Ο Νοέμβριος ή Νοέμβρης ονομάζεται από τον λαό και Σποριάς, κα-θώς είναι κυρίως μήνας της σποράς των δημητριακών και των οσπρίων.Καλείται επίσης Μεσοσπορίτης, επειδή οι αγρότες σε αρκετές περιοχέςτης πατρίδας μας, βρίσκονται στο μέσο της σποράς. Αναφέρεται επίσηςκαι ως Βροχάρης και Ανακατωμένος από τις βροχές και τις ακατάστατεςκαιρικές συνθήκες του.

Στη διάρκειά του αρχίζει στον τόπο μας να δυναμώνει το κρύο. Τη με-ταβολή αυτή του καιρού προς τα χειρότερα τη «μηνάει», λέει ο λαός, οΆγιος Μηνάς που εορτάζεται στις 11 Νοεμβρίου. Το κρύο δυναμώνει τουΑγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου) και τελικά «αντριεύει» του Αγίου Ανδρέα(30 Νοεμβρίου) «τ’ Άϊ Ντριός, αντρεύει το κρύο» λέει ο λαός.

Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου δύει η Πούλια, το φαντα-σμαγορικό ανοικτό σμήνος των Πλειάδων, γεγονός που σημαίνει την ορ-μητική έλευση του χειμώνα.

Το ουράνιο αυτό σημάδι, ήδη από την αρχαιότητα όπως ξέρουμε απότον Ησίοδο, προειδοποιούσε και συνεχίζει να προειδοποιεί τους γεωρ-γούς να σπεύσουν να ολοκληρώσουν τη σπορά, αλλά και τους κτηνοτρό-φους να κατηφορίζουν για τα χειμαδιά. «Όντας η Πούλια βασιλεύει, ο κα-λός ο ζευγολάτης αποσπέρνει και ούτε τσοπάνος στα βουνά, ούτε ζευ-γάς στους κάμπους» λέει ο λαός.

Ο Νοέμβριος και τα σημάδια του

√ÓÂÈÚÂ̤ÓË ¶ÚÔÛ¢¯‹∫ˆÛÙ‹˜ ¶·Ï·Ì¿˜

Ãπ™Δ√À°∂¡¡∞

Ο ξενώνας του χωριού μας

Τρίμηνη Πολιτιστική έκδοση του Εξωραϊστικού και Επιμορφωτικού Συλλόγου Αρτεμισιωτών Αττικής Γραφεία: Γλάδστωνος 10 Αθήνα Τ.Κ.10677• Τηλ: 210- 3831446 - 210- 5025251 http://www.geocities.com/tokakouri - e-mail:tokakouri@yahoo.gr & igonos@softlab.ntua.gr

ÃÚfiÓÔ˜ 11Ô˜ ñ ∞ÚÈıÌfi˜ ʇÏÏÔ˘ 44 ñ ™Â٤̂ÚÈÔ˜ - √ÎÙÒ‚ÚÈÔ˜ - ¡Ô¤Ì‚ÚÈÔ˜ 2007

«√ ̆ ÔÌÔÓÂÙÈÎfi˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ·Í›˙ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔÓ ÁÂÓÓ·›Ô» ¢Ô˘Ì¿˜ ·Ù‹Ú

Kακουραίοι, Αγκαλιάστε στοργικά την εφημερίδα των Αρτεμισιωτών, το ΚΑΚOYΡΙ.Αυτή μας αδελφώνει, μας ταξιδεύει στ’ όμορφο χωριό μας και κάνει τη φωνή μας ν’ ακούγεται μακρύτερα και περισσότερο.

O •ENøNA™ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Î·È Â͢ËÚÂÙ› Ï‹Úˆ˜ fiÏÔ˘˜fiÛÔ˘˜ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÙË ÊÈÏÔÍÂÓ›· ÙÔ˘. TËÏ: 27960-61154 Î·È 27960-61145 Î. ¢‹ÌËÙÚ· PfiÎη, ˘Â‡ı˘ÓË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ÍÂÓÒÓ·. √ ÍÂÓÒÓ·˜ Ì·˜ ÛÙÔ fiÌÔÚÊÔ ¯ˆÚÈfi Ì·˜ Û·˜ ÂÚÈ̤ÓÂÈÓ· Û·˜ ÍÂÎÔ˘Ú¿ÛÂÈ. ∫Ï›ÛÙ ÂÁη›Úˆ˜ ‰ˆÌ¿ÙÈ·.

4199

Γεννιέται ο Χριστούλης κάθε μέρα αν δίνεις στο φτωχό αγάπη λίγη. Αν φάτνη η καρδιά σου του τυλίγει ανοίγουν τότε τα ουράνια πέρα.

Στη φούχτα σου τα μάτια του ανοίγει αν ειν’ η πηγή τροφή για την ειρήνη αν σταματά του οργανού τα ρίγη αν η σημαία της θυσίας ανοίγει.

Αν λιώνεις για τους άλλους σαν κεράκι ελπίδες αν κερνάς το «αλητάκι» γεννιέται κάθε μέρα ο Μεσίας.

Αν σβήνεις συ, το δρόμο της κακίας αργά αργά ωσάν οδοστρωτήρας γεννιέται κάθε μέρα ο Σωτήρας.

Γεώργιος Μαγκλάρης

Χριστέ μου κράτα με μακριά απ’ τις κακίες τουκόσμου. Στη Φάτνη βρέφος, όσο ζω, να σε λατρεύω δώσ’ μου. Κι’ όταν θα ρθή από Σε σταλτός ο Χάρος να με πάρει, κάμε σα βρέφος να σταθώ μπροστά στη θεία Σου χάρη.

Χριστέ μου, δώσ’ μου στους σεισμούς, στις τρικυμίες του κόσμου πάντα να στέκω ατράνταχος, και να είναι

ο λογισμός μου το φως από το μυστικό που χύνονταν αστέρι, όταν για Σένα στη Βηθλεέμ τους Μάγους είχεφέρει.

Και κάμε λόγια κι έργα μου σαν των αγρών τακρίνα,προφητικά, φεγγόβολα κάμε τα, σαν εκείνα της νύχτας των απλών βοσκών. Γεννιόσουν και γροικούσαν τους ουρανούς ολάνοιχτους, που Σε δοξολογούσαν.

¡ÂÒÙÂÚ· ÁÈ· ÙÔ ÁËÚÔÎÔÌÂ›ÔΈνα όνειρο φαίνεται να σβή-

νει. Μία ελπίδα αδυνατίζει. Τοονειρεύονταν, το ήθελαν και τοπερίμεναν όλοι στο χωριό. Τώραβρισκόμαστε στη δυσάρεστη θέ-ση να τους λέμε ότι το μεγάλομας όραμα, τόσο του Συλλόγουόσο και της εκκλησίας, δεν πρό-κειται να υλοποιηθεί.

Δεν υπάρχει χώρος να στεγά-σει το γηροκομείο κι έτσι χωρίςνα το θέλουμε απογοητεύσαμετους χωριανούς μας.

Η ζεστή φωλιά για τους γέρο-ντες, που θα την είχαν ανάγκη καιθα ζέσταινε τα παγωμένα τουςγηρατειά, δεν θα υπάρξει.

Θα ήταν ένα πολύ σπουδαίο,ανθρωπιστικό, κοινωφελές καιπρωτοποριακό έργο για ένα τόσομικρό χωριό.

Λυπούμαστε πάρα πολύ και

οφείλω να ομολογήσω ότι χτυπή-σαμε πολλές πόρτες, αλλά καμ-μιά ικανοποιητική, θετική απάντη-ση.

Θα ήταν παράλειψη όμως, ανδεν ανέφερα κάποιες προσφο-ρές, όπως:

Ο Ανδρέας Ιωάννου Σταματό-πουλος μας προσέφερε τον κήποτου στη θέση Κοτίτσα.

Ο Πέτρος Β. Δάμης το χωρά-φι του στον Άη Γιώργη και ο Γιώρ-γος Νάτσης ένα οικόπεδο κοντάστο νεκροταφείο.

Και οι τρείς αυτές προσφορέςκρίθηκαν ακατάλληλες λόγω τηςαπόστασής τους από το χωριό.

Εκεί που συμφωνούσαν και οΣύλλογος και η εκκλησία και τοχωριό ήταν το σπίτι της Κωστού-λας του Θεοδωρόπουλου, στοκέντρο του χωριού. Οι κληρονό-

μοι όμως πολλοί και οι δυσκολίεςμεγάλες. Με μεγάλη προθυμίαπροσέφεραν το μερίδιό τους η κ.Ελένη, χήρα Δημητρίου Θεοδω-ρόπουλου, ο Σπύρος Θεοδωρό-πουλος και η αδερφή του Μαρία,που ζουν στην Αμερική, ο Δημή-τριος Αντ. Συμπρούκος, ο Γεώρ-γιος Αντων. Συμπρούκος και τέ-λος η οικογένεια του Τάσου Παυ-λή.

Όλους αυτούς τους ευχαρι-στούμε μεσ’ απ’ την καρδιά μαςκαι θα παρακαλούσαμε και τουςυπόλοιπους δύο κληρονόμους,μήπως το ξανασκεφτούν και προ-σφέρουν το μερίδιό τους, ώστενα γίνει αυτό το σπουδαίο έργογια το χωριό.

Ελένη Β. Δάμη - Ζαρόκωστα

Δ· ‚fiÙ·Ó· ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜«·ÏȤ˜ ·Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ Î·È ÂÌÂÈڛ˜»

Όλοι μας έχουμε δοκιμάσει κάποιο αφέψιμα βοτάνων,για θεραπευτικούς λόγους από το τόσο γνωστό μας χαμο-μήλι και το τσάι του βουνού ως τα δύσκολα και δυσεύρεταβότανα που φύονται παντού στη φύση.

Ο Προμηθέας, λέει ο Αισχύλος στον «Προμηθέα Δε-σμώτη”, ανάμεσα στις άλλες τέχνες και τρόπους που εδί-δαξε στους ανθρώπους τους έδειξε και τη χρήση των βο-τάνων, πως να τα ανακατεύουν και με αυτά να φροντίζουνπληγές και να θεραπεύουν αρρώστιες.

Η χρήση των βοτάνων είναι τόσο παλιά ώστε οι σχετι-κές αναφορές και ερμηνείες τους είναι ντυμένες με το

Ο τάξος, κοινώς ίταμος και ήμερο έλατο,η «μίλος» του Θεόφραστου, ήταν γνωστόςαπό την αρχαιότητα για την τοξικότητά του.Σήμερα η ταξόλη, μια ουσία από την εκχύλι-ση του φλοιού του είδους taxus breuifolia,υπόσχεται πολλά ως αντικαρκινικό.

Ο Νοέμβριος ζευγολάτης-σπορέας και το ζωδιακό σύμβολο του Το-ξότη. Μικρογραφία χειρογράφου του 1346.

Μονή Βατοπεδίου, Άγιον Όρος.

∫ˆ‰. ÂÓÙ‡Ô˘: 4117

Συνέχεια στην 3η σελ. Συνέχεια στην 3η σελ.

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος - Νοέμβριος 2007ΔÔ ∫·ÎÔ‡ÚÈ

Τριμηνιαίο δελτίοΤριμηνιαίο δελτίο

ΙδιοκτησίαΣύλλογος Αρτεμισιωτών

Αττικής Γλάδστωνος 10 Αθήνα 10677

Τηλ: 210 3831446 Eκδότης:

Γωγώ Παπαθεοδώρου - Καραγιάννη Τηλ: 210 5025251

Ετήσιες Συνδρομές: 6 Eξωτερικού Δολ. 30

Συντακτική επιτροπή: Παπαθεοδώρου-Καραγιάννη

Γωγώ Eλένη Δάμη - Zαρόκωστα

Σταματόπουλος Γιάννης Δημ. Ρόκκας Γιώργος Ηλ.

Μπενεχούτσου Κωστούλα Μπρότση-Αλωνιστιώτη Ειρήνη

••••Ηλεκτρονική Σχεδίαση Εντύπου

Eκδόσεις-Γραφικές τέχνες KαρπούζηKαρπούζηΚαρπούζη Αριστέα & ΥΙΟΙ Ο.Ε.Θεοδοσίου 23 Ίλιον (N. Λιόσια)

• Tηλ-Fax: 210 2619003 -210 2619696 e-mail: karpouzi@otenet.gr

2

∫∫ √√ ππ ¡¡ øø ¡¡ ππ ∫∫ ∞∞

― Η Νάσια Μίμη Ηλιοπούλου πέτυχε στο Τμήμα Ναυπηγικής τουΤΕΙ Αθηνών.

Συγχαίρουμε τη Νάσια και τους γονείς της για την επιτυχία της καιτης ευχόμαστε καλές σπουδές!

Φωτούλα... παιδικόμας καταφύγιο στη γει-τονιά το σπίτι σας. Εκείβρίσκαμε την αγκαλιάκαι τη δροσιά της καλο-προαίρετης αγάπης. Καιήσουν εσύ η μεγαλύτε-ρή μας φίλη η αγαπημέ-νη, η «αδερφή» και ηγειτόνισσα.

Λαχταρούσαμε ναγυρίσουμε από τις δια-κοπές του σχολείου μαςΧριστούγεννα και Πάσχα και να ανεβούμε την πα-λιά πέτρινη σκάλα που λαμποκοπούσε από πάστρα,να καθίσουμε σταυροπόδι γύρω-γύρω όλες μαζί,εγώ, η Βασούλα μας που μας έφυγε τόσο νωρίς,εσύ και η Ελένη.

Το παλιό χαγιάτι μας φιλοξενούσε χαρούμενο,πεντακάθαρο από τα άξια χέρια σου, που ποτέ δενξεχνούσαν να ντύσουν τα σανίδια του με νερωμένηώχρα. Θέλαμε να τα πούμε, να γελάσουμε, να δώ-σουμε και να πάρουμε χαρά με όλα τα μικρά και ταμεγάλα καθημερινά της γειτονιάς.

Θυμάμαι πόσο όμορφα και μοναδικά τραγου-δούσες -καθότι Κολιοπουλίτσα- το πόσο όμορφη,δροσερή και γελαστή ήσουν πάντα. Άξια νοικοκυ-ρά, που τα προλάβαινε όλα: από τις έξω δουλειές,το νοικοκυριό και το ντάντεμα της πάντα άρρωστηςθεια-Χρύσως. Η ζωή χάλασε την παρέα μας.

Εσύ παντρεύτηκες και έφυγες κι εμείς συνεχί-σαμε το σχολειό.

Έγινες όμως άξια σύζυγος και διακρίθηκες ευ-θύς ως πάτησες το πόδι σου στον Κολωνό.

Στο νέο σου σπιτικό βοηθούσες ακούραστα τοσύζυγό σου Σταύρο στο καθαριστήριο, όπου ήσουνο ιθύνων νους και το σπίτι σου ήταν παράδειγμανοικοκυριού και αξιοσύνης.

Καμάρωνες τη Φροσούλα σου τη μοναδική σουκόρη, που πήρε, όπως λένε πολλά από σένα και δενήθελες να της λείψει τίποτα. Η λαχτάρα σου ήταννα μη σου κακοπέσει. Και όλα ήρθαν ωραία καιόμορφα! Ο ερχομός της εγγονούλας σου σε ανέβα-σε στα ουράνια. Τώρα όλοι στο σπίτι σου είναι πολύλυπημένοι. Έφυγες κατακαλόκαιρο. Μια ώρα που ησιωπή της αφόρητης ζέστης απλωνόταν παντού -21Ιουλίου 2007- και όλα ήταν ναρκωμένα από το φο-βερό λιοπύρι. Την ανάμνησή σου ακριβό φλουρί,φυλαχτό της καρδιάς και της αγάπης θα την κρατή-σουν για πάντα στην καρδιά τους, στην καρδιά μας.

Έμαθα πολύ αργά Φωτούλα, για το θάνατό σουκαι μάτωσα! Σ’ αγαπούσα. Ας είναι η μνήμη σου αιω-νία και το χώμα που σε σκέπασε στους Σημιάδεςανάλαφρο όπως η ψυχή σου.

Γωγώ Παπαθεοδώρου-Καραγιάννη

Επιτυχόντες σε ΑΕΙ & ΤΕΙ

Η Φωτεινή Εμμανουηλίδου το γένος Σταυρούλας Σπ. Ηλιοπούλου,πήρε το πτυχίο της από το Τμήμα Χρηματοοικονομικής και ΤραπεζικήςΔιοικητικής του Πανεπιστημίου Πειραιά.

Τη Φωτεινή συγχαίρουμε και της ευχόμαστε καλή σταδιοδρομία!

Νέα πτυχιούχος

™’ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ¤Ê˘Á·Ó

Στη ΦωτούλαΚολιοπούλου-Ζυροπούλου

― Στις 20 Οκτωβρίου το ζεύγοςΘεόδωρος Καραγιάννης και η ΑθηνάΤσουλιάγκα - Καραγιάννη βάπτισετην κορούλα του στον Ιερό ΝαόΑγίας Φωτεινής Μαντινείας.

Η νονά της Ασπασία Σελεπέ χάρι-σε στη νεοφώτιστη το όνομα Πολυ-ξένη - Μαρία.

Στη νεοφώτιστη εγγονούλα μουεύχομαι όπως ο Θεός να είναι πάνταμαζί της! Να έχει υγεία, δύναμη, αφο-βία και θάρρος στη ζωή. Να γίνει άν-θρωπος της προσφοράς και της αγά-πης και να αγαπά την Αρκαδία όπως οπατέρας της.

Η γιαγιά τηςΓωγώ Παπαθεοδώρου-Καραγιάννη

Βαφτίσεις

Στις 30 Οκτωβρίου 2007έφυγε απ’ τη ζωή ο ΓιάννηςΖιωτόπουλος, το τρίτο κα-τά σειρά παιδί του μπάρ-μπα-Φίλιππα και της θεια-Ελένης. Θύμα της εσωτερι-κής μετανάστευσης και αυ-τός έφυγε πολύ νωρίς απ’το χωριό για την Αθήνα,αναζητώντας μια καλύτερητύχη. Οι δυσκολίες, όπωςκαταλαβαίνετε εκείνα τα χρόνια, πολύ μεγάλες.Ευτυχώς όμως για το Γιάννη και για πολλούς άλ-λους, που υπήρχε ο θείος ο Κωστής.

Με τη «μεγάλη καρδιά» που διέθετε και τη λε-βεντιά που τον διέκρινε, μαζί με τη γυναίκα τουΕλένη, άνοιξε το φιλόξενο σπίτι τους σε όσους τοείχαν ανάγκη.

Έτσι λοιπόν ο Γιάννης, με την προστασία καιστήριξη του θείου Κωστή, ξεκίνησε την επαγγελ-ματική του ζωή από το εργοστάσιο του Λαναρά, ωςμαθητευόμενος ηλεκτρολόγος. Μεγάλος βιοπα-λαιστής και αγωνιστής ο Γιάννης, υπηρέτησε σω-στά, πιστά και τίμια το επάγγελμα του ηλεκτρολό-γου. Η ζωή του κύλησε ήρεμα κοντά στη σύζυγότου Θεοδώρα που έζησαν μαζί 50 περίπου χρόνια.Απέκτησαν 2 παιδιά και 2 εγγόνια.

