/ رساله ی دکتریكارشناسي‌ارشد فرم‌پيشنهاد‌موضوع‌پايان‌نامه‌ی(‌مشّخصات‌دانشجو1

□‌‌‌‌‌‌کارشناسی‌ارشد‌‌‌‌‌ مقطع:9114290003 شماره‌ی‌دانشجویی:مهدی‌پورمهر نام‌و‌نام‌خانوادگی:□دکتری‌‌‌‌‌

‌اقتصاد گرایش‌تحصیلی:علوم‌اقتصادی رشته‌ی‌تحصیلی:اقتصاد گروه‌آموزشی:09124779649 تلفن‌تماس:مالی-اقتصاد‌سنجی

:کُد‌رهگیری‌ثبت‌پروپوزال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیر□رسانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بلی‌‌های‌اطاّلعشرکت‌در‌کارگاه‌پایگاه

□)برای‌دانشجویان‌کارشناسی‌ارشد‌الزامی‌است.(

(‌مشخصات‌اساتید‌راهنما‌و‌مشاور2‌نام‌و‌نامخانوادگی

‌سمت‌درسال‌و‌محّل‌اخذ‌تلفنمحّل‌خدمتمرتبه‌ی‌علمیتخّصص‌اصلیپایان‌نامه

آخرین‌مدرک

دکترمحمدکاظم

نظیری تکنیک هایراهنما

دانشگاه بوعلیاستادیارآماریسینا

09188112461

بنارسهندوستان

1378دکتر حمید

سپهردوست

راهنما اقتصاد خرد

و بخشعمومی

دانشگاه بوعلیدانشیارسینا

09181110338

بنارسهندوستان

1371 دکتر نادر اقتصادمشاورمهرگان

دانشگاه بوعلیاستادسنجیسینا

09123170643

دانشگاه تربیت1382مدرس-

هایی‌مانند‌زبان‌و‌ادبیات‌عربی‌و‌فرانسه،‌درج‌عنوان‌به‌زبان‌اصلی‌آن‌رشته‌ضروری‌است(نامه/‌رساله‌)در‌رشته(‌عنوان‌پایان3

مدل سازی عملکرد بانک های خصوصی به کمک روش برآورد داده های پانل پویا عنوان:Performance Modeling of Banks By Using Dynamic Panel Data Estimation Method

نامه/‌رساله(‌اطاّلعات‌مربوط‌به‌پایان4

ماه‌‌‌‌‌‌‌7 مدّت‌اجرا: 18 نامه/‌رساله:تعداد‌واحد‌پایانكاربردي‌و‌توسعه‌اي‌نوع‌پژوهش:

اي‌بودن(‌کاربردهای‌پژوهش‌در‌صورت‌كاربردي‌یا‌توسعه5 اقتصاد ایران یک اقتصاد پول محEEور اسEEت بEEه طوریکEEه بخش عمEEده تEEامین مEEالی فعEEالیت هEEای اقتصEEادی ازطریق بانک ها صورت می پذیرد. تامین مالی برای بخش عرضه در صنعت های مختلف و همچEEنین بخش تقاضا وابسته به نظام بانکی است. بانک مرکزی بعنوان متولی مدیریت و کنترل بازار پول موظف است از طریق بانک ها و موسسات اعتباری سیاست های کالن اقتصادی را برای تحقق اهداف تعیین شده در جهت

(.1392رشد و توسعه صورت دهد. )نادعلی، اقتصاد ایران همواره از التهاب بازار پEEول و کEEاال کEEه بEEا نماگرهEEای نEEرخ سEودهای بEEانکی و نEEرخ تEEورم بEEاال سنجش می شوند رنج می برد. با توجه به نظریه سEرمایه گEEذاری کیEEنز، ارتبEEاط بین نEEرخ سEEود و تقاضEای سرمایه گذاری معکوس است و همچنین براساس نظریه هایک افزایش نرخ سEود تسEEهیالت بEEاعت کEEاهش

(. بنابراین کاهش نEEرخ سEEودهای بEEانکی بEEرای توسEEعه2005سرمایه گذاری بلندمدت می گردد. )اسنودن ، پایدار نقش اساسEEی دارد. امEEا عمEEده بانEEک هEEا بEEه دلیEEل بهEEره وری پEEائین و سEEوء مEEدیریت و هزینEEه هEEای

غیرمستقیم اعم از هزینه سوخت تسهیالت، مبتالبه قیمت تمام شده باال هستند. سیاست های دستوری کاهش نرخ سودها باعث کاهش سودآوری بانEEک هEEا می شEEود بنEEابراین بانEEک هEEا بEEا بکارگیری متدهای مختلف در ارایه خدمات اعتباری )پرداخت تسهیالت( قیمت فروش را همچنEEان بیشEEتر از قیمت تمام شده حفظ می کنند. بنابراین سیاست هEEای اجEرایی متولیEEان پEEولی، پس از ورود بEEه مکانیسEEم مدیریت ترازنامه بانک کارایی آن کاهش می یابد. در صورتیکه بانک ها دچار زیان شوند ریسEEک نقEEدینگی و

‌‌‌4از‌1

باسمه‌تعالی

اعتباری آن ها افزایش یافته در نتیجه احتمال ورشکستگی آن ها افEEزایش می یابEEد. مشEEکالت بانEEک، بEEازار پول و نظام بانکی را با مشکل روبرو می کند. بنابراین بانک مرکزی عالوه بر اجEEرای سیاسEEت هEEای پEEولی

باید حفظ سودآوری بانک ها را در نظر داشته باشند. بدین منظور باید مدل سودآوری بانک ها جهت بررسی تغییر در متغیرهای کالن اقتصادی بEEر عملکEEرد بانEEک ها طراحی شود تا عالوه بر تخمین ضریب تاثیر، پویایی زمEEانی را نEEیز لحEEاظ کنEEد. این تحقیEEق در دو بخش

کاربرد اساسی دارد، بخش اول، تصمیات سیاست گذاران و بخش دوم، تصمیات مدیران بانکی. به کمک این مدل، سیاست گذاران و تصمیم گیران بازار پولی می توانند تاثیر اقEEدامات خEEود را پیش بیEEنی کنند به طوریکه اثر تغییر در نرخ سودهای بانکی، تغییر در حجم نقدینگی، افزایش یا کاهش سطح عمEEومی قیمت ها و حتی تغییر در نرخ سپرده قانونی و سایر ابزارهای مدیریت بEEازار پEEول را بEEر عملکEEرد بانEEک هEEا

پیش بینی نمایند. همچنین مدیران بانک ها برای بهبود عملکرد بانEEک از قبیEEل شEEاخص هEEای بEEازدهی دارایی، بEEازدهی حقEEوق صاحبان سهام و حاشیه بهره ای خالص بانک می توانند متناسب با تغییر متغیرهEEای کالن اقتصEEادی از قبیEEل رشد حجم پول در اقتصاد، افزایش یا کاهش نرخ سودهای بانکی و نرخ رشد اقتصادی و نرخ تEEورم برنامEEه ریزی های دقیق و پویا داشته باشند. عالوه بEر آن، مEیزان تEEاثیر مولفEه هEEایی چEون تEEرکیب منEابع، تEرکیب

مصارف، نسبت کفایت سرمایه، کیفیت دارایی ها را بر عملکرد بانک قابل حصول خواهد بود.های‌نوآوری‌رساله‌)برای‌دانشجویان‌دکتری‌الزامی‌است(.(‌جنبه6

جنبه نوآوری پژوهش مربوط به استفاده از یک مدل جدیEEد در بررسEی عملکEEرد بانEEک هEEا می باشEد کEEه در تحقیقاتی که با این موضوع انجام شده از این مدل استفاده نشده است. البته مطالعات زیادی درخصEEوص بررسی عوامل اثر گذار بر عملکرد بانک ها به کمک مدل های مرسوم انجام شده است. عمومEEا این مEEدل

، نرخ تورم و همچEEنین نEEرخGDPها به طور مستقیم عوامل بیرونی از قبیل رشد نقدینگی در اقتصاد، رشد سودهای دستوری بانکی را بر سودآوری بانک ها بررسی کرده اند. اما نکته حائز اهمیت این اسEEت کEEه این عوامل به طور کامال مستقیم بر عملکرد بانک تاثیرگذار نیستند بلکEEه مکانیسEEم درونی و مEEدیریتی بانEEک در اثرپذیری شاخص های عملکردی بسیار اهمیت دارد. در مدل بکاررفته در این تحقیق عالوه بر نقش عوامل

بیرونی فوق الذکر، به بررسی تاثیر تغییر در عوامل درونی بر سودآوری بانک پرداخته شده است. عوامل درونی کEEه بعنEEوان تعEEدیل کننEده تEEاثیرات تغیEیر در عوامEEل بEEیرونی هسEEتند شEامل: نسEEبت کفEEایت سرمایه، کیفیت دارایی، دارایی های نقدپذیر، حساسیت به ریسک بازار، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، ترکیب سپرده ها، ترکیب تسهیالت و نرخ سود سپرده ها و تسهیالت می باشند. این عوامل به نوبه خود در حجم تسهیالت پرداختی، هزینه تامین منابع، نرخ فروش موثر، دوره زمانی سپرده هEEا وتسEEهیالت و ریسEEک های نقدینگی، اعتباری و سایر مولفه ها تاثیرگذارند. در عموم مطالعات انجEEام شEEده بEEه نقش این عوامEEل )درونی( پرداخته نشده است. بنابراین نوآوری که در این تحقیEEق صEEورت گرفتEEه اسEEت، بررسEEی همزمEEان نقش عوامل درونی و بیرونی بر عملکرد بانک می باشEEد. البتEEه براسEEاس نظریEEات کالن اقتصEEاد پEEولی کEEه تغییرات با تاخیر زمانی اثر خود را نمایان می کنند در این مطالعEEه نEEیز بEEه این وفقEه هEEای زمEEانی پرداختEEه

شده است.بندی‌مراحل‌پژوهش‌)از‌زمان‌تصویب‌تا‌دفاع‌نهایی((‌جدول‌زمان7

‌مراحلاجرا

‌تهيه‌یپروپوزال

‌گرد‌آوريدفاعنامهتدوین‌نهايي‌پایانهاتجزیه‌و‌تحلیل‌دادهداده‌ها

‌تاریخشروع

15/06/1395

16/08/139501/10/139501/12/1395

01/02/1396‌تاریخخاتمه

15/08/1395

30/09/139530/11/139531/01/1396

(‌تعريف‌مسأله‌و‌بيان‌ضرورت‌انجام‌پژوهش8

‌‌‌4از‌2

در یک سیستم بانکی، اصلی ترین و مهمترین هدف مدیران ، بهبود عملکرد بانک می باشد. بEEازدهی داراییROA1 (Returnیا Of Assets) اEهام یEاحبان سEوق صEازدهی حقEو ب ROE2 (Return Of Equity Capital)و

NIM3 (Netحاشیه بهره ای یا Interest Margin)وب میEا محسEبعنوان مولفه های سنجش عملکرد بانک ه گردند. عوامل مختلفی بر این مولفه ها اثرگذارند که از آن جمله می توان به تفاوت نرخ سود سپرده هEEا و

(. 1389تسهیالت، حجم نقدینگی در اقتصاد، تورم اشاره نمود )عباسقلی پور، در کشورهای مختلف، به تناسب سهم بازار پول از اقتصاد، اثرپذیری و اثرگذاری بانک هEEا از تغیEEیرات کالن اقتصادی متفاوت می باشد. در کشور ایران که بازار پول سهم عمEEده ای از فعEEالیت هEEای اقتصEEادی را بEEه خود اختصاص داده است، بانک ها بعنوان یک واسطه گر موثر در چرخه اقتصEEادی محسEEوب می گردنEEد بEEه عبارت ديگر بخش بانکي در اقتصاد ايران را مي توان پل ارتبEEاطي ميEEان عرضEEه و تقاضEEاي منEEابع پEEولي در نظر گرفت. به طوریکه عملکرد بهینه بانک ها براساس مکانیسم صحیح می توانEEد در پیشEEبرد اهEEداف کالن اقتصادی اثرات قابل مالحظه ای داشته باشد. بنابراین درصEEورت عملکEEرد غیرکEEارای نظEEام بEEانکی و عEEدم ارایه خدمات همسو با توسعه اقتصادی و عدم انجام صحیح وظیفEEه واسEEطه گEEری مEEالی، بحEEران پEEولی در کشور بوجود خواهد آمد. هر گونه کارايي پEEائین در بخش پEEولی، تخصEEيص غيربهينEEه پEEول )انحEEراف در پس

گذاري و کاهش تولید( را سبب خواهد شد لذا به جرات می توان گفت کEEهاندازهاي مردم به بخش سرمايه ساختار نظام بانکي در اکثر اقتصادها )مهتر از همه، اقتصادهای پول محور( در برنامه ریزی هEEا و سیاسEEت

(.1392گذاری را نقش مهم و حياتي دارد )نادعلی، با توجه به ویژگی های بنگاه داری در صنعت بانکی در ایران، بانکداری بعنوان یکی از پربازده ترین فعEEالیت

موسسEEه اعتبEEاری در کشEEور مجEEوز6 بانEEک و 31اقتصادی محسوب می گردد. بEEه همین دلیEEل اسEEت کEEه (، این درحالیسEEت کEEه تعEEداد بیش از ده هEEا موسسEEه اعتبEEاری و1395فعالیت دارند )بانEEک مرکEEزی ج.ا.ا.

