Öğretim programlarının temel Öğeleri

Öğretim Öğretim Programlarının Programlarının Temel ÖğeleriTemel Öğeleri

PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

Programın Temel ÖğeleriProgramın Temel Öğeleri

HEDEFLER-Kazanımlar

Öğrenme Yaşantıları

Öğrenme Yaşantılarının Düzenlenmesi

Ölçme ve Değerlendirme

GERİ BESLENME (DÖNÜT VE DÜZELTME)

Bireye hangi davranışlar kazandırılacak? Davranış değişmesi için hangi yaşantılar

gereklidir? Yaşantılar nasıl düzenlenmelidir? Tasarlanan sonuçlar gerçekleşti mi?

Temel Sorular:Temel Sorular:


1.HedefDavranışUzak HedeflerGenel HedeflerÖzel HedeflerDavranışsal Hedefler

Niçin Eğitim?Ne tip birey?

2. İçerik (Kapsam)Üniteler-TemaKonular

Ne öğretelim?

3. Eğitim Durumları(Öğrenme Yaşantıları)Öğretim stratejileriYöntem ve tekniklerAraç ve gereçlerNasıl öğretelim?Nerede öğretelim?Ne zaman öğretelim?Ne ile öğretelim?

4. Sınama Durumları(Ölçme ve Değerlendirme)

Ne kadar öğretildi?Ne düzede hedeflere ulaşıldı?


Niçin?Hedef

(Davranış)

Eğitim DurumlarıÖğretme-Öğrenme

Süreci

Nasıl?

İçerik(Kapsam)

Ne?

Ne kadar?Ölçme ve

Değerlendirme(Dönüt)

Ne kadar?


PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİDört temel aşamadan oluşur;

1.Program Geliştirmenin Planlanması• Planlama çalışma gruplarının oluşturulması• Program geliştirme çalışma planı• İhtiyaç belirleme

2. Program Tasarısı Hazırlama

• Hedef yazma/belirleme• İçerik analizi yapma/belirleme• Eğitim durumları hazırlama• Sınama durumları

3. Programın Denenmesi4. Programın Değerlendirme

Program Geliştirmenin Planlanması

1. Çalışma Gruplarının oluşturulması

Çalışma gruplarını üç grupta toplayabiliriz. I. GRUP: Program karar ve koordinasyon grubu2. GRUP: Program çalışma grubu3. GRUP: Program danışma üyeleri grubu

Program Karar ve Koordinasyon Grubu

• Hangi alanlarda program geliştirmeçalışmalarının yapılacağına karar verilir.

• Ülkede başat olan eğitim felsefesinin buprogramlara yansıtılması sağlanır.

• Hazırlanan programları kabul yada değiştirmede karar organıdır.

• Tüm program geliştirme çalışmalarındakoordinasyonu sağlar.

Grupta Bulunan Üyeler şunlardır;

• Milli Eğitim Bakanlığı temsilcileri (Talim Terbiye Kurulu/Teftiş Kurulu/İlgili genel müdürlük temsilcileri/Program dairesinden bir uzman).

• Program geliştirme alan uzmanı (akademisyen)• Öğretmen örgütlerinin temsilcileri • Konu alanı uzmanları ve temsilcileri (öğretmenler, meslek odası

birliği ve temsilcisi)• Veli temsilcileri. • Öğrenci temsilcisi

Program Çalışma Grubu

Programın;• hazırlanması, • uygulanması, • değerlendirilmesi, ve • geliştirilmesi aşamalarında sürekli görev yapan

bir gruptur.

Grupta bulunan üyeler;

• Program geliştirme uzmanı• Eğitimde ölçme ve değerlendirme uzmanı• Konu alanı uzmanları (Alt ve üst sınıfdüzeylerinden, yakın ders alanlarından• Branş öğretmenleri ve alandan üniversite

öğretim elemanları• Dilbilim uzmanı

Program Danışma Grubu

Program çalışma grubuna danışma yapacak uzmanlardan oluşur. Gerektiğinde katılırlar. Bunlar;

• Eğitim Psikologu• Eğitim Sosyologu• Eğitim Felsefecisi• Eğitim Ekonomisti• Eğitim Denetçisi• Eğitim Teknoloğu• İletişim Uzmanı• Okul yöneticisi• Gerekli görülen diğer uzmanlar..

2. Program Geliştirme Çalışma Planı

• Program geliştirme sürecinde hangi işlemlerin, ne zaman ve ne kadar sürede gerçekleştirileceğini belirleyerek bir zaman takvimi hazırlanır.

3. İHTİYAÇ BELİRLEME

Programın hazırlanması için bir program ihtiyacının ortaya çıkması ve bu ihtiyacın en iyi şekilde karşılanması için gerçek ihtiyacın ne olduğunun belirlenmesi gerekir.

İhtiyacın belirlenmesi, yapılacak eğitim etkinliklerinin programlanması için gerekli bilgileri elde etmede ve program hedeflerinin yerindeliğini ortaya koymada da yardımcı olur.

By_Ofspring 2007/2008

İhtiyaç belirleme aşamasında şu sorulara cevap aranmalıdır:

▪ Toplumun beklenti ve ihtiyaçları nelerdir? ▪ Bireyin ihtiyaçları nelerdir? ▪ Konu alanı ile ilgili ihtiyaçlar nelerdir? ▪ Doğanın ihtiyaçları nelerdir?

→ Toplum, birey, konu alanı ve doğayı göz önüne alıp, bunlardan birine ters düşmeden, onlarla uyum içinde olacak şekilde belirlenen hedeflere aday hedefler denir.

→ Aday hedefler süzgeçlerden (Eğitim Sosyolojisi, Eğitim Psikolojisi, Eğitim Ekonomisi ve Eğitim Felsefesi) geçirilerek olası hedefler ortaya konur.

Kendini gerçekleştirme

Kendine saygı gösterme

Sevme ve ait olma

Güvenlikte olma

Fizyolojik

Maslow’un İnsan İhtiyaçları Hiyerarşisi

Kendini Gerçekleştirme• “Kendini Gerçekleştirme” kavramını ilk kez Maslow kullanmıştır. • Sağlıklı bir kişiliğin gelişebilmesi için gerekli olan gereksinmelerden

meydana gelen, piramit biçiminde bir gereksinmeler hiyerarşisi ortaya koymuştur.

• Bu gereksinmelerin en tepesinde kendini gerçekleştirme gereksinmesi bulunmaktadır. Ancak kişinin kendini gerçekleştirmek için güdülenebilmesi, daha alt basamaklarda yer alan – fizyolojik, – güvenlik, – ait olma ve – saygınlık sağlama ile ilgili temel gereksinmelerin yeterince doyum

sağlamasına bağlıdır. • Temel gereksinmelere doyum sağlayan insan kendini gitgide daha özgür

ve iyi hissedecek, sonuçta kendisinde var olan tüm potansiyelleri açığa çıkaracaktır. Yani gerçek anlamda “kendisi” olacak, kendisini gerçekleştirecektir.

1. Genel ihtiyaçların belirlenmesi: Toplumun ihtiyaçları

Okur-yazarlık Mesleki beceriler Sosyal düzen ve ahlak Kişilerarası ilişkiler Kültür ve değerler aktarma Yaratıcılık ve yenilik

•Önceki eğitim •Var olan bilgi, beceri, tutum •Mevcut performans •Öğrenme biçimleri •Öğrenmeyi etkileyen faktörler •Mevcut kaynaklar •Bireysel gereksinimler

2. Bireysel ihtiyaçların belirlenmesi


İHTİYAÇ BELİRLEME/ANALİZİ YAKLAŞIMLARI


1. Farklar Yaklaşımı

Bu yaklaşım gözlenenle beklenen başarı düzeyleri arasındaki farkı ortaya çıkarır. Bu tanımı şöyle formüle edebiliriz:

Bireyin gerek duyduğu yeterlilikler - Bireyin sahip olduğu yeterlilikler = Bireye kazandırılmak istenen yeterlilikler

Okul ortamı ve eğitim birimleri genellikle bu yolla ihtiyaç değerlendirmesi yapar.

Örnek: İngilizce hazırlık kursu

2. Demokratik Yaklaşım

İhtiyaç, çoğunluğun veya toplumdaki baskı gruplarının isteklerinden hareketle belirlenir.

Birçok insanın ihtiyaç değerlendirme süreci içinde olması insan ilişkileri ve halkla bütünleşme özelliğine sahip olması bu yaklaşımın en önemli özelliğidir.

