of be-

vorder:

Prof. H. V. Hattingh, direkteur van dieBuro vir Meganiese Ingenieurswese enhoogleraar in meganiese ingenieurs-wese, is aangestel as heeltydse direkteurvan die Sentrum vir Meganiese Dienste,wat verlede jaar gestig is, en die Burovir Meganiese Ingenieurswese.

Mej. S. Irwin-Carruthers van die De-partement Fisioterapie is tot hoof vandie departement benoem in die plek vanmev. M. J. van Oordt wat aan die eindevan verlede jaar uitgetree het.

Mm. F. L. D. Cloete, senior lektor inekstraktiewe metallurgiese ingenieurs-wese, is as hoof van die Afdeling Eks-traktiewe Metallurgie aangestel.

Dr. W. Warkotsch, vise-direkteur bydie fakulteit bosbou, Universiteit vanMlinchen, Wes-Duitsland, is as hoog-leraar in boskunde (bosingenieurstegno-logie) aangestel. Hy was vroeer seniorlektor in bosingenieurstegnologie byUS.

Dr. M. J. Case, sedert 1980 senior lektorby die Universiteit van Kaapstad se de-partement elektroniese ingenieurswese,is met ingang 1 Oktober as professor inelektriese en elektroniese Ingenieurs-wese aangestel.

Prof. J. H. Cloete, sedert Julie 1981mede-professor by die Universiteit vanPretoria se departement elektronieseingenieurswese.en konsultant by UP selaboratorium vir gevorderde ingenieurs-wese, is vanaf aanstaande jaar as pro-fessor in elektriese en elektroniese in-genieurswese (radarstelsels) aangestel.

Dr. C. L. McCarthy, senior lektor byUS se Departement Ekonomie, is totprofessor in ekonomie bevorder en dr.G. S. Harrison, senior Ichor in chemiese

en metallurgiese ingenieurswese, is ooktot professor bevorder.

Die volgende dosente is as senior lek-tore aangestel:

Dr. D. Brummer wat sedert November1978 sy eie praktyk op Amanzimtotihet, as senior lektor in herstellendetandheelkunde;

Dr. H. J. J. van Vuuren, sedert 1979senior lektor en navorser by die Vry-staatse Universiteit se departementmikrobilogie en hoof van Sentrachemse navorsingseenheid hier, as senior lek-tor by die Departement Mikrobiologieen Virologie;

Mev. M. M. Deyzel, departementshoofby die Hoerskool Grens in Oos-Londen,as senior lektrise in bedryfsekonomie;

Mm. R. J. Koch, sedert Maart 1980assistent-aktuaris by Norwich UnionLife Insurance Society, as senior lehorin besigheidsbestuur en -administrasie(kwanti tatiewe metodes);

Mm. M. Brand, sedert 1975 groepper-soneelbestuurder by Langeberg Koope-rasie, as senior lehor in besigheidsbe-stuur en -administrasie (mannekragbe-stuur en organisatoriese gedrag);

Mm. T. J. van Rooyen, senior wyn-mikrobiologie navorser by die NIWW,as senior lektor in wynkunde;

Mnr. H. A. Jordaan, lektor in handels-reg by die Damelin-kollege in Kaapstad,as senior lektor in handelsreg;

Prof. E. Langheld, sedert 1978 hoog-leraar in mikroelektronika in Wes-Duitsland, vanaf 1 April as senior lektorin elektriese en elektroniese ingenieurs-wese (mikroelektronika);

Dr. N. van der Hoven, dee Itydse lektorin praktykbestuur by die FakulteitTandheelkunde, vanaf 1 April as seniorlektor in herstellende tandheelkunde;

Mej. M. S. Uys, lektrise by di~ Depar-tement Fisioterapie, as senior lektrise inf1sioterapie;

Mm. A. du Plessis, lektor by UP sedepartement staatsleer en internasionalepolitiek, vanaf 1 April as senior lektorin staatsleer en publieke administrasie;

18Mm. W. A. Smith, tegniese bestuurderby Tongaat Milling se hooffabriek, assenior lehor in veekunde;

Dr. C. M. Pauw, dosent by die Teolo-giese-skool in Lusaka, vanaf 1 Julie assenior lehor in sendingswetenskap en

Dr. J. M. Neuland, dierevoedingkun-dige by die dieresorg-afdeling vanShell-Chemicals in Johannesburg, assenior lehor in mens- en dierfisiologie.

Die volgende dosente is tot selllorlektore bevorder:

Dr. J. H. Blaauw, sedert 19741ektor bydie Departement Liggaamlike Opvoed-kunde, as senior Ichor in liggaamlikeopvoedkunde;

Mev. R. Smuts, lektrise in Afrikaans bydie Departement Opvoedkunde, assenior lektrise in Afrikaans.

Dr. M. B. Groenewald, sedert 1979lektor/kliniese assistent by die Depar-tement Ortodonsie, as senior spesialis inortodonsie;

Dr. M. J. P. Harris van die FakulteitTandheelkunde, as senior lektor inrontgenologie;

Dr. G.J. Kotze (maatskaplike werk) endr. J. P. du Plessis (toegepaste wiskunde)en mnr. P. G. Goussard (wingerdkunde)is vanaf 1 April tot senior lektor be-vorder.

Dr. R. W. Temmingh wat tot seniorlektor in musiek bevorder is, is oorge-plaas in die senior lektoraat wat mnr.Hubert du Plessis, bekende musikus, aandie einde van verlede jaar ontruim het.

Mej. J. A. C. M. Fick, lektrise inskoolmusiek, is in die plek van dr.Temmingh as lektrise in musiek aan-gestel.

Mej. E. H. T. Cluver, lektrise by US seDepartement Musick, met ingang 1Januarie 1984 as senior lektrise iOnmusiek.

Mm. P. Levy, sedert 1965 senior lehorby die Universiteit van Pretoria seToonkunsakademie, is met ingang 1Janu-arie 1984 as senior lektor in musiek(klavier) aangestel.

J

19Die volgende dosente is as lektore aan-gestel of daartoe bevorder:Mev. M. de Witt (biblioteekkunde),mnr.). H. Malan (liggaamlike opvoed-kundel, mej. H. Menkveld (Afrikaans- Opvoedkunde), drr. A. Delport,). A.Venter en P. E. Rossouw (ortodonsie),dr. A. U. Ossterman (mondgeneeskundeen periodonsie), mnr. A. E. Carl (didak-tiek), mnr. W. A. Ludemann (musiek),dr. F.). Mattheyse (geneeskundige fisio-logie en biochemie), mejj.). Hendry enH. Kloppers (fisioterapie), mev. C. IeRoux (algemene taalwetenskap), mnr.P. B. Southwood (meganiese inge-nieurswese), mnr. B. C. Gresse (skool-musiek), mev. E. A. P. Stoltz (ekono-mie) en dr. F.J. Rademan (anatomie enhistologie).

Mej. E. M. Marais (botanie) en mnr.).A. de Wet Strauss (mens- en dierfisio-logie) is vanafl April aangestel, mnr.).O. van Vuuren (statistiek) vanaf I Julieen mnr. R. Scheepers (geologie) vanaf1Julie 1984.

Die volgende dosente is ook as lek-tore aangestel: .

Mnr. P. ). Brink van 'n geoktrooieerderekenmeestersfirma in Kaapstad, as lek-tor in rekeningkunde;

Mev. A. B. Basson wat al haar kwalifi-kasies aan die Universiteit van Stellen-bosch verwerf het en by 'n prokureurs-

firma werk, met ingang 1Januarie 1984as lektrise iQ handelsreg;

Mnr.). H. Meyer, sedert die begin vandie jaar tydelike junior lektor by US seDepartement Wiskunde, as lektor inwiskunde.

Mnr. P. van Heerden, 'n Kaapstadseonderwyser in sang en klavier en voor-heen deel tydse dosent in skoolmusiekby die Vrystaatse Universiteit en lektorin klavier en sang by die WellingtonseOnderwyserskollege, is met ingang 1Januarie 1984 as junior lektor in musiek(sang) aangestel. Hy was onder andereook aan SUKOVS se operagroep ver-bonde, het voorheen by Kruik gewerken was hooftenoor van die Raimund-teater in Wenen. D

Fisil<ase Freddie tree afDeur Douglas Davis

Hy het Maties geslagte lank sienkom en gaan. Hy het onder vier

rektore gedien. Hy het in diens van dieUS getree toe die huidige rektor 'n jaaroud was. Vanjaar tree mnr. FreddieSolomons af na 49 jaar ononderbrokediens in die Departement Fisika.

Duisende Oud-Maties sal die forsge-boude, vriendelike bruinman onthou -hy het baie van hulle gehelp toe .sakemet hulle studies en praktiese werkmaar broekskeur gegaan her. Baie oud-studente maak jaarliks spesiaal 'n draaiin die Departement Fisika om "net 'nslag weer vir Freddie te gaan dagse."En Freddie se: "Dis die studente en diedosente en alma! met wie ek oor vyfdekades saamgewerk het wat so won-derlik was en wat gemaak het dat ek aldie jare hier gebly het."

Mnr. Freddie Solomons was op 18 Meivanjaar 65 jaar oud. Hy het op 27Augustus 1934 as sestienjarige in diensvan die Universiteit getree. By indiens-neming, vertel hy, is hy net een vraaggevra: "Kan jy tee maak?" Toe hy be-vestigend antwoord, is hy aangestel. Virenkele maande het hy "in die afdclingsielkunde" gewerk. "Ek kan nie onthouhoe lank nie, maar toe is ek oor naFisika waar ek al byna 49 gclukkige jareagter die rug het." (Hy is as skoonmakeraangestel. Hy tree af as senior tegnikus.)

.\/m. SO/Oil/OilS ... 49 jam by US

Dr. Meiring Naude, gewese presidentvan die WNNR en 'n man wat op diegebied van die wetenskap in Suid-Afrikaonuitwisbare spore getrap het, was eenvan die twee hoogleraars in die Depar-tement Fisika toe Freddie Solomons in1934 daar begin werk het.

Prof. Piet Zeeman, huidige hoof vandie Departement, tree ook einde

vanjaar af. Hy was 'n student toe Fred-die by Fisika in diens getree het. Nogiemand wat Freddie as student goed ge-ken het, was wyle dr. Kosie Gericke,Vise-Kanselier van die US. Dr. DanieCraven het in daardie tyd net klaargestudeer op Stellenbosch en was on-derwyser op Grahamstad.

Freddie Solomons is 'n diep gelowigemens. "Hier waar ek die winter van mylewe betree, is ek 'n baie gelukkigeman. My Skepper was goed vir my. Ekhet berou oor niks. My medemens hetmy nie teleurgestel nie. Ek het baie omvoor dankbaar te wees. "

Hy se hy het as agtienjarige reeds syIewe aan sy Skepper gewy. "Deur diejare het my kerk vir my alles beteken.Ek is al baiejare lekeprediker en langeras veertig jaar lid van die kerkraad enmeeste van die tyd het ek ook in diekerkkoor gesing. "

Hoe voel hy oor die student van vandagteenoor die van byna vyf dekades ge-lede? "Hulle is puik. Hulle hare is mis-kien nie meer dieselfde nie, ook niehulle klere nie, maar hulle harte klopreg. Teenoor my was hulle almal altydnet wonderlik gewees. "

Die Universiteit sal later vanjaar oppaslike wyse van mnr. Solomons afskeidneem.

Rektor Mike de Vries spreek die laastewoord: "Ons gaan vir Freddie mis. Al-ma! het hom geken daar in die FakulteitNatuurwetenskappe. Hy was a!tyd be-reid om te help. Hy het my destyds metmy skripsie ook baie gehelp." (Prof. DeVries het die grade B.Se. en M.Se. aandie US verwerf en was voordat hy in1976 Vise-rektor geword het ook dekaanvan die Fakulteit Natuurwetenskappe.)

D

20NAVORSING Graan vaneDeur Hannatjie van cler Merwe

Die bevolkingsontploffing en diegeweldige druk wat dit op voed-

selvoorsiening plaas, word as die were!dse grootste probleem beskou.

Baie landboukundiges en plantete!ersmeen die verbouing van gewasse opgrond wat voorheen onproduktief enonbenut was, sal grootliks bydra om diewereldbevolking van die 21ste eeu tevoed.

Op Stellenbosch is prof. R. de V.Pienaar van die Departement Genetikareeds jare lank besig met navorsing enproewe oor korog - graan van die toe-koms. Hy het bewys dat korog Suid-Afrika se koringoes vir die bak vanbrood kan aanvul en koringinvoere sobeperk.

In Kanada en Amerika gebruik 'n aamalbekende vervaardigers van graankosreeds korog vir geurige en gesondegraanvlokkies, pofkoring, pannekoek-mee!, koekmeel en volgraanmee! wat inbakkerye en kettingwinke!s dwarsoorAmerika beskikbaar is. Amerikaansebrouers en distiIleerders ste! ook al meerin korog belang, omdat dit 'n aange-name nuwe geur en smaak aan hul pro-dukte verleen.