Όλ’ αυτά τα χρόνια δεν ξέχασε το χωριό, πουαγαπούσε ιδιαίτερα.

Αναπαλαίωσε το πατρικό του σπίτι και περνού-σε με την οικογένειά του τα καλοκαίρια στο χωριό,στη δική του Ιθάκη. Χαιρόταν τους πατριώτες καιπερνούσε πολλές ώρες μαζί τους στο καφενείο. Γι’αυτό και η επιθυμία του ήταν να ταφεί στο Κακούρι.

Του ευχόμαστε καλή ανάπαυση και παρηγοριάστους δικούς του.

Ελένη Β. Δάμη-Ζαρόκωστα

Γιάννης Ζιωτόπουλος

― Θεόφιλου Γεωργιάδη,η σύζυγός του Θεοδώρα Παπαγεωργίου-Γεωργιάδη . . . . . . . .100 ευρώ η Γεωργία Παπαγεωργίου Μακρή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100 ευρώ ― Δημητρίου Β. Ψαρράο ανιψιός του Παναγ. Διον. Ψαρράς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100 ευρώ ― Νίκου Στεργίουη σύζυγός του Κική . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150 ευρώ

Προσφορές στη μνήμη

― Στις 18 Δεκεμβρίου η Παναγιώτα Μανωλίκου, κόρη της Θεοδώ-ρας Ν. Μπρότση, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθη-νών πήρε το πτυχίο της με Άριστα. Την εξαίρετη επιστήμονα και υπέρο-χο άνθρωπο η θεία της Ειρήνη και όλο το “Μπροτσαίϊκο” τη συγχαίρουνκαι της εύχονται τα καλύτερα για τη ζωή της.

― Στη Βασιλική Σταμάτη Σταματοπούλου, που μετά το πέρας τωνσπουδών της στο Βιολογικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, πέτυχε,μετά από κατατακτήριες εξετάσεις, στην Ιατρική Σχολή του ίδιου Πανε-πιστημίου, όπου και φοιτά.

Της ευχόμαστε καλή επιτυχία στις σπουδές της.Η θεία της

Ελένη Β. Δάμη-Ζαρόκωστα

Συγχαρητήρια

― Πληροφορηθήκαμε το θάνατο της Φωτεινής Ανδρ. Σταματοπού-λου. Συλλυπούμαστε τους οικείους της.

― Ενώ είμαστε επί του πιεστηρίου πληροφορηθήκαμε τον ξαφνικόθάνατο του Αλέκου Κ. Κουσιάκη, 60 ετών στη Ν. Αφρική. Στο επόμενοφύλλο θ’ αναφερθούμε στον Αλέκο. Συλλυπούμαστε τους οικείους του.

Επί του πιεστηρίου

Μη μας ξεχνάτε! Φίλες και φίλοι του Συλλόγου Αρτεμισιωτών, όπου κι αν έρχεται η εφημερίδα μας, μη μας ξεχνάτε. Χωρίς τις δικές σας συνδρομές, δεν μπορούμε να κυκλοφορήσουμε. Μην ξεχνάτε τη συνδρομή σας. Σας ευχαριστούμε πολύ.

Το Δ. Σ.

Ένα φθινοπωρινόμεσημέρι συνοδέψαμεστην τελευταία του κα-τοικία, στο Μαρούσι,ένα γαμπρό Κακουραίο,έναν εξαίρετο άνθρω-πο, το Νίκο Στεργίου,άνδρα της Κικής Γ. Νά-τση (Ντραβίλος).

Στην πολυπληθή συ-νοδεία μαζί με τουςσυγγενείς, φίλους καισυναδέλφους του, ήμασταν και πολλοί συγχωρια-νοί που μένουμε στην Αθήνα αλλά και πολλοί πουήρθαν από την Τρίπολη και το χωριό.

Όλα αυτά δεν ήταν τυχαία, γιατί ο Νίκος ήτανένας ξεχωριστός άνθρωπος πολύ αγαπητός αλλάκαι φίλος του χωριού και των ανθρώπων του.

Ο Νίκος γεννήθηκε το 1933 στο Ανυφί Ναυ-πλίας. Μεγάλωσε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τε-λείωσε το τότε γυμνάσιο Ναυπλίου και προσλή-φθηκε στην Ιονική Τράπεζα. Υπηρέτησε σαν υπάλ-ληλος στο Ναύπλιο, Τρίπολη, Αμφιλοχία και σανδιευθυντής στην Ικαρία, Τρίπολη και Αθήνα απ’όπου συνταξιοδοτήθηκε το 1995.

Στην Τρίπολη γνώρισε τη γυναίκα του Κική Γ.Νάτση με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά, τοΓιάννη και την Αννίτα, τραπεζικούς υπαλλήλους,που τους χάρισαν ήδη 2 εγγονάκια.

Στο πέρασμα απ’ αυτή τη ζωή ο Νίκος σε όλουςόσους τον γνώρισαν άφησε τις καλύτερες μνήμεςκαι κέρδισε όλων την εκτίμηση, συμπάθεια και αγά-πη. Όλοι θα τον θυμόμαστε σαν έναν άριστο οικο-γενειάρχη, έναν άνθρωπο μειλίχιο, ευγενή, καλό-καρδο, πνευματώδη, ανιδιοτελή, πάντα πρόθυμονα βοηθήσει. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσαν οισυνάδελφοί του που στον αποχαιρετισμό που τουέκαναν τον αποκάλεσαν “δάσκαλο” γιατί πάνταήταν πρόθυμος να βοηθήσει, να καθοδηγήσει τουςνέους συναδέλφους του και με το παράδειγμά τουνα διδάξει ήθος και στάση ζωής.

Αιωνία σου η μνήμη Νικολάκη.Γ. Ρόκκας

Για το Νίκο Στεργίου

ΕυχαριστήριοΗ Κική Στεργίου ευχαριστεί θερμά όσους

της συμπαραστάθηκαν στην απώλεια του αγα-πημένου της συζύγου. Ιδιαίτερα ευχαριστεί τουςσυγχωριανούς που ήρθαν από το χωριό και τηνΤρίπολη για την κηδεία του, όπως και τους συνα-δέλφους του.

18 Οκτώβρη, ανήμεραστις εθνικές εκλογές, έφυ-γε από τούτη τη ζωή, ύστε-ρα από ολιγόμηνη ασθέ-νεια ο Νίκος Ι. Τσαγκαλά-κης, ο “δασικός”.

Ο Νίκος γεννήθηκε στοχωριό στις 10/02/1924,όπου μεγάλωσε κι έζησεόλη τη ζωή του. Όπωςόλοι, τότε, ασχολήθηκε μετις γεωργικές εργασίες. Το1954 παντρεύτηκε την Ου-ρανία Ι. Ψύχου με την οποία απέκτησαν το Γιάννηκαι τη Μαρία.

Είχε την τύχη να διοριστεί δασοφύλακας, κοινο-τικός υπάλληλος, για να προστατεύει το δάσος πουαναπτύχθηκε πάνω από το χωριό. Αυτό του βελτίω-σε τη ζωή, αν και ποτέ δεν εγκατέλειψε τις γεωργι-κές εργασίες.

Με τη σύζυγό του μεγάλωσαν τα παιδιά τους καιτα έστειλαν, όπως οι περισσότεροι, στην Αθήνα,όπου είναι πολύ καλά αποκαταστημένα οικογενεια-κά και επαγγελματικά. Ο Νίκος συνταξιοδοτήθηκεσαν κοινοτικός υπάλληλος και ζούσε ήσυχα στοχωριό όπου συχνά του έκαναν παρέα τα εγγόνιατου που πολύ αγαπούσε και για τα οποία μιλούσεστο καφενείο και τα καμάρωνε.

Στα εγγόνια, όπως στα παιδιά του και τη σύζυγότου, ο χαμός του άφησε δυσαναπλήρωτο κενό. Τοκενό είναι μεγάλο και για τους συγχωριανούς, μετους οποίους κάθε μέρα έπινε καφέ στο καφενείοκαι οι οποίοι βλέπουν ότι λιγοστεύουν. Φεύγειένας-ένας χωρίς ν’ αναπληρώνεται, κάνοντας τηζωή πιο θλιβερή.

Από τους δικούς του και το καφενείο θα λείψει οδασικός μαζί με τις ιστορίες που έλεγε από τηνυπαλληλική του ζωή. Όλοι θα τον θυμούνται, όμως,σαν έναν καλό οικογενειάρχη, ήσυχο και απλό άν-θρωπο που πάλαιψε τη ζωή για το καλό της οικογέ-νειάς του και του χωριού.

Ας είναι αιωνία η μνήμη του!Γεώργιος Ρόκκας

Νίκος Τσαγκαλάκης

Προσφορά στο Λαογραφικό Μουσείο. Ο Σπύρος Ηλία Κοτσιάνης μίαχασισομηχανή.

APKA¢IKH §EITOYP°IKH A¶OKATA™TA™H

¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ X. N¿ÙÛ˘ OÚıÔ‰Èο ›‰Ë - NÔÛËÏ¢ÙÈÎfi˜ÂÍÔÏÈÛÌfi˜ -

O͢ÁfiÓ· ŸÚÁ·Ó· °˘ÌÓ·ÛÙÈ΋˜ EıÓÔÌ·ÚÙ‡ÚˆÓ 30 TÚ›ÔÏË

TËÏ: 2710-227166

Ελένη Παπαγεωργίου-Κατρεβιώτη . . . . . . . . . . . . . . . . .30Νίκος Κοτίτσας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50Σωτήρης Ψαρράς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40Λαμπρινή Δ. Κατσίνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Αγλαΐα Α. Αντωνοπούλου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Μαρία Δ. Ψαρρά-Ρόκκα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30Γεωργία Γ. Χελιώτη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15Παρασκευή Δ. Μπουρτσουκλή-Κακαβάνου . . . . . . . . . .25Μαρία Δ. Μπουρτσουκλή-Μπράμη . . . . . . . . . . . . . . . . . .25Φωτούλα Ι. Γιαννιώση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100Παναγιώτα Δ. Μπουρτσουκλή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Ευαγγελία Αγησ. Ζιωτοπούλου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50Φίλιππος Δημ. Ζιωτόπουλος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50Ευγενία Ν. Τασιοπούλου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Χρήστος Ν. Νάτσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50Γ. Μάγκλαρης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Ελένη Ι. Ρόκκα-Λυκουρέντζου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10Πίτσα Θ. Κακαρίκου-Κουτσούκου . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Χρήστος Χαρ. Σταματόπουλος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Παναγιώτης Διον. Ψαρράς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50Κική Στεργίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50Θεοδώρα Σίμου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Γρηγορία Δ. Κοτσιοβού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ

υλικό του μύθου σε όλους τους λαούς. Στην Ελληνική μυθολογία ο Απόλλωνας φέρεται ως ο

πρώτος θεραπευτής αφού σ’ αυτόν δόθηκε το βοτάνι για κάθενόσο ή παιωνία. Ο γιός του Ασκληπιός ύστερα έφτασε να κα-τέχει όλα τα μυστικά για τις ρίζες και τους χυμούς των φυτών.Τότε θέλησε να νικήσει και τον ίδιο το θάνατο και τιμωρήθηκεαπό τους θεούς. Ο Ερμής έσωσε τον Οδυσσέα, από τα μάγιατης Κίρκης με το μυστηριώδες βότανο μώλο.

Ο Όμηρος τραγούδησε τη δύναμη πολλών φαρμακοβοτά-νων, που άλλους από τους ήρωές του γιάτρεψαν και από άλ-λους έδιωξαν τη θλίψη και τους πότισαν λησμονιά

Χάνονται στο χρόνο οι γνώσεις για τις θεραπευτικές δυ-νάμεις της φύσης. Και η μυθολογία που με το δικό της τρόπογνώρισε από τις πρώτες παρατηρήσεις για τις ιαματικές ιδιό-τητες των φυτών σιγά σιγά τις παρέδωσε στα «σπάργανα τηςαναδυομένης επιστήμης». Η βοτανολογία εδραιώνεται μετον Θεόφραστο και Διοσκουρίδη και γίνεται υπόθεση μιας μα-κράς σειράς από βοτανοσύλλεκτες, φαρμακοτρίφτες καιπρακτικούς.

Η επιστήμη, που μέχρι χθες τους αντιμετώπιζε όλους αυ-τούς εχθρικά σήμερα τους αποδίδει σιγά σιγά την οφειλόμε-νη αναγνώριση και αφού αντιγράφει τις συμβουλές του μύ-θου τους.

Δύσκολοι οι περασμένοι αιώνες στο θέμα της αρρώστιας. Κάθε άνθρωπος έπρεπε να διαθέτει αδρές, καθημερινές

γνώσεις της θεραπευτικής δράσης των βοτάνων. Πώς αλλιώς να βρει γιατριά, πώς αλλιώς να επιβιώσει

στον απομονωμένο συνοικισμό, στο απομακρυσμένο χωράφι,στην ποιμενική καλύβα; Μια γιαγιά ηπειρώτισσα μου είπε κά-ποτε σε μια κουβέντα μας «οι άνθρωποι μοναχοί τ’ς πήγαινανκαι μάζευαν βότανα, τάβραζαν και πίναν του ζουμί τ’ς για ναγιάννεν’.

Βέβαια αυτοί που είχαν το μεράκι να συλλέγουν βότανα,είχαν απκτήσει γνώσεις βαθιές και λεπτομερειακές. Ήξεραννα ξεχωρίζουν όχι μόνο τα διάφορα είδη των φυτών, αλλά καιποιά είναι κατάλληλα για κάθε χρήση.

Ποια έπρεπε να μαζεύονται σε χωράφια και ποια σε βου-νά. Από ποια θα χρησιμοποιούσαν τις ρίζες, τα φύλλα ή τα άν-θη και τους καρπούς, αλλά και πώς θα τα έβραζαν, σε λάδι ήσε νερό. Πώς θα αποξηραίνονταν και πώς θα φυλάσσονταν.Εμπειρικές γνώσεις αιώνων, που διαδίδονταν από γενιά σεγενιά.

Ακόμη θυμάμαι δύο παρασκευάσματα της γιαγιά μου - τηςθειά - Γιαννούς - όπως την έλεγαν, που τα συνέστηνε παντού.

Το πρώτο ήταν μια “αλοιφή” όπως την έλεγε για κάθε κα-κοπάθεια του δέρματος. Έβραζε μέσα σε λάδι ένα βότανο τη«σκατζοκαπινιά» ένα μικρό φυτό με φύλλωμα σαν το μυρώνι.Έπεντα πρόσθετε καθαρό κερί και μια πρέζα θειάφι και σχη-ματίζονταν μια απαλή κρέμα - Πάρτο και θα δεις την υγειάσου - έλεγε στον καθένα και το πρόσωπό της έλαμπε από χα-ρά.

Το δεύτερο ήταν πάλι μια κρέμα από ένα «χωματάκι»όπως το έλεγε που έπαιρνε από τις φωλιές κάποιου είδουςσφήκας. Αυτό το ανακάτευε με λάδι ζεστό και το συνιστούσεανεπιφύλακτα για κάθε όγκο (φλεγμονή) σε ανθρώπους καιζώα. Η πελατεία της ήταν πολυπληθής ειδικά τα καλοκαίρια.

Με αυτά γιατροπορεύτηκε επί αιώνες ο Ελληνικός πληθυ-σμός, καθώς οι επιστήμονες γιατροί ήσαν λίγοι και αυτοί συ-γκεντρωμένοι σε διοικητικά και οικονομικά κέντρα, οι οποίοιάλλωστε την ίδια περίοδο χρησιμοποιούσαν την βοτανοθερα-πεία, που οι αιώνες είχαν πρακτικά επικυρώσει μαζί με τιςβδέλλες, τις βεντούζες, τι αφαιμάξεις κ.λ.π.

Σήμερα η φαρμακευτική χλωρίδα εξακολουθεί να έχειπλήθος εφαρμογών στην καθημερινή ζωή, στη μαγειρική,στην αρωματοποιΐα, την ποτοποιΐα και την παρασκευή καλ-λυντικών.

Είναι όμως βέβαιο ότι κρύβει πολλά μυστικά για περιεχό-μενες δραστικές ουσίες, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιη-θούν για θεραπευτικούς σκοπούς.

Κάτι το οποίο θα έπρεπε να προβληματίσει την έρευνα,αλλά και την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία.

Γωγώ Παπαθεοδώρου - Καραγιάννη

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος - Νοέμβριος 2007 ΔÔ ∫·ÎÔ‡ÚÈ 3

Τα DVD του Συλλόγου μας

Όλα τα τελευταία μεγάλα γεγονότα του συλλό-γου είναι σε DVDα) Χορός του Συλλόγου 2004β) Εγκαίνια του ξενώναγ) Κοπή της πίτας το 2006δ) Αρτεμισιακά - Αργαλειός 2006Η τιμή κάθε DVD είναι 20€.Τα μέλη του Δ.Σ. του συλλόγου δέχονται παραγ-γελίες.Στέλνονται και στο εξωτερικό.

Το Δ.Σ. του Συλλόγου

Γυναικεία υφάσματα ποιότηταςAı·Ó·Û›· K·ÙÛÈÊÒÏË

(κόρη της Γεωργίας I. Tσαγκαλάκη)

Πελοπίδα 10 Tρίπολη Tηλ: 2710-223954

TABEPNA æH™TAPIA TOY ºPA°KOY

∞ÚÙÂÌ›ÛÈÔ (∫·ÎÔ‡ÚÈ) ∞Ú牛·˜

OI EΠITAΓEΣ EMBAΣMATA ΚΑΙ ΟΙ EΠIΣTOΛEΣγια την εφημερίδα να στέλνονται στη διεύθυνση:

Σύλλογος Αρτεμισιωτών Γλάδστωνος 10 T.K. 106 77 Aθήνα

Δ· ‚fiÙ·Ó· ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜«·ÏȤ˜ ·Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ Î·È ÂÌÂÈڛ˜»

Συνέχεια απ’ την 1η σελ.

Συνέχεια απ’ την 1η σελ.

Ο Νοέμβριος και τα σημάδια τουΑ Ρ Α Γ Ε !Γράφει ο Γιάννης Μ. Ζαρόκωστας

Μια άλλη παροιμία ορίζει μάλιστα και την ακριβή ημερο-μηνία. «Στις δεκαεφτά ή στις δεκαοχτώ πέφτει η Πούλιαστο γιαλό» και πίσω παραγγέλνει: «Μήδε στανίτσα σταβουνά, μήτε γιωργό στους κάμπους». Και ακολούθως «ΟΆϊ-Μηνάς εμήνυσε, πούλια μην ξημερώσει».

