Եր կա թու ղին ա վե լաց նում է բեռ նա փոխադ­

րում ե րըԸն թա ցիկ տար վա հուն­վար­փետր վա րին Հա րավ­կով կաս յան եր կա թու ղին փո խադ րել է 414,3 հազ. տ բեռ, ին չը 12,4%­ով ա վե­լի է անց յալ տար վա նույն ժա մա նա կա հատ վա ծի ցու ցա նի շից, աս վում է ըն կե րու թյան տա րածած հա ղոր դագ րու թյու նում։

Ար տա հան ման հա ղոր դակ­ցու թյու նում ՀԿԵ­ի բեռ նա փո­խադ րում ե րի ծա վա լը հաշ­վե տու ժա մա նա կա հատ վա­ծում կազ մել է 61,3 հազ. տ՝ 7%­ով գե րա զան ցե լով անց­յալ տար վա ցու ցա նի շը։ Ներ­մուծ ման հա ղոր դակ ցու թյու­նում բեռ նա փո խադ րում ե­րը կազ մել են 143,4 հազ. տ, տա րե կան կտրված քով ա ճը կազ մել է 2,3%։ Բեռ նա փո­խադ րում ե րի ծա վա լը տե­ղա կան հա ղոր դակ ցու թյու­նում կազ մել է 209,6 հազ. տ (աճ՝ 27,5%)։

Մեկ բեռ նա տար վա գո նի շրջա նա ռու թյու նը 2012թ. հուն­վար­փետր վա րի հա մե մատ ըն թա ցիկ տար վա եր կու ա միս­նե րին ա րա գա ցել է 1,3 օ րով կամ 48,1%­ով։ Մեկ վա գո նի մի­ջին ար տադ րո ղա կա նու թյու­նը կազմել է 5618 տկմ նետ տո/վա գոն, ին չը 47,1%­ով ա վե լի է ան ցած տար վա նույն ժա մա­նա կա հատ վա ծի ցու ցա նի շից։

Բեռ նա փո խադ րում նե­րի ծա վալ նե րի աճ, ըստ ըն­կե րու թյան հա ղոր դագ րու­թյան, հնա րա վոր է ե ղել ա պա հո վել ծա ռա յու թյուն նե­րի ո րա կի բարձ րաց ման, փո­խադ րում ե րի ժամ ետ նե­րի կրճատ ման, սա կագ նա յին ա ռա ջարկ նե րի ձևա վոր ման, են թա կա ռուց ված քի և շար­ժա կազ մի ար դիա կա նաց­ման հաշ վին։ n

Դես պա նե ցինխմբագրական

էջ 2 ›››

Ա զա տա կան տնտե սու թյուն­նե րի ձա խո ղու մըՀայկ Խա նում յան, տե սա կետ

էջ 2 ›››

Սևա նը ծփում է Ա րա րատ յան դաշ տումԼ ճից ան ցած տար վա ջրա ռը մա սամբ է հիմ ա վոր ված ե ղել

էջ 4 ›››

Ներդ րողն ու­զում է վստահ լի նել, որ իր ներդ­րում ե րին վտանգ չի սպառ նում

էջ 5 ›››

Դան դաղ՝ առն վազն եր կու տա րիՌու բի նին Ռու սաս տա նի ՀՆԱ­ի ցածր աճ է կան խա տե սում

էջ 6 ›››

Ա րաբ նե րը ժո ղով վել են Դո հա յումԱՊԼ­ն «կպաշտ պա նի» Ե րու սա ղեմ ու կզի նի սի րիա կան ընդ դի մու թյա նը

էջ 7 ›››

Գինը՝ 100 դրամ

ԿիզաԿետում

Ֆոտոլուր

| № 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ., www.civilnet.am

«Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մում մար տի 27­ին կա յա­ցած ա սու լի սին, որը վա րում էին հիմ ադ րա մի տնօ րեն Սալ բի Ղա զար յա նը և փաս տա բան Վա հե Գ րի գոր յա նը, ներ կա էին Հա յաս տա նում ԱՄՆ­ի դես պան Ջոն Հե ֆեր­նը, Գեր մա նիա յի դես պան Ռայ ներ Մո րե լը, Լե հաս տա­նի դես պան Զ դիս լավ Ռա չինս կին, Շ վեյ ցա րիա յի դես­պան Կոնս տան տին Օ բո լենս կին, Նոր վե գիա յի և Ֆին­լան դիա յի պատ վո հյու պա տոս Թիմ Սթ րեյ թը և Եվ րա­միու թյան ներ կա յա ցու ցիչ Անդ րեյ Դի դեն կոն: Ա սու լի սին դի վա նա գետ նե րը զո րակ ցու թյուն հայտ նե ցին «Սի վի լի­թաս» հիմ ադ րա մին և ն րա ծրագ րե րին և քն նա դա տե­ցին հիմ ադ րա մի դեմ իշ խա նու թյուն նե րի գոր ծո ղու­թյուն նե րը (տե՛ս խմբագ րա կա նը՝ էջ 2): ԱԱԾ­ի կող մից «Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մին և ն րա հիմ ա դիր Վար­դան Օս կան յա նին առնչ վող քրեա կան գոր ծի հա րու­ցու մից ար դեն ան ցել է տասն ա միս: Ա սու լի սին հնչած հայ տա րա րու թյուն նե րը ներ կա յաց ված են ստորև:

Սալ բի Ղա զար յան. Սի վիլ Նե թին հետևող նե րի թի­վը հա սել է մեկ մի լիո նի

Վեր ջին ա միս նե րին, ինչ­պես դուք նկա տել եք, մենք ա վե լի լուռ ենք մա ցել՝ ակն կա լե լով, որ այս տաս­նամս յա քննար կում ե­րը, քննու թյուն նե րը կհաս­նեն այն ա վար տին, որ մեզ թվում էր՝ բնա կան ա վար­տը պետք է լի ներ: Այ սինքն՝ այս բո լո րին պետք է վերջ

դրվեր, ո րով հետև ինչ­պես ա սել ենք ի սկզբա­նե, մեր ա նու նի և պա րոն Օս կան յա նի ա նու նի շուրջ այդ բո լոր ամ բաս տա նու­թյուն նե րի մա սով փաս տեր չկան: Սա կայն ոչ միայն դա չկա տար վեց, այլև ընդ­հա կա ռա կը՝ հար ցաքն­նու թյուն նե րը խո րա ցան, այս վեր ջին ա միս նե րին հար ցաքնն վե ցին մեր աշ­խա տա կից նե րից մի քա նի­սը: Ինձ են կան չել մի քա­նի ան գամ, ու սում ա սի րել

Դի վա նա գի տա կան կոր պուս՝ «Սի վի լի թա սում»

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

էջ 3 ›››

ՍԹԱՐ­ը՝ կես ճա նա պար հինՄան րա ծախ ցան ցում ձեր բա զատ վում են ոչ շա հա վետ բիզ նե սից

Տա րեսկզ բին ՍԹԱՐ սու պեր մար կետ նե րի ցան ցի գոր­ծա դիր տնօ րեն Թեո դո րա Տի չե րի չը հայ տա րա րում էր, թե պահ պա նե լու են ներ կա յու թյու նը Հա յաս տա նի ման րա ծախ առևտ րի ո լոր տում։ Ըստ նրա՝ այս փու­լում ցան ցում ներդր վում է ման րա ծախ բիզ նե սի նոր մո դել, ո րը թույլ է տա լու ա ռա վե լա գույն օ գուտ նե րով լու ծել ըն կե րու թյան առջև ծա ռա ցած խնդիր նե րը։

Անդ րա դառ նա լով մա տա­կա րար նե րի նկատ մամբ ու նե ցած ժամ ե տանց պար տա վո րու թյուն նե րի խնդրին ու դրա լուծ ման հնա րա վոր ե ղա նակ նե րին՝ «Մե դիա մաքս» գոր ծա կա­լու թյան հետ զրույ ցում Տի­

չե րիչն ա սել է, թե աշ խա­տանք ներ են տար վում նախ կի նում կու տակ ված պար տա վո րու թ յուն նե­րի կար գա վոր ման ուղ ղու­թյամբ, ընդ ո րում՝ վե րա­բա նակցում են կո մեր ցիոն ո րոշ հար ցերի շուրջ։ Ամ­

փո փե լով տար վող աշ խա­տանք նե րի նախ նա կան արդ յունք նե րը՝ գոր ծա կա­լու թյա նը Տի չե րի չը ման­րա մաս նել է, որ ներ կա­յում ևս շա րու նակ վում են բա նակ ցու թյուն նե րը մա­տա կա րար նե րի հետ։ «Ա­մեն դեպ քում, մեր և մեր մա տա կա րար նե րի կող­մից կա խնդրի հստակ գի­տակ ցում և այդ խնդրի լու ծու մը տա լու պատ րաս­տա կա մու թյուն: Այս պա­հի դրու թյամբ մենք ան ցել ենք մեր մա տա կա րար նե­

րի հետ բա նակ ցա յին գոր­ծըն թա ցի կես ճա նա պար­հը»,– նշել է նա։

Վեր ջին շրջա նում ցան­ցում մի քա նի խա նութ է փակ վել, ո րոնց ե կամ տա­բե րու թյու նը, ինչ պես ա սել է գոր ծա դիր տնօ րե նը, կա՛մ չի ար դա րաց րել տա րած­քի վար ձա կա լու թյան ծախ­սե րը, կա՛մ դրանք գտնվել են ոչ հար մար գո տի նե­րում, եր բեմ էլ՝ եր կու­սը միա սին: «Խա նութ նե րի փա կու մը ինք նան պա տակ չէր, այլ պայ մա նա վոր ված

էր ոչ շա հա վետ բիզ նե­սից ձեր բա զատ վե լու ցան­կու թյամբ: Նոր խա նութ ներ փա կե լու հարցն այս պա հի դրու թյամբ օ րա կար գա յին քննարկ ման խնդիր չէ։ Ինչ վե րա բե րում է խա նութ նե րի վե րա բաց մա նը, մենք նպա­տակ ու նենք հե տա գա յում նույն վար չա կան շրջան նե­րում այլ խա նութ ներ բա ցել, ո րոնք կհա մա պա տաս խա­նեն մեր բիզ նես չա փա նիշ­նե րին»,– ա սել է Տի չե րի չը։

ՍԹԱՐ ման րա ծախ ցան­ցը բաժ նե տե րե րին փո­

խեց 2011թ. օ գոս տո սին, ըն­կե րու թյան ամ բող ջա կան բաժ նե տեր դար ձավ Viest Assets Ltd ըն կե րու թյու նը: Նույն տար վա սեպ տեմ բե­րին ըն կե րու թյու նը գնեց «Ֆ րեշ» և «Քետ րին» սու­պեր մար կետ նե րի ցան ցե­րը՝ դառ նա լով Հա յաս տա նի խո շո րա գույն ռի թեյ լե րը՝ 30 սու պեր մար կե տով։ 2012թ. կե սե րին փոխ վեց նաև ըն­կե րու թյան ղե կա վա րու թյու­նը: Նոր գոր ծա դիր տնօ րե­նի պաշ տո նը ստանձ նեց սերբ Թեո դո րա Տի չե րի չը։ n

| № 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ.

2 | Տեսանկյուն

ա զա տա կան տնտե սու թյուն նե րի ձա խո ղու մը

Հայկ Խա նում յան

ԽՍՀՄ փլու զու մից հե տո հետ­խորհր դա յին ո րոշ երկր­ներ մեծ ե ռան դով ձեռ նա­

մուխ ե ղան ա զա տա կան տնտե սու­թյուն նե րի կա ռուց մա նը՝ չերկն չե­լով նույ նիսկ շո կա յին թե րա պիա յի առջև: Ա վե լի քան եր կու տաս նամ յակ անց կա րե լի է պնդել, որ շատ երկր­նե րում ա զա տա կան տնտե սու թյուն­նե րի կա ռու ցու մը ձա խող վեց, հա մե­նայն դեպս չու նե ցանք այն, ինչ մտա­ծում էին 90­ա կան նե րի ռո ման տիկ տնտե սա գետ նե րը:

Այս ձա խող ման պատ ճառ նե­րը դեռևս բազ մա թիվ հե տա զո­տու թյուն նե րի ա ռիթ կդառ նան, և տար բեր դա սագր քեր կհա գե նան հետ խորհ րդա յին երկր նե րի օ րի­նակ նե րով: Ընդ հա նուր հա սա րա­կա գի տա կան գի տե լիք ներ ու նե ցող քա ղա քա ցին կա րող է իր կյան քի վեր ջին եր կու տաս նամ յակ նե րի ան­ցու դար ձով փոր ձել հաս կա նալ ի րո­ղու թյուն նե րը: Պե տա կան տնտե սու­թյուն, վար չահ րա մա յա կան կա ռա­վար ման հա մա կարգ ու նե ցող երկ­րից հե տո ազ ատա կան կուրս բռնե լը հետ խորհր դա յին շատ երկր նե րի հասց րեց գա ղու թա յին տա րածք նե­րի մա կար դա կի: Սա հատ կա պես երևաց թույլ ու փոքր երկր նե րում, որ տեղ քա ղա քա կան հա մա կար­գը կա յա ցած չէ, չկան ազ գա յին շա­հի վե րա բեր յալ հա մա կարգ ված մո­

տե ցում եր, ա զա տա կան տնտե սու­թյան մա սին պատ կե րա ցում երն էլ խիստ տե սա կան մա կար դա կի են: Այս պայ ման նե րում լի բե րալ մո տե­ցում ե րը պետք է ձա խող վեին, իսկ ա զա տա կան կու սակ ցու թյուն ներն ու գոր ծիչ նե րը՝ վար կա բեկ վեին:

ԽՍՀՄ տա րի նե րի գո յու թյուն ու­նե ցած պե տա կան տնտե սու թյա նը պետք է փո խա րի ներ շու կա յա կան տնտե սու թյու նը, այ նինչ պե տա կան տնտե սու թյա նը փո խա րի նեց իշ­խա նա կան տնտե սու թյու նը կամ այլ կերպ ա սած՝ օ լի գար խիան՝ իշ խա­նա կան լծակ ներն օգ տա գոր ծե լով հարս տա ցած ան ձինք: Ա հա լի բե րալ­նե րի ձա խող ման հիմ ա կան պատ­ճա ռը: Այն հետ խորհր դա յին երկր նե­րում, որ տեղ հստակ տա րան ջատ­վե ցին բիզ նեսն ու իշ խա նու թյու նը, այդ երկր նե րը հնա րա վո րու թյուն ու նե ցան զար գա ցում ա պա հո վել, մարդ կա յին զար գաց ման ցու ցա նիշ­նե րով նույ նիսկ աշ խար հում ա ռա­ջա տար դիր քեր ա պա հո վել և ան­դա մակ ցել ԵՄ­ին: Խոս քը բալ թյան ե րեք հան րա պե տու թյուն նե րի մա­սին է: Հա յաս տա նի տի պի երկր նե­րում, երբ իշ խա նու թյան և բիզ նե­սի ա նօ րի նակ սեր տա ճում տե ղի ու նե ցավ, տնտե սա կան ա զա տու­թյուն նե րի և շու կա յա կան տնտե­սու թյան մա սին խո սելն այլևս ա վե­լորդ էր: Ա վե լին՝ լայն զանգ ված նե­րի գի տակ ցու թյան մեջ մա ցել է, որ այդ սեր տա ճու մը տե ղի է ու նե­ցել տնտե սու թյան ա զա տա կա նաց­

