Жұмыс оқу бағдарламасыныңтитулдық парағы

НысанПМУ ҰС Н 7.18.4/17

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Философия және мәдениеттану кафедрасы

ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Этика пәні бойынша

пәні бойынша5В020400 «Мәдениеттану»

мамандығының студенттеріне арналған

ПавлодарЖұмыс оқу бағдарламасының

бекіту парағы Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.4/17

БЕКІТЕМІН ОІ жөніндегі проректор _____________ Н.Э.Пфейфер20__ж. «____»________

Құрастырушы: аға окытушы Қабиденова Ж.Д._____________

Философия және мәдениеттану кафедрасы

ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

«Этика» пәні бойынша5В020400 «Мәдениеттану» мамандығының студенттеріне арналған Жұмыс бағдарламасы ҚР ММОС негізге алынып 5.04.019-2011.ж-дың, ҚР БҒМ № 261 бұйрығымен бекітіліп, типтік оқу жоспарынаенгізілгенжәне ПМУ-нің оқу кеңесінің отырысында бекітілді ПМУ «____»_________200_ж., хаттама №_____

Кафедра отырысында ұсынылды 20___ж. «____»__________ № __ Хаттама

Кафедра меңгерушісі_____________________ Ахметова Г.Г. 20__ж. « »___

Тарих және құқық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды20__ж. « »_______ № __ Хаттама

Факультеттің ОӘК төрайымы_________ Сулейменова Ш.Қ. 20__ж. « »___

Тарих және құқық факультетінің деканы _______Ақышев А.А. 20__ж. « »___

ОӘБ бастығы____________________ Жұманқұлова Е.Н. 20__ ж. « »__

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды20__ж. « »_______ № __ Хаттама

1. О қу пәні туралы жалпы ақпарат

Пәннің атауы: «Этика»Міндетті компоненті бойынша пәнКредиттер саны мен меңгерудің мерзімі Барлығы – 3 кредитКурс: 1Семестр: 1Аудиторлық сабақтардың барлығы – 45 сағат Дәрістер - 30 сағат Тәжірибелік /семинарлық сабақтар - 15 сағат СӨЖ – 90 сағатОның ішінде СОӨЖ – 22,5 сағатЖалпы жүктеме -135 сағатБақылау түріЕмтихан – 1 семестр

2. Пәннің мәні, мақсаттары мен міндеттері«Этика» пәнінің мәні: «Мәдениеттану» бағытындағы

мамандықтары студенттердің этика оқулары бойыншабілімдер мен теориясын теориялық этиканы мәдени-философиялық пәндер ретінде меңгерудегі мемлекеттіккомпоненттік пән. Пәнді оқып меңгеру студенттердіңаналитикалық ойлауынн дамытуы тиіс, өзінде жәнепотенциялды кәсіптік іскерлігінде моралдық жәнеадамгершілік қасиеттерді тәрбиелеу.

Пәнді оқытудың мақсаты: этика теориясы мен тарихыбойынша толық білімдерді меңгеру

Пəнді оқытудың міндеттері:- Этика пәнінің және оның негізгі тарихи даму бұтақтарын

анықтау;- Классикалық туындыларға арқа сүйей отырып, этиканың

маңызды түсініктері мен мен моральдық танымынанықтау, мұнда қарастырылып отырған түсінік аса тереңмағынаға ие болады;

- Мәдениеттегі моральдың рөлін сипаттау, оның дәуірдендәуірге өзгеріп отырған нормативтік мазмұныныңмаңызды моралдық кодексте орын табуы;

- Мораль түсінігін талдау, қазіргі пікір таластар мен әртүрлі бағытарға арқа сүйей отырып, оның пайда болуымен пайда әдістерін анықтау;

- қолданбалы этиканың аса өзекті мәселелерін қарастырып– оның ішінде нормативтік деңгейде ашық күйінде даулы

күйінде қалып отырған (эвтаназия, өлім жазасы, әділеттізорлық мәселесі және т.б).

3. Курсты оқыту процесінде білім, қабілеттіліктерге, дағды менқұзыреттілікке қойылатын талаптар

Пәнді оқыту барысында студент білуі тиіс: - этикалық білімдер тарихы бойынша қажетті білімдерді

қабылдай білу;- алғашқы дерек көздермен жұмыс істей білу (классикалық

этика-философиялық туындылармен);- алған білімін өз дүниетанымы мен эрудициясын

дамытуда пайдалана білу.қабілеттіліктер қалыптасуы қажет:

этикалық концепция мен теорияларды талдай білу,компаративистиканы тарихи- салыстыру әдісі ретінде қолданаотырып. этиканың пайда болуы, оныің пәні мен мәні, этикатүрлері деонтология, эвдемонизм, қайғыру этикасы, махаббатэтикасы, метаэтика, қолдаңбалы этика, нормативтік этикажәне т.б.) діни этика этика, этика тарихы, этиканың орталықкатегориясындағы морал түсінігі.

тәжірибелік дағдыларға ие болуы тиіс:өз сөйлеу мәнерін дұрыс қоя білу, өз ойын айту, өзіндік жәнежәне обьективті ойлау, этикалық жағдайларды бағалау ( кейс-стади әдісі), қолдабалы этикада жиі қолданылатын, қазіргіжәне классикалық этика теорияларына теориялық негіздемеберу, тарихи-салыстыру әдісін пайдалану, (этика) моралғылымымен байланысты келесі пәндерді меңгеру.

Оқу курсының пререквизиті жəне постреквизиті.

Философия, Дүниежүзілік мәдениет тарихы, ФилософияБілім жүйесінің тəсілдері: Тарихи жəне логикалық,

детерминизм мен герменевтикалық, салыстырмалы-қарсы қоюжəне дидактикалық талдау принциптерін кешенді жəне нақтықолдану барысында мəдени мұраның табиғаты мен құрылымынашып беру мүмкіндігі артылады.

4. ПӘНДІ ИГЕРУДІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ

№Тақырыптар атауы

Сабақ түрлерібойынша аудиторлық

сағаттардың саны

СӨЖ

Тәж. Лаб. Жалпы

Оның ішінде СОӨЖ

1. Этика, оның пәні, түрі, құрылымы

2 1 - 6 1,5

2.Ежелгі Шығыстың этикалықбілімдері.

2 1 - 6 1,5

3.Антикалық этика

2 1 - 6 1,5

4. Ортағасырлық этика 2 1 - 6 1,5

5. Жаңа заман этикасы 2 1 - 6 1,5

6. Неміс классикалық этикасы 2 1 - 6 1,5

7. 19-20 ғ.ғ Батыс этикасы 2 1 - 6 1,5

8. Қзақ этикасының тарихы 2 1 - 6 1,5

9. Діни этика (Ұстаздық моральдық уағыздары: Будда, Моисей, И.Христос, Мұхаммед).

2 1 - 6 1,5

10. Мәдениет тарихындағы адамгершілік

2 1 - 6 1,5

11. Мораль адам өмірі мен қоғамындағы спецификалық құбылыстар: моралдың негізделуі және анықтамасы

2 1 - 6 1,5

12. Морал тілі 2 1 6 1,5

13. Моральдық мотивация 2 1 6 1,5

14. Мораль және қоғамның басқа салалары

2 1 6 1,5

15. Қолданбалы этика. Экологиялық этика.

2 1 6 1,5

Барлығы: 135 (3 кредит) 30 15 - 90 22,5

ӘдебиеттерНегізгі әдебиеттер

1. Гусейнов А.А., Апресян Р.Г. Этика. М., 2008. 2. Зеленкова И.Л., Беляева Е.В. Этика. Мн.,2010.