Yüksek sayıda insan grubunun katılımı ihtiyacı belki çok geçerli kılar; ama, bu o ihtiyacın çok değerli olduğu anlamına gelmez.

Örneğin turizm dersine yönelik bir program tasarısı hazırlama sürecinde ihtiyacın, grubun çoğunluğunun ilgileri, istekleri ve yetenekleri doğrultusunda hazırlanması

3. Analitik Yaklaşım

Bu yaklaşım, gelecekte ortaya çıkması olası durumlardan yola çıkarak ihtiyacın belirlenmesi sürecidir. Bu durumla ilgili bugünkü mevcut duruma ait bilgilerden yararlanılır ve geleceğe yönelik kestirimler yapılır. Bu yaklaşımda eleştirel düşünceden yola çıkılarak çözüm aranır.

Örnek: Gelecekte internetin önemli bir araç olacağı varsayımından hareketle, öğretmen adaylarının öğretim sürecinde internetin kullanımına ilişkin gereksinim duyacakları bilgi ve becerilerin belirlenmesi.


4. Betimsel Yaklaşım

Bir nesnenin yokluğu veya eksikliği ile ortaya çıkan zararla o nesnenin varlığının ortaya koyacağı, sağlayacağı yarardan hareketle ihtiyaç belirlenmesi sürecidir.

Örneğin; Türkçeyi iyi bilmeyen öğrencilerin diğer derslerden başarısız olmasına bağlı olarak programda Türkçe dersine ağırlık verilmesinin ihtiyaç olarak görülmesi gibi.

İHTİYAÇ BELİRLEME TEKNİKLERİ

Delphi (Anket geliştirme) Tekniği: Ortak (çoğunluğun) görüş ve düşünceleri belirlemek üzere bireylerden yazılı (mektup ya da açık uçlu sorulardan oluşan anket) olarak alınan raporların değerlendirilmesine dayanan bir tekniktir. Mektuba cevap veren uzmanlar birbirinden bağımsız ve habersizdir. Böylece var olan durum analiz edilir ve gelecekte nelerin, nasıl olabileceği üzerinde görüşlerin alınması sağlanır. Bu süreçte, öncelikle amaçlar belirlenir ve bunların gelecekte alacağı durum üzerinde çalışılır. Bireylerin bağımsız düşünmesini sağlar ve ekonomiktir.

Progel (Dacum) Tekniği: Mesleklerin beceri profilleri (mesleki yeterlik) çıkarılarak yeterlik alanları belirlenir ve iş analizi çalışmalarına dayanır.

• DACUM, İngilizce (Developing a Curriculum) sözcüklerinin kısaltılmışıdır ve program geliştirme anlamında kullanılmaktadır.

• Bu teknik temel olarak, iş ortamında işin en geçerli ve en gerekli olan işlemlerinin işin ustaları tarafından belirlenmesi ve daha sonra iş ve işlemlerin bir panel çalışmasıyla kesinleşmesini içerir. İş/meslek analizine benzer ancak daha kısa sürede tamamlanabilir.

İş/Meslek Analizi Tekniği: Meslek işlem basamaklarına göre analiz edilir ve gerekli davranış düzeyleri belirlenir.

• İş ya da meslek, işlere/fonksiyonlara ayrılır. Bunlar; bilgi, beceri, mesleki tutum ve alışkanlıklardan diğer bir anlatımla bilişsel, duyuşsal ve devinişsel davranışlardan oluşur. İş analizi süreci iş ortamında çalışan, alanlarında usta bireylerin çalışmasıyla gerçekleşir.

• İş analizi; programın içeriğinin belirlenmesinde, bir işin gerektirdiği yeterliliklerin ortaya konulmasında, işlerin tanımlanmasında, iş başvurusu yapanların seçiminde, eğitimin amaçlarını belirlemede vb. faydalar sağlar.

• Gözlem Tekniği: İhtiyaç konuları doğal ortamında uygun teknikle gözlenir ve rapor alınarak değerlendirme yapılır.

• Gözlem, okul merkezli olarak bireysel bilgi ve araştırmaya dayanır. Olaylar doğal ortamlarında doğrudan gözlenerek bilgi toplanmaya çalışılır.

• Gözlem yaparken, öğrencilerin bilgi düzeyleri, okuma, yazma, konuşma, problem çözme yetenekleri ve eleştirel düşünme becerileri gibi temel becerilerin gözlenmesi çok önemlidir.


• Testler / Ölçme Araçları• Eğitimde test, bireyde aranan özelliklerin ne miktarda var olduğunu belirlemek

üzere yapılan işlemlerdir.• Kritik bazı davranışların belirlenmesi amacıyla hazırlanıp, programın girişinde ya

da sonunda öğrenciye uygulanan Başarı Testleri veya diğer ölçme araçlarının sonuçlarına göre öğrenme ihtiyaçlarını belirlemek mümkündür.

• Görüşme / Grup Toplantıları• Görüşme yoluyla öğrenenlerin ve programla ilgili olabilecek tüm katılımcıların

(öğretmenlerin, yöneticilerin, velilerin, yayıncı ve yazarların, uzmanların, iş çevrelerinin, politikacıların, vb.) program hakkındaki görüş ve tepkileri sözlü olarak belirlenir.

• Görüşme, yüz yüze olabileceği gibi anket formları, tele konferans ya da internet aracılığı ile de olabilir.

• Kaynak / Literatür Tarama• Son yıllarda yurt içi ve yurt dışındaki eğilimler, bilimsel çalışmalar, mevcut

programa ilişkin verilen raporlar değerlendirilerek mevcut program incelenmektedir.


HedeflerHedefler

HEDEFLER

Hedef; yetiştirilecek bireyde bulunması

uygun görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir

istendik özelliklerdir.

Programın hedef boyutunda “Bireyleri niçin

eğitiyoruz?” sorusuna cevap aranır.

Eğitimin hedefleri üçe ayrılır:

Uzak Hedefler

Genel Hedefler

Özel Hedefler

Milli Eğitimin Hedefleri

Okulun Hedefleri

Dersin ve Konunun Hedefleri

HEDEFLERİN / SEVİYELERİ

Ülkenin Eğitim Felsefesi

Anayasal uzak amaçlar

Milli eğitimin uzak amaçları

Belirli öğretim kurumlarının genel amaçları

Belirli düzeyde okulların genel amaçları

Dersin özel amaçları

Belirli bir konunun öğretim amaçları


Amacın Düzeyi

Amaçların Hiyerarşisi

Amaçları Kimin Hazırladığı

Amaçların Özelliği

Örnek

Eğitimin küresel amaçları

Uluslar arası kuruluşlar

Öneri niteliğinde UNESCO’nun belirlediği eğitimin küresel amaçları

Eğitimin Genel Amaçları

Yasa ile belirlenmiş (1739 S.K)

Eğitilmiş bireyin genel özelliklerini yansıtır.

Türk Milli Eğitimin Genel Amaçları

Okulun

Amaçları

Yasa ile belirlenmiş (1739 S.K 2547 YÖK) Milli Eğitim kade-

mesini bitiren bireylerin özellik-lerini yansıtır.

İlköğretimin amaçları

Bir komisyon tarafından hazırlanır TTKB onaylar

Dersin

Amaçları

Bir derste kazan-dırılması gereken hedeflerdir.

Sosyal Bilgiler dersinin amaçları

Ünitenin Amaçları


Bir derste kazan-dırılması gereken hedeflerdir.

Sağlığımızı koru-yalım ünitesinin amaçları

Konunun amaçları


Bir konuda öğrenci-den beklenen davra-nışları ifade eder.

Sağlığımızı korumanın önemini kavrayabilme

Soyut Genel

Somut Davranışa dönük

I. Uzak Hedefler: Ülkenin politik hedefleri olup yetiştirmek istediği insan tipi ile ilgilidir. Uzak hedeflerin şekli ülkenin anayasası ile belirlenir.

1739 sayılı Milli Eğitim temel Kanunu’nun 2. maddesinde Türk Milli Eğitiminin uzak hedefi şu şekilde belirtilmiştir:

“Biryandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk milletinin çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir otağı yapmaktır”

II. Genel Hedefler: Uzak hedeflerle tutarlı olan ve uzak hedeflerin gerçekleşmesine hizmet eden okulların hedefleri ile milli eğitimin hedefleri genel hedeflerdir.

Türk Milli Eğitim Sisteminin Genel Hedefleri(1739)1.1.Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesi bulunan Atatürk Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesi bulunan Atatürk Milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin milli, ahlâki, insani, manevi ve kültürel Milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin milli, ahlâki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluğunu bilen ve bunları davranış Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluğunu bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar yetiştirmek. haline getirmiş yurttaşlar yetiştirmek.

