بررسی الگوی رشد سگ ماهی جویباری (paracobitis hircanica...

....رودخانهدر Paracobitis hircanica ماهی جویباریسگ الگوی رشد بررسی

93

دانشگاه گنبد کاووس

"های ماهی شناسی کاربردی پژوهش"نشریه

49دوره سوم، شماره اول، بهار

http://jair.gonbad.ac.ir

ماهی جویباریسگ الگوی رشد بررسی Paracobitis hircanica (Mousavi-Sabet et al., 2015)

استان گلستان ،گرمابدشت رودخانهدر

3دل حسن آزرم و 3، عبدالمجید حاجی مرادلو2*، رسول قربانی1نیا مریم شریفیكشاورزي و منابع طبیعي گرگان، دانشگاه علوم دانشکده شیالت و محیط زیست، ارشد شیالت، آموخته كارشناسي دانش 1

گرگان، ایران دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبیعي گرگان، گرگان، ایراندانشکده شیالت و محیط زیست، دانشیار گروه شیالت، 2 دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبیعي گرگان، گرگان، ایراندانشکده شیالت و محیط زیست، استاد گروه شیالت، 3

اي استان گلستان، گرگان، ایرانس اداره كل آب منطقهكارشنا 4 11/4/44 پذیرش: تاریخ ؛ 1/2/44 ارسال: تاریخ

چکیده

( در P. hircanicaماهی جویباری ) حاضر برای تعیین برخی پارامترهای پویایی جمعیت سگ مطالعه

برداری در نمونهبه انجام رسیده است. سال طی یک 1341در سال گرمابدشت واقع در استان گلستان رودخانه

نتایج ایستگاه صورت گرفت. 5الکتروشوکر در دستگاه چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان با استفاده از

تر از نرها ها سریع باشد. آهنگ رشد در ماده دار نمی است و معنی 17/1:1نشان داد که نسبت جنسی نر به ماده

نهایت ماهیان ماده بیشتر است. هر دو جنس دارای رشد آلومتریک منفی بوده و فاکتور بیبوده و همچنین طول

تر این فصل ی مناسبا هوضعیت در هر دو جنس در فصل تابستان بیشترین مقدار را داشت که به شرایط تغذی

گردد. می در مقایسه با سایر فصول بر

1.نسبت جنسی ،فاکتور وضعیتسنجی، زیست، P. hircanica :کلیدی های واژ

[email protected] : نويسنده مسئول*

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020

http://jair.gonbad.ac.ir/article-1-300-fa.html

49 بهار، اول، شماره سومشناسی کاربردی/ دوره های ماهی نشریه پژوهش

04

مقدمه

شناسي ماهیان است كه عالوه بر هاي مهم دانش بوم هاي ماهیان یکي از پایه بررسي پویایي جمعیت

شناختي در مطالعاات بیوسیساتماتیو و اظا ات هام نقشاي كلیادي دارد هاي بوم كاربرد در پژوهش

شاوند طول زمان دستخوش تغییرات زیادي ماي ماهیان ساختارهایي ایستا نیستند بلکه در هاي جمعیت

اي یندهاي منطقاه آپذیرند فر ثیر ميأو از عواملي مانند انقراض، مهاجرت به داخل یا خارج و زاد و ولد ت

ثیرات مهمي بار سااختار جواماع داشاته باشاد و ایان تغییارات أمانند مهاجرت و انقراض ممکن است ت

-اي، رواباط محیطاي انند اندازه بادن، میاانگین فراواناي منطقاه اي خاص م هاي گونه توانند با ویژگي مي

در ایان میاان، بررساي (Warren and Taylor, 2001)اي مارتبط باشاند اي و رویدادهاي منطقاه گونه

الگوهاي رشد از اهمیت خاصي برخوردار است زیرا بیانگر اطالعات مهم جمعیتي و وضعیت ذخیره باراي

باشد تنها ذخایري وضعیت مطلوب دارند كه در تمام طبقاات ساني، تي ميهاي مدیریتي و اظا برنامه

شناساي تعداد افراد مناسبي داشته باشند از طرف دیگر، چنین مطالعاتي زمیناه را باراي مطالعاات باوم

Abbasi etكنند كه امروزه از اهمیت فراواني در مدیریت منابع آبي برخوردار اسات ) جمعیت فراهم مي

al., 2013) توانناد باه یااري مطالعاات فیلورااوگرافي آماده و در تعیاین این مطالعاات همنناین ماي

هااي پویاایي ها نقشي كلیدي ایظا نمایند بنابراین پژوهش یو از گونه سرگذشت تکاملي و سرنوشت هر

نگار اسات خوشابختانه در شناختي جامع هاي مهم هر طرح پژوهشي بوم ها یکي از اولویت جمعیت گونه

