ในฉบบ

Postharvest Technology Innovation Centerศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

Newsletterostharvestปท 16 ฉบบท 3 กรกฎาคม - กนยายน 2560 www.phtnet.org

1- 424

5 - 7ปกหลง

เร�องเตมงานว�จยสารจากบรรณาธ�การงานว�จยของศนยฯนานาสาระผลสมฤทธ�งานว�จยศนยฯ

ผลของการฉายรงสยว-ซตอการเปลยนแปลงปรมาณจลนทรย ในมะละกอสกหนชน พนธเรดมาราดอล

เรองเตมงานวจย

Effect of Ultraviolet-C Radiation on Microbial Population Changes in Fresh-cut ‘Red Maradol’ Papaya

ชลดา ฉมวาร 1,2 พนดา บญฤทธธงไชย1,2 และ จฑาทพย โพธอบล3

1 สาขาเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะทรพยากรชวภาพ และเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (บางขนเทยน) 49 ซอยเทยนทะเล 25 ถนนบางขนเทยน ชายทะเล แขวงทาขาม เขตบางขนเทยน กรงเทพมหานคร 101502 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว สำานกงาน คณะกรรมการการอดมศกษา กรงเทพมหานคร 104003 สาขาวชาจลชววทยา ภาควชาวทยาศาสตร คณะศลปศาสตร และวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขต กำาแพงแสน จ.นครปฐม 73140

(อานตอหนา 2)

บทคดยอ งานวจยนไดศกษาผลของการฉาย รงสยว-ซตอการเปลยนแปลงปรมาณจลนทรย ในเนอมะละกอสกหนชนพนธเรดมาราดอล โดยนำา ผลมะละกอสกพนธเรดมาราดอลทมระยะสก พรอมบรโภคมาลางทำาความสะอาดดวยสารละลาย โซเดยมไฮโพคลอไรตความเขมขน 200 มลลกรม ตอลตร จากนนปอกเปลอกผลมะละกอและตด เปนชนขนาด 2 ลกบาศกเซนตเมตร บรรจเนอ มะละกอสกหนชนพนธเรดมาราดอลบนถาดโฟม แลวนำาไปฉายรงสยว-ซทปรมาณรงส 1.2 2.4 และ 3.6 กโลจลตอตารางเมตร เปรยบเทยบกบเนอมะละกอสกหนชนทไมผานการฉายรงสยว-ซ (ชดควบคม) หมถาดโฟมดวยฟลมพลาสตก พอลไวนลคลอไรดทมความหนา 10 ไมโครเมตร

จากนนนำาไปเกบรกษาทอณหภม 7 องศาเซลเซยส เปนเวลา 6 วน ตรวจวดปรมาณจลนทรยทงหมด โคลฟอรม แลกทกแอซดแบคทเรย ยสตและราในเนอมะละกอหนชนทก ๆ 2 วน ผลการทดลองพบวาการฉายรงสยว-ซทกระดบชวยชะลอ การเจรญของจลนทรยทกชนดในเนอมะละกอสก หนชนได โดยการฉายรงสยว-ซทปรมาณรงส 3.6 กโลจลตอตารางเมตร สามารถชะลอ การเจรญของจลนทรยทกชนดไดดทสด โดย ในวนสดทายของการเกบรกษา พบวาการฉายรงสยว-ซทปรมาณรงส 3.6 กโลจลตอตารางเมตร ชวยลดการเจรญของจลนทรยทงหมด โคลฟอรม แลกทกแอซดแบคทเรย ยสตและรา ไดประมาณ 1.9 1.4 0.9 และ 0.9 log CFU/g

ตามลำาดบ เมอเปรยบเทยบกบชดควบคม จงม อายการเกบรกษานาน 6 วน โดยไมเกนจำานวนจลนทรยตำาสดทสามารถตรวจนบได (Microbial detectable; 2.4 log

10CFU/g)

คำ�สำ�คญ : มะละกอสกตดแตงพรอมบรโภค ยว-ซ จลนทรย

คำานำา มะละกอ (Carica papaya L.) เปนผลไมเขตรอนทสำาคญทางเศรษฐกจ มรสชาตอรอยเปนทนยมของผบรโภค ทำาใหความตองการของตลาดเพมสงขน มะละกอพนธเรดมาราดอล หรอรจกกนในชอพนธปลกไมลาย หรอ

2

เรองเตมงานวจย (ตอจากหนา 1)

สวสดครบ สำาหรบฉบบน เราขอนำาเสนอเรองเตมงานวจยเรอง ผลของการฉายรงสยว-ซตอการเปลยนแปลงปรมาณจลนทรยในมะละกอสกหนชนพนธเรดมาราดอล และในสวนของนานาสาระ เรานำาเสนอบทความเรอง การประยกตเทคนค เนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกปสำาหรบการตรวจหาสารตกคางในผลตผลเกษตร โดย ดร. ปารชาต เทยนจมพล มหาวทยาลยเชยงใหม นอกจากนนในสวนของ ผลสมฤทธงานวจยศนยฯ เรานำาเสนอเรอง เทคนคการลางผลไมตดแตง พรอมบรโภคเพอการสงออก ดวยระบบนำาอเลกโทรไลตทเปนกรดแบบฟองไมโคร สำาหรบทานทตองการชมวดโอการบรรยายพเศษในงานการประชมวชาการวทยาการหลงการเกบเกยวแหงชาตครงท 15 ทจงหวดขอนแกน ทผานมา สามารถเขาไปไดท http://www.phtnet.org ครบ แลวพบกนฉบบหน�ครบ