3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini gerçekleştirerek, gerekli bilgi, İlgi, istidat ve kabiliyetlerini gerçekleştirerek, gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kendilerini kutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda kendilerini kutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak.bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak.

2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımından dengeli ve Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip insan haklarına saygılı, girişken kişilik ve teşebbüse değer insan haklarına saygılı, girişken kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan yapıcı, yaratıcı ve veren, topluma karşı sorumluluk duyan yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek.verimli kişiler olarak yetiştirmek.

III. Özel Hedefler: Bir disiplin ya da çalışma alanında öğrenciye kazandırılması uygun bulunan bilgi, beceri, ilgi, tutum ve alışkanlıklar gibi özelliklerdir (Derslerin hedefleridir.) Öğrencilerin yetiştirilmesi için eğitim durumlarının hazırlanması ve değerlendirilmesinde bu özel hedefler işe koşulur.

DİKKAT!• Hedefler tasarlanırken yukarıdan aşağıya

• (uzak → genel → özel) doğru tasarlanır.

• Fakat gerçekleştirilirken aşağıdan yukarıya doğru

• (özel → genel → uzak) gerçekleştirilir.

• Hedeflerin belirlenmesinin yanı sıra aşamalı olarak

sınıflandırılmasının da önemi vardır. Hedeflerin kolaydan zora,

basitten karmaşığa, somuttan soyuta doğru sıralanması öğrenme

etkinliklerini olumlu yönde etkileyecektir.

• Hedef cümlelerinin sonunda ne kazanılacağını ifade eden kelime kullanılmalıdır:

• Bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, alışkanlığı vs. veya “-bilme” ekiyle biten bir bileşik sözcük.

• Örnek: - Matematik dersinde dört işlemden yararlanarak problem çözebilme (çözme yeteneği)

• - Bilgisayar Programlama dersinde, verilen bir problem durumunun çözümüne en uygun programı hazırlayabilme

Bir Hedefte Bulunması Gereken ÖzelliklerBir Hedefte Bulunması Gereken Özellikler


• 2) Hedefin ilgili olduğu konu alanı belirtilmelidir.

• Örnek: - Felsefede geçen temel kavramların bilgisi

- Bilgisayarda donanım parçalarını tanıyabilme

- Bilimsel yöntemi kullanabilme (Yanlış)

- Doğrusu: Kimya dersinde verilen doğal problemlerin

çözümünde bilimsel yöntemi kullanabilme


• 3) Açık-Seçiklik:

• Örnek: - Biyoloji Dersinde sürüngenlerin sindirim sistemi bilgisi

- Problem Çözme ile ilgili süreçler bilgisi (Yanlış).

- Doğrusu: Matematik dersinde tam sayılarla ilgili problemlerin çözümünde süreçler bilgisi

- Bilgisayarda komutları kullanabilme (Yanlış).

- Doğrusu: Bilgisayarda işletim sistemlerine ilişkin komut işlemlerini yapabilme


• 4) Öğrenci Davranışına Dönüklük:

• Örnek: - Türkçe dersinde noktalama işaretlerini kullanma becerisinin öğretilmesi (Yanlış).

• Doğrusu: Türkçe dersinde noktalama işaretlerini kullanabilme

- Öğrencilere disket ile ilgili işlemleri yapma becerisi kazandırmak (Yanlış).

- Doğrusu: Bilgisayar dersinde disket ile ilgili işlemleri yapabilme


• 5) Genellik-Sınırlılık

• Genellik ilkesi; Hedef cümlesinin yeterince kapsamlı olmasını ifade eder. Genellik, hedefin yazıldığı plan türüne göre değişir: Örneğin:

• - Türkçe Dersi: Günümüz Türkçesiyle yazılmış düzeyine uygun bir metni anlayabilme (Yıllık plan)

• - Türkçe Dersi: Günümüz Türkçesiyle yazılmış düzeyine uygun bir öyküyü anlayabilme (Ünite planı)

• Türkçe Dersi: Ömer Seyfettin’in “Forsa” adlı öyküsünü anlayabilme (Günlük plan)

• Örnek: - 5 ile 7’ yi çarpma gücü (Yanlış)

• Doğrusu: Matematik dersinde sayılar arasındaki belli ilişkileri kavrama gücü


• Sınırlılık ilkesi: Hedef cümlesi öğrenciye kazandırılacak tek bir

özelliği içermelidir.

• Örnek:- Türkçe dersinde duygu ve düşüncelerini yazılı ve

sözlü olarak anlatabilme (Yanlış)

• Bilgisayar dersinde bilgisayarın donanım parçalarını monte

edebilme ve onların arızalarını giderebilme (Yanlış)

Hedeflerin Belirlenmesinde Dikkat Edilecek hususlar

Öğrenci Davranışına Dönük Olma

Hedeflerin öğrencilerin öğretimin sonucunda neler neler yapabileceğini ifade etmesi

Öğrenci Yaşantılarına Dönük Olma

Hedefler öğrencinin öğretme-öğrenme etkinliklerine aktif olarak katılımın sağlayacak özelliklere sahip olmalıdır.

Öğrenciye Uygunluk Öğrencinin ilgi ve ihtiyaçları ile gelişim özeliklerine uygun olmalıdır.

Kenetlilik(Konu alanı ile ilişkilik)

Hedefler konular ile bağlantılı olarak ifade edilmelidir. Hedefler bir içerik ile ilişkili olmalıdır.

Açık-seçiklik Hedef ifadeleri okuyanlar için açık ve seçik olmalıdır

Öğrenme Ürününe Dönüklük

Hedefler öğrenme sonucuna dönük olmalıdır.Öğretimi tamamlayan bir öğrencinin ne yapacağını gösterir nitelikte olmalıdır.

Güvenilir(Tutarlı)

olma

Hedefler birbirlerini destekler ve mantıksal açıdan tutarlı olmalıdır.

Genellik ve sınırlılıkHedefler hangi özelliklerin kazandırılacağını belirtecek kadar genel ve kazandıracağı özelliği başka bir özellikle karıştırmayacak kadar sınırlı olmalıdır.

KAZANIMLAR YAZILIRKEN UYULMASI GEREKEN İLKELER

Hedef alanda olmalı

Gözlenebilir ve ölçülebilir olmalı.

İfade açık ve anlaşılır olmalıdır. Kazanım ifadesinden herkes aynı anlamı çıkarmalıdır.

Cümlelerin sonundaki eylem ifade eden sözcükler “ yazar, açıklar, tasarlar, ilişki kurar” gibi kazanım ifade eden şekilde ve geniş zaman kullanarak yazılmalıdır.

Basitten karmaşığa, somuttan soyuta doğru sıralanmalıdır.

Kazanımlar öğretmenlerin yapacakları değil, öğrencinin yapacakları yani öğrencide gerçekleşecek davranış değişiklikleri olmalıdır.

Birbirinin önkoşulu oluş biçimlerine göre sıralanmalıdır.

Soru: Türk eğitim sisteminde genel hedefler aşağıdakilerden hangisine dayalıdır?(KPSS-2005)

A) Türk Milli Eğitim Temel Kanunu’naB) Okul YönetmeliklerineC) Tebliğler Dergisine D) Şura KararlarınaE) Öğretim Programlarına

Soru: Aşağıdakilerden hangisi Türk Milli Eğitim Kanunu’nda belirlenen Türk Milli Eğitiminin temel ilkelerinden birisi değildir?

A) Laiklik B) Karma eğitim C) Okul-Aile işbirliğiD) Yöneltme E) Toplumsallaşma

Soru: Aşağıdakilerden hangisi uzak hedef ifadesidir?A) İletişim becerilerini geliştirebilmeB) Karşılaştığı problemlere bilimsel araştırma yöntemlerini kullanabilmeC) Teknolojiyi ve bilimsel gelişmeleri takip edebilmeD) Çağdaş uygarlık seviyesine ulaşabilmeE) Sağlıklı yaşam alışkanlıklarını kazanabilme

Hedef Belirleme

Programın ilk ve temel öğesi olan hedef belirleme, program geliştirmenin en önemli aşamasıdır. Çünkü, programın diğer öğeleri de hedef doğrultusunda tespit edilir ve düzenlenir.

Eğitimde hedef belirlenirken birtakım unsurlar vardır. Bunlar; belirleyiciler, süzgeçler ve ürünlerdir.