Η Πούλια, ως ευκολοδιάκριτος σχηματισμός αστέρωνήταν πάντοτε αστρονομικό σημάδι για τους γεωργούς καικτηνοτρόφους στην πατρίδα μας.

Από τη θέση της την ουράνια σφαίρα προσδιόριζαν τηνώρα κατά την διάρκεια της νύχτας και μ’ αυτό το ουράνιονυχτερινό ρολόι κανόνιζαν τις δουλειές τους με το χάραματης ημέρας.

Η ανατολή της Πούλιας στα τέλη Μαΐου σηματοδοτού-σε πάλι την έναρξη του θερισμού.

Ο Ησίοδος στο “έργα και ημέραι” συμβούλευε τουςαγρότες, γι’ αυτούς τους δύο σημαντικούς σταθμούς ναακολουθούν τις ημερομηνίες ανατολής και δύσης των Πλει-άδων.

Γωγώ Παπαθεοδώρου-Καραγιάννη

ΑΡΑΓΕ ΠΟΣΕΣ ευκαιρίες μας δίνονται στο πέ-ρασμα ενός αγχωτικού, απαιτητικού, δυνάστη χρό-νου να ρίξουμε ένα βλέφαρο αλλού, πέρα από τηνκαλά προετοιμασμένη πορεία, τη συνήθη διαδρομήπου καλοκουρδισμένοι ακολουθούμε κυνηγώνταςτί: την ίδια τη ζωή, που τελικά μάλλον δεν τη ζούμε.

Οι μέρες τούτες της γιορτής, της αγάπης, τηςαγιοσύνης δεν είναι μόνο ευκαιρία ανάπαυλας απότο ασταμάτητο αγκομαχητό της καθημερινότητας.Είναι κάτι πιο πολύτιμο: η ευκαιρία απολογισμού,ενδοσκόπησης, κρίσης και ανασύνταξης. Κάτι τοπνεύμα των ημερών, κάτι η διάχυτη τρυφερή διάθε-ση ξυπνούν, ταρακουνούν το αποσβολωμένο «μέσαμας» και τα ερωτήματα πέφτουν βροχή: Είμαι καλά;Ζω όπως θέλω; Έχω φίλους; Έχω ανθρώπους να μεαγαπούν και να αγαπώ; Μήπως θα ήθελα και κάτιάλλο; Μήπως νιώθω μοναξιά, φόβο, απογοήτευση;Είμαι καλός άνθρωπος; Αδίκησα, πλήγωσα κανέ-ναν; Τι περιμένω από το μέλλον, για τι προσπαθώ;

ΑΡΑΓΕ ΠΟΥ οδηγούμαστε όταν σε δίνη σκέψε-ων και συναισθημάτων αφηνόμαστε; στο πιο επώ-δυνο μα συνάμα πολύτιμο ταξίδι στο είναι μας; Συ-γκρουόμαστε με Ερινύες, ποδοπατούμαστε απότον εγωϊσμό μας, παρασυρόμαστε από συναισθή-ματα. μα τελικά βρίσκουμε το φως που οδηγεί στηδική μας αλήθεια, σε ό,τι μας κάνει καλύτερους«απολαυστές της ζωής».

ΑΡΑΓΕ ΓΙΑΤΙ λόγο να δώσουμε για όσα είπαμεκαι όσα χωρίς σκέψη ξεστομίσαμε; Λόγο στουςεαυτούς μας, τους αγαπημένους, τους δικούς μαςγιατί να δώσουμε; Λόγο για το χθες, το σήμερα καιτο αύριο γιατί να δώσουμε; Λόγο σ’ αυτούς πουπληγώσαμε σε ιδέες και πρέπει που προδώσαμε,λόγο για όσα αθετήσαμε;

ΑΡΑΓΕ Τι γινόμαστε όταν από κέρινα ομοιώμα-τα που άλαλα, ψυχρά, ανέκφραστα βιώνουμε τοδιάβα της ζωής ξαφνικά ανάβουμε;

Φωτιζόμαστε, αποκτούμε έκφραση, εκπέμπου-με συναίσθημα, έχουμε προσωπικότητα, μοναδικό-τητα, χαρίζουμε ζεστασιά και όνειρα, σιγουριά καιελπίδα ότι είμαστε εκεί. Ή όταν από κουρδιστοίστρατιώτες κάνουμε ανάπαυλα από την προδιαγε-γραμμένη πορεία μας και ακούμε και τη διπλανήφωνή, αφουγκραζόμαστε το κλάμα ή το γέλιο τωνγύρω, απλώνουμε το χέρι μας και εκεί που δεν επι-τάσσει η εγωκεντρική μας φύση; Τότε γινόμαστεαρωγοί της ζωής, συμμέτοχοι και όχι παρατηρητέςστο πολυδιάστατο θαύμα της!

ΑΡΑΓΕ ΠΟΤΕ η ευχή γίνεται πράξη και όχι φυ-γή;

ΑΡΑΓΕ πότε η αρχή στην άλλη άκρη οδηγεί; ΜΑ τόσα ΑΡΑΓΕ έχουν αξία μοναδική, μα απά-

ντηση σε όλα κοινή: ΟΤΑΝ κάθε μας μέρα είναι η επόμενη στιγμή της

χθεσινής μας αλλαγής, πάντα με καθαρή καρδιά καιτο κεφάλι ψηλά!

B·Û›Ï˘ ™. ™Ù·ıÔ‡Ï˘ EÌfiÚÈÔ ·ÏÔ˘ÌÈÓ›Ô˘,

ÂÍ·ÚÙËÌ¿ÙˆÓ Î·È Ï·ÛÙÈÎÒÓK·Ï·Ì¿Ù·˜ 113

(KÙ›ÚÈ· ·ÏÈ¿˜ BÈÔÙ¯ÓÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜) TÚ›ÔÏË TËÏ. 2710-235616 ñ Fax: 2710 243065

BIOTEXNIA META§§IKøN KATA™KEYøN°ÈÒÚÁÔ˜ A. ™˘ÌÚÔ‡ÎÔ˜N¤· ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷ΋ O‰fi˜

(¶›Ûˆ ·fi ÙÔ 3Ô §‡ÎÂÈÔ) ΔÚ›ÔÏË TËÏ.- FAX.: 2710 241752 KÈÓ. 6944 273076

Όπως είναι γνωστό κατά τιςτελευταίες δεκαετίες του20ού αιώνα η επιστημονική

πρόοδος που σημειώθηκε και είχεως συνέπεια την τεράστια τεχνο-λογική ανάπτυξη, δημιούργησε νέ-ες οικονομικές συνθήκες και επη-ρέασε τη ζωή μας σε όλους τουςτομείς. Η χρήση των ηλεκτρικώνοικιακών συσκευών π.χ. γενικεύ-θηκε και διευκόλυνε αφάνταστατην καθημερινή μας διαβίωση.Στην αγροτική ζωή τα αυτοκίνητα,τα τρακτέρ και οι γεωργικές μηχα-νές αντικατέστησαν τα ζώα, πουχρησιμοποιούνται πια σε ελάχι-στες περιπτώσεις, ενώ με την πε-ραιτέρω ανάπτυξη της βιομηχα-νίας πολλά είδη οικιακής και επαγ-γελματικής χρήσης έγιναν πιοπροσιτά και πιο φτηνά.

Στον τομέα της εργασίας, λοι-πόν, δημιουργήθηκαν νέα επαγ-γέλματα, ενώ άλλα καταργήθηκανκαι αυτοί που τα ασκούσαν - μεγά-λοι πια στην ηλικία- πέρασαν στηναπομαχία χωρίς να έχουν αντικα-ταστάτες, μια και δεν χρειάζονται.

Στο χωριό μας τέσσερα επαγ-γέλματα που δεν ασκούνται πιαείναι του φαρνατζή, του σαμαρ-τζή- πεταλωτή, του βαρελάκαι του τσαγκάρη. Φαρνα-τζής του νωριού ήταν ο Κώ-στας Χριστόπουλος. Την τέ-χνη έμαθε στο φανοποιείοτου Χρήστου Ρουμελιώτηστην Τρίπολη. Εκεί εγκατα-στάθηκε σε ηλικία 15 ετώνγια τρία χρόνια, από το 1951ως το 1954 και δείχνονταςεπιμονή, συνέπεια και προ-σοχή έγινε ένας άριστος τε-χνίτης. Έτσι το 1954 άνοιξετο δικό του εργαστήρι στοσπίτι του, στο κέντρο τουχωριού, το μοναδικό ως τιςμέρες μας. Τα εργαλεία τουήταν απλά, οι ψαλίδες ,τοκαμινέτο, τα κολλητήρια καιτα υλικά του, οι λαμαρίνες,το μαντέμι, το καλάι και τοακουαφόρτ. Και τι δεν έφτια-χναν τα επιδέξια χέρια τουμε αυτά τα απλά μέσα! Καρ-δάρες και δοχεία λαδιού, λί-μπες για λάδι ( λαδούσες ),τεπόζιτα νερού, φανάρια, ψεκα-στήρες, κόσκινα, λούκια, μπουριάκαι ξυλόσομπες. Κάθε Σεπτέμβρηέφτιαχνε πάνω από 50 σόμπες!Στρογγυλές με λαμαρίνα έξω, μα-ντέμι μέσα και κτισμένες με τού-βλο. Για δύο δεκαετίες σε μια κοι-νωνία καθαρά αγροτοκτηνοτροφι-κή η δουλειά ήταν πολλή και ηπροσφορά στους συγχωριανούςτου πολύτιμη-Έτσι μπορούσε νακαλύπτει με άνεση και τις υποχρε-

ώσεις του απέναντι στην οικογέ-νειά του και να της προσφέρει κά-θε τι που χρειαζόταν.

Όμως από το 1975 περίπου οισυνθήκες άλλαξαν. Το πλαστικόεισέβαλε καταλυτικά στη ζωή μας,η τακτική συγκοινωνία με την Τρί-πολη έκανε πιο προσιτή την αγοράτης κι έτσι η δουλειά σιγά σιγά πε-ριορίστηκε και σήμερα κάνει μόνομικροεπισκευές που θα του ζητη-θούν.

Τώρα πια, λοιπόν, βρίσκεταιστην απομαχία, είναι ωστόσο πολύ

ικανοποιημένος, γιατί άσκησε μεευσυνειδησία και μεράκι μια τέχνηπου την αγάπησε, προσέφερε μεαυτήν πολλά και στην τοπική κοι-νωνία και στην οικογένειά του κιέζησε με αξιοπρέπεια κερδίζονταςτο σεβασμό και την εκτίμησηόλων. Ο Κωνσταντίνος Χρόνηςήταν ο σαμαράς και ο πεταλωτήςτου χωριού. Έφηβος 15-16 χρό-νων πήγε στην Τρίπολη για έξι μή-νες και έμαθε την τέχνη κοντάστον τεχνίτη της εποχής Γεωργα-

κόπουλο. Γυρίζοντας στο χωριόαρχικά δούλεψε στο εργαστήριοτου Μπενεχούτσου μαζί με τονμπάρμπα -Αντρέα, στη συνέχειαμεταφέρθηκε στου Μπουρτσου-κλή ( Σαρρή) και τέλος δημιούργη-σε το εργαστήριό του στο σπίτιτου. Τα εργαλεία του, τανάλια,σφυρί και το σαντράνι (ειδικό ερ-γαλείο για τα νύχια) έκαναν θαύ-ματα στα επιδέξια χέρια του. Τοχωριό και η γύρω περιοχή είχαντότε πολλά ζώα, άλογα, μουλάρια,γαϊδούρια. Τα περισσότερα περ-

νούσαν από το σπίτι του. Το πε-τάλωμα ήταν δουλειά δύσκοληκι επικίνδυνη. Το ζώο έμπαινεσε ειδική κλούβα και το καπίστριτου δενόταν στο μπροστινό ξύ-λο- οδηγό, για να μη μετακινεί-ται. Ειδικά το κόψιμο των νυ-χιών απαιτούσε δεξιότητα, γιατίαν δεν κόβονταν σωστά, το ζώοκούτσαινε. Το πέταλο είτε καρ-φωνόταν κρύο στο πόδι του ζώ-ου είτε γινόταν θερμή πετάλω-ση, δηλ. ζεσταινόταν σε καμίνικαι μετά καρφωνόταν, για καλύ-τερη εφαρμογή και διάρκεια.Στα πανηγύρια η δουλειά ήτανπερισσότερη, γιατί οι τσαμπά-σηδες (μεταπωλητές ζώων)έφερναν τα ζώα τους για πετά-λωμα.

Όμως ο Κώστας Χρόνηςήταν και άριστος σαμαρτζής.Με μεγάλο κόπο και πολλή προ-σοχή συγκέντρωνε τα υλικά γιατα σαμάρια. Ξύλο από καρυδιά

και κυρίως από πλάτανο, γιατίήταν φτηνότερο, για το σκελετό,που τον πελεκούσε μόνος του.Από μουριές έφτιαχνε τις σαμαρο-παΐδες, δηλ. τις πλαϊνές τάβλες.Το στρώμα γινόταν από βούτιμο(βούρλο ) και το σαμαρόσκουτοαπό μαλλί προβάτων. Εδώ βοηθού-σε και η πολύτιμη σύντροφός του,η Κατερίνα. Έκανε το πλύσιμο, τογνέσιμο, το σούρσιμο του νήματοςκαι την ύφανση. Ακολουθούσε ηνεροτριβή, για να είναι πιο απαλό.Στη συνέχεια ντυνόταν το σαμάριμε λινάτσα ή με δέρμα- ακριβότε-ρο βέβαια. Τέλος μπροστά και πί-σω κάρφωνε τα κολιτσάκια (σιδε-ρένια άγκιστρα), απαραίτητα εξαρ-τήματα για το φόρτωμα του ζώου,γιατί σε αυτά δένονταν οι τριχιές.

Τα ξύλα τα δούλευε το χειμώ-να, μπροστάρια, πιστάρια και σα-μαροπαΐδες, που τις ζέσταινε στηφωτιά και τις στερέωνε στον τοί-χο, για να γίνουν καμπύλες. Οι λαι-μαριές που κρατά και στη φωτο-γραφία ήταν ένα άλλο χρήσιμοεξάρτημα των ζώων. Φοριούντανστο λαιμό τους, όταν όργωναν.Περνούσαν εκεί τις αλυσίδες πουέσερναν το αλέτρι. Εσωτερικά εί-χαν βούτιμο, γύρω μαλλί και εξω-

τερικά δέρμα. Έπρεπε να έχουνκαλή εφαρμογή στο λαιμό του ζώ-ου, για να μην το «χτυπάνε».

Ο Κώστας Χρόνης χωρίς υπερ-βολή ήταν ένας από τους πιο κα-λούς σαμαρτζήδες όχι μόνο τουχωριού αλλά και της ευρύτερηςπεριοχής. Με την εργασία του αυ-τή δημιούργησε μαζί με την Κατε-ρίνα μια ωραία οικογένεια, σπού-δασε τα τρία του παλικάρια και ζειέχοντας την αναγνώριση και τοσεβασμό των συγχωριανών του.

Ο βαρελάς του χωριού ήταν οΚώστας Νάγος. Την τέχνη αυτήέμαθε αρχικά σε έναν κουμπάροτου στη Νυμφασία (Γρανίτσα),όμως την τελειοποίησε, είκοσιχρονών πια, στο εργαστήρι τωνΓκιντώνη Παναγιώτη και Μπατζή-κα Θανάση στο Λεβίδι, όπου πη-γαινορχόταν επί ένα χρόνο. Στοχωριό το πρώτο εργαστήρι τουήταν στο παλιό σπίτι του Κουβαρ-ντά, όπου δούλεψε τέσσερα χρό-νια. Πήγε στη συνέχεια στρατιώ-της και όταν γύρισε, δημιούργησεεργαστήρι στο σπίτι του.

Τα εργαλεία του ήταν οι χειρο-κίνητες πλάνες, τα πριόνια, τασκεπάρνια, οι κουτάλες (κυρτά καιπλατιά σιδερένια εργαλεία με κο-ντή ξύλινη λαβή) και βέβαια απα-ραίτητος ο διαβήτης.

Για την κατασκευή των βαρε-λιών χρησιμοποιούσε κορμούςαπό βελανιδιές και μουριές. Τουςέσκιζε σε κορδέλα στο Λεβιδι ήστη Βυτίνα και τους έκανεδόγες(τάβλες). Στη συνέχεια τιςπλάνιζε, τις έδενε πάνω με στεφά-νι σιδερένιο και για να κυρτώσουνπρος την αντίθετη πλευρά άναβεκάτω φωτιά σε τενεκέ και καθώςζεσταίνονταν τις έβρεχε με πανίμέσα-έξω, για να μαλακώσουν,ενώ με ένα συρματόσκοινο περα-σμένο ένα γύρο, που το έσφιγγεσιγά-σιγά,τις έκλεινε και περνού-σε το κάτω στεφάνι. Συνολικά κά-θε βαρέλι, ανάλογα με το μέγεθόςτου είχε 8-10 στεφάνια. Μετάέφτιαχνε από έλατο τους μπα-ζούς, δηλ. τις πλαϊνές κυκλικέςεπιφάνειες. Τα μεγάλα βαγένια εί-χαν και μια μικρή πόρτα για το κα-θάρισμα.

Πριν από μερικές δεκαετίες ηζήτησή τους στο Κακούρι και σταγύρω χωριά ήταν μεγάλη. Έφτια-χνε βαρέλια που χωρούσαν από100 ως 1000 κιλά. Αργότερα ασχο-λείτο κυρίως με επισκευές. Κρα-σοβάρελα, τυροβάρελα, νεροβά-ρελα, βούτες για τον πολτό τουραντίσματος περνούσαν από ταάξια χέρια του. Παράλληλα με τηναγροτική εργασία δούλεψε την τέ-χνη του εντατικά πάνω από πενή-ντα χρόνια. Περιόδευε και στη Λα-κωνία ως τη Μονεμβασιά και στηνΑργολίδα. Έμενε από 5-10 μέρεςκι επισκεύαζε κυρίως τυροβάρελα.Η εργασία του ήταν πολύ επικερ-

δής. Όπως χαρακτηριστικά μας εί-πε, ενώ ένας ξυλουργός έβγαζε70 δρχ. μεροκάματο, εκείνος κέρ-διζε 400-500δρχ. την ημέρα. Έτσιαντιμετώπιζε με άνεση όλες τιςυποχρεώσεις του απέναντι στηνπολυμελή οικογένειά του. Για πά-νω από πέντε δεκαετίες άσκησε τοδύσκολο αυτό επάγγελμα πουήθελε χέρια δυνατά, υπομονή καιεπιμονή, με συνέπεια και μεράκικαι ζημιά σε βαρέλι δεν έπαθε πο-τέ «"βαρέλι του δεν έχει στάξει»,όπως χαρακτηριστικά λέγεται. Τώ-ρα απολαμβάνει δίκαια τους καρ-πούς των κόπων του.