Die verskillende ,Ire van koring (lillks), rog en korog. Prof Pienaar se dogrer, .4mallda, met 'II

is in Amerika as Beagle vrygesrel en i,(afkorrillg vir Ullil'ersireir "all Srellenbo

Navorsing op SteIlenbosch en in diebuiteland het bewys dat korog

ander graansoorte op aIle gebiede uit-stof:

• In Amerika is bepaal dat 'n hektaarkorog ses beeste kan voed, terwyl 'nhektaar koring voer vir net tweebeeste kan verskaf. Proewe van dieUniversiteit se Departement Skaap-en W olkunde op die Mariendahl-proefplaas het bewys dat korog vyftot ses keer bewei kan word, teenoorha wer wat twee tot drie keer beweikan word.

• In voerproewe van die Universiteitse Departement Pluimveekunde enVeekunde is oorsese bevindings be-vestig dat korog ander graansoorteso os mielies, koring, gars en hawer

,\1m. /1. S. ROIIX, senior reglliesebe'lmpre by die Dep.memellt Get/erika, str<lOpproefk",,~~ op Mariendahl.

korogsoorr wat in Mexiko geteel is. DitSlIid-AJrika as die kl/lril'ar Usgen II

;ch, Genetika).

Korog-me van '11 voortref/ike teellpl. Die Joto is in die oestyd verlede1,lar opMarienda!JI, een 1'01'1 die Universiteit se proeJplase, geneem.

tot 'n groot mate in rantsoene virpluimvee en varke kan vervang.

• Oorsese proewe met korogverreiktepluimveerantsoene het getoon dat ditdoeltreffender in lewende massaomgesit word as die meeste gewonevoergrane. In 'n Amerikaanse proefmet Friesbeeste is die gewone granein 'n voermengsel vervang met korogwat met molasse behandel is. Dit hetgeen inname-, verteerbaarheids- ofproduksieprobleme veroorsaak nie.In Kalifornie is gevind dat die goed-koopste massa toe name by beesteverkry word met voer wat 68 persentkorog bevat - boonop was die beestese karkasse 'n derde graad beter asdie wat die gewone rantsoen gekryhet.

• Die beste korogsoorte is onder op-timale verbouingstoestande net soproduktief en vaar selfs beter as diebeste broodkoringsoorte, maar opsuur- en skraal sandgrond, asook insemi-tropiese hooglandgebiede enstreke waar koringsiektes voorkom,vaar korog twee keer beter askoring. Korog is ook meer gehardteen koue en periodieke droogtes.

• In lande soos Mexiko en Indie wordkorog gebruik vir die bak van on-gesuurde brode. Baklaboratoriums inAmerika en Mexiko het getoon datgoeie brode van baie koroglyne ge-bak kan word indien die fermen-tasietyd tot 65 persent van dievan broodkoring verander word.

Dr. B. C. Jenkills, die I'ader vatl koro.~, llISSell S)' koro,lii'l Kalijomie. Prof fliellaar her dieJato tydms "I b,'so"k geneenl.

Prof. Pienaar se broodkoring-korogmengsels is uiters geskik vir

brood. Vol gens verskillende mengselswat hy na die Koringraad gestuur het,blyk dit dat 'n mengsel van broodkoringen korog in die verhouding 3: 1 in diemeeste gevalle 'n goeie brood lewer en'n 1:1 mengsel in sommige gevalle ookgeskik is,

• Proewe in Suid-Afrika het getoondat korog geskik is vir gebruik bydie vervaardiging van beskui tjies.Oorweging word ook daaraan ge-skenk om korog by die vervaardigingvan ontbytkos te gebruik.

Wat is korog? Dit is die produk vankruisings tussen korog en rog. Die ge-skiedenis daarvan strek terug tot in 1875

Firmas ill die voedselbedryf Sle'Hi die Ullll'ersiteil se korog-'Jal'orsillg. MIlT. AllallJeffes (lillks), prodllksie-beslllllrder .'all die ,grool gramll'erll'erkillgsjirma Bokol/lo, I.el ",,[allgs 'II tjek amI prof Pie,war oorlzalldig.

toe 'n skot, Wilson, die eerste koring-rog baster aan lede van Edingburg sebotaniese vereniging getoon het. Onge-lukkig was dit onvrugbaar, want diechromosoomgetal moes eers verdubbelword.

In 1890 het die Duitser Rimpau 'nkoring-rog baster gekweek waarvan eenaar spontane chromosoomverdubbelingondergaan het om 'n vrugbare sektor tevorm wat vyftien sade geset het. Hier-uit is 'n vrugbare nuwe spesie waaraandie naam Triticosecale gegee is, ontwik-kel. Dit het na die algemene naam"triticale" verander. (In Suid-Afrikaword die naam korog verkies omdat"triticale" in die volksmond gou na 'nstout woord - sonder die "r" daarin -verander het).

Die resultate van vroee teelwerk metkorog - ook van prof. Jan Neethlingvan Stellenbosch in die dertigerjare -was teleurstellend en korog was tot dievroee vyftigerjare net 'n botaniese aar-digheid.

fELING NUWE MENSGETEELD

22P 51 S

I(anker: 'n nuwe benadering

Die deurbraak het in 1954 gekom toedr. B. C. Jenkins in die nuwe

navorsingsleerstoel by die Universiteitvan Manitoba se departement plantwe-tenskappe aangestel is. Twee jaar lateris begin met 'n internasionale uitruil-skema om genetiese variasie te vergroot.

Dr. Jenkins het 'n tiental lyne na Stel-lenbosch gestuur. Dit was die begin vanStellenbosch se korogteelprojek wat van1959 tot 1974 op klein skaal as 'n stok-perdjie beoefen is.

Hierdie eerste lyne het indrukwekkendeare gehad, maar dit het 'n maand nakoring ryp geword, die strooi was telank en te swak, dit het roes gekry, wasredelik onvrugbaar en die sade wasverkrimp.

In 1963 het prof. Pienaar dr. Jenkinstydens 'n studietoer deur Amerika enKanada besoek. Jenkins het hierna nuwesoorte gestuur wat beter gevaar het. 'nPaar jaar later het hy 'n dertigtal selek-sics gestuur wat uitstekend gepresteerhet. Uiteindelik het Stellenbosch goeiemateriaal gehad waarmee die teelpro-gram 01' dreefkon kom.

In 1973 het prof. Pienaar die vierdeinternasionale simposium oor koring-genetika in Amerika bygewoon. Hier

het dr. Jenkins weer nuwe lyne aanhom gegee. Dit het besonder goed inWes-Kaapland aangepas en het net sovroeg soos koring ryp geword.

.Met die lyne wat Jenkins verskafhet, en lyne wat van Hongarye,

Rusland, Frankryk, Spanje, Australie enAmerika verkry is, is die kern vanStellenbosch se korogteelprojek ge-vorm. Dit is in 1975 amptelik deur dieDepartement van Landbou erken ensedertdien is verskeie noodsaaklike enbelangrike bydraes ontvang om navor-sing 01' hierdie gebied te bevorder.

Die oorgrote meerderheid genees-middels teen kanker vernietig nie

net die kankerselle nie maar ook diepasient se norma Ie weefsel - 'n pro-bleem wat dokters en navorsers kwel.

Die oplossing hiervoor is om genees-middels te ontwikkel wat kankerselleselektief sal herken en vernietig, sonderom norma Ie weefsel aan te tas. So 'nmiddel kan slegs ontwikkel word wan-neer heelwat meer oor die basiese aardvan die kankersel bekend is - vera I hoedie groei van selle in die liggaam ge-

Volgens berekenings word korog van-dag 01' sowat 400000 ha in die wereldverbou, waarvan sowat 5000 ha inSuid-Afrika vir weiding en die maakvan hooi aangewend word.

Prof. Pienaar se na minder as dertigjaarse intensiewe teling en goeie inter-nasionale samewerking, het korog diestadium van veredeling bereik wat naduisende jare se seleksie met koringbereik is. Korog moet as 'n volwaardigenuwe gewas erkenning kry as die eerstemensgemaakte graangewas wat groothandelswaarde het. D

kontroleer word en hoe die kontrole indie kankersel verander.

Om kankerselle se groeikontrole beterte verstaan, het navorsers van die Un i-versiteit se Departement Farmakologiein die laboratorium 'n lewerkanker(hepatoom) in rotte gei'duseer dem hullemet 'n spesiale chemikalie (bottergeel)te voer. 'n Aantal verskillende navorsershet die tumor wat in die rott<: ontstaanhet, bekend as DAB-I, tien jaar lankintensief bestudeer. Honderde rotte isin die tyd met DAB-I-selle ingespuit en

23die navorsers het gevind dat die tum orewat ontwikkel het nooit na ander wecf-sel versprei het nie. Vanwee die ge-dragspatroon is die tumor as nie-kwaad-aardig (benigne) geklassifiseer. Chirur-gie kan die meeste benigne tum ore son-der 'n gevaar vir die pasient verwyder.

In teenstelling met die benigne rothe-patoom DAH-! het die navorsers uitAmerika 'n sellyn van muismelanoom,bekend as BL6, verkry wat uiterskwaadaardig en dodelik (vir muise) is.Word die selle in 'n muis ingespuit,ontstaan 'n tumor wat na ander organeversprei. Die verspreidingsproses wordmetastase genoem en die kanker wordas kwaadaardig (maligne) geklassioseer.Metastase veroorsaak tagtig persent vanaile kankersterftes.

Navorsers wil graag die verskil tus-sen nie-kwaadaardige en kwaad-

aardige selle vasstel - om insig te kry indie fundamentele molekulere en sellll-lere meganismes wat die selle se groeien gedrag beheer. Kankerselle hoef nie

net in proefdiere bestudeer te word nie.Dit kan ook in plastiekflesse in 'n inku-bator groei. Die sogenaamde weefsel-kul tuurstelsel is boonop goedkoper endoel treffender.

In die laboratorium het die US-navor-sers ui ~ die staanspoor die benigneDAB-l en die maligne BL6-selle afson-derlik in weefselkultuurflesse gekweek.Terwyl die benigne selle stadig gegroeien deur korltak geinhibeer is, het diemaligne selle baie vinnig gegroei en opmekaar gestapel.

'n Belangrike deurbraak in die Depar-tement Farmakologie se navorsing wasdie ontdekking dat maligne BL6-sellewat saam met benigne DAB-I-selle indieselfde fles gegroei het al die benigneselle se eienskappe aangeneem het.Verdere navorsing het bewys dat diebenigne selle protein-molekules vrystelwat op die maligne selle kan inwerk.

'n Onlangse waarnellling is besonderbetekenisvol. Dit dui daarop datmaligne selle wat aan die weefselklll-

tuurmedium blootgestel word - gekon-disioneer deur benigne selle - se groei-eienskappe permanent verander. Selfsas die voorheen maligne selle na 'n varsweefselkultuurmedium verplaas word,behou dit steeds die benigne selle seeienskappe. Die selle kan trouens invloeibare stikstof bevries en maandelank gebere word. As dit ontvries en indie groeimedium teruggeplaas word,vertoon dit steeds die nie-kwaadaardigeeienskappe. So is 'n nuwe, unieke sellynontwikkel. Die US-navorsers noem ditBL6-D.

Hullc het tot die gevolgtrekking gekomdat die weefselkultuurmedium wat deurdie benigde DAB-I-selle gekondisioneeris 'n faktor bevat met die vermoe omkwaardaardige kankerselle permanentnie-kwaardaardig te maak.

Hul belangrikste doelwit is nou om dieonbekende faktor te identioseer. Na-vorsing oor die werkingsllleganismedaarvan kan nuwe insig oor die onge-kontroleerde groei van kankerselle ver-skaf. 0

80 000 jaar oopgegrawe

Die grondlaag van ses meter dik opdie vloer van 'n grot in die Swart-

berge naby Oudtshoorn het die afgelopenege jaar interessante inligting verskafoor die oermense wat sedert 80 000 jaargelede gereeld die grot gebruik het a.,-ook die dierelewe, plantegroei en kli-maatstoestande gedurende die tiendui-sende jare.

US se Departement Argeologie het in1974 die eerste keer begin met op-grawings in die grot op Boolllplaas, vierkilometer van die Kangogrotte. DieWNNR se Fynbos-bioom-projek en dieRGN verskaf ook fondse hiervoor.

Boornplaas vorm die fokuspunt van 'ngroter navorsingsprojek oor die argeo-logie en paleo-ekologie van Suid-Kaap-land. Inligting wat met die opgrawingsin die Boolllplaas-grot verkry word,word gekorreleer met gegewens vanaf'n verskeidenheid ander bronne.