Hedef Belirleme

Toplumun Gerçekleri ve İhtiyaçları

Konu (disiplin) Alanının Nitelikleri

Bireyin İlgi ve İhtiyaçları

Doğanın Denge ve Niteliği

Belirleyiciler Süzgeçler Öğrenme Ürünleri

Kazanımlar

BilişselDuyuşsal

Devinişsel

Eğitim Felsefesi

Eğitim Psikolojisi

Eğitim Sosyolojisi

Eğitim Ekonomisi

Olası HedeflerAday

Hedefler

Hedeflerin Hedeflerin Sınıflandırılması/ Sınıflandırılması/

TaksonomisiTaksonomisi


Öğrenilmiş davranışlar bilişsel, duyuşsal, devinişsel olarak sınıflandığı gibi, her alan da kendi içinde basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta ve birbirinin

önkoşulu olacak şekilde aşamalı olarak sıralanmıştır.

İstendik davranışların basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, birbirinin

ön koşulu olacak şekilde aşamalı sıralanmasına Taksonomi denir.

Değişik alanlarda öğrenilmiş davranışlar, birbirlerinden kopuk değildir. Tersine aralarında yatay ve dikey anlamlı ve sıkı bir ilişki vardır. Bu, biri olmadan diğeri olamaz anlamına gelebilir.

BilgiKavramaUygulamaAnalizSentezDeğerlendirme

AlmaTepkide bulunmaDeğer vermeÖrgütlemeKişilik/ Kendine Mal etme

UyarılmaKılavuzla yapmaBeceriDuruma uydurmaYaratma

Bilişsel Alan Duyuşsal Alan Devinişsel Alan

DAVRANIŞ ALANLARI

BİLİŞSEL ALANBİLİŞSEL ALAN

Bilişsel AlanKişinin öğrenilmiş davranışlardan zihinsel yönü ağır basanlar bu kapsamın içindedirler. Böyle olmakla birlikte öğrenilmiş hiçbir davranış tek bir alana girmez. Örneğin, Fen Bilgisi dersinde kanın yapısını ve görevlerini açıklamada bilişsel davranışlar daha ağır basarken, kan ihtiyacı olan birine kan verme, canlıları sevme, trafik kurallarına uyma, saygılı olma gibi davranışlarda duyuşsal yön ağırlık gösterir.


Basitten Karm

aşığa Doğru

Bilişsel Alan Basamakları

Bilgi

Kavrama

Uygulama

Analiz

Sentez

Değerlen-dirme

Bilgi Bilgi Bilgi Bilgi Bilgi

Kavrama Kavrama Kavrama Kavrama

UygulamaUygulama Uygulama

Analiz Analiz

Sentez

Bu basamakta her hangi bir nesne ve olguyla ilgili bazı özellikleri kişinin görünce tanıması, sorunca ezberden aynen tekrar etmesi davranışlarını kapsar.

Elde edilen bilginin niçin ve nasıl olduğu önemli değildir. Kısaca öğrencilerin daha önce öğrendikleri bilgileri hatırlaması ve tanıması ile ilgili bir süreçtir.

BİLGİ BASAMAĞI

Hedef/Kazanım Alanları Göstergeler Örnekler

Bilgi Söyler, yazar, tanımlar, hatırlar, tanır,

tekrarlar, belirtir, seçer, yerleştirir,

isimlendirir, listeler, sıraya koyar, eşleştirir,

sıralar, gösterir, işaretler vb.

Eğitim kavramını tanımlar.Bilişsel alanın basamaklarını söyler/yazar.Derinin katmanlarını sıralar.Akciğer loblarının isimlerini listeler.Lale devrinin ünlü şairlerini söyler/yazar.Soy gazları söyler.

KAVRAMA BASAMAĞI

• Bilişsel Alanın bilgi basamağında elde edilen bilgilerin, bu basamakta kişi tarafından özümlenmesi, kendine mal edilmesi söz konusudur.

• Kavrama basamağında, öğrencinin bilgi basamağında elde ettiği bilgileri anlamını kaybetmeden başka bir biçimde ifade etmesi, yani çevirmesi, anlamını açıklaması, yani yorumlaması, bu anlama dayanarak nesnelerin gelecekteki durumlarını kestirmesi yani öteleme yapması gerekmektedir.

• Olayı veya olguyu öğrencinin kendi kelimeleri, sembolleri, şekilleri veya gösterimleriyle verebilmesi veya özetleyebilmesidir.

• Verilen tanımı, bir başka şekil üzerinde veya bir başka örnekle açıklayabilmesidir.


Kavrama Açıklar, özetler, tahmin eder, örnek verir,

anlamını değiştirmeden kendi cümleleriyle ifade eder, ana fikrini çıkarır, tablo ve grafikle bir fikri

özetler, tablo ve grafikle gösterir, çevirir

vb.

Aile planlaması yöntemlerini açıklarBloom Taksonomisin bilgi basamağındaki hedeflerin özelliklerini örneklerle açıklar.İyonlaşma enerjisinin periyodik cetvelde nasıl değiştiğini açıklar.Sesli okumanın önemine örnekler verir.Bir cismin hız-zaman değişimini grafikle ifade eder.

UYGULAMA BASAMAĞI• Kavrama basamağında kazanılan davranışlara

dayanarak öğrencinin kendisi için yeni olan daha önce karşılaşmadığı bir sorunu çözebilme yeterliğine kavuşması bu ana basamakta olur.

• Bu basamakta daha önceden kazanılan bilgiyi yeni durumlarda kullanır. Öğrenci sorunu çözerken ilgili ilkeleri genellemeleri kullanmalıdır.

• Uygulama düzeyinde öğrenci, bilgi birikimini kendisine sunulan yeni durumları anlama ve yeni problemleri çözmek için kullanır.

• Burada önemli olan kavramla veya olayla ilgili durumun ya da problemin yeni olmasıdır.

Uygulama Bilgi ve kavrama basamağındaki

edinimleri uygular, ilke ve düşünceleri kullanır, problem

çözer, ilke ve düşünceden

yararlanır, herhangi bir düzeneği hazırlar

vb.

Geometri dersinde Geometri dersinde üçgenlerde benzerlik ile ilgili üçgenlerde benzerlik ile ilgili problemleri çözer.problemleri çözer.Kendisine verilen çeşitli Kendisine verilen çeşitli reaksiyon denklemlerini reaksiyon denklemlerini denkleştirirdenkleştirirBloom Taksonomisin her bir seviyesine uygun kazanımlar yazarSesli okuma tekniklerine uygun bir metni sınıfta okur.Beden eğitimi dersinde öğrendiği bir hareketi günlük yaşamında doğru kullanır.


ANALİZ BASAMAĞI

• Öğrencilerin bir bütünün örüntülerini ve bunlar arasındaki ilişkiyi görebilmesi becerilerini kapsar. Bir bütünün parçalarını ve bu öğeler arasındaki ilişkileri bir araya getirebilme becerilerini kapsar. Analiz düzeyinde öğrenmeye sahip öğrenci parçacıkları tanıyabilmekte, onlar arasındaki ilişkileri belirleyebilmekte ve son olarak parçacıklar cinsinden bütünü açıklayabilmektedir.

• Karmaşık bir bilgi yapısını, yani nesneler, olgular, olaylar, sistemler ve yapıları öğrenebilmek için onları analiz etmek zorunluluğu olabilir. Örneğin bir şiiri anlamak için, şiirdeki ilişki ve kuralları analiz etmek gerekir.

• Bu analizler sonucu, nesnel evrenin öğelerini, öğeler arasındaki ilişkileri, dayandıkları temel sayıltıları ilkeleri anlayabilir

Analiz Analiz eder, öğelerine ayırır, ilişkileri saptar,

ayrıntıları görür, bağıntıları tespit

eder, bölümler arası ilişkileri fark eder vb.

Bir doğrunun denkleminin bulunuşunun dayandığı temel ilkeleri belirler.Bilgisayarı oluşturan parçaları belli ölçütlere göre öğelerine ayırır.Noktalama işaretleriyle sesli okuma arasındaki ilişkiyi saptar.İdeal gaz denkleminden yola çıkarak sıcaklık-basınç ilişkisini ortaya çıkarır.Kendisine verilen cümleyi doğru olarak ögelerine ayırır.


SENTEZ BASAMAĞI

Öğeleri belli ilişki ve kurallara göre birleştirip bir bütün oluşturma işidir.

Sentezde yenilik, buluş, icat, özgünlük söz konusudur.

Toplumsal sorunları çözmede yeni bir yöntem, teknik geliştirme; yeni bir plan oluşturma; toplumsal olguları açıklayan yeni ilkeler ortaya koyma gibi etkinlikler bu basamakta olur.

