Çocuklarda İŞİtmenİn deĞerlendİrİlmesİ · ÖykÜ alma • Çocuk hastalarda işitmenin...

81
ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ Doç.Dr.G.Aydan Genç PhD. Hacettepe Üniversitesi KBB AD Odyoloji Ünitesi Otoloji ve Nörootoloji Derneği Eğitsel Faaliyetleri-V 05-08 Mayıs 2011 Samsun

Upload: others

Post on 13-Jan-2020

11 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Doç.Dr.G.Aydan Genç PhD.Hacettepe Üniversitesi KBB AD Odyoloji Ünitesi

Otoloji ve Nörootoloji Derneği Eğitsel Faaliyetleri-V05-08 Mayıs 2011 Samsun

Page 2: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Odyolojik Değerlendirme– Subjektif Testler– Objektif Testler

Page 3: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• İşitme kaybı dışarıdan bakıldığında fark edilmez

• İşitme kayıplı çocukların aileleri %95 oranında normal işiten ebeveynlerdir.

• İşitme kaybı gözle görülebilen bir hastalık olmadığı için aileler çocukları için işitme kaybı şüphesine çok nadir sahip olur.

• İşitme kaybı derecesine göre işitme kaybını fark etme ve uzmana başvurma yaşı;– İleri-çok ileri derecede işitme kaybı için en

erken 30 ay– hafif-orta derecede işitme kaybı için 5-7

yaş

Page 4: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Hangi durumlarda çocuklara odyolojik değerlendirme yapıyoruz?

– İşitme kaybı şüphesi– Konuşmada gecikme– Konuşma bozukluğu

Page 5: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Bebek ve çocuklar, mesleki ilgi ve donanımı gerektiren özel bir hasta grubudur.

• Bu grupla çalışan uzmanların deneyim ve tecrübeleri çocukların yaşamlarının şekillenmesinde önemli rol oynar.

Page 6: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Çocuklarda işitme değerlendirmesi çocuğun yaşına ve gelişim özelliklerine uygun objektif ve subjektif testler kullanılarak yapılır.

• Çocuk hasta grubu ile çalışan bir uzmanın, hem test yöntemlerinin kullanım avantaj ve dezavantajlarını hem de çocuğun gelişim evrelerini iyi bilmesi sonuçların yorumlanması açısından önemlidir.

Page 7: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Yenidoğan işitme tarama programları ile;– Pediatrik odyolojik değerlendirme daha

erken yaşlarda başlar– Bebeklik dönemi işitme kaybı tanı yaşı

düşer, – Erken rehabilitasyon şansı sağlar

• İşitme tarama programları ile erken dönemde rehabilite edilen çocuklar okul yaşları geldiğinde normal işiten yaşıtları ile benzer işitme/dil ve konuşma gelişimine sahip olmaktadır

Page 8: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Bebek ve çocuklarda zaman çok değerlidir• İşiten sadece kulak değil aynı zamanda

beyindir. • Konuşma ve lisan kazanımı, yaşayarak öğrenilen

dinamik bir süreçtir ve özellikle yaşamın ilk üç yılı beyin plastisitesi açısından kritik önem taşımaktadır.

• Beynin deneyim ve tecrübelerle yeni bir bilgiyi öğrenmesi en hızlı bu dönemde olur.

Page 9: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında
Page 10: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Human Brain at Birth

6 Years Old 14 Years Old

Page 11: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Duyu organlarından birinden gelen bilgi eksik ise beyin bu duyu organından sağlaması gereken yeni bilgiyi farklı bir duyu ile telafi etme yolunu seçer, bu durum crossmodal reorganization olarak tanımlanır.

• Zamanında rehabilite edilmeyen işitme sistemi nedeniyle beynin dil ve konuşma özelliklerini normal işiten kişilerle benzer öğrenmesi zorlaşır.

Page 12: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• İşitme cihazı ya da koklear implant sonrası sesi duyabilse bile işitsel uyaranın beyindeki işitme merkezlerini aktive edemediği, yerine farklı beyin bölgelerinde aktivasyon gözlendiği ortaya konmuştur.

• Yedi yaşından sonra ise normal işitenlerin dil ve konuşma özelliklerini yakalaması mümkün değildir.

