oral presentation)gnru2018.lpru.ac.th/pdf/proceeding/science_group/page_1...51.75, 19.90 และ...

1

การประชมวชาการน าเสนอผลงานวจยระดบชาต เครอขายบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏภาคเหนอ ครงท 18 และล าปางวจย ครงท 4

การน าเสนอผลงานวจยแบบบรรยาย (Oral Presentation)

2


ผลของการปรบสภาพตอน าตาลทไดจากการยอย เปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรกเพอการผลตเอทานอล

Effect of Pretreatment to Sugar from Durian Peel Hydrolysis with H2 SO4 Acid for Ethanol Production มธรา อณหศรกล(Matura Unhasirikul)1* จรภทร จนทมาล(Jirapat Chanthamalee)2

เบญจวรรณ ล าเลศ(Benjawan Lamlerd)3 อจฉราวด วงศถามาตย(Acharawadee Wongthamat)4

1,2สาขาวชาจลชววทยา 3,4สาขาวชาชววทยา คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยมหาวทยาลยราชภฏร าไพรรณ

*Corresponding author. E-mail: [email protected]

บทคดยอ

งานวจยนท าการศกษาการผลตน าตาลจากเปลอกทเรยน โดยการปรบสภาพดวยโซเดยมไฮดรอกไซดความเขมขน 2 โมลาร ทอณหภมหองเปนเวลา 24 ชวโมง ท าการวเคราะหองคประกอบทางเคมของเปลอกทเรยนทไมปรบสภาพและปรบสภาพ พบวา เปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพ มปรมาณเซลลโลส เฮมเซลลโลส และลกนน เทากบ 44.45, 22.12 และ 9.08 เปอรเซนต ตามล าดบ ในขณะทเปลอกทเรยนทผานการปรบสภาพมปรมาณเซลลโลส เฮมเซลลโลส และลกนน เทากบ 51.75, 19.90 และ 6.53 เปอรเซนต ตามล าดบ จากนนท าการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรกความเขมขน 0.5, 1.0, 1.5 และ 2.0 เปอรเซนต ในหมอนงความดนไอ ทอณหภม 121 องศาเซลเซยส เปนเวลา 15, 30, 45 และ 60 นาท และวเคราะหประสทธภาพในการไฮโดรไลซส ผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซส น าตาลรดวซและน าตาลทงหมด จากการทดลองพบวา เปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพ น าไปไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 1.5 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท มประสทธภาพในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 51.53 เปอรเซนต ผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 80.42 เปอรเซนต น าไปไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกความเขมขน 0.5 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท น าตาลรดวซสงสด เทากบ 76.37 กรมตอลตร น าไปไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกความเขมขน 2.0 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท และน าตาลทงหมดสงสด เทากบ 98.89 กรมตอลตร เมอไฮโดร-ไลซสดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 1.00 เปอรเซนต เปนเวลา 15 นาท การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนทผานการปรบสภาพ พบวา การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกความเขมขน 2.00 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท มประสทธภาพในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 30.15 เปอรเซนต เมอไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ทความเขมขน 1.00 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท ผลผลตรอยละ

3


ในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 75.08 เปอรเซนต ปรมาณน าตาลรดวซและปรมาณน าตาลทงหมดสงสด เทากบ 65.57 และ 87.88 กรมตอลตร ตามล าดบ เมอไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ทความเขมขน 2.00 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท การปรบสภาพและไมปรบสภาพเปลอกทเรยน เมอความเขมขนของกรดเพมขน ปรมาณน าตาลรดวซจะมคาเพมขน สวนปรมาณน าตาลทงหมดแบบไมผานการปรบสภาพมคาลดลงและแบบผานการปรบสภาพมคาเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.01 ) เมอเวลาในการไฮโดรไลซสเพมขน ปรมาณน าตาลรดวซแบบผานการปรบสภาพมคาเพมขนและปรมาณน าตาลทงหมดแบบไมผานการปรบสภาพมคาลดลงอยางมนยส าคญทางสถตยง ( p≤0.01 ) ค าส าคญ: เปลอกทเรยน ปรบสภาพ ไฮโดรไลซส ประสทธภาพในการไฮโดรไลซส ผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซส

Abstract This research objective was to study the sugar production from durian peel by pretreatment with NaOH at concentration of 2 M at room temperature for 24 hours. The proximate analysis of unpretreated and pretreatment durian peels found that cellulose, hemicellulose and lignin were 44.45, 22.12 and 9.08%, respectively while pretreated durian peel were 51.75, 19.9 and 6.53%, respectively then process of hydrolysis with H2SO4 at concentration of 0.5, 1.0, 1.5 and 2.0 % (v/v) in autoclave at 121oC for 15, 30, 45 and 60 min and analysis of efficiency acid hydrolysis, yield, reducing sugar and total sugar showed that unpretreated at hydrolysis with concentration of 1.5% for 30 min had the highest efficiency acid hydrolysis at 51.53%, hydrolysis with H2SO4 concentration of 0.5% for 30 min had the highest yield at 80.42%, hydrolysis with H2SO4 concentration of 2% for 45 min had the highest reducing sugar at 76.37% g/l and hydrolysis with H2SO4 concentration of 1% for 15 min had the highest total sugar at 98.89 g/l. The hydrolysis pretreatment durian peel showed that hydrolysis with H2SO4 concentration of 2% for 30 min had the highest efficiency acid at 30.15%, hydrolysis with H2SO4 concentration of 1% for 30 min had the highest yield at 75.08%, hydrolysis with H2SO4 concentration of 2% for 45 min had the highest reducing sugar and total sugar at 65.57 and 87.88 g/l, respectively. The increase in concentration of acid affected on reducing sugar increasing of pretreatment and unpretreated. It also affected on total sugar decreasing of unpretreated and increased in pretreatment with statistical significance (p≤0.01). The

4


longer hydrolysis time increased reducing sugar of pretreatment and decreasing total sugar of unpretreated with statistical significance (p≤0.01). Keywords: durian peel, pretreat, hydrolysis, efficiency acid hydrolysis, yield บทน า ปจจบนหลายประเทศทวโลกไดมการขยายตวทางดานอตสาหกรรม เกษตรกรรม และการคมนาคมขนสงมากยงขน ท าใหความตองการทางดานพลงงานเชอเพลงมมากขนตามไปดวย สงผลใหราคาของน ามนเชอเพลงมราคาสงขนเรอย ๆ จนท าใหเกดภาวะวกฤตการณน ามนเชอเพลง ดงนนหลายประเทศจงมการวจยเกยวกบการพฒนาและการใชพลงงานอนๆ มาทดแทน (เสร มหาวชด และเฉลม เรองวรยะชย, 2555) ประเทศไทยเปนอกประเทศหนงทใหความส าคญกบพลงงานทดแทน โดยเฉพาะพลงงานจากเอทานอล เนองจากประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม มผลผลตทางการเกษตรจ านวนมาก (ชชนนท นวาสวงษ และเฉลม เรองวรยะชย , 2555) ทสามารถน ามาผลตเปนพลงงานทดแทนได เปลอกทเรยนเปนวสดเหลอทงทางการเกษตรอกชนดหนงทนาสนใจ จดเปนวสดประเภทลกโนเซลลโลส ซงมสวนประกอบหลก ไดแก เซลลโลส เฮมเซลลโลส และลกนน (กศมา แกวอนทะจกร และคณะ, 2549) โดยสวนใหญจะประกอบไปดวยเซลลโลสจ านวนมากรวมอยกบเฮมเซลลโลสและลกนน ดงนนจงตองมการก าจดลกนนดวยกระบวนการปรบสภาพตาง ๆ ไดแก การปรบสภาพดวยวธการทางกายภาพ ทนยม คอ การลดขนาดโดยการบด ท าใหโครงสรางทเปนผลกแตกออก ท าใหสารละลายยอยสลายไดงายขน การปรบสภาพดวยวธทางเคม เชน การใชสารละลายกรดออน ท าใหเฮมเซลลโลสละลายน าออกมา ทนยมมากทสดคอ การใชกรดซลฟวรกความเขมขน 0.5-1.5 เปอรเซนต แตขอเสยของกระบวนการน คอ การใชอณหภมทสงจะท าใหเกดสารขางเคยงทไมพงประสงคและเปนพษตอกระบวนการหมกในขนตอนตอไป การใชดาง จะมผลท าใหเฮมเซลลโลสและลกนนละลายน าออกมาและยงท าใหเกดการพองตว เปนการเพมพนทผวของวตถดบ การปรบสภาพโดยวธทางเคมฟสกส เปนวธใชวธการทางกายภาพรวมกบสารเคม เชน การใชสารละลายเบสเจอจางและความรอนภายใตความดนสงในการปรบสภาพ ประสทธภาพขนอยกบความเขมขนของสารละลายและความรอน และการปรบสภาพโดยวธทางชวภาพ เปนการใชเอนไซมเปลยนโครงสรางทซบซอนของเซลลโลสใหอยในรปโซตรงและชวยลดความเปนผลกของเซลลโลสซงเหมาะส าหรบการไฮโดรไลซสดวยเอนไซมตอไป แตมราคาคอนขางสง นอกจากนนการปรบสภาพ ยงเปนการลดโครงสรางทมลกษณะเปนผลกและชวยเพมพนทผวในการท าปฏกรยา กลาวโดยสรปกคอการท าใหเซลลโลส อยในสภาพทเหมาะสมตอการไฮโดรไลซส หรอเพอใหไดเซลลโลสบรสทธนนเอง หลงจากนน น าเฮมเซลลโลสและเซลลโลสมายอยสลายดวยกระบวนการไฮโดรไลซส เชน การเปลยนเปนน าตาลกลโคสดวยกระบวนการไฮโดรไลซสดวยกรด หรอเอนไซม การไฮโดรไลซสดวยกรดเจอจางเปนวธทนยมใช

5


กนมาก กรดทนยมใช คอ กรดซลฟวรกเนองจากมราคาถกและหาไดงาย เปนการเปลยนเฮมเซลลโลสใหเปนน าตาล การไฮโดรไลซสดวยดาง จะท าใหสายของโพลแซคคาไรดสนลงเทานน และการไฮโดรไลซสดวยเอนไซม วธการนจะไดน าตาลในปรมาณสงเนองจากเอนไซมเขาท าปฏกรยาทต าแหนง ทมความจ าเพาะกบสบสเตรทและมผลขางเคยงนอย แตราคาคอนขางสง (พกตรประไพ ประจ าเมอง, 2546 ; ณตตยา จนทวงษา, 2553; ชชนนท นวาสวงษ และเฉลม เรองวรยะชย, 2555; Krishna and Chowdary, 2000) ผลตภณฑทไดจากการไฮโดรไลซสดวยกรดและเอนไซม คอ น าตาล ทมคารบอน 6 อะตอม (hexose) เชน กลโคส (glucose) และน าตาลทมคารบอน 5 อะตอม (pentose) เชน ไซโลส (xylose) แมนโนส (mannose) อะราบโนส (arabinose) เปนตน (Dwivedi et al., 2009) จากการศกษาองคประกอบทางเคมของเปลอกทเรยนหมอนทอง ประกอบดวยเซลลโลส เฮมเซลลโลส ลกนน ความชน โปรตน เถา ไขมน ไฟเบอร และคารโบไฮเดรตรวมเทากบ 30.92, 17.99, 7.69, 6.92, 3.15, 4.01, 0.26, 27.81 และ 57.85 เปอรเซนต ตามล าดบ (Unhasirikul et al., 2013) ดงนนเปลอกทเรยนนาจะน ามาผลตเปนน าตาลเพอใชในการผลตเอทานอลโดยกระบวนการไฮโดรไลซสดวยกรดได โดยคาดวาจะชวยเพมมลคาวสดเหลอทงทางการเกษตรใหเกดประโยชนสงสดและเปนการลดมลภาวะทางดานสงแวดลอมไดอกทางหนง วตถประสงคของการวจย ศกษาผลของการปรบสภาพตอการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟรกใหเปนน าตาลเพอน าไปใชใน การผลตเอทานอล วธด าเนนการวจย 1. การเตรยมวตถดบ ดดแปลงจากวธการของ Unhasirikul et al. (2013) น าเปลอกทเรยนมาหนใหเปนชนเลก ๆ ประมาณ 1-2 เซนตเมตร ชงน าหนกสด น าไปอบในตอบลมรอน (Hot air oven) ทอณหภม 60 องศาเซลเซยส อบใหแหงจนน าหนกคงทบรรจใสถงพลาสตกแบบซปลอคและเกบไวในกลองทม ซลกาเจล เพอน าไปใชในขนตอนตอไป 2. การปรบสภาพ ดดแปลงจากวธการของสจตตรา ตงประกอบเจรญ (2549) ชงตวอยาง 600 กรม น าไปแชในสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดเขมขน 2.0 โมลาร ทอณหภมหอง เปนเวลา 24 ชวโมง โดยใหสารละลายทวมตวอยาง จากนนกรองแยกสารละลายทงและลางตะกอนตวอยางจนน าลางตะกอนเปนกลาง (pH=7) อบใหแหงจนน าหนกคงท หลงจากนน น าตวอยางทไดมาบดดวยเครองปน (Blender) ใหเปนผงละเอยด แลวรอนผานตะแกรงขนาด 600 ไมครอน บรรจใสถงพลาสตกแบบซปลอคและเกบไวในกลองทม ซลกาเจล เพอน าไปใชในขนตอนตอไป

6


3. การวเคราะหองคประกอบทางเคมของเปลอกทเรยน น าตวอยางเปลอกทเรยนทไมไดปรบสภาพและปรบสภาพทผานการบดในขอท 2 ไปวเคราะหปรมาณเซลลโลส เฮมเซลลโลส และลกนน ทศนยว จยและพฒนาอาหารสตว จ. นครราชสมา 4. การไฮโดรไลซส ดดแปลงจากวธการของ Unhasirikul et al. (2013) น าตวอยางเปลอกทเรยนทไมไดปรบสภาพและปรบสภาพ ปรมาณ 40 กรม มาใสฟลาสกขนาด 1,000 มลลลตร เตมกรดซลฟวรกความเขมขน 0.5 , 1, 1.5 และ 2 เปอรเซนต (ปรมาตรตอปรมาตร) ปรมาตร 400 มลลลตร หรอสดสวนของเปลอกทเรยนตอสารละลายกรดเทากบ 1:10 กรมตอมลลลตร น าไปไฮโดรไลซสในหมอนงความดนไอ (autoclave) ทอณหภม 121 องศาเซลเซยส ความดน 15 ปอนตอตารางนว เปนเวลา 15, 30, 45, และ 60 นาท ตามล าดบ จากนนน ามากรองและน าไฮโดรไลเสททไดมาปรบคาความเปนกรด - ดาง ดวยสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดเขมขน 2 โมลาร เพอปรบสภาวะใหเปนกลาง วดปรมาตรสวนทเปนของเหลว แลวน าสวนทเปนของแขงไปอบใหแหงทอณหภม 60 องศาเซลเซยส จนน าหนกคงท น าผลการทดลองทไดไปวเคราะหประสทธภาพในการไฮโดรไลซส (%Acid hydrolysis efficiency; % AHE) และผลผลตรอยละ (%yield) ดงสมการท 1 และ 2 ตามล าดบ และสวนท เปนของเหลวน าไปวเคราะหปรมาณน าตาลรดวซ (reducing sugar) โดยวธ DNS (Bernfeld, 1995) และปรมาณน าตาลทงหมด (total sugar) โดยวธการท าปฏกรยาของฟนอลและกรดก ามะถน (Hansen and Phillips, 1981) % AHE = (ปรมาณของแขงกอนการไฮโดรไลซส-ปรมาณของแขงหลงการไฮโดรไลซส) × 100 ปรมาณของแขงกอนการไฮโดรไลซส สมการท 1 % Yield = ปรมาตรของเหลวภายหลงการยอย × 100 ปรมาตรของเหลวกอนการยอย สมการท 2

5. สถตทใชในการทดลอง งานวจยนวางแผนการทดลองแบบ 42 แฟคทอเรยล ประกอบดวย 2 ปจจย ปจจยท 1 คอ ความเขมขนของกรดซลฟวรกทใชในการไฮโดรไลซส ไดแก ความเขมขน 0.5 , 1.0, 1.5 และ 2.0 เปอรเซนต ปจจยท 2 คอ ระยะเวลาในการไฮโดรไลซสในหมอนงความดนไออณหภม 121 องศาเซลเซยสเปนระยะเวลา 15, 30, 45 และ 60 นาท ในแตละการทดลองไดท าการทดลอง 3 ซ า รวม

7


ทงหมด 48 ทรทเมนต และน าขอมลทไดจากการทดลองมาวเคราะหคาความแปรปรวน (ANOVA) และวเคราะหความแตกตางของคาเฉลย วธ Duncan’s new multiple range test (DMRT) ทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p≤0.05) โดยใชโปรแกรม SPSS (Trial version) ในการวเคราะหขอมล ผลการวจย 1. ผลการวเคราะหองคประกอบทางเคมของเปลอกทเรยน จากการน าตวอยางเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพและผานการปรบสภาพไปวเคราะหปรมาณเซลลโลส เฮมเซลลโลส และลกนน ทศนยวจยและพฒนาอาหารสตว จงหวดนครราชสมา พบวา เปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพ มปรมาณเซลลโลส 44.45 เปอรเซนต เฮมเซลลโลส 22.12 เปอรเซนต และลกนน 9.08 เปอรเซนต สวนตวอยางเปลอกทเรยนทผานการปรบสภาพมปรมาณเซลลโลส 51.75 เปอรเซนต เฮมเซลลโลส 19.9 เปอรเซนต และลกนน 6.53 เปอรเซนต เหนไดวาเปลอกทเรยนทผานการปรบสภาพ มปรมาณเซลลโลสสงกวาเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพ สวนปรมาณเฮมเซลลโลสและลกนน พบวา มปรมาณต ากวาเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพ แสดงดงตารางท 1 ตาราง 1 องคประกอบทางเคมของเปลอกทเรยน

เปลอกทเรยน องคประกอบทางเคมของเปลอกทเรยน

เซลลโลส (เปอรเซนต)

เฮมเซลลโลส (เปอรเซนต)

ลกนน (เปอรเซนต)

ไมปรบสภาพ 44.45 22.12 9.08

ปรบสภาพ 51.75 19.9 6.53

2 ผลการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก

2.1 ผลของความเขมขนและเวลาในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรกตอประสทธภาพในการไฮโดรไลซสและผลผลตรอยละ จากการน าเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพและผานการปรบสภาพ มาไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 0.5, 1, 1.5 และ 2 เปอรเซนต ในหมอนงความดนไออณหภม 121 องศาเซลเซยส เปนเวลา 15, 30, 45 และ 60 นาท พบวา การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนทไมปรบ

8


สภาพโดยใชกรดซลฟวรก ทความเขมขน 1.5 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท มประสทธภาพในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 51.53 เปอรเซนต รองลงมา คอ การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกทความเขมขน 1 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท มประสทธภาพในการไฮโดรไลซส เทากบ 50.84 เปอรเซนต ซงไมแตกตางกบความเขมขน 1.5 เปอรเซนต เปนเวลา 15 นาท อยางมนยส าคญทางสถต ตามล าดบ และต าสด คอ การไฮโดรไลซส ทความเขมขน 0.5 เปอรเซนต เปนเวลา 60 นาท มประสทธภาพในการไฮโดรไลซส เทากบ 40.35 เปอรเซนต ประสทธภาพในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยน แบบผานการปรบสภาพ พบวา การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก ทความเขมขน 2 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท มประสทธภาพในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 30.15 เปอรเซนต รองลงมา คอ การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกทความเขมขน 2 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท มประสทธภาพในการไฮโดรไลซส เทากบ 28.50 เปอรเซนต และต าสด คอ การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกทความเขมขน 0.5 เปอรเซนต เปนเวลา 15 นาท มประสทธภาพในการไฮโดรไลซส เทากบ 8.62 เปอรเซนต แสดงดงตารางท 2 ผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยน แบบไมผานการปรบสภาพ พบวา การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก ทความเขมขน 0.5 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท ใหผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 80.42 เปอรเซนต รองลงมา คอ การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกทความเขมขน 0.5 เปอรเซนต เปนเวลา 15 นาท ใหผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซส เทากบ 80.00 เปอรเซนต และต าสด คอ การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ทความเขมขน 1.5 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท ใหผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซส เทากบ 75.83 เปอรเซนต ซงไมแตกตางกบความเขมขน 1.5 เปนเวลา 60 นาท อยางมนยส าคญทางสถต สวนผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนแบบผานการปรบสภาพ พบวา การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ทความเขมขน 1 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท ใหผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 75.08 เปอรเซนต ซงไมแตกตางกบ ความเขมขน 1.5 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท รองลงมา คอ การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกทความเขมขน 1 เปอรเซนต เปนเวลา 60 นาท ใหผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซส เทากบ 73.58 เปอรเซนต ซงไมแตกตางกบความเขมขน 1.5 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท และความเขมขน 2 เปอรเซนต เปนเวลา 30, 45 และ 60 นาท อยางมนยส าคญทางสถต และต าสด คอ การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ทความเขมขน 0.5 เปอรเซนต เปนเวลา 15 นาท ใหผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซส เทากบ 45.16 เปอรเซนต แสดงดงตารางท 2