• Sentez düzeyinde bilgiye sahip olan öğrenci ilgili kavram veya olayı kullanarak özgün çözümler ortaya koyabilir.

Sentez Yeni bir şey hazırlar, özgün olarak ortaya

çıkarır, yeni bir şey önerir, belli

ilişkilere göre bütünleştirir, sonuç çıkarır,

öneride bulunur, üretir, fikir ya da

düşünceleri yeniden düzenler

vb.

Bloom taksonomisine alternatif bir sınıflama önerir.Boyle-Mariotte ve Charles yasalarını kullanarak İdeal gaz denklemini kurar.Sesli okumada nefesi doğru kullanabilmeyle ilgili fikirler sunar.Beden eğitimi dersinin önemine ilişkin özgün bir fikir üretir.Sayı problemlerinin çözümü ile ilgili yeni bir yöntem oluşturur.Sıcaklığı ölçmek için termometreye alternatif bir araç tasarlar.


• Öğrencilerin herhangi bir konuya ilişkin yargıda bulunmasını ve değer biçmesini gerektiren davranışları kapsar.

• Hüküm ya da karar verebilme, daha önce öğrenilenleri bir başka şartta yeniden ele alma, onlardan yararlanabilme ve onları başka ortamlara taşıyabilmesi, yeni varsayımlarda bulunulmasını ve çeşitli durumlarda geçerli olup olmadığının araştırabilmesini içerir.

• DEĞERLENDİRME BASAMAĞI

Değerlendirme Belli ölçütlere göre eleştirir, değerlendirir,

yargıda bulunur vb.

Asit yağmurlarının canlılar üzerindeki etkisini değerlendirir.Öğrenme hedeflerinin sınıflandırılmasında Bloom taksonomisinin etkiliğini değerlendirir. Beden eğitimi dersinde yapılan hareketlerin sağlığımız açısından önemini değerlendirir.Radyoaktivitenin insan sağlığı üzerindeki etkilerini değerlendirir.


Soru: Aşağıdakilerden hangisi ilköğretim düzeyinde amaçların belirlenmesinde diğerlerine göre daha az etkilidir? (KPSS 2005)

A) Toplumsal değer yargıları B) Toplumun yaşam biçimi C) Bireyin geleceğe yönelik ihtiyaçları D) Konu alanının temelleri E) Toplumdaki istihdam olanakları

Soru: Öğretme-öğrenme süreci sonunda öğrencilere kazandırılması planlanan hedeflerinin belli niteliklerde olması gerekir. Aşağıdakilerden hangisi bu niteliklerden biri değildir? (KPSS 2002)

A) Davranışın hangi koşullar altında gösterilmesi beklendiğini belirtmeB) Öğrencinin hazır bulunuşluğuyla erişilebilir olmaC) Gözlenebilir ve ölçülebilir olmaD) Öğrencilerin kendi çabalarıyla ulaşabilecekleri nitelikte olmaE) Öğrenci davranışı olarak ifade edilebilme

Soru: Aşağıdakilerden hangisi, hedef davranışlara bağlı olarak belirlenmez? (KPSS 2002)

A) Test durumlarıB) Değerlendirmede kullanılacak ölçütlerC) Öğrenme yaşantıları için gerekli hazırlıklar D) Öğrenme-öğretme etkinlikleriE) Eğitimin genel hedefleri

Soru: Bilişsel öğrenmelerle ilgili aşamalı sınıflamada, "uygulama" basamağının içerdiği süreç aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2002)

A) Öğrenilenleri ilk kez karşılaşılan bir durumda kullanmaB) Ortaya konmuş bir ürünün öğelerini belirlemeC) Ortaya konmuş bir üründeki ilişkileri belirlemeD) Yeni ve özgün bir ürünü ortaya koymaE) Bir ürünün, belli ölçütlere uygunluğunu belirleme

Soru: Aşağıdakilerden hangisinin, "noktalama işaretlerini doğru kullanabilme" hedefine erişmiş olan öğrencileri diğerlerinden ayırma gücü en azdır? (KPSS 2001)

A) Verilen bir yazıda eksik bırakılmış noktalama işaretlerini doğru olarak tamamlama B) Bir yazıda, hatalı konulmuş olan noktalama işaretlerini saptamaC) Noktalama işaretlerinin cümledeki görevlerini yazmaD) Noktalama işaretleri kusursuz olan cümleler yazmaE) Noktalamanın bir yazıdaki anlama nasıl etki ettiğini gösteren örnekler bulma

Soru: Verilen hedef davranışın başta verilen hedef düzeyi için uygun bir örneği aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2003)

Hedef Düzeyi Hedef Davranış A) Bilgi Öğelere AyırabilmeB) Analiz Özgün bir bütün meydana getirebilme C) Kavrama Başka bir biçimde ifade edebilme D) Alma Saygı duyma E) Değerlendirme Yordama

Soru: Türkçe dersinde, anlatım üzerinde durulurken bir öğrencinin özgün bir öykü yazması, aşağıdaki davranış düzeylerinin hangisine örnek olabilecek bir düzeye eriştiğini gösterir? (KPSS 2002)A)Kavrama B) Hatırlama C) Değerlendirme D) Analiz E) Sentez

Soru: Aşağıdaki davranışlardan hangisi "suyun buharlaşması olayının kavrama düzeyinde öğrenildiğini” gösteren bir kanıt olamaz? (KPSS 2001)A)Olayı değişik bir örnekle açıklamaB)Olayı kendi ifadesiyle açıklamaC)Olayın kitaptaki tanımını söylemeD)Olayı kendi çizdiği bir şema ile gösterme E)Olayı resmederek ifade etme

Soru: Aşağıdaki sorulardan hangisinin, bilişsel alan sınıflamasına göre diğerlerinden daha yüksek düzeydeki bir hedef davranışı ölçmeye yönelik olduğu söylenebilir? (KPSS 2004)A)ATP ne demektir?B)Kök hücre çalışmaları neler getirebilir?C)Doku çeşitleri nelerdir?D)Biyoloji biliminin konuları nelerdir?E)Biyolojinin alt alanları nelerdir.

Soru: Aşağıdakilerden hangisi "kavrama" düzeyinde bir hedef alanı değildir?A)Bir konuyu resim yaparak açıklamaB)Bir cümlenin anlamını açıklamaC)Okuduğu bir hikayenin sonucunu tahmin etme D)Okuduğu bir şiiri bölümlerine ayırma E)Verilen bir grafiği yorumlama

Soru. “Küreselleşmenin eğitim üzerindeki etkileri” konusunda özgün bir kompozisyon yazma çalışması yapan Pınar’ın, bilişsel alanın hangi düzeyinde beceriler geliştirmesi beklenir?A) Kavrama B) Sentez C) DeğerlendirmeD) Analiz E) Bilgi

Soru. Öğretme - öğrenme sürecinde, aşağıdakilerden hangisi yapılırsa bireyin bilişsel gelişimine en fazla hizmet edebilir?A) Öğretmen öğrencilere yeni bilgileri vermeden önce eski bilgileri özetlerseB) Dışsal uyaranlardaki aşırılıktan kaçınılır, içsel uyaranlar kontrol edilirseC) Öğrenciler farklı düşünmeye ve çoklu bakış açısı geliştirmeye yönlendirilirseD) Sınıfta sessiz bir ortam yaratılarak öğrenciler öğrenme konusunda uyarılırsaE) Öğrenilenler konusunda alıştırmalar yaptırılarak öğrenme pekiştirilirse

DUYUŞSAL DUYUŞSAL ALANALAN

Duyuşsal AlanBir nesne, bir olaya karşı tutum, tavır ve duygu gibi davranışlardır. Bu alandaki davranışlar bireyin yaşantılarının ürünüdür. Duyuşsal davranışların oluşmasında ailenin, çevrenin önemi büyüktür. Bireylere bu alanla ilgili davranış değişikliği yapmak ve yanlış olan davranışları ortadan kaldırmak, bu tür davranışların derecesini ölçmek zordur. Bu alana giren davranışlar yaparak yaşayarak, model alınarak kazanılır. Razı olma, isteklilik, gönüllü oluş, bir işi yapmaktan zevk alma, takdir etme, eleştiriye açık olma, adanmışlık, bağlılık, özveride bulunma, kararlılık, tutarlılık, tahammül gösterme, paylaşma gibi davranışlarda bu alana giren davranışlardır.