3. Зеленкова И.Л. Основы этики. Мн., 2010. 4. Золотухина-Аболина Е.В. Курс лекций по этике. Ростов

н/Д., 2009.5. Кондрашов В.А. Этика. Чичина Е.А. Эстетика. Ростов н/Д.,

2010.Қосымша әдебиеттер

6. Основы этических знаний. СПб., 2009.7. Словарь по этике. М., 2008.8. Шрейдер Ю.А. Лекции по этике. Учеб. пособие. М., 2009.9. Этика /под ред. Мишаткиной Т.В., Яскевич Я.С.: Учеб.

пособие. Мн., 2008.10. Этика: фундаментальный курс в авторизованном

изложении. М., 2008.11. Абеляр П. История моих бедствий. М., 2009.12. Августин А. Исповедь. М., 2008.13. Бёме Я. Аврора, или Утренняя заря в восхождении. М.,

2007.14. Кант И. Из лекций по этике // Этическая мысль:

научно-публицистические чтения. М., 2006.15. Живая Этика. Избр. М., 2008.16. Камю А. Бунтующий человек. М., 2008.17. Кропоткин П. А. Этика. М., 2007.18. Кьеркегор С. Страх и трепет. М., 2006.19. Ницше Ф. По ту сторону добра и зла. У генеалогии

морали. М., 2009.20. Ортега-и-Гассет Х. Эстетика. Философия. Культура.

М., 2006.21. Розанов В.В. Сумерки просвещения. М., 2008.22. Сартр Ж.-П. Экзистенциализм - это гуманизм //

Сумерки богов. М., 2008.23. Соловьев В.С. Оправдание добра // Соч.: В 2-х т. М.,

2008. Т. 1.24. Сумерки богов (Ницше, Фрейд, Фромм, Камю, Сартр).

М., 2008.25. Тейяр де Шарден П. Феномен человека. М., 2009.26. Толстой Л. Н. Не убий никого// Этическая мысль:

научно-публицистические чтения. М., 2006.27. Торо Г.Д. Жизнь без принципов. СПб., 2008.28. Ясперс К. Смысл и назначение истории. М., 2007.

КУРС ПӘНІНІҢ ТЕОРЕТИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ

Дәріс сабақтарының мазмұны

Дәріс I. Этика, оның пәні, түрі, құрылымы "Этика", "мораль", "адамгершілік" түсінігі. Этика морал

туралы білім ретінде және рухани мәдениеткомпонентіФилософиялық- гуманитарлық білімдер жүйесіндегіэтиканың орны: этика "тәжірибелік философия" ретінде жәнеадамгершілік теориясы. Этиканың сипаттамалық, түсіндірмеліктеоретикалық және нормативтік-дүниетанымдық міндеттері.Вэтика түрлері: гуманистистік және авторитарлық этика.Этиканың нормативтік-құндылық мазмұн қарама-қайшылығы .

Гедонизмнің антитезі және аскетизмі, ригоризм жәнеэвдемонизм, эгоизм мен альтруизм, коллективизм жәнеиндивидуализмі. Этикалық блім құрылымы. Бақыт этикасы.Аксиология этиканың құндылық аспектісі, деонтологияміндетті және тірі зат туралы этикалық білім.Қолдаңбалы этикажәне оның құрылымы: нормативтік этика, ситуативтік жәнекәсіптік. Дәстүрлі этиканың негізгі түрлері.: бақыт этикасы,парыздылық этикасы (деонтология), мейірімділік этикасы(аксиология), әділеттілік этикасы, қайырымдылық этикасы(аретелогия), махаббат этикасы және т.б . Метаэтиканың пайдаболуы (Д. Мур)және оның ерекшеліктері. Дескриптивтік этика.

Дәріс II. Ежелгі Шығыс этикалық оқулары

Ежелгі Шығыс этикалық оқулары. Конфуциандық жәнедаосизм, брахманизм мен буддизм өмірдің адамгершілікнегіздері жөнінде. Будда жолы: рахаттылық пен соғысқұмараскез аралығында. Төрт қайырымды шыңдық. Қайғыру менөмір рахаттылығының думан құруы. Нирвана: түсінікті оқукөптүрлілігі. Сегізжолдық адамгершілік және діни мазмұны. .Будданың нормативтік бағдарламасының ерекше айырмасы.Буддизмдегі моралдық әрекет месілдерінің қарама-қайшылығы. "Дао" концепциясының метофизикалық негіздері."Дао" диалектикасындағы «мейірімділік» пен «қаталдық»."Увэйдің" адамгершілік аспектілері. Дао данышпаны идеалымен жақынның игілігі үшін талпыныс.

Дәріс III. Антикалық этикаГоме эпостары ежелгігрек қоғамының адамгершілігк

үлгісі. Философиялық этикабастауы Гераклит оқуларында.Софисттер: мәдениеттің табиғаттан айырмашылығы.Сократовтік қайырымдыны интеллектуализациялау. Этиканыконкретизациялау тәжірибесі Сократтың: Аристипп, Антисфен.Платон: оның идеализмінің Сократ этикасымен байланысы.Стоицизм, эпикуреизм мен скептицизм жекелік этиканыңкөптүрлілігі сипатында: оның ұқсастығы мен ерекшелігі.Неоплатонизм этикасы:антика және ортағасыр аралығындағы.Антикалық деректердің жалпылығы – еуропа мәдениетініңбірлігінің маңызды факторы. Және оның араб-мұсылманмәдениетімен туыстығы.

Дәріс IV. Ортағасырлық этикаАнтикалық мәдениет дағдарысы мен күйреуі кезіңдегі

этикалық факторлар.. Иерусалим Афиныға қарсы: руханидәстүрдің ауысуы.ной традиции. Фома Аквинский: жүйедлеудіңаристотельдік негізі; синтетитикалық-компромисстік этика

мінездемесі Діни-философиялық этика және діни-құдайлықэтика: олардың ұқсастығы мен айырмашылығы. Діни-философиялық этиканың тасымалдануы және оның Жаңажәне қазіргі замандағы қоғамдық санасындағы орны. Діни-философиялық Ресей этикасының орны мен тағдыры. Діниэтика және моралдың негізделуінің мәселелері. Христианэтикасы..

Дәріс V. Жаңа заман этикасыЖаңа заман этикасы. Классикалық этика концепциясы

жеке тұлғаның, рудың жеке бірлігі жолындағы алуансұрақтары. Джордано Бруноның батырлық энтузиазм – Жаңазаман этикасының қоғамдық адамгершілік сапасыныңкөрсеткіші. Ағарту дәуір этикасы және оның жасырынпатернализмі. Ағарту дәуір этикасының сыны 19 және 20ғасырлар философиясында. (марксизм, постмодернизмдәуіріндегі өмір философиясы).

Дәріс VI. Неміс классикалық этикасы ЭтикаКритика Кантом эвдемонизмі Кант сыныңда.

Моралдік логика санасы және морал анықтамасы. Канттыңтәжірибелік философиясындағы мораль мен құқық жәнеолардың ұқсастық мінездемесі. Тарихтың моралдық утопиясы:мақсаттар патшалығы Мейірімсіздіктің Тарихтағы ролі.Гегельдің мазмұнды этикасы моралдың тарихи утопиясы. Кантпен Гегелдің жүйесі – Жаңа заман адамзат тарихының рухани-адамгершілік ерекше сатысының философялық нәтижесіретінде.