ման շնոր հիվ: Փոքր և թույլ երկր նե­րի հա մար լի բե րա լիզ մը դառ նում է գոր ծիք, ո րը կոմպ րա դո րա յին բուր­ժո ւա զիա յին թույլ է տա լիս թա լա­նել եր կի րը՝ նրա ըն դեր քը և այլ հարս տու թյուն ներ դարձ նե լով հա­րուստ և ու ժեղ երկր նե րի հե տաքրք­րու թյան ա ռար կա:

Ն ման պայ ման նե րում հար ցի հան­գու ցա լուծ ման լա վա գույն տար բե­րա կը սո ցիալ­դե մոկ րա տա կան մո­տե ցում երն են: Տն տե սու թյան մեջ պե տու թյան չա փա վոր կար գա վո­րում, այդ թվում՝ մաս նակ ցու թյուն ար տադ րա կան հզո րու թյուն նե րի և ի րա կան տնտե սու թյան մեջ աշ խա­տա տե ղե րի ստեղծ մա նը, հան քարդ­յու նա բե րու թյան մեջ հա մա խառն հար կե րի բարձր տո կոս ներ, սո ցիա­լա կան ա մուր հա մա կար գի կա ռու­ցում և այլն: Աշ խար հի փոր ձը ցույց է տա լիս, որ ա մե նա բա րե կե ցիկ հա­սա րա կու թյուն նե րը, ինչ պի սիք են Հ յու սի սա յին Եվ րո պա յի/Ս կան դի­նա վիա յի երկր նե րը, գնա ցել են այս ճա նա պար հով: Միև նույն ժա մա նակ, սո ցիալ­դե մոկ րա տա կան գա ղա­փար նե րը հետ խորհր դա յին հա սա­րա կու թյուն նե րի հա մար ա ռա վել ըն­կա լե լի են:

Այս ա մե նին ի հար կե պետք է նա­խոր դի Հա յաս տա նում իշ խա նու թյան ձևա վոր ման սահ մա նադ րա կան կար գի հաս տա տու մը, ա ռանց ո րի՝ տնտե սու թյան կազ մա կերպ ման վե­րա բեր յալ բո լոր քննար կում ե րը տե­սա կան դաշ տից են: n

Կար դում ես լու րե րը ու զգում, որ տրա մա բա նու թյունդ փա կու ղում է

հայտն վելՍր բու հի Ս տամ բոլց յան,

Media.am

«Մեր այս դա րում թեր թե րը փոր ձում են պար տադ րել

հան դի սա տե սին դա տել քան դա կա­գոր ծի մա սին ոչ թե նրա քան դակ­նե րով, այլ ինչ պես է նա վե րա բեր­վում իր կնո ջը, նկար չի մա սին՝ նրա ե կամու տի չա փով, պոե տի մա սին՝ նրա փող կա պի գույ նով»,– Օս կար Ո ւայլ դի այս խոս քով եմ ու զում սկսել մտորում երս:

Ժա մա նա կին խմբա գիր ներն ու լրագ րող նե րը կե րա զեին աշ խա տել ա ռանց գրաքն նու թյան, և այ սօր այդ ա ռու մով իս կա պես ա զա տու թյուն է, ա վե լին՝ սան ձար ձա կու թյուն է: Ի հար կե, ե թե ընտ րե լու լի նեմ՝ կընտ­րեմ այ սօ րը: Թե՛ է լեկտ րո նա յին, թե՛ տպա գիր բազ մա քա նակ մա մու լը լցված է կարևոր ու ան կարևոր, հե­տաքր քիր ու ան հե թեթ ին ֆոր մա ցիա­յով: Բայց ան գամ քեզ հե տաքրք րող հոդ ված նե րի մե ծա մաս նու թյունն ըն­կա լե լու հա մար տրա մա բա նու թյունդ հայտն վում է փա կու ղի նե րում՝ գու­շա կե լով, թե ինչ ա սել է սա… Ի՞նչ էին ու զում ա սել մեզ մեր «հար գար ժան» լրատ վա մի ջոց նե րը:

Իսկ ա վե լի մեղմ տար բե րա կում հաս կա նում ես, բայց ապ շում լրագ­

րո ղի բա ցար ձակ տգի տու թյու նից: Ի՞նչ է նշա նա կում՝ «Այ սինչ» հա մա­րա նի շով մե քե նան վրաեր թի են­թար կեց «այ նին չին»: Ին չե րե՞ն է սա առ հա սա րակ: Թե՞ մեր քա ղա քում ծրագ րա վոր ված ռո բոտ մե քե նա ներ են ա ռանց վա րոր դի երթևե կում: Բա ա սեք, որ էդ տեղ էլ ենք ա ռա ջի նը աշ խար հում…

Այ սօր կար դում եմ, որ Պա կիս տա­նի 46­ամ յա քա ղա քա ցին «Ա լա դին» ռես տո րա նա յին հա մա լի րում ծե ծել է հա յու հի կնո ջը: Յաաա՜, հա յու հի տղա մարդ էլ է լի նո՞ւմ:

Սա դեռ լավ է. մշա կու թա յին է ջե­րում ուղ ղա կի խայ տա ռա կու թյուն է տի րում: Գո վում, գո վում, գո վում են հեր թա կան ան տա ղանդ «աստ ղի­կին»՝ ա ռանց ներ կա յաց նե լու՝ ինչն է գո վե լի՝ կա տա րո՞ւ մը, գո՞ր ծը, թե՞ նրա հո վա նա վո րը:

Կամ գրում են. «Ներ կա յա ցու­մը ձանձ րա լի էր, մար դիկ դուրս էին գա լիս»: Ոչ մի վեր լու ծու թյուն՝ ձանձ րա լի էր ու վերջ: Ու զում ես ա սել՝ ա՛յ թյու րի մա ցու թյուն, դու ան­գամ քո մայ րե նին չգի տես, ի՞նչ ի մա­նաս՝ ինչ է թատ րո նը, ե րաժշ տու­թյու նը, կեր պար վես տը, կի նոն կամ գրա կա նու թյու նը:

Օ՜, բա ինչ լավն են նո րաձևու­թյան, դիե տա նե րի, հա մաշ խար հա­յին աստ ղե րի, սեք սի օգ տա կա րու­թյան, ճիշտ ու սխա լի մա սին գրող­

նե րը: Կար դում ես, ա սում՝ եր նե՜կ քո տի րո ջը:

Քա ղա քա կան մա մու լին չեմ էլ ու­զում անդ րա դառ նալ, պարզ է, բայց էս տեղ, լրագ րող նե րի մա կար դակն ա վե լի բարձր է, ի հար կե խոսքս բա­րո յա կա նի մա սին չէ, ա վե լի շուտ՝ կրթա կան:

Կա՜ն, կա՛ն լա վե րը, բայց դրանք այն քան քիչ են: Ան գամ վեր ջին շրջա­նում շատ լրագ րող ներ ու բլո գեր­ներ ան ցել են ա վան դա կան ուղ ղագ­րու թյա նը, որն ինձ հա մար հատ­կա պես ու րա խա լի է: Ու նրանք գո­նե գի տեն, ա սենք, «հետ» և «ետ», «ամ սե կան» ու «ամ սա կան» բա ռե րի տար բե րու թյու նը…

Ել նե լով այ սօր վա մեր կրթա կան հա մա կար գից՝ պարզ գի տակ ցում եմ, թե ինչ քան բարդ է ուս յալ կադ­րեր ձեռք բե րե լը. դիպ լոմ ու նեն, գի­տե լիք ներ՝ ոչ: Բայց, հար գե լի ներս, մեզ չէ – ձե՛զ հար գե լով, մի քա նի թե­րուս, ա նի մաստ թղթակ ցի փո խա­րեն, ամ բողջ խմբագ րու թյան հա­մար կա րե լի է ու նե նալ մեկ գրա գետ խմբա գիր:

Թե չէ ա մեն ան գամ ևս մի խեղ կա­տա կու թյուն կար դա լուց հե տո ու զում ես ա սել, որ ճիշտ էր Ժի րի նովս կին, երբ ա սում էր. «Ես սի րում եմ այն ժուռ նա լիստ նե րին, ո րոնք նման են Ջոն Րի դին. թո ղար կում ա րեց, մե­ռավ, թա ղե ցին»: n

«Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մում ե րեկ հրա վիր ված ա սու լի սը, ո րին ներ կա էին Հա յաս տա նում ԱՄՆ­ի, Գեր մա նիա յի, Լե հաս տա նի, Շ վեյ ցա րիա յի դես պան­նե րը, Հա յաս տա նում Նոր վե գիա յի և Ֆին լան դիա յի պատ վո հյու պա տո սը և ԵՄ պատ վի րա կու թյան ներ­կա յա ցու ցի չը, ու շագ րավ էր մի քա նի ա ռում ե րով:

Նախ՝ Հա յաս տա նի պատ մու թյան մեջ ան նա խա դեպ էր, երբ մի քա նի կարևո րա գույն երկր նե րի դես պան­ներ հա վաք վում են մեկ վայ րում և հս տակ ու կոշտ, գրե թե ա ռանց դի վա նա գի տա կան սեթևե թանք նե րի քննա դա տում են իշ խա նու թյուն նե րի գոր ծո ղու թյուն­նե րը «Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մի, նրա հիմ ադի րի և ծ րագ րե րի, հատ կա պես՝ մե դիա ծրագ րե րի դեմ:

Երկ րորդ՝ դես պան նե րը, ո րոնց նա խա ձեռ նու թյամբ կա յա ցավ ա սու լի սը, հստակ ու ղերձ են հղում Հա­յաս տա նի իշ խա նու թյուն նե րին «Սի վի լի թա սի» դեմ գոր ծի հնա րա վոր հետևանք նե րի մա սին: Ճիշտ է, Արև մուտ քը ճա նա չեց Հա յաս տա նում նա խա գա հա­կան ընտ րու թյուն նե րի արդ յունք նե րը, սա կայն ի րա­կա նում դեռ չի հա մա րում, որ Հա յաս տա նը հանձ նել է ժո ղովր դա վա րու թյան թես տը: Դեռ ընտ րու թյուն­նե րից ա ռաջ ԱՄՆ­ը հայ տա րա րեց, որ փետր վա րի 18­ից հե տո հնա րա վոր է «Հա զա րամ յա կի մար տահ­րա վեր ներ» ծրագ րի վերսկ սու մը Հա յաս տա նում: Եվ­րո պա կան Միու թյունն էլ Հա յաս տա նի հա մար դո­նոր նե րի հա մա ժո ղո վը հե տաձ գեց նույն մո տի վա­ցիա յով: Ա վե լին՝ Գեր մա նիա յի դես պա ն Ռայ ներ Մո­րե լը ե րեկ «Սի վի լի թա սի» գոր ծի մա սին խո սեց Հա յաս տա նի ժո ղովր դա վա րա կան գոր ծըն թաց նե րի և ԵՄ­ի հետ Ա սո ցաց ման հա մա ձայ նագ րի շուրջ բա­նակ ցու թյուն նե րի հա մա տեքս տում:

Կա րե լի է ա սել, որ «Սի վի լի թա սի» նկատ մամբ սկսված հե տապն դու մը վեր ջին տասն ամս վա ըն­թաց քում լուրջ մու տա ցիա է ապ րել: Ե թե սկզբում իշ խա նու թյուն նե րը հայ տա րա րում էին, թե իբր պաշտ պա նում են կազ մա կեր պու թյան շա հե րը նրա հիմ ա դիր Վար դան Օս կան յա նից, ա պա այժմ ա ռանց ա վե լորդ խա ղե րի ցույց են տա լիս, որ նպա­տա կը հիմ ադ րա մը փա կելն է և ն րա լրատ վա կան ծրագ րե րը լռեց նե լը:

Հատ կա պես այս վեր ջին հան գա ման քը կրի տի կա­կան է: «Սի վի լի թա սում» ե րեկ վա ա սու լի սին չկա յին հե ռուս տա տե սու թյուն նե րի ներ կա յա ցու ցիչ ներ (բա­ցա ռու թյամբ ԳԱԼԱ­ի և «Կենտ րոն» ՀԸ­ի): Չ կա յին նաև իշ խա նու թյան կող մից վե րահսկ վող և մեծ լսա­րան ու նե ցող է լեկտ րո նա յին լրատ վա մի ջոց նե րը:

Այ սինքն՝ ե թե տասն ա միս ա ռաջ իշ խա նու թյուն նե­րի հիմ ա կան նպա տակն էր լռեց նել կամ պատ ժել ի րենց հուժ կու քննա դատ Վար դան Օս կան յա նին, ա պա այժմ այդ նպա տա կին հա մա զոր նպա տակ է լռեց նել ի րենց վե րահս կո ղու թյու նից դուրս գտնվող լրատ վա մի ջո ցին և կազ մա կեր պու թյա նը: Այժմ ար­

դեն ««Սի վի լի թա սին» Օս կան յա նից պաշտ­պա նե լու» հարց օ րա կար գում չկա: n

Կ.Հ.

Խմ բագ րա կա նը չի պայ մա նա վո րում թեր թի այլ հատ ված նե րում նո րու թյուն նե րի ընտ րու թյունն ու լու սա բա նու մը:

Այս է ջում հրա պա րակ վող մյուս կար ծիք նե րը կա րող են չհա մընկ նել խմբագ րու թյան դիր քո րոշ մա նը:

Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21­ից:

Հիմադիր և հրատարակիչ՝«Սիվիլիթաս» հիմադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ.

Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1

Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ info@civilnet.am, www.civilnet.am

Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան

Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան

Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249

Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351

Մեջբերումեր անելիս հղումը «Օրակարգ»­ին պարտադիր է:

Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական

հեռուս տա ռադիո ընթերցում առանց «Օրակարգ»­ին հղման արգելվում է:

Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում:

Գովազդների և R տառով հրապարակվող

նյութերի բովանդա կության համար խմբագրությունը

պատասխանատվություն չի կրում:

Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզյանի

Հրատարակության 3­րդ տարի

Ստորագրված է տպագրության՝ 27.03.2013թ.