Ο Γιώργος Σιοροβίγκας, 95γρονών σήμερα, ήταν ο τσαγκά-ρης του χωριού. Μετά το σχολαρ-χειο, 12 χρονών παιδί πήγε στηνΤρίπολη, έμαθε την τέχνη και δού-λεψε εκεί για πέντε χρόνια, μέχρινα πάει στρατιώτης. Μετά τη στρα-τιωτική του θητεία έκανε το δικότου μαγαζί στο χωριό.

Κύρια εργαλεία του ήταν οιφόρμες( καλαπόδια), η ραπτομη-χανή, τα σουβλιά και οι χοντρέςβελόνες. Δέρματα και σολοδέρμα-τα παράγγελνε από την Αθήνα καιαπό νησιά μέσω αντιπροσώπωνπου έρχονταν εδώ ή συναντούσε οίδιος στην Αθήνα, όπου πήγαινεσχεδόν κάθε 15-20 μέρες.

Οι παραγγελίες για παπούτσιαπαιδικά, γυναικεία, ανδρικά ήτανπολλές. Παίρνοντας τα μέτραέπρεπε να εξετάσει προσεκτικάόλες τις ιδιαιτερότητες του κάθεποδιού, ώστε να έχει επιτυχία καινα μείνει ο πελάτης ευχαριστημέ-νος. Η πιο σχολαστική, δύσκοληκαι κουραστική δουλειά ήταν τογαζί με το χέρι με τρίχα γουρουνι-ού. Η λεπτομέρεια αυτή έδειχνετον καλό τεχνίτη. Επισκευές πα-πουτσιών έκαναν τα μαστορόπου-λα που είχε στο μαγαζί του. Η ερ-γασία του ήταν πολύ επικερδής καιζούσε μαζί με τη γυναίκα του Κων-σταντίνα άνετα. Όμως ο πόλεμοςτου '40 έβαλε τέλος στη δραστη-ριότητά του αυτή. Κρυοπαγήματααπό το μέτωπο δεν του επέτρεπανπια να εργαστεί, ενώ το οικονομι-κό κραχ έγινε αιτία να χάσει κεφά-λαια και πιστώσεις σε εργοστάσιακαι να παραιτηθεί από κάθε νέαπροσπάθεια. Σήμερα οι μεγαλύτε-ροι μιλούν ακόμη με ευγνωμοσύνηκαι θαυμασμό για την τέχνη τουκαι την προσφορά του στο χωριό.

Το επάγγελμα του τσαγκάρηάσκησαν στο χωριό και τα αδέλ-φια Βασίλειος και Ανδρέας Σίμοςκαι ο Δημήτριος Σταματόπουλος,δεν βρίσκονται όμως πια ανάμεσάμας, ώστε να έχουμε στοιχεία γιατην επαγγελματική τους δραστη-ριότητα.

Άννα Σταματοπούλου - Παραδείση

ΓAΛΛIKO KATAΣTHMAΛEYKΩN EIΔΩN - KOYPTINΩN

Bασίλης A. Σταματόπουλος Eρμού 15 TρίποληTηλ: 2710 238621

Ã. ™Δ∞ª∞Δ√¶√À§√™

øÚÔÏfiÁÈ· - ∫ÔÛÌ‹Ì·Ù·∂ıÓ. ∞ÓÙ›ÛÙ·Û˘ 52

ΔËÏ. 2710 232633 ñ ΔÚ›ÔÏË

2710-233185

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος - Νοέμβριος 2007ΔÔ ∫·ÎÔ‡ÚÈ 4

∂·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Ô˘ ¯¿ıËηÓ

Κων/νος Χρόνης

∫ÒÛÙ·˜ ÃÚÈÛÙfiÔ˘ÏÔ˜

∫ˆÓ/ÓÔ˜ ¡¿ÁÔ˜ ∫ˆÓ/ÓÔ˜ ¡¿ÁÔ˜

Ένα εύλογο ερώτημα Αποτελεί γενική και διαχρονική

αναγνώριση ότι οι φιλοσοφικές, οιπολιτικές, οι κοινωνικές, οι καλλι-τεχνικές, οι επιστημονικές και άλ-λες κατακτήσεις των αρχαίωνΕλλήνων είναι κορυφαίες και μέχρισήμερα τουλάχιστον αξεπέρα-στες. Δικαιολογημένα συνεπώςδημιουργήθηκε το ερώτημα: Γιατίμόνο στην Ελλάδα και γιατί μόνοτότε στην Ελλάδα αναπτύχθηκεένας τέτοιος πολιτισμός;

Ποια είναι τα αίτια δημιουργίαςαυτού του ανεπανάληπτου πολιτι-σμού στο συγκεκριμένο τόπο καιχρόνο;

Οι θεωρίεςΣτο εύλογο αυτό ερώτημα

έχουν δοθεί διάφορες απαντή-σεις, έχουν αναπτυχθεί διάφορεςθεωρίες.

Η λέξη θεωρία είναι ελληνικήκαι σημαίνει «θεώρηση, θέαση, κοί-ταγμα. Θεώρηση της συνειδητο-ποιημένης αλήθειας και ομορ-φιάς». Συνεπώς ο όρος θεωρία δενσημαίνει την παρουσίαση της αντι-κειμενικής αληθείας αλλά την πα-ρουσίαση της υποκειμενικής αλή-θειας του θεωρούντος. Η αντικει-μενική αλήθεια, η πραγματικότητα,αποδεικνύεται μόνον από την πρά-ξη και το πείραμα.

Μετά απ’ αυτή τη διευκρίνισηας αναφερθούμε εν συντομία στιςπιο γνωστές θεωρίες που υπάρ-χουν για το υπόψη θέμα.

1. Η θεωρία του προϋπάρχο-ντας πολιτισμού

Κατά τη θεωρία αυτή ο ελληνι-κός πολιτισμός αποτελεί συνέχειαενός άλλου αρχαιοτέρου πολιτι-σμού που είναι θαμμένος στον πυθ-μένα του Αιγαίου. Ο κλασσικός πο-λιτισμός της Ελλάδας αποτελεί μιαφάση της εξελικτικής πορείας αυ-τού του πολιτισμού μέσα στο χρό-νο και στο χώρο.

Η άποψη αυτή ενισχύθηκε ση-μαντικά από τα αρχαιολογικά ευ-ρήματα στο Ακρωτήρι της Θήρας.

Από τα ευρήματα αυτά προκύ-πτει ότι χαρακτηριστικά του Ελλη-νικού πολιτισμού των ιστορικώνχρόνων υπάρχουν και στα ευρήμα-τα του Ακρωτηρίου της Θήρας πουανήκουν σε παλαιότερη των ιστο-ρικών χρόνων εποχή. Η διαπίστω-ση αυτή προφανώς αποτελεί τεκ-μήριο συνέχειας των δυο πολιτι-σμών.

Γνωρίζω μια προσπάθεια τεκ-μηρίωσης αυτής της άποψης πουέχει γίνει από τον Γάλλο μηχανικόPierre Lhermitte ο οποίος απέδειξεότι η ναυπηγική τεχνολογία τηςΕλλάδας των ιστορικών χρόνων εί-ναι ιδία με την ναυπηγική τεχνολο-γία που απεικονίζεται στα ευρήμα-τα του Ακρωτηρίου.

Ενίσχυση της θεωρίας αυτήςαποτελεί επίσης η άποψη του κα-θηγητού Σεισμολογίας του πανεπι-στημίου Αθηνών Άγγελου Γαλανό-

πουλου, σύμφωνα με την οποία ημυθική Ατλαντίδα υπήρξε στην πε-ριοχή του Αιγαίου και εξαφανίστη-κε από τη μεγάλη έκρηξη του ηφαι-στείου της Θήρας. Νεότερες από-ψεις τοποθετούν την Ατλαντίδαστην περιοχή της Νότιο -Ανατολι-κής Μεσογείου και συνεπώς η πε-ριοχή του Αιγαίου δύναται να θεω-ρηθεί ότι τότε ήταν μια περιφερει-ακή περιοχή της Ατλαντίδας.

Στη θεωρία αυτή - που είναι καιλογική και συμβατή με ιστορικάστοιχεία και αρχαιολογικά ευρήμα-τα - προφανώς δεν εντοπίζονται τααρχικά αίτια που προκάλεσαν αυ-τόν τον πολιτισμό, αλλά απλώς γί-νεται μετάθεση αυτού του εντοπι-σμού σε κάποιο άλλο χρόνο και τό-πο.

2. Η θεωρία των βέλτιστων κλι-ματολογικών συνθηκών.

Το κλίμα της Ελλάδας αξιολο-γούμενο με τα βασικά μετεωρολο-γικά χαρακτηριστικά της ηλιοφά-νειας, της θερμοκρασίας, τηςυγρασίας και της κυκλοφορίας τουαέρα και των θαλάσσιων υδάτων,είναι - ή έστω ήταν - ένα από τακαλλίτερα κλίματα του κόσμου.

Ένα κλίμα με τέτοια χαρακτηρι-στικά αποτελεί παράγοντα ψυχι-κής ευεξίας, πνευματικής διαύγει-ας και δραστηριότητας. Ακόμηαποτελεί παράγοντα εύκολης συ-νάθροισης πολλών ανθρώπων σεανοικτούς φυσικούς χώρους καισυνεπώς παράγοντα επικοινωνίαςτων ανθρώπων κάτω από άριστεςφυσικές συνθήκες.

Κάποιοι ειδήμονες υποστηρί-ζουν ότι η σημαντικότερη διαφοράμεταξύ του αρχαιοελληνικού καιτου ευρωπαϊκού πολιτισμού είναιότι ο μεν πρώτος αναπτύχθηκε σεανοιχτούς χώρους της φύσης καιτου φωτός, ο δε δεύτερος σε κλει-στούς ανθρωπογενείς χώρους.Υποστηρίζουν δηλαδή ότι η απλό-τητα, η καθαρότητα και η σφαιρικό-τητα του αρχαιοελληνικού πνεύμα-τος οφείλεται στον καθαρό αέρα,στο άπλετο φως του ήλιου και στηνευχάριστη θερμοκρασία, των ανοι-κτών χώρων της Ελλάδας.

Και η θεωρία αυτή αποτελεί μιαλογική απάντηση στο σχετικό ερώ-τημα, όμως η ισχύς της κλονίζεταιαπό το γεγονός ότι χώρες με τιςίδιες - ή περίπου ίδιες - κλιματολο-γικές συνθήκες υπάρχουν σε πολ-λά άλλα μέρη της γης όπου όμωςδεν αναπτύχθηκαν πολιτισμοί πα-ρόμοιοι με τον ελληνικό.

3. Η θεωρία της εξωγηινης πα-ρουσίας

Κατά τη θεωρία αυτή ο αρχαιο-

ελληνικός πολιτισμός δημιουργή-θηκε από εξωγήινα όντα που κά-ποτε ήρθαν και έζησαν στο χώροτης Ελλάδας. Η άποψη αυτή επι-χειρείται να τεκμηριωθεί αφενόςστα πολύ υψηλά χαρακτηριστικάτου πολιτισμού αυτού και αφετέ-ρου στα στοιχεία της ελληνικήςμυθολογίας

Πιο συγκεκριμένα υποστηρίζε-ται ότι: Η δημιουργία ενός τόσο με-γάλου πολιτισμού εύκολα εξηγεί-ται αν αποδοθεί σε όντα με μεγα-λύτερη νοημοσύνη και υψηλότεροπολιτισμό από τη νοημοσύνη καιτον πολιτισμό των ανθρώπων, ανδηλαδή αποδοθεί σε εξωγήιναόντα. Αυτή η άποψη επιχειρείται ναενισχυθεί περαιτέρω από πολλάκαι διάφορα στοιχεία της ελληνι-κής μυθολογίας, την οποία θεω-ρούν ότι είναι η θολή ανάμνησητης εξωγήινης παρουσίας και όχιτο δημιούργημα της φαντασίαςτων αρχαίων Ελλήνων. Τέτοιαστοιχεία είναι για παράδειγμα: ηκατοικία των θεών στην κορυφήτου Ολύμπου (ταύτιση κορυφήςΟλύμπου με βάση εξωγήινωνόντων), οι κεραυνοί του Δία (χρήσηόπλων προηγμένης τεχνολογίας π.χ. λέιζερ), οι άθλοι του Ηρακλέους(εκτέλεση μεγάλων τεχνικών έρ-γων με τη χρήση μηχανών προηγ-μένης τεχνολογίας) και πολλά άλ-λα. Σχετικοί είναι και οι ακόλουθοιστίχοι του Ομήρου (Ιλιάδα, Σ, στίχ.416-420)

«δύ δε χιτών, έλε δε σκήπτρονπαχύ, βή δε θύραζε χωλεύων υπόδ’ αμφίπολοι ρώοντο άνακτι χρύ-σειαι, ζωήσι νεήνισεν ειοικυίαι.

Της εν μέν νόος εστί μετά φρε-σίν, εν δέ και αυδή

και σθένος, αθανάτων δε θεώναπό έργα ίσασιν.»

Σε ελεύθερη απόδοση:(Ο Ήφαιστος), «φόρεσε (δύ) τον χιτώνα του,

σήκωσε (έλε) μετά το χονδρό (πα-χύ) ραβδί (σκήπτρο) του και προ-χώρησε (βή) προς την πόρτα (θύ-ραζε) κουτσαίνοντας (χωλεύων)τότε έσπευσαν να βοηθήσουν (ρώ-οντο) τον βασιλιά (άνακτι) δύουπηρέτριες (αμφίπολοι) φτιαγμέ-νες από χρυσάφι, όμοιες (ειοικυίαι)με ζωντανές κοπέλλες. Σ’ αυτέςυπήρχε μέσα τους μυαλό και σκέ-ψη, είχαν επίσης φωνή (αυδή) καισθένος, ενώ είχαν μάθει από τουςαθάνατους θεούς όλες τις δουλει-ές».

Είναι φανερό ότι στους παρα-πάνω στίχους του Ομήρου σαφώςπεριγράφεται η ύπαρξη και η χρή-ση μηχανών που σήμερα ονομά-ζουμε ρομπότ και ότι οι αθάνατοιΘεοί είχαν τη δυνατότητα να μα-θαίνουν στα ρομπότ να «κάνουνόλες τις δουλειές», σήμερα θα λέ-γαμε να τα προγραμματίζουν. Αςμη ξεχνάμε επίσης ότι ο Ήφαιστοςήταν ο θεός της τεχνολογίας.

Η θεωρία αυτή παρ’ ότι έχει λο-γικά στοιχεία, υποβαθμίζεται απότο γεγονός ότι η πιθανότητα ναισχύει, είναι ίση ή μικρότερη απότην πιθανότητα εξωγήινης παρου-σίας σε ολόκληρο τον πλανήτη γη.Κάτι τέτοιο όμως, με τα σημερινάτουλάχιστον δεδομένα, θεωρείταιότι έχει πάρα πολύ μικρή πιθανότη-τα.

4. Η θεωρία της δημοκρατίας Κατά τη θεωρία αυτή ο αρχαιο-

ελληνικός πολιτισμός οφείλεταιστην ανάπτυξη και λειτουργία δη-μοκρατικών συστημάτων άσκησηςτης πολιτικής εξουσίας. Σημαντικάστοιχεία για τη δημιουργία αυτήςτης άποψής μας αποτέλεσαν τακαθολικής αποδοχής ιστορικά συ-μπεράσματα ότι :

α. Στην Ελλάδα υπήρχε δημο-κρατία από την εποχή που περι-γράφουν τα ποιήματα του Ομήρου.Το στοιχείο αυτό δείχνει ότι, για χι-λιάδες χρόνια πριν από την Αθη-ναϊκή δημοκρατία, συνυπήρχεστον Ελληνικό χώρο πολιτισμόςκαι δημοκρατία. Είναι η δημοκρα-τία που ο Φρειδερίκος Ένγκελςονόμασε, «Αυθόρμητη Δημοκρατίατων ηρωικών χρόνων της Ελλάδας».

β. Η κορύφωση του αρχαιοελ-

ληνικού πολιτισμού (κλασικός πο-λιτισμός) και η κορύφωση του δη-μοκρατικού πολιτεύματος (Αθη-ναϊκή Δημοκρατία), συνέβησανστον ίδιο χώρο (Αττική) και στονίδιο χρόνο (5ος, 4ος π. Χ. αιώνας).

Η χωροχρονική αυτή σύμπτω-ση της κορύφωσης των δυο αξιών,οδηγεί στο στέρεο συμπέρασμα,ότι μεταξύ πολιτισμού και δημο-κρατίας υπάρχει ισχυρή συσχέτι-ση.

Η ισχυρή αυτή συσχέτιση στηνπαρούσα άποψή μας έχει ουσιαστι-κά αναχθεί σε ταύτιση πολιτισμούκαι δημοκρατίας. Μια ταύτιση πουσε μαθηματικό φορμαλισμό εκφρά-ζεται από την εξίσωση :

Δημοκρατία = Πολιτισμός (1)Η εξίσωση αυτή είναι απόλυτα

συμβατή τόσο με την ετυμολογική,όσο και με τη λογική - φιλοσοφικήέννοια του όρου π ο λ ι τ ι σ μ ό ς .Πράγματι:

α. Η λέξη πολιτισμός, προερχό-μενη από τη σύζευξη της λέξης πο-λίτης και της κατάληξης -ισμός, δη-λώνει τις αρχές, τις πρακτικές καικυρίως τις δυνατότητες όλων τωνπολιτών. Αν όμως οι πολίτες έχουνασήμαντη και ψεύτικη πολιτικήισχύ, είναι πολύ δύσκολο να έχουνστέρεες αρχές και πρακτικές. Είναιπολύ δύσκολο να έχουν πολιτισμό.Η Φύση δεν ξεγελιέται με ψεύτικαυποκατάστατα πολιτικής ισχύοςσαν αυτά που έχουν οι πολίτες τωνσημερινών « δημοκρατιών».

β. Πολιτισμό στην αρχαίαΕλλάδα ονόμαζαν και εννοούσαντο σύνολο των υλικών και τωνπνευματικών επιτευγμάτων μιαςκοινωνίας. Συνεπώς ο πολιτισμόςκαθορίζεται – πρέπει να καθορίζε-ται – από την ισότιμη αξιολόγησητόσο των υλικών όσο και των πνευ-ματικών – ουμανιστικών επιτευγ-μάτων. Σήμερα με τον όρο πολιτι-σμός (civilization) οι περισσότεροιάνθρωποι εννοούν τα υλικά επι-τεύγματα και εκείνα από τα πνευ-ματικά που έχουν ισχυρή σχέση μετα υλικά επιτεύγματα. Τα άλλαπνευματικά – ουμανιστικά επι-τεύγματα ούτε θεωρούνται ούτεονομάζονται πολιτισμός. Ονομά-ζονται κουλτούρα (culture).