تعاونی غیر مجاز نیز در حال فعالیت هستند. این تغییرات در اقتصاد ایران به شدت، رقابت در بEEازار پEEولیرا افزایش داده و التهابی در این حوزه ایجاد کرده است.

به دلیل وجود ریسک های متعدد که در این صنعت وجEEود دارد، در اثEEر سEEوء مEEدیریت امکEEان رخEEداد عکس قضیه هم بسیار محتمل است. درصورتیکه بانک ها نتوانند قEEابلیت خEEود را بEEا شEEرایط در حEEال تغیEEیر بEEازار پولی و قوانین و سیاست های دستوری در این حوزه تطبیق دهند، امکان ورشکستگی وجود دارد. بEEه دلیEEل سودآور بودن بانک ها تعداد بانک ها در ایران در طی سال های اخEEیر بEEه طEور چشEEمگیری افEEزایش یافتEEه است، از اینرو توجه به عملکرد بهینه بانک ها )سودآوری بانک ها( بعنوان هدف اصEEلی یEEک بنگEEاه اقتصEEادی

برای استمرار حیات و فعالیت آن ها امری اجتناب ناپذیر می نماید. سودآوری بانک ها از متغیرهای بیرونی و درونی اثر می پذیرند، متغیرهای بیرونی شEEامل تغیEEیرات در حجم نقدینگی، تولیدناخالص داخلی، نرخ تورم، نرخ بیکاری، نرخ سودهای بانکی که خود از سیاست های پEEولی و

1 ROA=Net incomeAssets

2 ROA=Net incomeCapital

3 NIM= Interest income−interest expensesAssets

‌‌‌4از‌3

مالی منشعب می شوند. متغیرهای درونی نیز شامل نسEEبت کفEEایت سEEرمایه، کیفیت دارایی، دارایی هEEای نقدپذیر، حساسیت به ریسک بازار، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، ترکیب سپرده ها، تEEرکیب تسEEهیالت

(.1390و نرخ سود سپرده ها و تسهیالت می باشند )دارابی، با توجه به اینکه مبنای فعالیت بانکی بر سپرده های مردم استوار است بنEEابراین هرچEEه دارایی بانEEک هEEا از این محل افزایش یابد قدرت درآمدزایی آن ها بیشتر خواهد شد، بعبارتی اندازه بانک بزرگتر شEEده، امکEEان افزایش سرمایه و پرداخت تسهیالت و ارایه خدمات آن نیز افزایش خواهد یافت. به همین دلیل اسEEت کEEه نقطه شروع هدف گذاری های ساالنه یا چندساله بانک ها عموما بر رشد سهم از بازار پولی بوده و ارتباط مستقیمی را با عملکرد بانک ایجاد می کند. الزم به ذکر است کEEه افEEزایش دارایی هEEای بEEانکی در صEEورت نداشتن توان مصرف و ارایه زیرساخت های خEEدمات و کسEEب درآمEEدهای مشEEاع و غیرمشEEاع تهدیEEد جEEدی برای بانک هEEا محسEEوب شEEده و صEEدمات جEEبران ناپEEذیری را بEEر عملکEEرد آن هEEا وارد می کننEEد )شEEاهچرا،

1391.) ، نرم مصرف استاندارد در قالب تسEEهیالت و خEEدمات3براساس شاخص های ارایه شده توسط کمیته بال

درصد منابع کل بانک باشد، در غیر اینصورت ریسEEک مEEدیریت ترازنامEEه ای مسEEیر80اعتباری بانک ها باید درآمدی بانک را تغییر داده و به سمت زیان هدایت خواهد کرد. بنابراین صرف افزایش منابع و تجهیز سریع از طریق جذب سپرده های بانکی شاید اندازه بانک را افزایش دهد اما تضمین کننده افزایش سود نخواهEEد بود، مولفه تعیین کننده سودآوری بانک از یک طرف تنوع در سبد محصEوالت و خEدمات شEامل طEرح هEای اعتباری و کارمزدی و از سEوی دیگEر، شEرایط محیطی و وضEعیت اقتصEاد کشEور می باشEد. در صEورتیکه بخش تولید توان دریافت تسهیالت را نداشته باشند )به دالیل مختلف از قبیل دیربازده بودن پروژه ها، نبود وثایق و تضامین کافی و معتبر( نرم استاندارد مصارف بانکی نیز کاهش خواهد یافت، بنابراین تجهیز منEEابع

در این شرایط محلی از اعراب نخواهد داشت. ناگفته نماند که اهمیت نظام بانکی نیز در خلق پول، افزایش نقدینگی در اقتصاد، سEEرمایه گEEذاری دربخش ها و صنایع مختلف، تغییرات سطح عمومی قیمت ها، اشتغال و همچنین ارزش پول غEEیر قابEEل انکEEار بلکEEه

قابل مالحظه است. با عنایت به موارد فوق، برای سیاست گذار کالن اقتصادی و همچنین مدیران ارشد بانEEک هEEا، این موضEEوع که متغیرهای کالن اقتصادی چه تاثیری در عملکرد بانک ها خواهند داشت یا بعبارتی، آیا سیستم بانکی قادر است سیاست های پولی را با بیشترین اثربخشی به اقتصاد منتقل نماید و یا بانEEک هEEا چگونEEه بEEرای حفEEظ حیات خود، با اتخاذ تصمیماتی، اثربخشی این سیاست ها را کاهش می دهند؟ از اهمیت ویژه ای برخوردار

است. برای بررسی دقیق مسیر اثرگذاری سیاست های پولی بر عملکرد بانک ها الزم است مدلی طEEراحی شEEود تا براساس آن یک سیاست گذار بتواند پویEEایی تصEEمیمات خEEود را بEEر سیسEEتم بEEانکی مشEEاهده کEEرده و در

صورت نیاز، مولفه های سیاستی خود را تغییر دهد. عمده تحقیقات صورت گرفته در این خصوص، با استفاده از مدل های سنجی پانل ایستا بوده که بEEه طEEور مستقیم به مطالعه اثر این سیاسEEت هEEا بEEر عملکEEرد بانEEک هEEا پرداختEEه انEEد. اثEEر تغیEEیرات متغیرهEEای کالن اقتصادی )سیاست های پولی( از دو کانال عرضه و تقاضای پول و خEEدمات بEEانکی بEEه سیسEEتم بEEانکی وارد می شوند. این درحالیست که مکانیسم تغییر سودآوری بانEEک هEEا متEEاثر از شEEرایط و وضEEعیت درونی بانEEک شامل سهم از بازار، تعداد نیروی انسانی، ترکیب منابع و مصEEارف بانEEک و ریسEEک هEEای موجEEود می باشEEد درحالی که در بیشEEتر مواقEEع، سیسEتم مEدیریتی و وضEعیت فعلی بانEک بعنEEوان ضEربه پEEذیر تغیEEیرات کالن

اقتصادی عمل می کنند و بعضا تاثیرات نامتقارنی را در زمان های مختلف بوجود می آورند. در کشور ایران سیاست های پولی توسط بانک مرکزی به صورت ساالنه اتخاذ و به بانEEک هEEا و موسسEEات اعتباری ابالغ و الزم االجرا می گردد. اما به دلیل ناکارآمد بودن این سیاسEEت هEEا و یEEا نEEاتوانی بانEEک هEEا در پذیرش آن ها، اثرات نامناسبی را بر عملکرد نظEEام بEEانکی داشEEته اسEEت. بEEه طوریکEEه مشEEاهدات صEEورت گرفته طی سال های اخیر، به دلیل مEEدیریت غیرکEEارا و شEEرایط اقتصEEادی نEEامطلوب، بهEEره وری بانEEک هEEا کاهش پیدا کرده و نرخ اسپرد افزایش یافته است و از طرفی، به دلیل شرایط رکود اقتصادی و نرخ بهEEره حقیقی منفی، )بروز پدیده پول داغ در اقتصاد( موجب شده بانک ها در پرداخت تسEEهیالت، کمیت را فEEدای کیفیت نموده و در اجرای اعتبارسنجی و اخذ وثایق ضعیف عمEEل نماینEEد کEEه این موضEEوع مEEوجب افEEزایش مطالبات معوق بانک ها شده و هزینه آن ها را افزایش داده است. لذا افزایش هزینEEه هEEا، بEEاعث افEEزایش قیمت تمام شده پول در بانEEک هEEا شEده و بEEالتبع قیمت فEEروش را نEEیز افEEزایش داده اسEEت )دولت آبEEادی،

‌‌‌4از‌4

1391 .) بنابراین نظر به اینکه بانک ها نقش مهمی را در توسعه اقتصادی ایران ایفا می نمایند و از طEEرفی بعنEEوان کانال اصلی اجرای سیاست هEEای پEEولی در بهبEود شEرایط اقتصEEادی محسEEوب می شEوند ازایEEنرو مطالعEEه

واکنش بانک ها به این سیاست ها برای حفظ یا افزایش سودآوری امری کامال ضروری به نظر می رسد. انعطاف بانک ها در واکنش به سیاست های پولی کمتر از آن است کEEه تصEEور می شEEود. از ایEEنرو مEEدیران بانک ها برای حفظ سود و جلوگیری از زیان، با اقدامات تدریجی و سیاست هEEای کوتEEاه، میEEان و بلندمEEدت شرایطی را ایجاد می نمایند تا بانک کمترین آسیب )یا بیشEEترین منفعت( را داشEEته باشEEد. یکی از مصEEداق هایی که در این مورد وجود دارد مربوط به کاهش دستوری نرخ سEEودهای بEEانکی اسEEت کEEه بانEEک مرکEEزی همواره در دستور کار خود قرار داده است، البته در برخی از سال ها به اقتضای شرایط موجود مانند تورم های باال، باالجبار نرخ سودها را آزاد گذاشته است. به هر حال، زمانیکه بانک مرکEEزی بEEه صEEورت دسEEتوری نرخ ها را کاهش می دهد، به دلیل اینکه عمده بانک ها قیمت تمام شده باالیی دارند نمی توانند خEEود را بEEا شرایط جدید وفق دهند، بعبارتی امکان پرداخت تسهیالت با نرخ های جدید وجود ندارد. به همین دلیل بانک ها برای حفظ حاشیه سود مدل های جدیدی را در پEEرداخت تسEEهیالت پیEEاده سEEازی می کننEEد از جملEEه می توان به انسداد درصدی از مبلغ تسهیالت بعنوان آورده اولیه مشتری و یا سپرده گEEذاری اجبEEاری مشEEتریان برای دریافت تسهیالت در آینده اشاره نمود. دراین حالت سEپرده هEEای مشEEتری بEEدون سEود بEEوده و قیمت تمام شده بانک ها را کاهش می دهد لذا در این شEرایط بانEک قEادر خواهEد بEود تسEهیالت را بEEا نEEرخ هEای