9


ตาราง 2 ผลของความเขมขนและเวลาของการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพและปรบสภาพดวยกรดซลฟวรกตอประสทธภาพในการไฮโดรไลซส และผลผลตรอยละ

กรดซลฟวรก (เปอรเซนต)

เวลา (นาท)

ประสทธภาพในการยอย (เปอรเซนต) ผลตรอยละ (เปอรเซนต)

ไมปรบสภาพ ปรบสภาพ ไมปรบสภาพ ปรบสภาพ

0.5

15 44.90i 8.62j 80.00ab 45.16j 30 40.85l 10.38i 80.42a 57.58i

45 42.41j 12.85h 77.50cdef 62.50h 60 40.35m 10.34i 79.92abc 64.08g

1.0

15 41.42k 22.33g 76.25ef 66.08f 30 44.62i 25.32e 76.42ef 75.08a

45 50.84b 25.37e 77.50cdef 73.16c 60 49.92c 23.19f 76.92def 73.58b

1.5

15 50.84b 25.42e 77.08def 71.25e 30 51.53a 27.86c 76.25ef 73.75b

45 49.17e 25.38e 75.83f 75.00a 60 48.27g 25.47e 75.83f 72.50d

2.0

15 48.61f 27.26d 77.92bcdef 71.25e

30 49.50d 30.15a 76.25ef 73.75b 45 48.77f 28.50b 78.33abcde 73.75b

60 47.42h 28.18bc 79.00abcd 73.75b

หมายเหต : ตวอกษรทแตกตางกนในคอลมน แสดงวาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05)

จากการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธ ผลของความเขมขนและเวลาในการไฮโดรไลซสตอประสทธภาพในการไฮโดรไลซสและผลผลตรอยละ พบวา เมอความเขมขนของกรดซลฟวรกเพมขน ประสทธภาพในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนแบบไมผานการปรบสภาพและผานการปรบสภาพจะเพมขนอยางมนยส าคญทางสถตยง (p≤0.01) สวนผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยน แบบไมผานการปรบสภาพ มแนวโนมลดลงอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) และผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซสแบบผานการปรบสภาพ มแนวโนมเพมขนอยางมนยส าคญทางสถตยง (p≤0.01) สวนผลของเวลาในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยน พบวา เมอเวลาในการไฮโดรไลซสเพมขนผลผลตรอยละแบบผานการปรบสภาพ มแนวโนมเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) แสดงดงตารางท 3

10


ตาราง 3 คาสมประสทธสหสมพนธของการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก

ปจจย คาสมประสทธสหสมพนธ

ประสทธภาพในการยอย (เปอรเซนต) ผลผลตรอยละ (เปอรเซนต)

ไมปรบสภาพ ปรบสภาพ ไมปรบสภาพ ปรบสภาพ ความเขมขน 0.667** 0.866** -0.317* 0.748**

เวลา 0.037 0.036 -0.003 0.335*

** คาสมประสทธสหสมพนธมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตยง (p≤0.01) * คาสมประสทธสหสมพนธมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05)

2.2 ผลของความเขมขนและเวลาในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรกตอปรมาณน าตาลรดวซ และปรมาณน าตาลทงหมด จากการน าเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพและผานการปรบสภาพ มาไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 0.5, 1, 1.5 และ 2 เปอรเซนต เปนเวลา 15, 30, 45 และ 60 นาท ตามล าดบ พบวา ปรมาณน าตาลรดวซในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพโดยใชกรดซลฟวรก ความเขมขน 2 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท มปรมาณน าตาลรดวซสงสด เทากบ 76.37 กรมตอลตร รองลงมา คอ การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 2 เปอรเซนต เปนเวลา 15 นาท มปรมาณน าตาลรดวซ เทากบ 75.30 กรมตอลตร และต าสด คอ การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 0.5 เปอรเซนต เปนเวลา 15 นาท มปรมาณน าตาลรดวซ เทากบ 50.36 กรมตอลตร ปรมาณน าตาลรดวซในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนแบบผานการปรบสภาพ พบวา การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 2 เปอรเซนต เปนเวลา 45 และ 60 นาท มปรมาณน าตาลรดวซสงสด เทากบ 65.57 และ 65.56 กรมตอลตร ซงไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) รองลงมา คอ การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 1.5 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท มปรมาณน าตาลรดวซ เทากบ 50.44 กรมตอลตร และต าสด คอ การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 1 เปอรเซนต เปนเวลา 15 นาท มปรมาณน าตาลรดวซ เทากบ 18.23 กรมตอลตร แสดงดงตารางท 4

ปรมาณน าตาลทงหมดในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนแบบไมผานการปรบสภาพ พบวา การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 1 เปอรเซนต เปนเวลา 15 นาท มปรมาณน าตาลทงหมดสงสด เทากบ 98.89 กรมตอลตร รองลงมา คอ การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 1 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท มปรมาณน าตาลทงหมด เทากบ 97.09 กรมตอลตร และต าสด คอ การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 1.5 เปอรเซนต เปนเวลา 60 นาท มปรมาณน าตาลทงหมด เทากบ 69.09 กรมตอลตร ปรมาณน าตาลทงหมดในการ

11


ไฮโดรไลซสเปลอกทเรยน แบบผานการปรบสภาพ พบวา การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 2 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท มปรมาณน าตาลทงหมดสงสด เทากบ 87.88 กรมตอลตร รองลงมา คอ การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 1.5 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท มปรมาณน าตาลทงหมด เทากบ 85.67 กรมตอลตร และต าสดคอ การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรกความเขมขน 0.5 เปอรเซนต เปนเวลา 60 นาท มปรมาณน าตาลทงหมด เทากบ 62.65 กรมตอลตร แสดงดงตารางท 4 ตาราง 4 ผลของความเขมขนและเวลาของการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพและ

ปรบสภาพดวยกรดซลฟวรกตอปรมาณน าตาลรดวซ และปรมาณน าตาลทงหมด

กรดซลฟวรก (เปอรเซนต)

เวลา (นาท)

ปรมาณน าตาลรดวซ (กรมตอลตร) ปรมาณน าตาลทงหมด (กรมตอลตร)

ไมปรบสภาพ ปรบสภาพ ไมปรบสภาพ ปรบสภาพ

0.5

15 50.36m 22.48m 92.50e 66.68m 30 58.21k 22.89lm 96.51c 63.72o

45 67.29g 23.87jk 94.53d 75.19h 60 55.84l 23.38kl 86.77i 62.65p

1.0

15 59.52j 18.23n 98.89a 65.72n 30 65.49i 29.59h 83.41m 80.34d

45 65.49i 39.40g 97.09b 72.75j 60 66.55h 41.45f 87.09h 71.63k

1.5

15 67.53g 27.39i 85.65j 77.42f

30 73.18c 46.76e 87.43g 85.67b 45 73.26c 50.44b 82.42n 78.79e

60 68.84f 47.83d 69.09o 70.39l

2.0

15 75.30b 24.03j 92.50e 74.17i

30 72.28d 49.30c 90.90f 84.83c 45 76.37a 65.57a 84.35k 87.88a 60 71.13e 65.56a 83.87l 76.53g

หมายเหต : ตวอกษรทแตกตางกนในคอลมนแสดงวาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤ 0.05)

จากการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธผลของความเขมขนและเวลาในการไฮโดรไลซสตอปรมาณน าตาลรดวซและปรมาณน าตาลทงหมด พบวา เมอความเขมขนของกรดซลฟวรกเพมขน

12


ปรมาณน าตาลรดวซในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนแบบไมผานการปรบสภาพและผานการปรบสภาพจะเพมขนอยางมนยส าคญทางสถตยง (p≤0.01) สวนปรมาณน าตาลทงหมดในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยน แบบไมผานการปรบสภาพ มแนวโนมลดลงอยางมนยส าคญทางสถตยง (p≤0.01) และแบบผานการปรบสภาพ มแนวโนมเพมขนอยางมนยส าคญทางสถตยง (p≤0.01) ผลของเวลาในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยน ตอปรมาณน าตาลรดวซและปรมาณน าตาลทงหมด พบวา เมอเวลาในการไฮโดรไลซสเพมขน ปรมาณน าตาลรดวซในการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนแบบผานการปรบสภาพ มแนวโนมเพมขนอยางมนยส าคญทางสถตยง (p≤0.01) สวนปรมาณน าตาลทงหมดจากการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยน แบบไมผานการปรบสภาพ มแนวโนมลดลงอยางมนยส าคญทางสถตยง (p≤0.01) แสดงดงตารางท 5 ตาราง 5 คาสมประสทธสหสมพนธของการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนดวยกรดซลฟวรก

ปจจย

คาสมประสทธสหสมพนธ

น าตาลรดวซ (กรมตอลตร) น าตาลทงหมด (กรมตอลตร) ไมปรบสภาพ ปรบสภาพ ไมปรบสภาพ ปรบสภาพ

ความเขมขน 0.857** 0.812** -0.495** 0.670** เวลา 0.165 0.536** -0.502** -0.031

** คาสมประสทธสหสมพนธมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตยง (p≤0.01) * คาสมประสทธสหสมพนธมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) สรปและอภปรายผล การน าเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพและผานการปรบสภาพดวยสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด ไปวเคราะหปรมาณเซลลโลส เฮมเซลลโลส และลกนน พบวาเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพมปรมาณเซลลโลส เฮมเซลลโลส และลกนน เทากบ 44.45, 22.12, และ 9.08 เปอรเซนต ตามล าดบ และเปลอกทเรยนทผานการปรบสภาพมปรมาณเซลลโลสเฮมเซลลโลส และลกนน เทากบ 51.75, 19.9, และ 6.53 เปอรเซนต ตามล าดบ เหนไดวาปรมาณ เฮมเซลลโลสและลกนนลดลง เมอผานการปรบสภาพ ซงสอดคลองกบงานวจยของนนทกา คลายชม และคณะ (2554) ทศกษาการผลตน าตาลรดวซจากซางขาวฟางหวานโดยกระบวนการไฮโดรไลซสดวยกรดพบวา ซางขาวฟางหวานทไมผานการปรบสภาพ มปรมาณเซลลโลส เฮมเซลลโลส และลกนนเทากบ 58.23, 25.42 และ 14.95 เปอรเซนตน าหนกแหง ซางขาวฟางหวานทผานการปรบสภาพ มปรมาณของเซลลโลสเฮมเซลลโลสและลกนนเทากบ 90.37, 5.97 และ 3.56 เปอรเซนตน าหนกแหง ตามล าดบ

13


ซง Krishna and Chowdary (2000) ไดกลาววาการปรบสภาพดวยสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดจะมผลท าใหเฮมเซลลโลสและลกนนละลายน าออกมาเปนการลดโครงสรางทเปนผลกของเซลล โลสและเพมพนทผวในการเขาท าปฏกรยา จงท าใหมปรมาณเซลลโลสทเพมขน เมอน าเปลอกทเรยนมาท าการไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก พบวา เปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพน าไปไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 1.5 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท มประสทธภาพในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 51.53 เปอรเซนต ผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 80.42 เปอรเซนต เมอน าไปไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ทความเขมขน 0.5 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท น าตาลรดวซสงสด เทากบ 76.37 กรมตอลตร เมอไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกทความเขมขน 2 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท และน าตาลทงหมดสงสด เทากบ 98.89 กรมตอลตร เมอไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกทความเขมขน 1 เปอรเซนต เปนเวลา 15 นาท การไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนทผาน การปรบสภาพพบวาการไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกทความเขมขน 2 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท มประสทธภาพในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 30.15 เปอรเซนต เมอไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก ความเขมขน 1 เปอรเซนต เปนเวลา 30 นาท ผลผลตรอยละในการไฮโดรไลซสสงสด เทากบ 75.08 เปอรเซนต ปรมาณน าตาลรดวซและปรมาณน าตาลทงหมดสงสด เทากบ 65.57 และ 87.88 กรมตอลตร ตามล าดบ เมอไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกทความเขมขน 2 เปอรเซนต เปนเวลา 45 นาท เมอเปรยบเทยบงานวจยของชมพนช หาญนนทววตน (2547) ทท าการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนแบบไมปรบสภาพดวยกรดซลฟวรกความเขมขน 3 เปอรเซนต ทอณหภม 120 องศาเซลเซยส เปนเวลา 30 นาท ไดปรมาณน าตาลรดวซสงสดเทากบ 47.83 เปอรเซนต และเปรยบเทยบกบงานวจยของณตตยา จนทวงษา (2553) ทศกษาการ ไฮโดรไลซสเปลอกทเรยนแบบปรบสภาพ พบวา การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกทความเขมขน 2 โมลาร ไดปรมาณน าตาลรดวซมากทสด คอ 6.12 กรมตอลตร เมอความเขมขนและเวลาในการไฮโดรไลซสเพมขน ปรมาณน าตาลรดวซจะเพมขน ดรณวรรณ ชนบบผา (2553) ไดกลาววาเมอความเขมขนและเวลาในการไฮโดรไลซสเพมขน ปรมาณน าตาล รดวซจะเพมขน โดยพบวาชวงเวลาท 15-45 นาท มปรมาณน าตาลรดวซสงสด สวนปรมาณน าตาลทงหมดเมอเปรยบเทยบกบงานวจยของนจรย เตารตน และอนงคนาฏ ดวงภกด (2555) ซงศกษาการสกดน าตาลกลโคสจากใบออยโดยใชกระบวนการไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกพบวา การไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรกความเขมขน 2 เปอรเซนตโดยปรมาตร เปนเวลา 60 นาท มปรมาณน าตาลทงหมดสงสด 109.60 กรมตอลตร โดยนจรย เตารตน และอนงคนาฏ ดวงภกด ระบวาเมอเวลาในการไฮโดรไลซสเพมขน ตงแตเวลา 15-60 นาท ปรมาณน าตาลทงหมดมคาเพมขน และหากเวลาในการไฮโดรไลซสมากกวา 60 นาท ปรมาณน าตาลทงหมดมคาลดลง ดงนนเหนไดวาเปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพ มปรมาณน าตาลรดวซและปรมาณน าตาลทงหมดสงกวาเปลอกทเรยนทผานการปรบสภาพ

14


จากงานวจยนสรปวาเปลอกทเรยนสามารถน ามาผลตน าตาลเพอใชในการผลตเอทานอลได เปลอกทเรยนทไมผานการปรบสภาพกอนการไฮโดไลซสดวยกรดซลฟวรกจะไดปรมาณน าตาลรดวซและน าตาลทงหมดสงกวาเปลอกทเรยนทผานการปรบสภาพ ขอเสนอแนะ จากการศกษาการผลตน าตาลจากเปลอกทเรยนโดยการไฮโดรไลซสดวยกรดซลฟวรก พบวา ปรมาณน าตาลรดวซทไดจากการไฮโดรไลซสเปลอกทเรยน สามารถน ามาใชผลตเอทานอลได และนอกจากผลตเอทานอลแลว จงนาจะมการน าน าตาลทไดไปใชประโยชนในดานตางๆ เชน ผลตเปนน าตาลไซลทอล หรอผลตภณฑอนๆ ทมความส าคญทางเศรษฐกจเพอเพมมลคาใหกบเปลอกทเรยนตอไป และยงเปนการลดมลภาวะทางดานสงแวดลอมไดอกทางหนง กตตกรรมประกาศ งานวจยผลของการปรบสภาพและลดสารพษตอน าตาลทไดจากการยอยเปลอกทเรยนดวยกรดเพอน าไปใชในการผลตเอทานอล สามารถด าเนนงานจนกระทงส าเรจไดผลเปนไปตามวตถประสงคทตงไว ดวยงบสนบสนนจากกองทนวจยมหาวทยาลยราชภฏร าไพพรรณป พ .ศ. 2559 รวมทงพอคา แมคา รานผลตทเรยนทอดในตลาดขายผลไมเนนสง ต. เขาวว อ.ทาใหม จ. จนทบร ทกรณาใหความอนเคราะหเปลอกทเรยนโดยมไดคดคาใชจายใด ๆ ทงสน และยงมอกหลายทานซงผวจยไมสามารถจะกลาวนามมาไดทงหมด คณะผวจยขอขอบคณมา ณ โอกาสนดวย

เอกสารอางอง กศมา แกวอนทะจกร, Nguyen Thanh Thuy, คน เลย ค และกนก รตนะกนกชย. (2549). การยอย

วสดเหลอทงทางการเกษตรโดย cellulosome - like multienzyme complex จาก Bacillus circulansm B-6. ใน การประชมวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 44 สาขาวชาวทยาศาสตร กรงเทพ ฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ชชนนท นวาสวงษ และเฉลม เรองวรยะชย. (2555). การผลตเซลลโลซกเอทานอลในประเทศไทย. วารสารวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 40 (4), 1073 - 1080.

ชมพนช หาญนนทววฒน. (2547). การผลตน าตาลจากการยอยสลายโมเลกลจากวสดเหลอทงทางการเกษตร โดยใชรงสแกมมารวมกบกรดซลฟวรก. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมนวเคลยรเทคโนโลย คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ณตตยา จนทวงษา. (2553). การพฒนาการแปรรปเปลอกทเรยนและเปลอกกลวยเปนน าตาลส าหรบการผลตเอทานอลโดยกระบวนการหมกทางชวภาพ. ปรญญานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต

15


สาขาวชาเทคโนโลยชวเคม คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

ดรณวรรณ ชนบบผา. (2553). การศกษาหาสภาวะทเหมาะสมในการไฮโดรไลซสเปลอกกลวยน าวาและการก าจดสารพษ. ปรญญานพนธ วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมเคม ภาควชาวศวกรรมเคม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

นนทกา คลายชม, เพญจตร ศรนพคณ, และอนสษฐ ธนะพมพเมธา. (2554, มกราคม - มนาคม). การผลตน าตาลรดวซจากซางขาวฟางหวานโดยกระบวนการไฮโดรไลซสดวยกรด.วศวกรรมสาร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 24 (75), 91 - 102.

นจรย เตารตน และอนงคนาฏ ดวงภกด. (2555). การสกดน าตาลกลโคสจากใบออย. ปรญญานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวศวกรรมเคม คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

พกตรประไพ ประจ าเมอง. (2546). การผลตกลโคสไซรปจากการยอยกากมนส าปะหลงดวยเอนไซมในถงปฏกรณชวภาพระดบโรงงานตนแบบ. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาเทคโนโลยชวภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สจตตรา ตงประกอบเจรญ. (2549). การพฒนาวธการผลตเอทานอลจากเปลอกสบปะรด เปลอกทเรยน และเปลอกกลวย.ปรญญานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต โปรแกรมวชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม.

เสร มหาวชด และเฉลม เรองวรยะชย. (2555). การผลตลกโนเซลลโลสกเอทานอลจากสารละลายทไดจากการยอยล าตนมนส าปะหลงดวยวธการหมกแบบกะดวยยสต Saccharomyces cerevisiae TISTR 5048. ปรญญานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเคมวเคราะห ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

Bernfeld, P. (1995).Amylase α and β In Colowick and Kaplan, N.O.(eds.). Methode in enzymology1: 149. New Yonk : Academic Press.

Dwivedi, P., Alavalapati, J.R.R. and Lal, P. (2009). Cellulosic ethanol production in the United States: Conversion technologies, current production status, economics, and emerging developments. Energy for Sustainable Development, 13: 174 -182.

Hansen, R.S. and Phillips, J.A. (1981). Chemical composition. In P. Gerhardt (eds). Manual of methods for general bacteriology, pp 328-336. Washington, American Society for Microbiology.

16


Krishna S.H. and Chowdary G.V. (2000). Optimization of simultaneous saccharification and fermentation for production of ethanol from lignocellulose biomass. Journalof Agricultural and Food Chemistly, 48(5): 1971 - 1976.

Unhasirikul, M., Narkrugsa, W. and Naranong, N. (2013). Sugar production from durian (Durio zibethinus Murray) peel by acid hydrolysis. African Journal of Biotechnology. 12(33): 5244 - 5251.