Տպաքանակը՝ 2000

Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատա րակ չու թյան

տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

Դես պա նե ցինԽմբագրական

№ 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ. |

3|Օրակարգ

դի վա նա գի տա կան կոր պուս՝ «Սի վի լի թա սում»են այն պի սի բա ներ, ինչ պես օ րի­նակ՝ ավ տոլ վաց ման կտրոն ներ, վա ռե լան յու թի կտրոն ներ, օգ­տա գոր ծող նե րի ցու ցակ և այլն, օ րա պա հիկ ստա ցող ներ գոր­ծուղ վող նե րի մա սին և հա վել­յալ տե ղե կու թյուն ներ տար բեր­տար բեր ուղ ղու թյուն նե րով:

Հի մա, վեր ջա պես, մի քա­նի շա բաթ ա ռաջ մեր հաշ վա­պա հա կան ըն կե րու թյու նը ստա­ցավ հայց, որ տեղ խնդրվում է տե ղե կաց նել բո լոր՝ 40­ից ա վե­լի մեր ծրագ րե րի և ն վի րատ­վու թյուն նե րի գու մար նե րի մա­սին, թե ինչ պես են ծախս վել, որ մենք տե ղե կու թյուն ներ հա ղոր­դենք, թե ինչ պես են տնօ րին վել հիմ ադ րա մի կող մից, տրա մադ­րել յու րա քանչ յուր գոր ծար քի, նվի րատ վու թյան, նա խա հաշ­վի, պայ մա նագ րի, գու մար նե­րի ծախ սի, նվի րա բե րող նե րին ներ կա յաց ված վերջ նա կան հաշ­վետ վու թյուն նե րը և բո լոր փաս­տաթղ թե րը: Խոս քը բո լոր ծրագ­րե րի մա սին է՝ լի նեն 200 հազ. դրա մի, թե 200 հազ. դո լա րի:

Ե ղել է նաև հո գե բա նա կան ճնշում ոչ միայն մեր աշ խա­տա կազ մի ան դամ ե րի, այլև, օ րի նակ, այն ե րի տա սարդ նե­րի նկատ մամբ, ո րոնք մաս նակ­ցել էին դա տա խա զին ուղղ ված ստո րագ րա հա վա քին՝ խնդրե­լով, որ նա «Սի վի լի թա սի» դեմ հե տապն դու մը դա դա րեց նի:

Այս վեր ջին մե կու կես ամս­վա ըն թաց քում նաև ու րիշ զար­գա ցում եր են ե ղել. «Օ րա­կարգ» թեր թի տա րա ծու մը կրկնապատկ վել է, Սի վիլ Նե թին հետևող նե րի թի վը հա սել է մեկ մի լիո նի՝ միայն ու ղիղ ե թեր դի­տող նե րի: Այ սինքն՝ մենք շա րու­նա կում ենք մեր գոր ծու նեու­թյու նը, ո րով հետև մենք հա վա­տում ենք, որ ինչ պես հինգ տա­րի ա ռաջ, այ սօր նույն պես այն, ինչ մենք ա նում ենք, կարևոր է Հա յաս տա նի հա մար: Պետք է շա րու նա կենք այդ բո լո րը ա նել, խո չըն դոտ նե րը կան և շա տա­նում են, բայց մենք այդ գոր ծու­նեու թյու նը պետք է շա րու նա­կենք: Եվ այ սօր մենք շատ­շատ շնոր հա կալ ենք, որ մեր բո լոր ա ջա կից նե րը՝ փոքր թե մեծ, մեզ հետ են և հա վա տում են, որ այդ գոր ծը պետք է շա րու նակ վի:

Վա հե Գ րի գոր յան. «Սի վի լի թա սը» տու ժում է ԱԱԾ­ի գոր ծո ղու թյուն նե րից

Տասն ա միս շա րու նակ նա­խաքն նու թյուն է ի րա կա նաց­վում մի գոր ծով, ո րով «Սի վի լի­թաս» հիմ ադ րա մը ա վե լի շատ է ներգ րավ ված: Ընդ ո րում՝ «Սի­վի լի թաս» հիմ ադ րա մը կամ նրա պաշ տո նա տար ան ձինք կամ աշ խա տա կից ներն ու ներ­կա յա ցու ցիչ նե րն ա վե լի շատ այդ գոր ծով ներգ րավ վում են ի րենց գոր ծո ղու թյուն նե րի օ րի նա կա­նու թյան նկատ մամբ կաս կած հա րու ցող հար ցեր ա ռա ջադ րե­լով, այ նինչ բո լորդ հի շում եք, որ Ազ գա յին ժո ղո վում, երբ ներ կա­յաց վում էր Վար դան Օս կան յա նի պատ գա մա վո րա կան ան ձեռմ­խե լիու թյու նը սահ մա նա փակ չա­

փով կա սեց նե լու վե րա բեր յալ միջ նոր դու թյու նը, մի շարք պաշ­տո նա տար ան ձանց կող մից «Սի­վի լի թաս» հիմ ադ րա մը ներ կա­յաց վում էր իբր կա տար ված ա նօ­րի նա կան գոր ծո ղու թյուն նե րից տու ժած կազ մա կեր պու թյուն: Ի րա կա նու թյան մեջ մենք այ­սօր հայ տա րա րում ենք, որ ի րա­պես «Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մը տու ժում է, բայց ար դեն իսկ նա­խաքն նու թյան մարմ ի՝ Ազ գա յին անվ տան գու թյան ծա ռա յու թյան գոր ծո ղու թյուն նե րից և այս պես կոչ ված նա խաքն նու թյու նից:

Մեր կար ծի քով՝ նա խաքն նու­թյան նպա տակ նե րը որևէ կերպ չեն հա մա պա տաս խա նում ՀՀ օ րենսդ րու թյամբ նա խա տես­ված քրեա կան դա տա վա րու թյան նպա տակ նե րին և ա վե լի շատ հա մա պա տաս խա նում են «Սի­վի լի թաս» հիմ ադ րա մի կող մից, որ պես նաև խոս քի ա զա տու թյան ո լոր տում կարևոր սուբ յեկ տի, ար տա հայտ վե լու ա զա տու թյա­նը՝ որ պես քո ղարկ ված մի ջամ­տու թյուն, ինչն ան նա խա դեպ է ՀՀ­ում, ե թե հաշ վի առ նենք ըն­դա մե նը այն փաս տը, որ նա­խաքն նու թյուն է ի րա կա նաց­վում ոչ կա ռա վա րա կան կազ­մա կեր պու թյան գոր ծու նեու թյան վե րա բեր յալ: Այդ գոր ծու նեու­թյան նկատ մամբ վե րահս կո ղա­կան գոր ծո ղու թյուն նե րը ի րա­կա նաց վում են նա խաքն նու թյան ան վան տակ՝ այս գոր ծըն թա ցին, ԱԱԾ­ից բա ցի, ներգ րա վե լով հար կա յին մար մին նե րին, ո րոնք առ այ սօր վերջ նա կան եզ րա­կա ցու թյուն այդ պես էլ չեն տվել «Սի վի լի թա սի» գոր ծու նեու թյան օ րի նա կա նու թյան և բ յու ջեի հետ կապ ված փոխ հա րա բե րու թյուն­նե րի վե րա բեր յալ:

Բ նա կա նա բար, այս ողջ գոր­ծըն թա ցն ի րա կա նաց վում է օ րեն քի ձևա կան կող մի պահ­պան մամբ, բայց բո վան դա կա յին ա ռու մով ան հաս կա նա լի է տասն ա միս ի րա կա նաց վող նա խաքն­նու թյան վերջ նա կան նպա տա կը:

Ջոն Հե ֆերն. «Սի վի լի թա սը» և Սի վիլ նե թը ան չափ կարևոր են Հա յաս­տա նի ժո ղովր դա վա­րու թյան հա մար

Ես եր կու նկա տա ռում եմ ու­զում ներ կա յաց նել՝ մե կը այն, որ ԱՄՆ­ի դես պա նու թյու նը «Սի­վի լի թա սի» հետ մի քա նի տա րի աշ խա տել է մի շարք ծրագ րե րի շրջա նա կում: Միաց յալ Նա հանգ­նե րի կա ռա վա րու թյու նը և դես­պա նու թյու նը հա մա րում են, որ «Սի վի լի թա սը» և ն րա լրատ վա­կան ծրա գի րը՝ Սի վիլ Նե թը, մեզ հա մար ի րա պես կարևոր գոր­ծըն կեր են Հա յաս տա նի մի ջազ­գա յին հա մայն քի հա մար:

Մենք նաև կար ծում ենք, և սա թերևս ա վե լի կարևոր է, որ «Սի­վի լի թա սը» և «Սի վիլ նե թը» ան­չափ կարևոր են Հա յաս տա նի ժո ղովր դա վա րու թյան հա մար, և մենք՝ որ պես այս տեղ աշ խա տող դես պա նու թյուն նե րի ներ կա յա­ցու ցիչ ներ, սեր տո րեն աշ խա­տում ենք այս կա ռույց նե րի հետ:

«Սի վի լի թա սի» հետ մենք աշ­խա տել ենք ե րեք ծրագ րե րի

շուրջ՝ եր կու սը գրա դա րան նե­րի վե րա բեր յալ աշ խա տանք էր, մե կը՝ փաս տա վա վե րագ րա կան ֆիլ մի հետ կապ ված, և Միաց յալ Նա հանգ նե րի դես պա նու թյու­նը որևէ մտա հո գու թյուն չու նի այս ծրագ րե րի ի րա կա նաց ման ըն թաց քի վե րա բեր յալ: Դ րանք ի րա կա նաց վել և ա վարտ վել են բյու ջեի սահ ման նե րում, ճիշտ ժամ ետ նե րում: Մենք հար­ցեր չու նենք այն մա սին, թե ինչ­պես են ա մե րիկյ ան հար կա տու­նե րի մի ջոց նե րն ի րաց վել այս ե րեք ծրագ րե րի շրջա նա կում, ծրագ րեր, ո րոնք ԱԱԾ­ի ցու ցա­կում նե րառ ված են: Մենք այս­տեղ տու ժող ներ չենք տես նում, ոչ ոք որևէ դժգո հու թյուն, որևէ բո ղոք չի հայտ նել, որևէ խախտ­ման մա սին հա ղոր դում չի ե ղել, և մենք հա վա տա ցած ենք, որ այս տեղ հե տաքն նե լու ո չինչ չկա ԱԱ Ծ­ի կամ որևէ այլ կա ռույ ցի կող մից, քրեո րեն հե տապն դե լի ո չինչ չկա:

Շ նոր հա կալ ենք Սի վիլ Նե թին, «Սի վի լի թա սին»՝ որ պես մի ջազ­գա յին հա մայն քի գոր ծըն կե րոջ և որ պես Հա յաս տա նի ժո ղովր դա­վա րու թյան հա մար ա ռանց քա յին գոր ծըն կե րոջ:

Ռայ ներ Մո րել. Մե ղադ րանք նե րը պետք է հիմք ու նե նան

Կա րող եմ միայն հա մա ձայ նել ա մե րի կա ցի գոր ծըն կե րոջս հետ: Ու րախ ենք, որ «Սի վի լի թա սի» նման կազ մա կեր պու թյուն կա Հա յաս տա նում, շատ լավ աշ­խա տանք է ի րա կա նաց նում, մեզ շատ դուր է գա լիս նրա հետ աշ­խա տե լը: Հա մա րում ենք, որ այս երկ րում «Սի վի լի թա սը» դրա­կան փո փո խու թյուն է բե րում ժո ղովր դա վա րաց ման հե տա­գա ըն թաց քի ի մաս տով՝ հատ­կա պես լրատ վու թյան ո լոր տում տար բեր դեպ քեր, ի րո ղու թյուն­ներ ներ կա յաց նե լով: Օ րի նա կը՝ Րաֆ ֆի Հով հան նիս յա նի շարժ­ման լու սա բա նու մը:

Մենք ֆի նան սա վո րում ենք տրա մադ րում, ե թե կազ մա կեր­պու թյու նը գոր ծում է օ րեն քին հա մա պա տաս խան: «Սի վի լի թա­սին» գու մար ներ տրա մադ րե լու հետ կապ ված ոչ մի խնդիր չկա: Եր կու ան գամ մենք գու մար ենք հատ կաց րել հիմ ադ րա մի ծրագ­րե րին, ևս եր կու դո նոր Գեր մա­նիա յից գու մար է հատ կաց րել: Բ նա կա նա բար, երբ մենք հան­

գա նա կու թյուն ենք ա նում, պատ­շաճ փաս տաթղ թե րը պետք է առ­կա լի նեն, մենք դրանք ստու գում ենք, և դ րա հետ կապ ված որևէ խնդիր չկա: Սա ա ռա ջին պահն է:

Երկ րորդ պա հը օ րեն քի գե­րա կա յու թյանն է վե րա բե րում: Կար ծես թե եր կի րը հա մա պա­տաս խան հա վակ նու թյուն ներ ու­նի օ րեն քի գե րա կա յու թյան վե­րա բեր յալ, և սա է հա մա պա­տաս խան քննու թյու նը, այ սինքն՝ ներ կա յաց վող մե ղադ րանք նե­րը պետք է հիմք ու նե նան: Մինչ օրս ես ի րա կան հիմ քե րից տեղ­յակ չեմ, մի գու ցե սկսում ես, փաս տաթղ թեր ես պա հան ջում ակն կա լի քով կամ մտադ րու­թյամբ, որ հիմք կգտնես: Հու սով եմ՝ այդ պես չէ: Մենք կու զե նա­յինք, որ հա կա ռա կը տե ղի ու նե­նար: Չ գի տեմ, ԱԱԾ­ն, իմ պատ­կե րաց մամբ, ու րույն կազ մա­կեր պու թյուն է: Գեր մա նիա յում դա տա խա զու թյու նը և ոս տի կա­նու թյունն են զբաղ վում նման հար ցե րով, փոր ձում են հիմ քեր գտնել, մե ղադ րանք ներ կա յաց­նել, հե տո ա մեն ինչ գնում է դա­տա րան: Հի մա չգի տեմ՝ ինչ հիմ­քե րով է սա, չեմ հաս կա նում:

Եվս մի պահ: Մի գու ցե դա այն է, երբ նմա նա տիպ դեպ քե րում Հա յաս տա նը հնա րա վոր է՝ վնաս է հասց նում այն դրա կան ի մի­ջին, ո րը եր կի րը կա յաց նում է՝ բո լոր քա ղա քա կան զար գա ցում­նե րի բե րու մով, ԵՄ­ի հետ Ա սո­ցաց ման հա մա ձայ նագ րի ստո­րագր ման գոր ծըն թա ցի բե րու­մով: Մենք ու րախ էինք այդ զար­գա ցում ե րով, կու զե նա յինք, որ դրանք ի րենց տրա մա բա նա կան ա վար տին հաս նեին: Ն մա նա­տիպ ի րո ղու թյուն նե րը վնա սում են երկ րի շա հե րին:

Կոնս տան տին Օ բո­լենս կի. Որևէ դժգո­հու թյուն չու նենք «Սի վի լի թա սի» հետ ծրագ րից

Շ վե ցա րիա յի դես պա նու թյու նը «Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մի հետ հա մա գոր ծակ ցել է մի ծրագ րի շրջա նա կում՝ Ս յու նի քի մար զի սահ մա նա մերձ գյու ղե րի ջրա­մա տա կա րար ման բա րե լավ ման վե րա բեր յալ՝ 2009­2010 թթ.: Այս ծրագ րի ա վար տից հե տո, ինչ­պես ըն դուն վա ծ է, մենք պատ­վի րել ենք աու դի տո րա կան եզ­րակ ցու թյուն՝ նմա նա տիպ ծրագ­