Συνεπώς η ανωτέρω σχέση (1)ισχύει μόνο για την έννοια που εί-χαν οι όροι δημοκρατία και πολιτι-σμός στην αρχαία Ελλάδα.

Για την έννοια που έχουν σήμε-ρα αυτοί οι όροι - έννοια πολύπλο-κη, αμφίσημη και δυσνόητη ακόμηκαι για τους ειδήμονες – η εξίσωση(1) δεν ισχύει.

Η σχέση (1) σε συνδυασμό μετο αναμφισβήτητο ιστορικό γεγο-νός ότι η δημοκρατία γεννήθηκεστη Ελλάδα εξηγούν αβίαστα, για-τί τότε στην Ελλάδα αναπτύχθηκεο μεγαλύτερος πολιτισμός.

Όμως και αυτή η θεωρία δεν δί-δει απάντηση στο αρχικό ερώτημααλλά τη μεταθέτει στην απάντησητου ερωτήματος: Γιατί τότε στηνΕλλάδα γεννήθηκε η δημοκρατία;Γιατί η Ελλάδα έγινε το λίκνο τηςδημοκρατίας;

Γιατί η Ελλάδα έγινε το λίκνοτης Δημοκρατίας

Όπως θα επιχειρήσουμε νααποδείξουμε στα αμέσως επόμε-να, η αρχαιοελληνική δημοκρατία -τα σημερινά δημοκρατικά πολιτεύ-ματα διαφέρουν σημαντικά απόαυτήν - είναι ένα σύστημα άσκησηςτης πολιτικής εξουσίας με βασικάχαρακτηριστικά γνωρίσματα:

1. Τη θεμελίωσή του στη λογι-κή, στη φιλοσοφία, του συνόλουκαι του τυχαίου. Η λογική αυτή,που αναπτύχθηκε και εφαρμόζεταιστη σύγχρονη φυσική και ειδικότε-ρα στη στατιστική και κβαντική μη-χανική, έχει σήμερα υψηλή εκτίμη-ση και αποδοχή όχι μόνο στη φυσι-κή, αλλά και σε άλλες επιστήμεςκαθώς και στη φιλοσοφία

2. Τη δημιουργία κοινωνικώνσυστημάτων με χαμηλή εντροπία,χαμηλή συγκέντρωση ισχύος(εξουσίας), και μεγάλη διαφάνεια.

3. Την ανάδειξη της λογικήςνοημοσύνης (ΙQ) των μελών τηςδημοκρατικής κοινωνίας σε δεσπό-

ζουσα νοημοσύνη. Έχοντας η Δημοκρατία τα πα-

ραπάνω συμβατά με τους φυσι-κούς νόμους χαρακτηριστικά, έγι-νε αιτία πνευματικής, ψυχικής καιηθικής ανύψωσης του συνόλουτων πολιτών. Έγινε αιτία δημιουρ-γίας ενός μεγάλου πολιτισμού. Τησχέση αυτή μεταξύ αιτίου και απο-τελέσματος εκφράσαμε προηγου-μένως με την εξίσωση: Δημοκρατία= Πολιτισμός

1. Η λογική του συνόλου καιτου τυχαίου

Η Δημοκρατία του αρχαιοελλη-νικού πνεύματος, είναι ένα σύστη-μα άσκησης της πολιτικής εξου-σίας, πού βασίζεται στην αξιωματι-κή αρχή ότι όλοι οι άνθρωποι είναιαπό τη φύση, από το Θεό ίσοι, απόπλευράς φυσικής, πνευματικής καιψυχικής ισχύος. Η ηθική αυτή αρ-χή, προφανώς δεν ισχύει όταν θε-ωρούμε μεμονωμένα άτομα. Ισχύειόμως – ακριβέστερα ισχύει επαρ-κώς – όταν θεωρούμε ένα μεγάλοπλήθος ατόμων, όταν θεωρούμεμια κοινωνία. Πάνω σ’ αυτή την αρ-χή στηρίζεται η λογική του συνό-λου και του τυχαίου, που σημαίνειεύρεση των νόμων που διέπουν ταβασικά μεγέθη αυτών. Πρέπει νασημειωθεί ότι οι νόμοι αυτοί έχουνστατιστική και όχι ντετερμινιστικήισχύ.

Στη λογική και στη νομοτέλειατου συνόλου και του τυχαίου στη-ρίζονται οι δύο θεμελιώδεις θεσμοίτης Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Οιθεσμοί της Εκκλησίας του Δήμουκαι των Αρχόντων της πολιτείας.

Η Εκκλησία του ΔήμουΣτην αρχαία Αθήνα όλες οι με-

γάλες αποφάσεις που αφορούσανστους πολίτες και την πολιτεία,λαμβάνονταν από το σύνολο τωνπολιτών. Λαμβάνονταν δηλαδήαπό τις Γενικές Συνελεύσεις τωνπολιτών που ονομαζόταν Εκκλη-σίες του Δήμου. Τέτοιες μεγάλεςαποφάσεις που λαμβάνονταν στιςΕκκλησίες ήταν: Η θέσπιση νόμων,η κήρυξη πολέμων, η εκδίκαση με-γάλων αδικημάτων που διέπραξανάρχοντες ή πολίτες και γενικά ηλήψη των «μέγιστων αποφάσεωνπου αφορούσαν στους πολίτες καιτην πολιτεία τους.

Για το θέμα αυτό, ο γνωστόςφιλόσοφος και ελληνιστής Ούλριχφον Βιλαμόβιτς στο βιβλίο τουΠλάτων, γράφει για την ΑθηναϊκήΔημοκρατία:

«Η νομοθετική εξουσία βρισκό-ταν εξ ολοκλήρου στα χέρια τουλαού» και ότι η δόμηση του συστή-ματος απονομής της δικαιοσύνηςστηριζόταν στην περίεργη αντίλη-ψη πώς όσο περισσότεροι είναι οιδικαστές τόσο πιο πολύ διασφαλί-ζεται το δίκαιο της απόφασης».

Πράγματι, στα ηλιαστικά δικα-στήρια, που δίκαζαν παραπτώματακαι αδικήματα, ο αριθμός των δικα-στών – απλών πολιτών ήταν τόσομεγαλύτερος όσο σοβαρότεροήταν το εκδικαζόμενο αδίκημα. Ταμέγιστα αδικήματα δικάζονταν απότο σύνολο των πολιτών με οστρα-κισμούς. Κατά τους οστρακισμούςοι πολίτες που έκριναν ένοχο τονκατηγορούμενο – συνήθως άρχο-ντα ή σημαίνον δημόσιο πρόσωπο– έγραφαν πάνω σε ένα θραύσμααγγείου (όστρακο) το όνομά τουκαι το έριχναν σε ένα οικόπεδο.Εάν ο αριθμός των γραμμένωνοστράκων ήταν μεγαλύτερος απόπροκαθορισμένο αριθμό (την πλει-οψηφία των πολιτών) ο κατηγο-ρούμενος κρινόταν ένοχος και τουεπιβαλλόταν οι προβλεπόμενεςαπό τους νόμους ποινές.

Η προαναφερθείσα όμως αντί-ληψη στη στατιστική μηχανική όχιμόνο δεν θεωρείται περίεργη, αλ-λά θεωρείται βασική προϋπόθεσηισχύος της νομοτέλειας των συ-στημάτων που αποτελούνται απόπολλά ισότιμα στοιχεία.

Οι Άρχοντες της πολιτείαςΟ όρος άρχοντας προέρχεται

από τη λέξη αρχή και συνεπώςπροσδιορίζει εκείνους που τοποθε-τούνται στην αρχή ενός οργανω-μένου σχηματισμού. Τους επικε-φαλής, τους μπροστάρηδες.

Οι άρχοντες στην αρχαία Ελλά-δα και ειδικότερα στην Αθήνα δενείχαν ουσιαστική εξουσία. Ούτενομοθετούσαν, ούτε δίκαζαν, ούτεέπαιρναν οι ίδιοι στρατηγικές καιπολιτικές αποφάσεις.

Οι άρχοντες τότε υπηρετούσαν

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος - Νοέμβριος 2007 ΔÔ ∫·ÎÔ‡ÚÈ ΔÔ ∫·ÎÔ‡ÚÈ 5

°È·Ù› ÛÙËÓ ∞Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· ·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜

ΔÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì· Ù˘ ̄ ·ÌËÏ‹˜ ÂÓÙÚÔ›·˜ΔÔ˘ ¢ËÌÔÛı¤ÓË ∫˘ÚÈ·˙‹*

Συνέχεια στην 6η σελ.

και διακονούσαν την Εκκλησία τουΔήμου.

Στην Εκκλησία άρχοντες καιπολίτες είχαν την ίδια εξουσία. Μίαψήφο.

Ο μεγαλύτερος άρχοντας τηςΑθήνας, ο Περικλής, είχε στηνΕκκλησία την ίδια ισχύ με τον απλόαγρότη της Αττικής που ίσως δενγνώριζε γραφή και ανάγνωση.

Δικαίωμα να εισηγούνται τι καιγιατί πρέπει να αποφασισθεί στιςΕκκλησίες είχαν πολίτες και άρχο-ντες. Ίσως η πλειονότητα των απο-φάσεων των Εκκλησιών να λαμβά-νονταν ύστερα από εισηγήσεις αρ-χόντων. Αυτό όμως δεν είναι εξου-σία. Είναι η πνευματική και ηθικήδύναμη του κάθε άρχοντα, του κά-θε πολίτη.

Η ανάδειξη των αρχόντων γι-νόταν με κλήρωση ή με κυκλική θη-τεία όλων των πολιτών. Σε κάποιεςλίγες περιπτώσεις γίνονταν μεεκλογή, με δημοψήφισμα. Πρακτι-κά στην αρχαία Αθήνα αναδεικνύο-νταν με εκλογές μόνον οι στρατιω-τικοί άρχοντες. Οι άρχοντες τωνάλλων κατηγοριών αναδεικνύο-νταν με κλήρωση ή κυκλική θητεία

Είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότιτότε η νομοτέλεια του συνόλου καιτου τυχαίου ούτε κατανοητή ήτανούτε το σημερινό κύρος είχε. Αντί-θετα η ηθική του συνόλου ήταν κα-τανοητή και είχε μεγάλο κύρος. ΟΠλάτων, επικριτής ουσιαστικά τουδημοκρατικού πολιτεύματος, έλε-γε πως «για να κυβερνηθεί σωστάμια πολιτεία έπρεπε ή όλοι οι πολί-τες να είναι φιλόσοφοι, ( δημοκρα-τία) ή να κυβερνούν μόνο οι φιλό-σοφοι (αριστοκρατία)».

Αντίθετα, η ηθική του τυχαίουήταν και είναι απροσδιόριστη καιακατανόητη ακόμη και σήμεραΊσως για αυτό ο Πλάτων χαρακτή-ρισε τη Δημοκρατία «ένα παράλο-γο πολίτευμα όπου άρχοντες δενγίνονται οι καλύτεροι πολίτες αλλάοι πολίτες που ήλθε η σειρά τους».

Στις σημερινές «Δημοκρατίες»,που ουσιαστικά όλη η εξουσία έχειμεταφερθεί από την Εκκλησίαστους Άρχοντες, είναι πολλοί πουεμπιστεύονται περισσότερο τηντυχαία επιλογή από την προσδοκίαεκλογής των αρίστων μέσω ψηφο-φοριών, των οποίων οι κανόνες καιοι πρακτικές καθορίζονται μόνοαπό τους Άρχοντες χωρίς τη συμ-μετοχή των πολιτών.

Από τα προηγούμενα προκύ-πτει ότι οι αρχαίοι Έλληνες εκτι-μούσαν, εμπιστευόταν και χρησι-μοποιούσαν τη λογική του συνό-λου και του τυχαίου. Αυτό ήταν μιακορυφαία, κρίσιμη και μοντέρνα -με τις σημερινές αντιλήψεις - από-φασή τους, που βρίσκει μετά απόδυόμισι χιλιάδες χρόνια τη λογικήτης δικαίωση, στα συμπεράσματατης στατιστικής και κβαντικής μη-χανικής.

2. Η διασφάλιση χαμηλήςεντροπίας

Στα φυσικά συστήματα, ηεντροπία ορίζεται ως «το μέτροτης αταξίας » ή ως «το αντίστροφοτου μέτρου της πληροφορίας». Χα-μηλή εντροπία συνεπώς σημαίνειμικρό μέτρο αταξίας ή μεγάλο μέ-τρο πληροφορίας.

Από τους ορισμούς αυτούς καιαπό τους βασικούς θεσμούς τηςαρχαιοελληνικής δημοκρατίαςπροκύπτει ότι τα δημοκρατικά πο-λιτεύματα αποτελούν συστήματαχαμηλής κοινωνικής εντροπίας.Τούτο τεκμηριώνεται στη χαμηλήσυγκέντρωση εξουσίας και στη με-γάλη διαφάνεια που υπάρχει στιςδημοκρατίες του αρχαιοελληνικούπνεύματος.

Η χαμηλή συγκέντρωση εξου-σίας αποτελεί όντως παράγονταμείωσης της αταξίας γιατί η εξου-σία (η ισχύς, η ενέργεια) παραμέ-νει στους φυσικούς της φορείς,στους πολίτες. Η διαφάνεια – όροπου χρησιμοποιούν οι πολιτικοί καιοι κοινωνιολόγοι - μεγιστοποιείταιστο πολίτευμα της αρχαιοελληνι-κής δημοκρατίας γιατί μόνο στοπολίτευμα αυτό όλοι οι πολίτες εί-ναι εξουσιάζοντες και εξουσιαζό-μενοι, άρχοντες και αρχόμενοι.Προφανές είναι ότι μεγάλη διαφά-νεια σημαίνει βελτίωση των συνθη-κών πρόσβασης στην πληροφορίαδηλαδή αύξηση της πληροφορίας.Τόσο όμως η μείωση της αταξίας,όσο και η αύξηση της πληροφορίαςαποτελούν μείωση της κοινωνικής

εντροπίας.Περισσότερα για το θέμα αυτό

υπάρχουν στο βιβλίο μας «Η άμεσηΔημοκρατία στην Τηλέρια».

Στο ίδιο συμπέρασμα με το συ-μπέρασμα που προαναφέρθηκε,καταλήγουμε και από τη θεώρησητων αρχών και των πρακτικών τηςαρχαιοελληνικής Δημοκρατίας καιειδικότερα της Αθηναϊκής Δημο-κρατίας.

Από μια τέτοια θεώρηση εύκο-λα προκύπτει το συμπέρασμα ότιβασική προϋπόθεση ανάπτυξης καιλειτουργίας δημοκρατικών θε-σμών, είναι η ύπαρξη καλών συνθη-κών επικοινωνίας των πολιτών,που προφανώς είναι και συνθήκεςδιασφάλισης χαμηλής εντροπίας.

Στην αρχαία Ελλάδα οι καλέςσυνθήκες επικοινωνίας διασφαλί-ζονταν από:

α. Τις άριστες κλιματολογικέςσυνθήκες.

β. Την οργάνωση της αρχαίαςΕλλάδας σε μικρά κράτη, σε κρά-τη-πόλεις.

γ. Τη μεγάλη επικοινωνιακήισχύ της Ελληνικής γλώσσας.

α. Οι άριστες κλιματολογικέςσυνθήκες

Όπως ήδη έχει αναφερθεί τοκλίμα της Ελλάδος αποτέλεσε βα-σικό παράγοντα ανάπτυξης τουπολιτισμού και συνεπώς και τηςδημοκρατίας αφού πολιτισμός ση-μαίνει δημοκρατία και το αντίστρο-φο.

Είναι ακόμη προφανές ότι οιάριστες κλιματολογικές συνθήκες,αποτελούν παράγοντα βελτίωσηςτης επικοινωνίας των ανθρώπωνγιατί, διευκολύνουν τις μετακινή-σεις και συγκεντρώσεις αυτών σεανοικτούς χώρους. Ας μη ξεχνάμεότι τότε τεχνολογία τηλεπικοινω-νιών δεν υπήρχε και ο μόνος τρό-πος για αμφιενεργή επικοινωνίατων πολιτών, ήταν η συγκέντρωσήτους στον ίδιο χώρο, στην Αγορά,στην Πνύκα.

Σ’ αυτή τη λογική η μεσουράνη-ση στην Αθήνα, της δημοκρατίαςκαι του πολιτισμού φαίνεται ότιδεν είναι τυχαίο γεγονός, αφού τοκλίμα της Αττικής είναι το καλύτε-ρο της Ελλάδας.

β. Η οργάνωση σε κράτη -πό-λεις

Η οργάνωση της Ελλάδος σεκράτη μικρής έκτασης και πληθυ-σμού, σε κράτη – πόλεις, είναι επί-σης ένας πολύ βασικός παράγο-ντας διασφάλισης καλών συνθη-κών επικοινωνίας γιατί σ’ αυτή τηνπερίπτωση υπάρχει μικρό πλήθοςπολιτών και μικρές αποστάσεις με-τακίνησής τους.

Η οργάνωση αυτή οφείλεταιασφαλώς στα ψυχικά και πνευματι-κά χαρακτηριστικά των αρχαίωνΕλλήνων, πρωτίστως όμως οφείλε-ται στα φυσικά χαρακτηριστικά τουελληνικού χώρου που οδήγησανκαι βοήθησαν στην ανάπτυξη καιλειτουργία αυτής της ευφυούς καιανθρωποκεντρικής οργάνωσης.

Τα πιο σημαντικά από τα φυσι-κά χαρακτηριστικά του Ελληνικούχώρου πού στήριξαν αυτή την ορ-γάνωση είναι: Η μορφολογία τουχώρου και η κατανομή των φυσι-κών πόρων.

Η μορφολογία του χώρου. Οευρύτερος χώρος της Ελλάδας δι-αιρείται σε επιμέρους περιοχέςπου οριοθετούνται και προστατεύ-ονται από θάλασσες και βουνά, δη-λαδή από την ίδια τη φύση. Τέτοιεςπεριοχές είναι τα νησιά της Ελλά-δας που έχουν οριοθέτηση καιπροστασία από θάλασσα καθώς καιάλλες περιοχές που έχουν από θά-λασσα, βουνά, ποτάμια, και άλλεςδύσβατες περιοχές. Παραδείγματαπεριοχών μικτής οριοθέτησης καιπροστασίας είναι η Αττική, η Λακω-νία και πολλές άλλες.

Η φυσική μόνωση και προστα-σία που υπάρχει – και πολύ περισ-σότερο υπήρχε τότε - σ’ αυτές τιςπεριοχές συνέβαλε σημαντικάστην οργάνωση και επιβίωση μι-κρών αυτόνομων κοινωνιών, τωνκρατών – πόλεων.

Η κατανομή των φυσικών πό-ρων. Για να αναπτυχθεί και να επι-βιώσει μια αυτόνομη κοινωνία σεένα χώρο, πρέπει να υπάρχουν σ’

αυτόν και οι φυσικοί πόροι για τηνανάπτυξη γεωργικής, κτηνοτροφι-κής, αλιευτικής ή άλλης μορφής οι-κονομίας.