Page 13: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Çocuklarda dikkat süresi kısadır ve işbirliği sağlamak zordur

• Bu nedenle;– Testlerin mümkün olduğunca hızlı ancak

güvenilir ve amaca uygun yapılması– Sonuçların deneyimli odyoloji uzmanları

tarafından çocuğun yaşına uygun tüm test bataryası üzerinden değerlendirilmesi

test sonuç ve sürecini olumlu etkiler.

Page 14: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Bebek/Çocuklarda işitme değerlendirmesinde amaç;– çocuğun işitme durumunu (işitme kaybı ya

da normal işitme) ortaya koymak– orta kulağı değerlendirmek– konuşma bataryası kullanılarak işitsel

fonksiyonu test etmek– çocuğun işitsel davranışlarını gözlemlemek

ve yorumlamak

Page 15: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Bebeklerde/Çocuklarda işitme değerlendirmesinde “cross-check” ilkesi kullanılmalıdır.

• “cross-check” ilkesi, ‘hiçbir odyolojik test sonucu bağımsız başka bir test sonucu ile doğrulanmadan geçerli değildir’ temeline dayanır.(Jerger ve Hayes 1976)

Page 16: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• “cross-check” ilkesi;– Çocuğun yaşına ve genel gelişime uygun

davranışsal ve elektrofizyolojik test yöntemlerinin birlikte ve doğrulamalı olarak kullanılmasıyla çocuğun işitsel fonksiyonunun belirlenmesi amacını taşır.

– Odyolojik testlerin bir batarya içerisinde kullanılması uzmanın tek bir test ile sonuca gitmesini engellediği gibi, ek problemlerin ortaya konmasını da yardımcı olur.

Page 17: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Çocuklarda işitme kaybının tespit edilmesinde;– öykü alma– davranış testleri– elektrofizyolojik testler

• Yaş ve gelişim özellikleri test bataryasının kullanım sırasını belirleyen en önemli faktörledir.

• Yaşla birlikte işitsel uyarana verilen cevaplarda ve eşik şiddet seviyelerinde değişimler olur

Page 18: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Özellikle bebek hastalarda gelişim ve davranım değişim dönemleri test yorumlamasında önem taşır.

• Gelişim dönemleri hakkında bilgi sahibi olmadan yapılan ve yorumlanan odyolojik değerlendirmelerde;

– işitme kaybı olmadığı halde işitme kaybı tanısı konulması– ailenin yanlış bilgilendirilmesi – hatta çocuğun gereksiz ve zarar verici şekilde işitme cihazına

yönlendirilmesisöz konusu olabilir.

• Bu durum özellikle prematür, gelişim geriliği ve ek problemi olan çocuklarda daha dikkatli olmayı gerektirir.

Page 19: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

ÖYKÜ ALMA

Page 20: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

ÖYKÜ ALMA• Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi,

öykü alınması ile başlar.• Detaylı öykü alımı sonrasında klinisyen,

– çocuğun gelişim özellikleri– işitme becerileri– değerlendirme sırasında test bataryasında

kullanılacak testler– testlerin uygulama sıraları ve uygulama yöntemleri

açısından önemli bilgiler elde eder.

Page 21: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

ÖYKÜ ALMA• Hastayı değerlendirmeye başlamadan

önce, hasta dosyası ya da epikrizi dikkatlice okumalı ve özellikle test sonuçlarını etkilemesi muhtemel kulak muayene notu değerlendirilmelidir.

Page 22: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

ÖYKÜ ALMA• Genel Bilgi

– Başvuru nedeni– Problemin fark edilme zamanı– Sözkonusu problemle ilgili olarak daha önce

neler yapıldığı– Aile hikayesi– Ek problem varlığı

Page 23: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

ÖYKÜ ALMA• Prenatal Öykü

– Annenin hamilelik öyküsü• Perinatal Öykü

– Doğum öyküsü• Postnatal Öykü

– Hastalık öyküsü– Gelişim Öyküsü– İşitme /Dil ve Konuşma Öyküsü– Genel Davranış Öyküsü

Page 24: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

DAVRANIŞ TESTLERİ

Page 25: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

• Davranış test yöntemleri;– Çocuklarda işitsel fonksiyonun tanısal

değerlendirmesinde kullanılır – Evrenseldir.

• Motor/mental gelişim ve yaş, kullanılan test yöntemlerinin farklılaşmasına neden olur ancak ulaşılan sonuç aynıdır.