สาร...จากบรรณาธการ

พนธฮอลแลนด เปนพนธทนำาเขามาจากตางประเทศ ผลขนาดเลก ชองวาง ภายในแคบ ทนทานตอการขนสง จงเปนทตองการของตลาด เมอนำาผลมะละกอสก มาจำาหนายในรปมะละกอหนชนพรอมบรโภค เปนทางเลอกหนงทชวยเพมมลคาใหกบผลมะละกอสก อยางไรกตามควรมวธการเตรยมทถกสขลกษณะ เกบรกษา ในสภาวะทเหมาะสม เพอใหมความปลอดภยตอผบรโภคและมอายการวางจำาหนายไดนาน (King and Bolin, 1989) เนองจากผลไมสดตดแตงพรอมบรโภคตองผาน ขนตอนตางๆ ในระหวางการตดแตง ทำาใหผลตภณฑผลไมหนชนทไดมความบอบบางและงายตอการเขาทำาลายของจลนทรยทกอใหเกดการเนาเสย และกอใหเกดโรค ซงสงผลกระทบตอความปลอดภยของผบรโภค ดงนนมความจำาเปนทตองทำาการฆา เชอจลนทรยเพอปองกนการเจรญและลดการปนเปอนทอาจเกดขนในระหวาง การตดแตงและการวางจำาหนาย การฆาเชอสามารถทำาไดทงทางกายภาพและ ทางเคม โดยสวนใหญนยมใชรวมกบการเกบรกษาทอณหภมตำา ซงจะชวยรกษาคณภาพและยบยงการเจรญของจลนทรยได รงสยว-ซ (UV-C) เปนคลนแมเหลกไฟฟาทมความยาวคลนอยระหวางแถบสนำาเงนของสเปกตรมแสงกบแถบของรงสเอกซ มความยาวคลนอยในชวง 200-280 นาโนเมตร (สมบญ, 2538) ซงรงสยว-ซ เปนรงสทไมกอใหเกดไอออน (non-ionization) เมอนำามาใชกบพชจะซมผานเพยงแคพนผวเทานน (Luckey, 1980) การฉายรงสยว-ซ เปนวธการฆาจลนทรยทางกายภาพ ซงมรายงานวา การใชรงสยว-ซทความเขมตงแต 0.5 กโลจลตอตารางเมตร สามารถชะลอการเจรญของจลนทรยได โดยทความเขม 1 และ 1.5 กโลจลตอตารางเมตร สามารถรกษา ความแนนเนอของผลสตรอเบอรรไดดกวาทความเขมตำากวา 1 กโลจลตอตารางเมตร (Marquenie et al., 2002) การฉายรงสยว-ซทความเขม 4.1 กโลจลตอตารางเมตร ใหกบแตงโมหนชนสามารถลดการเจรญของจลนทรยไดมากกวา 1 log CFU/g และการใชรงสยว-ซทความเขมสงกวานไมมผลทำาใหปรมาณจลนทรยแตกตางกนทางสถต (Fonseca and Rushing, 2006) และการฉายรงสยว-ซกบเนอแกวมงกรหนชนทความเขม 3.6 และ 7.2 กโลจลตอตารางเมตร สามารถลดปรมาณแบคทเรยทงหมดไดดกวาการฉายรงสยว-ซกอนการตดแตง (โชคอนนต, 2550) งานวจยน มวตถประสงคเพอศกษาผลของการฉายรงสยว-ซ ทความเขมตางๆ ตอการเปลยนแปลงปรมาณจลนทรยในเนอมะละกอสกหนชนพรอมบรโภคพนธเรดมาราดอล

1. ก�รแปรรปและก�รฉ�ยรงสยว-ซของเนอมะละกอสกหนชน พนธเรดม�ร�ดอล คดเลอกผลมะละกอสกพนธเรดมาราดอลจากสวน ในจงหวดปราจนบรทผวมสเหลองรอยละ 75 นำาหนกประมาณ 1,300 กรม ไมมโรคและแมลงทำาลาย นำามาลางฝนออก ดวยนำาประปาและสารละลายโซเดยมไฮโพคลอไรตความเขมขน 200 มลลกรมตอลตร ปลอยใหสะเดดนำา ตดสวนขวและสวนทายผลออก แลวตดใหเปนชนขนาด 2 ลกบาศกเซนตเมตร นำามาหนชน และฉายรงสยว-ซ ทความเขมแสง 1.2 2.4 และ 3.6 กโลจลตอตารางเมตร ตามลำาดบ บรรจเนอมะละกอหนชน นำาหนก 120 กรม ลงในถาดโฟมกนลก หมดวยฟลมพลาสตกพอลไวนล คลอไรดหนา 10 ไมโครเมตร เกบรกษาในตเยนทอณหภม 7 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธรอยละ 85 ตรวจวดปรมาณจลนทรยทงหมด โคลฟอรม แลกทกแอซดแบคทเรย ยสตและ รา ในเนอมะละกอสกหนชนทกๆ 2 วน วางแผนการทดลอง แบบ Completely Randomized Design (CRD) ทำาการทดลอง 3 ซำา วเคราะหความแปรปรวนทางสถต (ANOVA) โดยโปรแกรม SAS 6 (Microsoft Corporation)

2. ก�รตรวจห�จลนทรยในเนอมะละกอสกหนชนพนธเรดม�ร�ดอล การเพาะเลยงจลนทรยทงหมด โคลฟอรม แลกทกเอซดแบคทเรย ยสตและรา ทำาโดยใชอาหารเลยงเชอ Plate count agar (PCA; Merck; Darmstadt, Germany), Deoxycholate agar (HiMedia Laboratories; Mumbai, India), de Man, Rogosa and Sharpe agar (MRS; Merck; Darmstadt, Germany) และ Potato dextrose agar (PDA; HiMedia Laboratories; Mumbai, India) ตามลำาดบ โดยชงเนอมะละกอสกหนชนนำาหนก 10 กรม ใสลงในถง Stomacher ทผานการฆาเชอ แลวตปนกบสารละลายโซเดยมคลอไรด ความเขมขนรอยละ 0.85 ปรมาตร 90 มลลลตร โดยใชเครอง stomacher (Masticator Nr2557/400, IUL instruments; Barcelona, Spain) ทำาการเจอจางตวอยาง (dilution plate count) สำาหรบตรวจหาจลนทรยทงหมด โคลฟอรม และแลกตกแอซดแบคทเรย โดยเทอาหารเลยงเชอทมอณหภมประมาณ 40-45 องศาเซลเซยส ลงในจานเลยงเชอ ทมสารละลายตวอยางจำานวน 1 มลลลตร จากนนผสม ใหเขากนโดยหมนสลบซายขวาอยางละ 5 ครง จากนนวางไว ใหอาหารแขงตว แลวนำาไปบมทอณหภม 37 องศาเซลเซยส เปนเวลา 48 ชวโมง สำาหรบตรวจหาจลนทรยทงหมด โคลฟอรมแบคทเรย และบมไว 72 ชวโมง สำาหรบตรวจหาแลกทกเอซดแบคทเรย จากนนเจอจางตวอยางตอดวยสารละลายโซเดยมคลอไรด ความเขมขนรอยละ 0.85 แลวดดสารละลายตวอยางทไดปรมาตร 0.1 มลลลตร เกลยใหทวผวหนาอาหารเลยงเชอ (spread plate technique) PDA บมทอณหภม 37 องศาเซลเซยส เปนเวลา 5-7 วน นบจำานวนโคโลนและรายงานผลเปนคา Colony Forming Unit ตอกรม (CFU/g)