هاي آنان ها با توجه به اهمیت شناسایي فون ماهیان كشور و بررسي جمعیت هاي اخیر این پژوهش لسا

هاا ناشاناخته هاا و اتاي گوناه گسترش روز افزوني یافته است، هرچند كه همننان بسیاري از جمعیت

اند مانده

متعلا باه خاانواده بنادي نظار رده از Paracobitis malapterura ماهي جویباري با نام علمي سگ

ناام علماي ایان ( Abdoli, 2000باشد )كپورماهي شکالن مي و از راسته( (Nemacheilidaeنماچیلیده

Mousavi-Sabetتغییر كرده است ) Paracobitis hircanica Mousavi-Sabet et al., 2015گونه اخیراً

et al., 2015 ) فراواني رتبه دوم فاون ماهیاان ایاران را باه خاود %11گونه و 23اعضاي این خانواده با

هاي كوهستاني با بستر سنگي و ماهیان جویباري ماهیان رودخانه سگ(Coad, 2010)اند اختصاص داده

پاردازد هااي بساتر باه اساتراات ماي اند این گونه شب فعال است و روزها در زیار سانگ جریان سریع

(Abdoli, 2000; Abbasi et al., 2013)هااي كوهساتاني هاي این خانواده در بیشاتر رودخاناه جمعیت

هااي در رودخاناه P. hircanicaهااي شاوند جمعیات آلوده نشده مناط غرب و شمال كشور یافت مي

,.Coad, 2010., Abdoli, 2000, Mousavi-Sabet et al) شوند دریاي خزر یافت ميجنوب شرق اوضه

هااي عناوان گوناه شناسي و هم از منظر پرورش به ماهیان هم از منظر بوم سگهاي مختلف گونه ( 2015

آبي بسیاري از منابع آبي و خشاو شادن بسایاري از اند همننین با توجه به كم آكواریومي اااز اهمیت

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



04

یابد تاا در صاورت لازوم هاي این ماهیان ضرورت مي برداري و شناختن جمعیت نمونه ،هاي رودهاشاخه

در P. hircanica گوناه رويفاوق بار هماین اسااس هاي اظاا تي را اجارا كارد مطالعاه نامهبتوان بر

هااي ایان گوناه اسات گااه از زیست كه در جنوب شرقي گرگان )استان گلستان( ي گرمابدشت رودخانه

شناختي و بیوسیستماتیو متعاقاب را هاي بوم هاي پایه براي بررسي انجام شده تا پویایي جمعیت و داده

هااي اظاا تي باه هاي پایه براي اجراي برناماه عنوان داده فراهم كند همننین بتواند در صورت لزوم به

كار رود

ها مواد و روش

گرمابدشات رودخانهطور فصلي در پنج ایستگاه از هب همان سالتا زمستان 1341 این بررسي از بهار

2/1وسیله دستگاه الکتروشوكر باا قادرت هماهي ب نمونه 242 واقع در استان گلستان انجام گرفت تعداد

%11ولت صید گردیدند ماهیان صاید شاده در فرماالین 211 -311كیلووات و جریان مستقیم و ولتار

هاي صید شاده باا شناسي جمعیت، نمونهجهت مطالعه پویایي فیکس و به آزمایشگاه انتقال داده شدند

بررساي زیار الگوي رشد به وسیله معادلاه وایي( تعیین سن شدند هاي شن ریزه اتولیت )سنگ استظاده از

گردید:W = aTLb

باشد عدد ثابت مي aشیب خط رگرسیوني و bمتر، به میلي TLوزن به گرم، طول Wدر این معادله

(Bagnal and Tesch, 1978ایزومتریو و آلومتریو بودن رشد به ) وسیله آزمون پااولي(Froese and

Binohelan, 2002) :تعیین گردید

𝑡 =𝑆𝑑𝐿𝑛𝐿

𝑆𝑑𝐿𝑛𝑊∗|𝑏 − 3|

√1 − 𝑟2∗ √𝑛 − 2

t محاسباتي باt 2 جدول با درجه آزادي-n مقایسه شده و در صورتي كهt محاسباتي ازt جدول بزرگتر

شیب خط رگرسیوني بین طاول و وزن بزرگتار bاین صورت اگر باشد، الگوي رشد آلومتریو بوده و در

رشاد از ناوع آلومتریاو باشد الگوي 3كوچکتر از b باشد الگوي رشد از نوع آلومتریو مثبت و اگر 3از

باشد جدول باشد، الگوي رشد از نوع ایزومتریو مي tمحاسباتي كوچکتر از tمنظي است ولي اگر

چاقي ماهي است و براین اساس استوار است كه ماهیان براي مقایسه شرایط بدني و فاكتور وضعیت