Page 26: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Davranış Gözlem Odyometrisi (Behavioral Observation Audiometry;

BOA)

Page 27: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Davranış Gözlem Odyometrisi• İşitsel uyarana cevap olarak bebeğin verdiği istemsiz

davranımların gözlenmesi temeline dayanır.• Davranış gözlem odyometrisi 0–6 ay arasında kullanılan

bir yöntemdir. • Test, sessiz odada hoparlör, insert kulaklık ya da

kemik vibratör kullanılarak yapılabilir (standart kulaklık,TDH-39, bebeğin kafa boyuna uyum sağlamadığı için kullanılmaz).

• Uygulamada, uyaranı gönderen uzmanla birlikte davranımı gözlemek için mutlaka test asistanı gereklidir.

• Bebek, annesinin kucağında, rahat pozisyonda, uyku sonrası teste alınmalıdır.

Page 28: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Davranış Gözlem Odyometrisi• İşitsel uyarana karşı bebeğin verdiği;

– solunum değişiklikleri,– uzuv hareketliliği,– göz kırpma,– kıpırdanma davranımları

gözlenir

• Ancak bu davranımlar, tekrarlanabilir olmadığı ve eşik değerine karşılık gelmediği için işitme duyarlılığını test etmesine rağmen işitme eşik tespiti için kullanılmaz

• Eşik cevabı için en belirleyici ve güvenilir davranım emme refleksidir

Page 29: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Davranış Gözlem Odyometrisi• Uyarana karşı bebekler emmeyi başlatabilir,

kesebilir, emme hızını değiştirebilir. • Emme davranımı biberon, emzik ya da doğal

beslenme sırasında gözlenebilir.• Bebek teste alınmadan önce aç ve emmeye

istekli olmalıdır.• Davranımın cevap olarak kabul edilebilmesi için

uyarım-cevap zamanlamasının tutarlı ve tekrar edilebilir olması gereklidir.

Page 30: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Davranış Gözlem Odyometrisi• Bebeğin görsel olarak dikkatini dağıtacak

objelere, hareketliliğe ve aşırı yüz ifadeleri kullanmamaya dikkat edilmelidir.

• Kullanılan işitsel uyaran modüle tonlar (Warble Tone; WT) veya darband (Narrow Band; NB) gürültü olabilir.

• Konuşma sesleri ile eşiklerin doğrulanması yapılmalıdır

• Bu amaca yönelik olarak;– alçak frekanslar için /-ba/, – orta-yüksek frekanslar için /-sh/, – yüksek frekanslar için /-s/ sesleri kullanılır.

Page 31: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Davranış Gözlem Odyometrisi• Zamanlama, testin tamamlanabilmesi için

önemli olduğundan alınan öykü doğrultusunda teste başlama frekansını belirlemek önemlidir. Örn. sensörinöral işitme kaybı şüphesi olan bebeklerde teste alçak frekanslarla başlayıp, yüksek frekanslara doğru devam etmek uygun olacaktır.

Page 32: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Davranış Gözlem Odyometrisi

• Test uyaranının verilmesinde zamanlama da testi etkileyen önemli bir faktördür.

• Çok sık aralıklarla uyaran verilmesi bebeğin uyarana alışıp davranım değiştirmesini engeller.

Page 33: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Video Davranış Gözlem Odyometrisi

Page 34: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında
Page 35: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Görsel Pekiştireç Odyometrisi (Visual Reinforcement Audiometry;

VRA)

Page 36: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Görsel Pekiştireç Odyometrisi

• Bebekler 6. aydan sonra motor davranımlarının da gelişmesiyle işitsel uyarana daha kolay yanıt vermeye başlarlar.

• Görsel pekiştireç odyometrisi 6–36. aylar arasında kullanılır ve işitsel uyarana karşı çocuğun istemli olarak oluşturduğu motor cevap hareketleri temeline dayanır.

Page 37: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Görsel Pekiştireç Odyometrisi• Işıklı ya da hareketli bir oyuncak ses kaynağına yakın

olarak yerleştirilir• Önce oyuncak ile çocuğun ilgisi çekilir, sonra çocuk

oyuncağa dikkatini vermişken işitsel uyaran gönderilir.• Bu sayede çocuğun işitsel uyaranı duyduğunda

oyuncağın hareket ettiğini fark etmesi sağlanır.• Birkaç tekrar sonrasında önce işitsel uyaran verilerek,

uyaranı fark edince oyuncağa bakması sağlanmış olur ve test düzeneği oluşur.