Opgrawingsekspedisies gaan elke win-ter- en somervakansie daarheen. Tussen20 en 30 Illense neem elke keer dee I.Die opgrawings is ook 'n veldlabora-torium om studente in die basiese

Uirgrawillgs word ill die boollSle laag vall die Boomplaas-grol gedoetl. Die hallgellde loue u'aarmee die gebiedill Ilierkame merers afgebaken Ulord, is duidelik sigbaar.

metodes van argeologiese navorsings teonder rig. Naas dosente en studente isdie samewerking ook verkry van 'naantal wetenskaplikes in ander vakge-biede - kenners van onder meer op-grawings, mikrosoogdiere, makroplan-tegroei, f1otasie, sedimentasie en radio-koolstof-datering.

Nfl elke besoek aan Boomplaas wordplantemateriaal, dierebeendere en arte-fakte (menslike gebruiksvoorwerpe)teruggeneem Stellenbosch toe om uit-geken en geklassifiseer te word. Sowat100000 artefakte, 'n hele groot kamervol, is reeds uitgeken en word by diedepartement bewaar.

Aanvanklik is slegs 'n kontrole-uit-grawing van 'n vierkante meter tot

op die grotvloer gedoen. Daarna is on-geveer die helfte van die oppervlakte indie boonste laag uitgegrawe en van daaris trapsgewys kleiner stukke tot onderoopgegrawe. Van die grotoppervlaktevan sowat 200 m2 is slegs sewe vierkantemeter tot op die vloer ontgin.

Die grot is gekies omdat dit gelee is in'n kalksteengebied, waar Alkaliesegrond fossiele behoue laat bly. Dieneersettings van ses meter diep in diegrot was feitlik onversteur voordat metdie opgrawings begin is, wat dit 'nwaardevolle navorsingsterrein gemaakhet.

Met toue wat met 'n kleefstof van diedak af hang, is die hele gebied watuitgegrawe is vooraf in vierkante meters

afgebaken. Werksplatforms van steiersmet planke daaroor word gebou sodatdie navorsers nie trap op die neerset-tings wat hulle oopgrawe nie. Kwasteword gebruik om die neersetting duimvir duim ondertoe oop te vee voordatdit noukeurig gesif word. So wordtienduisende jare dieper die verlede in-gedelf om 'n prentjie te probeer saam-stel van die plant-, diere-, en oermens-Iewe en die klimaatstoestande wat daarbestaan her.

Plant- en dierkundiges asook anderwetenskaplikes gebruik baie van die in-ligting wat met die opgrawings inge-samel is. So het die beendere van kleinsoogdiertjies - die prooi van uile -heelwat te vertel gehad van die diere-en plantlewe in die Kangovallei en hoedit deur die duisende jare verander het,byvoorbeeld van wee die veranderingvan die vorige ystydperk, russen onge-veer 16000 en 30 000 jaar gelede na diewarmer sogenaamde intergletser-tyd-perk wat ons nou beleef.

In die grot-afsettings is die rekord be-waar van vroee mensetipes wat feitlikvoortdurend sedert prehistoriese tyesowat 80 000 jaar gelede tot in die vroeehistoriese tyd die grot gereeld gebruikher. Die opgrawings werp onder meerheelwat lig op die oorgang van dieMiddcl- na die Laat Steentydperk.

Oor die mense wat in die omgewinggewoon het, weet ons byvoorbeeld

dat die grot ongeveer 1 700 jaar gelede'n veekraal en woonplek vir Hottentotte

24was. Ongeveer 2 000 jaar gelede hetmense dit hoofsaaklik gebruik as stoor-plek vir oliesade van die plant PappeaCape/ISis, wat nie vir menslike gebruikgeskik is nie, maar as velolie gebruik is.Talle gate in die grotvloer is toe metklippe uitgevoer om die oliesade te stoor- blvkbaar omdat dit net in die somerryp ~vord en die stoorplek dus gebruikis om dit deur die jaar beskikbaar te he.

Die jagter-versamelaars wat tot meeras 20 000 jaar gelede die grot bewoonhet, was mense van die Laat Steentvd-perk, wat teen daardie tyd deur die heleland versprei was en tot vandag deurdie huidige San-mense (Boesmans) ver-teenwoordig word. 'n Mate van etllo-grafiese kontinulteit word aangeduideur die vonds van versierde voorwerpesoos volstruiseierdoppe en -wa ter-houers. Ongeveer 25 000 jaar en langergelede is die grot gebruik deur mensevan die Middel-Steentydperk, wat ookjagter-versamelaars was - maar duide-lik minder bekwaam, want hulle het rueversierde beenwerktuie gehad nie maarslegs klipwerktuie.

Argeologie is slegs elf jaar gelede aanUS ingestel, in die Fakulteit Lettereen Wysbegeerte. Dit is 'n belangrikeaanvulling tot ander vakrigtings enskakel veral nou met die natuur-wetenskappe. Daar is 'n groot be-hoefte aan opgeleide, professioncleargeoloe in Suid-Afrika. Die land serykdom aan argeologiese materiaalbied groot moontlikhede vir navor-smg. 0

Titel en van:

Oud-Maties: Adresse, assebliefDie Universiteit wil graag met aile Oud-Maties in verbinding bly. As u - of 'n ander Oud-Matie van

wie u weet - me Matielatui kry nie, salons dit waardeer as u hierdie vorm invul en smur aan:Die Redakteur, Matieland, Universiteit, Stellenbosch, 7600

My nuwe adres vir Matielatui: .

Voorname: .

Graad (Grade) en/of Diploma(s) aan die Universiteitvan Stellenbosch verwerf, met jaartalle:

Nooiensvan: .

My ou adres vir Matielatui: .

Nadere besonderhede (prestasies, ens.): ..

25ONTSPANNINGHaag ba die berge

o

Vir 'n honderdtal Maties is ontspan-ning letterlik om in die wolke te

wees. Hulle behoort aan een van dieUniversiteit se mees besonderse klubs,die US- Vliegklub, wat vanjaar tien jaaroud is. Net twee ander universiteite indie land het hul eie vliegklubs. DieMaties s 'n is die enigste by 'n Afrikaanseuni ve rsi tei t.

Van 'n klein begin tien jaar gelede hetdie Vliegklub baie bereik. Toe 'n groe-pic geesdriftiges die klub gestig het, hethulle nie 'n instrukteur of eie oplei-dingsvliegtuig gehad nie - selfs nie op-leidingsgeriewe vir die klublede nabyStellenbosch nie. Die klub moes by dievan die Universiteit van Kaapstad affi-lieer en die Maties is met daardie klubse vliegtuig opgelei.

In 1976 is 'n ooreenkoms met dieFisantekraal-Lugdiens aangegaan om dieFisantekraal-vliegveld te gebruik entwee Piper 140-vliegtuie op 'n vastegrondslag te huur. Einde 1976 kry dieklub 'n vliegopleidingslisensie van dieDepartement van Vervoer. Twee in-strukteurs, mnr. Tim Prior en mej. FayBool, is toe ook in diens geneem.

Om vlieeniers op te lei, is een vandie klub se belangrikste funksies,

se die huidige voorsitter, mnr. johanSwart. Sowat twintig vlieeniers, 'n ses-de van die ledetal, word jaarliks opgelei.Dit is van die hoogste by enige klub indie land.'n Eie opleidingsvliegtuig was dus uitdie staanspoor nodig. In Februarie 1978is 'n Cessna 152, nomlller ZS-jYU, Illet'n lening teen sowat R21 000 aangekoop.Na vyf jaar is ZS-jYU steeds by dieklub. Dit het byna 5 000 uur in die lugafgele en het nou sy derde enjin. 'nNuwe opleidingsvIiegtuig sal deesdaeminstens R65 000 koso Vroeg in 1978 hetdie klub begin om die Stelletibosch-vliegveld te gebruik, maar omdat dietoe nie aan die streng opleidingsvereistesvan die Departement van Vervoer seTak Burgerlugvaart voldoen het nie,moes veral landings-en-opstygings nogby Fisantekraal geoefen word. In 1979 is'n gruisaanloopbaan op die Stellen-bosch-vliegveld aangebring. Dit isvroeg die volgende jaar geteer en be-

antwoord nou aan die opleidingsvereis-tes. Landingspligte is aangebring omnagvlieg moontlik te maak.

Die vliegvyld is tien kilometer vanStellenbosch, langs die pad na dieStrand. Die Matie-klub en die Stellen-bosch- VliegkIub bestuur dit saam en 'nvalskermklub, Atlantic Skydivers, ge-bruik dit ook. In April vanjaar is 'nvalskerm-afdeling onder die US-vIieg-klub se beskerming gestig, wat as hyhomselfbewys oor sowat drie jaar deurdie Universiteit as volwaardige val-skermklub erken kan word.

OUd-Maties en universiteitsperso-neel kan ook by die Vliegklub

aansluit, maar sowat negentig persentvan die lede is studente. Mm. Swartvertel dat die kiub verskeie Oud-Matiesopgelei het en dat van hulle al daarvoorvan ander dele van die land af vir 'nmaand of wat Stellenbosch toe gekomhet.

Omdat die klub jaarliks sovecl nuwevlieeniers oplei en die opleidingsvlieg-tuig ten volle benut word, kos die op-leiding heelwat minder as by die meesteander klubs. Die Tak Burgerlugvaartsubsidieer 'n groot deel van die oplei-dingskoste om 'n kern van goed opge-Ieide vIieeniers vir die land te help ver-seker. Vir die eerste keer word enkeleklublede vanjaar ook as handelsvliee-niers opgelei.

Van die oud-klublede is dokters, tand-artse, prokureurs, boere of sakelui watna hulle studentedae hulle eie vliegtuiegekoop het en dit nou vir hulle beroepeof bloot as ontspanning gebruik. In dietien jaar wat die klub bestaan, is meeras 9 000 uur sonder een ongeluk aanopleidingsvlugte bestee. lets waaroorlankal gedroom is, is 'n eie klubhuis.Die is pas gebou en word met die klubse tiende verjaardagviering in Oktoberfeestelik ingewy.

5tudente se eie perdryklub

26Min mense het al 'n nag of twee

saam met hul perde in die veldlangs die kampvuur geslaap, te perd oordie wynplase rondom Stellenbosch geryof teen sononder in die seelug langs diebranders gegalop.

Mariendahl, beskikbaar - eetsgenoem-de binne loopafstand vanaf die koshuise.Die belangstelling onder die studentewas groot, maar goed afgerigte ryperdewas skaars. Die Departement Yeekundehet toe reeds 'n paar jong deelsgeteelde

Arabiermerries vir navorsingsdoeleindesaangekoop en onderhandelinge met diedestydse Departement Landbou Teg-niese Dienste vir die aankoop van 'nkernkudde Nooitgedachterperde wasreeds aan die gang.

Die voorreg behoort aan die lede vandie studenteperdryklub van die Univer-siteit se Fakulteit Landbouwetenskappe.

,Die klublede - heelwat is meisies -word streng gekeur en tot veertig be-perk. Geskoolde afrigters en studentewat reeds as junior-afrigters gekwali-fiseer het, rig klublede af.

Die klub het reeds 'n groot bydrae totdie bevordering van perdesport in Suid-Afrika gelewer deur aan studente diekans te gee om die ruiterkuns te be-oefen. Jong ruiters moet dikwels diebelangstelling laat vaar weens die ry-skole se hoe aansluitings- en ledegeld.By die US-klub word dit tot die mini-mum beperk.

Mnr. Koos du Toit van die Universiteitse Departement Yeekunde - 'n grootpcrdeliefhebber wat sedert die klub seontstaan met die bcstuur help - se diedoel van die klub is om ryperde vir dieopleiding van landboustudente in die ryen versorging van perde beskikbaar testel, die ruiterkuns as 'n vorm van ont-spanning te beoefen en om die perdry-kuns in al sy vorms te bevorder.

Die klub organiseer elke jaar deur vandie wynplase rondom Stellenbosch 'nplesierrit waaraan miters van die heleWes-Kaapland deelneem. 'n Rit langsdie see saam met die ruiters van dieMilitere Akademie op Saldanha is ookreeds 'n jaarlikse instelling. Nog ge-wilde uitstappies is die ritte saam metdie Ruiterpadvereniging wanneer in dieveld oornag word.

Stellenbosch was die eerste Suid-Afri-kaanse universiteit wat 'n perdry-

klub vir sy studente gestig het. Prof.Frans van der Merwe, voorheen hoofvan die Departement Yeekunde, enmnr. Du Toit het in 1975 besluit om dieklub te stig. Die beoefening van perde-sport by die landboufakulteitc van oor-sese universiteite was toe reeds lank aandie gang. Op Stellenbosch was die Uni-versiteit se proefplase, Welgevallen en

All". Koos dll Toir op die rug vall die Arabiermarie OkOSOllgOMillgo Kriptoll.