Дәріс VII. 19-20 ғ.ғ Батыс этикасы.Классикалық этика дағдарысы және этикадағы

антинормативиті түбегейлі өзгеріс: философияның жаңаперспективасы; А. Шопенгауэрдің пессимистік этикасы;моральный нигилизм Ницшенің морал нигилизмі жәнежоғарғыадам идеясы. Этикадағы аналитикалық дәстүрі,оныңалуан түрлілігі (Дж. Мурдың интуитивизм, Р. Хеардыңлогицизм, А. Айердің эмотивизмі және т.б Этика жәнеметаэтика. Өмір философиясы мен экзистенциализм этикалықбағыт ұстанған философиялық бағыт ретінде; басты өкілдері:Кьеркегор, Сартр, Камю, Хайдеггер, Ясперс және т.б.Психоанализ этикасы.

Дәріс VIII. Қазақ этикасының тарихыКөшпелі қоғамдағы діни-этикалық нормалары. Адам және

табиғат. Этикалық мазмұндағы қазақтардың қарапайымқұқығы. 19-20 ғ.ғ ағартушылар этикалық концепцилары.Ш.Кудайбердиевтің, А.Кунанбаевтың, М.Әуэзовтің,

Ш.Уалихановтің еңбектеріндегі этикалық-нормативтікқұндылықтары. Көшпелілердің шаруашылық өміріндегіөзгерістер және оның қазақ мәдениетіне әсері.

Дәріс IX. Діни этика ( Будда, Моисей, И.Христос,Мұхаммед ұстаздардың моралдық уағыздары).

Діни этика түсінігі. Конфуции, Будда, Моисей, Мұхаммедуағыздарының жалпы сипаттамасы.а. Конфуций және оныңсалт-жора этикасы. Конфуциандық этиканың негізгіпринциптері. Этика мен саясаттың арақатынасы. Будданыуңорта жолы. Моисей еврей халқының заң шығарушысы жәнеұстазы. Моисейдің он уағызы. Иисус Христос уағыздарнанМоисей уағыздарынан ерекшелігі. Мұхаммед мұсыльман дінініңнегізін салушы. Мұсылмандардың негізгі міндеттері. Исламныңхристиандықтан ерекшелігі.

Дәріс X. Мәдениет тарихындағы адамгершілікАлғашқы қауымдық қоғамдағы нормативтік. Антропогенез

және моралдың пайда болуы туралы мәселері. Моралдыңпайда болуы туралы еңбек теориясы. Алғашқы қауымдыққоғамдағы «адам» түсінігі. Тотемизм, рулық өмір,идентификация. Мейрамдар. Ата-бабалар культі. Алғашқықауымдық жерлеу дәстүрі. Табу институты: тиымдар түрі менқызметі. Миф және діннен морал теориясының пайда болуы.Египет өлілер кітабындағы қарапайым құқық жәнеадамгершілік, Ману заңдары, Артхашастра және т.б.Хаммурапи заңдары ақсүйектер фундаменталдықадамгершілік-құқықтық кодексі.

Дәріс XI. Мораль адам және қоғам өміріндегіспификалық құбылыс: моралдың негізделуі менанықтамасы

Моралдың мәселе ретінде негізделуі; моралдыңнегізделуінің қажеттілігі. Идея Шопенгауэрдің моралдыңнегізделуі оның негізін салушы принциптеріне балта шабады.Морал анықтамасы философиялық этиканың негізін салушымәселесі ретінде қарастыру. Моралдың негізделуіндегіутилитаристік және кантианстік бағытұстанушылардыңсәйкес келмеуі. Парыздылық этикасы мен қайырымдылықэтикасы. Этикадағы дискурс, дискурсивтік этиканың құрылупринциптері. Жеке тұлғаның адамгершілік міндеттеріанықтамасындағы.

Дәріс XII. Морал тілі

Морал тілінің спецификасы, императивтік және бағалаутолғану. Моральдық уағыздау, мораль тілі қоғамдық идеалдыңкөрініс табу құралы ретінде. Ежелгі Греция, Ежелгі Рим классикалық мәдениетіндегі моральтілі. Намыс моралдық түсінігінің пайда болуы, ерлік, әділдіктіңжауынгер қайырымдылардың бойынан табылуы. Парызазаматтық қоғам өмірінінің көрінісі және оны қорғауміндеттері.Парыз келісімді орындау қажеттілігі. Христианэтикасының мораль тілі. Толеранттық субьективті санатүсінігінің мүмкіндігінің шетеулі түсінігінің қорытындысы.

Дәріс XIII. Моралдық месілдендіруЭтикадағы моралдық іс-әрекет түсінігі. Әрекет-операция

және әрекет- мінез-құлық. Адамгершілік іс-қозғалыс, мінез-құлық, адамгершілік әрекеттердің қатынасы. Этическое содержание понятий «Месіл» және "месілдендіру"түсініктерінің этикалық мазмұны. Этикалық анализдегі мінез-құлық құрылымы. Месілді және тәртіп ережелерін таңдаудыңобьективті және субьективті мүмкіндіктеріі. Адамгершілікқарама-қайшылықтар және оны шешу жолдары.

Дәріс XIV. Мораль және қоғамның басқа салаларыМораль және экономика. Моралдың экономикалық

қатынастар сипатына тәуелділігі мәселелері. Қазіргі өндірістегіжекетұлғалық фактор. Гуманитарлық экономика принципі,адамның өз еңбегінен рахат табу жағдайы. Аргументтерөкілетті демократияны қолдауда. Элиталық басқару теориясы,көпшіліктің компетентсіздігі: иә не қарсы аргументері.Құқықтық мемлекетте заңның билік етуі жөнінідегіадамгершілік ойлар идеясы. Депутататың, партияжетекшісінің, саяси жетекшінің кәсіптік этикасы. Мораль жәнеқұқық. Мораль мен құқық арасындағы қарама-қайшылық жәнешешу құралы. Юристің кәсіптік этикасы. Мораль және дін.Әлемдік діндердің адамгершілік мазмұны. Өнер адамгершілікидеалының көрініс құралы ретінде. Көпшілік мәдениеті жәнежеке тұлға.

Дәріс XV. Қолдаңбалы этикаҚолдаңбалы этика. Этикалық білімдер құрылымындағы

қодаңбалы этиканың орны. ХХ ғ екінші жартысындағыэтикалық қолдаңбалы зерттеулердің дамуы және этикалықбілімдер құрылымының өзгеруі.Этикалық білімнің үш негізгібөлігі: философиялық этика, нормативтік этика, қолдаңбалыэтика. Кәсіптік этика. Шаруашылық этикасы ( бизнес- этикасы)- әлеуметтік-этикалықкретиериелерді экономика саласында қолдану (шаруашылық).

Кәсіпкерліктің әлеуметтік-шығармашылық потенциалы.Қайырымдылық, әлеуметтік инженерия, өз еркілік қарекеттер.Қайырымдылық және әділдік.

Дәріс ХVI. Зорлық-зомбылық және хомбылықсыз этикасы. (Соғыс аксиологиясы, өлім жазасы. Терроризм және мораль)

Зорлық-зомбылық түсінігі. Зорлық-зомбылық конфликттіжағдайлардағы іс-әрекет тәсілдерінің бірі. Л. Н. Толстойзорлық-зомбылық пен мораль түсініктерінің тіптенсәйкеспейтіндігі жөнінде. Зорлық-зомбылықсыз түсінігі.Зорлық-зомбылық және мемлекет. Моралдағы мақсаттар менқұралдардың арақатынасының мәселелері. Соғысаксиологиясы. Соғыстың философиялық концепциясы; соғысклассификациясы. Соғысты ақтауды аргументтері.Терроризмнің күшеюі және оның қазіргі қоғамда қауіптілігініңкүшеюі. Терроризм саясаттың криминалдануы көрінісі менсалдары. Терроризм адамгершілік фанатизмінің соңғы түрі.Өлім жазасы.