• İşitsel uyarana karşı her doğru yönelme davranımında çocuk oyuncak hareket ettirilerek ödüllendirilir. Bu yöntemle eşik seviyesine kadar tüm frekanslarda cevap elde etmek mümkündür.

Page 38: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Görsel Pekiştireç Odyometrisi• Test serbest alanda hoparlörler ile

uygulanabileceği gibi, insert kulaklık ve kemik vibratör ile de yapılır.

• Çocuğun yaşı dikkate alınarak üst bedeni rahat ve baş hareketleri serbest olacak şekilde oyuncağa uygun açıyla konumlandırılmalıdır.

• İşitsel uyarana yönelme davranımından emin olunmadan pekiştireç verilmemelidir.

• Aksi durumda cevap güvenilirliği azalır.

Page 39: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Görsel Pekiştireç Odyometrisi• Test odasında oyuncak çeşitliliği çocuğun

dikkatini dağıtacaktır• Bu sebeple, oda basit ve sade olmalı,

oyuncaklar sırayla ve test asistanı tarafından çocuğun hareketli oyuncağa sürekli yönlenmesini engellemek üzere kullanılmalıdır.

• Test uyaranı olarak NB gürültü, WT, saf ses uyaran, konuşma sesleri, devamlılığı olan cümleler kullanılabilir

Page 40: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Görsel Pekiştireç Odyometrisi• Çok ileri derecede işitme kayıplı ve işitsel

uyarana şartlanmakta zorlanan çocuklar için öncelikle dokunsal (tactile) uyaran kullanılabilir.

• Kemik vibratör çocuğun elinin üzerine ya da dizine konup uyaran verilir ve şartlanma sağlanır,

• Daha sonra işitsel ve dokunsal uyaran birlikte verilerek işitsel uyarana cevap oluşturulur.

Page 41: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Görsel Pekiştireç Odyometrisi• İşitme hassasiyet,i 1 yaş üzeri çocuklar için

erişkin seviyesine (10–15 dB) yakındır. • Risk grubu bebeklerde konuşma frekanslarında

işitme yaklaşık 20 dB seviyesindedir • Görsel pekiştireç odyometrisi sağ ve sol

taraftan verilen uyarana karşı çocuğun yön tayin etmesi beklenerek de uygulanabilir.

• Test yöntemi aynı olsa da sesin geldiği tarafa lateralizasyon cevabı beklendiğinden Conditioning Orienting Response Audiometry;COR adını alır.

Page 42: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Videolar Görsel Pekiştireç Odyometrisi

Page 43: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Oyun Odyometrisi (Play Audiometry)

Page 44: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında
Page 45: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Oyun Odyometrisi• 1956 yılında Lowell ve ark. tarafından

tanımlanmıştır • Oyun odyometrisi, 3 yaştan büyük ve normal

gelişimi olan çocuklar için, akustik uyarını her duyduğunda belirli bir motor hareket yapmasının (sepete küp atmak gibi) istendiği işitme test yöntemidir.

• İşitsel uyarana beklenen cevap, sepete küp atmak, küpleri üst üste dizmek, bir oyuncağa mandal takmak, resim parçalarını bir araya getirmek şeklinde olabilir.

Page 46: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Oyun Odyometrisi• Temel olarak oyun odyometrisinde çocuk oyuncağı

kulağına götürür, uyaranı bekler ve uyaranı duyunca oyuncağı sepete atar.

• Test açısından en dikkat edilmesi gereken durum çocuğun işitsel uyaranı duyduğundan emin olmaktır.

• Aksi durumda ses verilmediğinde de geliştirilen motor hareket hem zaman kaybına hem de çocuğun kafasının karışmasına ve olumsuz tecrübeye neden olunur.

• Başlangıç şiddet seviyesi tespiti deneme yanılma yoluyla yapılmamalı, test öncesi alınan öykü ve test öncesi çocukla kurulan iletişim yol gösterici olmalıdır.

Page 47: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Oyun Odyometrisi

• Test uyaranı serbest alan hoparlörleri, insert kulaklık, standart kulaklık, kemik vibratör kullanılarak iletilebilir,

• Tüm uyaran tipleri kullanılabilir.• Ebeveynin test odasına alınması bazı

çocuklar için dikkat dağıtıcı ve testi engelleyici olsa da pek çok çocuk için güven oluşturur

Page 48: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Oyun Odyometrisi• Çocuk teste uyum sağlamaz ve yapmak istemezse test

oturumunun yönetimini çocuğa bırakmak yerine alternatif oyunlar ve objelerle dikkati ve isteği toplanmaya çalışılmalı ve teste devam edilmelidir.