อปกรณและวธการ

3

เอกสารอางองจฑาทพย โพธอบล, พทธนนท ยาทพย และ พรมา พรยางกร. 2555. ผลของการฉายรงส อลตราไวโอเลตซตอการลดปรมาณเชอจลนทรยในถวลสงปน. วารสาร วทยาศาสตรเกษตร 43 (3 พเศษ): 645-648.โชคอนนต จนทรสำาราญกล. 2550. ผลของระยะเวลาการเกบรกษาและการฉายรงสยว-ซ ตอคณภาพของแกวมงกรตดแตงพรอมบรโภค. วทยานพนธปรญญาโท. สาขาเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.สมบญ จรชาญชย. 2538. What happens when you meet me? นวเคลยปรทศน 10 ( 2): 1-9.Cieminis, K.G.K., V.M. Ranceliene, A,J. Prijalgauskiene, N.V. Tiunaitiene, A.M. Rudzianskaite and Z.J. Janceys. 1987. Chromosome and DNA damage and their repair in higher plants irradiated with short-wave ultraviolet light. Mutat Research 181:1 9-16. Fonseca, J.M. and J.W. Rushing. 2006. Effect of ultraviolet-C light on quality and microbial population of fresh-cut watermelon. Postharvest Biology and Technology 40: 256-261.King, A.D. and H.R. Bolin. 1989. Physiological and microbiological storage stability of minimally processed fruit and vegetable. Food Science and Technology International 43: 132-135.Lopez-Rubira, V., A. Conesa, A. Allende and F. Artes. 2005. Shelf life and overall quality of minimally processed pomegranate arils modified atmosphere packaged and treated with UV-C. Postharvest Biology and Technology 37: 174-185.Luckey, T.D. 1980. Hormesis with ionizing radiation. CRD Press, Boca Roton, Florida. pp. 1-122.Marquenie, D., C.W. Michiels, A.H. Geeraerd, A. Schenk, C. Soontjiens, J.F. Van Impe and B.M. Nicolai. 2002. Using survival analysis to investigate the effect of UV-C and heat treatment on storage rot of strawberry and sweet cherry. International Journal of Food Microbiology 73: 187-196. Poubol, J., P. Phiriyangkul and P. Boonyaritthongchai. 2015. Combination of Chitosan Coating and Ultraviolet-C Irradiation for Reducing Escherichia coli and Salmonella sp. on Asparagus Spears. Inter national Journal of Food Engineering 1 (1): 50-54.Slieman, T.A. and W.L. Nicholson. 2000. Artificial and solar UV radiation induces stand breaks and cyclobutane pyrimidine dimers in Bacillus subtilis spore DNA. Apply and Enviromental Microbiology 66:1 199-205.

ผลและวจารณ ผลของก�รฉ�ยรงสยว-ซเนอมะละกอสกหนชนตอก�รเปลยนแปลงปรม�ณจลนทรย ในวนเรมตนของการเกบรกษา เนอมะละกอสกหนชนภายหลงทฉายรงส ยว-ซ พบวามะละกอมปรมาณจลนทรยทงหมด โคลฟอรม แลกทกแอซดแบคทเรย ยสตและรา อยในชวง 1.36-2.46, 1.55-2.26, 1.13-1.91 และ 0.95-1.59 log CFU/g ตามลำาดบ (Figure 1 A-D) ซงมคาตำากวาปรมาณจลนทรยตำาสดทตรวจวดได (< 2.4 log CFU/g) โดยเนอมะละกอสกหนชนทฉายรงสยว-ซทความเขม 3.6 กโลจลตอตารางเมตร สามารถลดการเจรญของเชอโคลฟอรมและแลกทกแอซดแบคทเรยไดโดยไมเกนจำานวนจลนทรยตำาสดทสามารถตรวจนบได ตลอดระยะเวลาการเกบรกษา และสามารถลดการเจรญของจลนทรยทงหมด ยสตและรา โดยไมเกนจำานวนจลนทรย ตำาสดทสามารถตรวจนบได ในชวง 2 และ 4 วนแรกของการเกบรกษา ทงน อาจเนองมาจากรงสยว-ซ ไปมผลทำาให DNA และโครงสรางของ pyrimidine dimers เกดความเสยหาย (Mitchell et al., 1992) ทำาใหเกดการแตกหก ของ single และ double strand DNA (Slieman and Nicholson, 2000) และชกนำาใหเกดความผดปกตของโครโมโซม (Cieminis et al., 1987)

ภายหลงจากทเกบมะละกอทอณหภม 7 องศาเซลเซยส พบวาจลนทรยทงหมดเพมขนทกชดการทดลองตลอดระยะเวลาการเกบรกษา (Figure 1A) โดยเนอมะละกอสกหนชนทฉายรงสยว-ซทความเขม 3.6 กโลจลตอตารางเมตร สามารถลดการเจรญของจลนทรยทงหมดไดดทสด (1.9 log CFU/g) สอดคลองกบทมรายงานวาแตงโมหนชนทผานการฉายรงสยว-ซ ทความเขม 4.1 กโลจลตอตารางเมตร สามารถลดการเจรญของจลนทรยทงหมดไดมากกวา 1 log CFU/g (Fonseca and Rushing, 2006) และยงพบวาเนอมะละกอสกหนชนทฉายรงสยว-ซ สามารถลดปรมาณโคลฟอรมไดดกวาชดควบคมอยางมนยสำาคญยงทางสถต (p<0.01) (Figure 1B) โดยมะละกอทฉายรงสยว-ซ ความเขม 3.6 กโลจลตอตารางเมตร ลดปรมาณโคลฟอรมไดดทสด (1.4 log CFU/g) รองลงมาคอทความเขม 2.4 และ 1.2 กโลจลตอตารางเมตร การใชรงสยว-ซทความเขม 1.2 กโลจลตอตารางเมตร สามารถลดปรมาณ Escherichia coli ซงเปนจลนทรยในกลมของโคลฟอรมทปนเปอนในหนอไมฝรงได (Poubol et al., 2015) นอกจากนยงพบวาเนอมะละกอสกหนชนทฉายรงสยว-ซ สามารถลดปรมาณแลกทกแอซดแบคทเรยไดดกวาชดควบคมและมความแตกตางอยางมนยสำาคญทางสถต (p<0.05) ตลอดระยะเวลาการเกบรกษา (Figure 1C) โดยทความเขม 3.6 กโลจลตอตารางเมตร สามารถลดปรมาณแลกทกแอซดแบคทเรยไดดทสด (0.9 log CFU/g) รองลงมาคอทความเขม 2.4 และ 1.2 กโลจล

ตอตารางเมตร สำาหรบปรมาณยสตและรามจำานวนเพมขน อยางรวดเรวในทกชดการทดลอง (Figure 1D) โดยเนอมะละกอสก หนชนทฉายรงสยว-ซ ความเขม 3.6 กโลจลตอตารางเมตร มปรมาณยสตและราเพมขนชากวาชดการทดลองอนๆ อยางไรกตาม ปรมาณยสตและราของเนอมะละกอสกหนชนในแตละชดการทดลอง ไมแตกตางทางสถต เชนเดยวกบทมรายงานในเมลดทบทม พรอมบรโภค (Lopez-Rubira et al., 2005) ประสทธภาพ การฉายรงสยว-ซตอการยบยงการเจรญของจลนทรยแตกตาง กนไปตามชนดของผลตผล เชนการฉายรงสยว-ซ ทความเขม 1.17 กโลจลตอตารางเมตร สามารถยบยงการเจรญของ ยสตและราในถวลสงปนได (จฑาทพย และคณะ, 2555)