Από τους διάφορους φυσικούςπόρους ο πιο βασικός είναι αυτόςτου νερού.

Οι υδάτινοι πόροι Ελλάδας εί-ναι και σημαντικοί και, κυρίως,έχουν μεγάλη διασπορά. Τούτο γί-νεται εύκολα κατανοητό αν συ-γκριθούν οι υπόψη πόροι της Ελλά-δας και της Αιγύπτου, δύο χωρώνστις οποίες αναπτύχθηκαν μεγάλοιαλλά διαφορετικοί πολιτισμοί.

Από τη σύγκριση αυτή εύκολαπροκύπτει ότι η Ελλάδα έχει πολύμεγαλύτερο μήκος θαλάσσιωνακτών και μεγαλύτερο αριθμό χερ-σαίων υδάτινων πόρων (ποτάμιαλίμνες, πηγές κ.λπ,) ανά τετραγω-νικό χιλιόμετρο χερσαίας επιφά-νειας, από ό,τι έχει η Αίγυπτος. Ησυγκέντρωση όλων των υδάτινωνπόρων σε ένα ποταμό, στον Νείλο,έκανε εύκολο και αποτελεσματικότον έλεγχο του Αιγυπτιακού λαούαπό την εξουσία. Χαρακτηριστικόιστορικό γεγονός είναι ότι οι εξου-σιάζοντες στην Αίγυπτο καθόριζαντους φόρους που κάθε χρόνοέπρεπε να πληρώνει ο λαός - ώστεούτε να πεθάνει από την πείνα, αλ-λά ούτε να αποκτήσει ισχύ – παρα-τηρώντας τις ενδείξεις των Νειλο-μέτρων. Κάτι ανάλογο ήταν πρακτι-κά αδύνατον να γίνει στην Ελλάδα.Η Ελλάδα έχει πολλά μέρη σαν ταΆγραφα.

Ίσως αυτή η διαφορά να εξηγείγιατί στην Ελλάδα αναπτύχθηκανδημοκρατικά πολιτεύματα ενώστην Αίγυπτο αναπτύχθηκαν μο-ναρχικά – θεοκρατικά πολιτεύμα-τα.

Οι προηγούμενες απόψεις ενι-σχύονται περαιτέρω από τη θεώρη-ση του χρόνου και του χώρου πουαναπτύχθηκαν οι πρώτοι πολιτι-σμοί στην Ελλάδα. Τα συμπερά-σματα για το θέμα αυτό, πού προέ-κυψαν από πολλές και μακροχρό-νιες αρχαιολογικές έρευνες καιμελέτες, συνοψίζονται ως ακολού-θως:

Την 3η π.Χ. χιλιετία αναπτύ-χθηκε στα νησιά του ΒΑ Αιγαίου(Λήμνος, Λέσβος , Θάσος, Σαμο-θράκη κ.α) ο Αιγιακός πολιτισμόςκαι στα νησιά των Κυκλάδων (Θή-ρα, Σύρος, Πάρος, Νάξος, Μήλος,κ.α.) ο Κυκλαδικός πολιτισμός.

Την χρονική περίοδο 2000 –1500 π.Χ. αναπτύχθηκε στη νήσοΚρήτη (Κνωσσός, Φαιστός, Μάλιακ.α.) ο Μινωικός πολιτισμός.

Την χρονική περίοδο 1600 –1100 π.Χ. αναπτύχθηκε στην ηπει-ρωτική Ελλάδα ο Μυκηναϊκός πο-λιτισμός.

Την χρονική περίοδο 1100 –323 π.Χ. αναπτύχθηκε στην ηπει-ρωτική Ελλάδα, στα νησιά και τηςαποικίες της ο Αρχαιοελληνικόςπολιτισμός που διαιρείται, στηνΟμηρική (1100 – 750 π.Χ.), στηνΑρχαϊκή (750 – 480 π.Χ.) και στηνΚλασσική (480 - 323 π.Χ.) εποχή.

Το πολίτευμα όλων των ανωτέ-ρω πολιτισμών ήταν η δημοκρατίαστην αυθόρμητη ή στην αρχαιοελ-ληνική μορφή της.

Τα ιστορικά αυτά στοιχείαστέλνουν ένα σαφές μήνυμα.

γ. H επικοινωνιακή ισχύς τηςγλώσσας.

Η μεγάλη επικοινωνιακή ισχύςτης Ελληνικής γλώσσας πηγάζειαπό τη ύπαρξη μονοσήμαντηςσχέσης μεταξύ των λέξεων και τηςέννοιας αυτών. Η αρχή αυτή ,πουεκφράστηκε με τα δόγματα «τοΛακωνίζειν εστί φιλοσοφείν» και«σοφόν το σαφές», έκαναν την ελ-ληνική γλώσσα την πλουσιότερη,την ωραιότερη και την πιο επικοι-νωνιακή γλώσσα από όλες τις άλ-λες γλώσσες του κόσμου. Αν οι αρ-χαίοι Έλληνες είχαν μια γλώσσααμφίσημη και παρδαλή, ίσως ταφυσικά χαρακτηριστικά του χώρουκαι η ευφυής οργάνωση, δεν θα αρ-κούσαν για να κάνουν την Ελλάδατο λίκνο της Δημοκρατίας.

Η συμβολή της γλώσσας στηνανάπτυξη της Δημοκρατίας και τουπολιτισμού είναι ένα μεγάλο θέμαπου δεν καλύπτεται με το προανα-φερθέν συμπέρασμα ενός φυσι-

κού. Για αυτό το θέμα καλλίτερα εί-ναι να μιλήσουν οι ειδήμονες.Εμείς θα περιορισθούμε να αναφέ-ρουμε μόνο τα λόγια του μεγάλουμας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, πουείπε στους Σουηδούς Ακαδημαϊ-κούς κατά την τελετή απονομήςτου βραβείου Νόμπελ γιατί πιστεύ-ουμε πως σ αυτά συμπυκνώνεται ηπεμπτουσία του θέματος της Ελλη-νικής γλώσσας:

«Και νάμαι τώρα, σήμερα, στονσταθμό της Στοκχόλμης με μοναδι-κό κεφάλαιο στα χέρια μου μερικέςλέξεις. Είναι ταπεινές, όμως ζω-ντανές, αφού βρίσκονται στα χείληενός ολόκληρου λαού. Έχουν ηλι-κία τριών χιλιάδων χρόνων. Είναιόμως το ίδιο δροσερές σαν να τιςανέσυρε κανείς μόλις από τη θά-λασσα. Ανάμεσα στα βότσαλα καιτα φύκια του Αιγαίου, στο ζωηρόγαλάζιο και την απόλυτη διαφά-νεια του αιθέρα, είναι η λέξη ουρα-νός, είναι η λέξη θ ά λ α σ σ α, είναιη λέξη ή λ ι ο ς, είναι η λέξη ελευ-θερία . Τις αποθέτω με σεβασμόστα πόδια σας.» Και ακόμη τα λό-για, ...«σε έσχατη ανάλυση ηγλώσσα είναι ήθος».

3. Η ανάδειξη της λογικής νοη-μοσύνης σε δεσπόζουσα.

Nοημοσύνη είναι η ικανότητατου ανθρώπου να επεξεργάζεται,με τη δύναμη του εγκεφάλου καιόχι των κινήτρων και των ενστί-κτων, τις πληροφορίες που λαμβά-νει με τα αισθητήρια όργανά τουαπό το περιβάλλον. Πληροφορίεςλαμβάνουν όλα τα ζώα όμως δεντις επεξεργάζονται με τη δύναμητου εγκεφάλου αλλά με τη δύναμητων ενστίκτων και των κινήτρων.

Για χιλιάδες χρόνια οι άνθρω-ποι γνώριζαν μόνο ότι η νοημοσύ-νη είναι μια εγκεφαλική λειτουρ-γία. Από τις αρχές όμως του 20ουαιώνα, βιολόγοι, νευρολόγοι, ψυ-χίατροι, ψυχολόγοι και άλλοι επι-στήμονες, άρχισαν να ερευνούνκαι να βρίσκουν από ΠΟΙΑ στοιχείατου εγκεφάλου και ΠΩΣ, με ποιεςδιαδικασίες, δημιουργείται η νοη-μοσύνη. Οι έρευνες αυτές οδήγη-σαν και στη μέτρηση της ισχύοςτης νοημοσύνης που ο κάθε άν-θρωπος έχει. Η ισχύς της νοημοσύ-νης ονομάσθηκε IQ (IntelligenceQuotient – πηλίκο νοημοσύνης),από τη μέθοδο που χρησιμοποιήθη-κε για τη μέτρησή της.

Στα πρώτα χρόνια δηλαδή, ηισχύς της νοημοσύνης προέκυπτεαπό το πηλίκο των σωστών απα-ντήσεων προς ένα σύνολο κατάλ-ληλων ερωτήσεων, που υποβαλλό-ταν σε έναν άνθρωπο. Αν για παρά-δειγμα, υποβάλλονταν σε κάποιον20 κατάλληλες ερωτήσεις και αυ-τός απαντούσε σωστά στις 15 τότετο IQ του ήταν 15/20.

Μέχρι τη δεκαετία του 1990, οιερευνητές πίστευαν ότι υπάρχειένα τύπος νοημοσύνης - σήμερατην ονομάζουμε λογική νοημοσύ-νη - που με τα χαρακτηριστικά τηςισχύος της συμβολίζεται ως IQ.

Τη δεκαετία όμως του 1990, οιερευνητές ανακάλυψαν την ύπαρ-ξη και ενός άλλου τύπου νοημοσύ-νης – ενός άλλου ΠΩΣ και απόΠΟΥ – που ονομάστηκε Συναισθη-ματική (Emotional) νοημοσύνη, μεαντίστοιχο σύμβολο EQ. Στηνπραγματικότητα, η EQ ήταν γνω-στή εδώ και χιλιάδες χρόνια από τααποτελέσματά της. Όμως, οι επι-στήμονες του 20ου αιώνα την αντι-μετώπιζαν μέχρι την ανακάλυψήτης με κάποια επιφύλαξη, αν όχι μεπεριφρόνηση.

Προϊόντα της IQ είναι οι λογι-κές σκέψεις. Οι σκέψεις δηλαδή,που ακολουθούν το μοντέλο τηςλογικής των αρχαίων Ελλήνων.Υπόθεση ή Συμπέρασμα αν α τότεβ.

Προϊόντα της EQ είναι οι συ-νειρμικές σκέψεις που δημιουρ-γούνται από τη συσχέτιση της πλη-ροφορίας με τα συναισθήματα πουπροκαλούν. Παράδειγμα συνειρμι-κής σκέψης είναι το συμπέρασμαύπαρξης κινδύνου από το γαύγι-σμα του σκύλου.

Μεταξύ των τύπων νοημοσύ-νης και των δύο βασικών μοντέλωνπολιτισμού υπάρχει ισχυρή συσχέ-τιση που μπορεί να συνοψισθεί ως

ακολούθως:Η λογική νοημοσύνη IQ είναι

αυτή, πάνω στην οποία στηρίχθηκεο αρχαιοελληνικός και ο δυτικόςπολιτισμός.

Η συναισθηματική νοημοσύνηEQ είναι αυτή, πάνω στην οποίαστηρίχθηκε ο πολιτισμός χωρώντης Ανατολής.

Συνολική και δεσπόζουσα νοη-μοσύνη. Όλοι οι άνθρωποι έχουναπό τη Φύση, από το Θεό και λογι-κή και συναισθηματική νοημοσύνη.Συνεπώς για κάθε άνθρωπο ισχύειότι:Συνολική νοημοσύνη = IQ + EQ (2)

Είναι όμως δυνατόν, σε κάποι-ους ανθρώπους ή σε κάποιες κοι-νωνίες ανθρώπων, ένας από τουςδύο τύπους νοημοσύνης να εκφρά-ζει το μεγαλύτερο ποσοστό τηςσυνολικής νοημοσύνης. Αυτόν τοντύπο νοημοσύνης, που αποτελεί τομεγαλύτερο (το δεσπόζον) ποσο-στό της συνολικής νοημοσύνης,ονομάζουμε δεσπόζουσα νοημο-σύνη.

Από τη θεώρηση των ιστορικώνδεδομένων, προκύπτει ότι υπάρχειισχυρή συσχέτιση μεταξύ των τύ-πων γραφής, των πολιτευμάτωνκαι της δεσπόζουσας νοημοσύνηςτης κάθε κοινωνίας.

Συγκεκριμένα, στις κοινωνίεςόπου δεσπόζουσα νοημοσύνηήταν η λογική νοημοσύνη IQ, ανα-πτύχθηκαν αλφαβητικές γραφέςκαι δημοκρατικά πολιτεύματα.Αντίθετα, στις κοινωνίες όπου δε-σπόζουσα νοημοσύνη ήταν η συ-ναισθηματική νοημοσύνη EQ, ανα-πτύχθηκαν συμβολικές γραφές καιμοναρχικά / θεοκρατικά πολιτεύμα-τα.

Οι ανωτέρω απόψεις, που σή-μερα κατανοούμε ότι είναι συμβα-τές με τα χαρακτηριστικά και τιςεπιδόσεις των λογικών και συνειρ-μικών συλλογισμών, μπορούν ναγραφούν σε μαθηματική φόρμα ωςεξής:

IQ = αλφαβητική γραφή + Δη-μοκρατικά πολιτεύματα (3)

EQ = συμβολική γραφή + μο-ναρχικά / θεοκρατικά πολιτεύματα(4)

Σπεύδουμε να διευκρινίσουμεότι, οι σχέσεις (3) και (4) έχουνστατιστική και όχι ντετερμινιστικήισχύ.

Είναι ξεκάθαρο ότι η σχέση (3)ίσχυσε στην αρχαία Ελλάδα, πουγέννησε: τη λογική, την αλφαβητι-κή γραφή και τη δημοκρατία.

Περιπτώσεις ισχύος της σχέσε-ως (4) μπορούμε μάλλον εύκολανα εντοπίσουμε σε λαούς της Ανα-τολής, του παρελθόντος αλλά καιτου παρόντος.

Στην αρχαία Ελλάδα, ο μετα-σχηματισμός της IQ σε δεσπόζου-σα νοημοσύνη έγινε με τη βοήθειατης λογικής επιστήμης, που ανέ-πτυξαν οι αρχαίοι Έλληνες και μεσεβασμό στη μεγαλύτερη αδελφήτης EQ. H IQ, αν και δεσπόζουσα,συνεργάζονταν αρμονικά και χω-ρίς αλαζονεία με την EQ. Να έναπαράδειγμα τέτοιας συνεργασίας:

Οι Αθηναίοι ρώτησαν το μα-ντείο των Δελφών –το ναό της ΕQ- τι έπρεπε να κάνουν για να νική-σουν τους Πέρσες και αυτό απά-ντησε. «Να κατασκευάσετε ξύλινατείχη». Οι Αθηναίοι όμως χρησιμο-ποίησαν την IQ τους και κατάλαβανπώς «το μαντείο εννοούσε να κα-τασκευάσουν πολεμικά πλοία».

Στην αρχαία Αθήνα η IQ δέσπο-ζε της EQ διακριτικά αλλά ουσια-στικά. Τότε η λογική νοημοσύνηδέσποζε των χρησμών των μαντεί-ων. Σήμερα συμβαίνει το αντίθετο.Οι χρησμοί των γαλάζιων, πράσι-νων και κόκκινων μαντείων δεσπό-ζουν της λογικής νοημοσύνης τωνπολιτών. Η IQ σήμερα δεν δεσπό-ζει αλλά υπηρετεί τους χρησμούς.

Η ανάπτυξη του αρχαιοελληνι-κού πολιτισμού θεμελιώθηκε στηναρμονική συνεργασία, της δεσπό-ζουσας IQ με τη μεγαλύτερη καισεβάσμια αδελφή της ΕQ και πραγ-ματοποιήθηκε στην Αγορά στηνΠνύκα και στο Θέατρο. Η ΑκαδημίαΠλάτωνος και το Λύκειο Αριστοτέ-λους, είναι τα κορυφαία πνευματι-κά δημιουργήματα αυτού του πολι-τισμού αλλά όχι τα φυτώρια ανά-πτυξής του. Φυτώρια ήταν η Αγο-ρά, η Πνύκα και το Θέατρο.

Σύνοψη – ΣυμπέρασμαΑπό τα προηγούμενα προκύ-

πτει ότι όλες οι θεωρίες - με εξαί-

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος - Νοέμβριος 2007ΔÔ ∫·ÎÔ‡ÚÈ 6

°È·Ù› ÛÙËÓ ∞Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· ·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜

ΔÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì· Ù˘ ̄ ·ÌËÏ‹˜ ÂÓÙÚÔ›·˜

Συνέχεια στην 7η σελ.

Συνέχεια απ’ την 5η σελ.

ρεση αυτής της εξωγήινης παρου-σίας - παρουσιάζουν κοινά ή συγ-γενικά τεκμήρια που είναι ισχυράαλλά όχι και αδιάσειστα

Η εμφάνιση κοινών τεκμηρίωνστις διάφορες θεωρίες εξηγείταιαν δεχθούμε τη συμβατή με τηνεμπειρία και την λογική άποψη, ότιη γένεση ενός πολιτισμού είναι μιαεξελικτική διαδικασία δαρβινικούτύπου, που διέπεται περισσότεροαπό τις αρχές της θεωρίας του χά-ους παρά από αυτές του ντετερμι-νισμού. Τα χαοτικά συστήματα κα-τά βάθος είναι αιτιοκρατικά συστή-ματα με πολύ μεγάλη ευαισθησίαστις αρχικές συνθήκες, στα δεδο-μένα του προβλήματος. Μία μικρήαλλαγή στα δεδομένα επιφέρεισημαντική αλλαγή στο μέλλον τουσυστήματος. Σε τέτοια συστήματαείναι πολύ δύσκολο να βρούμε καινα κατανοήσουμε πλήρως τα αίτιατης δημιουργίας και τη νομοτέλειατης συμπεριφοράς τους.

Κάποιες φορές, στις εξελικτι-κές διαδικασίες δημιουργούνταιορισμένα πολύ σημαντικά αποτε-λέσματα, που είναι καθοριστικά γιατην περαιτέρω πορεία της διαδικα-σίας, για το μέλλον του συστήμα-τος. Αυτά τα καθοριστικά και κρίσι-μα αποτελέσματα φαίνονται καιλειτουργούν σαν δευτερογενή αί-τια.

Στη λογική αυτή, πρωτογενήαίτια του αρχαιοελληνικού πολιτι-σμού είναι η μορφολογία, το κλίμακαι οι υδάτινοι πόροι του Ελληνι-κού χώρου και δευτερογενή, η δη-μοκρατία, η αλφαβητική γραφή καιη λογική νοημοσύνη (IQ).