17


การกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค

Carbon sequestration in Above Ground Biomass of Perennials Plants In Sawan Park Amphoe Muang. Nakhon Sawan province

สปราณ เกณฑเมอง(Supranee Ganemuang)* สมฤด นมพญา(Somrudee Nimpaya)

ช ามะเลยง เชาวธรรม(Chammalieng Chaowthum) สาขาวชาวทยาศาสตรสงแวดลอม คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค *Corresponding author. E-mail: [email protected]

บทคดยอ

การประเมนการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนในสวนสาธารณะ อทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค มวตถประสงคเพอเกบรวบรวมชนดของพรรณไมและประเมนคาการกกเกบคารบอนในพนททงหมด 314 ไร และค านวณมวลชวภาพโดยใชสมการแอลโลเมตรก เวลาในการส ารวจ คอ เดอนเมษายน 2561 ผลการศกษาพบพรรณไมทงหมด จ านวน 525 ตน 15 ชนด 9 วงศ โดยวงศทพบมากทสด คอ Leguminosae พบ 290 ตน รองลงมา คอ Lythraceae พบ 157 ตน และ Fabaceae พบ 42 ตน และวงศอน ๆ ตามล าดบ และพบวามปรมาณมวลชวภาพของไมยนตน (Ws) เทากบ 14,323.70 กโลกรมตอไร พบการกกเกบคารบอนของไมยนตน เทากบ 7,161.85 กโลกรมคารบอนตอไร และพบการดดซบคารบอนไดออกไซดของไมยนตน เทากบ 26,283.99 กโลกรมคารบอนตอไร ค าส าคญ : การกกเกบคารบอน, การดดซบคารบอนไดออกไซด, มวลชวภาพ

Abstract Assessment of Carbon sequestration in above ground biomass of perennial plants in Sawan Park Amphoe muang, Nakhon Sawan province aims to identify the species of plants and evaluate Carbon sequestration of perennial plants in the 314 rai of Sawan Park Amphoe muang, Nakhon Sawan and Calculate the biomass per rai using allometric eguations. The survey took place in April 2018. The results show that there are total 525 trees within 15 species. There are 9 families and Leguminosae is the most found family, which found 290 trees. The following found families are

mailto:[email protected]

18


Lythraceae , which found 157 trees and Fabaceae, which found 42 trees. The total above – ground biomass of perennial plants is 14,323.70 kg. / rai, Carbon sequestration value is 7,161.85 kg Carbon / rai, Carbon dioxide absorption is 26,283.99 kg Carbon / rai. Keywords : carbon sequestration, , Carbon dioxide absorption, biomass บทน า

ในปจจบนสภาวะภมอากาศของโลกเปลยนแปลงไปอยางมาก สาเหตมาจากภาวะโลกรอน (globalwarming) โดยชวงป ค.ศ. 1850-2012 ทผานมาอณหภมเฉลยของโลกสงขนมากถง 0.85 องศาเซลเซยส (IPCC, 2013) และอนาคตอาจจะมแนวโนมทอณหภมโลกจะเพมขน 1.1 - 6.4 องศาเซลเซยส ในชวงป พ.ศ.2544-2643 เนองจากการปลอยกาซเรอนกระจกสะสมในชนบรรยากาศมากกวาทเคยเกดขนท าใหเกด “ภาวะโลกรอน” (global warming) ซงมผลกระทบท าใหสภาพภมอากาศเกดการเปลยนแปลงตอฤดกาลตาง ๆ (กรมแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย, (2558)อางถง IPCC AR5, 2014) และการเปลยนแปลงเลกนอยของอณหภมและปรมาณน าฝนจะมผลกระทบตอการเจรญของปาไม

ตนไมใหญในเมองเพมคณคาแกเมองไดทงในดานเศรษฐกจและดานนเวศวทยา ความสวยงามและความสงางาม ความยงใหญของตนไมจงเปนปจจยหนงทท าใหเมองดงดดนกทองเทยวมากขน อสงหารมทรพยทมตนไมใหญรมรนสวยงามขายไดราคาสงกวาอสงหารมทรพยทโลงรอนขาดตนไม บางกรณสงกวาโครงการลกษณะเดยวกนมากถงรอยละ 20 ในดานการประหยดพลงงาน ตนไมขนาดใหญสามารถลดความรอนทเกดจากการดดซบพลงงานความรอนและการคายน าไดมากเทาเครองปรบอากาศขนาด 20,000 บทย 2 เครอง ตนไมใหญคลมพนท 200 ตารางเมตร ผลตออกซเจนพอเพยงส าหรบมนษย 1 คน ตลอดอายขย พนผวจ านวนมากทแผคลมดวยพมใบยงชวยลดความรอนทเกดจากปรากฏการณเกาะความรอนเมองไดอกดวย ในเชงนเวศวทยา ตนไมในเมองยงเปนทอยของสตวตาง ๆ โดยเฉพาะนกและสตวเลอยคลานหลายชนด (วรษยา สนทรศารทล , 2542) กาซคารบอนไดออกไซดในชนบรรยากาศสวนใหญเกดจากการกระท าของมนษย เนองจากตนไมและปาไมมคณสมบตทด คอ สามารถกกเกบกาซคารบอนไดออกไซดไวกอนจะลอยขนสบรรยากาศ (Edunones, 2008) การกกเกบหรอการดดซบจะผานกระบวนการสงเคราะหแสงและตนไมจะน ากาซคารบอนไดออกไซดมาใชในการสรางอาหารและเพมปรมาณออกซเจนในบรรยากาศ สวนตนไมจะกกเกบคารบอนไวทสวนของ ล าตน ใบ กง และราก ในรปแบบของมวลชวภาพ ในพนทใดมผลผลตมวลชวภาพมากขนทนนจะมการกกเกบคารบอนตามผลผลตของมวลชวภาพทเพมขน (ธเบศร เอนคะวน และ ธนบต มะลย, 2557 อางถง สมชย, 2556) อทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค เปน

19


สวนสาธารณะขนาดใหญใจกลางเมอง ตงอยบนพนท 314 ไร มรวกนโดยรอบ ตรงกลางเปนเกาะ มพนทประมาณ 3 ไรเศษ มมงกรสวรรคขนาดใหญเดนตระหงานอยตรงกลางรายลอมดวยมงกรขนาดเลก 4 ตว ทฐานวงกลมตกแตงดวยเมฆมศาลารอบ 4 หลง มสะพานแบบสถาปตยกรรมจนเปนทางเดนเขาไปยงมงกรสวรรคดานลางสะพานเปนสระบวโคง ภายในเกาะมเวทน าพ น าตกจ าลองขนาดใหญ หองรบรองและสวนดอกไม รมฝงน าภายในอทยานจดเปนสวนสขภาพในยามเชาและเยนจะมประชาชนนบพนคนมาใชสถานทแหงนในการออกก าลงกาย อทยานสวรรคนนอกจากเปนสถานทท ส ว ย ง า ม ร ม ร น ก ร ม อ น า ม ย ก ร ะ ท ร ว ง ส า ธ า ร ณ ส ข ไ ด ม อ บ ป ร ะ ก า ศ น ย บ ต ร ในฐานะสวนสาธารณะไดมาตรฐานระดบดมากแหงแรกของภาคเหนอ ซงทงประเทศไดรบประกาศนยบตรนเพยง 4 แหงเทานน อทยานสวรรค จงเปนแหลงทองเทยวทมความรมรน มตนไมหลากหลายแลวยงเปนแหลงพกผอนหยอนใจอกแหงทเทศบาลนครนครสวรรคและชาวปากน าโพภมใจ

ผวจยมความสนใจทจะศกษาการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตน ในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค โดยมจดมงหมายทจะส ารวจ ชนดพรรณมวลชวภาพเพอน ามาศกษาหาคาการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนด นของไมยนตนเพอกอใหเกดประโยชนตอชมชนและน าขอมลไปประยกตในการด าเนนการทางวชาการและเพมศกยภาพเปนแหลงดดซบคารบอนตอไป

วตถประสงคของการวจย 1. ศกษาชนดพรรณไมยนตนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค 2. ส ารวจมวลชวภาพเหนอพนดนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค 3. ศกษาการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค วธด าเนนการวจย เครองมอและอปกรณ

1. สายวด / ตลบเมตร 2. จพเอส (GPS) 3. ไคลโนมเตอร (Clinometer) 4. ตารางแบบบนทกพรรณไม 5. เชอก 6. หนงสอศกษาพนธไม

20


วธการด าเนนการวจย 1. การเกบขอมลของตนไมทมระดบความสง 130 เซนตเมตร เสนรอบวง 20 เซนตเมตร

ขนไป 1.1 การวดความสงของตนไมโดยใช ไคลโนมเตอร สองยอดทสงทสดของตนไมท

ตองการส ารวจ 1.2 การวดระยะหางของตนไมโดยใชตลบเมตรวดจากจดทเรายนไปหาโคลนตน ท

ระดบสายตาของผวด 1.3 การวดเสนรอบวงโดยใชสายวดวดรอบวงในทระดบความสง 130 เซนตเมตรวด

จากพนดน 2. เมอไดขอมลความสงและเสนรอบวงครบแลว ท าการบนทกชอพนธไม ความสงของตนไม

และเสนรอบวง ลงในตารางบนทกผลและวเคราะหขอมลดงน 2.1 การหามวลชวภาพ โดย สมการแอลโลเมตรกส าหรบใชในการค านวณหามวลชวภาพของตนไมใชสมการ การหามวลชวภาพของปาเบญจพรรณ ดงสมการของ Ogawa (ภานวตน ประเสรฐพงษ. มปป)

WS = 0.0396 D2 H0.9326 โดย WS = มวลชวภาพของล าตน (กโลกรม)

D = ขนาดเสนผาศนยกลางทระดบอก (เซนตเมตร) H = ความสงของตนไมถงปลายยอด (เมตร)

2.2 การค านวณการกกเกบคารบอน ปรมาณคารบอนกกเกบ = มวลชวภาพ (WS) × 0.5 2.3 ค านวณปรมาณคารบอนไดออกไซดทตนไมดดซบ คารบอนไดออกไซดดดซบ = ปรมาณคารบอนกกเกบ × 3.67

21


ผลการวจย ตารางท 1 ผลการประเมนการกกเกบคารบอนเหนอพนดนของไมยนตนในอทยานสวรรค

จากตารางท 1 ผลการศกษาการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค ผลการศกษาพบวามไมยนตนทงหมด 525 ตน 15 ชนด 9 วงศ โดยวงศทพบมากสดทคอ Leguminosae พบ 290 ชนด รองลงมา คอ Lythraceae พบ 157 ชนด วงศ Fabaceae พบ 42 ชนด และวงศอน ๆ ตามล าดบ

ล าดบ ชอวงศ จ านวนตนมวลชวภาพ (Ws)

(กโลกรมตอไร)

ปรมาณคารบอนกกเกบ

(กโลกรมคารบอนตอไร)

คารบอนไดออกไซดดดซบ

(กโลกรมคารบอนตอไร)

1 Leguminosae 290 11,701.57 5,850.78 21,472.38

2 Lythraceae 157 1,035.26 517.63 1,899.70

3 Dipterocarpaceae 39 541.11 270.55 992.93

4 Apocynaceae 17 201.27 100.63 369.33

5 Bignoniaceae 7 19.14 9.57 35.11

6 Fabaceae 6 108.01 54.00 198.20

7 Combretaceae 5 36.79 18.39 67.51

8 Malvaceae 2 566.10 283.05 1,038.79

9 Myrtaceae 2 114.47 57.23 210.05

525 14,323.70 7,161.85 26,283.99 รวมทงหมด

22


ตารางท 2 ผลการส ารวจพนธไมยนตนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค

จากตารางท 2 ผลการศกษาการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค ผลการศกษาพบวามไมยนตนทงหมด 525 ตน 15 ชนด ไดแก ตนตนเปด (Alstonia scholaris (L) R.Br.) ชมพพนทพย (Tabebuia rosea) ตนหกวาง (Terminalia catappa L.) ตนเตง (Shorea obtusa) ตนคณ (Cassia fistula) ตนนนทร (Peltophorum pterocarpum) ตนจามจร (Samanea saman (Jacq.) Merr.) ตนขเหลก (Senna siamea) ตนงว (Bombax ceiba L.) ตนประด (Pterocarpus macrocarpus) ตนหางนกยง (Delonix regia (Bojer) Raf.) ตนมะขาม (Tamarindus indica Linn) ตนอนทนล (Lagerstroemia speciosa) ตนหวา (Syzygium cumini) ตนตะแบก (Lagerstroemia floribunda)

ล าดบท ชอทองถน ชอวทยาศาสตร ชอวงศ จ านวนตน1 ตนตนปด Alstonia scholaris (L) R.Br. Apocynaceae 172 ชมพพนทพย (Tabebuia rosea) Bignoniaceae 73 ตนหกวาง (Terminalia catappa L.) Combretaceae 54 ตนเตง (Shorea obtusa) Dipterocarpaceae 35 ตนคณ (Cassia fistula) Fabaceae 366 ตนนนทร (Peltophorum pterocarpum) Fabaceae 67 ตนจามจร (Samanea saman (Jacq.) Merr.) Leguminosae 1108 ตนขเหลก (Senna siamea) Leguminosae 549 ตนประด (Pterocarpus macrocarpus) Leguminosae 9710 ตนหางนกยง (Delonix regia (Bojer) Raf.) Leguminosae 2411 ตนมะขาม (Tamarindus indica Linn) Leguminosae 512 ตนอนทนล (Lagerstroemia speciosa) Lythraceae 15013 ตนตะแบก (Lagerstroemia floribunda) Lythraceae 714 ตนงว (Bombax ceiba L.) Malvaceae 215 ตนหวา (Syzygium cumini) Myrtaceae 2

23


ตารางท 3 ผลการส ารวจ มวลชวภาพ (Ws) ปรมาณคารบอนกกเกบ คารบอนไดออกไซดดดซบ ของไมยนตนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค

สรปและอภปรายผล

1. สรปผลการศกษา 1.1 ผลการศกษาพนธไมยนตนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรคพบวามไม

ยนตนจ านวนทงหมด 525 ตน แยกได 9 วงศ 15 ชนด โดยวงศทพบมากทสด คอ Leguminosae พบ 290 ตน รองลงมา คอ Lythraceae พบ 157 ตน และ Fabaceae พบ 42 ตน ตามล าดบ

1.2 ผลการศกษาปรมาณมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในอทยานสวรรคอ าเภอเมองจงหวดนครสวรรค พบวามปรมาณมวลชวภาพเหนอพนดนทงหมดเทากบ 14,323.70 กโลกรมตอไร ซงตนจามจรมปรมาณมวลชวภาพมากทสดเทากบ 8,796.56 กโลกรมตอไร รองลงมาคอ ตนขเหลก ตนอนทนล และตนประด มปรมาณมวลชวภาพ เทากบ 1,213.34 1,006.94 และ 964.46 กโลกรมตอไร ตามล าดบ

ล าดบท ชอทองถน จ านวนตน มวลชวภาพ (Ws) ปรมาณคารบอนกกเกบ คารบอนไดออกไซดดดซบ

1 ตนตนปด 17 63,197.92 31,598.96 115,968.17

2 ชมพพนทพย 7 6,008.47 3,004.24 11,025.55

3 ตนหกวาง 5 33,914.84 16,957.42 62,233.74

4 ตนเตง 3 11,552.00 5,776.00 21,197.93

5 ตนคณ 36 133,989.59 66,994.79 245,870.89

6 ตนนนทร 6 35,917.40 17,958.70 65,908.44

7 ตนจามจร 110 2,762,121.03 1,381,060.51 5,068,492.09

8 ตนขเหลก 54 380,989.23 190,494.62 699,115.24

9 ตนประด 97 302,840.38 151,420.19 555,712.09

10 ตนหางนกยง 24 211,933.38 105,966.69 388,897.75

11 ตนมะขาม 5 16,408.28 8,204.14 30,109.20

12 ตนอนทนล 150 316,177.64 158,088.82 580,185.97

13 ตนตะแบก 7 8,893.99 4,447.00 16,320.47

14 ตนงว 2 177,755.16 88,877.58 326,180.71

15 ตนหวา 2 35,942.50 17,971.25 65,954.48

24


1.3 ผลการศกษาปรมาณการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค พบวามปรมาณการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนทงหมดเทากบ 7,161.85 กโลกรมคารบอนตอไร ซงตนจามจรมปรมาณคารบอนมากทสดเทากบ 4,398.28 กโลกรมคารบอนตอไร รองลงมา คอ ตนขเหลก ตนอนทนล และตนประด มปรมาณคารบอน คอ 606.67 503.47 และ 428.23 กโลกรมคารบอนตอไร ตามล าดบ

1.4 ผลการศกษาปรมาณการดดซบคารบอนไดออกไซดในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในอทยานสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค พบวามปรมาณการดดซบคารบอนไดออกไซดในมวลชวภาพเหนอพนดนทงหมดเทากบ 26,283.99 กโลกรมคารบอนตอไร ซงตนจามจรมปรมาณคารบอนมากทสดเทากบ 16,141.69 กโลกรมคารบอนตอไร รองลงมา คอ ตนขเหลก ตนอนทนล และตนประด มปรมาณคารบอน คอ 2,226.48 1,847.73 และ 1,769.78 กโลกรมคารบอนตอไร ตามล าดบ

2. ขอเสนอแนะ 2.1 ควรศกษาการกกเกบคารบอนของตนไมชนดอน เชน พชลมลก พชคลมดน 2.2 ควรมการศกษาการกกเกบคารบอนใตพนดนมาเปรยบเทยบกบการกกเกบคารบอน

เหนอพนดน

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณอาจารยสาขาวทยาศาสตรส งแวดลอมทกทานทคอยใหค าปรกษาและขอเสนอแนะในการท าวจยครงนจนเสรจสมบรณ ทายนผเขยนขอขอบคณบดา มารดา ทใหการอปการะอบรมเลยงด ตลอดจนสงเสรมการศกษา ใหก าลงใจเปนอยางด อกทงขอบคณเพอน ๆ ทใหการสนบสนนและชวยเหลอดวยดเสมอมา ขอบพระคณเจาของเอกสารและงานวจยทกทาน ทผศกษาคนควาไดน ามาอางองในการท าวจย จนกระทงงานวจยฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยด

เอกสารอางอง วรษยา สนทรศารทล. (2542). ตนไมในเมอง. กรงเทพฯ สมชย เบญจชย. (2556). ตนไม ปาไมกบการกกเกบคารบอน. สบคนเมอ 29 มนาคม 2561. จาก

https://www.citizenthaipbs.net/node/4965. กรมแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย. (2558). ภาวะโลกรอน. สบคนเมอ 5 เมษายน 2561.

จาก https://www.dmc.tv/pages-Global-Warming.html Edunones. (2008). กาซคารบอนไดออกไซด. สบคนเมอ 25 เมษายน 2561. จาก

http://suchada.wikispaces.com

https://www.dmc.tv/pages-Global-Warming.html

http://suchada.wikispaces.com/

25


IPCC, (2013). ภาวะโลกรอน. สบคนเมอ 5 เมษายน 2561. จาก http://climate.tmd.go.th/content/file/11

26


การกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตน ในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค อ าเภอเมองนครสวรรค จงหวดนครสวรรค

Carbon sequestration in Above Ground Biomass of Perennials Plants In Nakhon Sawan Rajabhat University, Amphoe Muang Nakhon Sawan,

Nakhon Sawan province สมฤด นมพญา(Somrudee Nimpaya) * สปราณ เกณฑเมอง(Supranee Ganemuang)

ช ามะเลยง เชาวธรรม(Chammalieng Chaowthum) สาขาวชาวทยาศาสตรสงแวดลอม คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค *E-mail: [email protected]

บทคดยอ

การประเมนการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค อ าเภอเมองนครสวรรค จงหวดนครสวรรค มวตถประสงคเพอระบชนดพรรณไมและประเมนคาการกกเกบคารบอนของไมยนตนในพนททงหมด 105 ไร และค านวณมวลชวภาพโดยใชสมการแอลโลเมตรก ชวงเวลาในการส ารวจ คอ เดอนเมษายน 2561 ผลการศกษาพบพรรณไมทงหมด จ านวน 379 ตน 33 ชนด จ าแนกได 17 วงศ และวงศทพบมากทสด คอ วงศ FABACEAE พบจ านวน 118 ตน รองลงมา คอ APOCYNACEAE พบจ านวน 43 ตน รองลงมา คอ BIGNONIACEAE พบจ านวน 41 ตน มวลชวภาพของไมยนตน เทากบ 6,220.33 กโลกรมตอไรการกกเกบคารบอนของไมยนตน เทากบ 3 ,110.16 ก โลกรมคารบอนตอไร และการดดซบคารบอนไดออกไซดของไมยนตน เทากบ 11,414.30 กโลกรมคารบอนตอไร ของตนไมทงหมด ค าส าคญ: ไมยนตน, มวลชวภาพ, การกกเกบคารบอน, การดดซบคารบอนไดออกไซด

Abstract Assessment of Carbon sequestration in above ground biomass of perennial

plants in Nakhon Sawan Rajabhat University, Amphoe Muang Nakhon Sawan, Nakhon Sawan province aims to identify the species of plants and evaluate Carbon sequestration of perennial plants in the 105 rai of Nakhon Sawan Rajabhat University and Calculate the biomass per rai using allometric eguations. The survey took place in April 2018. The results show that there are total 379 trees within 33 species. There are 17 families and Fabaceae is the most found family, which found 118 trees. The

27


following found families are Apocynaceae, which found 43 trees and Bignoniaoeae, which found 41 trees. The total above – ground biomass of perennial plants is 6,220.33 kg. / rai, Carbon sequestration value is 3,110.16 kg Carbon / rai, Carbon dioxide absorption is 11,414.30 kg Carbon / rai. Keywords: Tree, Biomass, carbon sequestration, carbon dioxide absorption บทน า