(.1391متداول و قانونی پرداخت نماید )کمیجانی، یا می توان به روش سودآور نشان دادن بانک ها در گزارش های اعالمی در مجامع عمEEومی سEEاالنه آن هEEا اشاره نمود. عموما درصد قابل مالحظه ای از مصارف بانک ها تبدیل به مطالبEEات غیرجEEاری شEEده اسEEت. این مطالبات در سه سطح کلی سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول دسته بندی می شEEوند. عمEEده تسهیالت غیرجاری به پشتوانه و توثیق ملک پرداخت شده و اکنون تنها ابزار بانک برای وصول آن ها تبEEدیل امالک تملیکی به دارایی نقد است. همین امر باعث افزایش دارایی های ثابت و غیر نقEEد بانEEک هEEا شEEده و چرخه گردش مالی بانک ها را قفل کرده و توان درآمدزایی را کاهش داده اسEEت. بانEEک هEEا بEEرای سEEودآور نشان دادن خود عموما از طریق ارزش گذاری غیرواقعی این امالک و درآمدهای دفتری اکتسابی حاصل از فروش آن ها، خود را سودآور نشان می دهند. این درحالیست که بانک همواره در زیان عملیاتی بEEوده و در

واقع سود واقعی کسب نکرده است. به همین جهت، برای مطالعه اثر سیاست های پولی بر عملکEEرد بانEEک هEEا، نیازمنEEد طEEراحی مEEدل پویEEا می باشیم که اثرات سیاست های پEولی بEر متغیرهEای کالن اثEر گEذار بEEر وضEعیت بانEEک را از یEک طEرف و از

)شامل متغیرهای سEEودآوری( را بEEه طرفی، تغییر این متغیرها را به همراه وضعیت درونی بانک بر عملکردصورت پویا مورد بررسی قرار دهد.

از اینرو به کمک داده های مربوط به متغیرهای مختلف در طی سال های مورد بررسی و بEEه دلیEEل حافظEEه برای مدل سازی سEEودآوری بانEEکمدل داده های پانل پویاذخیره اطالعات قبلی و قدرت پیش بینی باال، از

بهره می بریم. این مدل این امکان را می دهد تا عالوه بر بررسی متغیرهای درونی و بEEیرونی بEEه بانEEک بEEهتفکیک، اثرات زمانی آن ها را بر عملکرد بانک مورد بررسی قرار دهیم.

(‌سابقه‌ی‌انجام‌پژوهش‌9

-‌مطالعات‌داخلی:1-9 (، در پژوهشی با عنوان »طEEراحی و تبEEیین مEEدل ریاضEEی تخصEEیص تسEEهیالت بEEانکی1382منصوی، )(1

»رویکرد مدل های کالسیک و شبکه های عصبی««، با استفاده از یک سری متغیرهای مستقل و بهره گیری از شبکه های عصEEبی پرسEEپترون چنEEد الیEEه، ریسEEک اعتبEEاری وظEEرفیت اعتبEEاری شEEرکت هEEا و سازمان های درخواست کننده اعتبار به طور همزمان مورد تحلیل قرار گرفتEEه اسEEت. بررسEEی نتEEایج نشان می دهد که مدل های شکبه های عصEEبی و رگرسEEیون لجسEEتیک در بEEرآورد ریسEEک اعتبEEاری از قابلیت مشابهی برخEEوردار اسEت. لیکن مEEدل هEEای شEبکه هEEای عصEEبی در بEEرآورد ظEEرفیت اعتبEEاری

مشتریان از توان باالتری در برآورد ریسک و ظرفیت اعتباری برخوردار است. (، در پژوهشی بEEه بررسي عوامل مؤثر بر تفاوت نرخ سود )تفاوت نرخ سود دريافتي1384اتابكي، )(2

و سود پرداختEEEي بانEEEك هEEEا( در اقتصاد ايران با استفاده از داد ه هاي تابلويي پرداختEEه اسEEت، نتEEایج نشان می دهدکه میزان تورم و هزینه های عملیاتی بانک ها و سپرده های قانونی بانEEک هEEا نEEزد بانEEک

‌‌‌4از‌5

مرکزی در تفاوت تاثیر مستقیم و رشد تولید، تاثیر معکوس در تفاوت نرخ بهره بانکی دارد. (، در تحقیقی به تعیین ترکیب بهینه وام در بخش های اقتصادی مطالعه مEEوردی بانEEک1387مهرآرا، )(3

سEEامان پرداختEEه اسEEت، در این پEEژوهش تEEرکیب بهینEEه پرتفEEوی اعتبEEاری بانEEک در قEEالب بخش هEEای اقتصادی مبتنی بر مدل بهینه سازی پرتفوی مارکوویتز محاسبه شده است، یافته هEEا نشEEان می دهEEد که به ترتیب بخش های خدمات، صنعت و معدن، مسکن و ساختمان و کشEEاورزی از بیشEEترین سEEهم در پرتفEEوی بهینEEه وام بانEEک برخوردارنEEد. روش مEEارکوویتز مبتEEنی بEEر اصEEل حداکثرسEEازی سEEود و مفروضات محدود کننده اش، قادر نیست بخشی )هرچند کوچک( از تفEEاوت هEEا یEEا انحرافEEات کمی را

توضیح دهد. (، به بررسی عوامل موثر بEEر تفEEاوت نEEرخ سEEود بEEانکی در شEبکه بانEEک هEEای دولEEتی1388نظریان، )(4

پرداخته است، در این تحقیق، میزان تفاوت نEEرخ سEEود بEEانکی و عوامEEل مEEوثر بEEر تغیEEیرات آن مEEورد میEEانگین این نEEرخ بEEرای81-1386ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد کEEه در سEال هEEای

درصEEد و متعلEEق بEEه مبلEEغ مسEEدودی بEEابت سEEپرده قEEانونی، هزینEEه هEEای5.97بانک های دولتی برابر عملیاتی و هزینه مطالبات مشکوک الوصول است.

(، به دلیل اهمیت و رابطه تنگاتنگی که نسبت کفایت سEرمایه بEEا عملکEEرد بانEEک1392سپهردوست، )(5 دارد، در مقاله ای به بررسی عوامل موثر بر نسبت کفEEایت سEEرمایه در بانEEک هEEای ایEEران طی سEEال

بانک خصوصی و دولتی پرداخته اند. نتایج این تحقیق نشان می دهEEد کEEه14 برای 1389-1385های متغیرهای میزان نقدینگی و نرخ بازده دارایی ها، اثر مثبت و معنادار و متغیرهای انEEدازه بانEEک، سEEهم تسهیالت اعتباری، نرخ بازده حقوق صEEاحبان سEEهام، ذخEEیره زیEEان تسEEهیالت اعطEEایی و اهEEرم مEEالی، رابطه منفی و معنادار با نسبت کفایت سمرایه دارند، در حالیکه وجود رابطه معنادار بین متغیر سEهم

سپرده ها و نسبت کفایت سرمایه تاید نشد. و بEEا بهره گEEیری ازDSGE(، بEEا اسEEتفاده از روش تعEEادل عمEEومی پویEEای تصEEادفی 1392مهرگEEان، )(6

( بEEه بررسEEی واکنش بانک هEEا در صEEورت بEEروز1367-1387داده های فصلی اقتصاد ایEEران در دوره ) از روش برآورد بEEیزین بهره بEEرداریDSGEشوک های پولی پرداخته اند. برای برآورد پارامترهای مدل

شده است. نتایج حاصل از مدل نشانگر آن است که بانک ها به دلیل عدم توانایی در تعدیل نEEرخ بهEEره پس از بروز شوک پولی نمی توانند به مکانیزم انتقال کمک چندانی کنند و شوک پEEولی بEEاعث کEEاهش

گذاری در بانک و افزایش تقاضا برای وام می گردد. سپرده آثار حذف درصد بهرۀ� دستوري در صنعت بانکي بر مقEEدار(، در پژوهشی به بررسی 1393مهرگان، )(7

پرداخته اند. نتایج پژوهش بيانگر آن است کEEه اسEEتDSGE اثرگذاری سیاست پولی براساس مدل که سیستم اقتصادی به آزادسازی درصد بهرة وام نسبت به درصEEد بهEEرة سEEپرده حساسEEيت بEEاالتري دارد؛ اما در هر حال آزادي بانکها در درصدهاي بهEEرة وام سEEبب ميشEEود تEEا شEEوک هEEای پEEولي بEEاعث نوسان های کمتری در متغيرهاي حقيقي )توليد، اشتغال، سرمایه گذاري( شEEوند و در مقابEEل تEEورم و سایر متغیرهای قیمتی اقتصاد )درصدهاي بهره( را بيشتر افزایش دهند؛ افزون بر این آزادي بانک هEEا در تعیین درصدهاي بهرة سپرده سبب خواهد شد تا آثار حقيقي پول بر تولید و اشتغال بیشتر شEEود و همچنين واکنش مثبت مصرف و سپرده گذاري در مقابل شوک نقدینگی افزایش یابد و تEEورم کنEEترل

شود. (، در تحقیقی با عنوان رویکرد مدیریت کیفیت جامع و بهود عملکEEرد مEEالی در بانEEک1394احمدپور، )(8

ها و شرکت های بیمه و سرمایه گذاری به این نتیجه رسیده اند کEEه میEEان هریEEک از ابعEEاد هفت گانEEه مدیریت کیفیت جامع )شامل رهبری، بهبود مستمر، مشارکت داخلی و خEEارجی، تمرکEEز بEEر مشEEتری،

مدیریت فرایند، دستاورد کارمندان و یادگیری( و عملکرد مالی رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد.-‌مطالعات‌خارجی:2-9

، در پژوهشی، تسEEهیالت دهی بانEEک هEEا و تغیEEیرات نEEرخ(1998)متیسون، دونالد و بورستین، ادواردو (9 بهره را به کمک یک مدل ریاضی پویا مورد بررسی قرار داده اند، نتیجه حاکی از آن است که ارتبEEاط تسهیالت دهی و تغییرات در نرخ بازار پولی نامتقارن بEEوده و وابسEEته بEEه سEEرعت تقاضEEای تسEEهیالت

جدید و سرعت اقساط وصولی تسهیالت قبلی می باشد. ، در تحقیقی بEا عنEوان حساسEیت حاشEیه بهEره ای خEالص(2003)هاویک، بای جرالد و ریو، اچ لEیزا (10

تEEا1986بانک ها به نرخ سود تسیهالت و سپرده ها و شEEوک هEEای سEEاختاری دوره ای در سEEال هEEای پرداخته اند، نتایج نشان می دهد که بانک های تجاری تسهیالتی، به تغییرات نرخ سود سEEپرده2002

و شوک های ساختاری حساسیت بیشتری نشان می دهنEEد. از طEEرفی بانEEک هEEا بEEا انEEدازه و تسهیالت‌‌‌4از‌6

های کوچک و متوسط قادر به پوشش ریسک تغییرات نیستند. همچنین نتایج نشEEان می دهنEEد کEEه اثEEر شوک های ساختاری، با تاخیر دو تا چهار فصEEل اثEEرات خEEود را بEEروز می دهنEEد. لEEذا تEEرکیب دارایی و

بدهی در زمان تغییر نرخ ها، به تعدیل اثرات تغییرات و نوسانات نرخ ها کمک می کند. ، در پژوهشEEی بEEا عنEEوان شEEرایط اقتصEEادکالن و(2003)جرالچ، استیفن و پنگ، ونشنگ و شو، چانگ (11