Bu alan da bilişsel alan gibi kendi arasında aşamalı olarak sınıflandırılmıştır. Bilişsel alanın bilgi basamağında sayılabilecek bazı öğeler olmadan, duyuşsal alandaki özellikler gerçekleşmeyebilir. Çünkü bilmediğimiz bir nesneye, olguya karşı herhangi bir sevgi, nefret, korku vb. gibi duygusal bir tepki gösteremeyiz.Bu alandaki hedef cümlelerin sonunda, isteklilik, farkındalık, açıklık, hoşgörülük, adanmışlık gibi sözcükler yer alır.Kişilerin düşünce ve inançlarına karşı hoşgörülü oluş.Birlikte çalışmaktan zevk alış.Büyüklere karşı saygılı oluş.


Basitten Karm

aşığa Doğru

Duyuşsal Alan Basamakları

Alma AlmaAlmaAlmaAlma

Tepkide Bulunma

Tepkide Bulunma

Tepkide Bulunma

Tepkide Bulunma

Değer Verme

Değer Verme

Değer Verme

Örgütleme Örgütleme

Kişilik

ALMA:Belirli bir olayı fark etme isteğidir.

-Farkında olma (uyarıcıları fark etme söz konusudur)

-Almaya isteklilik (uyarıcıyı reddetmeme söz konusudur)

-Kontrollü-seçici dikkat (uyarıcılar arasında seçici olunur ve seçilene odaklanılır)

75/114

• Söz konusu kavram, olgu veya herhangi bir uyarıcıya karşı bireyin dikkatini yöneltmesi, farkında olması.

• Belirli bir fikir, olay ya da uyarıcıya dikkat etme• Bunlara karşı hoşgörülü olma• Belirli uyarıcıları diğerlerinden ayırarak seçme• Öğrenci bu aşamada karşılaştığı olayların, olguların, değerlerin,

özelliklerin, kuralların farkında olur. Örnek:- Trafik kurallarına uymanın öneminin farkında olur.- İnternetin olumsuz yanlarının farkındadır. - Gazete ve diğer medya araçlarında sigaranın zararlarıyla ilgili

haberler dikkatini çeker.- Bilgisayar hakkında konuşanı dikkatlice dinlemeye dönük olur.- Sesli okumanın öneminin farkına varır.

1. Alma:

TEPKİDE BULUNMA:Bu aşamada tepki gösterme söz

konusudur. Deneyimlerin sonucu olarak yeni davranışlarda bulunur.

-Tepkide uysallık (olaya razı olma söz konusudur)-Tepkide isteklilik (gönüllü olarak aktivitelere

katılma)-Tepkide doyum (zevk alma, mutluluk söz

konusudur)

77/114

• Uygun davranışı gösterme isteğinde bulunmak, uyarıcıya karşılık vermek

• Belirli uyarıcılarla ilgilenme• Onlara belli biçimlerde tepkilerde bulunma

Bu aşamada öğrenci farkında olduğu olayı, olguyu, ilişkiyi değeri kabul eder, ona yönelik tepkide bulunur, karşılık verir ve bunların sonuçlarını gözler. Sonuç olumlu ise davranımdan zevk alır, mutluluk duyar.

Örnek:• Trafik kuralarına uymada isteklidir• Kimya ile ilgili deneyler yapmaya istekli olur.• Arkadaşlarıyla birlikte bilgisayarda çalışma yapmaya istekli olur.• Başkalarına yardım etmekten zevk alır.• Beden eğitimi dersinde gösterilen hareketleri yapmaya istekli

olur.

2. Davranımda (Tepkide) Bulunma:

DEĞER VERME:Bir şeyin değerini kabul edip ona

kuvvetli bağlılık gösterir.

-Bir değeri kabullenme (değeri kabullenip önem verir)

-Bir değeri tercih etme (birini diğerine yeğleme)-Bir değere adanmışlık (üst seviyede inanç ve

kesinlik içerir, ona bağlılık söz konusudur)

79/61

3. Değer Verme

• Kabullenme, taraftar olma, adanma (Doğru olduğuna inanma ve başkalarını da uyarma), telkinde bulunma.

• Bir davranış, olay ya da olguya önem verme• Bir değeri diğerlerine tercih etme• Bir değere kendini adama

Eğer bir önceki aşamada uygulamalar ve tercihler olumlu sonuç vermiş ise kıymet biçme/değer verme aşamasında birey farkında olduğu değer, yargı veya olguyu benimser, tercih eder ve onun savunucusu olur. Onların doğru olduğuna inanır. Ancak onlarla ilgili mantıklı gerekçeler henüz gelişmemiştir.

Örnek: Trafik kurallarına uymaya çalışır. Bilgisayar kullanılmasının önemini, eğitim-öğretim için takdir

eder. Günlük yaşamda bilimin rolünü takdir eder. Beden eğitimi dersinin insan sağlığındaki önemine değer verir.

ÖRGÜTLEME:Birey kendisini ve diğer insanları organize

etme davranışı gösterir.

-Bir değeri kavramsallaştırma (benimsenen değere yeni bir anlam verir)

-Bir değer sistemini örgütleme (bireyin bir yaşam felsefesi oluşturması beklenir)

81/61

4. Yeniden Düzenleme (Örgütleme)• Değer, olgu, yargı veya kavramla ilgili tercihlerde hisler yerini

mantığa bırakır. Öğrenci daha önceki inançları ile tutum ve davranışları ile yenilerini karşılaştırır, ilişkiler kurar, uzlaşma yolları arar.

• Davranışlarında kararlılık gösterir, davranışla ilgili değerler oluşturur, durumla ilgili özgün ve yeni davranışlara sahiptir.

Örnek:Başarısını artırmak için yeni yöntem geliştirmede kararlılık gösterir.Bilgisayar kullanma konusunda kendini yargılamada kararlı olurSesli okurken kurallara uymada kararlı olurKendine beden sağlığı için içinde spor olan bir yaşam planı oluşturur

KİŞİLİK KALİNE GETİRME:Birey ömrü süresince geliştirdiği,

kendine ait bir değer sistemi oluşturur.

-Davranışı ölçüt haline getirme (değerlerle tutarlılık gösteren bir davranışın gösterilmesi)

-Karakterlenme (birey değerle özdeşleşmiştir)

83/61

5. Kendine Mal Etme (Kişileştirme)• Duyuşsal alanın en üst seviyesidir. Öğrenci vardığı sonuçları,

yaptığı tercihleri değerlendirir ve genelleyebilir. Onları davranış biçimine dönüştürebilir.

• Özümsenen değerlerle tutarlı bir yaşam felsefesi ya da dünya görüşü geliştirme

• Alışkanlık haline getirir, kişiliğe sahip olur, vb. kelimeler en önemli göstergeleridir.

Örnek: Trafik kurallarının uygulaması gerektiğini her platformda savunur. Bilgisayar kullanmayı alışkanlık haline getirir. Sağlık için spor yapmaya alışkanlık haline getirir.

Hedef/Kazanım Alanları

Göstergeler Örnekler

Alma

Tepkide Bulunma

Farkında olur, dönük olur, ilgi duyar, eğilim

gösterir, dikkatli olur vb.

Bilgisayar hakkında konuşanı dikkatlice dinlemeye dönük olur.Sesli okumanın öneminin farkına varır.Beden eğitimi dersinin sağlığımız açısından öneminin farkında olur.

Razı olur, gönüllü olur, onaylar, istekli olur, zevk alır vb.

Arkadaşlarıyla birlikte bilgisayarda çalışma yapmaya istekli olur.Okuma metinlerini sesli okuma tekniklerine uygun okumaya istekli olur.Beden eğitimi dersinde gösterilen hareketleri yapmaya istekli olur.

Değer Verme

Örgütleme

Kişilik Haline Getirme

(Değerler Bütünüyle

Nitelenmişlik)

Takdir eder, açık olur, adanır, kendini verir, önemser, değer verir

vb.

Bilgisayar kullanılmasının önemini, eğitim-öğretim için takdir eder.Sesli okumayla ilgili yeni fikirlere açık olur.Beden eğitimi dersinin insan sağlığındaki önemine değer verir.

Kararlı olur, değerler oluşturur, özgün

davranır, tutarlı olur, kendini gösterir vb.

Bilgisayar kullanma konusunda kendini yargılamada kararlı olurSesli okurken kurallara uymada kararlı olurKendine beden sağlığı için içinde spor olan bir yaşam planı oluşturur

Alışkanlık haline getirir, kişiliğe sahip olur, kişilik

haline getirir, karaktere sahip olur, sürekli aynı

davranışlarda bulunur vb.