สรปผล การฉายรงสยว-ซทระดบความเขม 3.6 กโลจล ตอตารางเมตร ใหกบเนอมะละกอหนชนชวยลดการเจรญ ของจลนทรยทงหมด โคลฟอรม แลกทกแอซดแบคทเรย ยสตและราไดดกวาการฉายรงสยว-ซทความเขมอนๆ อยางมนยสำาคญ ทางสถต

Figure 1 Total microbial (A), coliforms (B), lactic acid bacteria (C), yeast and molds (D) of fresh-cut ‘Red Maradol’ papaya treated with 1.2, 2.4 and 3.6 kJ/m2 UV-C. Papaya cubes were packed in foam tray and wrapped with PVC films, and then stored at 7 ำC for 6 days. Dotted line represents microbial counts below the detection level

คำาขอบคณ ขอขอบคณ สาขาเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลาธนบร ทเออเฟออปกรณ เครองมอในการทำาวจย และสนบสนนการนำาเสนอผลงานวจยในครงน

4

งานวจยของศนยฯ

บทคดยอ Pestalotiopsis sp. เปนเชอราสาเหตโรคเนาหลงการเกบเกยวของ

ผลลำาไย จากการศกษาทดลองใชแกสพลาสมาในการยบยงการเจรญของเชอรา

ในสภาพ in vitro โดยทำาการพนแกสพลาสมาเปนเวลา 0, 3, 5 และ 8 นาท

ลงบนผวหนาอาหารเลยงเชอ PDA กอนทจะนำาเชอรามาเพาะ และพนลงบน

เชอราโดยตรงเปนเวลา 2 นาท 5 นาท และ 8 นาท แลวนำาเชอราไปเลยง

บนอาหาร PDA ใหม บนทกการเจรญของเสนใยเชอราหลงเพาะ 2 - 8 วน

จากนนนำามาคำานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเชอ ผลการทดลอง

พบวา การพนแกสพลาสมาสามารถทำาใหเชอราเจรญเตบโตไดชากวาปกต

บทคดยอ ปจจบนมการนำาดอกบวหลวงมาใชในพธการ-

งานมงคลตางๆ เพมขน ดอกบวหลวงจงเปนทนยมมากขน

ในตลาดไมตดดอก และสวนมากนยมใชดอกบวหลวงพนธสตตบษย

ปจจบนเกษตรกรผปลกดอกบวหลวงพบดอกบวหลวงพนธใหม

ทมลกษณะดอกคลายคลงกบดอกบวหลวงพนธสตตบษย

ดงนนงานวจยนจงสนใจศกษาการเปลยนแปลงทางสรรวทยา

หลงการเกบเกยวของดอกบวหลวงพนธใหมเปรยบเทยบกบ

ดอกบวหลวงพนธสตตบษย พบวา ดอกบวหลวงทงสองสายพนธ

มอตราการดดนำา การเปลยนแปลงนำาหนกสด อาการกลบดำา

อตราการหายใจ การผลตเอทลน และอายปกแจกนไมแตกตางกน

โดยทงสองสายพนธมอายปกแจกนเฉลย 4 วน ดอกบวหลวง

พนธสตตบษยมการหลดรวงของกลบดอกมากกวาดอกบวหลวง

พนธใหม ดอกบวหลวงทงสองสายพนธมอตราการหายใจ

และการผลตเอทลนสงสดทเวลาแตกตางกน คอ ดอกบวหลวง

พนธสตตบษยและพนธใหมมอตราการหายใจและการผลต

เอทลนสงสดท 15 และ 12 ชวโมง ตามลำาดบ จงสรปไดวา

ดอกบวหลวงพนธสตตบษยและพนธใหมมการเปลยนแปลง

ทางสรรวทยาหลงการเกบเกยวไมแตกตางกน ยกเวนอาการ

กลบรวง

คำ�สำ�คญ : สตตบษย กลบดำา เอทลน

I ศภลกษณ ชตวรกล1 วรรณวรางค พฒนะโพธ 1,2

ธนะชย พนธเกษมสข1,3 ธรวรรณ บญญวรรณ4

อรอมา เรองวงษ 5 และวลยพร มลพมสาย1I ปรยาภรณ ลธต1 วภาดา แดงมา2 เพชรรตน เนตรลกษณ2 และวชรญา อมสบาย1,2,3

1 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กรงเทพฯ 104002 ภาควชาพชสวน คณะเกษตร กำาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขต กำาแพงแสน นครปฐม 731403 ศนยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว ภาควชาพชสวน คณะเกษตร กำาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกำาแพงแสน นครปฐม 73140

1 สถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 502002 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กรงเทพฯ 104003 ภาควชาพชศาสตรและปฐพศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 502004 ภาควชาฟสกส-วสดศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 502005 ภาควชากฏวทยาและโรคพช คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 50200