Κορυφαίο ρόλο στο πακέτοτων τριών δευτερογενών αιτίων εί-χε η δημοκρατία η οποία συνέβαλεστην ανάπτυξη της αλφαβητικήςγραφής και της IQ σε δεσπόζουσανοημοσύνη. Τούτο τεκμαίρεται απότη σειρά με την οποία εμφανίστη-καν αυτά τα αποτελέσματα – αίτιαστον Ελληνικό χώρο. Πράγματιαπό τα ποιήματα του Ομήρου καιαπό τα αρχαιολογικά ευρήματα τηςΛήμνου, προκύπτει ότι Δημοκρατία

στην αυθόρμητη μορφή της λει-τουργούσε από την περίοδο 3000 –1100 π.Χ. (αιγιακός – κυκλαδικός –μινωικός – μυκηναϊκός, πολιτι-σμός) ενώ η αλφαβητική γραφή καιη λογική αναπτύχθηκαν πολύ αρ-γότερα, κατά την περίοδο 1100 –323 π.Χ. (αρχαιοελληνικός πολιτι-σμός).

Η άποψη ότι « δημοκρατία ίσονπολιτισμός» είναι συμβατή με ταιστορικά γεγονότα του Ελληνικούχώρου.

Το μέλλον της Δημοκρατίαςκαι του πολιτισμού

Αν δεχθούμε ότι ισχύει η εξίσω-ση Δημοκρατία = Πολιτισμός, τότετα συμπεράσματα από την αξιολό-γηση των σημερινών και την πρό-βλεψη των αυριανών δημοκρατι-κών πολιτευμάτων, θα ισχύουν καιγια τον σημερινό και αυριανό πολι-τισμό.

Ας επιχειρήσουμε λοιπόν αυτήτη δίδυμη αξιολόγηση/πρόβλεψη.

Οι σημερινές αντιπροσωπευτι-κές δημοκρατίες από πολιτεύματαόπου η εξουσία ανήκει στους πολί-τες και ασκείται από τους πολίτεςέχουν ντε φάκτο μετασχηματιστείσε πολιτεύματα όπου η εξουσίαανήκει μεν στους πολίτες αλλά δεν

μπορεί να ασκείται από τους πολί-τες. Η σημερινή εξουσία που έχουνοι πολίτες να επιλέγουν τους εκ-προσώπους τους από μια λίσταπροεπιλογής που αποφασίζουντρίτοι και όχι οι πολίτες, και νατους επιλέγουν με κανόνες καιπρακτικές που ορίζουν οι ασκού-ντες την εξουσία και όχι οι πολίτες,δεν είναι εξουσία. Είναι επίκλησητης εξουσίας των πολιτών, είναικοροϊδία .

Σήμερα οι πραγματικοί φορείςεξουσίας δεν είναι οι πολίτες αλλάτα ΜΜΕ και οι οργανωμένες ομά-δες πολιτών που μπορούν δυναμι-κά να υπαγορεύουν τη βούλησήτους στη θεσμική εξουσία. Σε τε-λευταία όμως ανάλυση είναι αυτοίπου ελέγχουν τα ΜΜΕ και τις ορ-γανωμένες και δυναμικές ομάδες.

Κάτω από τέτοιες συνθήκες τό-σο οι πολίτες, όσο και οι θεσμικοίάρχοντες έχουν στην πράξη μικρήκαι αναποτελεσματική εξουσία. Τοαντίθετο ισχύει για εκείνους πουελέγχουν τα ΜΜΕ και τις δυναμι-κές ομάδες. Αυτοί θεσμικά δενέχουν εξουσία αλλά ουσιαστικάέχουν πολύ μεγάλη εξουσία

Η κατάσταση αυτή, που λίγο –πολύ υπάρχει σε όλες τις σημερι-

νές δημοκρατίες, αποτελεί παρά-βαση φυσικών και ηθικών αρχών,αποτελεί «ύβριν». Τέτοιες όμωςπαραβάσεις οδηγούν νομοτελεια-κά στην καταστροφή. «Ύβρις φέρεικαταστροφήν».

Σημάδια για μία τέτοια επερχό-μενη καταστροφή του πολιτισμούείναι ήδη ορατά. Είναι η τρύπα τουόζοντος, είναι η μόλυνση του περι-βάλλοντος, είναι η πιθανή χρήσηπυρηνικών όπλων.

Υπεύθυνοι για αυτήν την κατα-στροφή είναι εκείνοι που ασκούντην εξουσία. Είναι οι αδυναμίες καιοι λανθασμένες επιλογές των ση-μερινών δημοκρατιών.

Οι αδυναμίες και τα λάθη όμωςτης εξουσίας μόνο με ένα τρόποδιορθώνονται. Με περισσότερη καιγνησιότερη δημοκρατία.

Σήμερα οι άνθρωποι έχουν ένασημαντικό εργαλείο και μια μονα-δική ευκαιρία για περισσότερη καιγνησιότερη δημοκρατία. Έχουνστη διάθεσή τους την ψηφιακή τε-χνολογία, που διασφαλίζει λει-τουργική και οικονομική εφικτότη-τα δημιουργίας μίας ψηφιακήςΠνύκας. Μίας νέας Πνύκας που θαείναι, πιο φιλική, πιο ευέλικτη, με

πολύ μεγαλύτερη χωρητικότητακαι πολύ μικρότερο λειτουργικόκόστος από την Πνύκα της Αθηναϊ-κής Δημοκρατίας.

Πρόβλημα για αυτή τη δημιουρ-γία δεν είναι η διαθεσιμότητα τηςτεχνολογίας. Η τεχνολογία υπάρ-χει.

Πρόβλημα είναι η αναγέννησητων αρχών και των θεσμών που κά-ποτε υπηρετούντο στο μικρό λόφοτης Αθήνας.

Η αναγέννηση όμως αυτή δενείναι ευθύνη της τεχνολογίας. Εί-ναι ευθύνη, αρμοδιότητα και καθή-κον όλων των πολιτών. Πολιτικών,ειδημόνων και απλών πολιτών.

Είθε οι πολλά υποσχόμενεςκοινωνίες της πληροφορίας να θέ-σουν σαν πρώτο στόχο τη δημιουρ-γία μίας ψηφιακής Πνύκας σε κάθεπολιτεία.

* Ο Δημοσθένης Κυριαζής είναιφυσικός και ηλεκτρονικός. Διετέ-λεσε Γενικός Διευθυντής Ανάπτυ-ξης του ΟΤΕ και σύμβουλος τηλε-πικοινωνιών στο ΥΠΕΘΟ και στηνΕΕΤΤ. Ασχολήθηκε με την αλληλε-πίδραση ψηφιακής τεχνολογίας -δημοκρατίας και έγραψε τα βιβλία:Η Αναγέννηση της Δημοκρατίαςκαι Η Άμεση Δημοκρατία στην Τη-λέρια (Εκδόσεις Πατάκη, 2002 και2005).

7Σεπτέμβριος - Οκτώβριος - Νοέμβριος 2007 ΔÔ ∫·ÎÔ‡ÚÈ

Οι Έλληνες φιλόσοφοι, ποιητές καιλόγιοι που σε διάστημα περίπου 800ετών έθεσαν τα θεμέλια των φυσικών,κοινωνικών και συμπεριφοράς επιστη-μών, ήσαν εκείνοι οι σκεπτικοί που ετόλ-μησαν και επροκάλεσαν την θεοκρατικήτότε βία που υπήρχε πριν τον ελληνικόπολιτισμό στη Μέση Ανατολή. Έθεσαντην επιστημονική μέθοδο της έρευναςκαι με τον τρόπο αυτόν εξεκλείδωσαντα μυστικά της φύσης και του ανθρώ-που, δηλαδή είχαν προχωρήσει σε καθα-ρά και πρωτότυπα δημιουργήματα τουπνεύματος.

Είναι άξιον ν’ αναφέρουμε τον ποιη-τή Ησίοδον ο οποίος ήταν βοσκός προ-βάτων και άφησε έργα μεταξύ των οποί-ων τη Θεογονία, δηλαδή ένα κατάλογοτης γέννησης του κόσμου που αντιστοι-χεί με τα σύγχρονα γενεολογικά δέν-δρα και τα έργα που είναι η εξιστόρησητης καταγωγής του ανθρώπου (πέντεανθρώπινα γένη).

Περισσότερο, όμως, από κάθε άλλοείναι ο Υπολογιστής των Αντικυθήρων.Ένα φορητό πλανητάριο μηχάνημα τοοποίο είχε τη δυνατότητα να κάνει τιςπράξεις της αριθμητικής και να υπολογί-ζει τη θέση του Ηλίου, της Σελήνης καιτων άλλων γνωστών τότε πλανητών μεμεγάλη ακρίβεια. Είναι ο πρώτος και ομοναδικός μηχανισμόςς για πολλά χρό-νια.

Ο υπολογιστής των Αντικυθήρων εί-ναι ένα πολύπλοκο, μυστηριώδες και μεμεγάλη σοφία τέχνης και ακρίβειας κα-τασκευασμένο μηχάνημα και πολύ ορθάείπαν «Οι Έλληνες είναι οι εξουσιαστέςτων ουρανών» και οι επιστήμονες πουτο εξέτασαν παρατήρησαν ότι «ο τρό-πος με τον οποίον είναι αυτό κατασκευ-ασμένο κάνει το σαγόνι σου να σταλά-ζει».

Ο υπολογιστής αυτός ευρέθηκε απόσφουγγαράδες στη θάλασσα του νησι-ού των Αντικυθήρων που το έφερανστην επιφάνεια διότι το πλοίο που μετέ-

φερε αντικείμενα αξίας από τη Ρόδο στηΡώμη βυθίστηκε. Ευρέθηκε μέσα σ’ έναξύλινο κουτί των διαστάσεων που βά-ζουν τα υποδήματα μέσα.

Εδώ και ένα έτος πριν και ύστερααπό μία εκατονταετία μελέτης ομάδαδιεθνών επιστημόνων με επικεφαλή τονΆγγλο φυσικό M.G. Edmuds του Πανεπι-στημίου Wales, εξέτασε τον περίπλοκοαυτόν και μοναδικόν στο είδος του μη-χανισμό και ευρήκαν ότι αποτελείταιαπό 31 οδοντωτούς τροχούς (γρανά-ζια).

Δύο πλάκες προλογίου έδειχναν ταζώδια και το ημερολόγιον. Μεταλλικοίδείκτες στο μπροστινό μέρος έδειχναντη θέση των ζωδίων, του Ηλίου, της Σε-λήνης και των Πλανητών. Δύο ελικοει-δείς πλάκες στο πίσω μέρος έδειχναντους κύκλους της Σελήνης και προέλε-γαν τις εκλείψεις.

Η πολύπλοκος τοποθέτηση των γρα-ναζιών εκανόνιζε τους δύο αστρονομι-κούς κύκλους: Τον Callippic κύκλο που σ’αυτόν ο Ήλιος, η Γη και η Σελήνη επι-στρέφουν στην ίδια θέση τέσσαρες φο-ρές στα 76 έτη εκτός μίας ημέρας. ΤονSavos κύκλο που οι εκλείψεις Ηλίου καιΣελήνης επαναλαμβάνονται σε κάθε223 σεληνιακούς μήνες που αντιστοι-χούνε σε 18 έτη, 11 ημέρες και 8 ώρες.

Με ένα χειροκίνητο μοχλό (δενυπήρχε ηλεκτρισμός ή μπαταρίες) πουεκινούσαν τα γρανάζια μπορούσαν ναβρούν ημέρες του παρελθόντος ή μέλ-λοντος, ποτέ άρχιζαν και τελείωναν οιδιάφορες εορτές καθώς επίσης να ση-μειώσουν την αρχή και το τέλος τωνεποχών του έτους. Παρατηρούσαν καιέθεταν με ακρίβεια τη θέση των ουρα-νίων σωμάτων για οποιαδήποτε ημέραπου τους ενδιέφερε.

Η ταυτότης του κατασκευαστή πιθα-νόν να παραμείνει ένα μυστήριο διότιδεν υπάρχει καμμιά ένδειξη εις το μηχά-νημα να δείχνει όνομα και έτος, αλλάόποιοι και να είναι οι κατασκευαστές

εκείνοι που συνέλαβαν στο μυαλό τουςκαι χρησιμοποιούντρες τα χέρια τουςγια να δημιουργήσουν ένα τέτοιο μονα-δικό στο είδος του υπολογιστή την επο-χή εκείνη με τα φτωχά μέσα που είχανστη διάθεσή των, ήσαν αξιέπαινοι καιαπέδειξαν, χωρίς αμφιβολία, τη σοφίατων Ελλήνων.

Είναι κατασκευασμένο περίπου το80 π.Χ. με πιθανότητα στη Ρόδο και θεω-ρούν ότι οι οδοντωτοί τροχοί σχεδιά-στηκαν από τον Έλληνα αστρονόμο τηςεποχής Ίππαρχο, που εργάσθηκε εκείαπό περίπου 140 π.Χ. έως το περίπου120 π.Χ.

Οι μετά τον Ιππάρχον φιλόσοφοι καιαστρονόμοι ίδρυσαν σχολές μεταξύ τωνοποίων και Αστρονομίας, χρησιμοποιού-ντες τις ιδέες του αστρονόμου αυτού οοποίος είχε συλλάβει τη κίνηση των ου-ρανίων σωμάτων.

Πληροφοριακά, αναφέρουμε ότι τονησί των Αντικυθήρων ευρίσκεται μετα-ξύ της Πελοποννήσου και Κρήτης.

Και να σημειώσουμε ότι η κατασκευήμηχανήματος χρησιμοποιούντας οδο-ντωτούς τροχούς δεν υπήρχε κατά τοπαρελθόν. Η μέθοδος παρουσιάστηκεκατά τον 14ον αιώνα που εισήχθηκε μετη τεχνολογία των ωρολογίων.

Προς επίρρωση παραθέτουμε τιςεκλείψεις ηλίου και σελήνης, μερικές ήολικές, που θα γίνουν το έτος 2008 καιθα επαναληφθούν το έτος 2026, ακο-λουθούντες το κύκλο Saros. Σημειώσα-τε στο ημερολόγιό σας.

Ηλίου: 7 Φεβρουαρίου 2008 θα επα-ναληφθεί 17 Φεβρουαρίου 2026.

1 Αυγούστου 2008 θα επαναληφθεί12 Αυγούστου 2026.

Σελήνης: 21 Φεβρουαρίου 2008 θαεπαναληφθεί 3 Μαρτίου 2026.

16 Αυγούστου 2008 θα επαναληφθεί28 Αυγούστου 2026.

Ελευθέριος Β. Παυλής

™ÂÏ›‰· ÙˆÓ ÍÂÓÈÙÂ̤ӈÓΟι Έλληνες εξουσιάζουν και τους Ουρανούς

Σε ποδοσφαιρικό αγώνα της Δ’ Εθνικής κατη-γορίας που έγινε στον Πύργο Ηλείας μεταξύ τωνομάδων Μιλτιάδη Καλαμάτας και Εράνης Φιλια-τρών, διακρίθηκε ένας ποδοσφαιριστής που πέ-τυχε και τα τρία τέρματα της ομάδας του, που πή-ρε τη νίκη με σκορ 3-1-.

Πρόκεται για τον Γιώργο Χελιώτη, γιό του πα-τριώτη μας Νίκου Χελιώτη, που γεννήθηκε και με-γάλωσε στο Κακούρι και ζεί τώρα με την οικογέ-νειά του στην Κορινθία. Φαίνεται πως ο ΓιώργοςΧελιώτης έχει ποδοσφαιρική φλέβα και από αγώ-να σε αγώνα παρουσιάζεται καλύτερος. Του ευ-χόμαστε πάντοτε επιτυχίες.

Το Δ.Σ. του Συλλόγου

Ένας Κακουραίοςποδοσφαιριστής

°È·Ù› ÛÙËÓ ∞Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· ·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜

ΔÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì· Ù˘ ̄ ·ÌËÏ‹˜ ÂÓÙÚÔ›·˜Συνέχεια απ’ την 6η σελ.

ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑΔήμος ΜαντινείαςΔημαρχείο: 2710-561254Νομαρχία Αρκαδίας: 2710-222243, 2710-222259Αστυνομική Διεύθυνση Αρκαδίας: 2710-222519Αστυνομικό τμήμα Λεβιδίου: 27960-22202Υποθηκοφυλακείο Λεβιδίου: 27960-22522Παναρκαδικό Νοσοκομείο Τρίπολης: 2710-233173, 371700Φαρμακεία Λεβιδίου: Γκιντώνης Βασιλ.: 27960-22240Πραγκαστής Νικ.: 27960-22370ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ: ΚΤΕΛ Αρκαδίας: Σταθμός Αθηνών 210-5132834Σταθμός Τρίπολης 2710-222560 & 2710-222560Ο.Σ.Ε.: Σταθμός Τρίπολης, ανταπόκριση με Προαστιακόστην Κόρινθο. Πληροφορίες: 1110Βλάβες ΟΤΕ 121 + 3 πρώτα ψηφία του τηλεφώνου που έχει βλάβη.

ΔËÏ.: 2710234870ÎÈÓËÙfi: 6945-634240

Στον ωραίο παράδεισο στηνΕδέμ, έβαλε ο Θεός τουςπρωτόπλαστους Αδάμ και

Εύα. Ο Θεός τους είπε όλος ο πα-ράδεισος είναι δικός σας, να τρώ-τε καρπούς απ’ όλα τα δένδρα τουπαραδείσου, μόνο από το δέντροπου είναι στη μέση του κήπου δενθα φάτε καρπούς. Ήταν το δέντροτης γνώσης του καλού και του κα-κού. Όλα εντάξει, ζούσαν ευτυχι-σμένοι οι πρωτόπλαστοι, έλαόμως που ο σατανάς είχε μπει στοφίδι και κείνος τους ξεγέλασε καιτου είπε να φάνε από το απαγο-ρευμένο δέντρο καρπούς για ναμείνουν αθάνατοι και να γίνουνκαι αυτοί θεοί.

Δυστυχώς οι πρωτόπλαστοιδεν άκουσαν την εντολή του Θεούκαι έφαγαν τον καρπό, το μήλο.Και τότε άρχισαν να φοβούνται τοΘεό, να ράβουν φύλλα μεγάλα γιανα ντυθούν γιατί τότε κατάλαβαντη γύμνια τους και κρύφτηκανόταν άκουσαν τα βήματα του Θε-ού στον Παράδεισο.