محاسابه با اساتظاده از معادلاه زیار طول در شرایط بهتري هستند فاكتور وضعیت فولتون تر همسنگین

: (Biswas, 1993)شد

bL

WK

100*

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



04

شایب خاط رگرسایوني باین bمتار و طول كل بدن بر اسب سانتي Lوزن كل بر اسب گرم، Wكه

باشد طول و وزن مي

، لگاریتم طبیعي نسابت وزن نهاایي باه وزن اولیاه مااهي در زماان واااد ايبرآورد نرخ رشد لحظه

(Biswas, 1993) از روش معادله زیر محاسبه شد یو سال است معموالً

t

WWG

tt

)()1( lnln

فاان باشد پارامترهاي رشدساله مي +1t ساله و t طبیعي وزنترتیب لگاریتم بهln W(t+1) و ln W(t)كه

نیز با استظاده 1والظورد -فورد مدلنهایت و آهنگ رشد رسیدن به این طول( براساس برتاالنظي )طول بي

( Sparre and Venema, 1992) محاسبه شدندزیر از معادالت( )

0(1 )( ) ( )

k t t bW W et

و)1(

)(

)()(0ttk

t eLL

محاسبه گردید زیر با استظاده از معادله (Pauly and Munro, 1984) 2شاخص عملکرد رشد𝜙 = log𝐾 + 2 log 𝐿∞

نتایجآماري طول و وزن مقایسه گروه سني تشکیل گردیده است پنج گرمابدشت ازماهي هاي سگنمونه

ها طول گروه سني سه سالهدار میان هاي سني میان دو جنس نر و ماده بیانگر وجود اختالف معنيگروه

(1)جدول (>10/1p)بود

میاهی جویبیاری متیر( و وزن )گیرم( در سینین مفتلیع جمعییت سیگ میانگین طول کل )میلیی -1جدول

P. hircanica گرمابدشت رودخانهدر

سن طول

P وزن

P ماده نر ماده نر

+1 22/2 ± 21 12/1 ± 62/1 +1 14/2 ± 12/04 16/1 ± 22/21 33/1 21/1 ± 23/1 62/1 ± 12/2 34/1 +2 30/0 ± 26/21 62/0 ± 34/22 14/1 64/1 ± 60/2 22/1 ± 22/2 03/1 +3 41/2 ± 32/42 12/2 ± 12/64

*122/1 64/1 ± 4/2 32/1 ± 1/2 30/1 +4 24/0 ± 61/112 22/0 ± 12/110 30/1 22/1± 66/11 04/3 ± 12/12 34/1

و متار میلاي 21 -24طاولي براي هر دو جنس نر و ماده مرباو باه طبقاه بیشترین درصد فراواني

در جانس نار گاروه د متر بو میلي 132 -141طولي طبقهمتعل به براي هر دو جنس كمترین فراواني

1 . Ford- Walford Plot

2. The index of growth performance (Ø)

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



09

ها بیشترین فراواناي را دارا بودناد و پاس از آن باا ها و در جنس ماده گروه سني سه سالهسني دو ساله

(1)شکل كنندهاي سني افت شدیدي را پیدا مياد افراد گروهافزایش سن، تعد

گرمابدشت رودخانه P. hircanicaماهی جویباری فراوانی طولی )به درصد( جمعیت سگ -1شکل

10/1

%(44) هاا و بیشاترین فراواناي مااده %( 46) هاا بیشترین فراواني نرها متعل به گروه سني دو سااله

( 2)شکل ها بودمتعل به گروه سني سه ساله

گرمابدشت رودخانه در P. hircanicaماهی جویباری های سنی جمعیت سگفراوانی نسبی گروه -2شکل

ها صید شده تعداد كل نمونهفراواني بیشتري داشتند ،طوركلي ماهیان نر به نسبت ماهیان ماده به

نمونه نر بود 114نمونه ماده و 133قطعه بود از این تعداد، 242از رودخانه گرمابدشت استان گلستان

05

1015202530

یوان

راد ف

صدر

طولی کالسه های

ماده نر

0102030405060

1

2

3

4

یوان

راد ف

صدر

کالسه های طولی

ماده نر

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



00

در جمعیت مورد مطالعه مشاهده گردید، اما این 12/1:1رغم اینکه نسبت جنسي نر به ماده و علي

( 10/1p > ،422/1 =2χنداشت )داري نسبت از نظر آماري اختالف معني

الگوي رشد جویباري محاسبه و مورد بررسي قرار گرفت انماهیسگ وزن در جمعیت -رابطه طول

صورت آلومتریو و براي هر دو جنس نر و ماده به شد برآوردپااولي ماهي جویباري براساس فرمولسگ

( 2د )جدول منظي تشخیص داده ش

گرمابدشت رودخانهدر P. hircanicaماهی جویباری ولی برای جمعیت سگئالگوی رشد پا -2جدول