րե րի ի րա կա նաց ման հետ կապ­ված ըն դուն ված պրակ տի կա, և այս պա հի դրու թյամբ թույլ տվեք հայ տա րա րել, որ ծրա գի­րը ի րա կա նաց վել է պայ մա նագ­րի դրույթ նե րին հա մա պա տաս­խան: Այ սինքն՝ որևէ պա հանջ և դժ գո հու թյուն չու նենք «Սի վի լի­թաս» հիմ ադ րա մի նկատ մամբ, և սա է կարևոր:

Թի մո թի Սթ րեյթ. Հ պարտ ենք «Սի վի­լի թա սի» պես գոր­ծըն կեր ու նե նա լու հա մար

Նոր վե գիան միան գա մայն հա­մոզ ված է, որ աշ խույժ և ա ռողջ մա մու լը հույժ կարևոր է կեն սու­նակ ժո ղովր դա վա րու թյան հա­մար: Նոր վե գիան բա ցա հայ­տեց և այդ օր վա նից ի վեր հա­մա րում է, որ «Սի վի լի թա սը» շատ լավ գոր ծըն կեր է Հա յաս­տա նում կեն սու նակ, աշ խույժ և ա զատ մա մուլ կա յաց նե լու հա­մար: Գ րե թե ա ռա ջին օր վա նից ա ջակ ցու թյուն ենք ցու ցա բե րել «Սի վի լի թա սին»: Նոր վե գիա­յի հար կա տու նե րի մի ջոց նե րով նրանց ի րա կա նաց րած ծրագ րե­րից է, օ րի նակ, հան րա յին հարց­ման վե րա բեր յալ ծրա գի րը, երբ մարդ կանց հարց նում են, թե ինչ են կար ծում այս կամ այն հար ցի շուրջ, և հան րա յին քննար կում­նե րի անց կա ցու մը:

Ի հա վե լում դրա՝ նշեմ, որ տա րե կան հաշ վետ վու թյուն նե­րը, որ շատ բարձր գնա հա տա­կա նի են ար ժա նա նում հե տա­զո տող նե րի, կա ռա վա րու թյուն­նե րի, ան հատ նե րի կող մից աշ­խար հով մեկ: Ա սեմ, որ թեև թե՛ հան րա յին քննար կում ե րի, թե՛ հարց ման ծրագ րե րի ֆի նան սա­վո րու մը ա վարտ վել է, «Սի վի լի­թա սը» ո րո շել է շա րու նա կել այդ ծրագ րե րը սե փա կան մի ջոց նե­րով: Շատ լավ սո վո րու թյուն է, որ մենք ներդ նում ենք Հա յաս­տա նում, և հե տո դրանց ի րա կա­նա ցու մը շա րու նակ վում է ինք­նու րույն՝ ա ռանց լրա ցու ցիչ ֆի­նան սա վոր ման: Ս րան ենք մենք ձգտում:

Մենք որևէ խնդիր չենք ու նե­ցել, թե ինչ պես է «Սի վի լի թա սը» տնօ րի նել գու մար նե րը: Շատ ու­րախ ենք արդ յունք նե րից և շատ հպարտ ենք «Սի վի լի թա սի» պես գոր ծըն կեր ու նե նա լու հա մար: n

Ա նի Գ րի գոր յան

‹‹‹ էջ 1

««Սի վի լի թա սը» և Սի վիլ նե թը ան չափ կար ևոր են Հա յաս տա նի ժո ղովր դա վա րութ յան հա մար»,- ա սել է ամՆ-ի դես պան Ջոն Հե ֆեր նը:

Տարո

ն Թ

իթիզյ

ան/

«Օրա

կարգ

»

| № 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ.

4 |

Սևա նը ծփում է ա րա րատ յան դաշ տումԼ ճից ան ցած տար վա ջրա ռը մա սամբ է հիմ ա վոր ված ե ղել

Ա րա րատ յան դաշ տա վայ րում սնկի պես ա ճող ձնկա բու ծա րան­ներն ու ստո րերկր յա ջրե րի ոչ արդ յու նա վետ օգ տա գոր ծու­մը հան գեց րել են Սևա նա լճից ջրա ռի ծա վալ նե րի ա վե լաց ման։ «Սևա նի մա սին» օ րեն քով ամ րագր ված 170 մլն խմ­ի դի մաց ան­ցած տա րի լճից բաց է թողն վել 313 մլն խմ ջուր, ընդ ո րում՝ այդ ծա վա լի միայն 280 մլն­ն է հիմ ա վոր ված ե ղել։

Մար տի 27­ին լրագ րող նե րի հետ հան դիպ մա նը Սևա նա լճի հիմ­նախն դիր նե րի հանձ նա ժո ղո­վի նա խա գահ Վ լա դի միր Մով­սիս յանն ա սաց, որ հանձ նա ժո­ղո վը հիմ ա վոր ված է գտնել միայն 280 մլն խմ ջրի բաց թո ղու­մը՝ 313 մլն խմ ծա վա լի դեպ քում։

Հար ցին, թե ին չու է սահ ման­վա ծից շատ ջուր բաց թողն վել, Վլ. Մով սիս յա նը բա ցատ րեց, թե Ա րա րատ յան դաշ տա վայ րի ստոր­գետն յա ջրա յին վե րա կանգն վող պա շար նե րը կազ մում են մոտ 1,3 մլրդ խմ, այ նինչ բնա պահ պա­նու թյան նա խա րա րու թյու նը ջրօգ­տա գործ ման թույլտ վու թյուն է տվել ոչ թե այդ ծա վա լի չա փով, այլ մոտ 1,5 մլրդ խմ­ի։ Ս տաց վում է, որ ստոր գետն յա ջրա յին պա­շար նե րից շատ ա վե լի է վերց վել, քան կա րող էր վե րա կանգն վել: Բ նա պահ պա նու թյան նա խա րա­րու թյան այդ քայ լը, Մով սիս յա նը, ի դեպ, «ան պա տաս խա նա տու»

ո րա կեց։ Արդ յուն քում անջր դի են մա ցել 6,2 հազ. հա ո ռո գե լի հո­ղեր, և Սևա նից բաց թողն ված ծա­վա լի մի մա սն ուղղ վել է հենց այդ հո ղե րի ո ռոգ մա նը։

Բա ցի այդ՝ դաշ տա վայ րի ստոր­գետն յա ջրե րն օգ տա գոր ծում են ձկնա բու ծա կան տնտե սու թյուն­նե րը։ «Ա րա րատ յան դաշ տա­վայ րում սնկի պես ա ճող ձկնա­բու ծա րան նե րը պետք է անց նեն ջրօգ տա գործ ման կի սա փակ ռե­ժի մի, ին չը նրան ցից շատ ծախ­սեր չի պա հան ջի, սա կայն 2­3 ան գամ կնվա զեց նի ստո րերկր յա ջրի օգ տա գոր ծու մը ձկնա բու ծա­րան նե րում»,– նշեց Մո վսիս յա նը։

Մով սիս յա նի այս հայ տա րա­րու թյուն նե րն ու շագ րավ են, ե թե հաշ վի առ նենք, որ կա ռա վա րու­թյունն ան ցած տա րի Սևա նից 150 մլն խմ լրա ցու ցիչ ջրա ռը հիմ­նա վո րում էր ե րաշ տի հան գա­ման քով։ Կա ռա վա րու թյան նա­խա ձեռ նու թյամբ Ազ գա յին ժո­

ղո վը փո փո խու թյուն կա տա­րեց «Սևա նի մա սին» օ րեն քում և թույ լատ րեց լրա ցու ցիչ 150 մլն խմ­ի ջրի բաց թո ղու մը։

2012թ. հու նի սի 14­ի կա ռա վա­րու թյան նիս տին վար չա պետ Տիգ­րան Սարգս յա նը հայ տա րա րում էր, թե ջրի սա կա վու թյան պատ­ճա ռով ար տա կարգ ի րա վի ճակ է ստեղծ վել Ա րա րատ յան դաշ տա­վայ րի գյու ղա ցիա կան տնտե սու­թյուն նե րում: Ի րա կա նաց րած հաշ­վարկ նե րով պարզ վել է, որ այ սօր­վա դրու թյամբ առ կա ջրա յին ռե­սուրս նե րը շատ ա րագ սպառ վե լու են, և Ա րա րատ յան դաշ տա վայ­րում նոր մալ ո ռոգ ման ջրի մա տա­կա րա րում ա պա հո վե լու հա մար անհ րա ժեշտ է լի նե լու լրա ցու ցիչ 150 մլն խմ ջուր վերց նել Սևա նա լճից, հիմ ա վո րել էր վար չա պե տը։

Ջ րա ծածկ շի նու թյուն ներ

Մով սիս յա նը նշեց նաև, որ Սևա նա լճի ա փա մերձ հատ­վա ծում 177 շենք­շի նու թյուն գտնվում է 1900,25 մ նի շից ներքև, ին չը նշա նա կում է, որ տա րե վեր­ջին դրանք կա րող են ջրա ծածկ լի նել։ Այ սօր լճի մա կար դա կը 1900,18 մ է, ուստի ա փե րի մաքր­ման աշ խա տանք նե րը պետք է ար վեն ա ռա ջան ցիկ տեմ պե րով՝ դրանք ջրա ծածկ մա նը նա խա­պատ րաս տե լու հա մար։ Մով սիս­յա նի խոս քով՝ մինչև տա րե վերջ ա պա մոն տաժ ված շի նու թյուն­նե րի թի վը կկազ մի ընդ հա նուր առ մամբ 528։

Մով սիս յա նը տե ղե կաց րեց նաև, որ 1905 մ նի շից ներքև

Սևա նա լճի ա վա զա նում ե ղել են 4717 շենք­շի նու թյուն ներ, ո րից 27%­ը՝ քա րից: Ըստ Մով սիս յա­նի՝ այդ շի նու թյուն նե րն ա պօ­րի նի են կա ռուց վել, քա նի որ 1987թ. Խորհր դա յին Հա յաս տա­նի կա ռա վա րու թյան ըն դու նած ո րոշ մամբ Սևա նի լճի ա փա մերձ տա րածք նե րում 1908 մ նի շից ներքև ար գել վում էր կա պի տալ շի նա րա րու թյու նը։ Ընդ ո րում՝ Սևա նա լճի հիմ ախն դիր նե­րի հանձ նա ժո ղո վը կա ռա վա­րու թյա նը ա փա մաքր ման ծրա­գիր մշա կե լու ա ռա ջար կու թյուն է ներ կա յաց րել, ո րում նշել է, որ 1903,5 մ նի շից բարձր շենք­շի նու թյուն նե րի հա մար կա րե լի է ա փա պաշտ պան կա ռույց ներ կա ռու ցել։ n

Ա.Չ.

Էկ զո տի կա յի շար քիցԳոր ծա դի րը կան խում է կրկնա կի հար կու մը Մա լայ զիա յի հետ

Ֆի նանս նե րի նա խա րա րու թյու նը կա ռա վա րու թյանն ա ռա ջար­կում է հա վա նու թյուն տալ ե կա մուտ նե րի և գույ քի կրկնա­կի հար կու մը բա ցա ռող հա մա ձայ նագ րի մի երկ րի հետ, ո րի հետ Հա յաս տա նը տնտե սա կան լուրջ կա պեր չու նի։ Գոր ծա դի­րը նման փաս տա թուղթ է ստո րագ րե լու Մա լայ զիա յի հետ, այն դեպ քում, երբ այդ երկ րից ներդ րում եր հայ կա կան տնտե սու­թյու նում չեն կա տար վել, իսկ ար տա քին առև տու րը կազ մում է ըն դա մե նը $17 մլն։

Կա ռա վա րու թյան մար տի 28­ի նիս տի օ րա կար գում նե րառ վել է «Հա յաս տա նի կա ռա վա րու թյան և Մա լայ զիա յի կա ռա վա րու­թյան միջև ե կա մուտ նե րի և գույ­քի կրկնա կի հար կու մը բա ցա­ռե լու և հար կու մից խու սա փե լը կան խե լու մա սին» հա մա ձայ նա­գիր կնքե լու ո րոշ ման նա խա գի­ծը։ Փաս տաթղ թի անհ րա ժեշ տու­թյան հիմ ա վո րու մում նշվում է, որ այն հե տապն դում է եր կու հիմ ա կան նպա տակ՝ բա ցա ռել ե կա մուտ նե րի և գույ քի կրկնա­կի հար կու մը և այդ պի սով նվա­զեց նել ե կամ տա յին և գույ քա յին հար կե րի հետ կապ ված խո չըն­դոտ նե րի բա ցա սա կան ազ դե­ցու թյու նը մի ջազ գա յին առևտ­րի և ներդ րում ե րի վրա, ինչ­պես նաև ստեղ ծել կան խա տե­սե լի և կա յուն հար կա յին դաշտ: «Հաշ վի առ նե լով, որ ան ցու մա­յին փու լում գտնվող տնտե սու­թյուն նե րին հա տուկ է օ րենսդ­րու թյան ա րագ փո փո խու թյու նը՝ կրկնա կի հարկ ման հա մա ձայ­

նա գի րը օ տա րերկր յա գոր ծա­րա րի հա մար միջ նա ժամ ետ հե­ռան կա րում ա պա հո վում է կա­յուն հար կա յին դաշտ»,– աս վում է նա խագ ծում։

Ըստ ֆի նանս նե րի նա խա­րա րու թյան՝ Մա լայ զիա յի հետ կրկնա կի հարկ ման մա սին հա­մա ձայ նա գի րը թույլ կտա զար­գաց նել եր կու պե տու թյուն նե­րի միջև ապ րանք նե րի և ծա ռա­յու թյուն նե րի շրջա նա ռու թյու նը, կա պի տա լի, տեխ նո լո գիա նե­րի, մարդ կանց շար ժը, կնպաս­տի տնտե սա կան կա պե րի զար գաց մա նը։

Հա յաս տա նի և Մա լայ զիա յի ապ րան քաշր ջա նա ռու թյան ծա­վալ նե րը բա վա կան փոքր են։ Պե­տա կան ե կա մուտ նե րի կո մի տեի տվյալ նե րով՝ ան ցած տա րի այդ երկ րից ներկ րում ե րի ծա վա լը կազ մել է $16,7 մլն կամ Հա յաս­տա նի ներկր ման 0,4%­ը. ար տա­հա նու մը կազ մել է $28,7 հազ.։ Մա լայ զիա յից ներկր ման մոտ 1/3­ը կազ մել են մո նի տոր նե րը և

պ րո յեկ տոր նե րը, հե ռուս տա տե­սա յին կա պի ըն դու նիչ սար քա­վո րում ե րը, 8%­ը՝ բջջա յին հե­ռա խոս նե րը։ Այդ երկ րից ներկր­վում է նաև ար մա վե նու յուղ, կա­կաո յի փո շի, կա հույք։