การพนแกสพลาสมาเปนเวลา 5 นาท จะมผลในการยบยงเชอราดทสดคอ

40.10% รองลองมาคอ พนแกสพลาสมาเปนเวลา 3 และ 8 นาท มผลยบยง

29.95% และ 12.27% ตามลำาดบ สวนการพนพลาสมาลงบนเชอราโดยตรงท

8 นาท สามารถยบยงเชอไดดทสด 41.58% รองลงมาคอ 5 และ 2 นาท ยบยง

เชอได 37.86% และ 28.27% ตามลำาดบ ผลการทดลองครงนสามารถสรปไดวา

แกสพลาสมามศกยภาพทจะพฒนาเปนแนวทางในการยดอายการเกบรกษา

ลำาไยหลงการเกบเกยวได

คำ�สำ�คญ : พลาสมา เปอรเซนตการยบยงการเจรญ เชอรา

การเปลยนแปลงทางสรรวทยาหลงการเกบเกยวของดอกบวหลวงสองสายพนธ

ผลของแกสพลาสมาตอการยบยงการเจรญของเชอรา Pestalotiopsis sp. ในสภาพหองปฏบตการ

5

นานาสาระ

ปจจบนเทคนคเนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกป (Near Infrared Spectroscopy, NIRS) เปนทรจกกนอยางแพรหลาย เปนเทคนคทใชคลนแสงซงเปนคลนแมเหลกไฟฟา (electromagnetic wave) ทมความยาวคลนระหวาง 700 - 2500 นาโนเมตร ซงอย ระหวางคลนไมโครเวฟ (microwave) และคลนแสงทมองเหนไดดวยตาเปลา (visible light, VIS) นำามาใชในการตรวจสอบสารประกอบหรอคณภาพของตวอยางโดยไมทำาลายตวอยาง (non-destructive) ใชหลกการดดกลนพลงงานของโมเลกลสารประกอบทมพนธะ H-O, H-N, H-C และ C=O อยในโมเลกล เปนตน แลวนำาคาการดดกลนแสงมาหาความสมพนธถดถอยเชงเสน (linear regression) กบผลการวเคราะหทางเคมโดยวธการ Chemometrics เพอใหไดสมการในการทำานายปรมาณสารหรอสารประกอบชนดนนๆ แลวจงสามารถนำามาใชในงานวเคราะหประจำาวนได (routine analysis) เทคนค NIRS มขอดคอใชระยะเวลาในการตรวจสอบสน ประหยดแรงงาน ลดการใชสารเคมในการตรวจวเคราะห และลดตนทนการผลต (Osborne et al., 1993; Williams and Norris, 2001) การประยกตเทคนค NIRS ในการตรวจวเคราะหสาร ตกคางในตวอยาง โดยเฉพาะผลตผลเกษตรไดมการศกษาวจยของนกวจยทงในประเทศและตางประเทศมาระยะหนงแลว โดย Brunet et al. (2009) ไดรายงานวา NIRS เปนเทคนค ทชวยใหประหยดเวลาและตนทนในการตรวจหาปรมาณ chlordecone ซงเปนสารกำาจดแมลงในกลมออรแกโนคลอรน (organochlorine) ทตกคางในดน นอกจากน Salguero-Chaparro et al. (2013) ไดใชเทคนค NIRS ในชวงความยาวคลน 400-2500 นาโนเมตร ตรวจหาปรมาณสาร diuron ทตกคาง ในผลมะกอก (olive) และ Sanchez et al. (2017) สามารถ ใชเทคนค NIRS จำาแนกพรกหวาน (sweet pepper) ทมการปนเปอน สารกำาจดศตรพชออกจากพรกหวานทไมมการปนเปอนไดดวย Diode-array spectrometer เชนเดยวกบ Jamshidi et al. (2016) ไดใชเทคนค VIS/NIRS ในชวงความยาวคลนสน (450-1100 นาโนเมตร) ตรวจสอบปรมาณสารกำาจดศตรพช diazinon ทตกคางในแตงกวา (cucumber) ได สำาหรบงานวจยของทมนกวจยของศนยวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ไดนำาเทคนค NIRS มาใชในการตรวจหาสารกำาจดศตรพช ทเปนสารตกคาง ในกลมออรแกโนฟอสเฟต (organophosphates) และกลมไพรทรอยด (pyrethroid) ทงในผกและผลไม ดงรายละเอยด ตอไปน

ดร.ปารชาต เทยนจมพล ศนยวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

การประยกตเทคนคเนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกปสำาหรบการตรวจหาสารตกคางในผลตผลเกษตร

1. ก�รตรวจห�ส�รกำ�จดศตรพชทตกค�งในผก ปญหาเรองสารพษทเปนอนตรายตอสงมชวตทตกคางเกนกวาปรมาณท มาตรฐานกำาหนดในผกทวางจำาหนายทงตลาดในประเทศและตลาดตางประเทศ ไดทวความรนแรงเพมมากยงขน ผลการรายงานของเครอขายเตอนภยสารเคมกำาจดศตรพช (Thailand Pesticide Alert Network, Thai-PAN) ในป พ.ศ. 2559 พบวา ผกทมตรา Q มสารตกคางเกนมาตรฐานมากทสด ตรารบรองออรแกนคไทยแลนด ของกระทรวงเกษตรฯ พบสารตกคางจำานวน 1 ใน 4 สวนผกทจำาหนายในหางสรรพสนคา พบสารตกคางไมแตกตางจากตลาดทวไป ดงนนกระทรวงเกษตรฯ จงไดเรงปฏรปการให ตรารบรอง รวมถงหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการบรโภคของประชากร จงไดเรงดำาเนนการดานความปลอดภยของสนคาเกษตรและอาหาร โดยการตรวจวเคราะหสารพษ ตกคางในผกและผลไมทมจำาหนายอยในทองตลาดอยางเรงดวน ดงนนปารชาต และคณะ (2554) จงไดศกษาและพฒนาเทคนค NIRS สำาหรบตรวจวเคราะหสารพษตกคางในผกเพอทดแทนวธการเดม ซงประกอบดวยการศกษาสเปกตรมของสารมาตรฐานสารกำาจดศตรพช 2 ชนด ไดแก คลอไพรฟอส (chlorpyrifos) และ ไซเปอรเมทรน (cypermethrin) แลวจงตรวจหาสารกำาจดศตรพชในผลผลตเกษตร จำานวน 3 ชนด ไดแก กะหลำาปล (cabbage) ผกกาดหอม (lettuce) และพรกหวาน ซงผลงานวจยสรปไดดงน 1.1 สเปกตรมของส�รม�ตรฐ�นของส�รกำ�จดศตรพช ทำาการเตรยมสารละลายมาตรฐานของสารกำาจดศตรพชทระดบความเขมขน 0, 10, 100 และ 1,000 มลลกรมตอลตร (mg/L) นำามาหยดลงบนแผนกระดาษกรอง ผงใหแหง แลวบรรจใน Standard cup with gold reflectance (ภ�พท 1) กอนนำาไป วดสเปกตรมดวยเครอง NIRSystem 6500 ชวงความยาวคลน 400-2500 นาโนเมตร

หลงจากนนแปลงขอมลสเปกตรมดวยเทคนคทางคณตศาสตร เพอลดความแปรปรวนของขอมลสเปกตรม พบวา สเปกตรมของสารกำาจดศตรพชมาตรฐาน chlorpyrifos มพกหวกลบทความยาวคลน 1406, 1496, 1904 และ 2256 นาโนเมตร (ภ�พท 2) ขณะทสเปกตรมของสารกำาจดศตรพชมาตรฐาน cypermethrin ภายหลง การแปลงขอมลดวยเทคนคทางคณตศาสตรเชนเดยวกบสเปกตรมของสารชนดแรก

ภ�พท 1 ขนตอนการบรรจกระดาษกรองทมสารกำาจดศตรพชลงใน Standard cup with gold reflectance

6

นานาสาระ

มพกหวกลบทความยาวคลน 1412, 1670, 1910 และ 2132 นาโนเมตร (ภ�พท 3) กลาวไดวาสารกำาจดศตรพชทงสองชนดสามารถดดกลนแสงเนยรอนฟราเรด ทความยาวคลนแตกตางกน จงไดนำาเทคนคและขอมลจากขนตอนนไปศกษาและ พฒนาในขนตอนตอไป 1.2 การพฒนาเทคนคการตรวจหาสารกำาจดศตรพชในผกดวยเทคนค NIRS จากผลการทดลองขอ 1.1 จงไดศกษาและพฒนาเทคนคการตรวจหาสารกำาจดศตรพช ดวยเทคนค NIRS ในผก 3 ชนด ไดแก กะหลำาปล ผกกาดหอม และพรกหวาน โดยการสรางสมการเทยบมาตรฐานสำาหรบทำานายปรมาณสารกำาจดศตรพช นำาสารมาตรฐานสารกำาจดศตรพชทระดบความเขมขนตางๆ มาหยดลงบนชนตวอยางทตด ใหเปนวงกลมขนาดเทากบ Standard sample cup นำาไปผงใหหมาด แลวบรรจลงใน เซลลบรรจตวอยาง (sample cup) กอนนำาไปวดสเปกตรมดวยเครอง NIRSystem6500 (ภ�พท 4)