الگوي رشد bمقدار دولجt محاسباتي t تعداد جنسیت

آلومتریو منظي 01/2 42/1 01/4 124 نر

آلومتریو منظي 21/2 42/1 44/3 114 ماده

رودخانیه در P. hircanicaماهی جویبیاری ضرایب رگرسیونی طول و وزن جمعیت نر و ماده سگ -3 جدول

.گرمابدشت

r2 a b تعداد جنسیت

010/2 2×11-0 611/1 133 نر

216/2 3×11-0 643/1 114 ماده

شیب خط رگرسیون در جنس نر كمتر از جنس ماده بود بنابراین در طولي یکساان، ماهیاان مااده

الف و ب( 3)شکل وزن بیشتري نسبت به ماهیان نر داشتند

اهی جویباریمگمتر( و وزن )گرم( در جنس نر جمعیت س نمایی طول )میلیرابطه (الع -3شکل


W = 7E-05TL2.5106

R² = 0.8077

0

5

10

15

0 50 100 150

نوز

(رم

گ)

(میلی متر)طول

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



04

اهی جویباریمگمتر( و وزن )گرم( در جنس ماده جمعیت س رابطه نمایی طول )میلی (ب -3شکل


4در جدول ،هاي انجام گرفته كل و وزن كل ااصل از بررسيبرتاالنظي براساس طول فان معادله رشد

ماهیاان نار باود آهناگ رشاد تر از ساگ ماهیان ماده بزرگنهایت در جمعیت سگ ده است طول بيمآ

كمتر است ها ماده( در t0باشد، ولي سن در زمان طول صظر )ماهیان نر ميماهیان ماده باالتر از سگ سگ

میاهی جویبیاری هیای نیر و میاده سیگ برتیاننفی بیرای جمعییت انفمعادله رشد هایپیراسنجه -9جدول

P. hircanica گرمابدشترودخانه در L∞ W∞ K t0 ϕ جنسیت

62/3 -42/1 314/1 61/22 04/142 نر 64/3 -41/1 312/1 32/22 31/146 ماده

مختلاف محاسابه شاد هااي هاي نر و مااده در فصال طور جداگانه براي جمعیتفاكتور وضعیت به

فاكتور وضعیت در هر دو جنس نر و ماده بیشترین مقادار را در فصال پااییز داشات مقایساات آمااري

(0 )جدول (>10/1p)دار این فاكتور در بین دو جنس در فصل پاییز بود ااكي از وجود اختالف معني

W = 3E-05TL2.7189

R² = 0.8433

0

5

10

15

20

0 50 100 150

نوز

(رم

گ)

(طول)میلی متر

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



04

رودخانیه در P. hircanicaماهی جویباری های مفتلع برای جمعیت سگفاکتور وضعیت در فصل -5جدول

گرمابدشت

هااي نار و مااده هااي ساني مختلاف جمعیات طور جداگانه براي گاروه فاكتور وضعیت همننین به

در هر دو جنس در سان دو ساال بیشاترین مقادار را دارا باود مقایساات محاسبه شد فاكتور وضعیت

(>10/1p)سه سال باود تاهاي سني یو دار این دو فاكتور در گروهآماري ااكي از وجود اختالف معني

( 2)جدول

رودخانیه در P. hircanica میاهی جویبیاری های مفتلع برای جمعیت سگفاکتور وضعیت در سن -6جدول

گرمابدشت

اي در هار دو جانس نار و آمده است باالترین نرخ رشد لحظاه 2اي در جدول نتایج نرخ رشد لحظه

ماده در سن یو تا دو سال بوده است

رودخانیه در P. hircanicaمیاهی جویبیاری سنین مفتلع برای جمعیت سگای در نرخ رشد لحظه -7جدول

گرمابدشت

جنس ماده جنس نر سن نرخ رشد لحظه اي در 61/1 24/1 2+به 1+ 01/1 00/1 3+به 2+ 10/1 12/1 4+به 3+

p ماده نر فصل 22/1 24/1 26/1 بهار 12/1 60/1 62/1 تابستان

11/1** 24/1 26/1 پاییز

12/1 06/1 00/1 زمستان

p ماده نر سن+1 61/1 14/1 **11/1 +2 46/1 31/1 *13/1 +3 24/1 61/1 **11/1 +4 41/1 03/1 24/1

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



04

گیریو نتیجه بحث

رودخاناه و مااده هااي ساني در دو جمعیات نار نتایج نشان داد كه روناد نوساانات فراواناي گاروه

هااي مختلاف در ها و زماان ها، زیستگاه ها ممکن است در جمعیت این تظاوت. گرمابدشت یکسان نیست