Ու շագ րավ է, որ թեև ֆի նանս­նե րի նա խա րա րու թյունն ա ռա­ջար կում է ստո րագ րել տնտե սա­կան կա պե րի ընդ լայն մանն ուղղ­ված փաս տա թուղթ, գոր ծա րար­ները, ընդ հա կա ռա կը, կրճա տում են հա մա գոր ծակ ցու թյու նը։ Ան­ցած տա րի Մա լայ զիա յից ներկր­ման ծա վալ նե րը նվա զել են 20%­ով, ին չը հա զիվ թե պայ մա նա­վոր ված է միջ պե տա կան պայ մա­նագ րե րի բա ցա կա յու թյամբ։

Բա ցի այդ՝ Հա յաս տա նի տնտե­սու թյու նում չկան Մա լայ զիա յից օ տա րերկր յա ներդ րում եր։ Ազ­գա յին վի ճա կագ րա կան ծա ռա­յու թյան հրա պա րա կում ե րում այդ երկ րից կա տար ված օ տա­րերկր յա ներդ րում ե րի վե րա­բեր յալ տվյալ ներ չկան, այն դեպ­քում, երբ ԱՎԾ­ն, օ րի նակ, ներ­կա յաց րել է Շ վե դիա յից կա տար­ված $100­ի ուղ ղա կի ներդ րու մը։

Մա լայ զիան միակ եր կի րը չէ, ո րի հետ կա ռա վա րու թյու նը ստո րագ րում է կրկնա կի հար­կու մից խու սա փե լու հա մա ձայ­նա գիր՝ լուրջ առևտ րատն տե սա­կան հիմ քե րի բա ցա կա յու թյան պայ ման նե րում։

2011թ. կա ռա վա րու թյու նը հա­մա ձայ նու թյուն էր տվել կրկնա­կի հար կու մից խու սա փե լու հա­մա ձայ նագ րին օֆ շո րա յին Սեյ­շել ան կղզի նե րի հետ։ Կրկ նա կի հար կու մը բա ցա ռե լու հա մա ձայ­նա գիր Թաիլան դի հետ ստո­րագր վել է դեռ 2006թ., այն դեպ­քում, երբ ան կա խա ցու մից ի վեր այդ երկ րից Հա յաս տա նում կա­տար վել է ըն դա մե նը $100­ի ուղ­ղա կի ներդ րում, իսկ հա մա ձայ­նագ րից յոթ տա րի անց եր կու երկր նե րի միջև առևտ րաշր ջա­

նա ռու թյան ծա վա լը բա վա կան փոքր է՝ ան ցած տա րի այն կազ­մել է 25 մլն, ո րից $22 մլն ­ը ներկ­րում է։ Թայ լան դից հիմ ա կա­նում ներկր վել են բրինձ, թան­կար ժեք և կի սա թան կար ժեք քա­րեր, սառ նա րան ներ։

Ներդ րում ե րի խթան մանն ուղղ ված երկ կողմ պայ մա նագ րե րի առ կա յու թյու նը, ան շուշտ, կարևոր է՝ չնա յած տնտե սա կան հա մա գոր­ծակ ցու թյան ի րա կան նե րու ժի առ­կա յու թյան պայ ման նե րին։ n

Արմենակ Չատինյան

Փողեր

« «Սևա նի մա սին» օ րեն քով ամ րագր ված 170 մլն խմ-ի դի մաց ան ցած տա րի բաց է թողն-վել 313 մլն խմ ջուր, ընդ ո րում՝ այդ ծա վա լի միայն 280 մլն-ն է հիմ ա վոր ված ե ղել »

մա լայ զիա յի հետ կրկնա կի հար կու մից խու սա փե լու մա սին հա մա ձայ նա գի րը, ըստ

ֆի նանս նե րի նա խա րա րու թյան, կնպաս տի երկ կողմ տնտե սա կան կա պե րի զար գաց-

մա նը։

terr

a-m

inor

a.ru

Ըստ Սևա նա լճի

հիմ ախն դիր նե րի

հանձ նա ժո ղո վի

նա խա գահ Վ լա-

դի միր մով սիս յա-

նի՝ ա րա րատ յան

դաշ տում ստո-

րերկր յա ջրե րի ոչ

արդ յու նա վետ

օգ տա գոր ծու մը

հան գեց րել է

Սևա նա լճից ջրա-

ռի ծա վալ նե րի

ա վե լաց ման։

№ 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ. |

5|

Ներդ րողն ու զում է վստահ լի նել, որ իր ներդ րում ե րին վտանգ չի սպառ նումErnst & Young մի ջազ գա յին աու դի տո րա կան և խորհր դատ վա­կան ըն կե րու թյան երևան յան գրա սեն յա կի ղե կա վար Է րիկ Հայ­րա պետ յա նը «ԱրմԻն ֆո» գոր ծա կա լու թյան հետ զրույ ցում ա սում է, որ Հա յաս տա նում ներդ րու մա յին գրա վիչ մթնո լորտ ստեղ ծե­լու հա մար հար կա վոր է մեծ աշ խա տանք՝ հաս կա նա լի և բո լո րի հա մար պար տա դիր խա ղի կա նոն ներ, ինչ պես նաև շու կա յի բո­լոր մաս նա կից նե րի հա մար հա վա սար պայ ման ներ ա պա հո վե լու ուղ ղու թյամբ։

— Ernst & Young-ը մուտք գոր ծեց հայ կա կան շու կա 2008թ.։ Ի՞նչ արդ յունք նե-րի է հա սել ըն կե րու թյու նը Հա յաս տա նի խորհր դատ-վա կան և աու դի տո րա կան շու կա յում ան ցած հինգ տա րի նե րին։

— Մեր ըն կե րու թյու նը շու կա­յում է 1999­ից, սա կայն ակ տիվ գոր ծու նեու թյուն սկսել ենք ծա­վա լել 2008թ., երբ երևան յան գրա սեն յա կը մտավ ԱՊՀ են թա­տա րա ծաշր ջա նի կազ մի մեջ: Այ­սօր՝ հինգ տա րի անց, Ernst & Young­ի երևան յան գրա սեն յակն էա պես դար ձել է ինք նա բավ, և մենք ծա ռա յու թյուն ներ ենք մա­տու ցում չորս հիմ ա կան ուղ ղու­թյուն նե րով՝ աու դիտ և հա րա­կից ծա ռա յու թյուն ներ, հար կա յին և ի րա վա բա նա կան խորհր դատ­վու թյուն, գոր ծարք նե րի ու ղեկց­ման ծա ռա յու թյուն ներ, ինչ պես նաև խորհր դատ վա կան ծա ռա­յու թյուն ներ: Մեր հա ճա խորդ­ներն են Հա յաս տա նի խո շո րա­գույն ըն կե րու թյուն նե րը, ինչ­պես նաև օ տա րերկր յա ներդ­րող նե րը, ո րոնք պատ րաստ վում են ի րենց բիզ նե սը զար գաց նել Հա յաս տա նում:

— Ինչ պի սի՞ փո փո խու-թյուն ներ են տե ղի ու նե-ցել Հա յաս տա նի խորհր-դատ վա կան և աու դի տո-րա կան ծա ռա յու թյուն նե րի շու կա յում, ա ճո՞ւմ է արդ-յոք պա հան ջար կը խորհր-դատ վա կան ըն կե րու թյուն-նե րի ծա ռա յու թյուն նե րի նկատ մամբ։

— Աու դի տո րա կան ծա ռա­յու թյուն նե րի շու կա յում վեր ջին հինգ տա րի նե րի ըն թաց քում տե­ղի են ու նե ցել պար զա պես հե­ղա փո խա կան փո փո խու թյուն­ներ։ Ան ցու մը ֆի նան սա կան հաշ­վետ վու թյուն նե րի և աու դի տի մի ջազ գա յին ստան դարտ նե րին, ինչ պես նաև խո շոր ըն կե րու­թյուն նե րի հա մար պար տա դիր աու դի տի նոր մե րի ներդ րու մը քայ լեր էին, ո րոնք ար մա տա պես փո խե ցին աու դի տո րա կան ծա­ռա յու թյուն նե րի շու կան՝ հսկա­յա կան դրա կան իմ պուլս հա ղոր­դե լով դրա զար գաց մա նը։

Ֆի նան սա կան հաշ վետ վու­թյուն նե րի մի ջազ գա յին ստան­դարտ նե րի ըն դու նու մը որ պես հաշ վա պա հա կան հաշ վետ վու­թյուն նե րի միակ ստան դարտ ներ կարևո րա գույն քայլ դար ձավ երկ րի ներդ րու մա յին գրավ չու­թյան բարձ րաց ման ուղ ղու թյամբ։

Ինչ վե րա բեր ում է խորհր­դատ վա կան ծա ռա յու թյուն նե րի շու կա յին, ա պա բարձր պա հան­ջարկ է նկատ վում հար կա յին և ի րա վա բա նա կան խորհր դատ­վու թյուն նե րի ծա ռա յու թյուն նե­րի ո լորտ նե րում։ Վեր ջին ժա­

մա նակ նե րում նկա տե լիո րեն ա ճել է նաև հե տաքրք րու թյու նը հաշ վա պա հա կան հաշ վառ ման և աշ խա տա կազ մի կա ռա վար­ման արդ յու նա վե տու թյան և մո­տի վա ցիա յի ո լորտ նե րի խորհր­դատ վու թյուն նե րի նկատ մամբ։

— Հա յաս տա նի իշ խա-նու թյուն նե րը հայ տա րա-րել են, որ 2013-ը վճռո-րոշ է լի նե լու երկ րի ներդ-րու մա յին մթնո լոր տի բա-րե լավ ման ա ռու մով։ Սա այն դեպ քում, երբ անց յալ տա րի ուղ ղա կի ներդ րում-նե րը կրճատ վել են 40%-ով, անն շան է պորտ ֆե լա-յին ներդ րում ե րի ծա վա-լը։ Ըստ Ձեր գնա հա տա-կան նե րի՝ արդ յոք երկ րում կա՞ն ներդ րու մա յին մթնո-լոր տը բա րե լա վե լու բա վա-րար նա խադր յալ ներ։

— Ես չէի ցան կա նա հիմ վել անց յալ տար վա ցու ցա նիշ նե րի վրա, քա նի որ դրանց վրա կա­րող էին էա պես ազ դել նա խընտ­րա կան գոր ծըն թաց նե րը: Ա յո՛, ցա վոք, զար գա ցող երկր նե րում քա ղա քա կան ռիս կե րի ազ դե ցու­թյու նը տնտե սա կան ցու ցա նիշ­նե րի վրա մեծ է։

Ներդ րու մա յին մթնո լոր տի բա­րե լավ ման ուղ ղու թյամբ նա­խադր յալ ներ ար դեն ստեղծ վում են, ինչ­որ բան ար վում է, բայց դա դեռ բա վա րար չէ։ Ն ման երկր նե րում ներդ րող նե րը պատ­րաստ չեն ի րենց վրա վերց նել լրա ցու ցիչ ռիս կեր։ Հետևա բար՝ անհ րա ժեշտ է նվա զեց նել երկ­րա յին ռիս կը։

Ներդ րու մա յին գրա վիչ մթնո­լորտ ստեղ ծե լու հա մար հար կա­վոր է մեծ աշ խա տանք՝ հաս կա­նա լի և բո լո րի հա մար պար տա­դիր խա ղի կա նոն ներ ա պա հո­վե լու, ինչ պես նաև շու կա յի բո լոր մաս նա կից նե րի հա մար հա վա­սար պայ ման ներ ա պա հո վե լու ուղ ղու թյամբ: Ներդ րողն ու զում է վստահ լի նել, որ իր ներդ րում­նե րին վտանգ չի սպառ նում։ Նա ցան կա նում է ի մա նալ, թե ինչ­պես են հա վա քագր վում հար կե­րը, ինչ պետք է ա նել, որ իր գոր­ծո ղու թյուն նե րը հա մա պա տաս­խա նեն օ րեն քի պա հանջ նե րին։

— Անց յալ տա րի Հա յաս-տա նի ա վե լի քան 800 խո-շոր ձեռ նար կու թյուն ար-տա քին աու դիտ ան-ցավ. ի՞նչ «բա ցա հայ տում-ներ» ե ղան հայ կա կան ըն կե րու թյուն նե րում։

— Դա տե լով Հա յաս տա նի ֆի­նանս նե րի նա խա րա րու թյան կող մից տրա մադր ված տե ղե կու­թյու նից՝ 250 ըն կե րու թյուն նե րից 234­ը (ա վե լի ճիշտ՝ 244­ը) ստա­ցել են ձևա փոխ ված կար ծիք կամ հան գա մանք նե րը լու սա բա­

նող մա սով չձևա փոխ ված կար­ծիք պա րու նա կող եզ րա կա ցու­թյուն ներ։ Եվս ութ ըն կե րու թյան մերժ վել է տալ եզ րա կա ցու թյուն, իսկ եր կու ըն կե րու թյան տրվել է բա ցա սա կան կար ծիք պա րու նա­կող եզ րա կա ցու թյուն։ Այդ թվե­րի մեջ ես ոչ մի վտանգ չեմ տես­նում, ա վե լի մտա հո գիչ է այն փաս տը, որ 167 ըն կե րու թյուն չի են թարկ վել պար տա դիր աու դի­տի՝ խախ տե լով օ րեն քը։

— Ա պա հով վե՞լ են արդ-յոք հա վա սար պայ ման ներ աու դի տո րա կան ծա ռա յու-թյուն նե րի շու կա յի բո լոր մաս նա կից նե րի հա մար։ Ո րոշ ան կախ փոր ձա գետ-նե րի գնա հա տա կան նե րով՝ ստու գում ե րին մաս նակ-ցել են տե ղա կան պա կաս հայտ նի և ոչ այն քան պրո-ֆե սիո նալ աու դի տո րա կան ըն կե րու թյուն ներ։

— Ես չեմ ու զում քննար կել նրանց աշ խա տան քի ո րա կը, բայց կցան կանա յի նշել, որ շու­կա յում պրո ֆե սիո նալ նե րը շատ են։

Ա վե լի կարևոր է հար ցին մո­տե նալ պատ վի րա տո ւի տե սանկ­յու նից. ե թե նրան ի րոք հար կա­վոր է ան կախ և ո րակյ ալ աու­դիտ, ա պա նա կպատ վի րի այն մաս նա գետ նե րին և հա մա պա­տաս խան կեր պով էլ կպա հան­ջի։ Իսկ ե թե աու դի տը պատ վիր­վում է ձևա կա նո րեն, ա պա ծա­ռա յու թյու նը կպատ վիր վի ա մե­նա մատ չե լի պայ ման նե րով։