Και η κατάρα του Θεού ήτανβαρειά, σύ Εύα με πόνους να γεν-νάς τα παιδιά σου, σύ Αδάμ με κό-πους θα βγάζεις το ψωμί σου. ΟΣατανάς σάς χτύπησε λίγο στηνφτέρνα. Θα έρθει όμως κάποτεένας που θα χτυπήσει τον σατανάστο κεφάλι και θα τον συντρίψει.Και ο Άγγελος Κυρίου με πύρινηρομφαία έδιωξε τους πρωτόπλα-στους από τον Παράδεισο και κα-τέβηκαν στη γη που με πολύ κόποζούσαν, έκλεισαν οι πόρτες τουΠαραδείσου πια για το ανθρώπινογένος. Όλοι στην κόλαση. Καιπερνούσαν τα χρόνια, οι αιώνεςκαι ο Θεός έστελνε στη γη προφή-τες να διδάξουν τον ίσιο δρόμο.Μα τίποτε δεν γινόταν. Και απο-φάσισε να στείλει στη γη τον μο-νογενή του Υιό, να γεννηθεί απότην Παρθένο Μαρία, να ζήσει σανάνθρωπος, χωρίς όμως αμαρτία,για να διδάξει να κάνει θαύματα,να αγαπήσει τους ανθρώπους, μααυτοί οι ευεργετηθέντες τον κα-τεδίκασαν, τον σταύρωσαν.

Και να πώς έγινε.Στην Ιουδαία ζούσαν ο Ιωακείμ

και η Άννα από βασιλική γενιά.Ήταν ηλικιωμένοι και παρακαλού-σαν μέρα νύχτα τον Θεό να τουςδώσει ένα παιδάκι και να του τοαφιερώσουν.

Και ο Θεός άκουσε τέλος τιςπροσευχές τους και τους έδωσεένα κοριτσάκι τη Μαρία. (Γενέσιοντης Θεοτόκου 8 Σεπτεμβρίου).

Όταν έγινε η Μαρία τριώνετών την πήγαν οι γονείς της στηνεκκλησία και έμενε στα Άγια τωνΑγίων. Ο Γαβριήλ αρχάγγελος τηςέφερνε κάθε μέρα τροφή και στοιερό έμπαινε ο Αρχιερεύς μια φο-ρά το χρόνο (Εισόδια Θεοτόκου21 Φεβρουαρίου).

Η Μαρία, η Παναγία μας, μι-λούσε και μάθαινε από τους αγί-ους αγγέλους, για τους προφή-

τες, για τα αγγελικά τάγματα πουέβλεπε, είχε γνώση για τον τριαδι-κό θεό, για την Παλαιά Διαθήκη.Ήταν προικισμένη με αρετές,πρώτον πίστη, υπακοή, σεμνότη-τα, ταπεινοφροσύνη, σύνεση καιαγνότητα. Η Μαρία ήταν η πόρταπου θαρχόταν ο Σωτήρας του κό-σμου, ο Χριστός.

Αυτήν διάλεξε ο Θεός να γίνειη μητέρα του Υιού του, να γεννη-θεί ως άνθρωπος, να συναναστρα-φεί με τους ανθρώπους του Υιούτου, τι λες; Κι εκείνη απάντησε:«Γένοιτο κατά το ρήμα σου». ΤονΕυαγγελισμό της Θεοτόκου γιορ-τάζουμε στις 25 Μαρτίου. Από τό-τε η Παναγία έμεινε έγκυος στονΧριστό. Ο Ιωσήφ με τον οποίο τηνείχανε αρραβωνιάσει για να τηνφυλάει ήταν πρεσβύτης και είχεκαι παιδιά, όπως ο Ιάκωβος, οαδελφόθεος κι άλλα. Όταν όμωςείδε έγκυο την Μαρία ήθελε λά-θρα να την διώξει αλλά ΆγγελοςΚυρίου του είπε ότι η Μαρία ήτανέγκυος εκ πνεύματος Αγίου και τουπ’ αυτής γεννηθέν Άγιον πληθή-σεται. Και πράγματι ο Ιωσήφ ομνήστορας έγινε προστάτης καιβοηθός έως ότου στη Βηθλεέμ ηΠαναγία, μέσα στο σπήλαιο γέν-νησε τον Χριστό, τον λυτρωτή τουκόσμου, 25 Δεκεμβρίου. Ο Χρι-στός γεννήθηκε ως τέλειος Θεόςκαι τέλειος άνθρωπος. Όταν τοπαιδάκι έγινε 40 ημερών πήγε ηΠαναγία στο ναό να πάρει την ευ-χή. Εκεί ο Προφήτης Συμεών καιιερεύς, όταν πήρε το παιδί στα χέ-ρια του κατάλαβε ότι κρατούσετον Υιό του Θεού και είπε: “Ας πε-θάνω τώρα αφού τα χέρια μουέπιασαν το Σωτήρα σου”. Τότεγιορτάζουμε την Υπαπαντή τουΧριστού, στις 2 Φεβρουαρίου.Προφήτεψε ο Προφήτης Συμεώνκαι είπε στην Παναγία «Ρομφαίαθα μπει στην καρδιά σου. Εμεγά-λυνε το παιδίον Ιησούς, χάριτι καιευλογία Θεού, με την μητέρα τουκαι τον Ιωσήφ». 30 ετών βαφτί-στηκε στον Ιορδάνη ποταμό, διά-λεξε τους δώδεκα μαθητές του(απλούς ψαράδες) κι άρχισε ναγυρίζει όλη την Ιουδαία, να διδά-σκει και να θαυματουργεί.

Έως ότου έγινε 33 ετών και οιάνομοι Εβραίοι τον σταύρωσαν.Ξέρουμε ότι σκέφτηκε που θααφήσει τη μητέρα του και ο Ιωάν-νης ο αγαπημένος του μαθητήςέγινε στο εξής γιος, γιατί ο Χρι-στός σταυρώθηκε, ανεστήθη καιστις 40 ημέρες ανέβηκε στους ου-ρανούς όπου ήταν και πριν γεννη-θεί. Ανάληψη.

Και το παιδίον Ιησούς μεγάλω-σε ως τέλειος Θεός και τέλειοςάνθρωπος. Η Παναγία φύλαγε μέ-σα της τα θαυμάσια όλα. Και ότανήλθε το πλήρωμα του χρόνου καιο Ιησούς είχε πολύ μεγαλώσει ως

τα 30 χρόνων τότε, βαφτίστηκε,διάλεξε τους δώδεκα μαθητέςτου, γύριζε όλη την Ιουδαία, δίδα-σκε, έκανε θαύματα και στο τέλοςοι άνομοι Εβραίοι τον καθήλωσανστο σταυρό αυτό καθώς είδε τημητέρα του κάτω απ’ το σταυρό ναθρηνολογεί. Ω! γλυκύ μου έαρ,γλυκύτατόν μου τέκνον που σουέδυ το κάλλος. Εκείνος φρόντισετη μητέρα του και είπε στον αγα-πημένο του μαθητή να πάρει την

Αγία Μητέρα του στο σπίτι του, νατη φροντίζει και στην Αγία Μητέ-ρα του είπε “Ιδού ο Υιός σου”. ΗΠαναγία όμως χάρηκε την ανά-στασή του και την Πεντηκοστήπου κατέβηκε το Πνεύμα το Άγιοσαν βουητό μεγάλο. Ήταν κι αυτήμε τους μαθητές του στο υπερώοκαι χάρηκε και αυτή πολύ για τηνεπιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος.Έζησε με τον αγαπημένο του μα-θητή αρκετά χρόνια. Πήγαινε συ-χνά στον κήπο των ελαιών καιπροσευχόταν στον Ουράνιο Πατέ-ρα της και Υιό της.

Όταν ήταν 59 ετών λέγεται ότιο Άγγελος που της έφερε την γέν-νηση του Σωτήρος ο ίδιος ο άγγε-λος Γαβριήλ της έφερε την είδησηότι θα κοιμηθεί, ότι θα πεθάνει καινα μη φοβηθεί, αλλά να δεχθεί μεγαλήνη το νέο μήνυμα. Η Θεοτό-κος αντί να ταραχθεί, αντιθέτωςπλημμυρίζει από χαρά που θα βρε-θεί κοντά στον Χριστό.

Αρχίζει να ετοιμάζεται για τονενταφιασμό της. Κάλεσε τις φίλεςτης χριστιανές, τους ανακοίνωσετον θάνατό της.

Εκείνες κλάψανε για τον θά-νατό της. Συναθροίστηκαν θαυμα-τουργικά οι Απόστολοι εκ των πε-ράτων της γης, τους άρπαξε θείοσύννεφο και τους έφερε αέραςστη Γεσθημανή, στο σπίτι της.

Σύννεφο έφερε εκεί και τονΔιονύσιο τον Αρεοπαγίτη, τονΆγιο Δωρόθεο, τον Απόστολο Τι-μόθεο και άλλους θεοφόρους ιε-ράρχες.

Η Παναγία τους είπε να μηνκλαίνε και να ενταφιάσουν το σώ-μα της όταν πεθάνει. Φθάνει και οΑπόστολος των Εθνών, Παύλος,με σεβασμό χαιρετάει την Πανα-γία και της πλέκει το εγκώμιο. Μέ-σα σε μια ατμόσφαιρα σιωπήςαποχαιρετάει όλους, παρακαλεί

τον Θεό, για την ειρήνη του κό-σμου.

Τώρα η ολόφωτη ψυχή της Πα-ναγίας πετάει προς τον ουρανόστο θρόνο του Θεού και κοντάστον Υιό της. Γεμάτοι από θείο καιιερή συγκίνηση οι Απόστολοι καιπλήθος χριστιανοί κηδέψαν τοΆγιο Σώμα Της. Οι Απόστολοι κρα-τούσαν το νεκροκρέβατο και όλοιμαζί, μαθητές και λαός έψαλαν καιπροχωρούσαν. Ένας Εβραίος είχετο θράσος, άρπαξε το φέρετρο νατο ρίξει κάτω. Η θεία τιμωρία τοντύφλωσε και τα ασεβή χέρια τουκοπήκανε και μείνανε κρεμασμέναστο φέρετρο της Παναγίας για ναπιστέψουν στο Χριστό και να ανα-γνωρίσουν την Παναγία ως μητέ-ρα του Χριστού. Ύστερα απ’ αυτότο γεγονός μετανόησαν και επα-νήλθε το φως και τα χέρια επα-νήλθαν στο σώμα του και όλοι πί-στεψαν, όλοι όσοι συνόδευαν τηνΠαναγία και δόξαζαν τον Θεό. ΟιΑπόστολοι μείναν λίγες ημέρεςακόμη στο χωριό Γεσθημανή.Όταν έγινε ο ενταφιασμός τηςΠαναγίας ένας εκ των Αποστόλωναπουσίαζε. Έφτασε στη Γεσθημα-νή τρεις ημέρες μετά την ταφήτης. Τότε οι άλλοι Απόστολοιάνοιξαν τον τάφο της Παναγίαςγια να προσκυνήσει και ο Απόστο-λος που απουσίαζε το ΘεοδόχοΣώμα της. Μόλις άνοιξαν τον τά-φο έβγαινε μια ευωδία, ο τάφοςήταν άδειος, μόνο υπήρχε η αγίαζώνη της Παναγίας (Στην Αθήναυπάρχει μεγάλη εκκλησία πουονομάζεται Αγία Ζώνη). Η Θεοτό-κος είχε μεταστεί εκ του τάφου. ΗΟρθόδοξος Εκκλησία σέβεται τηνπαράδοση της μεταστάσεως. Οτάφος της Θεομήτορος στη Γε-σθημανή σώζεται και ανήκειστους Ορθοδόξους από τους χρό-νους της Αγίας Ελένης. Απόστο-λοι εκ περάτων συναθροισθέντεςενθάδε ΓΕΣΘΗΜΑΝΗ το χωρίονκηδεύσατέ μου το σώμα.

Την Παναγία κανείς δεν πρέ-πει να τη θεωρεί Θεό. Στον Πατέ-ρα, Υιό και Άγιο Πνεύμα η προσκύ-νηση. Στην Παναγία επιβάλλεταιτιμητική προσκύνηση, διότι είναιμητέρα του Χριστού, ήταν όμωςάνθρωπος και σαν άνθρωποςακούει τις δεήσεις των ανθρώπωνκαι σαν Μεσίτρια τις μεταβιβάζειεις τον θεόν και πρεσβεύει για τοανθρώπινο γένος. Η Θεοτόκοςέχει μεγάλη δύναμη, αποστέλεισε όλους τις θεϊκές δωρεές. Διότιπολλά ισχύει δέησις μητρός, προςευμένειαν Δεσπότου. Η θαυμα-τουργική της χάρη ξεχωριστή καιπιο ισχυρή από άλλων αγίων.

Εκδηλώνεται στους ανθρώ-πους με πολλούς τρόπους. Έτσι ηΠαναγία εμφανίζεται σαν υπέρμα-χος Στρατηγός στους πολέμους,άμισθος ιατρός στις αρρώστιες,σκέπη και βοήθεια σε κάθε ανά-γκη.

Η ευγνωμοσύνη του πιστούλαού στην Παναγία αποτυπώνεταιστην υμνογραφία, στη λαογραφία,στην τέχνη, στη λατρεία. Πολλέςεκκλησίες και μοναστήρια είναιαφιερωμένα στη Θεοτόκο... Προςτιμήν της φιλοτεχνήθηκαν πλήθοςιερές εικόνες. Αλλά και ύμνοι καιτροπάρια, ακολουθίες και εορτές

έχουν αναφορά τους την Θεομή-τορα. Το όνομα της Θεοτόκουαναφέρεται με εξαιρετική τιμή καιευλάβεια. Τα πολλά αφιερώματαμε τα οποία είναι κατάφορτες οιιερές εικόνες αποτελούν μια ακό-μη απόδειξη της λαϊκής ευγνωμο-σύνης απέναντί της.

Κάθε τόπος έχει και μία θαυμα-τουργή εικόνα της Παναγίας. Απότις εκκλησιαστικές ακολουθίεςπου αναφέρονται στην Παναγίαείναι οι χαιρετισμοί της μεγάληςΤεσσαρακοστής και οι παρακλή-σεις του 15Αύγουστου. Τα θαύμα-τα της Θεοτόκου έχουν άμεσηεπαφή με ανθρώπους. Συχνά εμ-φανίζεται στον ύπνο, άλλοτε μετη φωνή της και κάποια ευωδία.

Με όλους αυτούς τους τρό-πους επεμβαίνει θαυματουργικάκαι θεραπεύει αρρώστιες, άλλοτεευαγγελίζεται ευεργεσίες ή αντί-θετα προμηνύει συμφορές.

Η παρουσία της Θεοτόκου γιανα γίνει αντιληπτή προϋποθέτειζωντανή πίστη.

Η Παναγία εξυμνείται με χίλιαδυό ταιριαστά επίθετα όπως Άμε-μπτη, Άμωμη, Αμόλυντος, ΌρθροςΦαεινός, Άχραντη, Ανύμφευτη,Άνθος αφθαρσίας, Δένδρο αγλαό-καρπον, Χριστού Βίβλος έμψυχος,Γοργοεπήκοος και άλλα πάμπολ-λα ωραία κοσμητικά επίθετα. ΗΠαναγία αληθώς Παρθένος εγέν-νησε τον Χριστό, διά πνεύματοςΑγίου και Παρθένος, παρέμεινε. ΗΘεοτόκος συμβασιλεύει με τονΥιόν της στους Ουρανούς. Απότην τιμητική αυτή θέση συμπαρί-σταται δυναμικά στο ανθρώπινογένος, διότι δάνεισε το σώμα τηςνα γεννηθεί ο Χριστός γι’ αυτό τηςείναι πάντα χρεώστης.Πάντων προστατεύεις αγαθήτων καταφευγόντων εν πίστειτη κραταιά σου χειρίάλλην γαρ ουκ έχομεναμαρτωλοί προς Θεόνεν κινδύνοις και θλίψεσιαεί μεσιτία οι κατακαμπτόμενοιυπό πταισμάτων πολλών.Μήτερ του Θεού του ΥψίστουΌθεν σοι προσπίπτομενρύσαι πάσης περιστάσεωςτους δούλους Σου.

Μαρία Β. ΚοτσιάνηΣυντ/χος διδ/σα

8 ΔÔ ∫·ÎÔ‡ÚÈ Σεπτέμβριος - Οκτώβριος - Νοέμβριος 2007

∞fi ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Ì·˜ ˙ˆ‹: ∏ ¶∞¡∞°π∞

Πολλές φορές έχουμεασχοληθεί σε προηγούμεναφύλλα με την αναγκαιότητα πα-ρεμβάσεων που θα βοηθήσουντο χωριό και τον τόπο ν’ ανα-πτυχθούν. Έχουμε τη γνώμη ότιένας απ’ αυτούς τους τομείς απ’όπου μπορεί να προέλθει ανά-πτυξη είναι και ο αγροτουρι-σμός. Είναι μια δραστηριότηταπου μπορεί να φέρει κόσμοστον τόπο, να προκύψει απα-σχόληση και πρόοδος. Γι’ αυτόο Σύλλογος με κάθε τρόπο,προβάλλει και ενισχύει κάθε κί-νηση προς αυτή την κατεύθυν-ση.

Έτσι μόλις πληροφορηθήκα-με ότι ο πατριώτης μας που ζειστην Αθήνα Ροβέρτος Ν. Τζαμ-τζής, γιος της Μαρίας Ρ. Κεχα-γιά, το γένος Σπυροπούλου, ξε-κίνησε την κατασκευή εξοχικώνκατοικιών στο κτήμα του στοΓκορτσούλι χαρήκαμε ιδιαίτερακαι για το λόγο ότι επέλεξε τοντόπο μας σαν τόπο επαγγελμα-τικής του δραστηριοποίησης.

Ο Ροβέρτος σε πρώτη φάσηφτιάχνει 3 εξοχικές κατοικίεςσύγχρονες σε οικόπεδο 4στρεμμάτων στο Γκορτσούλι τιςοποίες θα πουλήσει. Στη συνέ-χεια θα φτιάξει κι άλλες στηνπεριοχή μας που παρουσιάζειέντονο αγοραστικό ενδιαφέ-ρον, γιατί οι άνθρωποι της πό-λης έχουν απόλυτη ανάγκη απόαποδράσεις στο ύπαιθρο, σε γε-ωργικές περιοχές.

Στο Ροβέρτο, μαζί με τη χα-ρά μας γι’ αυτή του την ενίσχυ-ση, ευχόμαστε ολόψυχα να πε-τύχει στους στόχους του, βοη-θώντας έτσι και τον τόπο μας.

Γ. Ρόκκας

§EYKA EI¢H -

EI¢H ¶POIKA™

°ÈÒÙ· AÓ‰Ú.™Ù·Ì·ÙfiÔ˘ÏÔ˘

X. MÔ‡Û¯Ô˘ 5 (5Ë ÛÙ¿ÛË) ÕÓˆ IÏ›ÛÈ·

TËÏ.: 210-7785183

ΠΩΛΕΙΤΑΙ ΟΙΚΙΑΠωλείται μονοκατοικία,

νεόκτιστη 90 τ.μ.,σε οικόπεδο 500 τ.μ.,

στο Αρτεμίσιο.Πληροφορίες: Θανάσης

Βασδέκηςτηλ. 210-4944070 & 6977947750