Bilgisayar kullanmayı alışkanlık haline getirir.Sesli okumayı alışkanlık haline getirir.Sağlık için spor yapmaya alışkanlık haline getirir.

DEVİNİŞSEL-DEVİNİŞSEL-PSİKOMOTOR PSİKOMOTOR

ALANALAN

DEVİNİŞSEL ALAN Kişinin kaslarını, organlarından bir veya birkaçını kullanarak kazandığı

becerilerdir. Genellikle fiziksel özellik taşırlar. Belirli hareketlerin basitten karmaşığa doğru bir sıra izlenerek belirlenen standartlara uygun olarak yapılmasıdır.

Bisiklete binme, yüzme, bir müzik aleti çalma, bir şekil çizme, on parmak daktilo yazma, bir otomobilin lastiğini değiştirme gibi hareketler devinişsel alana giren davranışlardır.

Diğer davranışlar gibi aşamalılık gösterirler. Kişi bu alanla ilgili bir davranışı öğrenirken

önce o davranışı gözler, sonra aynı davranışı tekrarlamaya çalışır, sonra beceri haline getirir. Elde ettiği bu beceriyi yeni durumlara uygular. En üst basamakta da bu becerileri kullanarak yeni ürünler

ortaya çıkarmaya çalışabilir. Becerilerin edinilmesinde genelde bir kılavuz vardır. Bazı beceriler işlem

yapraklarından da öğrenilebilir.


Basitten Karm

aşığa Doğru

Devinişsel Alan Basamakları

Uyarılma Uyarılma Uyarılma UyarılmaUyarılma

Kılavuzlama Kılavuzlama Kılavuzlama Kılavuzlama

Beceri Beceri Beceri

Duruma Uydurma

Duruma Uydurma

Yaratma

Hedef/Kazanım Alanları

Göstergeler Örnekler

Uyarılma

Kılavuz Denetiminde

Yapma

Duyu organlarıyla tanır, izler, gözlem yapar, bir beceriyi algılar, bir beceriyi

yapmak için vücudu hazır duruma getirir

vb.

Bilgisayar kullanabilmek için, vücudu hazır duruma getirirSesli okuma için vücudu hazır hale getirirBeden eğitimi dersinde hareketlerin nasıl yapıldığını izler

Kılavuz yardımıyla yapar, kılavuz ile

örneğini yapar, kılavuz denetiminde kendi

başına yapar vb.

Öğretmenin yardımıyla bilgisayar kullanırFen Bilgisi dersinde basit deneyleri laboratuarda öğretmeniyle beraber yaparÖğretmen yardımıyla piyano çalarBilgisayarın donanım parçalarını öğretmen gözetiminde söker/takar.

Beceri Haline Getirme

Duruma Uydurma

Yaratma

Kılavuz olmadan kendi başına istenilen nitelikte yapar, belli nitelikte bir işi gerçekleştirir,

istenilen nitelikte ve belli sürede yapar, istenilen

nitelikte, sürede ve yeterlikte yapar vb.

Bilgisayarı, verilen nitelikte Bilgisayarı, verilen nitelikte zorlanmadan kullanır.zorlanmadan kullanır.Müzik dersinde bir melodiyi ezgisine Müzik dersinde bir melodiyi ezgisine uygun çalaruygun çalarİlk yardım hizmetlerini kurallara uygun İlk yardım hizmetlerini kurallara uygun yaparyaparBilgisayarda on parmak yazı yazarBilgisayarda on parmak yazı yazarDamardan kanı, kurallara uygun olarak Damardan kanı, kurallara uygun olarak bir dakikada alırbir dakikada alır

Edinilmiş bir beceriyi benzer duruma uyarlar, transfer

eder, becerisel genellemede bulunur vb.

Bilgisayara benzer teknolojileri kullanır.Bilgisayara benzer teknolojileri kullanır.Elde ettiği becerilerle ilk kez karşılaştığı Elde ettiği becerilerle ilk kez karşılaştığı başka bir müzik aletini çalarbaşka bir müzik aletini çalarElde ettiği becerilerle, bir programın Elde ettiği becerilerle, bir programın yeni versiyonlarını kolayca çalıştırıryeni versiyonlarını kolayca çalıştırır

Özgün bir iş yapar, özgün bir eser oluşturur, yeni bir eser tasarlar, yeni bir şey üretir

vb.

Bilgisayarda kendine özgü bir yazılım Bilgisayarda kendine özgü bir yazılım hazırlar.hazırlar.Sesli okuma konusunda kendisine özgü Sesli okuma konusunda kendisine özgü teknik geliştirirteknik geliştirirYeni ve orijinal bir beste yaparYeni ve orijinal bir beste yaparDuygu ve düşüncelerini anlatan özgün Duygu ve düşüncelerini anlatan özgün bir resim yaparbir resim yapar

Soru: Aşağıdakilerden hangisi eğitim hedefleriyle ilgili sınıflamada duyuşsal alan içinde yer alır?(KPSS-2002)A) Bir müzik aleti çalmaB) Toplama işlemi becerisiC) Bilgisayarda “kelime işlem” programını kullanmaD) Topluluk karşısında konuşmaE) Fen Bilgisi dersine yönelik tutum.

Soru: I. Farkı öğrencilere hoşgörülü olma.II. Demokratik ilkelere uyma eğilimi gösterme.III. Düşünceleri yansıtan bir kompozisyon yazma. IV. Bu pateninde yeni bir hareketi kolayca uygulamaV. Eğitim için yeni bir eğitim modeli geliştirme.Yukarıdakilerden hangileri, duyuşsal alanla ilgili hedeflere örnektir?(KPSS-2003)A) I ve II B) II ve III C) IV ve VD) I, II, ve III D) III, IV ve V

Soru: Devimsel(psikomotor) becerilerin öğretilmesinde, aşağıdaki öğretim tekniklerinden hangisinin en etkili olması beklenir?A) Düz anlatımB) Örnek olay incelemesiC) Örneğini göstererek yaptırmaD) Soru-CevapE) Küçük grup tartışması

Soru. Türk Millî Eğitimi yurttaşlarına, topluma karşı sorumluluk duyma, geniş bir dünya görüşüne sahip olma, hür ve bilimsel düşünce gücüne sahip olmagenel hedeflerini kazandırmak istemektedir.

Yukarıda belirtilen davranışlar, Bloom’un taksonomisine göre aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?(KPSS-2008)

A) Duyuşsal - duyuşsal - bilişselB) Duyuşsal - bilişsel - psikomotorC) Duyuşsal - bilişsel - duyuşsalD) Bilişsel - duyuşsal - psikomotorE) Bilişsel - bilişsel - duyuşsal

Soru: Eğitim amaçlarının sonuçları ve başarı düzeyini kesin, net ve açık bir şekilde ifade edilmesi gerekmektedir. Bu gereklilik eğitimin amaçlarının hangi yönünü doğrudan ilgilendirir? (KPSS 2004)

A) Öğrenci davranışına dönük olmalıdır. B) Çok boyutlu olmalıdırC) Hiyerarşik bir düzende sıralanmalıdır. D) Öğretmen etkinliklerini kapsamalıdırE) Evrensel kültür değerleriyle ilişkili olmalıdır.

Soru: Öğretmenin, öğretme-öğrenme sürecinde birey temelini dikkate alarak, içeriği düzenli ve anlamlı bir bütünlük içinde sunmaya öncelik vermesi gerekir. Bunun bireye sağlayacağı en önemli fayda aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2004)

A) Öğretimin hedeflerine daha etkili ulaşılması B) İçerikte ön plana çıkan ayrıntılara odaklanılması C) İşbirliği içinde çalışılmasıD) Materyallerin daha ekonomik kullanılmasıE) Öğretimin eğlenceli olarak algılanması

Soru: Aşağıdakilerden hangisi program geliştirme sürecinde aday hedeflerin, kesin hedeflere dönüştürülmesinde kullanılan süzgeçlerden birisi değildir?

A) Eğitim Felsefesi B) Eğitim Psikolojisi C) Eğitim SosyolojisiC) Eğitim Ekonomisi D) Eğitim Teknolojisi

İçerik = Ne Öğretelim?

• Eğitim programının amaçlarına ulaşması için öğretilecek konular içerik olarak adlandırılır.

• İçerik seçiminde bazı ölçütlere dikkat edilmesi gerekir.