Մենք հա վա տում ենք, որ կգա ժա մա նակ, երբ սե փա կա նա տե­րե րի մե ծա մաս նու թյու նը կհաս­կա նա բիզ նե սի թա փան ցի­կու թյան ա ռա վե լու թյուն նե րը, և ո րակյ ալ ծա ռա յու թյուն նե րի նկատ մամբ պա հան ջար կը կա ճի։ Կա ռա վա րու թյու նը և պ րո ֆե սիո­նալ հան րու թյու նը մեծ ջան քեր են գոր ծադ րում շու կա յի մաս­նա կից նե րի կող մից մա տուց վող ծա ռա յու թյուն նե րի ո րակն ա պա­հո վե լու ուղ ղու թյամբ։

— Ernst & Young ըն կե րու-թյան խորհր դա տու նե րի խումբն ար դեն չորս տա-րի ա նընդ մեջ Հա յաս տա-նում ի րա կա նաց նում է աշ-խա տա վար ձե րի և հա-տու ցում ե րի ու սում ա սի-րու թյուն։ Ի՞նչ մի տում եր կա րե լի է ա ռանձ նաց նել այս հատ վա ծում։

— Շու կան զար գա նում է սե­փա կան օ րենք նե րով, բարձ րո­րակ կադ րե րի նկատ մամբ պա­հան ջարկն աս տի ճա նա բար ա ճում է՝ չնա յած հա մաշ խար­հա յին ճգնա ժա մի հետևանք նե­րին (գու ցեև շնոր հիվ), ին չի մա­սին վկա յում են մեր ու սում ա­սի րու թյուն նե րը: Իսկ արդ յուն­քում շա հում է նա, ով հետևում է այդ փո փո խու թյուն նե րին և տեն դենց նե րին, ո րոնք թույլ են տա լիս ըն դու նել ժա մա նա կին և հիմ ա վոր ված ո րո շում եր:

— Քա նի՞ ըն կե րու թյուն է անց յալ տա րի մաս նակ-ցել այդ ու սում ա սի րու-թյուն նե րին։ Ինչ պի սի՞ մե-խա նիզմ եր են կի րա ռում հայ կա կան ըն կե րու թյուն-ներն անձ նա կազ մի կա ռա-վար ման ո լոր տում։

— Անց յալ տա րի ու սում­նա սի րու թյուն նե րին մաս­նակ ցել է տար բեր ո լորտ նե­րը ներ կա յաց նող մոտ 40 ըն­կե րու թյուն: Բա ցի այդ՝ ի րա­կա նաց վե ցին ֆի նան սա կան և դե ղա գոր ծա կան ո լորտ նե րի հա­տուկ մաս նա գի տաց ված ման­րազ նին հե տա զո տու թյուն ներ։

Մեր ու սում ա սի րու թյուն նե րը վկա յում են շու կա յի ակ տի վաց­ման, ըն կե րու թյուն նե րի կող­մից անձ նա կազ մի պարգևատր­ման հա մա կար գի կա ռուց ման ար դեն դրսևոր վող մի տում ե­րի, փոխ հա տու ցում ե րի փա թե­թի կա ռուց ված քի, կար ճա ժամ­կետ և եր կա րա ժամ ետ խթան­ման ծրագ րե րի օգ տա գործ ման, պարգևատ րում ե րի հաշ վարկ­ման չա փա նիշ նե րի և շատ այլ փո փո խու թյուն նե րի մա սին։

Աշ խա տա վար ձե րի վե րա նա յու­մից բա ցի՝ շատ ըն կե րու թյուն ներ աշ խա տա կից նե րին ա ռա ջար կում են ոչ դրա մա կան ար տո նու թյուն­նե րի փա թեթ ներ՝ կի րա ռե լով մո տի վա ցիոն տար բեր հա մա­կար գեր: Չ նա յած անց յալ տար­վա հա մե մատ ո րոշ ցու ցա նիշ­ներ վատ թա րա ցել են, ա պա գա­յի պլան նե րը, ո րոնց վե րա բեր յալ տվյալ նե րը նույն պես նե րա ռում ենք մեր հե տա զո տու թյուն նե րում, ա վե լի լա վա տե սա կան են: Օ րի­նակ՝ հա ջորդ տա րի աշ խա տող­նե րի կրճա տում նա խա տե սող ըն կե րու թյուն նե րի թիվն ա վե­լի փոքր է այն ըն կե րու թյուն նե րի հա մե մատ, ո րոնք, ընդ հա կա ռա­կը, նա խա տե սում են կազ մա կեր­պու թյան ընդ լայ նում։ n

Փողեր

WTI BrenT նավթ

400

410

420

27.09 27.12 27.03

7000

7800

8600

27.09 27.12 27.03

500

520

540

560

27.09 27.12 27.03

12,50

13,20

27.09 27.12 27.03

210

250

290

330

370

27.09 27.12 27.03

1,22

1,29

1,36

27.09 27.12 27.03

70

95

120

27.09 27.12 27.03

1500

1600

1700

1800

27.09 27.12 27.03

Տվյալները վերցված են 27.03, Երևան, ժ. 16:00

աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex

US$/bbl.

US$/t oz.

US$/tonne

US$/tonne

եվրո/դոլար

պղինձ (LME)

ցորեն (cBT)

ռուբլի/դրամ

եվրո/դրամ

դոլար/դրամ

ՀՀ կբ comex ոսԿի 100

7567 48.5q 0.64%

269.33 0.73p 0.27%

418.51 0.49p 0.12%

535.86 1.96q 0.36%

13.53 0.01q 0.07%

1.279 0.01q 0.50%

95.92 0.40q 0.42%109.45 0.19p 0.17%

1598.0 1.3q 0.08%1598.4 0.1p 0.01%

Շատ ա վե լի մտա հո գիչ է այն փաս տը, որ 167 ըն կե րու թյուն ան ցած տա րի չի են թարկ-

վել պար տա դիր աու դի տի՝ խախ տե լով օ րեն քը, ա սում է Է րիկ Հայ րա պետ յա նը։

| № 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ.

6 |

Մեջ քով՝ դո լա րինԲ րա զի լիան և Չի նաս տա նը սվոփ գիծ են ստեղ ծում

Մար տի 27­ին Հա րա վաֆ րիկ ան Հան րա պե տու թյան Դուր բան քա ղա­քում մեկ նար կած BRICS երկր նե րի (Բ րա զի լիա, Ռու սաս տան, Հնդ կաս­տան, Չի նաս տան, Հա րա վաֆ րիկ ան Հան րա պե տու թյուն) հեր թա կան գա գա թա ժո ղո վի նա խօ րեին Բ րա զի լիա յի և Չի նաս տա նի ֆի նանս նե­րի նա խա րար նե րը $30 մլրդ ­ին հա մար ժեք սվոփ գծի ստեղծ ման մա­սին հա մա ձայ նա գիր են ստո րագ րել, հա ղոր դում է Reuters­ը։

2012թ. այս երկր նե րի միջև առևտ­րի ծա վա լը կազ մել է $75 մլրդ։ Ար ժու թա յին սվո փի մա սին հա­մա ձայ նագ րի արդ յուն քում երկ­կողմ առևտ րա յին փոխ հաշ­վարկ նե րում դո լա րի մաս նա­բա ժի նը կնվա զի $30 մլրդ­ով։ Հա մա ձայ նագ րում խոս քը հենց նման ծա վա լով փոխ հաշ վարկ­նե րում ազ գա յին ար ժույթ նե րի օգ տա գործ ման մա սին է։

Բ րա զի լիա յի ֆի նանս նե րի նա­խա րար Գ վի դո Ման տե գան հայ­տա րա րել է, որ հա մա ձայ նագ­

րի նպա տա կը գլո բալ ֆի նան­սա կան շու կա նե րում հնա րա վոր բա ցա սա կան զար գա ցում ե րի հետևանք նե րի մեղ մում է։ «Հ նա­րա վոր նոր ճգնա ժա մի և ֆի նան­սա կան շու կա նե րում ցնցում ե րի դեպ քում դո լա րա յին ի րաց վե լիու­թյու նը կա րող է կտրուկ նվա զել, քա նի որ շու կա նե րում դո լա րը գե­րա կա յող դիր քեր ու նի»,– ա սել է նա խա րա րը՝ հա վե լե լով, որ հա­մա ձայ նա գի րը կսկսի գոր ծել ար­դեն այս տար վա երկ րորդ կե սից։

Բա ցի այդ՝ BRICS երկր նե րը դի­

տար կում են հա մա տեղ ար ժու­թա յին պա հուստ նե րի և բան կի ստեղծ ման հնա րա վո րու թյու նը՝ Ար ժույ թի մի ջազ գա յին հիմ ադ րա­մի և Հա մաշ խար հա յին բան կի հա­ման մա նու թյամբ։ Հա մա տեղ ար­ժու թա յին պա հուստ նե րի ստեղծ­ման դեպ քում կազ մա կեր պու թյան ան դամ երկր նե րը կկա րո ղա նան ի րաց վե լիու թյան մատ չում ստա­նալ պարտ քա յին պար տա վո րու­թյուն նե րի վե րա ֆի նան սա վոր ման խնդիր նե րի ա ռե րես վե լու դեպ քում։

2012թ. վեր ջից BRICS երկր նե րը քննար կում են $240 մլրդ ծա վա լով պա հուստ նե րի ստեղծ ման հնա­րա վո րու թյու նը՝ ի րաց վե լիու թյան վրա կար ճա ժամ ետ ճնշում ե րը կան խե լու նպա տա կով։ n

Կիպ րո սը նա խա դեպ չի լի նի

Եվ րո պան էլ չի վե րա դառ նա փրկու թյան կիպ րա կան սցե նա րին

Կիպ րո սի փրկու թյան ծրա գի րը նա խա դե պա յին չի լի նի, այն մշակ վել է բա ցա ռա պես Կիպ­րո սի հա մար, այս մա սին աս­վում է եվ րո գո տու երկր նե­րի ֆի նանս նե րի նա խա րար նե­րի ո րոշ ման մեջ, հա ղոր դում է Bloomberg­ը: Այս պի սով՝ եվ րո­գո տու կա ռա վա րու թյուն նե րը հեր քել են Եվ րախմ բի նա խա­գահ Յե րուն Դեյ սելբ լու մի հայ­տա րա րու թյու նը, թե կիպ րա­կան ճգնա ժա մի հաղ թա հար­ման տար բե րա կը կա րող է կի­րառ վել ամ բողջ եվ րո գո տում պարտ քա յին խնդիր նե րը լու­ծե լու հա մար։

Եվ րո պա կան երկր նե րի մեծ մա­սին մտա հո գել է, որ կիպ րա կան տար բե րա կը կա րող է ճգնա ժա­մի հաղ թա հար ման քա ղա քա կա­նու թյան ան քակ տե լի մաս դառ­նալ: Ն րանք հայ տա րա րել են, թե պաշ տո նա պես պետք է բա­ցա ռել նման սցե նա րի կի րա­ռու թյան հա վա նա կա նու թյու նը ա պա գա յում։

Ըստ Եվ րախմ բի՝ կիպ րա կան ճգնա ժա մի շուրջ կա յաց վող ո րո շում ե րն ուղղ ված են ար ժու­թա յին միու թյան ամ րապնդ մա­նը՝ սերտ ին տեգր ման և հա մե­րաշ խու թյան հիմ քի վրա: Եվ րո­գո տու ֆի նանս նե րի նա խա րար­նե րը վե րա հաս տա տել են նաև կա ռա վար ման տնտե սա կան հա­մա կար գի բա րե փոխ ման, ինչ­պես նաև բան կա յին միու թյան ստեղծ մանն ուղղ ված քայ լե րի անհ րա ժեշ տու թյու նը։

Կիպ րո սը մի ջազ գա յին դո նոր­նե րի «եռ յա կից»՝ Ար ժույ թի մի­ջազ գա յին հիմ ադ րա մից, Եվ րո­պա կան կենտ րո նա կան բան կից և Եվ րախմ բից, €10 մլրդ վար կի ստաց ման դի մաց հա մա ձայ նել է Bank of Cyprus վե րա կա ռուց­մա նը՝ €100 հազ­ը գե րա զան­ցող ա վանդ նե րը հար կե լով 30%­ով։ Բա ցի այդ՝ պետք է փակ վի երկ րի երկ րորդ ա մե նա խո շոր՝ Laiki բան կը, ընդ ո րում՝ այս փու­

լում կփոխ հա տուց վեն բան կում պահ վող մինչև €100 հազ. ծա վա­լով ա վանդ նե րը։

Ա մե րի կա ցի հայտ նի տնտե սա­գետ, Նո բել ան մրցա նա կի դափ­նե կիր Պոլ Կ րուգ մա նը ա մե րիկ­յան New York Times­ի իր սյու­նա կում կար ծիք է հայտ նել, թե Կիպ րո սի հա մար լա վա գույն տար բե րա կը եվ րո գո տին լքելն է: «Կիպ րո սը եվ րո գո տուց պետք է դուրս գա հենց հի մա։ Պատ ճա ռը շատ պարզ է. ար ժու թա յին գո­տում մա լու դեպ քում Կիպ րո սը բան կա յին նոր սեկ տոր կա ռու­ցե լիս եր կա րատև դեպ րե սիա յի մեջ կհայտն վի, ո րը կա րող է մի քա նի տա րի ձգվել։ Մինչ դեռ եվ­րո գո տին լքե լու և նոր ար ժույ թի փո խար ժե քի կտրուկ ար ժեզրկ­ման դեպ քում գոր ծըն թա ցը շատ ա վե լի ա րագ կլի նի»,– ա սել է Կ րուգ մա նը։ Ն րա կար ծի քով՝ Եվ րախմ բի կող մից ա ռա ջարկ­վող լուծ ման դեպ քում Կիպ րո­սին սպառ նում է Հու նաս տա նի ճա կա տա գի րը, ընդ ո րում՝ շատ ա վե լի վատ տար բե րա կով՝ հաշ­վի առ նե լով կիպ րա կան տնտե­սու թյան խա թար ված հիմ քե­րը: Հայտ նի տնտե սա գե տը նշել է նաև, որ Կիպ րո սը եվ րո գո տին չի լքի քա ղա քա կան դրդա պատ­ճառ նե րով։ n

մեծ փողեր

Դան դաղ՝ առն վազն եր կու տա րիՌու բի նին Ռու սաս տա նի ՀՆԱ­ի ցածր աճ է կան խա տե սումԱ ռա ջի կա եր կու տա րի նե րին Ռու սաս տա նի տնտե սա կան ա ճի տեմ պը 4%­ից ցածր կլի նի. ո րոշ ե ռամս յակ նե րում այն չի գե­րա զան ցի 3%­ը։ Այս պի սի կան խա տե սում է պա րու նա կում ա մե­րի կա ցի հայտ նի տնտե սա գետ, ԱՄՆ­ի նա խա գահ Բա րաք Օ բա­մա յի տնտե սա կան խորհր դա կան Նու րիել Ռու բի նիի գլխա վո րած Roubini Global Economics հե տա զո տա կան ըն կե րու թյան զե կույ ցը։