ในปจจบนประเทศไทยเกดสภาวะโลกรอน อาจเปนสาเหตหนงทเกดขนจากการกระท าของมนษย ภาวะโลกรอน (global warming) หรอ ภาวะภมอากาศเปลยนแปลง (climate change) ทเปนปญหาหลกของโลกเราในปจจบน จะสงเกตไดจากอณหภมของโลกทมการเปลยนแปลง สาเหตทอณหภมโลกเปลยนไป เนองมาจาก กาซเรอนกระจก (greenhouse gases) หรอภาวะเรอนกระจก เปนภาวะทชนบรรยากาศของโลกเสมอนกระจก ทยอมใหรงสคลนสนผานลงมายงพนโลกได แตจะดดกลนรงสคลนยาวชวงอนฟราเรดทแผออกจากพนผวโลกเอาไว จากนนจงคายพลงงานความรอนใหกระจายอยภายในชนบรรยากาศและพนผวโลกปรากฏการณเรอนกระจก จงมความส าคญกบโลก เพราะกาซจ าพวกคารบอนไดออกไซด หรอ มเทน จะกกเกบความรอนบางสวนไวในโลกไมใหสะทอนกลบสบรรยากาศทงหมด มฉะนนโลกจะกลายเปนแบบดวงจนทรทตอนกลางคนหนาวจด และตอนกลางวนรอนจด เพราะไมมบรรยากาศทสามารถรองรบพลงงานจากดวงอาทตย ซงการท าใหโลกอนขนเชนนคลายกบหลกการเรอนกระจก(ทใชปลกพช) จงเรยกวา ปรากฏการณเรอนกระจก (Greenhouse Effect) CO2 ทมการเพมขนอยางตอเนองนนถกปลอยออกมา จากโรงงานอตสาหกรรม รถยนต หรอการกระท าอนๆ ทเผาเชอเพลง (เชน ถานหน น ามน กาซธรรมชาต หรอสารประกอบไฮโดรคารบอน ) สงผลใหระดบปรมาณ CO2 ในปจจบนสงเกน 300 พพเอม(300 สวนในลานสวน) เปนครงแรกในรอบกวา 6 แสนป ซงคารบอนไดออกไซด ทมากขนนไดเพมการกกเกบความรอนไวในโลกของเรามากขนเรอย ๆ จนเกดเปนภาวะโลกรอนในปจจบน ขณะทนกวทยาศาสตรและนกสงแวดลอมจ านวนมากพยายามชใหเหนถงปรากฏการณตางๆ ทผดปกตเพอกระตนเตอนใหมนษยตระหนกถงในปญหาทตวเองเปนสวนรวมใชพลงงานฟอสซลทงน ามน กาซธรรมชาต และถานหนขนมาใช อนเปนสาเหตส าคญหลกของภาวะเรอนกระจก และเพอน าไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมโดยดวน กอนทจะสายเกนแก (สมาคมพระครสตธรรมไทย, มปป) ตนไม คอพชยนตนขนาดใหญ ตนไมมอายยนยาวเมอเปรยบเทยบกบพชในลกษณะอน ๆ บางพนธสามารถสงไดถง 115 เมตร และบางพนธสามารถมอายยนยาวสองพนปถงสามพนป ตนไมทกชนดจดวาเปนพช แตพชบางชนดอาจไมจดวาเปนตนไม เชน พชเถาขนาดเลก หญา สาหราย เปนตน ตนไมเปนสวนประกอบส าคญของภมประเทศตามธรรมชาต เนองจากสามารถปองกนภมประเทศ

28


จากการกดเซาะ และเปนสวนส าคญของการปรบภมทศนและการเกษตร เนอไมจากตนไมเปนวสดทใชทวไปในการกอสราง เชนท าผนงและโครงสรางตนไมประกอบดวยอวยวะ ทส าคญตอการด ารงชวต ไดแก ราก ล าตน ใบ ดอก ผล และเมลด ซงอวยวะแตละสวนของพชนนมหนาทและสวนประกอบแตกตางกน ตนไมไมไดจ าเปนตองเปนปาไมอยางเดยว ตนไมกยงพฒนามาเปนสวนสาธารณะในเมองในปจจบน (เดชา บญค า , 2547) ประโยชนของปาไมมมากหลาย เชน ตนไม จะชวยคายออกซเจนในชวงกลางวน ท าใหอากาศบรสทธ ชวยดดซบกาซ คารบอนไดออกไซด ซงเปนตวการใหเกดภาวะเรอนกระจก ท าใหเกดภาวะโลกรอน แลวยงเปนรมเงา บงแสงแดด ใหเกดความรมรน หรอจะเปนทอย อาศยของสตวปา แลวยงมพช ผล ทสามารถน ามารบประทานเปนอาหาร หรอ ปรงเปนยารกษาโรคได เปนแหลงตนน า ล าธาร เนองจากบรเวณรากของตนไมดดซบน า และ แรธาต เปนการกก เกบน าไวบรเวณผวดน เปนแนวปองกน การเกดน าทวม ล าตนของตนไมยงสามารถ น าไปแปรรปท าประโยชนตางๆอกมากมาย เชน บานเรอน ทพกอาศย สะพาน เฟอรนเจอร เรอ การปลกตนไมนนถอวาเปนการผอนคลายความเครยดไดอยางหนง ตนไมทมการเจรญเตบโตแลว สามารถน าไปขายได และตนไมถอวา เปนแหลงอาหารทส าคญอยางหนงสตวปาและยงเปนอกสวนหนงทอยในระบบนเวศวทยาในปจจบน (อญชรกา อนทรงาม, มปป) มหาวทยาลยราชภฎนครสวรรค ตงอยเลขท 398 หม 9 ถนนครสวรรคตก อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค โดยมพนทประมาณ 105 ไร จดอยในภาคเหนอตอนลางภาคกลางตอนบน มหาวทยาลยแหงไดถกจดเปนพนทสเขยว เพราะในพนทของมหาวทยาลย มทงตนไมเลกตนไมใหญแตกตางกนออกไป ตนไมในมหาวทยาลยสามารถเปนรมเงา ใหนกศกษามาท ากจกรรมยามวางใตตนไมทสามารถใหรมเงาได ตนไมยงมประโยชนอกมากมาย

ผวจยไดมความสนใจทจะศกษาการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค โดยมจดมงหมายทจะส ารวจชนดพรรณไมยนตนเพอน ามาศกษาหาคาการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตน เพอกอใหเกดประโยชนชมชนและสามารถมาประยกตใชในดานวชาการและเพมศกยภาพเปนแหลงดดซบคารบอน

วตถประสงค 1. เพอศกษาเกยวกบพรรณไมยนตนในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค อ าเภอเมอง

นครสวรรค จงหวดนครสวรรค 2. เพอศกษามวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค อ าเภอ

เมองนครสวรรค จงหวดนครสวรรค 3. เพอศกษาการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในมหาวทยาลยราช

ภฏนครสวรรค อ าเภอเมองนครสวรรค จงหวดนครสวรรค

29


วธด าเนนการวจย เครองมอและอปกรณ 1. สายวด / ตลบเมตร 2. ไคลโนมเตอร 3. จพเอส 4. ตารางแบบบนทกพนธไม 5. หนงสอพนธไม เรองพนธไมในมหาวทยาลยนครสวรรค , หนงสอไมยนตนวธการด าเนนการวจย

1. การเกบขอมลของตนไมทมระดบความสง 130 เซนตเมตร เสนรอบวง 20 เซนตเมตรขนไป

1.1 การวดความสงของตนไมโดยใช ไคลโนมเตอร สองยอดทสงทสดของตนไมทตองการส ารวจ

1.2 การวดระยะหางของตนไมโดยใชตลบเมตรวดจากจดทเรายนไปหาโคลนตน ทระดบสายตาของผวด

1.3 การวดเสนรอบวงโดยใชสายวดวดรอบวงในทระดบความสง 130 เซนตเมตรวดจากพนดน

2. เมอไดขอมลความสงและเสนรอบวงครบแลว ท าการบนทกชอพนธไม ความสงของตนไม และเสนรอบวง ลงในตารางบนทกผลและวเคราะหขอมลดงน 2.1 การหามวลชวภาพ โดย สมการแอลโลเมตรกส าหรบใชในการค านวณหามวลชวภาพของตนไมใชสมการ การหามวลชวภาพของปาเบญจพรรณ ดงสมการของ Ogawa (ภานวตน ประเสรฐพงษ. มปป)

WS = 0.0396 D2 H0.9326 โดย WS = มวลชวภาพของล าตน (กโลกรม)

D = ขนาดเสนผาศนยกลางทระดบอก (เซนตเมตร) H = ความสงของตนไมถงปลายยอด (เมตร)

2.2 การค านวณการกกเกบคารบอน ปรมาณคารบอนกกเกบ = มวลชวภาพ (WS) × 0.5

2.3 ค านวณปรมาณคารบอนไดออกไซดทตนไมดดซบ คารบอนไดออกไซดดดซบ = ปรมาณคารบอนกกเกบ × 3.67

30


ผลการวจย ตารางท 1 ผลการประเมนการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนในมหาวทยาลยราชภฏ

นครสวรรค

จากตารางท 1 ผลการประเมนการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนจากในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค ผลการศกษาพบวาพบไมยนตนทงหมด 379 ตน 33 ชนด โดยวงศทพบมากทสด คอ วงศ FABACEAE พบจ านวน 118 ตน รองลงมา คอ วงศAPOCYNACEAE พบจ านวน 43 ตน และวงศ คอ BIGNONIACEAE พบจ านวน 41 ตน ตามล าดบ และพบวามมวลชวภาพของไมยนตน (WS) เทากบ 6,220.33 กโลกรมตอไร พบการ

ล ำดบ ช อวงศ จ ำนวนตน WS (กโลกร มตอไร )กำร กกเกบค ำรบอน

(กโลกร มค ำรบอนตอไร )

กำรดดซบ

ค ำรบอนไดออกไซด

(กโลกร มค ำรบอนตอไร )

1 FABACEAE 118 2,388.31 1,194.16 4,382.56

2 APOCYNACEAE 43 399.45 199.73 733.00

3 BIGNONIACEAE 41 961.05 480.52 1,763.52

4 ANACARDIACEAE 38 914.52 457.26 1,678.15

5 LYTHRACEAE 32 155.74 77.87 285.79

6 LEGUMINOSAE 28 449.77 224.89 825.34

7 LAMIACEAE 20 145.16 72.58 266.37

8 DIPTEROCARPACEAE 18 76.43 38.21 140.24

9 PALMAE 11 20.46 10.23 37.55

10 MORACEAE 6 52.86 26.43 96.99

11 EBENACEAE 5 43.23 21.62 79.33

12 MELIACEAE 5 41.92 20.96 76.92

13 MYRTACEAE 5 19.19 9.59 35.21

14 BELERIC MYROBALAN 3 20.30 10.15 37.25

15 LECYTHIDACEAE 3 38.94 19.47 71.46

16 CAESALPINIACEAE 2 490.62 245.31 900.28

17 GUTTTIFERACEAE 1 2.37 1.18 4.35

379 6,220.33 3,110.16 11,414.30 รวมทงหมด

31


กกเกบคารบอนของไมยนตน เทากบ 3 ,110.16 กโลกรมคารบอนตอไร และพบการดดซบคารบอนไดออกไซดของไมยนตน เทากบ 11,414.30 กโลกรมตอไร ของตนไมทงหมด

ตารางท 2 ผลการส ารวจพนธไมในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค

ล ำดบท พนธไม ชอวทยำศำสตร ชอวงศ จ ำนวนตน

1 ปรดปา Pterocarpus macrocarpus Kurz. FABACEAE 99

2 มะขาม Tamarindus indica L. FABACEAE 19

3 ตนเปด Alstonia scholaris (L) R.Br. APOCYNACEAE 43

4 แคแสด Spathodea campanulata P.Beauv. BIGNONIACEAE 3

5 ทองอไร Tecoma stans (L.) Juss. ex Kunth BIGNONIACEAE 16

6 ปป Millingtonia hortensis L.f. BIGNONIACEAE 13

7 แคนา Dolichandrone spathacea Schum. BIGNONIACEAE 9

8 มะมวง Mangifera indica (L.) ANACARDIACEAE 37

9 มะปราง Bouea macrophylla Gritt. ANACARDIACEAE 1

10 เสลา Lagerstroemia tomentosa C. Presl LYTHRACEAE 32

11 ราชพฤกษ Cassia fistula L. LEGUMINOSAE 13

12 กระถนณรงค Acacia auriculiformis A. LEGUMINOSAE 8

13 จามจร Samanea saman (Jacq.) Merr. LEGUMINOSAE 6

14 ขเหลก Senna siamea(Lam.) LEGUMINOSAE 1

15 สก Tectona grandis L. F. LAMIACEAE 20

16 พะยอม Shorea talura Roxb. DIPTEROCARPACEAE 16

17 กระบาก Anisoptera costata DIPTEROCARPACEAE 2

18 ปาลม Elaeis guineensis Jacq. PALMAE 11

19 ขอย Streblus asper Lour. MORACEAE 2

20 ขนน Artocarpus heterophyllus Lam. MORACEAE 2

32


ตารางท 2 ผลการส ารวจพนธไมในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค (ตอ)

จากตารางท 2 ผลการส ารวจพนธไมในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค พบไมทงหมด 379 ตน 33 ชนด ไดแกวงศ FABACEAE คอ ประดปา (Pterocarpus macrocarpus Kurz.) 99 ตน มะขาม (Tamarindus indica L.) 19 ตน วงศ APOCYNACEAE คอ ตนเปด (Alstonia scholaris (L) R.Br.) 43 ตน วงศ BIGNONIACEAE คอ แคแสด (Spathodea campanulata P.Beauv.) 3 ตนทองอไร (Tecoma stans (L.) Juss. ex Kunth) 16 ตน ปป (Millingtonia hortensis L.f.) 13 ตน แคนา (Dolichandrone spathacea Schum.) 9 ตน วงศANACARDIACEAE คอ มะมวง (Mangifera indica (L.)) 37 ตน มะปราง(Boueamacrophylla Gritt.) 1 ตน วงศ LYTHRACEAE คอ เสลา (Lagerstroemia tomentosa C. Presl) 32 ตน วงศ LEGUMINOSAE คอ ราชพฤกษ (Cassia fistula L.) 13 ตน กระถนณรงค (Acacia auriculiformis A.) 8 ตน จามจร (Samanea saman (Jacq.) Merr.) 6 ตน ขเหลก (Senna siamea(Lam.)) 1 ตน วงศ LAMIACEAE คอ สก (Tectona grandis L. F.) 20 ตน วงศ DIPTEROCARPACEAE คอ พะยอม (Shorea talura Roxb.) 16 ตน กระบาก (Anisoptera

ล ำดบท พนธไม ชอวทยำศำสตร ชอวงศ จ ำนวนตน

21 กราง Ficus benghalensis L. MORACEAE 2

22 ตะโกนา Diospyios rhodcalyx EBENACEAE 3

23 มะเกลอ Diospyros mollis Griff. EBENACEAE 2

24 ยมหน Chukrasia velutina Wight & Arn. MELIACEAE 1

25 มะฮอกกาน Swietenia macrophylla King MELIACEAE 1

26 สะเดา Azadirachta induca A. MELIACEAE 327 หวา Syzygium cumini L. MYRTACEAE 1

28 ยคาลปตส Eucalgptus Citriodora Hook. MYRTACEAE 3

29 ชมพ Eugenia javanica Lam. MYRTACEAE 1

30 สมอภเภก Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb. BELERIC MYROBALAN 3

31 สาละลงกา Couroupita guianensis Aubl. LECYTHIDACEAE 3

32 อโศกน า Saraca indica L. CAESALPINIACEAE 2

33 ชะมวง Garcinia cowa Roxb. GUTTTIFERACEAE 1

รวมทงหมด 397

33


costata) 2 ตน วงศ PALMAE คอ ปาลม (Elaeis guineensis Jacq.) 11 ตน วงศ MORACEAE คอ ขอย (Streblus asper Lour.) 2 ตน ขนน (Artocarpus heterophyllus Lam.) 2 ตน กราง (Ficus benghalensis L.) 2 ตน วงศ EBENACEAE คอ ตะโกนา (Diospyios rhodcalyx) 3 ตน มะเกลอ (Diospyros mollis Griff.) 2 ตน วงศ MELIACEAE คอ ยมหน (Chukrasia velutina Wight & Arn.) 1 ตน มะฮอกกาน (Swietenia macrophylla King) 1 ตน สะเดา (Azadirachta induca A.) 3 ตน วงศ MYRTACEAE คอ หวา (Syzygium cumini L.) 1 ตน ยคาลปตส (Eucalgptus Citriodora Hook.) 3 ตน ชมพ (Eugenia javanica Lam.) 1 ตน วงศ BELERIC MYROBALAN คอสมอพเภก (Terminaliabellirica (Gaertn.) Roxb.) 3 ตน วงศ LECYTHIDACEAE คอ สาละลงกา (Couroupita guianensis Aubl.) 3 ตน วงศ CAESALPINIACEAE คอ อโศกน า (Saraca indica L.) 2 ตนและวงศ GUTTTIFERACEAE คอ ชะมวง (Garcinia cowa Roxb.) 1 ตน สรปและอภปรายผล

จากการศกษาการกกเกบคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนของไมยนตนในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดนครสวรรค ผลการศกษาพบวาพบไมยนตนทงหมด 379 ตน 33 ชนด 17 วงศ โดยวงศทพบมากทสด คอ วงศ FABACEAE พบจ านวน 118 ตน รองลงมา วงศ APOCYNACEAE พบจ านวน 43 ตน และวงศ BIGNONIACEAE พบจ านวน 41 ตน และวงศอนๆ ตามล าดบ และพบวามปรมาณมวลชวภาพ (WS) ของไมยนตนของพนททส ารวจทงหมดมากทสด คอ ประดปา มะมวง และแคนารองลงมาตามล าดบ โดยคาทพบอยท 2 ,224.94 911.61 และ 797.04 กโลกรมตอไร ตามล าดบ และพบวามปรมาณการกกเกบคารบอน ของไมยนตนของพนททส ารวจทงหมดมากทสด คอ ประดปา แคนา และมะมวงรองลงมาตามล าดบ โดยคาทพบอยท 1 ,112.47 455.81 และ 797.04 ก โลกรมคารบอนตอไร ตามล าดบ และพบวามปรมาณการดดซบคารบอนไดออกไซดของไมยนตนของพนททส ารวจทงหมดมากทสด คอ ประดปา มะมวง และแคนารองลงมาตามล าดบ โดยคาทพบอยท 4,082.77 1,672.81 และ 1,462.57 กโลกรมคารบอนตอไร ตามล าดบ ในภาพรวมของพนททศกษาพบ มวลชวภาพ (WS) ทงหมด เทากบ 6,220.33 กโลกรมตอไร การกกเกบคารบอนทงหมด 3,110.16 กโลกรมคารบอนตอไร และการดดซบคารบอนไดออกไซดทงหมดเทากบ 11,414.30 กโลกรมคารบอนตอไร ขอเสนอแนะ ควรมการศกษาเพมเตมของพนทมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค (เขตพนทการศกษายานมทร) อ าเภอพะยหะ จงหวดนครสวรรค

34


ควรมการศกษากกเกบคารบอนใตพนดนมาเปรยบเทยบกบการกกเกบคารบอนเหนอพนดน กตตกรรมประกาศ การศกษาครงส าเรจลงไดดวยด ผศกษาตองขอกราบขอบพระคณอาจารยประจ าสาขาวชาวทยาศาสตรสงแวดลอมทกรณาใหค าปรกษา ชแนะ แกไข ขอบกพรอง และเปนก าลงใจให ขอกราบขอบพระคณบดา มารดา ทใหค าปรกษาแนะน าและเปนก าลงใจทดเสมอมา รวมทงขอขอบคณเพอนๆทกคน ทใหการชวยเหลอในดานตางๆและเปนก าลงใจใหตลอดมา เอกสารอางอง ชญษา กนฉง. การกกเกบคารบอนในมวลชวภาพของพชทมเนอไม ปาชมชนหวยขาวก า อ าเภอจน จงหวดพะเยา. วทยาลยพลงงานและสงแวดลอม: พะเยา, 2559. เดชา บญค า. ตนไม. กรงเทพ. 2545. ภานวตน ประเสรฐพงษ. “การศกษามวลชวภาพ.” [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

http://www.op.mahidol.ac.th/oppe/downloads/sus-meeting- (มปป), สบคน วนท 2 มกราคม 2561.

สกญญา เวยงยา. การประเมนปรมาณการกกเกบคารบอนบนพนทปา และสวนยางพารา ลนจ ล าไย จงหวดนาน. มหาวทยาลยนเรศวร: นาน, 2558.

สภาวรรณ วงศค าจนทร. พนธไม. มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค: นครสวรรค, 2558. สมาคมพระครสตธรรมไทย. “สภาวะโลกรอน.” [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

http://www.thaibible.or.th/home/article/treatise/arti/131-2014-09-13-03-14-01. (มปป), สบคน วนท 2 มกราคม 2561

อญชรกา อนทรงาม. “ประโยชนของตนไม.” [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: https://www.l3nr.org/posts/406804 (มปป), สบคน วนท 2 มกราคม 2561.