İçerik seçiminde dikkat edilecek ölçütler

• Geçerlik ve güvenirlik• Bilimsellik• Öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarını karşılama• Faydalılık• Öğrenilebilirlik• Sosyal gerçeklerle tutarlılık

Geçerlilik ve güvenirlik

• Geçerlilik

İçeriğin amaçla ilişkisi

Güncel ve doğru bilgileri kapsaması

= Tutarlılık (konunun başında anlatılanla sonradan söylenenler arasında çelişkiler olmamalı)

Güvenirlik

Bilimsellik

• Öğretilecek içerik bilgi depolamayı değil bilgi üretmeyi hedeflemelidir, dolayısıyla içerik soru ve merak uyandırarak öğrenciyi araştırmaya yönlendirmelidir

İlgi çekicilik

• İçerik öğrenci için açık olmalı öğrencinin ilgi ve ihtiyacını karşılar nitelikte olmalıdır.

• İçerikte yer alan konu, kavram veya olgunun niçin öğrenileceğinin öğrenci tarafından bilinmesi derse karşı ilgiyi arttırır.

Faydalılık

Öğretilecek konular günlük hayatla ilişkilendirilmelidir. Bir başka deyişle içerik öğrencinin mevcut ve gelecekteki problemlerine cevap verecek nitelikte olmalıdır

Öğrenilebilirlik

• Öğretilecek içerik öğrencinin düzeyi ile uyumlu olmalıdır.

Sosyal gerçeklerle tutarlılık

• Belirlenen içerik öğrencinin sosyo-ekonomik durumu, toplumun sosyal yapısı, tercihleri ve değerleri ile uyumlu olmalıdır.

İçerik Belirleme İlkeleri (İçeriğin sahip olması gereken nitelikler)

• Hedeflerle tutarlı,• Öğrencilerin gelişim düzeylerine, ilgi ve isteklerine uygun,• Öğrencilerin öğrenme düzeylerine ve önbilgilerine uygun,• Bireysel ve toplumsal fayda sağlayıcı,• Öğrenilebilir, güncel, geçerli ve öğrenciler için anlamlı,• Bilimsel açıdan geçerli,• Özel bir alanla ilgili,• Önceki öğrenmelere dayalı, sonraki öğrenmelere

hazırlayıcı,

İçerik Belirleme İlkeleri (İçeriğin sahip olması gereken nitelikler)

• Kendi içinde tutarlı ve ilişkili (Konuların ön koşul öğrenmelere ve aşamalılık özelliğine sıralanması)

• Gerçek yaşamla bağlantılı, kullanılabilir, yararlı ve ekonomik (Bilgi işlevsel olmalı durağan olmamalı),

• Somutlaştırılmış,• Sistematik/aşamalı (somuttan soyuta, basitten

karmaşığa, kolaydan zora, bilinenden bilinmeyene,, yakından uzağa, genelden özele…vb.)olmalıdır

İçerik Düzenleme Yaklaşımları a. Doğrusal Programlama Yaklaşımı (Tyler ve Bloom)

Ardışık sıralı, yakın ilişkili, zorunlu ya da önkoşul

öğrenmelerin ağırlıklı olduğu konuların

düzenlenmesinde kullanılır. Özellikle aşamalılık

özelliği taşıyan ders içeriklerinin düzenlenmesinde

elverişlidir.

b. Sarmal Programlama Yaklaşımı (Bruner)

Önceki konuların yeri ve zamanı geldikçe tekrarlandığı,

konuların kendi içinde ve birbiriyle ardışıklık ilişkisinin

bulunduğu, özellikle dil öğretiminde ağırlıklı olarak

kullanılan bir yaklaşımdır.

c. Modüler Programlama Yaklaşımı (Vygotsky)

Öğrenme üniteleri modüllere ayrılır. Her modül

kendi içinde doğrusal, sarmal ya da farklı yaklaşımla

düzenlenebilir. Modüller arasında aşamalı bir bağ

olması önemli değildir; önemli olan her modülün

anlamlı bir bütün oluşturmasıdır.

Özellikle beceriye dayalı ders içeriklerinin

düzenlenmesinde kullanılır.

d. Piramitsel Programlama Yaklaşımı

• İlk yıllarda geniş tabanlı konuların yer aldığı giderek uzmanlaşmanın küçük birimlerde olduğu ve daraldığı bir düzenleme tarzıdır.

• Bu yaklaşıma göre içerik, ayrıntılı ve kesin bir biçimde belirlenmiş konular bütününden oluşur. Program esnek değildir. Bilgiler karmaşık ve özel bir formata büründürülür ve konuların kapsamı giderek daralır.

• Bir konu alanına yönlenmiş olan yükseköğretimde kullanılan bir yaklaşımdır.

• Öğrencinin programa başlamadan önceki ve programı bitirdikten sonraki durumu kesinlikle bilinmektedir. Öğrenci programı bitirdikten sonra o alanın uzmanı olur.

• Eğitim fakültesi programları ve meslek lisesi programları buna örnek olarak verilebilir.

e. Çekirdek Programlama Yaklaşımı (J. Dewey)

• Bu yaklaşımda da ilk yıllarda ortak ve geniş konuların verildiği ve

sürecin sonunda uzmanlaşmanın olduğu bir durum vardır.

• Piramitsel Programlama Yaklaşımı’ndan temel farkı, birden fazla

uzmanlık seçeneği sunuyor olması ve daha esnek olmasıdır.

• Ortak, zorunlu konular programın çekirdeğini oluşturur ve çekirdek

konular ilk öğrenilecek konular olarak planlanır.

• Bu çekirdek program etrafında her öğrenci ilgi duyduğu alanlarda

ders alabilir.

f. Konu Ağı / Proje Merkezli Programlama Yaklaşımı (John Dewey)

• Konular ağının öğrencilere bir harita gibi çıkarılıp

verildiği, belirli zamanlarda nerelerde olmaları

gerektiğinin söylendiği ve öğrencilerin konuların

içeriğine bireysel ya da grup olarak karar verdikleri bir

düzenlemedir.

• Konular küçük projeler olarak belirlenebilir. Dönem

ödevleri, sunu ya da proje ödevleri bu programlama

yaklaşımına örnek olarak verilebilir.

g. Sorgulama Merkezli Programlama Yaklaşımı (John Dewey)

• İçeriğin öğrencilerin sorularına göre oluşturulmasına dayanan

bir düzenleme yaklaşımıdır. Bu yaklaşım öğrencilerin

sorularına ve gereksinimlerine yanıt verme gerekliliğini

benimseyen felsefi görüşe (ilerlemecilik) göre temellendirilir.

• Özellikle ilkokul düzeyinde öğrenci soruları çok değerli bir

öğrenme yaşantısı oluşturabilir. Eğitim düzeyi yükseldikçe

daha sınırlı ve özel uzmanlık alanlarına ilişkin sorulara göre

programların içerikleri düzenlenir.

Belirtke Tablosu (Hedef-İçerik Tablosu)

• Bir eğitim programında yer alan hedef ve hedef davranışlarla, program içeriğinin iki boyutlu bir çizelge üzerinde gösterilmesine belirtke tablosu denir.

• Belirtke tablosunun hazırlanmasında üç aşama önemlidir.• Öğretim hedeflerini belirleme; (Üst yatay bölüme

yazılır)• Ders içeriğini belirleme; (Dikey boyuta içerik yazılır)• Hedeflerle içerik arasındaki ilişki tabloda gösterilir

Belirtke Tablosu (Hedef-İçerik Tablosu)

• Hedeflerin hangi kategoride (yani Bilişsel, Duyuşsal ve Psikomotor) ve hangi düzeyde (bilgi, kavrama vs) oldukları belirlenir.

• Hedeflerin ünite ve Bloom Taksonomisinin basamakları bazında toplam sayıları belirlenir.

• Bu tablo sayesinde hangi konuların hangi hedeflerin gerçekleşmesine hizmet ettiği ve dersin bütününde ne kadar ağırlık taşıması gerektiği kolaylıkla görülebilir.

BELİRTKE TABLOSU

Hedefler

Konular

Bilişsel Alan

Bilgi Kavrama Uygulama Analiz Sentez

Değerlendirme

1.Ünite

2.Ünite

3.Ünite

BELİRTKE TABLOSU ve DEĞERLENDİRME

• Test/sınav hazırlarken, belirtke tablosunda bulunan hedef ve davranışlar göz önünde bulundurularak madde sayısı belirlenir.

• Burada, belirlenen hedefler ile test maddelerinin sayısı, testin kapsam geçerliliğini sağlayacağı şekilde planlanmalıdır.

• İşlenen tüm konular, önemlilik derecesine göre yoklanmalıdır.

Öğretim programlarının temel Öğeleri

Documents