Ըն կե րու թյան փոր ձա գետ նե­րի կան խա տես ման հա մա ձայն՝ 2013թ. Ռու սաս տա նի տնտե սա­կան ա ճի տեմ պը կդան դա ղի մինչև 3,3%՝ 2012թ.3,4%­ի հա մե­մատ: 2014թ. դան դա ղու մը կշա­րու նակ վի մինչև 3,2%։

ՀՆԱ­ի թույլ ա ճը փոր ձա գետ­նե րը պայ մա նա վո րում են նրա­նով, որ Ռու սաս տա նի կա ռա­վա րու թյան կող մից անց կաց վող բա րե փո խում ե րի արդ յունք նե րը մոտ ա պա գա յում շո շա փե լի չեն լի նի, իսկ երկ րի տնտե սու թյու­նը կշա րու նա կի զգա լի վնաս ներ կրել բարձր գնա ճի, Եվ րո պա յում ռու սա կան ար տադ րան քի ցածր պա հան ջար կի, ի րա կան տնտե­սու թյու նում ոչ բա վա րար ներդ­րում ե րի, ինչ պես նաև արդ յու­նա բե րա կան ոչ բա վա րար հզո­րու թյուն նե րի պատ ճա ռով։

Զե կույ ցի հե ղի նակ նե րի կար ծի­քով՝ 2013­2014 թթ. Ռու սաս տա նի տնտե սու թյան հիմ ա կան շար ժիչ ու ժը կշա րու նա կի մալ սպա ռու­մը՝ չնա յած կա ռա վա րու թյան՝ ա ճը ներդ րում ե րի հաշ վին ա պա հո վե­լու մտադ րու թյա նը: Ըստ Roubini Global Economics­ի՝ գոր ծա րար մի­ջա վայ րի բա րե լավ մանն ուղղ ված բա րե փո խում ե րը հան գեց րել են ի րադ րու թյան ո րո շա կի դրա կան փո փո խու թյան, ին չը, սա կայն, բա­վա րար չէ՝ ներդ րում ե րի մեծ հոսք ա պա հո վե լու հա մար։

Ըն կե րու թյան փոր ձա գետ նե րի կար ծի քով՝ Ռու սաս տա նը պետք է մոտ ա պա գա յում պե տա կան մար­մին նե րի և դա տա կան հա մա կար­գի բա րե փոխ ման լայ նա ծա վալ ծրա գիր սկսի։ Տն տե սա կան ա ճի տեմ պի խթան ման հա մար անհ­րա ժեշտ են ներդ րում եր են թա­

կա ռուց վածք նե րում և մարդ կա յին կա պի տա լում: Ըստ Roubini Global Economics­ի՝ չա փա զանց կարևոր է, թե ինչ ու ղի կընտ րի Ռու սաս­տա նի կա ռա վա րու թյու նը, ո րը շա­րու նա կում է նա խա պատ վու թյու նը տալ ին դուստ րիա լի զա ցիա յին և ներկ րու մը տե ղա կան ար տադ րան­քով փո խա րի նե լուն՝ տնտե սու թյու­նում պե տու թյան՝ որ պես գլխա­վոր դե րա կա տա րի կար գա վի ճա կի պահ պան ման պայ ման նե րում։

Ինչ վե րա բե րում է հար կաբ յու­ջե տա յին քա ղա քա կա նու թյա նը, ըստ փոր ձա գետ նե րի՝ այն պետք է ուղղ ված լի նի ա ճի տեմ պի խթան­մա նը, ընդ ո րում՝ կար ճա ժամ ետ հե ռան կա րում։

Ռու սաս տա նի կա ռա վա րու­թյու նը բազ միցս հայ տա րա րել է, որ մտա դիր է ՀՆԱ­ի կտրուկ աճ ա պա հո վել։ Վար չա պետ Դ միտ րի Մե դվեդևի խոս քով՝ Ռու սաս տա նի ՀՆԱ­ին տա րե կան 5% աճ է անհ­րա ժեշտ։ Ռու սաս տա նի տնտե սա­կան զար գաց ման նա խա րա րու­թյան կան խա տե սում ե րի հա մա­ձայն՝ 2013թ. Ռու սա ստա նի ՀՆԱ­ի ա ճը կկազ մի 4­4,5%։ n

Էջը պատրաստեց Լիլիթ Միքայելանը

Բու հը փչաց նում է վար կա յին պատ մու թյու նըԱ մե րի կա ցի ու սա նող նե րը չեն կա րո ղա նում մա րել փո խա ռու թյուն նե րը

Բուհ ա վար տած յու րա քանչ յուր վե ցե րորդ ա մե րի կա ցին չի կա­րո ղա նում մա րել ու սում ա կան վար կը, աս վում է ա մե րիկ ան Equifax ըն կե րու թյան հե տա զո տու թյան մեջ: 2013թ. միայն հուն­վար­փետր վա րին ԱՄՆ­ի բան կե րը հաշ վեկ շիռ նե րից դուրս են գրել շուրջ $3 մլրդ ­ի չմար ված ու սում ա կան վար կեր, ին չը 36%­ով ա վե լի է 2012թ. նույն ժա մա նա կա հատ վա ծի ցու ցա նի շից։

«ԱՄՆ­ի աշ խա տա շու կա յում բարդ ի րադ րու թյան պահ պա նու­մը և բուհն ա վար տե լուց հե տո աշ խա տանք գտնե լու սահ մա­նա փակ հնա րա վո րու թյուն նե րը հան գեց նում են բան կե րի կող մից դուրս գրվող պարտ քե րի ժամ­կետ նե րի տևա կան եր կա րաց­մանն ու ծա վալ նե րի մե ծաց մա­նը»,– աս ված է հե տա զո տու թյան մեջ: Այս մի տու մը վտան գա վոր է՝ հաշ վի առ նե լով ու սում ա կան վար կե րի բա վա կան լայն ընդգր­

կու մը։ Այս պես՝ վեր ջին տա րի նե­րին հատ կաց ված նման վար կե­րի ծա վա լը գրե թե $1 տրլն է, ին­չը, իր հեր թին, պայ մա նա վոր ված է կրթու թյան կա յուն թան կաց­մամբ: Վեր ջին տա սը տա րում բա կա լավ րիա տի բու հա կան չոր­սամ յա կրթու թյու նը ԱՄՆ­ում թան կա ցել է տա րե կան 5,2%­ով։

Փոր ձա գետ նե րին մտա հո գել է ու սա նող նե րի շրջա նում սնան­կու թյան դեպ քե րի ա ճը։ Ա մե րի­կա ցի նե րից շա տե րի հա մար ու­

սում ա կան վարկն ա ռա ջին փո­խա ռու թյունն է կյան քում, և դ րա չմա րու մը վար կա յին պատ մու­թյան «փչա նա լու» պատ ճառ է դառ նում։

Ն յու Յոր քի Դաշ նա յին պա­հուս տա յին բան կի տվյալ նե րով՝ վար կա յին պատ մու թյունն ար­դեն «փչաց րել» է ԱՄՆ­ի 40 մլն ու սա նող նե րի 17%­ը. սա երկ­րի մասշ տա բով կա րող է ազ դել ինչ պես սպառ ման մա կար դա­կի, այն պես էլ տնտե սա կան ա ճի տեմ պե րի վրա։

Ու սա նող նե րը ևս բա վա կան լուրջ են վե րա բեր վում ու սում­նա կան վար կե րի խնդրին: Ա մե­րիկյ ան Princeton Review­ի հար­ցում ե րի հա մա ձայն՝ 2012թ. ու­սա նող նե րի 38%­ին ա մե նից շատ

մտա հո գել է բուհն ա վար տե լուց հե տո պարտ քա յին մեծ պար տա­վո րու թյուն նե րի առ կա յու թյան հան գա ման քը, 33%­ին՝ ցան կա­լի բուհն ըն դուն վե լու, սա կայն ուս ման վար ձը վճա րե լու խնդի­

րը: 2009թ. նրանց մեծ մա սին ան հանգս տաց նում էր ցան կա լի բու հում չհայտն վե լու հե ռան կա­րը։ Ներ կա յում այդ մտա հո գու­թյու նը կի սում է հարց ված նե րի մեկ հին գե րոր դը։ n

Բուհ ա վար տած

յու րա քանչ յուր

վե ցե րորդ ա մե րի-

կա ցին չի կա րո-

ղա նում մա րել

ու սում ա կան

վար կը։ bloo

mbe

rg.com

Խն դիր նե րի լուծ ման կիպ րա կան սցե նա-

րը նա խա դե պա յին չի դառ նա։

zeit.d

e

№ 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ. |

7|

Քա ղա քա կա նու թյան փո խա րեն փրկա րա րու թյուն

Դեյ վիդ Մի լի բենդն ի րեն «թույ լե րի ու խո ցե լի նե րի ա ջակ ցու թյանն» է նվի րե լու

Մեծ Բ րի տա նիա յի նախ կին արտ գործ նա խա րար Դեյ վիդ Մի լի բեն դը, ո րը ընդ դի մա դիր Լեյ բո րիս տա կան կու սակ ցու­թյան ա ռաջ նորդ Էդ Մի լի բեն­դի ա վագ եղ բայրն է, ո րո շել է հե ռա նալ բրի տա նա կան քա­ղա քա կա նու թյու նից, այս մա­սին նա գրել է իր բլո գում։

Մի լի բեն դը պատ րաստ վում է զբաղ վել մար դա սի րա կան օգ­նու թյան նա խագ ծե րով և գլ խա­վո րել Փր կու թյան մի ջազ գա յին կո մի տեն, ո րի կենտ րո նա կա յա­նը Ն յու Յոր քում է։ Կազ մա կեր­պու թյու նը զբաղ վում է հա կա­մար տու թյուն նե րի հետևան քով տե ղա հան ված նե րի ա ջակ ցու­թյամբ։ Նոր գոր ծու նեու թյամբ քա ղա քա կան գոր ծի չը կսկսի զբաղ վել սեպ տեմ բե րին։

Իր ո րո շու մը Մի լի բեն դը բա­ցատ րել է «թույ լե րի ու խո ցե­լի նե րի ա ջակ ցու թյամբ» զբաղ­վե լու ցան կու թյամբ, իսկ ա մե­րիկյ ան ինս տի տուտն այդ պի­սի գոր ծու նեու թյա նը նվիր վե լու ի դեա լա կան հնա րա վո րու թյուն է ըն ձե ռել։

Դեյ վիդ Մի լի բեն դը 2010թ. Լեյ­բո րիս տա կան կու սակ ցու թյան

ա ռաջ նոր դի հա մար պայ քա րում պարտ վեց կրտսեր եղ բո րը, ին­չից հե տո այդ պես էլ չկա րո ղա­ցավ քա ղա քա կան նույն թի մի մաս նիկ դառ նալ։ Է դը Դեյ վի դին եր կու ան գամ բարձր պաշ տոն­ներ ա ռա ջար կեց կու սակ ցու թյան ղե կա վա րու թյու նում, վեր ջինս մեր ժեց ա ռա ջարկ նե րը։ Փո խա­րե նը նա կա տա րում էր շար քա յին պատ գա մա վո րի գոր ծա ռույթ ներ՝ ներ կա յաց նե լով Սաութ Շիլդ սի շա հե րը։ Չ նա յած դրան՝ Դեյ վի­դին շա րու նա կում էին ըն կա լել որ պես Է դի հիմ ա կան մրցա կից լեյ բո րիստ նե րի ղե կա վա րու թյան հա մար պայ քա րում։

Եղ բայր նե րը կու սակ ցու թյու­նում տար բեր հո սանք ներ են ներ կա յաց նում։ Դեյ վի դը հա րում

է նախ կին վար չա պետ Թո նի Բ լեե րի հա մա խոհ նե րին, ո րոնք բիզ նե սի հետ հա մա գոր ծակ ցու­թյան տրա մադր ված «նոր լեյ­բո րիստ նե րի» գա ղա փա րա խո­սու թյան ջա տա գովն եր են։ Է դը, իր հեր թին, «ա վան դա կան» լեյ­բո րիստ նե րի խմբի ա ռաջ նոր դի հա մա րում ու նի, նրանք հեն վում են աշ խա տա վոր դա սի ու բնակ­չու թյան աղ քատ շեր տե րի վրա։

Այ դու հան դերձ, ինչ պես հա­ղոր դում է Bloomberg­ը, Բ լեե­րի մեկ այլ նախ կին զի նա կից, Լոր դե րի պա լա տի ան դամ Պի­տեր Ման դել սո նը կար ծում է, որ ա պա գա յում Դեյ վիդ Մի լի բեն դը հնա րա վոր է՝ վե րա դառ նա քա­ղա քա կա նու թյուն։ Դեյ վիդ Մի լի­բեն դը Մեծ Բ րի տա նիա յի արտ­գործ նա խա րարն է ե ղել 2007­2010 թթ.։ n

Ա րաբ նե րը ժո ղով վել են Դո հա յումԱՊԼ­ն «կպաշտ պա նի» Ե րու սա ղեմ ու կզի նի սի րիա կան ընդ դի մու թյա նը

Ա րա բա կան պե տու թյուն նե րի լի գան (ԱՊԼ) հիմ ում է Արևել­յան Ե րու սա ղե մի ա ջակ ցու թյան հիմ ադ րամ՝ $1 մլրդ բ յու ջեով, հա ղոր դում է Reuters­ը։ Հիմ­նադ րա մը պետք է «ֆի նան­սա վո րի քա ղա քի ա րա բա կան և իս լա մա կան բնույ թի պահ­պան մանն ու նրա ժո ղովր­դի տո կու նու թյան ամ րապնդ­մանն ուղղ ված նա խագ ծերն ու ծրագ րե րը», աս վում է ԱՊԼ­ի՝ մար տի 26­ին Կա տա րի մայ­րա քա ղաք Դո հա յում կա յա ցած 24­րդ գա գա թա ժո ղո վի ամ փո­փիչ հռչա կագ րում։

Փաս տաթղ թում նշվում է, որ Իս­լա մա կան հա մա գոր ծակ ցու թյան կազ մա կեր պու թյան հո վա նու ներ քո հիմ ադ րա մը կա ռա վա­րե լու է Զար գաց ման իս լա մա կան բան կը։ Մի ջազ գա յին ֆի նան սա­կան այս կազ մա կեր պու թյու նը տե ղա կայ ված է Սաուդ յան Ա րա­բիա յում՝ Ջիդ դա յում։

Հիմ ադ րա մի ստեղծ ման նա­խա ձեռ նու թյամբ մի ջա րա բա կան հան դիպ ման բաց մա նը հան­դես է ե կել Կա տա րի է միր Հա­մադ բեն Խա լի ֆա աթ Թա նին։ Նա ար դեն հայ տա րա րել է հիմ­նադ րա մում $250 մլն ներդ նե լու պատ րաս տա կա մու թյան մա սին։

Բա ցի այդ՝ մի ջա րա բա կան հան դիպ ման մաս նա կից նե­րը կոչ են ա րել «Եվ րո պա յին ու ԱՄՆ­ին ճա նա չել Պա ղես տին