Дәріс XVII. Биоэтика и медициналық этика Биоэтика этикасы. Биоэтика және медициналық этикасы.

Биоэтика принципьтері. Дәрігерлердің міндеттері адам құқығы,пациенттің құқығы. "Иә" және "қарсылық" аргументтері Адаморгандарын адамнан адамға және жануардан адамға салумәселелері. Органдарды жасанды түрде өсірудің,кланированиенің этикалық шектеулері. Генетикалық бақылаумәселелері

Дәріс XVIII. Экологиялық этикаЭкологиялық этика түсінігі. Экологиялық этика түсінігіне

әр түрлі бағытт ұстанушылық. Философиядағы адамныңтабиғатқа қатынасын ойталқылау. Табиғат адамгершіліміндетткерлік пәні және жалпы игілігі. О. Леопольд табиғатжүйелерінің обьективті құндылықтары жөнінде. Табиғаттысаналы пайдалану арқылы сұлулықты сақтау, экожүйенітұрақтылығы мен біртұтастығы, табиғат ресурстарынпайдаланудың моралдық тиымдары.

ПӘННІҢ ТӘЖІРИБЕЛІК ТАРАУЛАРЫНЫҢ МАЗМҰНЫ

Тақырып I. Этика, оның пәні, түрлері, құрылымы1.Этиканың философиялық статусы. Этика "тәжірибелікфилософия" ретінде.2. "Этика" және "мораль" терминдері, олардың этимологиялықтуыстығы және тарихи қалыптасқан ерекшелігі.3. Этиканың анықтамасы. Этика "морал туралы ғылым"ретінде. Этика "өміроқуы" ретінде. Теоретикалық жәненормтивтік этика, оның мәселелері, құрылымы мен қызметі.4. Метаэтика дегенімі не? Метаэтиканың алғы тар.ихы. Философиялық моралдағы Британдық аналитикалық дәстүр. (Д.Юм, Дж.Ст.Милль, Г.Сиджвик және т.б.). " Юм принципі ". Метаэтиканың қалыптасуы 5. 20 ғ аналитикалық философия және метаэтика. Дж.Э.Мур:"натуралистистік қателік" сыны. Неопозитивизм жәнеметаэтика (Л.Витгенштейн, Б.Рассел, М.Шлик, Р.Карнап жәнет.б. Фактілер және құндылықтар.6. Метафизиканың этикаға қатынасындағы негізгіқызметі:этика тілінің анализі және моралі; этикалық ойтолғауларды логикалық құрылымының көрінісі; Дәстүрлі этикамәселелері нақтылау. Метаэтиканың негізгі әдістемелікидеясы: разграничение "білімнің моралдан" шектеулігі және"моралдық оқулар».

Тақырып II. Ежелгі Шығыс этикалық оқулары III. Антикалық этикаАристотель. Никомахова этикасы.

1. Этика пәнінің ерекшелігі / этик тілі - "таным емес, ал іс-әрекет", Сократ пен Платонның интеллектуализмінің этикалықсыны; этиканың игеру мінездің өскен шағының алғышарты.;этикалық білім нақтылығының шектеулігі/. 2. Жоғарғы игілігі оқулары /мақсаттың мақсаты жоғарғы игілігіретінде; бақыт және адамның тағайындалуы: жанның әрекеті;бақыт және сырты-қы игілік/. 3. Этикалық қайырымдылықтар /жанның құрылымы жәнеқайырымдылар құрылымы; жан құрылымын алу; мінез-құлықтың қалыптасқан түрі.ортасын игеру; астыртын жәнеқасаққаналы іс-әрекеттер;.4. Әділеттілік туралы оқулар /адам саналы тіршілік иесі жәнеполистік тіршілік иесі ретінде; жалпы әділеттілік және әділдікерекше қайырымдылық ретінде; әділдік пропорция ретінде,теңестіруші әділдік.

5. Қайырымдылықтың екі классы және бақыттың екі деңгейі/этикалық және дианоэтикалық қайырымдылар;талқылаушылық және оның даналықтан ерекшелігі;

Тақырып IV. Ортағасырлық этикаТақырып V. Жаңа заман этикасы

Августина Аврелияның «Исповедь» еңбегіндегі этикалықкатегориялардың анализі. Бентама мен Миляның этикалықайтылымдарындағы утилитаризм концепциясы.

Тақырып VI. Неміс классикалық этикасы Т. Кант. Мінез-құлық метафизикасының негізгі ережелері.

1. Қайырымды жігер адамгершілік заңдарының абсолюттікқажеттілігін нақтылаушы ретінде / мораль туралы жалпытаралған сипаттамалар; моралдың априортілігі, адамгершілікметафизикасы және эмпирикалық этика; сана мен мейірімдіжігердің думан құру; адамгершілік месілдерінің тазалығы;парыздылық және икемділік/. 2. Категориялық императив және оның негізгіформулировкасы /категориялық және гипотетикалықимперативтер; жігердің автономиясы:

3. Еркіндік постулаты ; әлем құбылысыныңфеноменальдық ерекшелігі және бір өзіндегі әлемніңноминальдық заты /әркім өзімен өзі/; мінез-құлық еркіндігіжәне оның себептілігі. /. 4. Канттың /формализм, антиэвдемонизм, ригоризм/ қарсынегізгі ойлар. .

Тақырып VII. 19-20 ғғ. Батыс этикасыФ. Нищие. Мораль генеологиясына.

1. Ф. Ницшенің моралға сенімсіздігінің бастауы. 2. Ф. Ницше ақсүйектік морал, құлдар моралі жайында;рессантименттің философиядағы түсінігі; серілік-ақсүйектікжәне абыздық бағалау әдістері; "моралдағы құлдардыңкөтерілісінің" мәні. 3. Ф. Ницше мораль тарихындағы мейірімсіздіктің рөлі./міндеттіліктің пайда болуы; міндеттілік еркіндік ретінде,міндеттілік ұят ретінде; "мнемотехника": адамгершіліктіңқалыптасу тарихындағы қатегездіктің рөлі; әділеттіліктүсінігінің мәні (әділеттілік келісім ретінде; әділдік кек рқайтару ретінде; әділдік заңға сәйкестілік ретінде); әділеттілікжәне қайырымдылық; христиандықтағы парыз және күнәніңтасымалдануы/.

4. Ф. Ницше абсолют пен идеал мәселесі /аскетичестік идеалеркіндікке жол ретінде; христиандық аскетикалық идеалдыңмазмұны мен қызметі; христиандық моралдандыруидеологиясы әлсіздердің билікке жігерін растап алуы ретінде. Джон Ролз. Әділеттілік теориясы. 1. Әділдік шыншылдық ретінде / әділдікті кез-келген этикалықтеорияны құрастырудың соңғы категориясы көрінісі жөнініде;қоамның базистік құрылымы түсінігі; әділдіктің қоғамныңтехнологиялық, экономикалық; әлеуметік өміріне тәуелділігіжәне осы жағдайда аса қажетті әділдік теориясын таңдауқажеттілігі/. 2. Әділдік тең жағдайдағы еркін таңдау ретінде /әділдікшыңшылдық сияқты қоғамдық келісім концепциясындағыжағдай ретінде; әділдік туралы түсінікті нақтылаударевлексивті теңестіру әдісі; интуитивизм, перфекционизм,утилитаризм сыны/. 3. ДӘділдіктің екі принципі . 4. Әділдіктің екінші сынының нақтылаудағы нәтижеліліксынының мен айырмашылығының сәйкестенуі.. 5. Жеке тұлғаға арналған принциптер /адалдық принципі;қапрапайым міндеттілік/. 6.Әділдіктің әлеуметтік институты /демократиялықеркіндіктер, әділдік қайырымдылық ретінде; еркіндік жәнетолерантық; конституциялық бекітілген негізгі құқықтар менміндеттер. 7.Формальды және шың әділдіктің байланысы /әділетсіз заңғабағыну міндеттілігі;әлеуметтік жүенің тұрақтылығы жәнеәділдік8. Қоғамдық ұйымдардың игілігі мен рациональдылығы /игіліктеориясы; әділдік қасиеті; әділдік игілігі/.