Me}. Marie Malherbe by Or/atldo, em ,'all die rwee frieshillgsre war ml". Frikkie Smir ell sy sell'l, dr. BenSmir, va'l die Smitsvleisroerery by l'ikerberg o,rlangs aatl die Ulliversiteit geskmk her.

27Intussen het mnr. Francis Ie Riche vanSentrachem Bpk. sy maatskappy seLippizanerhings, Siglavy Savona, aandie Universiteit geskenk. Die hings is asteelhings van die Spaanse ryskool inWenen, Oostenryk, vir Sentrachem seLippizaner-stoetery in Waterkloof,Natal, ingevoer.

Kort hierna ontvang die DepartementVeekunde vier Nooitgedachtermerriesen 'n -hings. Hierdie twee gebeurtenissehet die fondament vir die Universiteitse Nooitgedachterstoetery en die perd-ryklub gevorm.

Genoeg perde was nou beskikbaar omdie landboustudente in ruiterkuns,perdeversorging en stoeterybestuur teonderrig.

Die volgende toekomsplanne IS toeneergele:

Mm. N. C. Krolle (regs), wy"boer vall Twee jOllge Gael/m, Tu/bagh, her die slliwer geree/deArabierhillgs, Gezel/m's Roya/ Duke, aall die Vlliversireir geskmk. Die pragdier - ',I agrerk/eillSeuII valldie Arabierhitlgs Rakrha, war ill 1954 lIir die wereldbekmde Crabber Park-sroer ill Ellge/alld illgevoer is -word dellr mllr. Koos du Toir vasgehou. Ook op die foro is proff Hetlllie LOI/W, dekaatl vallLatldbollwerellSkappe, m lViI/em Vos/oo, hoof, Deparremmr Veek'l/lde.

• Die Nooitgedachterperde sou tot 'nstoetery uitgebou word. Twee vandie vier merries wat ontvang is, hetkort na hul aankoms gevul. Een vanhierdie vulletjies, US Lodewyk, isvandag een van die stoethingste vandie Nooitgedachterstoetery.

• Siglavy Savona sou as teelhings ge-bruik word vir die teel van 'n groterryperd as die Nooitgedachters. Vanhierdie nageslag - Siglavy Mercurio,Siglavy Emma, Siglavy Argent, Sig-lavy Morena, Siglavy Evita, SiglavyVerno en Siglavy Morella - is van-dag die trots van die perdryklub.

• Die Departemente Veekunde enMens- en Dierfisiologie sou alle be-

skikbare dragtige merries as navor-singsmateriaal by voedingnavorsings-projekte en reproduksiestudies ge-bruik. Beskikbare jong vullens sou asproefmateriaal by voedingnavorsinggebruik word.

Prof. Van der Merwe, mnr. Du Toit envier studente-komiteelede het tot 1981die bestuur van die perde-aktiwiteitebehartig. Nadat prof. Van der Merweas hoofdirekteur van diereproduksie bydie Departement Landbou en Visseryeaangestel is, het prof. Hennie Louw,dekaan van die Fakulteit Landbouwe-tenska ppe en 'n ywerige perderui ter,hom as ere-president van die perdryklubopgevolg. Hy, mnr. Du Toit en 'n

studentebestuurskomi tee behartig nogdie bestuur van die klub.

Nog waardevolle perde is onlangs aandie Universiteit geskenk. Mnr. N. C.Krone van Twee Jonge Gezellen het 'npragtige Arabierhings, Gezellen' s RoyalDuke, geskenk. Mnr. Frikkie Smit en syseun, dr. Ben Smit, van die Smitsvlei-stoetery by Piketberg, het twee jongFrieshingste geskenk. Dr. Smit is voor-sitter van die Suid-Afrikaanse Fries-perdtelersgenootska p.Mnr. Du Toit beplan om die perdryklubuit te brei om lede ook in die dryfkunste onderrig. Die Frieshingste sal vir diedoel gebruik word .

D

30 beurse vir rel<eningkunde MedaljeDIE Universiteit het mnr. K. W.Johnston, 'n Kaapstadse rekenmeesterwat twee jaar gelede oorlede is, se naamgekoppel aan 'n dertigtal beursevan R800 elk wat jaarliks vir honneurs-studente in die rekeningskunde by USbeskikbaar is.

Mnr. Johnston, 'n vrygestel, was 91 jaaroud toe hy dood is. Die grootste deelvan sy boedel van R4 miljoen is aanonderwys en liefdadigheid bemaak -onder meer aan die universiteite vanStellenbosch en Kaapstad.

Hy was vroeer 'n bekende sake man indie Moederstad. Die Universiteit vanStellenbosch verbind mnr. Johnston senaam aan die beurse omdat hy as geok-trooide rekenmeester lank 'n buitenge-wone bydrae tot hierdie beroep gelewerher.

Naas die beurse wat uit die opbrengsvan mnr. Johnston se nalatenskap aandie Universiteit bekostig word, kry dieDepartement Rekeningkunde ook 'nbed rag vir rekeningkundige opleiding.

D

'n OUD-MA TIE en afgetrede Engels-onderwyser, mnr. Benjamin Boshoff,wat voorverlede jaar oorlede is, se driekinders skenk nou jaarliks 'n gouemedalje vir die best derdejaarstudent inEngels aan US. Mnr. Boshoff was aandie hoer skole Franschhoek en Alber-tinia verbonde. Hy het gedurende 1924-1928 op Stellenbosch gestudeer.Sy drie kinders wat die medalje skenk,is almal Oud-Maties. Hulle is prof. A.B. Boshoff van UP se nagraadse be-stuurskool, mev. Ronelle Marais, ookvan Pretoria, en mev. (ds.) AnnetteGavera van Bellville. D

28STUDENR

(aapland se slimste slimkop

Almarie speel vanjaar nog muurbal entennis, is lief vir draf en speel vir ont-spanning klavier.

Dit wat studentwees so lekker maak -om dolverlief te wees - het die slimkopook getref. Die gelukkige man is 'ntweedejaarstudent in die ingenieurswesewat saam met Almarie in die kerkkoor

Musiek was een van haar matriekvakkeen sy het die Graad VII-eksamen inklavier afgele, asook die Graad V-eksamen in dwarsfluit. Sy was ook lidvan die skoolorkes.

Dslllg.

Almarie was nie net onderhoofmeisievan haar skool nie, maar het ook in dieeerste hokkiespan gespeel, aan atletiekdeelgeneem en was in st. 9 lid van dieeerste tennisspan.

D~ejongs~e suste~, Liezel, is vanjaarn matnekleerllllg aan dIe Hoer-

skool Andrew Rabie en sy behaal ook 'ngemiddelde A-simbool in haar eksa-mens.

Stimkop A/marie mer Iwar fiers voor Heemsrede.

Sy is die dogter van dr. en mev. Alexvan der Walt van Port Elizabeth. In dieVan der Wal t-familie is nie minder nieas drie mediese dokters en vier oud-Maties. Almarie se broer, Alex, is 'noud-Dagbreker wat saam met sy pa 'npraktyk het. Sy vrou Celia - 'n oud-onderwyseres is ook 'n oud-Matie. Nog'n suster, Sunette, was ook 'n inwonervan Heemstede en het 'n kursus indieetkunde gevolg. Haar man, Lotterde Witt, is 'n oud-Matie en die derdedokter in die familie.

Almarie, wat verlede jaar 'n gemiddeldvan 98 persent in haar eksamens behaalhet, is 'n meisie met vele belangstellings.Haar groot liefde is musiek - veralklassieke musiek. Wat haar toekoms be-tref, moes sy kies tussen 'n kursus inmusiek of die mediese wereld.

5tellenbosch spog vanjaar met 'nveelsydige slimkop-meisie wa t in

1982 se eindeksamen al die matrieks inKaapland uitgestof het. Sy is Almarievan der Walt van die HoerskoolAndrew Rabie in Port Elizabeth - van-jaar 'n mediese student en inwoner vanHeemstede.

Chinese leer Afrikaans am Maties te word

T wee nagraadse studente van die Re-publiek van China het hul studies

in die ingenieurswese op Stellenboschbegin - die eerste studente van daardieland wat Maties word. Boonop konhulle voordat hulle op Stellenboschaangeland het, reeds Afrikaans vloeiendpraa t en skryf.

Hulle is It-kdr Tien-Fan Lu (32) vanKeelung en It-kdr Tien-Hsing Chou(34) van Taipei. Albei is verbonde aandie vloot van die Republiek van China.

In ooreenstemming met die Chinesegewoonte het albei reeds verlede jaarAfrikaanse voorname aangeneem omhul aankoms en verblyf in Suid-Afrikate vergemaklik. In die omgang is hullebekend as Johan Chou en Leon Lu. Johanen Leon is inwoners van die manskoshuisHelshoogte.

,\lm. Srrydom llmlVer (tu'eede Pall regs), primaril/s vall Hels/zoogre, verll'e/kom vir L,'oll (Tim-Fall LI/)by die kosllUis. By /zl/lle is jo/zall (Tiell.Hsill<~ C/zOI/) err mm. C/zris AI/camp, imf'olletlde /Zooj !',mHe/s/zoogre.

29Die twee nuwe Maties het hul onder rigin Afrikaans ontvang van mej. Elmarievan der Walt, 'n Oud-Matie wat aandie Suid-Afrikaanse ambassade in Taipeiverbonde is.

J\ lbei is getroud en Johan het 'n seun-/"'\.tjie, Tang Chou (6). Die verlangehuis toe is nog groot. Sedert hul aan-koms hier het hulle reeds verskeie kerehuis toe gebel en hul vrouens sal ooklater kom kuier.

Johan en Leon het hul B. Ing.-grade vandie Chung Cheng-instituut in Taiwanontvang. Johan het hom laat inskryf virdie magistergraad in elektroniese inge-nieurswese en spesialiseer op die gebiedvan rekenaarstelsel. Leon studeer in diemeganiese ingenieurswese met spesiali-sasie op die gebied van outomobielin-gemeurswese.

Die twee studente se koms na Stellen-bosch het gevolg nadat twee dosente

van die Universiteit die Republiek vanChina verlede jaar besoek het. Prof.Christo Viljoen, dekaan van die Fakul-teit Ingenieurswese, was aan die beginvan verlede jaar twee maande lank 'nbesoekende professor by die NasionaleUniversiteit Chiao Tung in Sjinsjoe,terwylmnr. Andre de Jager, senior lek-tor in elektroniese ingenieurswese, ty-dens drie maande studieverlof aan dietelekommunikasielaboratorium in Tjoen-gli verbonde was. 0

Studentetal hoogste nog

Die Universiteit se studentetal hetvanjaar tot 12 237 gestyg - 395

meer as verlede jaar toe die studentetal11 878 was. Die vorige rekordgetal van12072 studente was in 1981.

Die nagraadse studente by die Univer-siteit het van 26,3 persent verlede jaartot 27,3 persent toegeneem. Daar is nou874 honneursstudente (113 meer as ver-lede jaar) en 1 233 meestersgraadstu-dente (141 meer as in 1982). Die getaldoktorsgraadstudente het met 34 tot 475toegeneem - 54 van die vroulike geslag.

Nege van die twaalf fakulteite het 'nstyging in getalle ondervind. Die groot-ste fakulteit, Lettere en Wysbegeerte,het 2 983 studente - 58 meer as verledejaar. Handel en Administrasie het nou2231 studente teenoor verlede jaar se2045 studente. Ingenieurswese, dievyfde grootste fakulteit, het 1 255 stu-dente - 101 meer as verlede jaar, enGeneeskunde 1 612 studente - 62 meeras verlede jaar. Ander fakulteite wat 'n

styging in getalle getoon het, is Bosbou(154 studente teenoor verlede jaar se138 studente), Krygskunde (206 teenoor172), Tandheelkunde (347 teenoor 328),Regsgeleerdheid (207 teenoor 203) enLandbouwetenskappe (702 teenoor 686).In die fakulteite Teologie, Natuur-wetenskappe en Opvoedkunde het diestudentegetalle gedaal.

I(aapland het vanjaar 9 736 studenteopgelewer, Transvaal is tweede met

1 294 studente en Suidwes-Afrika derdemet 457 studente. Vanaf Natal kom 350studente en 290 studente is Vrystaters.Ander studente kom onder andere vanafZimbabwe (27), Transkei (12), Ciskei(10), Bophuthatswana (4) en vanafGazankulu, Kwazulu, Venda, Botswanaen Swaziland kom elk twee studente.

Die meeste studente (10 009) is Afri-kaanssprekend, 1 493 studente is Engels-sprekend, 294 is Afrikaans- en Engels-

sprekend, 316 is Duitssprekend en 73 sernoedertaal is Nederlands. Ander stu-dente se huistale is onder meer Vlaams,Frans, Grieks en Xhosa.