Պե տու թյու նը», իսկ մի ջազ գա­յին հան րու թյա նը՝ ճնշում գոր­ծադ րել Իս րա յե լի վրա, որ պես­զի նա վե րաց նի Գա զա յի հատ­վա ծի շրջա փա կու մը և բա ցի ինք նա վա րու թյան տա րածք նե րի հետ սահ մա նա յին ան ցա կե տե­րը։ Կա տա րի է մի րը հնչեց րել է նաև Ե գիպ տո սի հո վա նա վո րու­թյամբ պա ղես տին յան հար ցով մի նի գա գա թա ժո ղով հրա վի­րե լու գա ղա փա րը. գա գա թա ժո­ղո վը պետք է ամ րապն դի պա­ղես տին յան «Ֆաթհ» և «Հա մաս» շար ժում ե րի միջև Կա հի րեում և Դո հա յում ստո րագր ված հաշ­տեց ման հա մա ձայ նագ րե րը։

Դո հա յի գա գա թա ժո ղո­վի կենտ րո նա կան թե մա նե­րից է ե ղել սի րիա կան ճգնա ժա­մը։ ԱՊԼ­ում Սի րիա յի՝ 2011թ. նո­յեմ բե րից դա տարկ մա ցած տե­ղը տրա մադր վել է Սի րիա կան հե ղա փո խա կան և ընդ դի մա­դիր ու ժե րի ազ գա յին կոա լի ցիա­յին։ Սի րիա յի նա խա գահ Բա շար ալ Ա սա դի տե ղը զբա ղեց րել է կոա լի ցիա յի ղե կա վար Մո ւազ ալ Խա տի բը։

Ե լույթ ու նե նա լով գա գա թա ժո­ղո վի բաց մա նը՝ նա պա հան ջել է ընդ դի մու թյան ու ժե րին տրա­մադ րել նաև ՄԱԿ­ում Սի րիա յի տե ղը։ Մո ւազ ալ Խա տի բը նշել է, որ ընդ դի մու թյու նը պետք է մի ջազ գա յին աս պա րե զում փո­խա րի նի պաշ տո նա կան Դա մաս­կո սին։ Ալ Խա տի բը պա հան ջել է

նաև սա ռեց նել «Բա շար ալ Ա սա­դի վար չա կար գի» բո լոր հա շիվ­նե րը։ Նա կոչ է ա րել ՆԱՏՕ­ին «պաշտ պա նել» Սի րիա յի հյու սի­սա յին շրջան նե րի օ դա յին տա­րած քը Թուր քիա յում տե ղա կայ­ված Patriot հրթիռ նե րի մի ջո­ցով։ ԱՄՆ­ի վար չա կազ մը այս խնդրան քը մեր ժել է։

ԱՊԼ­ն պաշ տո նա պես հայ տա­րա րել է կազ մա կեր պու թյան ան­դամ երկր նե րի՝ սի րիա կան ընդ­

դի մու թյա նը ռազ մա կան օգ նու­թյուն տրա մադ րե լու ի րա վուն քի մա սին։

Բա ցի այդ՝ ԱՊԼ ա ռաջ նորդ­ները, ա վան դույ թի հա մա ձայն, քննա դա տել են ի րադ րու թյու­նը Ի րա քում, Լի բիա յում, Սու դա­նում, Սո մա լիում։ Ն րանք հեր­թա կան ան գամ հայ տա րա րել են Մեր ձա վոր Արևել քը մի ջու կա յին զեն քից ա զա տե լու և ս պա ռա զի­նու թյուն նե րի մրցա վազ քին վերջ

դնե լու անհ րա ժեշ տու թյան մա­սին, քննա դա տել Ի րա նի կող­մից Պար սից ծո ցում վի ճե լի ե րեք կղզի նե րի (ո րոնց հա վակ նում է ԱՄԷ­ն) «օ կու պա ցիան», ինչ պես նաև Բահ րեյ նի Թա գա վո րու թյու­նում հա մա պար փակ ազ գա յին երկ խո սու թյան կոչ ա րել։

Ա րա բա կան պե տու թյուն նե­րի լի գա յի հա ջորդ՝ 25­րդ գա­գա թա ժո ղո վը տե ղի կու նե նա 2014թ. գար նա նը Քու վեյ թում։ n

աշխարհ

Եվ րո գո տին ա զա տել Գեր մա նիա յից

Լ յուք սեմ բուր գի արտ գործ նա խա րա րին մտա հո գել է Կիպ րո սի հե ռան կա րը

Լ յուք սեմ բուր գի արտ գործ նա խա րար Ժան Ա սել բոռ նը Գեր մա նիա­յին մե ղադ րել է եվ րո գո տում գե րիշ խա նու թյուն հաս տա տե լու և Կիպ րո սին բան կա յին ու ֆի նան սա կան հատ վա ծում իր քա ղա­քա կա նու թյու նը թե լադ րե լու փոր ձի մեջ, հա ղոր դում է Reuters­ը։

Ժան Ա սել բոռ նի խոս քով՝ Գեր­մա նիան ի րա վունք չու նի ո րո­շե լու, թե ինչ մո դե լի պետք է հետևեն Եվ րա միու թյան երկր­նե րը։ Դք սու թյան ար տա քին գե րա տես չու թյան ղե կա վա­րը նշել է, թե չի կա րե լի թույլ տալ, որ «ֆի նան սա կան քա­ղա քա կա նու թյան բա ցա ռա պես տեխ նի կա կան հար ցե րի ան­վան տակ փակ վի այլ երկր նե­րի թթվա ծի նը»։

Լ յուք սեմ բուր գի մտա հո գու­թյու նը միան գա մայն բա ցատ րե­լի է. երկ րի ար տոն յալ օ րենսդ­րու թյունն ու ֆի նան սա կան ո լոր­տում խիստ կար գա վոր ման բա ցա կա յու թյու նը վա ղուց նյար­դայ նաց նում են Ֆ րան սիա յին ու Գեր մա նիա յին։

Կիպ րո սի բան կա յին հա մա­կար գի վե րա կա ռուց ման Եվ­րախմ բի ծրագ րի նա խա ձեռ նո ղը հենց Գեր մա նիան էր։ nԷջը պատրաստեց Սյուզաննա Հովհաննիսյանը

աՊԼ գա գա թա ժո ղո վում Սի րիան պաշ տո նա կան դա մաս կո սի փո խա րեն ներ կա յաց րել է Սի րիա կան հե ղա փո խա կան և ընդ դի մա-

դիր ու ժե րի ազ գա յին կոա լի ցիան։

foxn

ews.co

m

մեծ Բ րի տա նիա յի

2007-2010 թթ.

արտ գործ նա խա-

րա րը՝ դեյ վիդ

մի լի բեն դը։ davi

dmilib

and.

net

Լ յուք սեմ բուր գի արտ գործ նա խա րար Ժան ա սել բոռն։

wel

t.de

| № 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ.

8 | մշակույթ

Եր կա թե եր կեր. հետ մա հուԳա ֆէս ճեան ար վես տի կենտ րո նում Հա կոբ Հա կոբ յա նի քան դակ ներն են

Հա կոբ Հա կոբ յա նը կան քից հե ռա ցավ մար տի ու թին: Վեր ջին օ րե­րին նա նույն քան ե ռան դուն էր, որ քան միշտ է ե ղել. շատ ծրագ­րեր ու ներ, ար դեն ա վարտ ված էր Վար պետ Հա կո բի երկ րորդ գիր քը՝ հոդ ված նե րի ժո ղո վա ծուն, նա պատ րաստ վում էր վա ղուց ե րա զած ցու ցա հան դե սին, շա րու նա կում էր նոր աշ խա տանք ներ ստեղ ծել… «Հա կոբ Հա կոբ յան. եր կա թե եր կեր» ցու ցադ րու թյու­նը բաց վեց մար տի 27­ին Գա ֆէս ճեան ար վես տի կենտ րո նում՝ հետ մա հու…

Ցու ցա հան դե սը կազ մա կեր պել է Գա ֆէս ճեան ար վես տի կենտ րո­նը՝ ըն դա ռա ջե լով Վար պե տին։ Եր կու տա րի ա ռաջ կենտ րո նում կա յա ցել էր Հա կոբ Հա կոբ յա­նի գե ղան կար նե րի ցու ցադ րու­թյու նը: Հենց այս աշ խա տան քի ըն թաց քում էլ նա ցան կու թյուն էր հայտ նել ներ կա յաց նել վեր­ջին տա սը տա րի նե րին ստեղ ծած քան դակ նե րը։ Ցու ցա հան դե սի նա խա պատ րաս տա կան աշ խա­տանք նե րի վեր ջին փու լում Գա­ֆէս ճեա նի աշ խա տա կից նե րին օգ նել է Վար պե տի ըն տա նի քը:

Մա րի Հա կոբ յա նը՝ նկար չի այ­րին, չա փա զանց հուզ ված էր բաց ման օ րը: «Ինձ հա մար շատ դժվար է այ սօր խո սե լը, ո րով­հետև նրա փո խա րեն հի մա դուք ինձ եք հար ցու փորձ ա նում: Ես

վար ժու թյուն էլ չու նեմ խո սե լու: Նա միշտ իր ցու ցա հան դես նե րին խո սել է, ար տա հայտ վել է: Նա այ սօր պետք է ներ կա լի ներ: Այս բո լոր քան դակ նե րը շատ մեծ սի­րով և ոգևո րու թյամբ են ստեղծ­վել: Ա սում են՝ մար դը մե ծա նա­լուց գնում է դե պի ման կու թյուն: Ն րա հա մար սրանք դար ձան իր խա ղա լիք նե րը: Եվ խա ղա լի քի նման էր աշ խա տում՝ ա մեն օր մի հատ պատ րաս տում էր: Միշտ ա սում էր. ե թե ութ սուն տա րե կա­նում մա հա նա յի, շատ­շատ բա­ներ պի տի չկա րո ղա նա յի ա նել, հի մա որ կամ, ու րեմ շա րու նա­կում եմ ստեղ ծա գոր ծել: Իսկ ես ա սում եմ՝ ե թե նա դեռ չգնար այս աշ խար հից, է լի շատ բան ու ներ ա նե լու»,– ա սաց տի կին Մա րին։

Վար պե տի ծա վա լա յին աշ­խա տանք ներն ա ռա ջին ան­գամ են ցու ցադր վում: Ներ կա­յաց ված է 62 քան դակ, ստեղ­ծա գոր ծա կան բո լոր շար քե րից. մար դա կերպ և կեն դա նա կերպ ֆի գուր ներ, թե մա տիկ աշ­խա տանք ներ: Ցու ցա հան դե­սի հա մադ րող Աստ ղիկ Մա­րաբ յա նը աշ խա տել է Վար պե­տի հետ վեր ջին ե րեք ա միս նե­րին։ «Հուզ ված եմ, բայց նաև հպարտ, որ մենք այն վեր­ջին ար վես տա գետ նե րից էինք, ո րոնք աշ խա տե ցին Վար պե­տի հետ, կլա նե ցին, ըն կա լե ցին նրա ստեղ ծա գոր ծա կան նե րու­ժը, ստեղ ծա գոր ծա կան միտ քը։ Նա կար ծես զգում էր, որ ժա­մա նակ շատ չի մա ցել, և փոր­ձում էր ա վե լին տալ, բա ցատ­րել, զրու ցել»,– ա սաց նա։

Մարաբյանը պատ մեց նաև վեր ջին զրույ ցի մա սին, ո րը Վար պե տի մա հից ե րեք օր ա ռաջ է ե ղել. «Հա կոբ Հա կոբ­յա նը հու մա նիս տա կան գա ղա­փար նե րի կրող էր։ Նա պար զա­բա նեց, որ թեև իր կտավն ե րում մար դը հա ճախ բա ցա կա յում է,

սա կայն ան գամ է լեկտ րաս յու­նը կամ մա նե կե նը մար դու գո­յու թյան, ներ կա յու թյան փաստն են ար ձա նագ րում»։

Շուրջ քա ռա սուն տա րի աշ­խա տե լով վրձնով՝ անց յալ դա­րի 80­ա կան թթ. Հա կոբ Հա կոբ­յա նը անդ րա դար ձել է քան դա­կին և ս տեղ ծել նոր աշ խարհ՝ է մո ցիո նալ, զվար ճա լի, խո­րի մաստ ու սրա միտ։ Վար պե­տի սի րե լի զա վակ նե րը եր բեմ շատ պարզ են՝ մի քա նի դե տալ, եր բեմ էլ բաղ կա ցած են տասն­յակ մա սե րից։ Հար թա շուր թե­րի, աք ցան նե րի, մրատ նե րի, բժշկա կան գոր ծիք նե րի տա րա­տե սակ հա մակ ցում ե րը ծնունդ են տվել հա կոբ յա նա կան նոր ա րա րած նե րի, ո րոնք պատ մում են պայ քա րի, սի րո, տղա մար­դու և կ նոջ տիե զե րա կան հա­րա բե րու թյուն նե րի մա սին։

Ար վես տա բան Նա զա րեթ Կա­րո յա նը, Հա կոբ Հա կոբ յա նի ստեղ ծա գոր ծու թյուն նե րը դի­տար կե լով հայ կա կան ար վես­տի հա մա տեքս տում, հա մա րում է, որ նա իր ա ռան ձին, շատ ու­րույն տեղն է գտել այն տեղ՝

պահ պա նե լով թե՛ ժա մա նա կին, թե՛ ազ գին հա տուկ գծե րը։ «Նա, բա ցա ռիկ ին տե լեկ տո ւալ, մտա­վո րա կան դիր քե րից աշ խար հը դի տար կե լով, զգաց մունք ներն ա ռաջ էր բե րում մտքի խտա­ցու մով, ոչ թե գույ նե րի, ե րանգ­նե րի, վրձնա հար վա ծի մի ջո­ցով։ Այս ա ռար կա նե րում էլ ենք մենք դա տես նում։ Առ հա սա րակ մար դու ձե ռա կերտ աշ խար հը զգաց մունք ա ռաջ բե րե լու յու­րա հատ կու թյունն է։ Միև նույն ժա մա նակ, մեր ար վես տին ընդ­հան րա պես հա տուկ է զուսպ, դե պի ներս ուղղ ված էքսպ րե­սիան։ Այդ էքսպ րե սիա յի բա­ցա ռիկ ներ կա յա ցում ենք տես­նում նաև Վար պե տի աշ խա­տանք նե րի մեջ»,– ա սաց ար­վես տա բա նը բաց ման օ րը։

Գա ֆէս ճեան ար վես տի կենտ­րո նում ցու ցա հան դե սը բո լոր ցան կա ցող նե րը կա րող են այ­ցե լել անվ ճար։ Ցու ցա հան դե սը կգոր ծի եր կու ա միս և կ փակ­վի մա յի սի 26­ին՝ Վար պե տի 90­ամ յա հո բել ա նից եր կու օր անց: n

Մա րիա Հով սեփ յան

Սի րա հե տում

Քա րայ րի Վե նե րա, Նա խա մարդ

Ֆի գուր ներ

մարտիկը Հաղթողը

Ընտանիք

Սեր