عملکرد بانکداری در هنگ کنگ بEEه کمEEک مEEدل داده هEEای پانEEل، بEEه بررسEEی توسEEعه اقتصEEاد کالن بEEر سودآوری بانک ها پرداخته انEEد، نتیجEEه تحقیEق حEاکی از آن اسEت کEه یEEک سیسEEتم بانکEEداری قEEوی و سودآور، پایداری مالی و افزایش در کنترل شوک های اقتصاد کالن ایجاد می نماید. همچنین بEEه طEEور متقابل ، شرایط اقتصاد کالن نیز عملکرد بانک ها و سEEالمت مEEالی را تهدیEEد می کنEEد. بنEEابراین ثبEEات

پولی و مالی برای بهبود ارتباط توسعه اقتصاد کالن و بخش بانکداری بسیار مهم می باشد. در پژوهشي با عنوان مولفه های اقتصاد کالن تعیین کننEEده عملکEEرد(،2004)کلیر، رابرت، اس تی، (12

مالی در سنگاپور، به کمEEک مEEدل سEEنجی، بEEه این نتیجEEه رسEEیده اسEEت کEEه تغیEEیرات متغیرهEEای کالن 60اقتصادی شامل نرخ سود سپرده ها، نرخ های ارز، نرخ بیکاری، تقاضEEای کEEل در اقتصEEاد، بیش از

درصد تغییرات در عملکرد کلی بانک ها را توضیح می دهند. همچنین این محققان به سیاست گEEذاران پولی هشدار داده اند که افزایش شدید در نرخ های بهره به طور معنی داری بEEر سEرمایه و نقEدینگی

بانک از طریق افزایش ریسک فشار وارد می کند. ، بEEه بررسEEی اثEEرات تغیEEیرات نEEرخ بهEEره روی بEEازدهی سEEهام و(2004 )کEEای، هEEاالن و وانEEگ، وی،(13

سودآوری بانک ها پرداخته انEEد، نتEEایج این تحقیEEق نشEEان می دهEEد کEEه در بEEرخی از سEEال هEEای مEEورد مطالعه، رابطه معنی داری بین نرخ سودهای بEEانکی و بEEازدهی سEEهام مشEEاهده شEEده و در بEEرخی از سال ها این رابطه غیرمعنی دارد بوده است. علت این امر مربوط به ایمن سازی بانک هEEا در مقابEEل

ریسک های نرخ بهره می باشد. ، در تحقیقی بEا عنEوان(2007)گروپ، رینت و سورنسEن، کEاک و کریسEتوفر، لیتنEبرگ و جانEEگ داک (14

پویایی اسپرد بانک و ساختار مالی به کمک مدل داده های پانل، پویایی اثرگذاری نرخ های بهره بEEازار و نرخ های بهره بانکی در اتحادیه اروپایی را مورد بررسی قرار داده اند، نتیجه حاکی از آن است کEEه در اثر تغییر در نرخ های بهره، سرعت تعدیل تسهیالت به طور معنی داری بیشEEتر از سEEرعت تعEEدیل سپرده ها می باشد. همچنین در صورت بروز یک سیاست پEEولی انبسEEاطی، تسEEهیالت سEEریعتر متEEاثر خواهند شد. همچنین رقابت بین بانکی و بین بازار مEEالی و بEEانکی در شEEرایطی کEEه نEEرخ بهEEره بEEاالتر

است بیشتر دیده می شود. در تحقیقی با عنوان بیشینه کEEردن سEEود بانکEEداری در بEEازه(،EE 2007)موکودم پترسون، شومن و تاو (15

( و توابEEع مطلEEوبیت تEEونی، نمEEایی وHJBزمEEانی تصEEادفی بEEه کمEEک معادلEEه همیلتEEون-ژاکEEوب-بلمن ) لگاریتمی، مدل حداکثرسازی شEEده عملکEEرد بEEانکی را بEEرای پیش بیEEنی بEEه دسEEت آورده انEEد. در این

برای دوره های بعدی شبیه سازی شده اند.ROE و ROAتحقیق به کمک مدل حاصله، ، به کمک تحلیل پانل پویا بEEه بررسEEی عوامEEل تعEEیین کننEEده(2008)فوالوو، او آبیودان و تنانت، دیوید (16

کشور عضو33اسپرد نرخ بهره در کشورهای جنوب صحرای آفریقا پرداخته اند، این تحقیق که برای SSAنی داریEEاد کالن نقش معEEانجام شده است نشان می دهد که بازارهای مختلف و سیاست اقتص

در تغییرات اسپرد نرخ بهره در بانک های کشEEورهای این منطقEEه دارنEEد. کسEEری بودجEEه، نEEرخ تنزیEEلتورم، عرضه پول و ... عوامل تعیین کننده در نرخ اسپرد بانکی محسوب می شوند.

، در پژوهشی اقدام به مدلسEEازی سEEود بانEEک از طریEEق(2008)پیترسون، ای مارک و شومن، ایلس (17 بازدهی دارایی و بازدهی سرمایه نموده است، در این مقاله به کمک معادالت جزئی تصادفی مشEEتق شده و فرایند تصادفی لوی و با بکارگیری رفتEEار دارایی کEEل، سEEرمایه و سEEود پس از کسEEر مالیEEات، مدل رفتاری شاخص های سودآوری بانک طرح ریزی شده است، در این تحقیق مدل های بلک شEEولز و مرتون را برای مدل سازی متغیرهای فوق بکاربرده اند که نتایج نشان می دهد به دلیل وجود پرش

در روند این متغیرها، مدل مرتون بهترین نتیجه را حاصل می کند. ، در تحقیقی تحت عنوان آزادسEEازی(2011)حکیمی، عبدالعزیز و مولدی، دیجالسی و حمیدی، حلمی (18

مالی و سودآوری بانک با تحلیل داده های پانل برای بانک های تونس به این نتیجه رسEEیده انEEد کEEه در بانEEک در دوره هEEای9راستای آزادسازی مالی کشورهای مختلف صورت گرفته از جمله تونس، برای

، رابطه منفی و معنی داری بین آزادسازی مالی و سودآوری بانک ها وجود دارد.2009 تا 1980 در مقاله ای اثر اسپرد نرخ بهره بEEر عملکEEرد بانEEک هEEای تجEEاری در کنیEEا را مEEورد2012ایرانگ، پیتر (19

بررسی قرار داده است، یافته های تحقیق نشان می دهند که ارتباط مثبت و قوی بین عملکرد مEEالی

‌‌‌4از‌7

و اسپرد نرخ بهره در بانک ها وجود دارد، همچنین نتایج حاکی از آن است که اسپرد نرخ بهره، داراییهای کارا را از طریق افزایش شدت پرداخت تسهیالت بهبود می بخشد.

، در تحقیقی با عنوان کاربرد شبکه عصبی و مEEدل بنEEدی(2013)شارما ساتیس و میخائیل شبالکوف (20 شبیه سازی برای ارزیابی عملکرد بانک های روسیه پرداخته انEEد. در این تحقیEEق بEEه کمEEک مEEدل هEEای

شاخه بEEانکی بEEرای9 بانک روسی انجام شده است و 883شبکه عصبی، تحلیل و پیش بینی عملکرد توصیفی عملکرد شناسایی شده است.

در تحقیقی با موضوع مدل ریزی سود بانEEک هEEا بEEا اسEEتفاده از روش(،EE 2013)لورینز ناروشویچس، (21 برآورد داده های پانل پویا به کشف ارتباط بین درآمEEدهای بانEEک و متغیرهEEای کالن اقتصEEادی پرداختEEه است. برآورد مدل حاکی از ارتباط معنی داری بین این دو می باشد. درآمد بهره ای خالص وابسته به

GDP بEEه تغیEEیرات در commissionسرمایه گEEذاری واقعی و نEEرخ بهEEره کوتEEاه مEEدت هسEEتند و درآمEEد واقعی واکنش نشان می دهند.

در رساله خود با عنوان مدل های بهینEEه سEEازی پویEEای تصEEادفی بخش(،EE 2014)راسموس آهونیمی، (22 بانکداری به کمک برنامه ریزی پویای تصادفی رفتار واکنش بانک ها با بحران ها و تغییرات متغیرهEEای

کالن اقتصادی از قبیل تورم و نرخ سود سپرده گذاری و ... را مورد بررسی قرار داده است. ، در تحقیقی به بررسی عوامEEل کالن اقتصEEادی روی سEEودآوری بانEEک(2014)کیگاندا، اوامبا، ایوانس (23

های تجاری کنیا با مطالعه موردی روی بانک سهام پرداختEEه اسEEت، در این تحقیEEق کEEه بEEا اسEتفاده از بررسی شده است، نتایج نشEEان می دهEEد کEEه2012 تا 2008مدل های اقتصادی سنجی و داده های

رشد تولید ناخالص داخلی، تورم و نرخ ارز در سودآوری بانک سهام در کنیا تاثیر معنEEاداری نEEدارد لEEذاعوامل درونی علی الخصوص مدیریت بانک در تعیین سودآوری بانک تاثیر گذارند.

، به بررسی عوامل توضیح دهنEEده حاشEEیه بهEEره ای خEEالص و اسEEپرد در بخش(2014)کونار، یاکوپ، (24 بانکداری ترکیه پرداخته است، در این تحقیق که به کمک داده پانل صورت گرفته، نشان می دهEEد کEEه تنوع جغرافیایی و شعب شبکه بانکی کارایی واسطه گری مالی بانEEک هEEا را در شEEرایطی کEEه اسEEپرد پائین است جبران می کند. همچنین نتایج نشان می دهد که سهم بEEازار فEEردی بانEEک هEEا سEEهم معEEنی

داری روی کارایی بانک ها ندارند. ، اثر عوامEEل کالن اقتصEEادی را روی سEEودآوری بانEEک هEEای تجEEاری(2014)پان، میلینگ و پان، کناهو، (25

چین در دهه بعد از عضویت در سازمان تجارت جهانی مورد بررسی قرار داده انEEد، نتEEایج این تحقیEEق به کمک داده های پانلی مطالعEEه2012 تا 1998 بانک تجاری طی سال های 10که بر روی اطالعات

شده است نشان می دهد که تغییرات اقتصاد کالن قدرت درآمدزایی بانک ها را بEEه شEEدت متEEاثر میکند.

، در تحقیقی به کمک تکنیک هEEای داده هEEای(2015)لوزیس، پی دیمیتریوس و ولدیس، تی آنگلوس، (26 پرداخته انEEد، نتEEایج2011 تا 2004پانل پویا به بررسی سودآوری در سیستم بانکداری یونان از سال

نشان می دهد که درآمدهای بهره ای کلیه بانک های بازرگانی مورد مطالعه در این تحقیق، از قEEدرت بازار، هزینه های عملیاتی و استراتژی متنوع نمودن سEEبد محصEEوالت و خEEدمات بEEه شEEدت متEEاثر می شوند. از طرفی درآمدهای غیربهره ای نسبت به درآمدهای بهره ای پایدارتر بوده و کمترین اثرپذیری را داشته اند. همچنین سایر نتایج تحقیق نشان می دهد که تقاضای کل اقتصاد و تورم نEEیز درآمEEدهای

بهره ای و غیربهره ای بانک ها را متاثر می کنند.