35


การบ าบดน าเสยจากโรงงานเซรามคดวยกระบวนการสรางและรวมตะกอนทางเคม Treatment of Ceramic Wastewater by Chemical Coagulation

and Flocculation Process พมผกา โพธลงกา(Phimphaka Phothilangka)* รฎาภรณ สงหไชย(Rutsadaporn Singchai)

จตพงษ หนานวล(Jatupong nanual) สาขาวชาวทยาศาสตรสงแวดลอม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏล าปาง

*Corresponding author. E-mail: [email protected]

บทคดยอ

งานวจยนเปนการศกษาเพอหาปรมาณทเหมาะสมของสารสรางรวมตะกอน (coagulant) เพอใชส าหรบบ าบดน าเสยดวยกระบวนการสรางและรวมตะกอนทางเคม ซงเปนขนตอนทจ าเปนอยางยงตอการบ าบดน าเสยจากโรงงานเซรามค เนองจากสามารถลดความขนและของแขงทงหมดของน าเสยได น าเสยทใชในการทดลองนเปนน าตวอยางทเกบมาจากโรงงานเซรามคในต าบลศาลา อ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง ท าการทดลองดวยชดทดลอง Jar Test ตามวธการมาตรฐานเพอศกษากระบวนการสรางและรวมตะกอนโดยใช โพแทสเซยมอลมเนยมซลเฟต (potassium aluminum sulfate; KAl(SO4)2

.12H2O) เปนสารสรางรวมตะกอนในปรมาณทแตกตางกน โดยใชน าเสย 500 มลลลตร บ าบดดวยการกวนเรวความเรวรอบ 100 รอบตอนาท (rpm) เปนเวลา 2 นาท แลวกวนชาท 30 rpm เปนเวลา 20 นาท และปลอยใหตกตะกอนเปนเวลา 20 นาท ความเขมขนของสารสรางรวมตะกอนทใชคอ 0.04 - 1.0 % (W/V) ผลการทดลองชใหเหนวากระบวนการสรางและรวมตะกอนดวยการใช potassium aluminum sulfate เขมขน 0.04% จะสงผลตอการก าจดความสกปรกในรป COD, ของแขงทงหมด, และคาความขนได 16.89%, 79%, และ55.95% ตามล าดบ น าทงทไดมคา COD เทากบ 2,880 mg/L ปรมาณของแขงทงหมด เทากบ 0.12% และคาความขนสดทายเทากบ 43.3 NTU ค าส าคญ: น าเสยโรงงานเซรามค การสรางตะกอนรวม สารสรางรวมตะกอน ความขน

Abstract This research attempted to determine the optimum dose of the coagulants

required for the coagulation and flocculation process as an essential stage of the ceramic wastewater treatment. This process lessens turbidity and total solid of wastewater. The wastewater used in these experiments was collected from local

36


ceramic factories in Sala sub-district, Koka district, Lampang province. A series of jar test experiments was conducted as the standard treatment method in order to investigate the coagulation-flocculation process by different doses of potassium aluminum sulfate as coagulant. The experiments were run at 100 rpm for 2 min, 30 rpm for 20 min and 20 min for settling to treat ceramic wastewater 500 mL. The concentrations of alum were applied as 0.04 - 1.0 % (W/V). The results showed that coagulation process with 0.04% of potassium aluminum sulfate affectively removed COD, TS, and turbidity on 16.89, 79%, and 55.95%, respectively. The effluent characteristics were 2,880 mg/L COD, and 0.12% TS. The final turbidity was 43.3 NTU Keywords: Ceramic Waste Water, Coagulation, Coagulant, Turbidity บทน า น าเสยจากโรงงานเซรามคโดยเฉพาะจากสถานประกอบการทมการเคลอบและลางส จะมน าเสยทมลกษณะขนมาก อนเกดจากอนภาคของของแขงทแขวนลอยอยในน าและคอลลอยด องคประกอบเหลานแมมบางชนดไมเปนพษ แตความขนทมสงผลตอแหลงน าทรองรบน าเสย โดยของแขงแขวนลอยตางๆ สามารถขวางกนปรมาณแสงทสองผานสแหลงน า ท าใหการสงเคราะหแสงของสงมชวตในน าลดลง สงผลตอปรมาณออกซเจนทอาจไมเหมาะสมตอการด ารงชวตของสงมชวตในน า นอกจากนยงท าใหเกดทศนยภาพทไมนามองอกดวย

กระบวนการสรางและรวมตะกอน (coagulation and flocculation process) เปนกระบวนการบ าบดน าเสยทถกออกแบบส าหรบใชในการลดความขนของน าเสย (Al-Asheh & Aidan, 2017) ซงสวนใหญมทงของแขงแขวนลอยและสารประกอบคอลลอยด เทคนคนสามารถบ าบดน าเสยอยางมประสทธภาพและมการประยกตใชอยางแพรหลาย เชน ใชส าหรบบ าบดน าเสยจากโรงงานสกดน ามนปาลม การลางหมกพมพ โรงงานฟอกยอม อตสาหกรรมสงทอ เปนตน หลกการของกระบวนการสรางและรวมตะกอนคอ การเตมสารสรางรวมตะกอน (Coagulant) เชน Aluminium Sulfate (Al2(SO4)3.18H2O) ลงไปในน าเสยท าใหคอลลอยดหลายอนภาคจบตวกนเปนกลม(floc) จนมน าหนกมากและสามารถตกตะกอนลงมาไดรวดเรว สารสรางรวมตะกอนท าหนาทเสมอนเปนตวประสานใหอนภาคมารวมตวกนเปนกลมกอนมากขน ซงน าเสยตางชนดกนยอมใชสารสรางรวมตะกอนในปรมาณไมเทากนในการบ าบดน าเสย การลดคาความขนในน าเสยเปนกระบวนการทจ าเปนและเปนประเดนทาทายกบสถานประกอบการทมน าเสยลกษณะดงกลาว การศกษาในครงนจงมงทดลองหาปรมาณสารสรางรวมตะกอนทเหมาะสมตอการบ าบดน าเสยจากโรงงานเซรามค โดยใช potassium aluminum sulfate ซงเปนสารทหาไดงายและมราคาไมแพง เปนสารสรางรวมตะกอน

37


วตถประสงคของการวจย เพอศกษาปรมาณทเหมาะสมของสารสรางรวมตะกอนในการบ าบดน าเสยจากโรงงานเซรามค วธด าเนนการวจย น าเสยทใชในการทดลอง น าเสยทใชในการทดลองนเปนน าเสยจากสายการผลตการเคลอบส การลางส ในสถานประกอบการเซรามค ในต าบลศาลา อ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง ซงมลกษณะขนมาก การศกษาลกษณะของน าเสยท าไดโดยการเกบตวอยางแบบcomposite จากบอพกน าของสายการผลตการเคลอบส การลางสจากโรงงานเซรามค ตวแปรทวเคราะหไดแก ปรมาณคาความขน ของแขงทงหมด คาพเอช อณหภม และคาซโอด โดยวเคราะหตามวธมาตรฐานของ American Water Works Association (AWWA) ดงรายละเอยดในตาราง 1 ตาราง 1 ตวแปรและวธการทวเคราะห

Parameters Method pH pH Meter (Eutech pH 700) Temperature Thermometer Chemical Oxygen Demand; COD Closed Reflux and Titrimetric Method (5220C) Soluble COD; CODs Closed Reflux and Titrimetric Method Particulate COD; CODx Closed Reflux and Titrimetric Method Total Solids;TS Gravimetric method Turbidity Gravimetric method

ภาพ 1 น าเสยจากโรงงานเซรามคทใชในการทดลอง

38


การศกษาการตกตะกอนของน าเสย น าน าเสยจากโรงงานเซรามคจ านวน 1,000 มลลลตร มาใสในภาชนะแกวทรงกระบอก

เสนผาศนยกลาง 10 ซม. สง 16 ซม. ตงทงไวใหตกตะกอนตามแรงโนมถวงของโลกเปนเวลาทงสน 8 สปดาห ท าการเกบตวอยางน าบรเวณสวนบนของภาชนะมาวเคราะหทกๆ 2 สปดาห ตวแปรทท าการวเคราะหไดแก ความเปนกรด-ดาง (pH) อณหภม ของแขงทงหมด คาความขน และคาซโอด ดวยวเคราะหตามวธการมาตรฐานของ AWWA ดงรายละเอยดในตาราง 1 การบ าบดน าเสยดวยกระบวนการสรางรวมตะกอน

ศกษาการตกตะกอนดวยกระบวนการสรางรวมตะกอน โดยใช โพแทสเซยมอลมเนยมซลเฟต (KAl(SO4)2

.12H2O) เปนสารสรางรวมตะกอน ปรมาณทใชไดแก 0.2, 0.4, 0.6, 0.8, และ 1.0 % ซงเปนชวงคาความเขมขนทมผลตอการสรางรวมตะกอนในน าเสยดวยโพแทสเซยมอลมเนยมซลเฟต (Guidaa et al.,2007 ; Ismail et al., 2012; Al-Asheh & Aidan, 2017 ; Irfan et al.,2017) ท าการทดลองดวยชดทดลอง Jar-test (VELP-Scientifica JLT6) ดงแสดงในภาพ 2(B) เดนระบบดวยการกวนเรวทความเรวรอบ 100 rpm เปนเวลา 2 นาท จากนนจงกวนชาดวยความเรว 30 rpm เปนเวลา 20 นาท และปลอยใหตกตะกอนเปนเวลา 20 นาท วเคราะหคณภาพน ากอนและหลงจากการเดนระบบ โดยตวแปรทท าการวเคราะหไดแก ความเปนกรด-ดาง อณหภม ของแขงทงหมด คาความขน คาซโอดทงหมด (CODt) ซโอดละลายน า(CODs) และซโอดทเปนอนภาค (CODx) ดวยวเคราะหตามวธการมาตรฐานของ AWWA ดงรายละเอยดในตาราง 1 เพอศกษาปรมาณสารสรางรวมตะกอนทสงผลตอประสทธภาพในการบ าบดน าเสยจากโรงงานเซรามค

ภาพ 2 ลกษณะทางกายภาพของน าเสยจากโรงงานเซรามคทใชในการทดลอง (A)และ ชดทดลอง Jar-test (B)

A B

39


การวเคราะหขอมล รวบรวมขอมลและวเคราะหคาตวแปรตางๆ ตามวธการมาตรฐาน (ตาราง 1) สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแกสถตเชงพรรณนา ประกอบไปดวย คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยและอภปรายผล 1. สมบตของน าเสย

น าเสยทใชในการศกษาครงนเปนน าเสยทเกบตวอยางจากโรงงานเซรามคขนาดเลก ในต าบลศาลา อ าเภอเกาะคา จงหวดล าปางทมสายการผลตของการเคลอบสและ ลางสผลตภณฑเซรามค น าเสยดงกลาวมลกษณะดงแสดงในตาราง 2 ผลการวเคราะหคณภาพน าชใหเหนวา น าเสยจากโรงงานเซรามคดงกลาวมคาความสกปรกสง โดยมคาความสกปรกในรปซโอดทงหมดเฉลยเทากบ 3,504 mg/L มคาความขนสงถง 524 NTU คาพเอชเฉลย ประมาณ 7.4 ชใหเหนวาน าชะขยะมคณสมบตเปนกลางถงดาง มปรมาณของแขงทงหมดเปนองคประกอบ 1.830 g/L ซงสวนใหญเปนของแขงทไมละลายน า นอกจากนยงพบวาน าเสยดงกลาวมโลหะหนกเปนองคประกอบไดแก ตะกว แคดเมยม และโครเมยม ทความเขมขน 7.669, 0.033, 0.527 mg/L ตามล าดบ ขณะทไมพบปรมาณทองแดงในน าเสยดงกลาว

ตาราง 2 ลกษณะของน าเสยจากโรงงานเซรามคทใชในการทดลอง

Parameters Units Value

pH -- 7.4±0.055

Chemical Oxygen Demand (COD)

mg/L 3,504±272

Total Solids (TS) g/ L 1.830±0.186

Turbidity NTU 524

Cadmium (Cd) mg/L 0.033±0.001

Chromium (Cr) mg/L 0.527±0.038

Lead (Pb) mg/L 7.669±0.5772

Copper (Cu) mg/L ND

40


การตกตะกอนน าเสย เมอทดลองน าน าเสยจากโรงงานเซรามคซงเปนน าเสยทมความขนสงมาศกษาการ

ตกตะกอนของน าเสยดวยการตกตะกอนตามแรงโนมถวงของโลก พบวาการตงทงไวท าใหของแขงแขวนลอยทอยในน าเสยสามารถตกตะกอนลงไดอยางชาๆ ดงแสดงในภาพ 3

ภาพ 3 การเปลยนแปลงของปรมาณของแขงทงหมด (บน) และคาความขน (ลาง) ของน าเสยจาก

โรงงานเซรามค เมอตงทงใหตกตะกอนเปนเวลา 8 สปดาห จากภาพ 3 จะเหนไดวาในชวง 2 สปดาหแรกนน ของแขงในน าเสยจากโรงงานเซรามคม

แนวโนมทจะตกตะกอนอยางเปนระเบยบ ซงสามารถหาความสมพนธระหวางการลดลงของแขงทงหมดและระยะเวลาทใชในการตกตะกอนไดดงสมการท (1)

0.96

0.40 0.39 0.37

0.55

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

1.20

0 2 4 6 8 10

TS (

%)

sedimentation time (week)

524

10 11 32 45.3

-100

0

100

200

300

400

500

600

0 2 4 6 8 10

Turb

idit

y (N

TU)

sedimentation time (week)

41


TS = 0.478t – 0.559559 ----------------(1) เมอ TS คอ ปรมาณของแขงทงหมด (mg/L) และ t คอ ระยะเวลาทใชในการตกตะกอน การวเคราะหปรมาณความขนในน าพบวามแนวโนมลดลง สอดคลองกบการลดลงของ

ปรมาณของแขงทงหมด โดยในระยะ 2 สปดาหแรกนน การตกตะกอนดวยแรงโนมถวงสงผลใหคาความขนลดลงในอตราเรวทมากกวาการลดลงของปรมาณของแขงทงหมด ความสมพนธระหวางการลดลงของคาความขนและระยะเวลาทใชในการตกตะกอนแสดงในสมการท (2)

Turbi = 457t – 504 ----------------(2) เมอ Turbi คอ คาความขน (NTU) และ t คอ ระยะเวลาทใชในการตกตะกอน โดยภาพรวมแลวการตกตะกอนดวยแรงโนมถวงนจะสามารถลดปรมาณของแขงทงหมดใน

ระบบรอยละ 58.52 และสามารถลดความขนได รอยละ 98.09 ในเวลา 2 สปดาห หลงจากสปดาหท 2 ไปแลวการตกตะกอนจะเปนไปอยางชามากและมแนวโนมทจะเกดการสรางตะกอนใหมจากสารทเปนองคประกอบของน าเสย ขณะเดยวกนคาความสกปรกของน าในรปของ COD มแนวโนมทจะลดลงเมอเวลาผานไป โดยสามารถลดคาซโอดของน าเสยจาก 3 ,568 mg/L ไปเปน 3,104 mg/L คดเปนประสทธภาพในการก าจดคาซโอดเฉลยตลอดการทดลองใน 8 สปดาห เทากบ 13% การบ าบดน าเสยดวยกระบวนการสรางและรวมตะกอน

การศกษาผลการใชสารรวมตะกอนทมตอการตกตะกอนของน าเสยจากโรงงานเซรามค ดวย โพแทสเซยมอลมเนยมซลเฟต ความเขมขน 0.2 -1.0 % ท าการทดลองดวยวธ Jar test โดยใชการกวนเรว 100 rpm เปนเวลา 2 นาท จากนน จงกวนชาดวยความเรว 30 rpm เปนเวลา 20 นาท แลวตงทงไวใหสารละลายตกตะกอน เปนเวลา 20 นาท ผลการทดลองแสดงในตาราง 3

ตาราง 3 ผลของการด าเนนระบบดวยปรมาณสารสรางรวมตะกอนทแตกตางกน

coagulant doses (%)

TS (%)

Turbidity (NTU)

CODt (mg/L)

CODs (mg/L)

CODx (mg/L)

0 0.06 26 3,424 - - 0.2 0.08 12 3,264 528 2,736 0.4 0.19 15 2,944 160 2,784 0.6 0.23 18 2,928 80 2,848 0.8 0.25 62 2,896 208 2,688 1.0 0.50 20 2,864 112 2,752

42


ผลการทดลองในตารางท 3 ชใหเหนวาน าทงทออกจากระบบบ าบดดวยกระบวนการสรางรวมตะกอนจะมแนวโนมของการเพมขนของปรมาณของแขงตามปรมาณสารสรางรวมตะกอนทเตมลงไป การพจารณาถงการก าจดคาความขนของน า พบวาการใชสารสรางรวมตะกอนทความเขมขนรอยละ 0.2, 0.4, และ 0.6 สงผลใหระบบมประสทธภาพในการก าจดคาความขนไดไมแตกตางกนมากนกคดเปน 54%, 42%, และ 31% ตามล าดบ ขณะทแตละความเขมขนของสารสรางรวมตะกอนทใช สงผลการลดคาซโอดในปรมาณทไมแตกตางกนมากนก

หากพจารณาความสมพนธของความสกปรกในรปของซโอดทละลายน า (Soluble COD; CODs) กบ ความสกปรกในรปของซโอดทอยในรปของอนภาค (Particulate COD; CODx) ดงภาพ 4 จะเหนไดวา สารสรางรวมตะกอน (coagulant) อยาง Potassium Aluminum Sulfate ทนอกจากจะชวยลดคาความสกปรกของน าเสยจากโรงงานเซรามคไดแลว ยงสงผลตอการเปล ยนรปของสาร กลาวคอ คาความสกปรกในรป COD มแนวโนมทจะลดลงเรอยๆเมอมการใชสารสรางรวมตะกอนเพมขน ซงอธบายไดวาเมอเตม Alum ลงในสารละลาย Alumจะท าปฏกรยากบ available alkanility ทอยในระบบ เชน คารบอเนต (carbonate; CO3

2-), -ไบคารบอเนต (bicarbonate ; HCO3) และ ไฮดรอไซด(hydroxide ; OH-) หรอ ฟอสเฟต (phosphate ; PO4

3−) เกดเปนเกลออลมเนยมทไมละลายน าซงสามารถไปจบกบอนภาคของคอลลอยดอนเปนองคประกอบของน าเสยแลวตกตะกอนลงมา (Priyanka et al., 2014) สงผลใหน ามความใสมากขนและความคาความสกปรกลดลง ซงปฏกรยาทมความเปนไปไดแสดงในสมการท (3) (Droste, 1997)

Al2(SO4)3. 18H2O + 6H2O 2 Al(OH)3 + 6H+ + 3SO42- + 18H2O ___________(3)

นอกจากนยงพบวา ในน าเสยทมองคประกอบของสภาพดางอยแลว เชน คารบอเนต และ/หรอ ไบคารบอเนต ปฏกรยาของสารสรางรวมตะกอนอาจเกดได ดงแสดงในสมการท (4) Al2 (SO4)3. 18H2O + 3 Ca (HCO3)2 2Al (OH)3 +3CaSO4 +6CO2 +18H2O _______(4)

43


ภาพ 4 การเปลยนแปลงของคา COD เมอใชปรมาณสารสรางรวมตะกอนทแตกตางกน

ผลการทดลองดงกลาวแสดงใหเหนวาความเขมขนของสารสรางรวมตะกอน 0.2 % - 0.6

% สงผลใหคา CODs เพมสงขน และมมากกวาความเขมขนอๆ แสดงใหเหนถงการลดลงของความสกปรกในรปของซโอดทอยในลกษณะอนภาค การพจารณาถงการก าจดคาความขนของน า พบวาการใช Potassium Aluminum Sulfate เขมขน 0.2% สงผลใหน าทงมปรมาณความขนนอยทสด (12 NTU) เมอเทยบกบการใช alum ทความเขมขนอน ดงนนเพอใหไดปรมาณสารสรางรวมตะกอนทเหมาะสมในการบ าบดน าเสยจากโรงงานเซรามค การใช Potassium Aluminum Sulfate ทความเขมขน 0.2 % เปนสารสรางรวมตะกอนจงถกเลอกเพอน าไปศกษาตอไป

การศกษาปรมาณสารสรางรวมตะกอนทเหมาะสมตอการบ าบดน าเสยจากโรงงานเซรามค

เพอเปนการใชปรมาณสารสรางรวมตะกอนทนอยทสดและสงผลตอการก าจดคาความสกปรกและลดความขนของน าเสยจากโรงงานเซรามค ความเขมขนของ Potassium Aluminum Sulfate ซงเปนสารสรางรวมตะกอนทหาไดงายและราคาไมแพง ทความเขมขน 0.04 – 0.2 % (W/V) จงถกน าไปศกษาการบ าบดน าเสยดวยวธตกตะกอนรวมดวยกระบวนการ Jar test (VELP-Scientifica JLT6) การศกษาครงน ใชความเขมขนของสารสรางรวมตะกอนท 0.04, 0.08, 0.12, 0.16, และ 0.2% ควบคไปกบชดควบคม (ไมมการใชสารสรางรวมตะกอน) ท าการกวนเรวดวย

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

0 0.2 0.4 0.6 0.8 1

3424

2736 2784 2848 2688 2752

528 160 80

208 112

CO

D (

mg/

L)

coagulant doses (%)

CODs (mg/L)

CODx (mg/L)

44


ความเรว 100 rpm เปนเวลา 2 นาท จากนน จงกวนชาดวยความเรว 30 rpm เปนเวลา 20 นาท แลวตงทงไวใหสารละลายตกตะกอน เปนเวลา 20 นาท ผลการทดลองแสดงในตาราง 4