• Bazı çocuklar için aile bireylerinden yardım alınabilir,• Farklı test odası, oyun sandalyesi ya da ödüllendirme

yöntemi denenebilir.• Test süresi hakkında çocuğa bilgi vermek de teste

devam için önemli yarar sağlayabilir.• Ancak test yöntemini değiştirmek, en son çözüm

olmalıdır. • Çocuk her zaman çocuktur ve her an yeni bir sürprize

hazırlıklı olmak gereklidir.

Page 49: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Video Oyun Odyometrisi

Page 50: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

İşitsel Uyarana Karşı Yaşa Bağlı Olarak Değişen Eşik Değerleri

YAŞ DAVRANIM WT UYARAN(dBSPL)

KONUŞMA UYARANI (dBHL)

GÜRÜLTÜ UYARANI (dBSPL)

0-6 hafta Göz kırpma 78 40-60 50-70

6 hafta-4 ay Baş döndürme 70 47 50-60

4-7 ay Lateral yönelme 51 21 40-50

7-9 ay Direkt lateral dönme 45 15 30-40

9-13 ay Aşağıya lokalizasyon 38 8 25-35

13-16 ay Aşağı/yukarı lokalizasyon

32 5 25-30

16-24 ay Her yöne lokalizasyon tamamlanır

25 5 25

Page 51: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Test Yöntemi Yaş aralığı

Beklenen cevap

Beklenen sonuç Kısıtlılıkları

Davranış gözlem odyometrisi

0-6 ay İşitsel uyarana karşı refleks davranımı

İşitme duyarlılığı hakkında önemli bilgi sağlar

Dikkatli gözlem gerektirir, beslenme tüpü ile beslenen çocuklarda test uygulanamaz

Görsel pekiştireç odyometrisi

6-36 ay İşitsel uyaran karşı görsel pekiştirece şartlanmış dönme davranımı

Cevap şartlanmış olduğu için aynı seansta birkaç frekansda bilgi sağlar

Kulaklığı takmayan çocuklardan ayrı ayrı kulak bilgisi elde edilemez

Oyun odyometrisi

36 ay- 5 yaş

İşitsel uyarıma cevap olarak öğrenilmiş motor hareket

Eşik seviyesinde ve tüm frekanslarda güvenilir cevap elde edilir

Çocuğun dikkatini uzun süreli aynı oyun ile sağlamak zordur

Page 52: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Akustik immitans ölçümü

Tüm yaşlar Objektiftir Orta kulak ve işitsel refleks arkı bilgisini verir

test sonuçlarını olumsuz etkilmesi nedeniyle sakin durmayan çocuklarda testi yapabilmek zordur

TEOAE Tüm yaşlar Objektiftir İç kulak dış tüy hücrelerinin normal fonksiyonunu gösterir

Sakin ve konuşmadan test yapılmalıdır,Hafif dereceye kadar işitmeye duyarlıdır. İşitme kaybı derecesini göstermez

DPOAE Tüm yaşlar Objektiftir İç kulak dış tüy hücrelerinin normal fonksiyonunu gösterir

Sakin ve konuşmadan test yapılmalıdır.Orta dereceye kadar işitmeye duyarlıdır. İşitme kaybı derecesini göstermez

Test Yöntemi Yaş aralığı

Beklenen cevap

Beklenen sonuç Kısıtlılıkları

Page 53: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

ABR (klik uyarım)

Tüm yaşlar Objektiftir İşitsel yol üzerindeki merkezlerin bütünlüğünü teyit eder

Uykuda ya da sedatize durumda test yapılmalıdır. Davranışsal testlerin yerini tutamaz. İşitme testi değildir

ABR (tonal uyarım)

Tüm yaşlar Objektiftir İşitsel yol üzerindeki merkezlerin bütünlüğünü teyit ederFrekansa spesifik eşik bilgisi sağlar

Uykuda ya da sedatize durumda test yapılmalıdır.

ASSR Tüm yaşlar Objektiftir Odyometrik eşiklere yaklaşık sonuç elde edilebilir

Uykuda ya da sedatize durumda test yapılmalıdır. Test süresi uzundur, normal işitmede cevaplar odyometrik eşiklerle uyumlu değildir.