Тақырып VIII. Қазақ этикасының тарихыШ. Құдайбердиевтің «Үш анық» еңбегіндегі этикалық-

құндылық сапаларына талдау жасау. А. Кұнанбаев еңбегіндегіэтикалық шығармалар. Ұлттық этос: қалыптасуы, дамуы жәнемәселелері.

Тақырып IX. Діни этика ( Будда, Моисей, И.Христос,Мұхаммед сияқты ұстаздардың уағыздары).

Адамгершілік-діни доктриналар "Дхаммападе", «Люньюю», «Пятикнижью», «Кұран», «Дао де дзин» бойынша)

Тақырып X. Мәдениет тарихындағы адамгершілік

1. Алғашқы қоғам тарихындағы табу институты / инцесттиымы: азық тиымдары, уақытша өмір сүрген тиымдар, табужәне қорқыныш, "өлімші қорқыныш" адамның алғашқытиымдарды адамгершілік тұрғыда налуы/. 2. Салт-жораның мәні мен қызметі /Қоғам тәжірибесінің салт-жоралануы; 3. Талиона және сыйлау-айырбас институтының пайда болуы/талионтуыстық-қандық ұжымның арақатынасын реттейтінқатынас түрі; қанды кектің адам санасындағы орны;әлеуметтік өзарабайланыс, шаруашылық іскерлікжәне басқа дабайланыстар, айырбастау мен сыйлау арқылы нығая түсуқұралы. 4. Ежелгі өркениет дәуіріндегі моралдық кодекс.(Адамгершіліктің жүйеленуі,әлеуметтік-құқықтық және мәденинормалар; діни санкцияның рөлі және ерте моралдықкодекстердің авторитарлықнығаюы. 5. Грек-рим мемлекеттері дәуіріндегі адамгершілік-құқықтықкодекстер / Дракон заңдары, өлім түрлері және ол үшінжазаның түрлері, қанды кектен заң бойынша жазалау менайып төлеуге өту.6.Ортағасырлық «терезе және серілер» этикалық кодексіортағасырлық әскери-саяси ұйым ретінде және "еркні одақ";жолдастық және иерархиялық қатынастар нормасы; серіліккодексінің негізігі талаптары/ батылдық, адалдық, өзін-өзіқұрбан ету, намыс, кеңпейілдік және т.б./; нақты-тарихисалыстыру,серілік-батырлық нориалары жәнежершаруашылығы этосы.

Тақырыбы XI. Мораль адам өмірі мен қоғамға тәнқұбылыс: моралдың қалыптасуы мен анықтамасы

1. Мораль түсінігінің анықтаудың тарихи тәжірибесі меноның ішкі мазмұнының жан-жақтылығы" /моралдыңманифестациялануы мен өмір сүруінің басты ерекшеліктері,күнделікті мораль, антикадағы, Ортағасырдағы, Жаңазамандағы мораль спецификасы. 2. Мораль тілі/императивтер мен бағалау ой талқысы, негізгітерминдер; мораль лексикасыныдағы кейбір сөздердіңэтимологиясы моралдық тілідң деградациялану қауіпі; тілдіңморалдан автономиялануы/.

Тақырып XII. Мораль тілі1. Моральдың мәселе ретінде негізделуі /моралдың

негізделуінің қажеттіліг; рациональдық және

эмоциональдық, саналы және санасыз түрде; моралдыңтеоретикалық түсінігінің күрделілігі - идеологиялықжүйенің ықпалы, ойлаудың тарихи шектеулілігі. 2. Моралдың негізделу принциптері, утилитаризм;абсолюттік-гетерономдық, абсолюттік-автономдық,интуитивистік теория; натурализм-класскалықнатурализм, неонатурализм, психологиялық теориялар.

Тақырып XIII. Моралдық месілдендіру1.Этикадағы "моралдық іс-әрекет түсігі" /адамгершілікспецификалық мораль месілдері туғызатын іскерлік ретінде,мораль кез-келген әлеуметтік іскерліктің құрылымы ретінде,"міне-құлық", "тәртіп", "мінездің" этикадағы түсінігі. 2. Этикалық анализдегі мінез-құлық құрылымы /мінез-құлықтағы обьективтілік пен сбьективтіліктің бірлігі;автономдық-субъективтік концепциядағы біржақытылы, содной стороны. 3. Месіл және месілдендіру /себебі, пиғыл және месіл; "месіл"мен "месілдендіру" түсініктерінің мазмұны.

Тақырып XIV. Мораль және қоғамның басқасалалары

1.Мораль мен құқықтың адамның ішкі жағының көрінісіретінде айырмашылығы

2. Мораль мен құқық нормасы: ( оның бастауындағыұқсастық пен ерекшелік, оның көрініс табу формасы;институционалдық және институционалдық емес адам мінез-құлқының көрініс табу түрі. 3. Сотөндірісі этикасы.

Тақырып XV.Қолдаңбалы этика1. Зорлық-зомбылықты жақтау мәселелері /зорлық-зомбылыққаәр түрлі бағыт ұстанушылар, И. А. Ильиннің зорлық-зомбылықпен күштеудің айырмашылығы бар екендігнкөрсеткісі келген концепциясы. 2. Зорлық-зомбылықсыз моралдық таңдау ретінде эжәнеқоғамдық позиция. 3. Қарама-қайшылықтарды зорлық-зомбылықсыз шешу

Тақырып ХVI. Зорлық-зомбылы және күш көрсетпеуэтикасы (Соғыс аксиологиясы, өлім жазасы, терроризмжәне мораль)

Соғыс: иә және қарсылық.

1. Соғысты ақтау аргументі / соғыс туралы метафизикалық ой;зұлымдықпен қарулы күресті жақтау; соғыс биологиясы;агрессия инстигі, соғыстың саяси қажеттілігі және т.б. 2. Пацифизм және радикалды соғысты адамгершілікті тұрғыдамойындамау. 3. Әділ және әділетсіз соғыстар /әділетті және әділетсізсоғыстар шектеулігі сыны; /.

Өлімжазасы: иә және қарсылық.

1. Өлім жазасы тәжірибесі және оны өзгертудіңтенденциясы /жарияланған өлім жазасының түрі – құпия;біліктірленген өлім жазасы түрініен- қарапайым түріне дейін.

2. Өлім жазасы пайдасына айтылатын негізгі аргументтер жәнеоған мүмкін қарсылықтар. 3. Өлім жазасына қарсыаргументтер.

Тақырып XVII. Биоэтика және медициналық этикаЭвтаназия: иә және қарсылық.

29. Эвтаназия мәселе ретінде. /эвтаназия: өліп баражатқан адам үшін саналы түрде өлімпайдасыншешу;биология, медицинадағы жаңатехнологиялармен байланысты мәселелер қажеттілігі.