ตารางท 4 ผลของการด าเนนระบบดวยปรมาณสารสรางรวมตะกอนทแตกตางกน

coagulant doses (%)

TS (%)

Turbidity (NTU)

CODt (mg/L)

0 0.58 98.3 3,424 0.04 0.12 43.3 2,880 0.08 0.76 56.3 3,200 0.12 0.89 51.3 2,880 0.16 0.45 51.3 2,976 0.20 0.54 53.3 2,880

การบ าบดน าเสยจากโรงงานเซรามคดวยกระบวนการสรางและรวมตะกอน โดยใช

potassium aluminum sulfate ทความเขมขนตางๆ เปนสารสรางรวมตะกอน ชใหเหนวาปรมาณสารสรางรวมตะกอนท 0.04% สามารถเพมประสทธภาพในการตกตะกอนของระบบสงผลใหสามารถลดความขนได 55.95% (ภาพ 5) สอดคลองกบปรมาณของแขงทงหมดทลดลงจาก 0.58% เหลอเพยง 0.12% คดเปนประสทธภาพในการลดปรมาณของแขงไดเทากบ 78.99 ขณะทคาความสกปรกของน าเสยในรป COD ถกก าจดไปไดรอยละ 16.89 (ภาพ 6) ผลการทดลองดงกลาวมความสอดคลองกบการศกษาการบ าบดน าเสยดวยกระบวนการสรางและรวมตะกอนทางเคมโดยใช aluminum sulfate เปนสารสรางรวมตะกอนของ Guidaa et al. (2007) ทแสดงใหเหนวาปรมาณของ aluminum sulfate ท 0.045% เปนปรมาณทนอยเกนกวาจะสามารถก าจดคาความสกปรกของน าเสยในรป COD ได ซงการจะเพมประสทธภาพการก าจด COD นน สามารถท าไดโดยการปรบคาพเอชใหถง 8.0 (Guidaa et al., 2007)

45


ภาพ 5 การเปลยนแปลงของคาความขนเมอใชปรมาณสารสรางรวมตะกอนทแตกตางกน

ภาพ 6 ประสทธภาพของระบบในการก าจดของแขง ความขน และ COD เมอใชสารสรางรวมตะกอนทแจกตางกน

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 0.04 0.08 0.12 0.16 0.20

98.3

43.3

56.3 51.3 51.3 53.3

Turb

idit

y (N

TU)

coagulant doses (%)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25

% r

em

ova

l

Potassium Aluminum Sulfate (%)

%TS removal

%CODremoval

%turbi removal

46


ภาพ 7 ลกษณะของน าเสยทบ าบดดวยกระบวนการสรางและรวมตะกอน โดยใช alum

0.04% เปน สารรวมสรางตะกอน (B) เปรยบเทยบน าเสยจากโรงงานเซรามค (A) สรป การบ าบดน าเสยจากโรงงานเซรามคทเนนกระบวนการวาดและเคลอบสเปนหลกสามารถลดคาความสกปรกไดโดยใช potassium aluminum sulfate เปนสารสรางรวมตะกอน โดยความเขมขนทเหมาะสมคอ 0.04 % ตอการด าเนนระบบดวยการกวนเรว 100 rpm เปนเวลา 2 นาท ตอดวยการกวนชาดวยความเรว 30 rpm เปนเวลา 20 นาท แลวตงทงไวใหตกตะกอน เปนเวลา 20 นาท พบวาการใชสารสรางรวมตะกอนสามารถลดความขนและปรมาณของแขงไดเทากบ 55.95% และ 78.99% ตามล าดบ ขณะทคาความสกปรกของน าเสยในรป COD ถกก าจดไปไดรอยละ 55.95 เมอเทยบกบการบ าบดน าดวยการตกตะกอนตามแรงโนมถวงทสามารถลดคาความสกปรกไดเพยง 13% แตอาจใชเวลานานกวาถง 2 สปดาห ขอเสนอแนะ การใช Potassium Aluminum Sulfate เปนสารสรางรวมตะกอนเปนอกทางเลอกหนงทชวยลดตนทนในการบ าบดน าเสย เนองจากเปนสารทหาไดงายและมราคาถกเมอเทยบกบสารทมคณสมบตเปนสารสรางรวมตะกอนชนดอน การทราบปรมาณทเหมาะสมตอการบ าบดน า เสยจากโรงงานเซรามคจะท าใหการด าเนนระบบเปนไปอยางมประสทธผล อยางไรกตามยงคงมบางปจจยทมผลตอการบ าบดน าเสยดวยดวยกระบวนการสรางและรวมตะกอนทางเคม เชน pH (pH booster) หรอการใชสารสรางรวมตะกอนตงแต 2 ชนดขนไป เปนตน

A B

47


กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณกลมผประกอบการเซรามค ต าบลศาลา อ าเภอหางฉตร จงหวดล าปาง ทใหความรวมมอและมสวนรวมในการท าวจยในครงน

เอกสารอางอง Al-Asheh, S., and Aidan, A. (2017). Operating Conditions of Coagulation-Flocculation

Process for High Turbidity Ceramic Wastewater. Journal of Water Environmental. Nanotechnology, 2(2), 80-87.

American Public Health Association. Standard methods for the examination of water and wastewater, American Public Health Association. Washington DC: American Water Works Association, Water Environment Federation; 1995.

Droste, L. R., Theory and Practice of Water and Wastewater Treatment. John Wiley & Sons, Inc.; 1997.

Guidaa, M., Mattei, M., Rocca,D.C., Melluso, G., & Meriç, S. (2007). Optimization of alum-coagulation/flocculation for COD and TSS removal from five municipal wastewater. Desalination, 211, 113–127.

Irfan, M., Butt, T., Imtiaz, N., Abbas, N., Khan, A. R., & Shafique, A. (2017). The removal of COD, TSS and colour of black liquor by coagulation–flocculation process at optimized pH, settling and dosing rate. Arabian Journal of Chemistry, 10,2307-2318.

Ismail, M. I., Fawzy, S.A., Abdel-Monem, M. N., Mahmoud, H. M., & El-Halwany, A. M., (2012). Combined coagulation flocculation pre treatment unit for municipal wastewater. Journal of Advanced Research, 3, 331–336.

Priyanka, P. H., Nagaraja, M.,Chitrapur, R., (2014). Effective use of nanocrystalline and lime when used in combination of coagulants - Alum, FeCl3 and FeSO4 for suspended solids and COD removal from pharmaceutical industry effluents. International Journal of Scientific and Research Publications, 4(5), 1-6.

48


การพฒนาระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง Development of Food Sanitation Management System

in Wang Thong Subdistrict Municipality วไรวรรณ แสนชะนะ(Wiraiwan Sanchana)1* ปราโมทย สทธจกร(Pramote Sittijuk)2

พรชดนย วชรธนพฒนธาดา(Patcharadanai Watcharathanapatthada)3 1สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการเกษตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา พษณโลก 2สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยพษณโลก

3สาขาวชารฐประศาสนศาสตร คณะรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยพษณโลก *Corresponding author. E-mail: [email protected]

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาความตองการ พฒนา และประเมนความพงพอใจของระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง โดยท าการสมภาษณเพอรวบรวมขอมลและความตองการจากกลมตวอยางแบบเจาะจง สรปสาระส าคญของปญหาและความตองการเชงเนอหา พบวา 1) ท าอยางไรจงจะท าใหผประกอบกจการเกดความสะดวกสบาย ลดขนตอนและระยะเวลาในการเดนทางมาตดตอ 2) ท าอยางไรจงจะชวยท าใหเจาหนาทเกดความสะดวกสบายในการประมวลผลและสรปขอมลการตรวจประเมนสขาภบาลอาหารของผประกอบการตาง ๆ ใหอยในรปแบบกราฟสารสนเทศไดอยางถกตองและการแสดงผลเปนไปโดยทนททนใด และ 3) ท าอยางไรจงจะชวยลดคาใชจายและตนทนของเทศบาล หลงจากนนน าผลวจยทไดมาท าการออกแบบระบบดวยหลกการเชงวตถ แลวพฒนาระบบโดยใชหลกการ Responsive Web มผใชงานหลก 4 ระดบคอ ผบรหาร เจาหนาทกองสาธารณสข อสม. ทมสขภาพ และผประกอบการ และเมอตดตงและอบรมการใชงานระบบแลวจงท าการประเมนความพงพอใจของผใช พบวา ผใชมความพงพอใจในภาพรวมอยในระดบ

มาก (x = 4.28) ค าส าคญ: การพฒนาระบบ ระบบจดการ สขาภบาลอาหาร

Abstract This research aims to study needs, develop, and evaluate satisfaction in food sanitation management system for Wang Thong Subdistrict Municipality. A group of purposive samples was interviewed to gather data and needs. Problems and needs were summarized into: 1) how to facilitate entrepreneurs, reduce process and time

49


for travelling; 2) how to facilitate staff in processing and summarize information in evaluation of food sanitation into graphic format correctly and quickly; and 3) how to reduce cost and expense of the municipality. Results were used to design a system using OOP and Responsive Web development. Users were divided into 4 main groups: administrators, sanitation department staff and village health volunteer, health team, and entrepreneurs. After installation and training, users’ satisfaction was

evaluated and found overall satisfaction in high level (x = 4.28). Keywords: system development, management system, food sanitation บทน า กรมอนามยไดด าเนนงานอาหารปลอดภย โดยมงเนนการแกไขและลดปญหาความไมปลอดภยทเกดจากการบรโภคอาหาร อาหารสดในตลาดสด และอาหารปรงส าเรจจากสถานประกอบกจการดานอาหารตาง ๆ เชน รานจ าหนายอาหาร แผงลอยจ าหนายอาหาร โรงอาหารในโรงเรยน สถาบนการศกษา โรงครวโรงพยาบาล การจดบรการอาหารตาง ๆ มนมารท ขณะเดยวกนไดมงเนนการเพมศกยภาพของประชาชนใหมความร และตระหนกในการเลอกบรโภคอาหารทปลอดภย การลดพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ ตลอดจนเฝาระวงและผลกดนใหผประกอบการไดท าการผลต จ าหนาย และปรงประกอบอาหารทถกสขลกษณะ ปลอดภยตอผบรโภค รวมทงการสงเสรมการพฒนาภาคเครอขายท เกยวของในการดแลสถานประกอบกจการดานอาหาร เชน การอบรมเจาหนาทผรบผดชอบในองคกรทองถนในการตรวจสอบอาหารตงแตเรมมการด าเนนงานโครงการอาหารสะอาดรสชาตอรอย Clean Food Good Taste ในการพฒนายกระดบสถานประกอบกจการดานสขาภบาลอาหารเรอยมาตงแตป 2542 จนถงปจจบน ซงมองคกรปกครองสวนทองถนเปนผรบผดชอบในการก ากบดแลสถานประกอบกจการ ตาม พรบ.การสาธารณสข 2535 โดยมหนวยงานในสงกดกระทรวงสาธารณสขเปนผสนบสนนดานวชาการ (กระทรวงสาธารณสข, 2556)

เทศบาลต าบลวงทอง อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก เปนองคกรปกครองสวนทองถนทหนงทไดเลงเหนถงความส าคญของการด าเนนงานอาหารปลอดภย ซงพบวามปญหาเชนเดยวกบในภาพรวมทงประเทศ คอมสถานประกอบเพมขนมากขน (ขอมลสถานประกอบกจการทวประเทศ , 2560) และเจาหนาททองถนมนอยและมภาระมากจงดแลไดไมครอบคลมทวถง การรกษาคณภาพจงอาจไมเปนไปตามทคาดหวง การน ามาตรการดานกฎหมายมาบงคบใชยงไมทวถง ตลอดจนประชาชนทวไปและผประกอบการไมทราบเกยวกบกฎหมาย การประกอบอาชพจ าหนายอาหารมความอสระท าไดงาย หากไมมระบบหรอมาตรการด าเนนการรองรบหรอการสงเสรมผลกดนสถานประกอบกจการใหเขาสระบบตามกฎหมายแลว อาจจะสงผลใหการด าเนนงานของทองถนไมสามารถควบคมดแล

50


ขอมลสถานประกอบกจการได จงมความจ าเปนตองศกษาพฒนาระบบการรบรองดานสขาภบาลอาหารขน ตามแนวทางกระบวนงานสรางคณคา เพอเปนตนแบบและมมาตรฐานระบบเดยวกนทวประเทศ

ความกาวหนาทางเทคโนโลยและการใหบรการอนเทอรเนตมการพฒนาอยางตอเนอง สงผลใหการเขาถงขอมลขาวสารเปนไปไดอยางรวดเรวและทวถง ท าใหผผลตรวมถงนกพฒนาพรอมใจกนพฒนาซอรฟแวรและอปกรณตาง ๆ ใหสามารถใชงานอนเทอรเนตได ไมวาจะเปนคอมพวเตอร โทรศพท หรอแมแตแทบเลตกสามารถใชงานอนเทอรเนตไดเชนกน นนหมายความวาปจจบนมอปกรณมากมายทสามารถใชงานอนเทอรเนต ซงมคณสมบตทแตกตางกนออกไป เชน ความกวาง ความสง ความละเอยดหนาจอ และอน ๆ อกมากมาย (โกวทย แซเลา , 2555) ดงนนการออกแบบเวบไซตใหรองรบการเขาชมผานมอถอไดนนจงก าลงมผใหความสนใจทงในสวนของดานธรกจ หรอดานการศกษา ทงนการออกแบบเวบไซตดวยหลกการ Responsive Web Design จะท าใหเวบไซตสามารถรองรบการเขาชมผานอปกรณทกชนด ทกขนาดหนาจอ ตงแตคอมทขนาดจอแตกตางกนไปจนถงสมารทโฟนและแทบเลต ดงนนคณะผวจยจงสนใจทจะน าความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยเวบมาพฒนาระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทองขน ภายใตโจทยส าคญ 3 ประการ คอ 1) ท าอยางไรจงจะท าใหผประกอบกจการอาหารเกดความสะดวกสบาย ลดขนตอนและระยะเวลาในการเดนทางมาตดตอท าธรกรรมกบส านกงานเทศบาลฯ 2) ท าอยางไรจงจะชวยท าใหเจาหนาทเกดความสะดวกสบายในการประมวลผลและสรปขอมลการตรวจประเมนสขาภบาลอาหารของผประกอบการตาง ๆ ใหอยในรปแบบกราฟสารสนเทศไดอยางถกตองและการแสดงผลเปนไปโดยทนททนใด และ 3) ท าอยางไรจงจะชวยลดคาใชจายและตนทนเอกสาร และกระดาษลงได ซงในปจจบนเทศบาลฯ จะตองใชเอกสารและกระดาษทกขนตอนในการท าธรกรรมงานสขาภบาลอาหาร ซงจากโจทยขางตน คณะผวจยไดน ามาวเคราะห และก าหนดโครงสรางการท างานของระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทองในรปแบบเวบแอพพลเคชนทสามารถจดการกบขนตอนการท าธรกรรมของผประกอบการอาหาร กบเทศบาลฯ ตงแตกระบวนการตนน าถงปลาย ไดแก การย นค ารองขอใบอนญาตประกอบกจการจ าหนายอาหาร การอนมตใบอนญาตตามล าดบสายงาน การจดท าและตอใบอนญาต การจดท าบตรผไดรบอนญาตประกอบกจการจ าหนายอาหาร การตรวจประเมนสขาภบาลอาหาร การจดท าทะเบยนผประกอบกจการจ าหนายอาหาร และการจดท ารายงานสรป รวมทงไดปรบปรงกระบวนการเดม โดยท าการพฒนาฟงกชนการประเมนตนเองดานสขาภบาลอาหารโดยผประกอบกจการ เพอใหระบบท างานไดอยางมประสทธภาพเพมขน ทงนสวนการประเมนตนเองจะชวยใหเทศบาลฯ ไดรบขอมลสารสนเทศเพอใชประกอบการตดสนใจในการใหใบอนญาต และตอใบอนญาตจ าหนายอาหารส าหรบผประกอบการไดอยางมประสทธภาพ อกทงยงมการออกแบบระบบ

51


ใหสามารถรองรบการเขาชมผานอปกรณทกชนด ทกขนาดหนาจอ ตงแตคอมทขนาดจอแตกตางกน ไปจนถงสมารทโฟน และแทบเลตอกดวย วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาความตองการระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง

2. เพอพฒนาระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง 3. เพอประเมนความพงพอใจระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง

วธด าเนนการวจย การศกษาเรอง การพฒนาระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง แบงการศกษาออกเปน 3 ขนตอน ดงน 1. ขนตอนการวจย ท าการเกบรวบรวมปญหา แนวทางการแกไขปญหา และความตองการระบบ ดวยแบบสมภาษณ เสรจแลววเคราะหและแปรผล โดยคดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงจ านวน 5 คน ไดแก ผอ านวยการกองสาธารณสขฯ เจาหนาทงานสขาภบาลอนามยและสงแวดลอม และผประกอบการ 2. ขนตอนการพฒนาระบบ ท าการวเคราะหและออกแบบระบบ เสรจแลวน าผลจากการวเคราะหและออกแบบมาท าการพฒนาระบบเวบแอพพลเคชน โดยใช Apache เปน Web Server และภาษา PHP ในการพฒนาโปรแกรม เชอมโยงฐานขอมล MySQL และท าการออกแบบหนาจอ โดยใชหลกการ Responsive Web 3. ขนตอนการประเมนความพงพอใจผใชระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง เมอมการตดตงระบบแลวท าการจดอบรมการใชงานและประเมนความพงพอใจผใชระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง โดยคดเลอกแบบเจาะจงจ านวนทงสน 30 คน ไดแก ผอ านวยการกองสาธารณสขฯ เจาหนาททเกยวของ และผประกอบการ แสดงในรายละเอยดในภาพ 1

52


ภาพ 1 ขนตอนวธด าเนนการวจย

คดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงจ านวน 5 คน ไดแก ผอ านวยการกองสาธารณสขฯ

เ จ า ห น า ท ง า น ส ข าภ บ า ลอ น า ม ย แ ล ะ

สงแวดลอม ผประกอบการ

ไดทราบถงความตองการฟงกชนการท างานของระบบจากผใชงาน

ใชขอมลทไดจากการวจยมาท าการวเคราะห

และออกแบบระบบ และพฒนาระบบ

ตามล าดบ

วตถประสงค

ขนตอนการวจย

1. เกบรวบรวมปญหา แนวทางการแกไขปญหา และความตองการระบบ ดวยแบบสมภาษณ 2. วเคราะหและแปรผล


1. เพอศกษาความตองการระบบจดการ

ดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง

ขนตอนการพฒนาระบบ

3. วเคราะหและออกแบบระบบ 4. พฒนาระบบ ใช Apache เปน

Web Server และภาษา PHP ในการ

พฒนาโปรแกรม เชอมโยงฐานขอมล

MySQL และท าการออกแบบหนาจอ

โดยใชหลกการ Responsive Web


2 . เ พ อพฒนาระบบจ ดก ารด า น

สขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง

แหลงขอมล

ไดระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง

ขนตอนประเมน

5. จดอบรมการใชงานและประเมนความพงพอใจผใชระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง

3. ประเมนความพงพอใจของระบบ

จดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาล

ต าบลวงทอง


คดเลอกแบบเจาะจงจ านวนทงสน 30 คน

ไดแก ผ อ านวยการกองสาธารณสขฯ

เจาหนาททเกยวของ และผประกอบการ

ไดทราบถงความพงพอใจตอระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทองโดยใชหลกการ

Responsive Web


53


ผลการวจย คณะผวจยไดด าเนนการวจยเพอพฒนาระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง ตามขนตอนการด าเนนการวจยทไดก าหนดไวตามล าดบ ซงสามารถน าเสนอผลการวจยออกเปน 3 สวน ดงน

สวนท 1 ผลการศกษาความตองการของผใชระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง โดยใชแบบสมภาษณรวบรวมขอมล สรปความตองการของผใชงานแตละระดบดงน

1. ผประกอบการ หรอผประกอบกจการอาหารมความตองการลดขนตอน และระยะเวลาในการเดนทางมาตดตอท าธรกรรมกบส านกงานเทศบาลฯ

2. เจาหนาทกองสาธารณสขมความตองการในสวนของการประมวลผลทรวดเรวและแมนย า และสามารถสรปขอมลการตรวจประเมนสขาภบาลอาหารของผประกอบการตาง ๆ ใหอยในรปแบบของกราฟสารสนเทศไดอยางถกตองและการแสดงผลเปนไปโดยทนท ทนเวลา

3. อสม. ทมสขภาพ สามารถจดการขอมลผลการตรวจประเมนสถานประกอบการดานสขาภบาลอาหารผานทางโทรศพทมอถอหรอแทบแลตได

4. ผบรหารมความตองการทจะสามารถเรยกดรายงานสรปขอมลสารเทศในรปแบบตารางและกราฟ ผานทางอปกรณทกชนด ทกขนาดหนาจอ ทงนเทศบาลต าบลวงทองมความตองการทจะลดคาใชจายและตนทนเอกสาร และกระดาษลงได