(‌مبانی‌و‌چارچوب‌نظری10

برای بررسی عوامل اثرگذار بر عملکرد بانک نیازمند تفکیک کردن این عوامل به دو بخش درونی و بیرونی هستیم. عوامل بیرونی شامل نرخ سود سپرده، نرخ سود تسهیالت، رشد نقدینگی، تورم، رشد اقتصEEادی و عومل درونی شامل نسبت کفایت سرمایه، کیفیت دارایی، دارایی های نقدپذیر، حساسیت به ریسک بازار، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، ترکیب سپرده ها، ترکیب تسهیالت و نEEرخ سEEود سEپرده هEEا و تسEEهیالت می باشند. هریک این عوامل براساس مطالعات تئوریک ارتباطات شناخته شده و معینی بEر عملکEEرد بانEک ها دارند. برای تشریح مبانی و چارچوب نظری تحقیق، در دو بخش به بیان نحوه مدلیزه کردن ارتبEEاط این

عوامل بر عملکرد بانک می پردازیم. برخی از مطالعات مرتبط در این حوزه به برآورد عوامل موثر بر حاشیه بهره کEEه از تفEاوت بین نEEرخ هEای دریافت سود از تسهیالت و نرخ سود سپرده ها جهت تجهیز منابع بدست می آید پرداخته اند. از این دسEEته

اشEEاره20082، کلیس و وانEEدر ونت 19991تحقیقات اساسی می توان به مطالعه دمیرکاچ-کانت و هایزنیگا

‌‌‌4از‌8

کشور را مورد بررسی قEEرار داده80نمود. در این تحقیقات دمیرکاچ-کانت و هایزنیگا داده های مربوط به ،1و نشان دادند که نسبت بزرگ دارایی بانک به تولیدناخالص داخلی و همچنین نسEEبت کوچEEک تمرکEEز بEEازار

و سودهای بانکی را کاهش می دهد. از طرفی حاشیه بهEره ای خEالص و سEودآوری بانEک2حاشیه بهره ای های خارجی در مقایسه با بانک های داخلی کشEEورهای در حEEال توسEEعه بEEرخالف کشEEورهای توسEEعه یافتEEه

بیشتر است. کلیس و واندر ونت به تعیین حاشیه بهره ای بانک های کشورهای مرکزی و اروپای شرقی نیز پرداخته انEEد.

، رفتارهEEای5، کفایت سEEرمایه4، کارایی عملیاتی3نتایج این مطالعه حاکی از تاثیرگذاری عواملی چون تمرکز بر سودآوری بانک ها می باشد.6ریسکی

برخی از مطالعات به بررسی پویایی های حاشیه بهره پرداختEEه انEEد کEEه از آن جملEEه می تEEوان بEEه کارهEEای اشاره نمود. این تحقیق که به بررسی بخش بانکداری ایاالت متحده آمریکEEا20057آلیقا-دیاز و اولیورو

و ضدچرخه ای حاشیه بهره پرداخته است نشان می دهEد حاشEیه بهEره در دوران رکEود بEاالتر از دورانرونق است.

برخی از مطالعات درخصوص مدل های سودآوری بانک با تاکید بر چEارچوب آزمEون شEوک صEورت گرفتEه برای مدل سازی درآمد بهره ای خالص، آندرسEEن و20088است که از آن جمله می توان به آندرسن و برگ

برای بررسی شوک های وارد بر بخش بانکداری نروژ و همچEنین تحقیEق گرشEل و دیگEران20089دیگران اشاره نمود که به کمک مدل های سنجی سود عملیEاتی تعEدیل شEده را تخمین زده انEد. در این201210

تحقیقات نشان داده شده است که تغییرات ساالنه سود عملیاتی تعدیل شده به طور مستقیم از رشدGDP.متاثر می شود

آزمEEون هEEای شEEوک را بررسEEی کEEرده انEEد کEEه نتیجEEه12ARDL بEEه کمEEک مEEدل 112012میEEامی و دیگEEران تحقیقشان نشان می دهد ارتباط هم انباشگی مسEEتقیم بین درآمEEد بهEEره ای خEEالص و تولیEEد ناخEEالص داخلی

اسمی در بخش بانکداری ایتالیا وجود دارد.مدل اثرپذیری عملکرد بانک ها از متغیرهای بیرونی و درونی به صورت زیر ارایه می گردد.

1 Demirgüç-Kunt and Huizinga (1999)2 Claeys and Van der Vennet (2008).1 Market concentration2 Bank interest margin3 Concentration4 Operational efficiency5 Capital adequacy6 Risk behaviour7 Aliaga-Diaz and Olivero (2005)8 Andersen and Berge (2008)9 Andersen et al. (2008)10 Geršl et al. (2012)S11 Miami et al. (2012),12 Autoregressive Distributed Lag

‌‌‌4از‌9

هدف از این تحقیق یافتن ارتباط بین سودآوری بخش بانکداری و داده های اقتصاد کالن و متغیرهای درونی بانک به کمک روش پانل پویا می باشEEد. بEEا توجEEه بEEه اینکEEه حصEEول اطمینEEان از پایEEداری مEEالی از اهEEداف سیاستگذاران بوده است، بنابراین آزمون شوک های اقتصاد کالن و نحوه تعدیل این شوک هEEا بEEر عملکEEرد بانک ها توسط سیستم درون بانکی یEEک ابEEزار مهمی در ارزیEEابی سیاسEEت هEEای اقتصEEادی کشEEور و تعEEیین

1آستانه تحمل در مقابل شوک ها محسوب می گردد.

ظرفیت اعطای تسهیالت به میزان درآمد هدف بانک ها و الگوی تغییرات زمانی بستگی دارد. درآمEEد بانEEک ها می تواند به چرخه های تجاری ارتباط داشته باشد. بنابراین کشEEف ارتبEEاط بین سEEودآوری بانEEک و بخش واقعی اقتصاد امری ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق درآمد بانک ها بعد از بروز شوک هEEای درونی وبیرونی بررسی می گردد. هدف از این تحقیق یافتن پویایی درآمد بانک با اسEEتفاده از مولفEEه هEEای درآمEEد

می باشد.3، درآمدهای غیرمشاع2بهره ای خالص )مشاع( همانطور که در نمودار فوق مشاهده می گردد، متغیرهای حجم نقدینگی، نرخ سودهای بانکی و نرخ ذخیره قانونی بعنوان ابزار سیاستی پولی و تغییرات درتولید ناخEEالص داخلی و نEEرخ تEEورم بعنEEوان متغیرهEEای کالن اقتصادی اثر گذار در بEEازار پEEولی کشEور و عوامEل درونی شEامل نسEبت کفEایت سEرمایه، کیفیت دارایی، دارایی های نقدپذیر، حساسیت به ریسک بEEازار، ذخEEیره مطالبEEات مشEEکوک الوصEEول، تEEرکیب سEEپرده هEEا، ترکیب تسهیالت و نرخ سود سپرده ها و تسهیالت شناسایی شده اند، لذا به کمک داده های پانEEل پویEEا، اثEEر

این متغیره را بر درآمدهای بهره و غیر بهره ای مورد بررسی قرار می دهیم. به کمک متغیر وابسته با وفقه زیر مشخص می شود:4رگرسیون مولفه خطای پویا

y¿=δ y¿−1+ x́¿ β+μi+υ¿ i=1 ,…,N ; t=1 ,…,T

ارایه شده است. با توجه به اینکه19856 و سوستوره و تراگنان 19825این مدل توسط آندرسون و سیاو

1 Laurynas Naruševičius2 Interest income3 Noninterest income4Dynamic error components regression5 Anderson and Hsiao (1982) 6 Sevestre, P. and A. Trognon, 1985

‌‌‌4از‌10

Y i ,t تابعی از µi ,t و Y i ,t−1 نیز تابعی از µi ,t ابراینEاست، بن Y i ,t−1ذاEود. لEد بEاط خواهEا در ارتبEه خطEا جملEب اریب و ناسازگار هستند.GLS و OLSنشان دهنده این است که برآوردگر

هم اریب و ناسازگار است به دلیل اینکEه در مEدل تبEدیل شEده هنگEام اسEتفاده از انحEراف1WGبرآوردگر متغیر از میانگین، متغیر مستقل درونزا خواهد شد. یک معادله تبدیل شده جایگزین برای حذف اثرات ثابت

)دیفرانسیل مرتبه اول( به صورت زیر خواهد بود.∆ y¿=δ ∆ y¿−1+ ´∆ x¿ β+∆υ¿ i=1 ,…,N ; t=1 ,…,T

نامناسب هستند. مدل از یک مسئله درونی رنج می برد زیEEراWG و GLSدر این معادله نیز برآوردگر های Y∆بوسیله ساختار پویای معادله فEوق i , t−1 اEب ∆Y i , t یاوEون و سEور آندرسEدین منظEت بEته اسE1982 وابس

Y∆پیشنهاد می کنند که i , t−2 یا Y i ,t−2 بعنوان ابزاری برای جایگزین ∆Y i , t−1.استفاده کنیم یک روش که همه ابزارهای ممکن را استخراج می کند را پیشنهاد می کند. بEEا اسEEتفاده1991آرالنو و باند

برآوردگرهایی به کمک تعمیم گشتاوری سEطوح وفقEه متغیEیر وابسEته حاصEل2از روش گشاور تعمیم یافته معروف هستند.3 تفاضلیGMMمی کنند. که به

و محدودیت ها ارایه می شوند. آرالنEEو4 نااریب هستند که براساس آزمون سارگانGMMاین برآوردگرهای را مقایسه کرده انEEد و نتیجEEه نشEEان دادهWG و OLS تفاضلی و برآوردگرهای GMM عملکرد 1991و باند

دارایی کمترین اریب و واریانس است.GMMکه برآوردگر تفاضلی نمی تواند برآوردکننده های مناسبی را ایجاد کند:GMMدر دو وضعیت برآودرگر

تحت ناهمسانی: هنگامیکه جمالت خطای مدل ناهمسان باشند، نیازمند ابEEزار تعEEدیلی بEEا برآوردگEEر-1GMMه ایEای5 دو مرحلEا خطاهEتند امEوی هسEیار قEانی بسEا تحت ناهمسEتیم. این برآوردگرهEهس

GMM از طریEق 20056استاندارد بEه صEورت نEزولی اریب هسEتند. این مسEئله توسEط وینEدمیجر دومرحله ای حل شده است.

هنگام استفاده از رگرسورهای فاصله زمانی: هنگامیکEEه متغEیر مسEتقل در طEول زمEان تغیEیر نمی-2 7کند، متغیر در معادله حذف می شود، در این حالت این متغیر برای تخمین بدون استفاده می ماند.

اعتبارسنجی ابزار: استخراج می شوند باید اعتبار مدل براساس شرایط9 یا تفاضلی8 سیستمGMMزمانیکه برآوردگرهای

10زیر بررسی شوند:

آزمونی برای تشخیص همبسEEتگی سEEریالی در جمالت اخالل پیشEEنهاد کEEرده انEEد.1991آرالنو و باند-1νiزیEرا وجEود همبسEتگی در جلمEات اخالل اعتبEار بEرخی از ابزارهEای را کاهش می دهEد. در صورتیکه , t

Yدارای همبستگی سریالی از مرتبه اول باشد بنEابراین i ,t−2 رایEب ∆ ν i ,tود. در اینEد بEزا خواهEدرون Yحالت i ,t−2 اEود. آن هEد بEیر منطقی خواهEابزاری غ ∆ ν i ,t ایEرا بج νi , tریالیEتگی سEون همبسEآزم

کرده اند. بعبارتی برای آزمون همبستگی مرتبه اول، باید همبسEEتگی مرتبEEه دوم تفاضEEل را آزمEEون1

2 Generalized Method of Moments3 difference GMM4 Sargan-type test5 two-step GMM estimators: A first-step estimation is needed to obtain the covariance matrix of estimation error6 Windmeijer (2005)

Y روش جEایگزینی را پیشEنهاد کEرده نEد کEه در معادلEه اصEلی بجEای 1998 و بالندل و باند 1995آرالنو و بوور 7 i ,t−1از ∆Y i , t−1 استفاده شود. این برآوردگرها بعوان برآوردگرهای GMM.سیستم نامیده می شوند

(Marcelo Soto 2009 ),متوسط وزنی ضرایب سطح و تفاضل متغیرها می باشد. 8

W S=[W d 00 W 1]

BS=¿¿ تفاضلی، سطوح قبلی متغیر وابسته بعنوان ابزاری برای تفاضل متغیر وابسته )مانند حداقل مربعاتGMMدر 9