สมก�รเทยบม�ตรฐ�นของ Chlorpyrifos สรางสมการเทยบมาตรฐานของ chlorpyrifos ในกะหลำาปล แปลงขอมลสเปกตรมดวยเทคนคทางคณตศาสตรแลวจงพฒนาสมการเทยบมาตรฐานดวยเทคนค PLSR พบวาสเปกตรมในชวงความยาวคลนระหวาง 1130 - 2370 นาโนเมตร ใหผลของ สมการเทยบมาตรฐานดทสด คอ มคา R (multiple correlation coefficients), SEC (standard error of calibration), SEP (standard error of prediction) และ Bias (average of different between actual value and NIR value) เทากบ 0.94, 137.55 mg/L, 168.86 mg/L และ 3.01 mg/L ตามลำาดบ สมการเทยบมาตรฐานของ chlorpyrifos ในผกกาดหอม พบวาสเปกตรมในชวงความยาวคลนระหวาง 1150-2450 นาโนเมตร ใหผลของสมการเทยบมาตรฐานดทสด คอ มคา R, SEC, SEP และ Bias เทากบ 0.93, 153.34 mg/L, 176.15 mg/L และ -1.61 mg/L ตามลำาดบ สมการเทยบมาตรฐานของ chlorpyrifos ในพรกหวานสเขยว พบวาสเปกตรมในชวงความยาวคลนระหวาง 1220-2320 นาโนเมตร ใหผลของสมการเทยบมาตรฐานดทสด คอ มคา R, SEC, SEP และ Bias เทากบ 0.63, 334.07 mg/L, 374.57 mg/L และ 25 mg/L ตามลำาดบ

ภ�พท 2 สเปกตรมเฉลยของสารมาตรฐาน สารกำาจดศตรพช chlorpyrifos ทระดบ ความเขมขน 0, 10, 100 และ 1,000 mg/L ทแปลงขอมลดวย เทคนคทางคณตศาสตร

ภ�พท 4 ขนตอนการเตรยมชนตวอยางทมสารมาตรฐานสารกำาจดศตรพช บรรจในเซลล บรรจตวอยาง

ภ�พท 3 สเปกตรมเฉลยของสารมาตรฐานสารกำาจดศตรพช cypermethrin ทระดบความเขมขน 0, 10, 100 และ1,000 mg/L ทแปลงขอมลดวย เทคนคทางคณตศาสตร

สมก�รเทยบม�ตรฐ�นของ Cypermethrin สมการเทยบมาตรฐานของ cypermethrin ในกะหลำาปล แปลงขอมลสเปกตรมดวยเทคนคทางคณตศาสตรแลวจงพฒนาสมการเทยบมาตรฐานดวยเทคนค PLSR พบวาสเปกตรม ในชวงความยาวคลนระหวาง 1500-1900 นาโนเมตร ใหผลของสมการเทยบมาตรฐานดทสด คอ มคา R, SEC, SEP และ Bias เทากบ 0.95, 133.81 mg/L, 139.77 mg/L และ 2.20 mg/L ตามลำาดบ สมการเทยบมาตรฐานของ cypermethrin ในผกกาดหอม พบวาสเปกตรมในชวงความยาวคลนระหวาง 1700-2468 นาโนเมตร ใหผลของสมการเทยบมาตรฐานดทสด คอ มคา R, SEC, SEP และ Bias เทากบ 0.94, 141.56 mg/L, 169.94 mg/L และ -0.04 mg/L ตามลำาดบ สมการเทยบมาตรฐานของ cypermethrin ในพรกหวานสเขยว พบวาสเปกตรมในชวงความยาวคลนระหวาง 1310-2310 นาโนเมตร ใหผลของสมการเทยบมาตรฐานดทสด คอ มคา R, SEC, SEP และ Bias เทากบ 0.62, 333.94 mg/L, 333.28 mg/L และ 61.17 mg/L ตามลำาดบ ผลการศกษาดวยเทคนค NIRS สามารถใชตรวจหาปรมาณสารกำาจดศตรพชในผกได โดยมความแมนยำาคอนขางสง ในกะหลำาปลและผกกาดหอม ยกเวนพรกหวานทมความแมนยำาคอนขางตำา อาจเปนผลจากลกษณะผวของพรกหวานทมไขเคลอบคอนขางหนา สงผลตอการดดซบสารกำาจดศตรพช (เฉพาะวธการเตรยมทใชในงานวจยน) และการดดกลนแสงเนยรอนฟราเรด2. ก�รตรวจห�ส�รกำ�จดศตรพชทตกค�งในผลไม (สม) สมเปนผลไมทมคณคาทางโภชนาการสง ในชวงระยะ เวลาทผานมาการผลตสมพนธสายนำาผงของประเทศไทยประสบปญหา คอนขางมาก ทงในดานราคาตกตำา ปญหาเรองการระบาดของโรค และแมลง โดยเฉพาะโรคกรนนงของผลสม (Citrus greening disease) ทำาใหเกษตรกรตองใชสารกำาจดศตรพชในปรมาณทมากเกนไป เกดปญหาการตกคางของสารกำาจดศตรพชในผลสม ปรมาณคอนขางสง ทำาใหเกดความไมมนใจในคณภาพและ ความปลอดภยของผลตผลสมพนธสายนำาผงเพมมากขน ซง Chalermphol and Shivakoti (2009) ไดพบวาสารเคม ทเกษตรกรนยมใชสวนใหญเปนกลมทอนตรายปานกลางถงอนตรายมากทสด โดยสารเมโทมล (methomyl) เปนสารอนตรายมากทสดและมการใชมากถง 87.8% เปนสารกำาจดแมลงทอยในกลม คารบาเมต (carbamates) รองลงมาคอสารไซเปอรเมทรน ใชมากถง (70.8%) เปนสารกำาจดแมลงทอยในกลมไพรทรอยด และสารคลอรไพรฟอส ใชประมาณ (63.1%) เปนสารกำาจดแมลงทอยในกลมออรแกโนฟอสเฟต นอกจากน สำานกคณภาพและความปลอดภยอาหาร ไดสำารวจปรมาณการตกคางของสารเคมปองกนกำาจดศตรพชทง 4 กลม ในผลสมทนำาเขาจากตางประเทศ สวนใหญมาจากประเทศพมาและจน จำานวน 183 ตวอยาง และผลสมจากแหลงผลต ในประเทศ จำานวน 20 ตวอยาง พบวาผลสมทนำาเขาจากตางประเทศ ตรวจพบสารตกคางทงหมดจำานวน 130 ตวอยาง พบสารตกคาง จำานวน 14 ชนด ซงสารทมความถในการตรวจพบสง คอ คลอรไพรฟอส อทออน ไซเปอรเมทรน และเททราดฟอน (tetradifon) สวนผลสม ทผลตในประเทศ พบสารตกคางทกตวอยาง จำานวน 9 ชนด