Soos vorige jare is die meisiestudentevanjaar weer in die minderheid teenoordie 7 865 mans.

Sowat 7 174 studente het vanjaar privateverblyf, terwyl 4 828 in koshuise tuis-gaan en 235 in universiteitshuise woon.

• Die dosente en studente het in 1982aan meer as 2 500 navorsingsprojektegewerk. Sowat R6,2 miljoen is virnavorsing beskikbaar gestel, waarvansowat Rl miljoen in die vorm vannagraadse beurse toegeken is. Statu-tere navorsingsliggame en ander in-stansies het ruim R5 miljoen vir na-vorsings beskikbaar gestel. Die Uni-versiteit het sowat R260 000 uit eiefondse vir nagraadse beurse beskikbaargestel. 0

t 7 jaar se sendingwerk in Swaziland(n die wintervakansie het 'n groep Ma-tie-Christene weer soos elke jaar se-

dert 1967 Swaziland deurkruis om evan-geliesasiewerk te doen en die Woord tehelp uitdra. Met hul onlangse besoekhet hulle ongeveer 6000 Bybels enBybel-dele onder die Swazi's versprei.

n Swazi-kabinetslid het met een vandie Maties se vorige besoeke gese diestudente verrig meer as wat op ampte-like vlak denr diplomate gedoen kanword, "want dit bring bevolking metbevolking in aanraking, en so word on-

verbreekbare bande tussen die mensevan Swaziland en Suid-Afrika gesmee,"vertel kweekskoolstudent mnr. FanieVol schenk, wa t reeds verskeie van dieevangelisasietoere meegemaak het envanjaar die leier was.

Meer as 30000 Swazi's het in die afge-lope wintervakansie met die Maties inaanraking gekom. Die groep bestaanelke keer uit ongeveer 65 studente.Hoewel die NG Kerk se Kerkjeug-aksie(KJA) die besoeke reel, is dit volgensmnr. Vol schenk heeltemal interkerklik."Ons verkondig Christus en nie 'n se-kere kerk nie."

Om die rede besoek hulle die sending-stasies en -skole van aile kerkgenoot-skappe in die land. En feitlik sonderuitsondering was hulle nog altyd oral _.welkom. "Die Swazi's is gasvrye mense,wat ons baie goedgesind is. Talle vanhulle ken ons al en sien uit na ons jaar-likse besoeke," se mnr. Volschenk. Vol-gens hom is die Maties die enigstestudentegroep wat die land gereeld be-soek.

Met hulle afgelope toer het diehoof van polisie hulle selfs gebel

om te hoor ofhulle hulp nodig het. Elkejaar besoek hulle ook die parlement,waar hulle vriendelik ontvang word.

30Radio-en televisie-onderhoude oor dieevangelisasie-aksie is die afgelope driejaar uitgesaai.

Hulle reis almal saam van Stellenboschaf, maar verdeel daar in vyf groepe watelk 'n ander deel van die land besoek.Hospitale en skole kom aan die beurt enselfs op straat word met die mense ge-sels. Christelike lektuur word kosteloosversprei (sowat 25000 traktaatjies metelke vakansiebesoek). Bybels en Bybel-dele word teen 'n baie verlaagde prysverkoop.

Vanjaar se toer het sowat R25000 ge-koso Die studente het dit self ingesamel,onder meer met kollektelyste, deur sky-fievertonings te hou en donasies by ge-meentes te vra.

Sedert 1976 het die Maties hulle almeerop evangeliesasiewerk toegele, maar indie eerste tien jaar het hulle hoofsaaklikgehelp om kerke te bou. Menige kerk inSwaziland is vandag 'n monument virhonderde ywerige Matie-Christene sesending-geesdrif. D

u.s. BLINK UIT MET WES-DUITSE BEURSE

Volgens die jongste naamlys van dieAlexander von Humboldt-stigting

in Bonn, Wes-Duitsland, is Stellenboschdie Suid-Afrikaanse universiteit met diemeeste dosente wat tot dusver beurseverwerf het van die invloedryke orga-nisasie, wat met die Amerikaanse Car-negie-korporasie vergelyk kan word.

Boonop is minstens 35 van die stigtingse 105 Suid-Afrikaanse beurshouers,d.w.s. 'n derde, Oud-Maties - inslui-tende die twee oudstes, dr. S. MeiringNaude, afgetrede president van dieWNNR en 'n oud-dosent van US sedepartement fisika,.asook US se Kanse-lier, prof. H. B. Thom.

Die Von Humboldt-beurse wordwereldwyd toegeken vir gevorderdenavorsing in Wes-Duitsland - op aileterreine, van die natuur- en landbOli-wetenskappe, bosbou en ingenieurswesetot regsgeleerdheid, teologie, die Duitsetaal, e.a. humanitere wetenskappe.

Van die 69 Von Humboldt-stipendiatewat tans aan elf universiteite in Suider-Afrika verbonde is, is 16 (byna' 'n kwart)

by US. By RAU is 13 (vier van hulleOud-Maties), by Unisa 12 (drie Oud-Maties) en by UP sewe. Naas universi-teite het die WNNR die grootste getal,agt, waarvan twee Oud-Maties is.

Oud-J'vlatie etJ voormalige US-dosem dr. MeirillgNaude, die oudste lid vall die Alexa/lder VOIlHI//Ilboldt-stigtillg ill Suid-Afrika.

Die stigting het teen 1860 in Duits-land ontstaan en is vernoem na

Alexander von Humboldt, wat as we-reldreisiger, navorser en politikus naamgemaak het en saam met sy broer, diestaatsman Heinrich von Humboldt,heelwat geld vir die stigting nagelaathet. In elke wereldoorlog het die stig-ting al sy geld verloor. Nii die TweedeWercldoorlog is dit grootliks deur dieWes-Duitse regning op die been ge-bring en vanaf Berlyn in Bonn herves-tig.

Dr. Naude het in 1926 in Berlyn beginstudeer en prof. Thom twee jaar later.

Die 16 Von Humboldt-stipendiate byUS is drr. A. Blumer (Duits), D.Engelbrecht (soologie), K. von Gadow(Bosbou), J. Olivier (teologie) en J.Roux (Bantoetale) en proff. R. Botha(algemene taalwetenskap), E. Brown(teologie), B. Burger (chemie), W.Claassen (Semi tiese tale), I. Halbich(geologie), F. Hahne (fisika), B. Lategan(Bybelkunde), C. van der Merwe, A.Rabie en A. van Wyk (regsgeleerdheid)en H. Vermaas (bosbou). Dr. J. Jurgens

31(soologie) het us in Julie verlaat omdirekteur van seevissery in Suidwes teword. Hulle het o.m. in Heidelberg,Frankfurt, Keulen, Bonn, Hamburg,Berlyn, Miinchen, Tiibingen en Kielgestudeer.

• Dr. Heinrich Pfeiffer, sekretaris-generaa] van die stigting, het Stel-lenbosch einde verlede jaar besoek.Met prof. Thom se inhuldiging asKanselier vroeer vanjaar het dr.Pfeiffer 'n brief van gelukwensingaan prof. Thom gestuur waarin hy

geskyf her: "Ek verheug my vera]daaroor dat u nou hierdie hoogstepos aan die gesiene universiteit in uland beklee. U word vir u taak opStellenbosch alles wat goed en mooiis, toegewens." 0

Top-vroueskut'n Oud-Matie

Twee jaar nadat 'n Roodepoortse Oud-Matie, Wallie Louw, se man haar

sonder haar medewete vir 'n basiesekursus in handwapenhantering ingeskryfhet "omdat sy skrikkerig vir vuur-wapens was," kon sy daarop aanspraakmaak dat sy beslis een van die wereld sebeste vroueskuts geword het.

Haar man, Eldad, ook 'n Oud-Matie, is'n knap skut en geesdriftige wapenver-samelaar. In 1979 het hy haar oorgehaalom te leer skiet. Sy het dit dadelik ge-niet en gou agtergekom sy het " 'n goeieoog" daarvoor.

vrees dat sy nie haar eie vuurwapenmag terugbring nie - gevolglik moes sydaar 'n pistool by een van die kam-pioenskuts leen en veranderings daaraanlaat aanbring.

Boonop was sy nie gewoond aanfabrieksammunisie nie, want tuis laai syhaar eie patrone.

Mev. Louw is van afkoms 'n Duitsspre-kende Suidwester (Wallie is die afkor-ting van Waltraut. Haar nooiensvanwas Putzier). Sy het liggaamlike op-voedkunde op Stellenbosch gestudeer en

in 1970 haar nagraadse onderwysdip-loma verwerf. Die Louws het mekaarop Stellenbosch ontmoet, waar hy ondermeer 'n huiskomiteelid in Helderbergwas. Hy werk nou vir 'n groot adver-tensiefirma in die Goudstad.

Hulle seuns, Reinhardt (9) en Eldad (6),word tussen vuurwapens groot en hetvan kleins af geleer om met ligte-kaliberwapens te skiet. Reinhardt het al 'npaar jaar gelede geleer om 'n haelgeweren 'n swaar kaliber pistool te hanteer.Veiligheid word na tuurlik by hulledeeglik ingeskerp. 0

Net die volgende jaar, 1980, het syTransvaalse kleure verwerf. In 1981 hetsy die provinsie se vrouekampioen ge-word en tweede plek op die SA Spelebehaal. Sy is genooi om in Mei daardiejaar in Columbia in die Amerikaansestaat Missouri aan een van die wereld sevoorste pistoolskietkompetisies, dieBianchi Cup International, deel te neem- waar sy die tweede plek ingepalmhet. Sy het ook die Amerikaanse vroue-titel gewen.

Haar declname in Amerika was niesonder ernstige probleme nie.

Omdat sy klein hande het, moes haarpistool se kolf spesiaal vir haar afgewerkword. Die Amerikaanse wdpenverbodteen Suid-Afrika het haar egter laat Kalllpioensktlt Wallie LOtltl, saalll met I/Qar matI, E/dad, etl setlflS Reinhardt (9) ell E/dad (6).

'n Hegte verbintenis

Die Universiteit - en veral die Op-voedkunde-fakulteit - se lang,

hegte verbintenis met die Suid-Afri-kaanse onderwysersunie (SAOU) wordvanjaar op 'n hoe noot voortgesit. Dievoorsitter en ondervoorsitter (en dievorige voorsitter) van die Unie se hoof-bestuur is nagraadse studente in die op-

voedkunde by US. Boonop is die dekaanen twee professore van die fakulteit ookhoofbestuurslede.

Die SAOU-voorsitter, mnr. J. H. N.Smit, en die vorige voorsitter, mnr. G.W. D. Terblanche, is heeltydse M.Ed.-studente. Die ondervoorsitter, mnr. H.

E. Franzen, is ook 'n M.Ed.-student,wat vir sy meestersgraad navorsingdoen.

Die drie hoofbestuurslede wat aan diefakulteit verbonde is, is die dekaan,prof. W. L. Nell, en proff. C. G. deVries en P. R. de Wet. 0

Jong orkesledeVatl die jOllgsre deeillemers aall die IJasiollalejmgorkeskllrslls IJatl die SlIid-AfrikaallSe Na-si(l/lale jellgorkessrigrillg war olliallgs by dieUlliversireir geholl is, was Krisroffer Gil/ere(lillks) Fall Michigall, Amerika, raIlS sr. 6-leerlillg Fatl die Hoerskool Theodor Herzl i,lPOri Elizaberh, ell ElIgme Kiermall, sr. 5-leerlillg Fall die Laerskool Grey ill Porr Eliza-berh. 'II Rekordgeral illSkrywillgs is Falifaar Firdie kllrslls ollwallg. Behalwe bekellde jOllgmllsikallle war Falllevore ill die jl.'llgorkes ge-speel her, her 'II hele paar Il'ar 1I0ll oorseesllldeer spesiaal die kllrslls kom bYll'OOIl. Aldie dee/llemers her olldisies gedoell waaTlla IIIdievolgells sralldaard ill eell vall drie orkesre - dieNasiollale jellgorkes, 'II reserwe jellgorkes ell

'IIjllllior orkes - illgedeel is.

Druiwe, wyn en eikehoutvate

32

Entebbe-beplannern Wereldbekende wynkundige, prof.Vernon L. Singleton van die Universi-teit van Kalifornie, was die tweedekwartaaJ as besoekende professor aandie Departement Wynkunde by dieUniversiteit verbonde.