)John Bluedorn 2009 (دومرحله( لحاظ می گردد.10 Brañas-Garza, P., Bucheli, M. and T. García-Muñoz (2011)

‌‌‌4از‌11

کنیم. فرضیه صفر عدم وجود همبستگی خواهد بود. اعتبEEار زیرمجموعEEه هEEای ابEEزار را تاییEEد می کنEEد. این آزمEEون برمبنEEای 1985آزمEEون سEEارگان -2

مشاهداتی است که باقیمانده ها باید با ابزارها غیر همبسته باشند. )فرضEیه صEفر عEدم همبسEتگیمی باشد(

کارا برای مEEدل هEEای داده2 یکتا برای یافتن برآوردگر متغیر ابزاریGMM یک چارچوب 19951آرالنو و بور تحت فروض اسEتاندارد اسEتفاده شEده در یEک مEدل داده19953های پانل پویا ارایه کردند. آهن و اشمیت

های پانل پویا نشان دادند که مولفه اضافی وجود دارد که به وسیله برآوردگر متغEیر ابEزاری پیشEنهاد شEده نادیده گرفته می شوند. آن ها نشان دادند که چطور محدودیت های اضافی می1991بوسیله آرالنو و باند

نشان داده شود. GMMتواند در چارچوب پیشEنهاد19924یک دیدگاه جایگزین برای مدل های برآوردگر داده های پانEل پویEا بEه وسEیله کین و رانکEل

  و نEEاهمگنی ( برای حل مشکالت مربوط بEEه خودهمبسEEتگیGMM ) شده است. بنابراین از روش پانل پویا توانستیم از مدل اثرات تصادفی اسEEتفاده کEEنیم کEEه بEEهاستفاده خواهد شد. به عنوان یک روش جایگزین می

بEرای بعضEی از متغیرهEای زایی( پیشنهاد شده است امEا مسEائل مربEوط بEه درون1999 ) 5وسیله هانسن (.که این2005 و ویندمیجر ، E،2000 1998 ،  توضیحی هنوز هم حل نشده باقی خواهد ماند )بالندل و باند

است.GMMموضوع یکی از دالیل اصلی استفاده از هانسن و برآوردگر آن به صورت زیر ارایه شده است:GMMمدل

y¿=γ y¿−1β+α i+e¿γ<1

γFE=∑t

T

∑i

N

( y¿− y i)( y¿− y¿−1)

∑t

T

∑i

N

( y¿− y i−1)2

y i=T−1∑

iy¿ ;∧ y¿−1=T

−1∑iy¿−1

γFE=γ+( 1NT

)∑t

T

∑i

N

(e¿−e i)( y¿− y¿−1)

( 1NT

)∑t

T

∑i

N

( y¿− y i−1)2

plimN →∞

( 1NT

)∑t

T

∑i

N

(e¿−ei)( y¿− y¿−1)=−σe

2

T 2(T−1 )−Tγ+γT

(1−γ )2 ≠0

به معرفی تکینیک های داده های پانل پویا پرداخته انEEد. این مEEدل20116پابلو باناز گارزا و باچلی و گارسیا ابزار استانداردی است که وقفه های متغیر وابسEEته را بعنEEوان متغEEیر توضEEیحی در نظEEر می گEEیرد. اگرچEEه ضرایب متغیرهای وابسته با وفقه شاید دور از انتظار باشد اما بعنوان متغیرهای کنترلی برای پویایی فرایند

1 Arellano and Bover (1995)2 instruments variables3 Ahn and Schmidt (1995)4 Keane and Runkle (1992).5 Hansen (1999)6 Brañas-Garza, P., Bucheli, M. and T. García-Muñoz (2011).

‌‌‌4از‌12

حیاتی می باشند. مزیت داده های پانل مربوط است بEEه اسEEتفاده اطالعEEات پویEEایی کEEه کنEEترل اثEEرات غیرقابEEل مشEEاهده یEEا متغیرهای نامشخص را ممکن می سازد. اما تکنیک های پانل ایستا وابسته زمانی )وفقه( متغEEیر وابسEEته را در نظر نمی گیرد. بعبارتی مدل های داده های پانل پویا از وفقه های متغیر وابسته بعنوان متغیر توضEEیحی استفاده می کند. این ویژگی موجب می شود تا ارتباط جدیدی بین متغیرهای وابسته و مستقل ایجاد گردد.

اسEت کEه بEه کمEک داده20091مدل استفاده شده در این تحقیق برگرفته از مEدل آلبرتEازی و گامباکورتEا های پانل پویا به تحلیل اقتصادسنجی این ارتباط پرداخته اند.

Y i ,t=α+ηi+β Y i ,t−1+∑j=1

l

γ jM j ,t+∑j=1

l

δ sBs , i ,t+εi ,t

جدول متغیرهای مدل پانل پویا:توضیحات متغیر

هاردیف

مجموعه‌درآمد‌ها‌و‌هزینه‌ها‌)درآمد‌بهره‌ای‌خالص،‌درآمد‌غیرمشاع،‌هزینه‌های

عملیاتی(Y i ,t 1

مولفه‌های‌ثابت α 2اثر‌ثابت ηi 3

مجموعه‌متغیرهای‌کالن‌اقتصادی M j , t 4متغیرهای‌درونی‌بانک Bs , i ,t 5

مولفه‌خطا ε i ,t 6 عموما روابط اقتصادی پویا بوده و طی زمان اثرات متفاوتی بر یکدیگر می گذارنEEد. لEEذا بEEرآورد داده هEEای

Yپانل به درک بهتر پویایی متغیرهای اقتصادی کمک می کند. به دلیل اینکه متغیرهEای مسEتقل تEاخیری i ,t−2 کEEهGMMدر مدل وجود دارد بنابراین روش حداقل مربعات اریب و ناسEEازگار خواهنEEد بEEود. لEEذا از فرآینEEد

برای داده های پانEEل پویEEاGMM اریه شده اند استفاده می شود. برآورده کننده 1991توسط آرالنو و بوند سازگار هستند.

نیز مطرح شده است. 20052البته چندین روش برآورد برای داده های پانل پویا توسط بالتاجی است. در این3 برآورد گر حداقل مربعات دو مرحله ایGMMیکی از خصوصیات مهم درخصوص چارچوب

به صورت زیر ارایه می شود:β̂وضعیت، برآورد های بردار ضرایب β̂=( ´M ZXM ZZM ZX )−1( ´M ZXM ZZM ZY)

ماتریس کوواریانس به صورت زیر محاسبه می گردد:V ( β̂ )=σ̂ 2 ( ´M ZXM ZZM ZX )−1

Mماتریس ZX:در حالت عمومی به صورت زیر نوشته می شود

M ZX=1N∑

i=1

N

Z i' X i

ها‌و‌سؤاالت‌پژوهش(‌فرضیه11

( سواالت پژوهش:1-11

1 Albertazzi and Gambacorta (2009),2 Baltagi (2005).3 2SLS

‌‌‌4از‌13

سوال اول: آیا میزان تاثیرپذیری عملکرد بانک از متغیرهای درونی بیشتر از متغیرهای بیرونی می باشد؟ سوال دوم: آیا رابطه مستقیم و معنی داری بین کاهش نرخ سود تخصیص منابع و عملکرد بانEEک هEEا وجEEود

دارد؟ سوال سوم: آیا رابطه مستقیم و معنی داری بین کاهش نرخ سود تجهEEیز منEابع و عملکEرد بانEک هEا وجEود

دارد؟سوال چهارم: آیا رابطه غیرمستقیم و معنی داری بین نرخ تورم و عملکرد بانک ها وجود دارد؟

سوال پنجم: آیا رابطه غیرمستقیم و معنی داری بین نرخ سپرده قانونی و عملکرد بانک ها وجود دارد؟؟سوال ششم: آیا رابطه مستقیم و معنی داری بین سهم از بازار منابع و عملکرد بانک وجود دارد

؟سوال هفتم: آیا رابطه مستقیم و معنی داری بین سهم از بازار مصارف و عملکرد بانک وجود دارد سوال هشتم: آیا رابطه مستقیم و معنی داری بین نرخ رشد تولیدناخالص داخلی و عملکرد بانEEک هEEا وجEEود

؟دارد( فرضیه ها:2-11

فرضیه اول: میزان تاثیرپذیری عملکرد بانک از متغیرهای درونی بیشتر از متغیرهای بیرونی می باشد. فرضیه دوم: رابطه مستقیم و معنی داری بین کاهش نرخ سود تخصEEیص منEEابع و عملکEEرد بانEEک هEEا وجEEود

دارد.فرضیه سوم: رابطه مستقیم و معنی داری بین کاهش نرخ سود تجهیز منابع و عملکرد بانک ها وجود دارد.

فرضیه چهارم: رابطه غیرمستقیم و معنی داری بین نرخ تورم و عملکرد بانک ها وجود دارد.فرضیه پنجم: رابطه غیرمستقیم و معنی داری بین نرخ سپرده قانونی و عملکرد بانک ها وجود دارد.

. فرضیه ششم: رابطه مستقیم و معنی داری بین سهم از بازار منابع و عملکرد بانک وجود دارد. فرضیه هفتم: رابطه مستقیم و معنی داری بین سهم از بازار مصارف و عملکرد بانک وجود دارد

فرضیه هشتم: رابطه مستقیم و معنی داری بین نرخ رشد تولیEEدناخالص داخلی و عملکEEرد بانEEک هEEا وجEEود.دارد

(‌اهداف‌پژوهش12

هدف کلی این پژوهش، طراحی مدلی برای بررسEEی اثEEر سیاسEEت هEEای پEEولی و تغیEEیر در متغیرهEEای کالن اقتصادی و عوامل درونی بر عملکرد بانک ها می باشد. ارزیابی تاثیر تغییرات در نرخ سود سپرده گذاری و نرخ سود تسهیالت بر عملکرد بانک ها از مهمترین دغدغه های سیاست گذاران و تصمیم گیران بازار پEEولی کشور است که در این تحقیق به کمک مدل پانل پویا سعی شده است فرایند اثرگذاری به صورت دقیEEق و با کمترین اریب بررسی شود. همچنین بانک مرکزی همواره به دنبEEال کEEاهش التهEEاب بEEازار پEEول و هEEدایت نقدینگی به سمت بانک ها و ورود به چرخه تولید در اقتصاد بوده است. اما به دلیل مطالبات باالی بانک هEEا و کمبود نقدینگی سبب شده، عمده بانک ها نزد بانک مرکEEزی بEEدهکار شEEده و مشEEمول جریمEEه شEEوند لEEذا همین امر شدت رقابت بانک ها و موسسات اعتباری برای جذب منابع با نرخ هEEای کمEEتر از نEEرخ جریمEEه را افزایش داده و التهاب بازار پول را بیشتر کرده است. لذا مدیران تصمیم گیر بانEEک مرکEزی بایEEد بEEا لحEEاظ وضعیت فعلی بانک ها و رشد نقدینگی در اقتصاد به صورت متناسب نسبت بEEه نEEرخ گEEذاری جریمEEه بEEدهی بانک ها اقدام کنند لذا تبیین نرخ مناسب ذخیره قانونی و نرخ جریمه کسری بانک ها نزد بانEEک مرکEEزی نEEیز

در این تحقیق بررسی خواهد شد. از طرف دیگر، مدیران بانک ها همواره سعی در افزایش سهم از بازار و جذب منابع بیشتر دارند تا قEEدرت بازاری خود را افزایش دهند لیکن نظر به اینکه هدف اصEEلی بانکEEداری بعنEEوان یEEک بنگEEاه اقتصEEادی کسEEب سود بیشتر است لذا بررسی همزمان عواملی چون سهم از بازار، مطالبات، مصارف و ریسک های بEEانکی و تاثیر آن ها بر عملکرد بانک موضوعات مهم مدیریت بانک ها هستند که در این تحقیEEق رابطEEه سEEودآوری

بانک با این دسته عوامل )عوامل درونی بانک ها( بررسی می گردد. عالوه بر سنجش رابطه و میزان تاثیر پذیری متغیرهای بEEیرونی و درونی بEEر عملکEEرد بانEEک ، تبEEیین بهEEترین وضعیت نیز از مسائل با اهمیت بانکداری محسوب می گردد. بعبارت دیگر، بهترین تEEرکیب منEEابع بEEا لحEEاظ مدیریت قیمت تمام شده پول همزمان بEEا کEEاهش هزینEEه هEEای ریسEEک نقEEدینگی نEEیز بررسEEی خواهEEد شEEد.