สวนท 2 ผลการพฒนาระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง 1. ผลการวเคราะหและออกแบบระบบ เมอท าการวเคราะหขอมลของระบบเสรจสนไดน าขอมลทวเคราะหได น ามาท าการออกแบบระบบ ซงมโครงสรางการท างานของระบบ ดงน 1.1 ผใชงาน ประกอบดวย ผบรหาร เจาหนาทกองสาธารณสข อสม. ทมสขภาพ และผประกอบการ 1.2 ขนตอนการท างาน/ประมวลผลของโปรแกรม มดงน 1) จดการขอมลค ารองขอจดตงสถานประกอบการ/ขอรบใบอนญาต 2) สงผลการประเมนตนเองในดานสขาภบาลอาหารโดยผประกอบการ 3) ตรวจสอบขอมลค ารองและพนทประกอบการ 4) จดการขอมลการรบรองการแจงจดตงสถานประกอบการ 5) แจงผลการแกไขปรบปรงพนทประกอบการ 6) บนทก/สงผลการแกไขปรบปรงพนทประกอบการ 7) อนมตใบอนญาตจดตงสถานประกอบการ 8) พมพใบอนญาตจดตงสถานประกอบการ 9) พมพบตรประจ าตวผไดรบอนญาตจดตงสถานประกอบการ 10) จดการขอมลทะเบยนผประกอบการ 11) แสดงผลทตงสถานประกอบการบนแผนทอเลคทรอนกส 12) น าเขาขอมลทะเบยนผประกอบการจากไฟล Excel 13) จดการขอมลผลการตรวจประเมนสถานประกอบการดานสขาภบาลอาหาร 14) น าเขาขอมลผลการตรวจประเมนสถานประกอบการดาน

54


สขาภบาลอาหารจากไฟล Excel 15) จดการขอมลการขอตอใบอนญาตจดตงสถานประกอบการ และ 16) รายงานสรปขอมลสารเทศในรปแบบตารางและกราฟ 1.3 รปแบบการแสดงผลและการเขาถงระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง ระบบสามารถท างานบนระบบเครอขายอนเทอรเนต และแสดงผลในรปแบบ Responsive Web ทสามารถปรบขนาดไดอยางเหมาะสมกบขนาดของหนาจอคอมพวเตอร และสมารทโฟน

ภาพ 2 ขนตอนการท างานของระบบ

55


ภาพ 3 ผลการเปรยบเทยบประสทธภาพระหวางขนตอนการท างานรปแบบเดมกบการใชระบบใหม

2. ผลการพฒนาระบบ เมอน าขอมลทไดจากการวเคราะหและออกแบบมาพฒนาระบบการพฒนาระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง โดยใช Apache เปน Web Server และภาษา PHP ในการพฒนาโปรแกรม เชอมโยงฐานขอมล MySQL และท าการออกแบบหนาจอ โดยใชหลกการ Responsive Web ซงมหนาจอการพฒนาระบบดงแสดงในภาพ 4 ถง ภาพ 9 ดงน

ภาพ 4 หนาจอหลกแสดงบน Desktop

56


ภาพ 5 หนาจอหลกแสดงบนสมารทโฟน และแทบเลต

57


ภาพ 6 หนาจอสวนบรการผประกอบกจการ

ภาพ 7 หนาจอสวนจดการขอมลส าหรบเจาหนาท/เจาพนกงานสาธารณสข

ภาพ 8 หนาจอสวนจดการขอมลส าหรบเจาพนกงานทองถน

58


ภาพ 9 หนาจอการตรวจสอบและใหผลการตรวจสอบค ารองขออนญาตประกอบกจการจ าหนาย

อาหาร

สวนท 3 ผลการประเมนความพงพอใจระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง ซงประกอบดวย 4 ดาน ไดแก 1) ดาน Function Requirement Test เปนการประเมนความถกตองและประสทธภาพของระบบวาตรงตามความตองการของผใชระบบมากนอยเพยงใด 2) ดาน Function Test เปนการประเมนความถกตองและประสทธภาพของระบบวาสามารถท างานไดตามฟงกชนงานของระบบมากนอยเพยงใด 3) ดาน Usability Test เปนการประเมนลกษณะการออกแบบระบบวามความงายตอการใชงานมากนอยเพยงใด และ 4) ดาน Security Test เปนการประเมนระบบในดานการรกษาความปลอดภยของขอมลวามมากนอยเพยงใด ซงสามารถสรปผลดงตาราง 1 ตาราง 1 แสดงผลการประเมนความพงพอใจตอการใชระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาล

ต าบลวงทอง

หวขอการประเมนผล คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ระดบความพงพอใจ

1. ดาน Functional Requirement Test 4.35 (2) 0.66 มาก 2. ดาน Functional Test 4.18 (4) 0.72 มาก 3. ดาน Usability Test 4.40 (1) 0.67 มาก 4. ดาน Security Test 4.20 (3) 0.58 มาก

รวม 4.28 0.66 มาก

จากตาราง 1 พบวา ผใชระบบมความพงพอใจตอการใชระบบจดการดานสขาภบาลอาหาร

เทศบาลต าบลวงทอง ในภาพรวมอยในระดบมาก (x = 4.28) โดยสามารถเรยงล าดบรายการประเมนทผใชพงพอใจจากระดบมากไปนอย ดงน 1) ดาน Usability Test เปนการประเมนลกษณะการ

ออกแบบระบบวามความงายตอการใชงานมากนอยเพยงใด ( x = 4.40) 2) ดาน Functional Requirement Test เปนการประเมนผลความถกตอง และประสทธภาพของระบบวาตรงตามความ

ตองการของผใชระบบมากนอยเพยงใด (x = 4.35) 3) ดาน Security Test เปนการประเมนระบบใน

59


ดานการรกษาความปลอดภยของ ขอมลในระบบวามมากนอยเพยงใด ( x = 4.20) และ 4) ดาน Functional Test เปนการประเมนความถกตองและประสทธภาพในการท างานของระบบวาสามารถ

ท างานไดตามฟงกชนงานของระบบมากนอยเพยงใด (x = 4.18) ตามล าดบ สรปและอภปรายผล จากการศกษาและพฒนาระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง สามารถสรปและอภปรายดงน 1. สรปผล การวจยนเปนการวจยและพฒนา โดยสามารถสรปผลการวจยไดดงน 1.1 สรปผลสวนของการเกบรวบรวมขอมลวามตองการระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง โดยใชแบบสมภาษณจากผอ านวยการกองสาธารณสขฯ เจาหนาทงานสขาภบาลอนามยและสงแวดลอม และผประกอบการ จ านวนทงสน 5 คน พบวา ผใชทง 4 ระดบ ไมวาจะเปนผบรหาร เจาหนาทกองสาธารณสข อสม.ทมสขภาพ และผประกอบการ หรอผประกอบกจการอาหารมความตองการความสะดวกสบายในสวนของงานของตนเอง ไมวาจะเปนลดขนตอน และระยะเวลาในตดตอท าธรกรรมตาง ๆ การประมวลผลทรวดเรวและแมนย า และสามารถสรปขอมลการตรวจประเมนสขาภบาลอาหารของผประกอบการตาง ๆ ใหอยในรปแบบของกราฟสารสนเทศไดอยางถกตองและการแสดงผลเปนไปโดยทนท ทนเวลา และสามารถดสารสนเทศตาง ๆ ผานทางอปกรณทกชนด ทกขนาดหนาจอ 1.2 สรปผลสวนของการพฒนาระบบ คณะผวจยไดน าผลจากการวเคราะห และประมวลผลสาระความรทไดจากการสมภาษณความตองการ มาท าการพฒนาระบบ ซงสามารถจดการกบขนตอนการท าธรกรรมของผประกอบการอาหาร กบเทศบาลฯ ตงแตการยนค ารองขอใบอนญาตประกอบกจการจ าหนายอาหาร การอนมตใบอนญาตตามล าดบสายงาน การจดท าและตอใบอนญาต การจดท าบตรผไดรบอนญาตประกอบกจการจ าหนายอาหาร การตรวจประเมนสขาภบาลอาหาร การจดท าทะเบยนผประกอบกจการจ าหนายอาหาร และการจดท ารายงานสรป รวมทงไดปรบปรงกระบวนการเดม โดยท าการพฒนาฟงกชนการประเมนตนเองดานสขาภบาลอาหารโดยผประกอบกจการ เพอใหระบบท างานไดอยางมประสทธภาพเพมขน ทงนสวนการประเมนตนเองจะชวยใหเทศบาลฯ ไดรบขอมลสารสนเทศเพอใชประกอบการตดสนใจในการใหใบอนญาต และตอใบอนญาตจ าหนายอาหารส าหรบผประกอบการไดอยางมประสทธภาพ อกทงยงมการออกแบบระบบใหสามารถรองรบการเขาชมผานอปกรณทกชนด ทกขนาดหนาจอ ตงแตคอมทขนาดจอแตกตางกน ไปจนถงสมารทโฟน และแทบเลต เพอเพมความสะดวกใหกบผใชงาน

60


1.3 สรปผลการประเมนความพงพอใจผใชระบบ เมอตดตงระบบแลวผ วจยไดท าการประเมนความพงพอใจของผใช ซงเปนผอ านวยการกองสาธารณสขฯ เจาหนาททเกยวของ และผประกอบการ จ านวน 30 คน พบวา ผใชระบบมความพงพอใจตอการใชระบบจดการดานสขาภบาล

อาหารเทศบาลต าบลวงทอง ในภาพรวมอยในระดบมาก (x = 4.28) 2. อภปรายผล 1. การเกบรวบรวมขอมลวามตองการระบบจดการดานสขาภบาลอาหารเทศบาลต าบลวงทอง โดยใชแบบสมภาษณ ส าเรจไปไดดวยด ไดขอมลครบถวน ทงในสวนของผบรหาร เจาหนาททใชงานโดยตรง และผประกอบการทเขามาใชงาน ซงคณะผวจยไดใชการส มกลมตวอยางแบบเจาะจงเพราะวาขอมลทไดนนเปนขอมลการใชงานเฉพาะดาน เปนความตองการของผใชงานจรง ๆ และกลมตวอยางมความรอบร ความช านาญและประสบการณเกยวกบการจดการดานสขาภบาลอาหารจรง ซงสอดคลองกบหนงสอของ กลยา วานชยบญชา (2542) ท ไดเขยนความหมายของการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) วาเปนการเลอกกลมตวอยางโดยพจารณาจากการตดสนใจของผวจยเอง ลกษณะของกลมทเลอกเปนไปตามวตถประสงคของการวจย การเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงตองอาศยความรอบร ความช านาญและประสบการณในเรองนน ๆ ของผท าวจย 2. การพฒนาระบบ คณะผวจยไดใช Apache เปน Web Server และภาษา PHP ในการพฒนาโปรแกรม เชอมโยงฐานขอมล MySQL และท าการออกแบบหนาจอ โดยใชหลกการ Responsive Web เพอทจะสามารถรองรบการเขาชมผานอปกรณทกชนด ทกขนาดหนาจอ ซงในปจจบนมออกแบบระบบใชหลกการ Responsive Web อยางเชน จารณ ภทรวงษธนา สพฒนวร ทพยเจรญ และพงศกร จนทราช (2560) ทท าการพฒนาระบบสารสนเทศเพอการจดการ ส าหรบการจดท าแผนพฒนาชมชนในพนทชมชนกงเมองต าบลสารภ อ าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม เพอรองรบการบรหารจดการชมชนแบบมสวนรวมสการพฒนาอยางยงยน ทไดท าการพฒนาระบบโดยใชภาษาสครปตพเอชพ (PHP) และใชระบบฐานขอมลมายเอสควแอล (MySQL) ในการจดเกบขอมล และในสวนของการออกแบบเวบไซตของระบบสารสนเทศนนไดใชเทคนคการออกแบบการแสดงผลในลกษณะ Responsive Website ทรองรบการแสดงผลบนทกอปกรณ 3. การประเมนความพงพอใจผใชระบบ เมอตดตงระบบแลวผวจยไดท าการประเมนความพงพอใจของผใช พบวา ผใชมความพงพอใจในดานความงายในการใชงานระบบ (Usability Test) มาเปนอนดบ 1 ทงนอาจเนองมาจากระบบทคณะผวจยไดพฒนาขนนนมการออกแบบเมนตาง ๆ เขาใจงาย และเพมความสะดวกสบายใหกบผใช อกทงถาผใชไมเขาใจในขนตอนการใชระบบตรงสวนใดกสามารถดคมอออนไลนเพอแนะน าการใชงานระบบทกขนตอนโดยละเอยด ซงสอดคลองกบงานของควกร สรวฒนานนท (2551) ทท างานวจยเรอง การสรางตนแบบออนโทโลยนกในประเทศไทยดวยวกพเดย ทไดมการประเมนความพงพอใจในสวนของระบบเชนกน และผลการประเมนความพงพอใจใน

61


สวนของดานความงายในการใชงานระบบ (Usability Test) กมความพงพอใจมากกวาดานอน ๆ เชนกน ขอเสนอแนะ คณะผวจยใหขอเสนอแนะเพอการตอยอดงานวจยนใหมประสทธภาพมากยงขน ดงน 1. ควรมการพฒนาระบบตอยอดในลกษณะของโมบายแอพพลเคชน เพอทจะไดเพมความสะดวกของผใชงานมากยงขน 2. ในสวนของการออกแบบหนาจออนเทอรเฟสอาจออกแบบตามโครงสรางฐานขอมลเปนหลก โดยยงไมไดมการใชชดค าสง Ajax หรอ Jquery ทชวยควบคมการโตตอบอนเทอรเฟสทงายตอการใชของผใชมากยงขน กตตกรรมประกาศ งานวจยนไดรบงบประมาณสนบสนนจากเทศบาลต าบลวงทอง ขอขอบคณผอ านวยการกองสาธารณสขฯ เจาหนาทงานสขาภบาลอนามยและสงแวดลอม ผประกอบการ และบคคลอน ๆ ทไมไดกลาวถงทมสวนชวยใหการด าเนนการวจยน ส าเรจลลวงไปไดดวยด เอกสารอางอง กระทรวงสาธารณสข. (2556). โครงการพฒนาระบบการจดการสขาภบาลอาหาร ขององคกร

ปกครองสวนทองถน ป 2556. (ส าเนา). กรงเทพฯ: ส านกสขาภาบาลอาหารและน า กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

กลยา วานชยบญชา. (2542). การวเคราะหสถต: สถตเพอการตดสนใจ. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณวทยาลย.

โกวทย แซเลา. (10 กรกฎาคม 2555). แนวทางการพฒนาเวบแบบ Responsive Web Design. สบคนเมอวนท 12 กรกฎาคม 2560, จาก http://sysadmin.psu.ac.th/author/govit-s/

ขอมลสถานประกอบกจการทวประเทศ. (2560). จ านวนสถานประกอบกจการ. กรงเทพฯ: กรมสวสดการและคมครองแรงงาน.

ควกร สรวฒนานนท. (2551). การสรางตนแบบออนโทโลยนกในประเทศไทยดวยวกพเดย. วทยานพนธ วท.ม., กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

จารณ ภทรวงษธนา สพฒนวร ทพยเจรญ และพงศกร จนทราช. (2560). ระบบสารสนเทศเพอการจดการ ส าหรบการจดท าแผนพฒนาชมชนในพนทชมชนกงเมองต าบลสารภ อ าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม. วารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรน. 11 (4), หนา 128-146.

62


การเสรมดกแดไหมในอาหารตอการเจรญเตบโต และประสทธภาพการใชอาหารของกงขาว

Silk worm pupae supplemented in feed on growth performance and feed utilization of whit leg shrimp (Litopeneus vannamei)

ผการตน ปานชวย(Phakarat Panchuai) อจฉรา อยยาหาญ(Atchara Auyyahan) รงกานต กลาหาญ(Rungkan Klahan)*

1 สาขาวชาเพาะเลยงสตวน า คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร *Corresponding author E-mail: [email protected]

บทคดยอ

การทดลองน มวตถประสงคเพอศกษาประสทธภาพของการเสรมดกแกไหมในอาหารตอการเจรญเตบโต ประสทธภาพการใชอาหารและอตราการรอดตายของกงขาว และคณภาพน าเลยงกง โดยท าการศกษาในกงขาวระยะ post larva 15 (P15) แบงเปน 3 ชดการทดลอง ชดการทดลองละ 3 ซ า ไดแก กงขาวทไดรบอาหารทไมมการเสรมดกแดไหมในอาหาร และกงขาวกลมทไดรบอาหารเสรมดกแดไหม 3 และ 6% โดยเลยงกงขาวในน าความเคม 10 ppt ท าการทดลองเปนระยะเวลา 45 วน โดยไมมการเปลยนถายน าตลอดการทดลอง เมอสนสดการทดลองพบวา การเจรญเตบโต และประสทธภาพการใชอาหารของกงขาวทไดรบอาหารเสรมดกแดไหมท 3 และ 6% มคาดกวากลมควบคม (P<0.05) นอกจากนอตรารอดตายของกงขาวทไดรบอาหารเสรมดกแดไหม 6% มอตรารอดตายสงทสดเทากบ 40.69±0.19 (P<0.05) และกงขาวในกลมดงกลาวยงมการลอกคราบสงกวากลมทดลองอนดวย (p<0.05) โดยมคาเทากบ 6.00 ± 1.00 คราบ ส าหรบคณภาพน าในแตละกลมทดลองมคาอยในชวงปกตของการเลยงกงทะเลทวไป ซงจากการทดลองชใหเหนวาการเสรมดกแดไหมในอาหารกงขาวสามารถเสรมไดทงระดบ 3 และ 6% ในอาหารจะสามารถเพมการเจรญเตบโต ประสทธภาพการใชอาหาร และอตราการรอดตายไดด แตถาตองการเพมการลอกคราบของกงขาวควรเสรมดกแดไหมในอาหารท 6% ค าส าคญ: กงขาว ดกแดไหม ประสทธภาพการใชอาหาร

Abstract This study was to investigate the effect of silk worm pupae supplementation

feed on growth performance and feed utilization including water quality. Post lava 15 (P15) stage of shrimp was used and divided into 3 groups with 3 replications. Shrimp

63


was cultured in 10 ppt saline water and fed with silk worm pupae supplemented at 0, 3 and 6% for 45 days without water change throught the experiment. At the end of trial, growth performance and feed utilization showed higher in shrimp fed with silk worm pupae supplemented at 3 and 6% than control group (P<0.05). Moreover, survival rate and molting of shrimp fed with silk worm pupae supplemented at 6% was highest were 40.69±0.19 % and 6.00 ± 1.00 molt (P<0.05), respectively. Water quality in each group was in range of water quality standard for Litopeneus vannamei culture. The result indicated that silk worm pupae supplemented at 3 and 6 % can promoted growth performance, feed utilization and survival rate in the event of focus on molting should to use at 6%. Keywords: Litopeneus vannamei. silk worm pupae. Feed conversion ratio. บทน า

กงขาวแปซฟกทเกษตรกรนยมเลยงในประเทศไทยเรยกวากงขาวแวนนาไม หรอ “กงขาว” เปนกงทเลยงงาย มการเจรญเตบโตอยางรวดเรว เนองจากพอแมพนธไดรบการพฒนาสายพนธมาเปนเวลานาน และท าใหมการน าเขาไปเลยงในหลาย ๆ ประเทศ ส าหรบประเทศไทยไดมการน ากงขาวเขามาทดลองเลยงในป พ.ศ. 2541 แตการทดลองในครงนนไมประสบความส าเรจมากนก (วกพเดย, 2561) จนกระทงเดอนมนาคม พ.ศ. 2545 กรมประมงไดอนญาตใหน าพอแมพนธทปลอดเชอ (Specific Pathogen Free, SPF) จากตางประเทศเขามาทดลองเลยง ซงเปนชวงเวลาเดยวกนทการเลยงกงกลาด าในประเทศไทยก าลงประสบปญหาในเรองกงโตชา โดยเฉพาะในขณะทจบกงจะพบวามกงขนาดเลกน าหนกประมาณ 3 ถง 5 กรมเปนจ านวนมาก ท าใหเกษตรกรสวนใหญประสบปญหาภาวะขาดทน ในขณะเดยวกนเกษตรกรบางสวนไดทดลองเลยงกงขาว ซงสวนใหญใหผลคอนขางด และจากกระแสการเลยงกงขาวทไดผลดกวากงกลาด า สงผลใหเกษตรกรจ านวนมากหนมาเลยงกงขาวกนมากขนแตเนองจากกงขาวเปนกงชนดใหมทไมเคยเลยงในประเทศไทยมากอน ขอมลเกยวกบพฤตกรรม การเลยง การใหอาหาร ตลอดจนปจจยอน ๆ ทมผลเกยวกบการเลยงยงไมมการศกษามากอน ท าใหเกษตรกรบางสวนประสบปญหาในเรองของกงเปนโรค ลกพนธทมคณภาพไมดหลงจากเลยงไปแลวมปญหากงโตชาและมลกษณะผดปกตบางอยางเกดขน (วกพเดย, 2561) โรคของกงขาวทพบในปจจบนมมากขนกวาในอดต เชน โรคโรคดวงขาวหรอโรคจดขาว โรคตวพการ โรคตวแดง(ทอรา) โรคกงตายดวน โรคEMS โรคขขาว เปนตน (อตสาหกรรมกงขาวไทย, 2561) ซงโรคเหลานเกดมาจากการทพนบอและคณภาพน าและอาหารทดอยคณภาพ การใชอาหารทไมมคณภาพทสงผลใหกบสขภาพและการเจรญเตบโตของกงลดลงหรอชาลง ดงนนการเสรมวตถดบในอาหารเพอเพมการ