Эвтаназияға иә немесе қарсы аргументтер.Тақырып XVIII. Экологиялық этика

1.Экологиялық этикадағы негізгі құнды және әдіснамалықбағыт ұстанушылық. (антропоцентризм, биоцентризм,биоцентрикалық эгалитаризм). 2. Қазіргі экологиялық дағдарыстың тарихи тамыры. Адамныңтабиғатқа қатынасының негізгі принциптері: а) табиғаттыжаулап алу моралі; б) басқару моралі, табиғаты басқару; в)серіктестік моралі; г) "құтқару қайығы" моралі.

СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ

№ п/п

СӨЖ түрі Есеп түрі Бақылау түрі Сағат көлемі

1 Дәріс сабақтарына дайындық

Жұмыс дәптер

Сабаққа қатысу 30с

2 Тәжірибе сабақтарына дайындық.

есепсұрау

52,5с

4 Бақылау шараларына дайындық

конспект Тест 7,5 с

Барлығы 90

Өздігінен оқып білуге арналған тақырытар тізімі

1.Этика, оның пәні, түрі, құрылымы [1, 3-25б.2.Ежелгі Шығыстың этикалық оқулары [39], 5-13 б.3.Антикалық этика [39], 29-384.ртағасырлық этика[39], 39-58 б.5.Жаңа заман этикасы [10], 20-30 б.6.Неміс классикалық этикасы[11], 34-50 б.7.19-20 ғғ. Батыс этикасы[6], 40-54 б.8.19-20 ғғ. Батыс этикасы[102], 3-42 б.9.Қазақ этикасының тарихы[14], 3-71 б.

Выписка из рабочегоучебного плана

специальности (ей)

ФормаФ СО ПГУ 7.18.1/10

Мамандықтың оқу жұмыс жоспарының көшірмесі050204 «Мәдениеттану»

Этика пәні бойынша

№

Оқу түрі

Бақылау түрі

Студенттердің оқу сағаттарының көлемі.

Сағаттарды курс және семестр бойынша бөлінуі (сағаты)

Ем

тихан

Сы

нақ

Кп

Кр

РГР Бақ.

жұм

.

БарлығыДәр

Тәж

лаб

Срс

Дәр

Тәж

лаб срсЖал

пыАуд Ср

с

1. ОБН орта білім

3 135 45 90 3 семестр 4 семестр30 15 - 90

ӘдебиеттерНегізгі әдебиеттер

30. Гусейнов А.А., Апресян Р.Г. Этика. М., 1998. 31. Зеленкова И.Л., Беляева Е.В. Этика. Мн.,1997.32. Зеленкова И.Л. Основы этики. Мн., 1998. 33. Золотухина-Аболина Е.В. Курс лекций по этике. Ростов

н/Д., 1999.34. Кондрашов В.А. Этика. Чичина Е.А. Эстетика. Ростов

н/Д., 1998.35. Основы этических знаний. СПб., 1998.36. Словарь по этике. М., 1989.37. Шрейдер Ю.А. Лекции по этике. Учеб. пособие. М.,

1994.38. Этика /под ред. Мишаткиной Т.В., Яскевич Я.С.: Учеб.

пособие. Мн., 2002.39. Этика: фундаментальный курс в авторизованном

изложении. М., 1993.40. Литературные первоисточники по проблемам этики41. Этические теории Древнего Востока42. Будда: истории о перерождениях. М., 1991.43. Заклятие даоса. Китайские повести XVII в. М., 1987.44. Классическая йога. "Йога-сутры" Патанджали и

"Вьяса-бхашья". М., 1992.45. Лао-Си. Тао-те-кинг, или Писание о нравственности. -

М., 1991.46. Махабхарата. Уп. 8. О Карне (Карнапарва). - М., 1990.47. Этика античности48. Аристотель. Этика к Никомаху // Соч.: В 4 т. М., 1983.

Т. 4.49. Диоген Лаэртский. О жизни, учениях и изречениях

знаменитых философов. М., 1986.50. Ксенофонт. Воспоминания о Сократе. М., 1993.51. Платон. Соч.: В 4 т. М., 1990. Т.1-3.52. Сенека Л. А. Нравственные письма к Луцилию.

Кемерово, 1986.53. Христианская этика Средневековья 54. Абеляр П. История моих бедствий. М., 1992.55. Августин А. Исповедь. М., 1991.56. Бёме Я. Аврора, или Утренняя заря в восхождении. М.,

1990.57. Библия. Мн., 2000.

58. Бонавентура. Путеводитель души к Богу. М., 1993.59. Шпенгер Я., Инститорист Г. Молот ведьм. М., 1992.60. Экхарт М. Духовные проповеди и рассуждения. М.,

1991.61. Этическая мысль Нового Времени62. Вольтер. Философские сочинения. М., 1998.63. Гельвеций К. А. Счастье. М., 1987.64. Гольбах П. А. Избр. произв.: В 2 т. М., 1963. Т. 2.65. Кант И. Из лекций по этике // Этическая мысль:

научно-публицистические чтения. М., 1990.66. Монтень М. Опыты. М., 1979-1981. Кн.1-3. 67. Фейербах Л. Соч.: В 3 т. М., 1974. Т. 3.68. Этико-философские концепции Новейшего периода69. Бердяев Н. А. Самопознание. М., 1991.70. Бердяев Н. А. О назначении человека. М., 1993.71. Бубер М. Два образа веры. М., 1994.72. Бубер М. Я и Ты // Квинтэссенция-1991. М., 1992.73. Вебер М. Протестантская этика и дух капитализма //

Избр. произв. М.,1990.74. Витгенштейн Л. Лекция об этике // Историко-

философский ежегодник. М., 1989.75. Вышеславцев Б.П. Этика преображенного Эроса. М.,

1994.76. Гадамер Г.-Г. Актуальность прекрасного. М., 1991.77. Дьюи Дж. Цели и средства// Этическая мысль: научно-

публиц. чтения 1991г. М., 1992.78. Живая Этика. Избр. М., 1992.79. Камю А. Бунтующий человек. М., 1992.80. Кропоткин П. А. Этика. М., 1990.81. Кьеркегор С. Болезнь к смерти // Антология мировой

философии: В 4-х т. М., 1971. Т. 382. Кьеркегор С. Страх и трепет. М., 1993.83. Лем С. Этика технологии и технология этики. Пермь,

1993.84. Лосский Н.О. Условия абсолютного добра. М.,1994.85. Маркс К., Энгельс Ф., Ленин В.И. о морали и

нравственном воспитании. М., 1985.86. Мозаика Агни Йоги. Тбилиси, 1990. Кн. 1-2.87. Мунье Э. Персонализм. М., 1992.88. Ницше Ф. Воля к власти: опыт переоценки всех

ценностей. М., 1994.89. Ницше Ф. Злая мудрость. Афоризмы и изречения. О

морали // Соч.: В 2 т. М., 1990. Т. 1.

90. Ницше Ф. По ту сторону добра и зла. У генеалогииморали. М., 1992.

91. Ортега-и-Гассет Х. Эстетика. Философия. Культура.М., 1991.

92. Розанов В.В. Сумерки просвещения. М., 1990.93. Сартр Ж.-П. Экзистенциализм - это гуманизм //

Сумерки богов. М., 1989.94. Соловьев В.С. Оправдание добра // Соч.: В 2-х т. М.,

1991. Т. 1.95. Сумерки богов (Ницше, Фрейд, Фромм, Камю, Сартр).