7

นานาสาระ

เอกส�รอ�งองเครอขายเตอนภยสารเคมกำาจดศตรพช. 2559. ความจรงอนเจบปวด ปญหาสารเคมกำาจดศตรพช ตกคางในผกและผลไมป 2559. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.thaipan.org/ node/831 (27 มนาคม 2560)ดนย บณยเกยรต พเชษฐ นอยมณ ปารชาต เทยนจมพล และรงนภา ไกลถน. 2556. การพฒนา เทคนคการตรวจหาสารตกคางในผลสมสายนำาผงโดยเทคนคเนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกป. รายงานฉบบสมบรณ. ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว, สำานกงาน คณะกรรมการการอดมศกษา, กรงเทพฯ. 97 หนา.ทองสข ปายะนนท จตผกา สนทดรบ วชาดา จงมวาสนา รตยากร ศรโคตร และวรวฒ วทยานนท. 2558. การศกษาสารเคมปองกนกำาจดศตรพชตกคางในผลสม. วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย 57(4): 391-400.ปารชาต เทยนจมพล พเชษฐ นอยมณ วรรณวรางค พฒนะโพธ สงวนศกด ธนาพรพนพงษ และ วรนทร มณวรรณ. 2554. การตรวจหาสารกำาจดศตรพชตกคางในผกบางชนดดวย เทคนคเนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกป. รายงานฉบบสมบรณ. ศนยนวตกรรมเทคโนโลย หลงการเกบเกยว, สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, กรงเทพฯ. 53 หนา.วสทธ เชวงศร. 2553. การพฒนาวธวเคราะหสารพษตกคางกลมออรกาโนฟอสฟอรสในมงคด. [ระบบออนไลน]. แหลงทมา: http://it.doa.go.th. (24 มนาคม 2560)Brunet, D., T. Woignier, M. Lesueur-Jannoyer, R. Achard, L. Rangon and B.G. Barthe. 2009. Determination of soil content in chlordecone (organochlorine pesticide) using near infrared reflectance spectroscopy (NIRS). Environmental Pollution 157: 3120-3125.Chalermphol, J. and G.P. Shivakoti. 2009. Pesticide use and prevention practices of tangerine growers in northern Thailand. The Journal of Agricultural Education and Extension 15: 21-38.Jamshidi, B., E. Mohajerani and J. Jamshidi. 2016. Developing a Vis/NIR spectroscopic system for fast and non-destructive pesticide residue monitoring in agricultural product. Measurement 89: 1-6. Osborne, B.G., T. Feam and P.T. Hindle. 1993. Practical NIR Spectroscopy with Applications in Food and Beverage Analysis. 2nd ed. Longman Scientific & Technology, Harlow. 227 pp. Salguero-Chaparro, L., A. J. Gaitn-Jurado, V. Ortiz-Somovilla, F. Pena-Rodrieugz. 2013. Feasibility of using NIR spectroscopy to detect herbicide residues in intact olives. Food Control 30:504-509.Sanchez, M.T., K. Flores-Rojas, J.E. Guerrero, A. Garrido-Varo and D. Perez-Marin. 2010. Measurement of pesticide residues in peppers by near-infrard reflectance spectroscopy. Pest Management Science 66(6): 580-586.Williams, P. and K. Norris. 2001. Near Infrared Technology in Agricultural and Food Industries. 2nd ed. American Association of Cereal Chemists, Inc. St. Paul, Minnesota, USA. 296 pp.

และสารทมความถสงในการตรวจพบ คออทออน และคารโบฟแรน (carbofuran) (ทองสข และคณะ, 2558) ดงนนเพอเปนการสรางความมนใจในผลสมสายนำาผง ทงดานคณภาพและความปลอดภย จงไดนำาเทคนค NIRS มาใชในการตรวจหาสารตกคางในผลสมพนธสายนำาผง ทดแทนวธการตรวจสอบแบบเดมทใชในปจจบน ไดแก 1) QuEChERS method (Quick, Easy, Cheap, Effective, Rugged and Safe method) เปนวธทหองปฏบตการวเคราะหสารกำาจดแมลง ทวโลกสนใจ และไดรบการยอมรบอยางเปนทางการจาก AOAC และ CEN (Committee of European Normalization) 2) Positive list method เปนวธการทใชในการเตรยมตวอยางเพอการวเคราะหหาสารตกคางในผกและผลไมทผลตในประเทศญปนและสนคาทนำาเขา อกทงยงเหมาะสมในการเตรยมตวอยางสำาหรบการตรวจวเคราะหหาสารตกคางในงานวจย 3) Stein-wandter method วธนไดรบความนยมในการเตรยมตวอยางสารเคมกำาจดแมลงตกคางในผกและผลไมในประเทศเยอรมน วธนมขนตอนคลายกบวธ Positive list แตไมไดใชวธ Suction ในการทำาใหบรสทธขนแรกและไมมการแยกชนดวยเทคนคพาทชน (วสทธ, 2553) ซงจากทกลาวมาขางตน วธการทงสามจะตองทำาลายผลตผล สงผลใหผลตผลทใชในการตรวจวเคราะหเสยหาย การตรวจวเคราะหบางอยางตองใชระยะเวลานานและใชสารเคมจำานวนมาก อกทงมคาใชจายในการตรวจวเคราะหคอนขางสง มขนตอนและกระบวนการทซบซอน และตองใชผทมความร และความชำานาญในการวเคราะห ดงนนดนยและคณะ (2556) จงไดศกษาและพฒนาการตรวจวเคราะหสารพษตกคางในสมดวยเทคนค NIRS ซงไดผลการวจยดงน 2.1 การประเมนสารตกคางในผลสมสายนำาผงดวยเทคนค NIRS ในการทดลองไดนำาสารละลายมาตรฐานของสารกำาจด ศตรพชทงสองชนด (cypermethrin และchlorpyrifos) ผสมลงใน นำาคนของผลสมทระดบความเขมขน 0.1, 1.0, 10 และ 50 mg/L หยดลงบนกระดาษกรอง แลวนำาไปไลความชนในตอบทอณหภม 35 องศาเซลเซยส เปนเวลา 6 ชวโมง บรรจกระดาษกรอง ในเซลลบรรจตวอยาง ดงภ�พท 5 ผลการศกษา พบวาสมการเทยบมาตรฐานทสรางจาก ขอมลสเปกตรมของกระดาษกรองทมนำาคนผลสมทผสม cypermethrin ทชวงความยาวคลน 1440-2468 นาโนเมตร ใหความแมนยำาสงทสด โดยมคา R เทากบ 0.99 คา SEC เทากบ 2.06 mg/L คา SEP เทากบ 2.17 mg/L และคา Bias เทากบ -0.03 mg/L สวนสเปกตรมของกระดาษกรองทมนำาคนผลสม ทผสม chlorpyrifos ชวงความยาวคลน 1700-2436 นาโนเมตร ใหความแมนยำาของสมการเทยบมาตรฐานสงทสด มคา R เทากบ 0.99, คา SEC เทากบ 2.37 mg/L คา SEP เทากบ 2.45 mg/L และคา Bias เทากบ -0.74 mg/L จะเหนวาสมการเทยบมาตรฐานสารกำาจดศตรพชทงสองชนดใหผลคอนขางด โดยมคา R คอนขางสง คา SEC และ SEP คอนขางตำา ทงนเนองจาก โมเลกลของสารกำาจดศตรพชทงสองชนดมการตอบสนอง ตอแสงเนยรอนฟราเรดด สงผลใหความสมพนธระหวาง คาการดดกลนแสงกบปรมาณสาร (ความเขมขนของสาร) คอนขางสง