64


เจรญเตบโตและเสรมสขภาพกงจงเปนอกทางเลอกหนงในการเพมผลผลตกงขาวตอไปดกแดไหมเปนสงหนงทไดจากการปลกหมอนเลยงไหม มคณคาทางโภชนาการซงมโปรตนสงถง 55.77 % ไขมน 24.62 % และในน ามนมกรดไขมนอมตว 32.83 % มกรดไขมนไมอมตว 67.17 % เปนกรดไขมนจ าเปน คอ กรดไลโนเลอค และกรดไลโนเลนค คอนขางมากกวา คอ 6.08 % และ 26.53 % (กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2559) ดกแดไหมยงเปนสตวในกลมเดยวกบกงขาวอยในPhylum arthropoda ซงเปลอกของดกแดไหมมไคทนเชนเดยวกบกง และการเจรญเตบโตตองใชการลอกคราบเชนเดยวกน (วกพเดย, 2558) ดงนนการใชดกแดไหมในอาหารกงขาวนาจะเปนเพมการเจรญเตบโตและการลอกคราบของกงไดดขน นอกจากนยงมการใชในการใชดกแดไหมในอาหารสตวน าชนดอนๆ เชน การใชดกแดไหมบานเปนแหลงโปรตนในอาหารปลาดกลกผสม เนองจากการทดลองพบวา การใชดกแดไหมบานทดแทนปลาปน จ านวน 5 ระดบ คอ 0, 25, 50, 75 และ 100 เปอรเซนตของโปรตนจากปลาปน พบวาประสทธภาพการยอยโปรตนมคาลดลงตามระดบ การใชดกแดไหมทเพมขนและสามารถใชดกแดไหมทดแทนปลาปนได 25 เปอรเซนต ของโปรตนจากปลาปนในหารปลาดกลกผสม ตลอดชวงเลยง 3 เดอนโดยมผลใหเตบโต ประสทธภาพการใชอาหาร อตรารอด ตนทน การผลตปลา สขภาพปลาคณภาพซาก และยอมรบภณฑของผบรโภค ใกลเคยงกบอาหารทใชปลาปนและกากถวเหลองเปนแหลงโปรตน (อรพนทและคณะ, 2546) และการใชดกแดไหมทดแทนอาหารปลาในการเลยงปลาเทราตพบวา คาอตราการเปลยนอาหารเปนเนอไมตางกน ถาใชดกแดไหมทดแทน (Dheke and Gubhaju, 2013) จากขอมลดงกลาว แสดงใหเหนวาดกแดไหมมคณสมบตในการเปนอาหารสตวน า สามารถท าใหสตวน ามการเจรญเตบโตไดทดขน ดงนนการทดลองนจงตองการศกษาระดบการใชดกแดไหมในอาหารกงขาวเพอเพมศกยภาพกงขาวเชงพานชตอไป วตถประสงคของการวจย เพอศกษาระดบการใชดกแดไหมอบแหงทเหมาะสมในอาหารกงขาวตอการเจรญเตบโตและประสทธภาพการใชอาหาร วธด าเนนการวจย การเตรยมสตวทดลอง น าลกกงขาวแวนนาไม (p15) มาเลยงปรบสภาพดวยอาหารกงเบอร 2 โปรตน 43 เปอรเซนต เปนระยะเวลา 7 วน ในตขนาด 24 นว ปรมาตรน า 20 ลตร จากนนสมกงจ านวน 30 ตวชงน าหนกและใสในตทดลองตามการแบงกลมทดลองจ านวนทงหมด 12 ต

65


การเตรยมน า น าถง 1000 ลตร เตมน าความเคม 250 ppt และปรบคาความเคมใหได 10 ppt ดวยน าจด จากนนท าการบ าบดน าดวยคลอรน และใหอากาศทงไว 2-3 วน ตรวจสอบคณภาพน าใหไดมาตรฐานการเลยงกง จากนน น าน าใสตกระจกขนาด24นวโดยผานการกรองดวยถงกรองปรมาตร20ลตร/ต การเตรยมอาหาร น าดกแดไหมแหง จ านวน 200 กรม อบทอณหภม 105 องศาเซลเซยส เปนระยะเวลา 2 ชวโมง ดวยเครองอบลมรอน (hot oven) จนแหงสนท จากนนน ามาบดดวยเครองบดละเอยด เกบดกแดไหมปนละเอยดในถงซป ลอกทอณหภม 4 องศาเซลเซยส เพอน าไปวเคราะหคาทางเคมของวตถดบ และน าไปใชเสรมในอาหารทดลองตามชดการทดลองดงนคอ ชดการทดลองท 1 (ชดควบคม) อาหารกงเบอร 2 จ านวน 250 กรม เสรม โปรตนขน 1 % และปลาปน 5 %ชดการทดลองท 2 อาหารกงเบอร 2 จ านวน 250 กรม เสรม โปรตนขน 1 % และปลาปน 2 % ดกแดไหมแหงบด 3 % ชดการทดลองท 3 อาหารกงเบอร 2 จ านวน 250 กรม เสรมกบ โปรตนขน 1 % ดกแดไหมแหงบด 6 % การด าเนนการทดลอง เลยงกงขาวระยะ post larva 15 (p15) ในตกระจกขนาด 24 นว ปรมาตรน า 20 ลตร ความเคม10 ppt ทความหนาแนน 30ตว/ต ดวยอาหารทดลองทเสรมดกแดไหมแหงทระดบ 0, 3 และ 6 % วนละ 3 ครง คอ 07.00 น.,13.00 น. และ 18.00 น. ตรวจวดคณภาพน าไดแก คา ความเปนกรด – ดาง, แคลเซยม, แมกนเซยม, องคาไลน, แอมโมเนย, ไนไตรท และอณหภมท าการทดลองเปนระยะเวลา 45 วน ระหวางการทดลองเกบขอมลการเจรญเตบโตอตรารอดตาย ประสทธภาพการใชอาหาร และคณภาพน าทกสปดาหตลอดการทดลองเพอน าคาทไดไปทดสอบทางสถตตอไป ผลการวจย จากการทดลองพบวากงขาวทไดรบอาหารเสรมดกแดไหมทระดบ 3% และ 6% มการเจรญเตบโตสงกวากลมทดลองอน (p<0.05) ดงแสดงในตารางท 1 โดยพจารณาจากคาน าหนกสดทาย 0.27 ± 0.025 น าหนกเพม 0.24 ± 0.02, 0.27 ± 0.025 และน าหนกเพมตอวน โดยมคาเทากบ0.005 ± 0.000 และอตราการรอดตายของกงกลมดงกลาวมคาสงกวากลมควบคมเชนกนโดยมคาอยในชวง 4.66 - 4.69% ส าหรบปรมาณอาหารทกนของกงขาวแตละกลมทดลองมคาไมแตกตางกนทางสถต(p0<.05) โดยมคาอยในชวง 0.01 - 0.02 กรม/ตว/วน แตอตราการเปลยนอาหารเปนเนอของกงขาวทไดรบอาหารเสรมดกแดไหมทระดบ 6% และ 3% และทส าคญจ านวนการลอกคราบ

66


ของกงขาวทไดรบอาหารเสรมดกแดไหมทระดบ 6% มคาสงกวากลมทดลองอน (p<0.05) โดยมคาเทากบ 6.00 ± 1.00 คราบ ตารางท 1 การเจรญเตบโตของกงขาวอตรารอดตายและการลอกคราบกงขาว (Litopenaeus vannamei) ทเลยงเสรม ดวยดกแดไหมและอาหารส าเรจรป

การเจรญเตบโตและอตรารอด ระดบการเสรมดกแดไหม (เปอรเซนต)

0 3 6 น าหนกเรมตน (กรม/ตว) 0.03 ± 0.00a 0.03 ± 0.00a 0.03 ± 0.00a น าหนกสดทาย (กรม/ตว) 0.203 ± 0.005b 0.27 ± 0.025a 0.27 ± 0.025a น าหนกเพม (กรม/ตว) 0.17 ± 0.005b 0.24 ± 0.02a 0.27 ± 0.025a น าหนกเพมขนตอวน(กรม/ตว/วน) 0.004 ± 0.00b 0.005 ± 0.0005a 0.005 ± 0.0005a อตรารอด (%) 4.02 ± 0.069b 4.66 ± 0.19a 4.69 ± 0.19a อาหารทให (กรม/ตว/วน) 0.01 ± 0.00a 0.02 ± 0.00b 0.01 ± 0.00b อตราการเปลยนอาหารเปนเนอ 4.03 ± 0.023a 2.23 ± 0.35b 2.23 ± 0.35b จ านวนคราบ (คราบ) 3.33 ± 0.57b 4.00 ± 1.00b 6.00 ± 1.00a

หมายเหต: abcd คาเฉลยในแถวเดยวกนกบตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญ (p<0.05) ส าหรบผลการศกษาคณภาพน า ไดแก แคลเซยม แมกนเซยม อลคาไลน แอมโมเนย ไนไตรท อณหภมความเปนกรด – ดาง จากน าเลยงกงขาวทไดรบอาหารเสรมดกแดไหมทระดบตางๆ พบวา มคาอยในชวงทเหมาะสมตอการเลยงกงโดยคาแคลเซยมมคาอยในชวง 163 – 200 มลลกรมตอลตร แมกนเซยมมคาอยในชวง 527 – 848 มลลกรมตอลตร อลคาไลนมคาอยในชวง 106-178 มลลกรมตอลตร แอมโมเนยมคาอยในชวง 0.026 - 0.033 มลลกรมตอลตร ไนไตรทมคาอยในชวง 0.61 - 1.37 มลลกรมไนโตรเจนลตร ความเปนกรด – ดางมคาอยในชวง 7.16 - 7.20 pH อณหภมมคาอยในชวง 30.2 ± 0 องศาเซลเซยส ยกเวนคาตอคณภาพน าทแสดงคาของเสยในน าคอ คาแอมโมเนย และไนไตรททพบวาคาไนไตรทมคาสงกวาคามาตรฐานอยางมาก เนองจากตลอดการเลยงไมมการเปลยนถายน าแตอยางใดสงผลใหคาของเสยมคาสงขน (ตารางท2)

67


ตารางท 2 คณภาพน าจากกงขาว (Litopenaeus vannamei) ทเลยงเสรมดวยดกแดไหมและอาหารส าเรจรป

พารามเตอร ระดบการเสรมดกแดไหม (เปอรเซนต)

0 3 6 แคลเซยม (มลลกรมตอลตร) 163.33 ± 3.33b 163.33 ± 9.54b 200.00 ± 8.16a แมกนเซยม (มลลกรมตอลตร) 848.20 ± 23.91a 651.40 ± 68.27b 527.20 ± 28.78b อลคาไลน (มลลกรมตอลตร) 129.20 ± 4.16b 178.50 ± 14.72a 106.25 ± 4.25b แอมโมเนย (มลลกรมตอลตร) 0.026 ± 0.005b 0.033 ± 0.008a 0.026 ± 0.005a ไนไตรท (มลลกรมตอลตร) 0.61 ± 0.04a 0.77 ± 0.14a 1.37 ± 0.35b ความเปนกรด – ดาง (pH) 7.16 ± 0.03a 7.16 ± 0.00a 7.20 ± 0.00a อณหภม (องศาเซลเซยส) 30.20 ± 0.00a 30.20 ± 0.00a 30.20 ± 0.00a

หมายเหต: abcd คาเฉลยในแถวเดยวกนกบตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญ (p<0.05) สรปและอภปรายผล

การเจรญเตบโตและประสทธภาพการใชอาหารของกงขาวทไดรบอาหารเสรมดกแดไหมทระดบ 6% และ 3% มคาสงกวากลมชดควบคม (p<0.05) โดยพจารณาจากคาน าหนกสดทาย น าหนกเพม และน าหนกเพมตอวน มคาแตกตางกนทางสถต ซงผลการทดลองนชใหเหนวา การใชอาหารเสรมดกแดไหมทระดบ 6 % และ 3% เหมาะสมตอการเจรญเตบโตและการใชอาหารกงขาว นอกจากนเมอพจารณาจากคาการลอกคราบพบวา กงขาวกลมทไดรบอาหารเสรมดกแดไหมทระดบ 6 % และ 3% มการลอกคราบสงกวากลมชดควบคม เนองจากดกแดไหมมโปรตน และไขมนสง รวมถงกรดไขมนทจ าเปฯอกดวย ซงจะสงผลใหพตบมความสมบรณ ใชอาหารไดอยางมประสทธภาพ ท าใหกงเจรญเตบโตไดด เนองจากตบกงเปนสวนส าคญเปนการด ารงชวตของกง โดยตบกงจะท าหนาทยอยอาหารและเปลยนสารอาหารไปเปนพลงงานส าหรบการด ารงชวตของกง นอกจาดนตบกงยงเปนอวยวะส าคญทชวยสะสมอาหารและ แรธาตตางๆ รวมทงสารไคทนเพอชวยในการลอกคราบ สรางเปลอกใหมใหกบกง (โบนาฟเดส มารเกตตง, 2018) การทดลองนสอดคลองกบ การศกษาการทดแทนดกแดไหมในอาหารปลาดกพบวาการใชดกแดไหมบานทดแทนปลาปนในอาหารปลาดกลกผสมท าการศกษาในอาหาร 32 และ 28 เปอรเซนต โปรตนส าหรบปลาดกระยะเลก (20 – 80 กรม) และระยะเตบโต (80 – 300 กรม) ตามล าดบ และอาหารมพลงงานทยอยได 2800 + 50 กโลแคลอร/กโลกรม เทากนทงสองระยะ วางแผนการทดลองแบบ CRD 5 ชดการทดลอง 3 ซ า โดยใหอาหารทงสองระยะมระดบการใชดกแดไหมบานทดแทนปลาปน จ านวน 5 ระดบ คอ 0 , 25, 50, 75 และ 100 เปอรเซนตของโปรตนจากปลาปน แบงการศกษาเปน 2 การทดลอง การทดท 1 ศกษา

68


ประสทธภาพการยอยไดของโภชนะในอาหารโดย เอนไซม เปบซน พบวาประสทธภาพการยอยไดของโปรตนในอาหารลดลง (p<0.05) ตามระดบการใชดกแดไหมทเพมขน สวนประสทธภาพการยอยไดของวตถแหงมคาใกลเคยงกน (p>0.05) การทดลองท 2 ศกษาผลกรใชดกแดไหมบานทดแทนปลาปนในอาหารปลาดกลกผสมตอสมรรถภาพการเตบโตและคณภาพผลผลต ทดลองในลกปลาดกลกผสมขนาดน าหนกเฉลย 19.50 + 5.0 กรม เปนระยะเวลา 3 เดอนพบวา น าหนกเพมตอตวตอวน ปรมาณอาหารทกน การใชประโยชนทกนสทธและตนทนการผลตปลาตอกโลกรมมคาต าลง (p<0.05) อตราการเปลยนอาหารมคาสงขน (p<0.05) อตราการรอดการตายและประสทธภาพโปรตนในอาหารมคาใกลเคยงกนคาต าลง (p<0.05) ตามระดบการใชดกแดไหมทเพมขน ดงนนการใชดกแดไหมทดแทนปลาปนทระดบ 25 เปอรเซนต ของโปรตนจากปลาปนเปนระดบเหมาะสมในอาหารปลาดกลกผสม ซงประสทธภาพลดลงตามระดบการใชดกแดไหมทเพมขนและสามารถใชดกแดไหมทดแทนปลาปนในอาหารได โดยมผลท าใหปลาดกเจรญเตบโตไดด ประสทธภาพการใชอาหาร อตรารอดตนทน การผลตปลา สขภาพปลา คณภาพซากปลา และยอมรบผลตภณฑของผบรโภคใกลเคยงกบอาหารทใชปลาปน และกากถว เปนแหลงโปรตน (อรพนทและคณะ, 2546) ดงนนการใชดกแดไหมจะชวยใหกงเจรญเตบโตไดดเพราะในดกแดไหมมโปรตนสงและไขมนสงซงคลายกบการทดลองของ (Dheke and Gubhaju, 2013) คาอตราการเปลยนอาหารเปนเนอไมตางกนถาใชดกแดไหมทดแทน นอกจากนยงมการใชดกแดไหมสดเปนอาหารปลาคารพ มอตราการเจรญเตบโตทดขนโดยอาหารทมดกแดไหม 30 เปอรเซนต ไมมอาหารปลา รอยละ 10 และรอยละ 20 ของดกแดรวมกบปลาปน 20 เปอรเซนต และ 10 เปอรเซนต มอตราการเจรญเตบโตต ากวา แมจะไมมความแตกตางกนทางสถต การยอยโปรตนและไขมนจากหารดกแดดกวาอาหารทมการควบคมอาหารปลา การสะสมโปรตน ไขมน และถามการสะสมดวยเอนไซม 20 เปอรเซนต และ 30 เปอรเซนต สงขนอยางมนยส าคญ อาหารทดลองไมมอทธพลตอคณภาพทางประสาทสมผสในดานสกลนรสและรส ผลการทดลองแสดงใหเหนวาดกแดทไมสามารถยอยสลายไดจะทดแทนปลาปนในอาหารของปลาคารพโดยไมกระทบตอการเจรญเตบโตและคณภาพ (Nandeesha, et a., 1990)

ส าหรบคณภาพน าของการทดลองเลยงกงขาวพบวา มแคลเซยม แมกนเซยม อลคาไลน ความเปนกรด-ดาง และอณหภม มคาอยในชวงทเหมาะสมตอการเลยงกงขาว ยกเวนคาคณภาพน าทแสดงคาของเสยในน าคอ คาแอมโมเนยและไนไตรท พบวา คาไนไตรทมคาสงกวาคามาตรฐานอยางมาก เนองจากตลอดการเลยงไมมการเปลยนถายน าแตอยางใด สงผลใหคาของเสยมคาสงขน คามาตรฐานของคณภาพน าของแคลเซยม 550 มลลกรมตอลตร แมกนเซยม 1,000มลลกรมตอลตร คาอลคาไลนในน าทเหมาะสมกบการเลยงกงขาวคอ 80-150 มลลกรมตอลตร แอมโมเนย ไมควรเกน 1 มลลกรมไนโตรเจนตอลตร ไนไตรทมไมควรเกน 0.1 มลลกรมไนโตรเจนตอลตร pH อยระหวาง 7-

69


8 อณหภมในน าทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของกง 28-33 องศาเซลเซยส (คณภาพน าทเหมาะสมส าหรบการเลยงกงทะเล, 2561)

จาดกการทดลองสรปไดวาการใชดกแดไหมในสตรอาหารส าหรบกงขาวควรใชทระดบ 3 - 6 เปอรเซนต จะสงผลตอการเจรญเตบโต ประสทธภาพการใชอาหาร และถาตองการใหกงขาวมการลอกคราบสงขน และ อตรารอดตายดขนควรใชท 6 % กตตกรรมประกาศ คณะผวจยขอขอบคณ ไรก านนจล จงหวดเพชรบรณ ทไดสนบสนน ดกแดไหมอบแหง และ ฟารมวาสนา กงขาวแวนนาไม จงหวดสมทรสงคราม ทไดสนบสนนลกพนธกงขาวแวนนาไมเพอท าวจยครงน เอกสารอางอง กระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2559). โภชนาการดกแดไหม. คนเมอ 1 มนาคม 2561, จาก

https://www2.moac.go.th/main.php?filename=index2016. คณภาพน าในการเลยงกง. (2561). คณภาพน าทเหมาะสมส าหรบการเลยงกงทะเล. คนเมอ 1

พฤษภาคม 2561, จาก https://sites.google.com/site/prawitchaikong/content5. โบนาฟเดส มารเกตตง. (2018). บ ารงตบกง. คนเมอ 15 พฤษภาคม 2561, จาก

http://bonafidesmarketing.com/articledetail.asp?id=28823 วกพเดย สารานกรมเสร. (2561). กงขาวแวนนาไม. คนเมอ 7 เมษายน 2561, จาก

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B8%82%E0 %B8%B2%E0%B8%A7.

วกพเดย สารานกรมเสร. (2558). ไคทน. คนเมอ 14 พฤษภาคม 2561, จาก https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%84%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%99.

อรพนท จตรสถาพร และคณะ. (2546). การใชดกแดไหมบานเปนแหลงโปรตนในอาหารปลาดกลกผสม. การประชมทาง

วชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 41: สาขาประมง. อตสาหกรรมกงไทย. (2561). โรคกงขาว. คนเมอ 8 เมษายน 2561, จาก

http://www.thailandshrimp.org/agriculture_vannamei9.html.

70


Dheke S. and S. R. Gubhaju. (2013). Growth response of rainbow trout Oncorhynchus mykiss) on substitution of shrimp meal by different protein sources. 1(1): 24-29.

Nandeesha, M.C., G.K.Srikanth, P.Keshavanath T.J. Varghese, N.Basavaraja and S.K.Das. (1990). Effects of non- defatted silkworm-pupae in diets on the growth of common carp, Cyprinus carpio Biological Wastes. 33(1): 17-23.

oral presentation)gnru2018.lpru.ac.th/pdf/proceeding/science_group/page_1...51.75, 19.90 และ...

Documents