М., 1990.96. Тейяр де Шарден П. Феномен человека. М., 1987.97. Толстой Л. Н. Не убий никого// Этическая мысль:

научно-публицистические чтения. М.,98. 1992.99. Торо Г.Д. Жизнь без принципов. СПб., 1992.100. Федоров Н. Ф. Соч. М., 1982.101. Франкл В. Человек в поисках смысла. М., 1990.102. Фрейд З. Психоаналитические этюды. Мн., 1991.103. Фрейд З. Психология бессознательного. М., 1989.104. Фромм Э. Адольф Гитлер: клинический случай

некрофилии. М., 1992.105. Фромм Э. Бегство от свободы. М., 1990.106. Фромм Э. Иметь или быть? М., 1986.107. Фромм Э. Искусство любви. Мн., 1990.108. Фромм Э. Человек для себя. М., 1991.109. Хайдеггер М. Время и бытие: Статьи и выступления.

М., 1993.110. Швейцер А. Культура и этика. М., 1973.111. Швейцер А. Благоговение перед жизнью. М., 1992.112. Шестов Л. Добро в учении гр. Толстого и Ф. Ницше //

Вопр. филос. 1990. № 7.113. Шопенгауэр А. Избр. произведения. М., 1993.114. Юнг К.-Г. Архетип и символ. М., 1994.115. Юнг К.-Г. Современность и будущее. Мн., 1992.116. Ясперс К. Смысл и назначение истории. М., 1991.

Қосымша әдебиеттер117. Буддизм: история и культура. М., 1988.118. Биомедицинская этика: Учеб. пособие / Под ред. Т.В.

Мишаткиной, С.Д. Денисова. Мн., 2001.119. Блохин Н.Н. Деонтология в онкологии. М., 1977.120. Богораз И.В. Больной и врач. М., 1982.

121. Бойко Ю.Г. Врачебная эрология как один изважнейших аспектов медицинской деонтологии. Гродно,2000.

122. Бойко Ю.Г., Силяева Н.Ф. Клинико-анатомическийанализ врачебных ошибок. Мн., 1994.Бойко Ю.Г., Силяева Н.Ф. Проблема врачебных ошибок вмедицинской деонтологии // Мед. новости. 1999. № 9.

123. Вагнер Е.А. Раздумья о врачебном долге. Пермь, 1991124. Вельтищев Ю.Е. Этика, медицинская деонтология и

биоэтика в педиатрии. М., 1994.125. Вересаев В.В. Записки врача // Собр. соч.: В 4 т. М.,

1985. Т. 1.126. Врач и пациент: этико-правовой аспект. М., 1990.127. Гальбиали Э., Пьяцца А. Трудные страницы Библии.

Ветхий завет. Милан-М., 1992.128. Горелов А.А. Учебное пособие по истории этики для

школ. М., 1992.129. Гусейнов А.А. Великие моралисты. М., 1995.130. Гусейнов А.А., Иррлитц Г. Краткая история этики. М.,

1987.131. Давыдов Ю.Н. Этика любви и метафизика своеволия.

М., 1989.132. Ефимов В.Т. Этология как учение о нравах и

нравственности. М., 1992.Иванов В.Г. История этики Древнего мира. СПб., 1998.Иванов В.Г. История этики Средних веков. Л., 1984.Кругляница Т.Ф. Этика и этикет: Учеб. пособие для школ. М., 1995.

133. Коган Л.Н. Зло. Екатеринбург, 1992.134. Кобликов А.С. Юридическая этика: Учеб. для вузов. М.,

1999.Козлов Н.И. Философские сказки для обдумывающих житье, или веселая книга о свободе и нравственности. М., 1996.Козловский В.В. и др. Модернизация: от равенства к свободе. СПб., 1995.Кон И.С. Введение в сексологию. М., 1989.Кон И.С. Дружба: этико-психологический очерк. М., 1989.

135. Кочетов А.И. Культура педагогического исследования.Мн., 1996.Кочигер Я С., Чампер В.И. Педагогическая этика. Кишинев,1984.Кузнецов Г.В. Природа моральных абсолютов. М., 1996.

Лаптенок С.Д. Этика и этикет. Мн., 1998.Ласмане, Скайдрите и др. Этика: вопросы, решения, выводы: Пособие для учителей. Рига, 1994.

136. Моральные ценности и личность. М., 1994.137. Медицинская этика и деонтология (для мед.-психол.

фак.) / Учеб.-метод. пособие. Гродно, 1998.Медицинская этика и деонтология / Метод. разработки для студентов и врачей-стажеров / Сост. Н.И. Артишевскаяи др. Мн., 1997.Ненасилие: философия, этика, политика. М., 1993.О свободе человеческой воли. М., 1991.

138. Основы этикета и искусство общения. СПб., 1993.Первушина В.Н. Современная этика: проблемы детерминизма и свободы воли. Воронеж, 1993.

139. Ролз Д. Теория справедливости. Новосибирск, 1995.140. Секреты умелого руководителя / Сост. И.В. Липсиц.

М., 1991.Согомонов Ю.В. Введение в этику предпринимателя.Владимир, 1994.Соловьев Э.Я. Этикет делового человека. Организациявстреч, приемов, презентаций. Мн., 1994.

141. Стешев А.В. Как победить в споре. М., 1991.142. Харе Кришна: вчера и сегодня. М., 1993.143. Шрейдер Ю.А. Лекции по этике. М., 1994. 144. Штайнер Р. Философия свободы. Ереван, 1993.145. Этика ненасилия. М., 1991146. Этика: словарь афоризмов и изречений. М., 1995.147. Этика и мораль в современном мире. Материалы

конференции // Вестн. Моск. ун-та". Серия148. Философия. 2001. № 1.149. Якобс В. Происхождение зла и человеческая

свобода // Вопр. филос. 1994. № 1.150. Ясперс Дж. Деловой этикет. М., 1994.

ЕМТИХАН СҰРАҚТАРЫ1. Сократ этикасы. 2. Платонның этикалық көзқарасы. 3. Аристотелдің жоғарғы игілік оқулары. 4. Қайырымдылық туралы Аристотель оқулары.

5. Аристотелдің әділдік туралы оқулары. 6.Этикадағы эвдемонизм. 7. Эллинизм дәуріріндегі адамгершілік теориясы. 8. Стоиктер этикасы. 9. Августин мен Пелагияның ерік еркіндігі мәселесі бойынша полемикасы. 10.Қайта өрлеу дәуірінің философиясындағы мораль туралы түсінік (Лоренцо Балла, ЭразмРоттердамский, Джордано Бруно). 11.Капиталистік қоғамның пайда болу процессіндегі протестантизм этикасы. 12. Либерализм моралі капиталистік қоғамның пайда болу процессінде. 13. Жаңа замандағы еркіндік пен теңдік этикасы. 14.. Идеи Дж. Локктың жеке тұлғаның адамгершілік мінез-құлқының себептері мен қоғамдық өмірді ұйымдастырудың саналы принциптері. 15. Этикалық сенсуализм 18 ғ. (Шефтсбери, Хатчесон, Юм, Смит). 16. И. Канттың гетерономды этикасының сыны. 17. И. Канттың этикасындағы мейірібанды ерігінің түсінігі. 18. Категориялық императив И. Кантжәне оның негізгі формулировкасы. 19. Кант пен Гегель адамгершілік еркіндігі жөнініде. 20. Гегеля философиясындағы моралдың дамуы туралы тарихитүсінік 21. Ф. Ницшенің генеалогиялық әдісі. 22. Ф. Ницше ақсүйек моралі мен құл моралі туралы. 23. Ф. Ницше мораль түсінігінің пайда болуы туралы. 24. И. Ильин күш көрсету туралы. 25. Ф. Ницше аскетикалық идеал туралы. 26. Л. Н. Толстойдыі күш көрсетпеу этикасы. 27. Гомердің ерлік моралі28. Ж. -П. Сартр категориялық императив туралы. 29. Моисйдің декалогы. 30. Евангельдік мораль. 31. С. Кьеркегор адам өмір сүруінің үш сатысы туралы. 32. Канттың Гегеле мен Шопенгауэр императивтік этикасына сыны. 33.Ффранцисканцтердің моральдық этикасы. 34. Мейірімділік түсінігі (Дж, Э. Мур, И. Ильин, Вл. Соловьев, Ф. Ницше). 35. Ф. Ницшенің "күнә", " міндеттілік", "ұят" түсініктерінің