‌‌‌4از‌14

همچنین به استخراج بهترین تEEرکیب مصEEارف شEEامل دوره بEEازپرداخت اقسEEاط و نEEوع تسEEهیالت بEEا لحEEاظ شرایط اقتصادی کشور و کمینه کردن هزینه های مطالبات مشEEکوک الوصEEول همزمEEان بEEا رعEEایت ریسEEک

های اعتباری و نقدینگی و در نظر گرفتن نرم استاندارد کمیته بال پرداخته شده است. یکی از اهداف دیگر تحقیق، بررسی انعطاف نظام بانکی با شرایط اقتصEEادی و قEEوانین جدیEEد ابالغی بانEEک مرکزی است. به دلیل چسبندگی قیمت تمام شده بانک هEEا بEEه سEمت پEEائین و عEدم توانEEایی در تطEEبیق بEEا قوانین جدید، بعضا خدمات و محصوالتی ارایه می گردد که بجای همسویی با اهداف و سیاست های پEEولی، به صورت معکوس عملکرده و اثرات این سیاست ها را خنثی می کند. لذا میزان تعدیل و کEEاهش سEEرعت اثربخشی سیاست های پولی بر اهداف دولت یعنی جذب سپرده ها، پرداخت تسهیالت و مدیریت نقEEدینگی

در جامعه و حمایت از بخش تولید و ... بررسی خواهد شد. ، بEEازدهی حقEوق صEاحبانROAبا توجه به اینکه عملکرد بانک هEا شEامل متغیرهEEایی چEEون بEEازدهی دارایی

می باشد لذا در بEEرخی مEEوارد و بEEا توجEEه بEEه وضEEعیت بانEEک بEEهNIM و حاشیه بهره ای خالص ROEسهام لحاظ میزان درآمدها و هزینه های عملیاتی، دارایی کل و دارایی درآمدزا، سرمایه و ... حرکت این متغیرها غیر همنوا می باشد لذا تصمیم گیری در این شرایط بEEرای مEEدیران بانEEک اهمیت خواهEEد داشEت کEEه نقطEEه همگرایی چه زمانی محقق خواهد شد. همچنین اقداماتی که می تواند نقطه همگرایی را جابجا کنEEد در این

تحقیق شناسایی و بعنوان تصمیمات پیشنهادی ارایه خواهد شد..‌روش‌انجام‌پژوهش13

برای انجام این تحقیق از مدل اقتصاد سنجی پانل پویا استفاده شده است. اسEEتفاده از داده هEEای تEEابلویی این امکان را می دهد که پویایی تغییرات را نیز مورد مطالعه قرار دهیم. در این مدل ها هنگامی که متغEEیر

سازگار نبوده و بایEEد بEEه روشOLSو ابسته به صورت وفقه در طرف راست ظاهر شود، دیگر برآوردهای یا گشاور عمومی تعمیم یافته آرالنو باند بهEره بEرد. بEا1 اندرسون و هشیائو2SLSهای برآورد دو مرحله ای

توجه به موضوع که بررسی عوامل مختلف بر عملکEEرد بانEEک می باشEEد لEEذا در مرحلEEه نخسEEت متغیرهEEای درونی و بیرونی اثرگذار بر عملکرد بانک تفکیک می گردد. متغیرهای بیرونی شامل نرخ سود سEEپرده، نEEرخ سود تسهیالت، رشد نقدینگی، تEEورم، رشEEد اقتصEEادی می باشEEند. متغیرهEEای درونی نEEیز متغیرهEEای نسEEبت کفایت سرمایه، کیفیت دارایی، دارایی های نقدپذیر، حساسیت به ریسک بازار، ذخEEیره مطالبEEات مشEEکوک

الوصول، ترکیب سپرده ها، ترکیب تسهیالت و نرخ سود سپرده ها و تسهیالت را در بر می گیرند. با توجه به اینکه ارتباط مولفEEه هEEای درآمEEدی بانEEک بEEا متغیرهEEای کالن اقتصEEادی و متغیرهEEای درونی بانEEک

و مEدل سEازی20092پEرداخت شEده اسEت لEذا از مطالعEات مشEابه انجEام شEده آلبرتEازی و گامباکورتEا استفاده شده است.20134 لوریانز 3سودآوری بانک ها به کمک روش تخمین داده های پانل پویا

در تبیین متغیرهای بخش درونی به شرح ذیل عمل می گردد: متغیر سهم از بازار: از نسبت کل منابع بانک به کل حجم نقدینگی اقتصاد حاصEل می گEردد. این متغEیر بEEه

صورت ساالنه و از گزارش وضعیت اعالمی بانک مرکزی استحصال می گردد. : از نسبت میزان سرمایه قانونی بانک بر میزان کل دارایی های تعدیل شده موزون5نسبت کفایت سرمایه

حاصل می شود.6به ریسک کیفیت دارایی: نسبت کل تسهیالت ناخالص غیر قابل وصول )سEوخت شEده( بEEه کEEل تسEهیالت معEوق می

باشد.

1 Anderson and Hsiao2 Albertazzi and Gambacorta (2009)3 Modeling Profitability Of F BANKS By Using Dynamic Panel Data Estimation Method 4 Laurynas Naruševičius (2013)5 Capital adequacy ratio

برابرE است با ميزانE کل دارايي های موزون به ريسک براي ريسک هایE اعتباري و بازار + هزینه سرمايه براي ريسک 6 هایاعتباري- ميزان دارايي های موزون به ريسک که به وسيله حساب سرمايه گذاري مشارکت در سود با قيد محدوديت

ميزانE داراييE هایE موزونE بهE ريسکE کهE بهE وسيلهE حسابE سرمايهE گذاريE مشارکتE درE سودE بدون–تامينE شدهE است قيدE محدوديتE برايE ريسکE هایE اعتباريE وE بازارE تامينE شدهE استE- E ميزانE داراييE هایE موزونE بهE ريسکE کهE بهE وسيله ذخاير تعديل سود و ذخایر ریسک سرمایه گذاری حساب سرمایه گذاری مشارکت در سود با قید محدودیت جهت ریسک

های بازار و اعتباری تامین شده است.‌‌‌4از‌15

دارایی های نقد پذیر: نسبت میزان کل دارایی های نقدپذیر به میزان کل دارایی ها می باشد. بدهی های ارزی بEEر مEEیزان–حساسیت به ریسک بازار: این نسبت حاصل تقسیم خالص دارایی های ارزی

کل سرمایه و ذخایر است.7نرم مصارف: از نسبت اعتبارات اعطایی به سپردههای دریافتی به دست می آید.

ذخیره مطالبات مشکوک الوصول: عبارتست است از تقسیم جمع ذخیره مطالبEEات مشEEکوک الوصEEول بEEرمطالبات سوخت شده سال.

: سپردهها به سه دسته بدون هزینه، ارزان و گرانقیمت طبقهبندی می شEوند.سEپردههای8ترکیب سپرده ها بEدون هزینEEه شEامل حسEابهای جEاری و سEایر سEپردههای دیEداری، سEپردههای ارزانقیمت شEامل سEپرده سرمایهگذاری کوتاه مدت و مشابه و سپردههای گران قیمت شامل سپردههای سEEرمایهگذاری بلندمEEدت و مشابه میباشند. بدیهی است ترکیب این سه گروه سپرده با اهمیت بوده و در سودآوری بانEEک نقش مهمی

را ایفا میکند. ترکیب تسهیالت: تسهیالت به دو دسته کلی مشارکتی و مبادله ای تقسیسم می شوند. نسبت هریک از این

تسهیالت به کل تسهیالت در مدل وارد می شوند. متغیرهای بیرونی شامل موارد زیر می باشند:

نرخ سود سپرده: شاخصی از متوسط نرخ سود سپرده گذاری منظEEور شEEده و از اطالعEEات بانEEک مرکEEزیاستخراج می شود.

نرخ سود تسهیالت: شاخصی از متوسEEط نEEرخ سEEود تسEEهیالت منظEEور شEEده و از اطالعEEات بانEEک مرکEEزیاستخراج می شود.

سایر متغیرها شامل رشد نقدینگی، تورم و رشد اقتصEEادی از تغیEEیرا ت سEEطح این متغیرهEEا و بEEه صEEورتساالنه از مرکز آمار و اطالعات بانک مرکزی استخراج می گردد.

این پژوهش به صورت کتابخانه ای و مطالعه تحقیقات و مقاالت مرتبط با موضEEوع انجEEام می شEEود. بانEEک های مورد مطالعه تحقیق شامل کلیه بانک های خصوصی می باشد، لذا انتخاب این دسEEته از بانEEک هEEا بEEه

دلیل استقالل مدیریت درونی آن ها از دستورهای تکلیفی دولت می باشد. اطالعات و داده های تحقیق از بانک مرکEEزی ج.ا.ا.، سEEامانه کEEدال و وب سEEایت بانEEک هEEای مEEورد تحقیEEق

بEه لحEEاظ1394 تEا 1380اسEتخراج شEده اسEت. همچEEنین دوره زمEانی پEEژوهش مربEوط بEEه سEال هEای دسترسی آمار و اطالعات تعیین شده است. در نهایت مدل استفاده شده برای بررسی فEEروض تحقیEEق از

مدل اقتصادی سنجی پانل پویا استفاده شده است.

(.APAهای‌مختلف‌مورد‌استفاده‌قرار‌گرفته‌است‌).‌مشّخصات‌چند‌منبع‌علمی‌معتبر‌که‌در‌تدوین‌بخش14

اگر این نسبت باالتر از میانگین صنعت باشد،بیانگر این است که بانک در اعطای اعتبارات در قالب وام،عقEود اسEالمی 7 و مشارکت زیادهروی کرده است.در این حالت در صورتی که پایه حد اقEل سEپردهها کEاهش یابEد،ممکن اسEEت بانEک بEEا مشکالت کمبود نقدینگی مواجه شود.از طرف دیگر پایین بودن این نسبت در مقایسه با میEانگین صEنعت نEیز بیEEانگر این اسEEت کEEه بانEEک در اعطEEای اعتبEEارات فعEEال نبEEوده و در نتیجEEه مEEدیریت بانEEک تالش الزم را بEEه منظEEور افEEزایش بEEازده سهامداران به عمل نیاورده است.این حالت همچنین ممکن است بیانگر این باشد که به علت شرایط خEEاص اقتصEEادی و یا باال بودن نرخ سود،تقاضا برای گرفتن وام و تسهیالت از بانک کاهش یافته است که میتوان با کاهش نرخ سود، تقاضEEا

برای اعطای اعتبار را افزایش داد. سEپردهها مهمEترین اقالم تشEکیلدهنده بخش بEدهیها در ترازنامEه بانکهEا میباشEند. تEرکیب سEپردهها از اهمیت ویژهای 8

برخEEوردار اسEEت زیEEرا مسEEتقیما بEEر سEEوداوری بانEEک تEEاثیر میگEEذارد.در بEEرخی مEEوارد ممکن اسEEت درصEEد سEEپردههای دیداری)جاری(نسبت به کل سپردهها کاهش یافته و بر حجم سEEپردههای سEEرمایهگذاری کوتاهمEEدت و بلندمEEدت افEEزوده شود.نتیجه این روند کامال مشخص میباشد.به هر میزان که سپردههای سرمایهگذاری افEEزایش یابنEEد هزینEEه تEEامین مEEالی بانک)هزینه سود پرداختی و جازیه قرض الحسنه(نیز افزایش خواهد یافت.البته بEEدیهی اسEEت این امEEر بEEاعث میگEEردد تEEا منابع مالی بیشتری برای سرمایهگذاری در اختیار باشد.به دلیل نامشخص بEEودن مEEیزان سEEپردههای دیEEداری، بایEEد بخش چشمگیری از آن را به عنوان سپرده قانونی نزد بانک مرکزی تودیع نمود. ازاینرو بخش کمی از آن توسط بانEEک میتوانEEد برای اعطای اعتبار استفاده شود در حالی که سپردههای سرمایهگذاری وضعیت مشEEخص و باثبEEاتی داشEEته و میتEEوان از

آنها به میزان بیشتری در اعطای اعتبارات استفاده نمود.‌‌‌4از‌16

(. طراحی و تبیین مدل ریاضEEی تخصEEیص تسEEهیالت بEEانکی »رویکEEرد مEEدل هEEای1382منصوی، علی )(1کالسیک و شبکه های عصبی«، رساله دکتری مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس.