Hy is skrywer of mede-skrywer vanmeer as 125 artikels in vaktydskriftc. Syboek oor fenoliese verbindings indruiwe en wyn en hulle belangrikheidin wynbereiding is internasionaal be-kend. Hy is die mede-skrywcr vanIflille: All illrrodllClioll for AmericallS, watdie Andre Simon-prys vir letterkunde

verower het en vir US se wynkunde-studente voorgeskryf word.By die Universiteit van Kalifornie isprof. Singleton reeds meer as 'n dekadeverantwoordelik vir 'n baie besondersenagraadse kursus oor sy spesialitcitsge-bied, die fenoliese verbindings vandruiwe, wvn en eikehoutvate.Prof. Singleton is 'n voormalige voor-sitter van die Amerikaanse Verenigingvan Wynkundiges. Hy het wereldwydby die universiteite lesings en kursusseaangebied en het Suid-Afrika twee kecrtevore besoek. 0

Gnd. -maj. Shlomo Gazir (lillks ollder), presi-delll Fall die Bell GlIrioll-lmiversireir Vall dieNegev il, Israel, oorhalldig mer sy besoek aallSrel/mbosch reell die eillde vall Ferlede semesrer'II medalje vall sy lIIlil'ersireil as amldellkillgaall US se Rekror ell Vise-Kallselier, profMike de Vries. God. Gazir was vall lUIdiejoom Kippoer-oorlog ill 1973 ror ill 1979 hoofvall milirere illligrillg ill die Israelse weermag.III 1976 was hy eell vall die slell/elfigllre meldie beplallllillg Vall die opspraakwekkelldeaallval waarill 'II groep joodse gyselaars op dieEllIebbe-lllghawe i,l Ugmlda belJry is.

33Akademie kry nuwe bevelvoerder

Brig, S. rt., J. Korze - be"el"oerder "all die Milirere Akademie.

Brig. s. w. J. Kotze het vroecr van-jaar oorgeneem as bevelvoerder van

die Militcre Akademie op Saldanha,waar US se Fakulteit van Krygskundegesetel is. Dit is die kweekskool vanoffisiere vir die Weermag.

Hy het sy skoolloopbaan in 1955 opBethlehem voltooi en het daarna 'n jaarvrywillige militcre opleiding by diedestydse Lecrgimnasium op Voortrek-kerhoogte gedoen. In 1959 het hy diegraad BA aan die Universiteit van Pre-toria verwerf en tree dieselfde jaar aslui tenant tot die Staandemag toe. Dievolgende tien jaar het hy in verskeieposte in Bloemfontein en Potchefstroomgedien, 'n kursus in Engeland bygewoonen diens in die buiteland gedoen.

Daarna is sy loopbaan hoofsaaklik ge-kenmerk deur operasionele staf- enbevelsposte met die Angolese oorlog -bekend as Operasie Savannah - ashoogtepunt. As bevelvoerder van 72Gemotoriseerde Brigade was hy inMaart 1976 verantwoordelik vir diefinale onttrekking van Suid-Afrikaansemagte uit Angola asook die grootOefening Kwilsilwer wat in 1978 gehouIS.

Brig. Kotze is in 1981 tot sy huidigerang bevorder en as Direkteur Bestuur-diens by die kantoor van die Weermagse Hoof van Staf Personeel aangestel.Hy is met mej. Marietjie van ZijI, 'nOud-Matie, getroud en die egpaar hettwee kinders. D

B. Ing.- honneursgraad afgeskaf

Die Universiteit het 'n nuwe bedelingvir nagraadse kursusse in die Fakul-

teit van Ingenieurswese goedgekeur.Dit tree volgende jaar in werking enkom daarop neer dat die huidige hon-neursgraad ui tgefaseer sal word.

'n Los honneursgraad in die inge-nieurswese is 'n Suid-Afrikaanse ver-skynsel. Die nuwe bedeling op Stellen-bosch sluit dus aan by die wereldwyeneiging. Dit bevestig ook dat US sevierjarige B.Ing.-graadkurslls op die in-ternasionale honneurspeil is. Met dieuitfasering van die' eenjarige honneurs-kursus word die vyfjarige gelntegreer-

de honneurs-B.Ing.-kursus ook metter-tyd ui tgefaseer.

Ingenieurstudente wat nagraads verderstudeer, skryf voortaan direk in vir dieM.lng.-graad. Die M-kursus sal min-stens 'n jaar duur in plaas van die hui-dige minimum van twee akademiesejare. Dit beteken egter nie 'n kleineromvang of laer gehalte M-studie nie,want die M.lng.-student moet soosvoorheen steeds minstens 2 400 uur aandie kursus bestee. Ongeveer twee derdesdaarvan word aan kursuswerk bestee endie res aan die skryf van 'n verhande-ling. Afhangende van die student se

voorgraadse studie kan aanvullendestudie vir die M-graad verwag word.

'n Student wat in Februarie vir M-studieinskryf, sal nie in Desember van die-selfde jaar reeds die graad kan verwerfme.

Studente wat nagraads van studierigtingverander, skryf in vir die eenjarige na-graadse diploma in ingenieurswese(NDI), byvoorbeeld in die geval vaniemand wat voorgraads siviele inge-nieurswese gestudecr het en nagraads indie bedryfsingenieurswese wil studcer.

D

34Biblioteek oor Marxisrne

Mev. Amy Vall Niekerk, bibliorekaresse by die IllSrir'lllr vir die 5t11die pall Marxisme, by eel! vall dielIirstallillgs war olliallgs i'l die IllStirlilit se biblioreek geholl is.

IUJASSIl~I{]~MAUXISM]\EN MODf!lNE WEEROAWEs llI.AAvAN

D

'NBibliotekaresse is onlangs by dieUniversiteit van Stellenbosch se

Instituut vir die Studie van Marxismeaangestel. Belangstellendes kan nou nagereclde uitstallings in die Instituut sebiblioteek gaan kyk en alle dosenre,studente en ander belangstcllendes iswelkom om van die materiaal in diebiblioteek gebruik te maak.

Die biblioteek bevat 'n brei" spektrumwerke oor die Marxisme en die kom-munisme en dit word van alle kanrebelig. Daar is meer as sewehonderdboeke - waaronder die volledige werkevan Karl Marx, Frederich Engels enLenin en publikasies wat handel oorander Marxiste en groot figure in diekommunisme, en oor 'n verskeidenheidvan temas in die Marxisme.

Die biblioteek beskik oor 176 mikro-films oor onder meer belangrike hofsakeoor terroriste- en aanverwanre verhorein Suid-Afrika en teken op sowat vyftigverskillende tydskrifte en nuusbriewe in- soos die gereelde nuusbriewe van dieBritse ambassade, Navorsingspublikasiesvan die Amerikaanse Inrelligensiediens(CIA) en Radio Free Europe, asooktydskrifte van die African NationalCongress en die Suid-Afrikaanse Kom-munistiese Party.

Daar is ook 'n waardevolle fotostaat-versameling van 5000 tydskrifartikelsoor die kommunisme, Marxisme enaanverwante onderwerpe soos die ANCen SW APO, die ontwikkeling van dievakbondwese in Suid-Afrika, politiekeonrus en opstande.

'n Bibliografie van aile bronnell1ateriaalwat in Suid-Afrika beskikbaar is oorkommunistiese en aanverwante be we-gings in Suid-Afrika sedert 1900 is eenvan die navorsingsprojekte van die In-stituut wat byna voltooi is en wat aannavorsers beskikbaar gestel sal word.

Mnr. Philip Nel, navorsingsbeam-pte by die Instituut, se die Insti-

tuut - wat in 1980 met sy werksaam-hede begin het - doen navorsing ombetroubare inligting oor Marxisll1e aanalmal in die land beskikbaar te stel enom navorsing oor die Marxisme te helpstill1uleer. Die biblioteek het 'n belang-rike rol in die verwesenliking hiervan.

Die Instituut probeer oor tred hou metdie nuutste teoretiese ontwikkelinge opdie gebied van die Marxisme, en metdie verskillende institusionele.in Marx-istiese state.

'n Langtennynprojek is ook aangepakdeur te begin om die geskiedenis vandie kommunistiese beweging in Suid-

Afrika te skrvf. Die werk is in drietydperke vercleel waarvan die eerstebyna voltooi is: tot 1921; 1921-1950 endie periode sedertdien.

Ander na vorsingsprojekte handel oordie ideologiese en institusionele veran-deringe in Angola en Mosambiek sedertonafhanklikheidswording en die invloedhiervan op die state se ekonomiese ont-wikkeling. Navorsings word ook oorSowjet-, Kubaanse en Oos-Europesebetrokkenheid in Suidclike Afrika ge-doen.

Die Instituut hou jaarliks 'n simposiull1.Aanstaandejaar word dit in die tweedehelfte van die jaar gehou en die tema is:"Institusionele en ideolgoiese verande-ringe in Angola en Mosall1biek: 1974-1984." Referate wat by die simposiagelewer word, is beskikbaar in die vormvan geleenrheidspublikasies.Studies in Marxisme - die Instituut se

tydskrif wat twee keer per jaar verskyn- is voorlopig gratis beskikbaar. DieInstituut lewe ook konsultasiedienste enonderneem kontraknavorsing.

Belangstellendes wat van die materiaalin die biblioteek wil gebruik maak, kandie bibliotekaresse, mev. Amy van Nie-kerk, soggens by tel. (02231)-71140 by-lyn 2193 skakel. Mnr. Nel is by tel.71140 bylyn 2192 beskikbaar. Navraekan gerig word aan die Instituut vir dieStudie van Marxisme, Universiteit vanStellenbosch, Stellenbosch 7600.

35BA-kursusse oak buitemuurs

Die Universiteit van 5tellenbosch sebuitemuurse afdeling in Bellville

vier vanjaar sy 25ste bestaansjaar.

Die afdeling is in 1958 deur die Fakul tei tvan Handel en Administrasie gestig omaan werkende studente die geleentheidte bied vir buitemuurse studie in dievakrigtings wat binne hierdie fakulteitaangebied word. Mettertyd is die getalkursusse uitgebrei, maar min mensebesef dat hulle hier in 'n persoonlike en

gerigte onderrigsituasie ook rigtings indie lettere en wysbegeerte kan volg om'n BA-graad te verwerf.

'n Belangstellende kan as n spesialestudent net enke!e kursusse waarin hy'n besondere. be!angstelling het, volg.Die huisvrou kan byvoorbee!d as ver-ryking 'n kursus in geskiedenis of By-belkunde vdg. Indien 'n student enkelekursusse met sukses voltooi, is hynatuurlik 'n kandidaat om 'n graad teverwerf.

Mense ouer as 23 jaar hoef nie oormatriekvrystelling te beskik nie en stu-dente wat goed vaar, kan hul graad indrie jaar pleks van vier jaar voltooi.

Belangstellendes wat graag by die Uni-versiteit se buitemuurse afdeling wilstudeer, kan in verbinding tree met dieRegistrateur (Akademies), of die dekaanvan die Fakulteit Lettere en Wysbe-geerte, of mnr. D. D. Nel by die kan-toor van die Registrateur. 0

56 het 'Oom Philip' sy koor onthou

I

Prof. Philip McLachlan het teendie einde van verlede jaar, slegs

maande voor sy dood, 'n boek vol-tooi oor sy herinneringe aan die Un i-versiteitskoor - waarvan hy 21 jaardirigent was. Hier verskyn enkcleuittrckscls uit die bock, Slechte mensellzillgen lIiet: Herillllerillge pall '11 koorleier.'

Die vertellings word opgedra aan die5tellenbosse Universiteitskoor, een

van die oudste en mees gewaardeerdekoorverenigings in 5uidAfrika en 'n in-stansie waarvan dit my beskore was om21 jaar lank die dirigent te wees. Hier-die periode was ryk aan unieke erva-ringe en lank nie net musikale ervaringenie, want om in 'n standaardkoor goeiemusiek goed voor te dra, verg saamsingen spanwerk van die hoogste gehalte:saamwerk, sa am swaarkry, saam vol-hard, saam vasbyt ten einde saam te kanry op die hoogste golwe van entoesiasmeen artistieke belewing.

My eie liefde vir koorsang het reeds inmy skooljare ontluik toe my vader, 'nskoolhoof, hom ernstig beywer het virgoeie skoolsang en ek die eerste lekkerteervaar het van 'n mooi koorstuk in 'ngoeie koor saam te sing, om van diegeluk wat oor jou spoel as 'n gehoordawerend applous gee, nie eens te praatme.

Ek was dus op die regte plek toe ek myin 1936 as student aan die Universiteitvan 5tellenbosch geskaar het by 'ngroepie studente wat hulle daarvoor be-

• Tafelberg- Uitgell'ers, 1983

ywer het om 'n eie universiteitskoor totstand te bring. As stigterslid en lid vandie eerste bestuur het ek op 'n dag saammet die ander bestuurslede in die des-tydse Hoer Jongenskool vergader omsamesprekings te voer met mnr WilliamMorris, dosent in musiek aan die Onder-wyserskollege Denneoord, op wie OIlSkeuse as eerste dirigent geval her.