пайда болуы. 36. Т. Гоббс мораль туралы. 37. Апостол Павлдың этикасы. 38. Априоризм мен формализм Кант этикасында. 39. Демокриттің эвтюмин түсінігі. 40. Дж. Ролздың әділдік теориясы. 41.Дж. Ролздың әділдіктің екі принципі. 42. Әділдік адалдық ретінде( Дж. Ролзу бойынша). 43. Қазіргі батыс этикасының дамуының негізгі тенденцилары. 44. Қзіргі этика теориясының вариациясы: партикуляризм мен универсализм қазіргі заманғы этикада. 45. Қазіргі заманғы этикадағы толеранттық пенплюрализм.

46. Дискурс этикасы (Ю. Хабермас, К. О. Апель). 47. Моралдың әр т үрлі жүйесіндегі тарихи принцип. 48.Рулық қоғамның әдет-ғұрпы. 49. Алғашқы қауымдық қоғамдағы табу институты. 50. Салт-жораның мәні мен қызметі. 51. Талион және айырбас-сыйлау институтының пайда болуы. 52. Рулық қоғамның ыдырауы кезеңіндегі адамгершілік сананың өзгеру ерекшеліктері

53. Адамгершіліктің алтың заңы. 54. Гесиод дидактикасы. 55. Антикалық және христиандық қайырымдылар. 56. Пифагоршылардың « Алтын өлеңдері" . 57. Теодицея және "Бақытсыз уағыздаушы" мәселелері Иова Кітабы). 58. Киники мен кедейлер стоикасы. 59.Сыйлау қызметі, құрбандық, алғашқықауымдық моралдағы салт-жора мен миф. 60. Авраамның этикалық және діни құрбандық шалуы. 61. Зұлымдықты классификациялау мәселесі. 62. Қоғам тарихындағы мораль кодекстері. 63. Ежелгі өркениеттер дәуіріндегі моралдық кодекстер. 64. Ежелгі Рим моралі. 65. Грек-рим мемлекеттілігі өміріндегі адамгершілік-құқықтық кодекстер. 66. Ерте ортағасырлық мемлекеттер кезеңіндегі адамгершілік ерекшеліктері. 67. Кейіңгі ортағасыр қоғамындағы адамгершілік. 68. Ортағаысрлық жауынгер мен соғыстағы адамгершілік кодексі. 69. Ортағасыр қоғамындағы христиандық қайырымдылық. 70. Орыс жылнамаларындағы діни және адамгершілі-құқықтық

нормалар. 71. Мещандық. 72. ХVII ғ. Батыс Европадағы адамгершілік сананың ерекшелітері. 73. ХVШ ғ. Батыс Европадағы адамгершілік сараның ерекшеліктері. 74. Гуманизм адамгершілік принципі ретінде. 75. Альтруизм менгуманизм. 76. Хримстиан этикасындағы гуманизм идеясы. 77. Жаңа замандағы классикалық гуманизм. 78. Марксистік гуманизмді талқылау идеясы. 79. К. Маркстың ерте философиясындағы безіну концепциясы. 80. Безінудің адамгершілік мәселелері. 81. Неогуманизм мен неклассикалық гуманистік концепциялар (жалпы мінездеме). 82. Ж. -П. Сартр-дың гуманизмі. 83. Либеральдық сананың дағдарысы мен "қайғылы сезім" философиясы М. де Унамуно. 84. Гуманистік психология. 85. Адам этикасы мен құқығы. 86. Моралдық релятивизм мен толерантық. 87. Мораль анықтамасының мәселелері. 88. Этикадағы моральдық іскерлік түсінігі. 89. Адамгершілік қатынастар. 90. Моралдық сана. 91. Моралдық сана құрылымы. 92. Моралдағы әлемді рухани-тәжірибелік игеру. 93. Адамгершілі еркнідік және міндеттілік. 94. Мінез-құлық құрылымы (месіл және нәтиже,адамгершілік мінез-құлықты бағалау критериилері). 95. Мораль тілі 96. Моралдық нормалар. 97. Адамгершілік сананың категориялары (анықтаманың жалпытүсінігі). 98. Мейірімділік пен зұлымдық. Моралдық зұлымдық табиғаиының әр алуан концепциясы. 99. Парыз және игілік адамгершілік сананың сапасы ретінде. 100. Ұят адамгершілік сапаоларының ретінде. 101. Ар-намыс адамгершілік сананың сапасы ретінде. 102. Моралдық құндылықтар. 103. Адамгершілік идеал және моралдық жаңарудың идеасы. 104. Бақыт және өмірдің мәні.

105. Өмір мен Өлім адамгершілік мәселелер. 106. Мораль мен ғылым. 107. Мораль мен құқық. 108. Әділдік: моралдық және құқұықтық аспектілер. 109. Мораль мен саясат. 110. Моралдағы мақсат пен құралдың арақатынасы. 111. Мораль мен дін. 112. Моралдық таңдау. 113. Адамгершщілік қарам-қайшылықтар жәнне оларды шешу жолдары. 114. Теоретикалық этикадағы моралдың негізделу мәселелері. 115.Этикадағы конвенционализм. 116. Жаңа замандағы этикадағы қоғмдық келісім идеясы және оның қазіргі замандағы жағдайы. 117. Моралдың негізделуінің психологиялық бағыт ұстануы. 118. Моралдың интуитивистік теориясы. 119. Утилитарлық—тәжірибелік моралдың негізделуі. 120. Этикадағы абсолютизм. 121. Абсолюттік-гетерономды мораль концепциялары. 122. Моральдың абсолюттік-автономдық концепциялары. 123.Этикадағы классикалық натурализм . 124. Моралдағы неонатуралистік теория. 125. Эволюциялық этика. 126. Этикадағы космологизм мен космизм. 127. Моралдыңәлеуметтілік теориясы. 128. Қолдаңбалы этика. 129. Этиканың ашық мәселелері. 130. Биоэтика мәселелері131. Күш көрсетпеу этикасы. 132. Соғыстың философиялық және моралдық бағасы 133. Терроризм мен мораль. 134. Өлім жазасы: "иә" мен "қарсылық" аргументі 135. Эвтаназия. 136.Қазіргі заманның өзекті мәселелерінің адамгнершілік аспектілері. 137. Техникалық прогрессстің адамгершілік мәселелері,138. Адамның табиғатқа қатыгасының адамгершілік аспектілері. Экологиялық этика. 139..Кәсіптік этика. 140. Бизнес этикасы. 141. Дәрігердің адамгершілік міндеттілігі. 142. Мораль мен этикет.

143. Достықтың адамгершілік құндылығы. 144. Махаббат адамгершілік құныдылық ретінде.