(.E بررسيE عواملE مؤثرE برE تفاوتE نرخE سودE )تفاوتE نرخE سودE دريافتيE وE نرخ1384اتابكي، مرتضي )(2 سEEود پرداختEEEي بانEEEك هEEEا( در اقتصاد ايران با استفاده از داده هEEای تابلويي، پايان نامEEه كارشناسي

ارشد، دانشگاه شهيد بهشتي.)2(. تعیین ترکیب بهینه وام در بخش های اقتصادی، فصلنامه علوم اقتصادی، 1387مهرآرا، محسن، )(3

5 :)102-81. (. بررسی عوامل موثر بر تفاوت نرخ سود بانکی در شبکه بانEEک هEEای دولEEتی،1388نظریان، رافیک )(4

.131-149(: 3)1نشریه علوم اقتصادی، (. عوامل مEEوثر بEEر بهبEEود عملکEEرد بانکهEEا، پژوهشEEگاه علEEوم انسEEانی و1389عباسقلی پور، محسن )(5

.35-24(:3)106مطالعات فرهنگی، (. مدیریت منابع و مصEEارف در بانEEک هEEا بEEا رویکEEرد سیسEEتم هEEای پویEEا، مجلEEه1390البرزی، محمود )(6

.41-59(: 1)6مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، (، اثر متغیرهEEای نقEEدینگی، تEEورم، حفEEظ سEEرمایه، تولیEEد ناخEEالص1390دارابی، رویا و موالیی، علی )(7

.139-182(، 2)10داخلی بر سودآوری بانک ملت، دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، (. تاثیر نسEEبت سEEرمایه بEEر سEEودآوری بانEEک هEEای دولEEتی و1391شاهچرا، مهشید و جوزدانی، نسیم )(8

.19-43(: 2)12(، پژوهش های پولی-بانکی، 1388-1380خصوصی ) (. سیاست های پولی و تEEاثیر آن بEEر رشEEد اقتصEEادی؛ بEEا1391کمیجانی، اکبر و مشهدی احمد، فائزه )(9

.179-200(: 4)44تاکید بر نرخ سود بانکی در ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، ( درspread(. بررسی عوامل موثر بر تفاوت نرخ سود دریافتی و پرداخEEتی )1391دولت آبادی، میترا )(10

بانک های و دولتی و بانک های خصوصی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا )س(. (. بررسی عوامل موثر بEEر نسEEبت کفEEایت سEEرمایه در بانEEک1392سپهردوست، حمید و آئینی، طیبه )(11

.35-50(: 4)5، مجله پژوهش های حسابداری مالی، 1385-1389های ایران طی سال های واکنش بانک ها در برابEEر سیاسEEت های پEEولی بEEر اسEEاس مEEدل(.EE 1392مهرگان، نادر و دلیری، حسن )(12

DSGE ،39-68: 66، فصل نامه پژوهش ها و سیاست های اقتصادی. (. محاسبه شاخص تنش در بازار پول اقتصاد ایEEران، فصEEل نامEEه پEEژوهش هEEا و1392نادعلی، محمد )(13

.115-142: 21سیاست های اقتصادی، بررسي آثEEار حEEذف درصEد بهEرۀ� دسEتوري در صEنعت واکنش(.E 1393مهرگان، نادر و دلیری، حسن )(14

-553(:EE 3)49، تحقیقEEات اقتصEEادی، DSGE بانکي بر مقدار اثرگذاری سیاست پولی براساس مEEدل 523.

(. اقتصاد کالن جدید )منشاء، سیر تحEEول و وضEEعیت فعلی(، منصEEور1393اسنودان، ب و آر. وین، ه )(15خلیلی عراقی و علی سوری )مترجمان(، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.

(. رویکرد مEEدیریت کیفیت جEEامع بهبEEود عملکEEرد مEEالی و در1394احمد پور، احمد و سودبخش، امیر )(16-E:38 8بانک ها و شرکت های بیمه و سرمایه گذاری، فصل نامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت،

21.17) Sargan, J. (1958). The estimation of economic relationships using instrumental variables. Econometrica, 26(3): 393-415.18) Anderson, T.W. and Hsiao, C. (1982). Formulation and estimation of dynamic models using panel data. Journal of

Econometrics, 18(2): 47-82.19) Arellano, M. and Bond, S.R. (1991). Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and Application

to Employment Equations. Review of Economic Studies, 58: 277-297.20) Arellano, M. and Bover, O. (1995). Another look at the instrumental variables estimation of error components models.

Journal of Econometrics, 68: 29-51. 21) Mathieeson, D. and Borensztein, E. (1998), Bank lending and interest rate change in dynamic matching model, IMF

working paper.22) Blundell, R. and Bond, S. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel-datamodels. Journal of

Econometrics, 87: 115–143.23) Demirgüç-Kunt, A. and Huizinga, H. (1999). Determinants of Commercial Bank Interest Margins and Profitability: Some

International Evidence. World Bank Economic Review, 13: 379-408.24) Gerald H. and Lisa H. (2003), The Sensitivity of Bank Net Interest Margins to Credit, Interest Rate, and Term Structure

Shocks.25) Gerlach, S. and Peng, W. and Shu, Ch. (2003), Macroeconomic conditions and banking performance in Hong Kong SAR:

‌‌‌4از‌17

a panel data study. BIS Papers, 22.26) ST.clair, R. (2004). Macroeconomic Determinants of banking Financial Performance and Resilience in SINGAPORE,

Monetary Authority of SINGAPORE. MAS Staff Paper, 38.27) Aliaga-Diaz, R. and Olivero, M.P. (2005). The Cyclical Behaviour of Net Interest Margins. Evidence from the United

States Banking Sector. Working paper.28) Windmeijer, F. (2005). A finite sample correction for the variance of linear efficient two-step GMM estimators. Journal of

Econometrics, 126: 25-51.29) Baltagi, B.H. (2005). Econometric Analysis of Panel Data. Third Edition. West Sussex, England: John Wiley & Sons.30) Cai, H. and wang, w. (2006), the effects rate change on bank stock returns and profitability.31) Reint Gropp, Christoffer Kok Sørensen and Jung-Duk Lichtenberger, (2007), The Dynamics of bank spread and financial

structure, working paper series no 714.32) Mukuddem, J. and Petersen, M. A. (2007). Maximizing Banking Profit on a Random Time Interval. Journal of Applied

Mathematics, 22-47.33) Abiodun O. and Tennant, D. (2008). Determinants of interest rate spreads in SUB-SAHARAN AFRICAN countries: A

dynamic panel analysis. A paper prepared for the 13th Annual African Econometrics Society Conference, 9 – 11 July, Pretoria, Republic of South Africa.

34) Prof. Mark A. Petersen and Dr. Ilse Schoeman, (2008). Modeling of Banking Profit via Return-on-Assets and Return-on-Equity. Proceedings of the World Congress on Engineering.

35) Andersen, H. and Berg, S.A. and Jansen, E.S. (2008). The Dynamics of Operating Income in the Norwegian Banking Sector. Norges Bank Working Paper 13.

36) Claeys, S. and Van der Vennet, R. (2008). Determinants of Bank Interest Margins in Central and Eastern Europe: A Comparison with the West. Economic Systems, 32(2): 197- 216.

37) Marcelo S. (2009). System GMM estimation with a small sample. Barcelona Economics Working Paper Series Working Paper, 395.

38) Bluedorn, J. (2009), Classic Dynamic Panel Models // Difference and System GMM Estimators. Lecturer, Economics Division, Quantitative Economics.

39) Aghion, P., Bacchetta , P., Ranciere, R. and Rogoff, K. (2009). Exchange rate volatility and productivity growth : the role of financial development. Journal of Monetary Economics, 56: 494–513

40) Albertazzi, U. and Gambacorta, L. (2009). Bank Profitability and the Business Cycle. Journal of Financial Stability, 5: 393-409.

41) Hakimi, A., Djelassi, M., Hamdi, H. (2011), Financial Liberalization and Banking Profitability: A Panel Data Analysis for Tunisian Banks. International Journal of Economics and Financial Issues, 1(2): 19-32.

42) Brañas-Garza, P., Bucheli, M. and García-Muñoz, T. (2011). Moral licenses: experimental evidence, unpublished.43) Nduati Irungu, P. (2012). The effect of interest rate spread on financial performance of commercial banks in Kenya. REG,

63.44) Geršl, A. et al. (2012). Dynamic Stress Testing: The Framework for Testing Banking Sector Resilience Used by the Czech

National Bank. Czech National Bank Working Paper Series 11.45) Sharma, S. and Shebalkov, M. (2013). Application of Neural Network and Simulation Modeling to Evaluate Russian

Banks' Performance. Journal of Applied Finance & Banking, 3(5): 19-37.46) Naruševičius, L. (2013). Modeling Profitability of Banks by Using Dynamic Panel Data Estimation Method. Socialines

Technologijos Social Technologies, 3(2): 278–287.47) Ahvenniemi, R. (2014). Stochastic Dynamic Optimization Models in The Banking Sector . Publications of the Helsinki

Center of Economic Research, 4.48) Kiganda, E. (2014). Effect of Macroeconomic Factors on Commercial Banks Profitability in Kenya: Case of Equity Bank

Limited. Journal of Economics and Sustainable Development, 5(2).49) Konar, Y. (2014). Factors Explaining Net Interest Margins and Spreads in Turkish Banking Sector: Evidence from 2002 –

2013 Period, MSc. Finance Thesis, school of economics and management department finance.50) Pan, Q. and Pan, M. (2014). The Impact of Macro Factors on the Profitability of China’s Commercial Banks in the

Decade after WTO Accession. Open Journal of Social Sciences, 2: 64-69.51) Louzis, D. and Vouldis, A. (2015). Profitability in the GREEK BANKING SYSTEM: A dual investigation of net interest

and non-interest income. Economic Analysis and Research Department – Special Studies Division.

بندی.‌جمع15

‌-‌حمید2-محمد‌کاظم‌نظیری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌امضا‌و‌تاریخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌1(‌نام‌و‌نام‌خانوادگی‌استادان‌راهنما:‌15-1سپهردوست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌امضا‌و‌تاریخ

‌،‌‌نام‌و‌نام‌خانوادگی‌مدیر‌گروه‌آموزشی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دکتر‌محمدکاظم13(‌تاریخ‌تصویب‌در‌شواری‌تحصیالت‌تکمیلی‌گروه‌آموزشی‌‌‌......‌/‌.....‌/‌‌‌‌15-2

‌‌‌4از‌18

نظیری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌امضا‌و‌تاریخ

‌،‌نام‌و‌نام‌خانوادگی‌مدیر‌تحصیالت‌تکمیلی13(‌تاریخ‌تصویب‌در‌شواری‌تحصیالت‌تکمیلی‌دانشکده‌‌‌......‌/‌.....‌/‌‌‌‌15-3دانشکده‌........................................‌‌امضا‌و‌تاریخ

‌‌‌4از‌19