هااي مختلاف از یاو گوناه هااي ساني در جمعیات یو گونه خاص دیده شود تظاوت در فراواني گروه

ن )كوهورت( به محل تواند به طول عمر، سن بلوغ جنسي در اولین تولید مثل و سن بازگشت همزادا مي

ها چهاار ساال اسات اداكثر سن براي نرها سه و براي ماده(Bowker, 1995)تولد ارتبا داشته باشد

(Patimar et al., 2009)

به 24-21طولي طبقهها در رسد كه فراواني نرها و ماده نظر مي براساس نتایج بدست آمده به

رسد كه اند به نظر مي ها سه ساله نرها دو ساله و ماده ،طولي طبقهرسد در این بیشترین مقدار خود مي

Abbasi) تر نقش دارد پایین طبقاتمیر بیشتر الروها و نوزادان در فراواني كمتر و مرگدر االت كلي،

et al., 2013) ر از ماهیان تتر كم هاي كوچو ، ماهیان با اندازهدلیل اندازه چشمه توربهضمن این كه

توان چنین گظت كه ااتماالً ماهیان تر مي بزرگ طبقاتفراواني كمتر افراد افتند درباره دام مي بزرگ به

تر بزرگ از فضاي زیستي كمتري برخوردارند همننین شکارچیان ماهیان بزرگ را راات با اندازه

بینند مي

طبیعي و و با نتایج است بیانگر غالب بودن جنس نر هاي صورت گرفته در این مطالعهبررسي

,.Patimar et al) پاتیمار و همکاران كه االي درباشد ميمواف (Tabiyi and Abdoli, 2005عبدلي )

مطاب با نتایج بدست آمده گل با جنس ماده معرفي كردند زرین رودخانهغالبیت جنسي را در (2009

مثلي، شرایط محیطي و غیره نسبت جنسي به عوامل مختلظي مانند وفور مواد غذایي، اكولوري تولید

( Abasi, 2001بستگي دارد )

معتقدند كه تغییرات رشد ماهي از نظر ( Wootton, 1992)و ووتن ( Nikolsky, 1963) نیکولسکي

، مواد مغذي، كیظیت غذایي، نوع ماد مانندتوان به سازگاري با شرایط محیطي ميطول و وزن را

دامنه تغییرات شیب نسبت دادهاي رنتیکي اي( و همننین تظاوت اي یا دریاچه سیستم آبي )رودخانه

باشد در زمان رشد ماهي، متغیر مي 0/3تا 0/2ها معموالً از وزن در ماهي -خط رگرسیون نمودار طول

تغییرات وزن بدن وابستگي زیادي به تغییرات طول داشته كه منجر به رشد نمایي طول و وزن در ماهي

ولي نشان داد كه هر دو جنس نر و ابررسي الگوي رشد با استظاده از روش پا ( Erdogan, 2002شود ) مي

ماهیان كه گرمابدشت از رشد آلومتریو منظي برخوردار هستند دراالي رودخانهماهیان ماده سگ

آباد از رشد ایزومتریو برخوردار بودند تیل رودخانه گل از رشد آلومتریو منظي و ماهیانزرین رودخانه

(Asayesh Nayini, 2010 ) بررسي ( طبیعي و عبدليTabiyi and Abdoli, 2005) روي هر دو جنس نر

گل نیز نشان داد كه این گونه در این رودخانه از رشد آلومتریو منظي زرین رودخانهن گونه در و ماده ای

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



04

-زرین رودخانهدر (Patimar et al., 2009) پاتیمار و همکاران هاي كه بررسي باشد دراالي برخوردار مي

ع در شیب خط باشد تنو ها آلومتریو مثبت مي گل نشان داد كه رشد نرها آلومتریو منظي و ماده

عنوان تغییرات درون هاي مختلف از یو گونه و در مدت یو سال به وزن بین جمعیت -رگرسیوني طول

وزن در -مقدار شیب خط رگرسیون نمودار طول .(Przybylski, 1996گردد )جمعیتي تظسیر مي

باشد در مجموع، این هاي نر و ماده متظاوت بوده و اغلب در جنس ماده بیشتر از جنس نر مي جنس

توان به گونه، جنس، سن، رسیدگي جنسي، فصل، تغذیه، موقعیت جغرافیایي منطقه، ها را مي تظاوت

هاي انگلي مرتبط و خالي بودن دستگاه گوارش و آلودگي ها از نظر پر شرایط محیطي، زمان صید نمونه

و 21/2گرمابدشت رودخانه ماهیان ماده در براي سگ b مقدار ضریب (Turkmen et al., 2001)دانست

آباد و تیل هايرودخانهبرآورد شد كه این مقدار از مقدار برآورد شده در 01/2ماهیان نر براي سگ