Test Yöntemi Yaş aralığı

Beklenen cevap

Beklenen sonuç Kısıtlılıkları

Page 54: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 1• M.K ve S.K. , ikiz

Page 55: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 1- M.K.• M.K. 4,5 yaş, erkek• Konuşmada gerilik• 2-3 kelimeyi yan yana kullanamıyor• /k/ fonemi yerine /t/ fonemini

kullanıyor• Anne-baba işitme kaybından

şüpheleniyor ama emin değiller• 7 aylıkken NSVY ile 1600 gr doğmuş,

Page 56: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 1- M.K. • Normal KBB muayenesi• Odyolojik tetkik

– Serbest alanda VRA» Yüksek şiddette sese tepki mevcut» Konuşma sesine 30 dB HL de cevap mevcut» Yüksek şiddette minimal akustik refleks mevcut» İşitmesinin normal ya da normale yakın olduğu

düşünülmüş» Aileye bilgi verilmiş, 1 ay sonra kulaklıklarla test yapmak

üzere kontrole çağrılmış» Konuşma gecikmesi yönünden özel eğitim için

yönlendirilmiş

Page 57: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 1- S.K. • S.K. 4,5 yaş, erkek• Konuşmada gerilik• 2-3 kelimelik cümle kurabiliyor,

arkasından seslenildiğinde bakıyor, telefon-kapı sesine bakıyor

• Aile ikiz eşi ile aralarında özel bir konuşma olduğunu belirtiyor

• 7 aylıkken NSVY ile 1800 gr doğmuş

Page 58: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 1- S.K. • Normal KBB muayenesi• Odyolojik tetkik

– Serbest alanda VRA» Tepkileri güvenilir» Konuşma sesine 30 dB HL de cevap mevcut» Yüksek şiddette minimal akustik refleks mevcut» İşitmesinin normal ya da normale yakın olduğu

düşünülmüş» Aileye bilgi verilmiş, 1 ay sonra kulaklıklarla test yapmak

üzere kontrole çağrılmış» Konuşma gecikmesi yönünden özel eğitim için

yönlendirilmiş

Page 59: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 1- M.K. • 3 yıl sonra (7,5 yaşında) Pediatristi

işitme kaybı şüphesi ile konsültasyon istemiş

• Odyolojik tetkik» Kulaklıklarla test yapıldı» Yüksek frekanslara doğru ani düşüş gösteren S/N

işitme kaybı» İkiz eşinin de işitme testinin yapılması önerildi

Page 60: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

M.K.

Page 61: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 1- M.K.• Elektrofizyolojik ölçüm sonuçları işitme

kaybı ile uyumlu• İşitme cihazı ile özel eğitim önerildi

• Kontrol sürecinde implant önerildi, aile kabul etmedi.

Page 62: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 1-S.K• İkiz eşinin yanlarında olmadığı için test

yapılmasının faydalı olacağı anlatıldı Yapılan uyarılar ışığında çocuklarını daha dikkatli gözlemlemişler ve 1 yıl sonra kontrole getirdiler

• Odyolojik tetkik» Kulaklıklarla test yapıldı» Yüksek frekanslara doğru ani düşüş gösteren S/N

işitme kaybı

Page 63: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

S.K.

Page 64: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 1- S.K.• Elektrofizyolojik ölçüm sonuçları işitme

kaybı ile uyumlu• İşitme cihazı ile özel eğitim önerildi

Page 65: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 1• Çocuk testinde deneyimli klinisyen (doğru test

yöntemi, test yönteminin doğru kullanılması, doğru gözlem, çocukla iletişim kurma becerisi) Ör.vaka 4,5 yaşında ama serbest alanda değerlendirilmiş.

• Pediatrik değerlendirmede tek bir test değil test bataryası kullanılması gerektiği unutulmamalı

• Test uygulamasının ilk olarak mutlaka klinikte, klinisyen tarafından yapılması gereklidir.

Örn. Oyun odyometrisi uygulaması klinikte yapılmalıdır, evde çalışılması önerilmemelidir.