Toe ek en my vrou in 1955 oorgeneemhet, het ons getrou die voorbee!d vanOIlSvoorgangers gevolg en in November1956 met veertig lede, gekies ui t diegroot koor, 'n toer na die Vrystaatonderneem.

Ons het toe die behoefte begin voe! aan'n eie koordrag en begin eksperimenteermet togas van allerlei kleure, van grystot maroen. ProfThom het van die saakgehoor en ek is ontbied: "Kyk, Philip.'n koor op universiteitsvlak moet in dieregte heraldiese kleure optree. En aan-gesien musiek onder die fakulteit vanlettere en wysbegeerte ressorteer, be-veel ek aan dat jul togas swart sal weesmet 'n goudgeel omboorsel," het hygese. En dit was genoeg.

Die bekende Psalm 42 van Bourgeoiswas toe reeds dee! van OIlSreportorium,hoe weI ons dit nie gereeld gesing hetnie. Op OIlS eerste 1964-konsert wat inParow se Burgersentrum gehou is, waswyle prof W E G Louw as resensentvan Die Burger in die gehoor. Daarwas teen die einde van die kOIlSert 50-

vee! versoeke om toegifte dat ons re-portorium naderhand uitgeput was. Entoe, ten einde raad, se ek maar: "Ons

psalms en gesange is mos ook dee! vanons eie volksmusiek." W E G Louw hetdie grootste deel van sy resensie aan diepsalm teen die einde van die programgewy. Hy skryf onder meer:

"Voor ek my kom kry, het die trane inmy oe gestaan. So het ek dit nog nooittevore gehoor nie."

Louw verge!yk sy ervaring met Pauluswat in 1 Kor. 13:12 se: "Nou ken ek tendele, maar eendag sal ek ten volle ken."Dit voer die resensent dan terug na syjeug toe hy in die dorre Karoo as kindleer sing het van: "'t Hijgend hert derjagt ontkomen ... "

Hierdie resensie, wat die grootste dee!van Die Burger se bladsy twee van des-tyds beslaan het, komende van 'n fyn-proewer 5005 net prof Louw was, wasvir my 'n mylpaal in my koorloopbaan.Dit het my in so 'n mate bemoedig datek losgekom het van die verlammendetwyfel of OIlS produk op die verhoogwe! aan die beste artistieke standaardevoldoen. Ek was in die wolke omdatiemand 5005 Gladstone Louw geskryfhet: "Dit was 'n onvergeetlike aand."

III1966 het die Universiteit van 5te!-lenbosch sy eeufees gevier; daarom is

besluit dat die winterkonsertreis van diekoor al vier provinsies moet insluit enwas dit dus in ons tyd een van die lang-ste toere per bus.

Toe ons na die lang eeufeestoer tuiskom, het daar vir my 'n aangenameverrassing gewag, naamlik dat dieKaapse Drie-Eeue-5tigting aan my 'nmerietetoekenning doen op grond van

die belangrikheid van die werk in ver-band met koormusiek onder die jeug.

En toe kom nog 'n aangename meevallerin Oktober. Die stad Johannesburg viersy tagtigste verjaardag en as 'n deel vandie feesviering word ons genooi om drieaande in die stadskouburg op te tree.

In 1967 het die koor deur die destydse Rhodesiegetoer:

Dit was kort na die eensydige onaf-hanklikheidsverklaring van Rhodesie endie klimaat en gesindheid teenoor Suid-Afrika was dus baie gunstig. Ons waswaarlik getref deur die welwillendheidvan die Rhodesiers teenoor ons so kortna hul onafhanklikheidsverklaring. AI-mal wou maar te graag iets vir onsdoen.

Die Salisbury-konsert in die pragtigeHarry Margolis-saal was 'n "hoe" aand.Premier Ian Smith en sy sjarmante gadewas in die gehoor en by 'n onthaal nadie uitvoering het die koor 'n ruiker aanmev Smith oorhandig en kon al diekoorlede mnr Smith ontmoet en 'n biet-jie gesels. Die joernaal som op:"Mnr Smith moes in 'n tou staan omons almal te groet ... "

In 1970 toer die koor weer deur Suidwes omop uitnodiging van mnr Jatmie de Wet, des-tydse kommissaris-generaal van Ovamboland,'n uitvoering voor 'n swart gehoor in die gebiedte hou.

Die suksesvolle besoek aan Owambohet ons natuurlikerwys laat dink aan diemoontlikheid om ook voor ander nie-blanke gehore op te tree en die keusehet gevaI op Transkei en daarna Durbanvir 'n konsert voor 'n Indier-gehoor.

In Umtata is 'n uitvoering voor 'n Xhosa-gehoor in 'n kerksaal gehou:

Vise-premier George Matanzima wasteenwoordig en het die koor in 'n baiemooi en gepaste toespraak welkom ge-heet. Hierna het die tradisionele wel-komslied en -dans deur 'n vrou homvoor ons afgespeel.

Die tweede nommer op ons programwas die Sicut cervus van Palestrina watmet 'n indrukwekkende diminuendo af-sluit. Die sagte einde is egter heeltemalverswelg deur 'n sagte "oe-oe" enhandegeklap wat van agter uit die saal

aangegroei het tot 'n oorweldigendeapplous. Ek was verras en geroer deurdie feit dat hierdie mense Palistrina somooi kon vind.

Na ons 1970-uitvoering in Pretoria. skryf Hennie Joubert in Hoofstad:"Die Stellenbosse Universiteitskoor issonder enige twyfel nou Suid-Afrika segrootste musikale uitvoerproduk." Dieopskrif van die koerant het gelees:"Stuur Stellenbosse Universiteitskoorna die buiteland"

Prof A/c!.achlml

So 'n berig het OIlS almal se harte laatf1ikker van hoop, maar ons sou nog driejaar moes wag. Dit was altyd my vasteoortuiging dat ek nie op eie krag diekoor in Europa sou gaan aanbied nie.Die beste sou wees om te wag vir 'ngeleentheid of 'n uitnodiging wat so 'nstap sou regverdig.

En die uimodiging het gelukkig in 1972gekom toe die mannekoor van die Uni-versiteit van Coimbra in Portugal (eenvan die heel oudste universiteite inEuropa), Die Orfeon Academico deCoimbra, besluit het om hul eeufees tevier in die vorm van 'n internasionaleuni versi tei tskoorfees.

Op uimodiging pall die Keulsc Mat/llekoOT,wat Ste/lmbosch kart tcvorc bcsoek het, is

36H'es-Duitsland ook besock vir '11 uitpoering ill

Keulen. Oak Belgie is besoek.

Seker die oorweldigende indruk van onsverblvf in Keulen was die Duitse Gemiit-/ichkeit, nie net in die stad nie, maar ookby die gashere, lede van die mannekoorby wie die koorlede oorgebly het. Omdie een of ander rede is feitlik al dietokkelokke geplaas by die hotel, dieWeinhause, van Herr Albert Bach.

Ons het in die Wolkenburg-saal, watvolgepak was, 'n bruisende uitvoeringgelewer en toe Herr Bach en sy gastena die konsert mis kom, was die gasheerin so 'n gemoedelike luim dat dit niehoer of laer kon nie; sy gaste moes homna sy kelder vergesel. Dit was na diefeestelike onderonsie dat een van diesedigste tokkelokke hierdie veelseg-gende kommentaar gelewer het: "Ai,nog nooit in my lewe was ek so vcr vandie kweekskool af nie."

Die koorfees in Portugal het oor drieweke gestrek en was 'n heerlikheid. Ditwas geen kompetisie nie, net die feesom vir mekaar en met mekaar te sing.Die fees is 'n week lank in elk van diedrie sent rums gehou: Oporto, Coimbraen Lissabon. In die drie weke kon diekoorlede uit verskillende werelddelemekaar leer ken en party harte het selfs'n bietjie verbrokkel. Ons het veral goedklaargekom met 'n uitstekende manne-koor uit Japan. Or die laaste dag vanons saamwees in Lissabon het hulle komvra of die twee kore dan nie saam "SalieMaleis" kan sing nie. Hulle sing dit op'n Japanese teks en toe ek vra waaroordi t handel, se hulle: "Van 'n geliefde-wat weg is na die oorlog en verlang nasy meisie mis." So trek 'n volkslied.

Die mooiste koorsang wa t ek egter noggehoor het, was van die Filippynse koor:net sestien stemme, bestaande uit vierkwartette van professionele stemme sonoukeurig gekeur dat twee sopraansolo-stemme mekaar afwisscl sonder datmens daarvan bewus word. Hierdiekoor het met talle konsertreise sovee!roem vir die Filippyne ingeoes dat dieFilippynse regering aan elk van die ses-tien 'n spesiale paspoort as kultureleambassadeur uitgereik het.

Nadat ons terug was in Suid-Afrika, hetek probeer om 'n besoek van die kooraan Suid-Afrika te bewerkstellig, maarop langelaas het die Filippynse regering

37glo gemeen dat Suid-Afrika nie so 'nkul turele besoek regverdig nie.

Die leier van die Brasiliaanse koor hetop 'n keer na my gekom en die eerstereel van ons Psalm 42 geneurie, en ekhet my kop geknik om te beduie ekverstaan. Toe slaan hy sy twee handesaam in 'n biddende houding en se:"Maestro, beautiful". Ek was behoorlikaangedaan deur die feit dat die eenvouden egtheid van hierdie psalm so tot diehart van hierdie vreemdeling enRooms-Katoliek kon spreek, en het ge-dink: "Ag, as meer van my eie mensemaar die skoonheid en waarde van onsgerefonneerde liedereskat so sal begrypen aanvoel."

Prof lv/cLach/an se laaste bimlelalldse toeremet die koor was in 1974 - toe ludle vanwecdie vorige jaar se geslaagde besoek dellr Ellropaonder meer dellr die Natalse Raad vir dieUitlJoerwde KlInste genooi is om ill Natal opte tree - ell die winter Vall 1975, toe Noord-Kaaplalld, die Vrystaat en Trallsvaal aan diebellrt gekom het.

Teell die einde vall daardie jaar, toe hy reeds 20jaar met die koor dellrgebring het en aan lIittreebegin dillk het, het die International Society forMllsic Edllcation die koor gellooi om in 1976by die verelliging se illternasionale kOllgres inIHolltrellx, Switserland, as eell van die lIit-voerende groepe op te tree.

En toe besluit ek maar om die 21 jaarvol te maak en liewer die moontlikheidvan 'n tweede Europese toer met dierektor te gaan bespreek. Sy aanmoe-diging en hulp in die verband waswerklik 'n riem onder die hart.

Die Departement van Nasionale Op-voeding het ons gelukkig weer finansieelgesteun en op Vrydag, 18 Junie 1976,het ons van die D F Malan-lughawevertrek. Ons bly die naweek oor inPretoria en hou die Maandagaand 'nregte afskeidskonsert in die gehoorsaalvan Unisa.

Die koor het eers Frallkryk besoek, waar dieresemellt vall 'II koerallt, die Voix dll Nord,/Ill 'n lIitvoerillg ill die stad Lille (Flaams:Ryssel) geskryf het:

"Ek kan eerlik se dat die koor van dieUniversiteit van Stellenbosch met sy ses-tig sangers 'n konsert van so 'n uitmun-tende kwaliteit gelewer het, dat ek diteerste kan plaas onder die baie wat ekdie afgelope dertig jaar as resensent by-

gewoon het: hulle gedi'ssiplineerde stylhet vir ons baie van die glorie van diesestiende eeu, die goue era van koor-sang, oorgedra.

Ten spyte vall 'II kwaai hittegolf w heelwatprobleme met allti-SlIid-Afrikaanse gevoel illEllropa (deels ollldat dit kort /Ill die Soweto-oll/llste vall destyds was) het die koor ookbesoek gebrillg aall Brittallje, Belgic ell Wes-DlIitslalld voordat hlllle vir die kOllgres Slvit-serlalld toe is.

Ons beurt was die volgende oggend, 16Julie 1976, om halftwaalf met net 'nkort halfuurtjie tot ons beskikking. amI1h25 stap ons op die verhoog. Bynasestig bleek, strakstarende gesigte, ritte-lende kniee, lang slukke. Psalm 42 kry'n betekenis en 'n kwaliteit soos nooittevore nie. Onverwags begin die mensebinnestroom: Voller en voller raak diereuse-saal. Die krioelende, rondlopendegehoor si t nou doodstil en luister. Diespanning maak plek vir totale oorgawe.Die laaste Kleurlingliedjie hang nog indie lug, toe bars die applous los.

Toe ek na die tyd afstap, was dieeerste persoon wat my kom geluk-

wens niemand minder as Warner lmignie, president van die American ChoralDirectors' Association. Ek is oorvaldeur dirigcnte wat wou weet of hullenie kopiee van ons musiek kon kry nie.So het die Maleierlied "Nuwejaar" inNieu-Seeland beland en ek het later 'nbandjie ontvang waarop 'n Nieu-See-landse koor die lied voortref1ik ui tvoer.