تر بود كوچو( (Asayesh Nayini., 2010یني آسایش نایگل توسط زرین

هااي انجاام )مطالعه ااضر( و بررسي گرمابدشت رودخانهوزن در -هاي رابطه طول از مقایسه بررسي

در (Patimar et al., 2009) ( و پاتیمار و همکاران Asayesh Nayini, 2010آسایش ناایني ) شده توسط

متر( كمتر دیده شده است هاي بزرگ )بزرگتر از صد میلي نمونه كه گردد گل مشاهده ميزرین رودخانه

توانناد هاي متوسط جمعیت ماي دار به سمت اندازه هاي بستر و انتخاب طبیعي جهت قطر و اندازه سنگ

تار پناهگااه كمتاري داشاته و توساط صایادان از عوامل كاهش ماهیان بزرگ باشند زیرا ماهیان بزرگ

ثیر بر شیب خط رگرسیون مقادار آن را أتوانند با ت ماهیان بزرگ در جمعیت مي شوند تر دیده مي راات

افزایش دهند

ماهیاان مااده بزرگتار از برتاالنظي مربو به سگانفنهایت برآورد شده با استظاده از معادله طول بي

هااي دخانهروماهیان ماهیان گرمابدشت كمتر از سگنر بود همننین مقدار آن در جمعیت سگ ماهیان

هااي انادازه توان باه تظااوت هاي یو گونه را مي نهایت در جمعیت آباد بود تنوع طول بيگل و تیلزرین

یاو گوناه نسابت داد كاه در هااي جمعیتاي ها و تنوع پاارامتر ها در هریو از جمعیت بزرگترین نمونه

,.Turkmen et al)آیاد اي بوجاود ماي شرایط مختلف محیطي غالب، به ویژه در دماا و شارایط تغذیاه

هااي محیطاي مانناد در معتقدناد كاه فااكتور ( Beverton and Holt, 1957بورتاون و هولات ) ( 2001

كه آهنگ رشد رسایدن ثر است در االيؤنهایت م دسترس بودن مواد غذایي و تراكم جمعیت بر طول بي

هااي انجاام توجه به بررسيین باهمنن باشد ثیر عوامل رنتیکي و یا فیزیولوریکي ميأبه این طول تحت ت

گرمابدشات رودخاناه ماهیاان آهنگ رشد سگ( Asayesh Nayini, 2010آسایش ناییني ) گرفته توسط

رودخاناه ماهیاان گل بوده است بنابراین ساگ ماهیان زرینآباد و كمتر از سگماهیان تیلبیشتر از سگ

گل به سان بلاوغ زرینرودخانه ماهیان تر از سگآباد و دیرتیلرودخانه ماهیان گرمابدشت زودتر از سگ

گرمابدشات تقریبااً یکساان باود رودخاناه ماهیاان مااده و نار اند شاخص عملکرد رشد در سگ رسیده

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



03

در ( Asayesh Nayini, 2010آسااایش ناااییني ) همنناین مقاادار آن بااا مقاادیر باارآورد شااده توساط

مشابه بود آباد تقریباًگل و تیلزرینهاي رودخانه

هایي در شرایط محیطي مثل تغییرات فصلي، كیظیات تغییرات فاكتور وضعیت ممکن است با تظاوت

و تناوع (Nikolsky, 1969)ها تغییار نماوده اي(، بین گونه یا دریاچه اي غذا و نوع سیستم آبي )رودخانه

,Ricker)ربو باشد هاي مختلف یو گونه خاص نیز به جنس، فصل و یا مکان خاصي م آن در جمعیت

باا افازایش نیاز و میزان فاكتور وضعیت در هر دو جنس نر و ماده در زمان تغذیه و تولید مثال (1975

(Turkmen et al., 2001)باشاد ها معموالً مشابه هم مي سن، افزایش یافته، الگوي افزایش و كاهش آن

یافته و بعد از آن كاهش محسوسي نشان داده در اكثر ماهیان مقدار فاكتور وضعیت تا سن بلوغ افزایش

كاه شدهاي نر و ماده مورد مطالعه نیز ابتدا روند افزایشي و سپس روند كاهشي مشاهده كه در جمعیت

هاي بالغ تغییرات ضریب وضعیت در ارتباا باا تغییار باشد در نمونهدلیل آن رشد بهتر تا سن بلوغ مي

زیستي گونه در ارتبا است كه معموالً با افازایش نارخ رشاد هماراه مصرف انرري بوده كه با استراتژي

آساایش نااییني در مقایساه باا مطالعاه انجاام شاده توساط ( Oliva-Paterna et al., 2002)باشاد مي

(Asayesh Nayini, 2010 )آباد، فااكتور وضاعیت ماهیاان گل و تیلزرینهاي رودخانهماهیان روي سگ