Page 66: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 2• K.T., 2 yaş 5 ay, kız• Konuşma gecikmesi• Daha önce yapılan testinde orta-ileri

derecede işitme kaybı tanısı konmuş• ABR de işitme kaybı lehine olduğu düşünülen

uzamış latanslı dalga elde edilmiş• İşitme cihazı önerilmiş. Cihazı takmak

istemiyormuş, sürekli ağlıyormuş.• Seslere bazen tepki veriyormuş, bazen

vermiyormuş.• İşitme kaybı olup olmadığından emin değiller

Page 67: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 2• Serbest alanda VRA ile test yapıldı• Tepkileri ve davranımları çok yavaş• Frekansa spesifik konuşma uyaranlarına

olan cevaplar; 40 dB 40 dB 55 dB

Page 68: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında
Page 69: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 2• OKB; bilateral 0 daPa• Bilateral akustik refleks elde edildi• Bilateral TEOAE ve DPOAE cevabı var• Bilateral 30 dB nHL de, uzun latansa sahip V.

dalga mevcut

• İşitme kaybı olmadığı düşünüldü, Pediatrik Nöroloji konsültasyonu istendi.

Page 70: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 2• Tanı : MMR

• Sonuç: Bilateral normal işitme. MMR için özel eğitim önerildi.

Page 71: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 2• Çocuk testinde deneyimli klinisyen (doğru test

yöntemi, test yönteminin doğru kullanılması, doğru gözlem, çocukla iletişim kurma becerisi, gelişimsel öykünün iyi değerlendirilmesi) Ör.vakada MMR mevcut, test sırasında tepkileri yavaş, ancak bu gözlem yoruma katılmamış, elde edilen eşiklere göre cihaz önerilmiş.

• Pediatrik değerlendirmede tek bir test değil test bataryası kullanılması gerektiği unutulmamalı

• Test yorumuna katkısı sağlanmazsa iyi yapılan gözlemin bir anlamı olmaz.

Page 72: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 3• E.O., 5 aylık, kız• Pediatri bölümündeki kontrolü sırasında

bir üniversitenin Nöroloji Bölümünde BAEP yapılmış

Page 73: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 3• 80 dBnHL’deki bulgular(msn)

I. II. III. IV. V.Sağ 1.83 2.92 4.48 5.88 6.55Sol 1.81 2.52 4.20 5.68 6.46

• Latanslarda gecikme olduğu ve bebekte işitme kaybı olduğu rapor edilmiş.

Page 74: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 3• Serbest alanda davranımlarına bakıldı.

» Sese cevabı çok belirgin» Lokalizasyon yapıyor» Frekansa spesifik konuşma uyaranlarına ort. 20 dB de

dinleme davranışı mevcut

• OKB: bilateral 0 daPa (1000 Hz)• Bilateral TEOAE (+)• Bilateral AABR (+)• Sonuç: Normal işitme. Elde edilen latans

değerinin yaşı ile uyumlu olduğu anlatıldı.

Page 75: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 3• Çocuk testinde deneyimli klinisyen (doğru test

yöntemi, test yönteminin doğru kullanılması, doğru gözlem, çocukla iletişim kurma becerisi, gelişimsel öykünün iyi değerlendirilmesi)

• Pediatrik değerlendirmede tek bir test değil test bataryası kullanılması gerektiği unutulmamalı

• Maturasyonel değişikliklerin çok iyi bilinmesi klinisyeni hatadan uzaklaştırır

Page 76: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 4• A.G. , 2,5 yaş, kız• İşitme kaybı• Doğduğundan beri duymuyormuş• Gittikleri üniversitenin KBB bölümünde

ABR yapılmış, bilateral cevap alınamamış• Total işitme kaybı olduğu fayda

görmeyeceği için cihaz önerilemeyeceği söylenmiş.

Page 77: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında
Page 78: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 4• Kooperasyonu çok iyi olduğu için serbest

alanda oyun odyometrisine şartladırıldı. Şartlandıktan sonra ınsert kulaklıklarla oyun odyometrisi yapıldı.

• OKB: Bilateral 0 daPa• Bilateral akustik refleks yok• Bilateral TEOAE ve DPOAE cevabı yok• Bilateral ABR cevabı yok

Page 79: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında
Page 80: ÇOCUKLARDA İŞİTMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ · ÖYKÜ ALMA • Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. • Detaylı öykü alımı sonrasında

Vaka 4• Tanı: Bilateral çok ileri derecede S/N

işitme kaybı.

• Bilateral işitme cihazı ve özel eğitim önerildi (Koklear implant adayı)