Van die "onvergeetlike aallde" wat profA1cLach/all ill sy boek in herillnerillg roep, isdie volgwde:

Dit is 'n gewone kooroefeningaand eniemand bring 'n Amerikaner, mnrWaldo Stephens, na die oefening omdie koor te hoor. 'n Waardige oubaas -oliemagnaat en hartstoglike liefhebbervan koorsang. Teen die einde van dieoefening word ons versoek om tweenommers vir hom te sing. In die haasbesluit ek op Psalm 42 en "Kindersmoenie in die water mors nie". Toe onsklaar was, staan die oubaas op en praatmooi met die jong mense oor die karak-terbouende waarde van iets soos koor-sang, en voeg toe by:

"Ek het na Suid-Afrika gekom om ietsmeer van die land en sy mense te leer,maar omdat ek nie Afrikaans verstaannie, het 'n stuk van die geheel vir mygeslote gebly. Maar julie het vanaand

met hierdie twee liedere vir my diegordyn 'n entjie oopgeskuif: I think Inow understand something of the faithand the mirth of your forebears. "

Dit is 29 Junie 1970. Ons sing vannaandin Johannesburg se stadskouburg en ekis redelik gespanne. am vyfuur diemiddag lui die telefoon om te se dat onseerste kleinkind, 'n seuntjie, gebore is -'n gesonde knapie, maar sonder 'n lin-kerhandjie. Die hele toer was die koor-lede daarvan bewus dat ons op die grootnuus wag. En elke aand by die saal wasdie eerste vraag maar altyd: "Het oom-hulle nog nie nuus nie?" Toe ons dieaand in Johannesburg klaar opgewarmhet, het ek ons nuus aan die span mee-gedeel. Daar was 'n voelbare stilte enek en my vrou het geweet van jongharte wat ons met begrypende liefdeomsluit. Op die verhoog het hulle ge-trag om die begrypende meelewing inhul sang ui t te stort.

Tydens pouse kom 'n oud-koorlid watpas uit die koor was na my: "OomPhilip, wat het gebeur?""Nee, ek weet nie, Dries.""Maar oom, daar is iets in die koor sesang wat anders is vanaand en wat myin my binneste roer."En toe het ek vir Dries ook vertel vanLetteli se seuntjie.

Philip McLachlan se 21jaar as Ulliversiteits-koor-dirigellt is ill Deselllber 1976 met 'ndriedaagse reullie, bygewoon dellr 250 olld-koorlede, afges/llit.

Die reUnie was drie dae vol geprop vanhoe gemoedsaandoening: vreugdevolleherinneringe maar ook die onverbidde-likheid van 'n einde. Die afsluitingskon-sert het in die D F Malan-sentrumplaasgevind. Die Universiteitskoor van1976 het die eerste helfte van die pro-gram waargeneem en die massakoor(ruim 300 stemme) die tweede helfte.Aan hierdie deel van die program hetoud-dirigente William Morris en GawieCillie deelgeneem en musiek van hul eiekeuse laat sing.

Geen ander byeenkoms met toesprakeen dies meer sou my meer vreugde ge-gee het as hierdie vir-oulaas-almal-saamwees en saamsillg nie:

Die boek word ten bate vall die Universiteitskoorverkoop en kall ook bestel word vall Die Koor-bestul/rder, Departement Olltwikkelillg, Ulliversi-teit, Stellellbosch, 7600. Koste: R9 (A VB illge-sll/it); moet die bestellillg vergesel. 0

Jong wetenskaplikes

38

Altesame 56 slimkoppe uit Wes- enNoordwes-Kaapland het in die

wintervakansie 'n saamtrek vir jeug-wetenskaplikes by die Universiteit by-gewoon. Hulle is naaswenners in die19de SA Nasionale Wetenskapolimpiadewat deur die Stigting vir Wetenskap,Onderwys en Tegnologie gereel word.Die honderd landwve wenners het indie ryd 'n nasionale j~ugwetenskapweekin Johannesburg bygewoon.

Die 56 hoerskoolleerlinge het elkeen opStellenbosch aan vyf wetenskapprojektedeelgeneem. Di t is aangebied deurnegentien departemente van die Uni-versiteit se fakulteite Natuurweten-skappe, Landbouwetenskappe, Bosbouen Ingenieurswese, asook die Departe-ment Sielkunde.

Die saamtrek vir jeugwetenskaplikesword jaarliks in die wintervakansie opStellenbosch gehou.

Prof IVil/elll ;\'a"de va" die Departelllmt Fisika by US saalll met drie va" die leali"ge ,,,at die saallltrekvir je"gwete"skaplikes op Stel/e"bosch bygewoo" het. H"I/e is Jacoba Wessels vall die /-loerskoolSrel/mbosch, Roy Carstms va" die Smior Sek",ulere Skool Cloetesvil/e ell Frarlcois Kel/ermarl va" dieHoerskool D"rbarIVille.

t 926-trofee vir droommyl-wenner,N Oud-Ikey met 'n groot bewon-

dering vir Matie-atleriek, 82-jarige mm. Jan Loopuyt van Somerset-Wes, het 'n silwerbeker wat hy 57 jaargclede met 'n atletiek-intervarsity tus-sen die rwee universiteite op Stellen-bosch gewen het aan die Maties se atle-tiekklub geskenk. Dit sal voortaan aswissel trofee toegeken word aan dieMatie- of Ikey-atleet wat op die jaar-likse droommyl-byeenkoms op Coet-zenburg die mylwedloop wen.

Mm. Loopuyt het die beker op 24 Ok-tober 1926 op Stellenbosch losgeslaantoe hy die my I in die desryds skitterendetyd van vier minute 44 sekondes gewenhet. 'n Matie, J. Grove, was tweede.

Met sy aftrede was mm. Loopuyt hoof-ingenieur van hoofpaaie in Kaapland.Hy se hy her die nuwe snelweg watdeur die Tuinroete gebou word - enwat twee hoogspanbrue sal he - aan-vanklik uitgemeet en aanbeveel. 0

Mill. Loop"yt oorha"dig die silwerrrofee wat hy i"1926 gewm her aa" die Maries se arleriekafrigter,111m. IVi"lII ,Hosrert.

39SPORT

Atletiel<l<1ubbetrek Boland Bank-Iokaal

Die Ar/erieH/lib se vier iJeeltydse persolllleellede. Vall lillks a.r Ne/is Swarr (sekreraris), jll/ialla SII'arr(sekreraresse), Wi/1II1 (Mossie) Mos/crt (IlOofafn:~rer) elljoepie Loors (llltlpafr(~rer).

Die Universiteit se atletiekklub hetsy nuwe kantore en ontspannings-

geriewe betrek. Dit staan bekend as dieBoland Bank-Iokaal en is onder dieCoetzenburg-stadion ingerig - waardie Sportkantoor vroeer jare was.

Boland Bank het R40 000 geskenk omdie klub se nuwe kantoor- en ontspan-ningsentrum moontlik te maak. Dit be-staan uit 'n ontspanningslokaal vir diea tlete asook 'n kleiner onthaalkamer opdie onderste vlak en kantore op dieboonste verdieping.

Vol gens die klub se sekretaris, mnr.Nelis Swart, was daar lanka] 'n behoefteaan hierdie moderne geriewe. Hy se dieonstpannings- en onthaalgeriewe is nienet handig vir die klub se eie atlete nie,maar word ook dikwels benodig tydensal die groot byeenkomste wat deesdaedikwels op Coetzenburg gehou word.

Die atletiekklub is die afgelope aantal

jare in 'n tydelike geboutjie agter diestadion gehuisves.

Van die begin vall die jaar af is die

bekende Matie-atleet ell Springbokjoepie Loots 'll heeltydse personeellidvan die klub. Hy is die Suid-Afrikaansetienkamp-rekordhouer. D

NuutsteSpringbok

Die Izekkies-arleer Berlllien Conradie, lI',1f

vrodr vanjaar die IIlHHste atletiek-SpringboklIit i\larie-geledere geword her. Sy spog lIlet 'nbeste tyd I'un 57,52 in die 400 11/ hekkies en isollder /Ileer ook die h"lIer /',m die r VP seIllIishoudelike rekord ill die -100 III Izekkies. Die21-jar~ge olld-leerlillg vall die Hoi'rskool Dllr-ball/,i/le srudar vir die graad LL. B.

40Hokkieklub se ideaal verwesenlik

'N Grasgroen, goedversorgde hok-kiebaan, 'n Stellenbosse vroue-

span met hul maroen en goue kleure,die effense pienk van die Bolandse laatsonsondergang - en die langverwagtespreiligte wat die gesig 'n werklikheidmaak.

Vir die US-Hokkieklub was die ge-leentheid vroeer vanjaar 'n mylpaal. Najare van wag en harde werk is 'n ideaalverwesenlik.

Vir dr. Beatrice Wiid, dosent in lig-gaamlike opvoedkunde en groot baan-breker vir die sportsoort, was dit feitlik'n lewensideaal. Sy se daar is in dievyftigerjare al oor spreiligte vir diehokkieklub gepraat - in die dae toedaar nog op die gruisbane by Sonopgespeel is. Daar is toe al besef dat goeiegeriewe vir die klub nodig is om diegroot potensiaal aan goeie spelers tebenut.

Dr. Beatrice Wiid, ere-presideme vall dieHokkiekillb, het die spreiligte amptelik aall-geskakel. Sy is hier by Olld-Matie-spelersMargie Middletoll, Melallie Mllller, ArlelleIViley, Remlie Rose-Illlles ell LY"II Slogrove.

Dr. Wiid, ere-presidente van die klub,het die spreiligte ampte!ik aangeskakel.Sy het hulde gebring aan hokkie assportsoort en aan mense soos mej. JackieWiese (sportorganiseerder), mej. Mar-garet Lightbody (die huidige afrigster)en us se sportsekretaris, mnr. PietRetief. Nou kan daar na hoer hoogtesgestreef word - soos 'n permanentebaanoppervlakte, videokameras enander geriewe - om Stellenbosch dieware mekka van hokkie te maak, hetdr. Wiid gese.

Oat die Universiteit 'n groot bydrae totdie Suid-Afrikaanse hokkietoneellewer,is die aand weer bewys. Twee ver-toonwedstryde is deur 22 Oud-Matiesgespeel en van die elf A-span-spelershet agt reeds hul Springbok-kleureverwerf. o

Die Olld.lvfatie'lIitllodigingspan wat dieA1aties ill ',I vertoomvedstryd met die illge-bruiklleming van die spreiligte met 2-0 geklopher. Agt van die elf het Springbok-klellre ver.werf. Voor is Ly"ette Vermaak (wat in 1982SprillJ?bok geword het), ,Harioll Commills

(SA, 1982), lvfargie Afiddletoll (WP 1982),Elvira Ryan (gebore De Villiers - SA 1982)ell lvfariette Flillard (Crorife - SA 1972).A,~ter: Jlldy Clarke (SA U - kapteille 1972),Relmie Rose.Irmes (Basson - SA 1978),

Debbie Jordaall (Crom/1011t - SA 1982),A rlelle Wiley (Coates), wat verlede jaar dieSprillgbok-kapteille was, Alelallie ,Hlllla,ollder-kapteille vall verlede jaar .Ie Sprill,~bok-span, ell Ly"n Slognwe (SA "B" 1982).

de Villiers en Kie. 7817011

Volkskashet 'n voorspoeddiensvirelkeen van jou pa-

en-ma-en-kleindingdae.'n Nuwe kleinding. Groot dae. En groot

bekommemisse. Gelukkig is die Volkskas-bestuurderdaar. Met 'n spaarrekening vir die hy-moet-vroeg-leer-

spaar-dae. Versekering vir die se-nou-iets-gebeur-met-my-dae. Finansiering vir die ons-het-'n-

tuimeldroer-nodig-skat-dae. Oortrekkings vir die sal-hy-regkom-dokter-dae. Kredietkaarte vir die hy't-al-

weer-uit-sy-kleurbaadjie-uitgegroei-dae.Toekomshulp vir die sorg-net-dat-jy-jou-graad-kry-

dae. Plus 'n magdom ander finansiele dienste viral julie dae. Kom gesels met jou Volkskas-bestuurder.

Hy verstaan.

FliIJou bankgenoot deur dik en dun.

i'

DieRoom.van die Oes is inRembrandtvan Rijn

Onmiskenbaar is die smaak van

Rembrandt van Rijn. Dis alles tabak. suiwertabak. die room van die oes- kundig vcrmeng

tot volmaakte geur en smaak. Uitmuntendc

kwalitcit. sorg en vakmanskap maak

Rembrandt van Rijn

die mecsterstuk in sigarctte.

ELKE SIGARET 'N MEESTERSTUK VRF185A