همنناین گل بود زرینرودخانه آباد و كمتر از ماهیان تیلرودخانه ر از ماهیان گرمابدشت بیشترودخانه

هاي نر و ماده دو ساله باود كاه باا نتاایج ماهيدر مطالعه ااضر بیشترین مقدار فاكتور وضعیت در سگ

,.Kasyanov et alكاسایانوف و همکااران ) داشتمطابقت ( Asayesh Nayini., 2010آسایش ناییني )

دلیل تناوع تولیاد كظزیاان، نامتجاانس باودن ماواد تواند به معتقدند كه تنوع فاكتور وضعیت مي( 1995

گرمابدشات بیشاترین رودخانهماهیان غذایي و فصول مختلف صید باشد مقدار فاكتور وضعیت در سگ

ااتمااالً در مقدار را در فصل تابستان و بهار و كمترین مقدار را در فصل پاییز و زمستان داشته است كه

از آنجا كه رشاد (Abbasi et al., 2013) اي استبهبود شرایط تغذیهآب و نتیجه افزایش درجه ارارت

، از ایان الگاو پیاروي نماوده و ضاریب داردارتبا مستقیم با شدت تغذیه و میزان جذب ماواد غاذایي

اینکه در بهار با توجه بهو ضریب وضعیت در فصل تابستان بهتر از فصل بهار بود یابد وضعیت بهبود مي

شود و كمتر صارف افازایش وزن مین اندوخته غذایي ميأریزي و تبیشتر انرري ماهي صرف فعالیت تخم

اي به طور نسابي تنوع در مقدار رشد لحظه (Oliva-Paterna et al., 2002) گردد، قابل توجیه استمي

هاا هماهناگ باوده و ایان وزن در باین جمعیات -ا تغییرات ضریب وضعیت و ضریب رگرسیوني طولب

ضریب معموالً با تغییرات طول چندان متغیر نبوده ولي به شرایط اكولاوري اسااس باوده و در صاورت

روند (Ricker, 1975)باشد نامساعد بودن شرایط رشد، كاهش وزن نسبت به كاهش طول محسوس مي

گرمابدشات تقریبااً مشاابه باوده و رودخاناه اي رشد در میان دو جنس نار و مااده ار ضریب لحظهومقد

هااي بعادي، باشد افزایش نرخ رشد در سال اول و تغییارات آن در ساال هماهنگ با فاكتور وضعیت مي

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



44

را ثر بر رشاد ؤعوامل م( Nikolsky, 1969نیکولسکي ) عنوان یو سازگاري محسوب گردد در مجموع به

هاا، مناابع كیظیت مولدین، زمان تکثیر، دماي محیط در زمان تولیدمثل، فراواني غذا در محیط رشد الرو

بااالترین غذایي در دسترس، رقابت غذایي، فراواني جمعیت و دماي محیط زندگي بیاان كارد چنانناه

یاو تاا دو ساال گرمابدشت در سان رودخانهماهیان اي در هر دو جنس نر و ماده سگنرخ رشد لحظه

دلیال اي كندتر شده و روند نزولي داشاته اسات كاه ااتمااالً باه بوده است و پس از آن نرخ رشد لحظه

آسایش كه با نتایج مثلي استهاي تولیدرسیدن به بلوغ جنسي و مصرف قسمت عمده انرري در فعالیت

مطابقت دارد ( Asayesh Nayini, 2010ناییني )

هاا و ماهیان جویباري نر در گاروه ساني دو سااله رشد نشان داد كه سگ بررسي سن واال، ره به

نهایات و ماهیان ماده طول بيها بیشترین فراواني را دارند سگماهیان ماده در گروه سني سه ساله سگ

هاا اختالف طول در بین دو جنس نر و ماده تنها در گروه ساني ساه سااله آهنگ رشد بیشتري داشتند

داري بین دو جانس وجاود نداشات هار دو جانس داراي رشاد يو هیچ اختالف وزن معن دار بوديمعن

هر دو جنس نر و ماده بیشترین مقادار را در فصال تابساتان آلومتریو منظي بوده و فاكتور وضعیت در

هاا مشااهده شاد داشت همننین بیشترین مقدار این فاكتور در هر دو جنس در گروه ساني دو سااله

وندي مشابه در بین هر دو جنس داشت ر ،ضریب رشد

منابعAbbasi F., Ghorbani R., Molaei M., Naeimi A. 2013. Identification and

Distribution of Fish Fauna in Kaboodval Stream (Golestan Province, Iran).

Journal of Fish and Marine Sciences, 5 (5): 467-473. Abasi K. 2001. An investigation on dispersion of fish in Havigh stream, Gilan

Province. Iranian Journal of biology, 370-382. (In Persian).