จงทำาใหสมการเทยบมาตรฐานมความแมนยำาคอนขางสง อยางไรกตาม ผลการทดลองน เปนเพยงบางสวนของงานวจยดานนเทานน ซงเลอกมาเฉพาะการเตรยมตวอยาง สารกำาจดศตรพชโดยหยดลงบนกระดาษกรอง ซงใหผลดทสดเมอเปรยบเทยบกบวธการตางๆ ทไดเคยศกษาทดลองในระยะเวลาทผานมา และจะไดศกษาเพมเตมถงปจจยตางๆ ทสงผลตอการตรวจวดสารตกคางของสารกำาจดศตรพชในลำาดบตอไป เพอประโยชนในการนำาไปใชงานจรงในกระบวนการผลตสนคาเกษตรของไทยในอนาคต เพอเพมศกยภาพการแขงขนในตลาดโลก

ภ�พท 5 การเตรยมตวอยางโดยหยดนำาคนผลสมทผสมสารมาตรฐานสารกำาจดศตรพช (a) อบไลความชน นำากระดาษกรอง บรรจลงในเซลลบรรจตวอยาง ทมแผนทองคำาสะทอนแสง (b) แลวนำาไปวดสเปกตรมดวยเครอง NIRSystem 6500 ในชวงความยาวคลน 400-2500 นาโนเมตร (c)

ผอำนวยการศนยฯ : ศาสตราจารย ดร. ดนย บณยเกยรตคณะบรรณาธการ : ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร. นธยา รตนาปนนท ดร. เยาวลกษณ จนทรบาง ผชวยศาสตราจารย ดร.อษาวด ชนสต นางจฑานนท ไชยเรองศรผชวยบรรณาธการ : นายบณฑต ชมภลย นางปณกา จนดาสน นางสาวปยภรณ จนจรมานตย นางละอองดาว วานชสขสมบต ฝายจดพมพ : นางสาวจระภา มหาวนสำนกงานบรรณาธการ : PHT Newsletter ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหม239 ถนนหวยแกว ตำบลสเทพ อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม 50200 โทรศพท +66(0)5394-1448 โทรสาร +66(0)5394-1447 E-mail : phtic@phtnet.org http://www.phtnet.org

ผลสมฤทธงานวจยศนยฯ

I ผศ.ดร.กานดา หวงชย มหาวทยาลยเชยงใหม

ดวยระบบนำ�อเลกโทรไลตทเปนกรดแบบฟองไมโคร

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของนำาอเลกโทรไลตทเปนกรด แบบฟองไมโครตอการลดการปนเปอนของเชอจลนทรย เพอการยดอายการเกบรกษา และคณภาพของผลไมตดแตงพรอมบรโภค จากการศกษาในสบปะรดตดแตงชน และแคนตาลปตดแตงชน โดยใชนำาอเลกโทรไลตทเปนกรดแบบฟองไมโคร ความเขมขน 0, 50, 100 และ 200 mg/l มาลางเปนเวลา 10 นาท โดยม ชดควบคมคอ การลางดวยนำากลน และสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรต ผลการทดลองพบวาการใชนำาอเลกโทรไลตทเปนกรดแบบฟองไมโคร ทความเขมขน 200 mg/l ใหผลดทสดในการยบยงการเจรญของปรมาณ เชอจลนทรยทงหมด (Total Plate Count: TPC) โดยในวนเรมตนมคา 30 และ 8 logCFU/g ในขณะทชดควบคมมคา 159 และ 172 log CFU/g และชดทลาง ดวยสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรตมปรมาณเชอจลนทรยทงหมด (Total Plate Count: TPC) เทากบ 102 และ 116 logCFU/g ตามลำาดบ เชนเดยวกบ ปรมาณเชอ Escherichia coli ปรมาณเชอยสตและราและโคลฟอรม ใหผลเชนเดยวกน เมอนำาตดแตงชน และแคนตาลปตดแตงชนหลงการลาง ดวยนำาอเลกโทรไลตทเปนกรดแบบฟองไมโครทความเขมขน 0, 50, 100 และ 200 mg/l เปนเวลา 10 นาท มาเกบรกษาทอณหภม 5 องศาเซลเซยส

เครองตนแบบล�งผลไมตดแตงพรอมบรโภคโดยนำ�อเลกโทรไลตแบบฟองไมโคร

เทคนคก�รล�งผลไมตดแตงพรอมบรโภคเพอก�รสงออก

เปนเวลา 16 วน พบวาทกชดการทดลอง มคาการเปลยนแปลงส (L*,chroma และ Hue) มคาไมแตกตางกน นอกจากน การยอมรบ โดยรวมโดยผ บ ร โภค โดยเฉพาะเรองกลนพบวาชดทลางดวย นำาอเลกโทรไลตทเปนกรดแบบฟองไมโคร และชดควบคมมคะแนนสงสด สวนชด ทลางดวยสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรต มคาตำาสด สำาหรบการเกดสนำา ตาล บรเวณรอยตดของสบปะรดและแคนตาลป ทกชดการทดลอง พบวาในสบปะรด มการเกดสนำา ตาลตรงบรเวณรอยตดในทกชดการทดลองโดยเรมพบการเกด สนำาตาลในวนท 8 และมแนวโนมเกดสนำาตาล

มากขนในวนท 12 และ 16 ตามลำาดบ สำาหรบในแคนตาลปไมพบ การเกดสนำาตาลตรงบรเวณรอยตด แตพบวาชนแคนตาลป มการชำาและสญเสยนำามากขนทำาใหชนแคนตาลปเหยวลง

แสดงการเกดสนำาตาลตรงบรเวณรอยตดของแตละชดการทดลองในแคนตาลป

ระหวางเกบรกษาเปนเวลา 16 วน

หม�ยเหต : EB + MB คอ นำาอเลกโทรไลตทเปนกรดแบบฟองไมโครทความเขมขน

ของนำาอเลกโทรไลตความเขมขนตางๆ

ผลจากการวจยนผผลต ผประกอบการ และผสนใจ ทวไปสามารถนำาไปเปนแนวทางและประยกตใชเพอสราง ความมนใจใหผบรโภคในดานความปลอดภย