Abdoli A. 2000. The Inland water fishes of Iran. Publication of Iranian Museum of

Nature and Wildlife, Tehran, Iran, 246 p. (In Persian). Asayesh Nayini S. 2010. An investigation on some dynamic parameters and

population density of western crested Loach Paracobitis malapterura and their

relation with environmental factors in Tilabad and Zarringol Stream, Golestan Province. Projection of M.Sc in fisheries. Gorgan University of Agricultural

Sciences and Natural Resources, 109 p. (In Persian).

Bagnal T., Tesch F. 1978. Methods for Assessment of Fish Production in Fresh Waters. Blackwell Science Inc., 3 edition, 384p.

Beverton R.J.H., Holt S.J. 1957. On the dynamics of exploited fish populations.

Fisheries Inv. Series II. Vol. XIX. H.M.S.O. London, 575 p.

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



44

Biswas S.P. 1993. Manual 0f methods in fish biology. South Asian Publishers

PvtLtd., New Delhi International Book CO. Absecon Highlands, N.J.USA, 157

p.

Bowker D.W. 1995. Modeling the pattern of dispersion of length at age in teleost fishes. Journal of Fish Biology, 46: 469-485.

Coad B.W. 2010. Criteria for Assessing the Conservation Status of Taxa (As

applied to Iranian Fresh water fishes). Biologia, Bratislava, 55: 537-555. Erdogan O. 2002. Studies on the age, growth and reproduction characteristics of

the chub, Leuciscuscephalus orientalis (Nodman, 1840) in Karasu River.

Turkey. Turkish Journal of Veterinary and Animal Science, 26: 983-991. Froese R., Binohelan C. 2002. Empirical relationships to estimate asymptotic length,

length at first and length at maximum yield per recruit in fishes, with a simple

method evaluate length frequency data. Journal of Fish Biology, 56: 758-773.

Kasyanov A.N., Izyumov Y.G., Kasyanova N.V. 1995. Growth of roach Rutilus rutilus, in Russia and adjacent countries. Journal of Ichthyology, 35: 256-272.

Mousavi-Sabet H., Sayyadzadeh G., Esmaeili H.R., Eagderi S., Patimar P., Freyhof

F. 2015. Paracobitis hircanica,a new crested loach from the southern Caspian Sea basin (Teleostei: Nemacheilidae). Ichthyological Exploration of

Freshwaters, 25(4): 339-346.

Nikolsky G.V. 1963. The ecology of fishes. Academic press London and New

York. 352 p. Nikolsky G.V. 1969. Theory of fish population dynamics as the biological

background for rational exploitation, Oliver and Boyd, Better World Books

Ltd (Dunfermline, United Kingdom), 323 p. Oliva-Paterna F.J., Torralva M.M., Fernandez-Delgado C. 2002. Age, growth and

reproduction of Cobitis paludica in a seasonal stream. Journal of Fish Biology,

60: 389–404. Patimar R., Adineh H., Mahdavi M.J. 2009. Life history of the Western crested

loach Paracobitis malapterura in the Zarrin-Gol River, East of the Elburz

Mountains (Northern Iran). Biologia, 64: 350–355.

Pauly D., Munro J.I. 1984. Once more on the comparison of growth in fish and invertebrates, ICLARM Fish byte, 2: 21.

Przybylski M. 1996. Variation in fish growth characteristics along a river course.

Hydrobiologia, 325: 39-46. Ricker W.E. 1975. Computation and interpretation of biological statistics of fish

populations. Bulletin of the Fisheries Research Board of Canada, 191: 209-210.

Sparre P., Venema S.G. 1992. Introduction to tropical fish stock assessment part 1.

FAO Fisheries Technical Paper No. 306.1, Rev. 2. Rome, FAO. 1998. 407 p. Tabiyi A., Abdoli A. 2005. Study of some characters of biology and ecology of

Nemacheilus malapterurus in Zarringol, Golestan Province. Journal of Natural

Resources of Iran, 57: 715-727. (In Persian).

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020



44

Turkmen M., Erdogan O., Haliloglu H.I., Yildrim A. 2001. Age, Growth and

reproduction of Acanthalburnus microlepis, Filipi 1863 from the Yagan Region

of the Aras River, Turkey. Turkish Journal of Zoology, 25: 127-133.

Warren A.N., Taylor C.M. 2001. Developing heritage tourism in New Zealand. Center for Research, Evaluation and Social Assessment, Wellington N.Z., pp:

98-101.

Wootton R.J. 1992. Fish Ecology. Chapman & Hall, 185 p.

Dow

nloa

ded

from

jair.

gonb

ad.a

c.ir

at 0

:16

+03

30 o

n S

unda

y Ja

nuar

y 26

th 2

020


بررسی الگوی رشد سگ ماهی جویباری (paracobitis hircanica...

Documents