pagsusuri sa mga akda.docx

Pagsusuri sa mga Akda ni

Teodoro

A.

Agoncillo

Ipinasa ni:

Kin Sahara M. Basañes

Ipinasa Kay:

Prop. Marilou Delos Reyes-Nuevo

Ang May Akda

Si Teodoro ANDAL. Agoncillo ay tanyag na istoryador,

mangangatha, at makata. Isinilang siya sa Lemery, Batangas noong 9

Nobyembre 1912, at yumao noong 14 Enero 1985. Kinilala dahil sa

kontribusyon niya sa pagsulat ng kasaysayan ng Pilipinas. Nakapagsulat siya

ng mahigit na 20 aklat at mga artikulo ukol sa kasaysayan ng Pilipinas. Siya

ay hinirang bilang isa sa "Ten Outstanding Young Men (TOYM)", ng Junior

Chamber of the Philippines noong 1963 at "Distinguished Scholar of the

University of the Philippines" noong 1968.

Teodoro ang tunay na pangalan, ngunit kilala sa katawagang "Teddy" o

"Ago" ng mga kaibigan. Ipinanganak siya noong Nobyembre 9, 1912. Ang

kanyang magulang ay sina Pedro Medina Agoncillo (ng Taal, Batangas) at

Feliza Zaraspe Adan (ng Lemery, Batangas). Lumaki sa Intramuros, Maynila,

at nakapagtapos ng kanyang doctorate degree (Ph. B.M.A.) noong 1934 at

Philosophy (1935) sa Unibersidad ng Pilipinas. Nagawaran din siya ng

Doctors of Letters, Honoris Causa, mula sa University of Central Philippines,

taong 1969.

Ang kanyang mga namumukod na mga aklat ay:

History of the Filipino People

The Revolt of the Masses: The Story of Bonifacio and the Katipunan

Malolos: The Crisis of the Republic

The Fateful Years: Japan’s Adventure in the Philippines

The Burden of Proof: the Vargas-Laurel Collaboration Case

http://tl.wikipedia.org/wiki/1968


http://tl.wikipedia.org/wiki/Unibersidad_ng_Pilipinas



http://tl.wikipedia.org/wiki/Batangas

http://tl.wikipedia.org/wiki/Lemery,_Batangas

http://tl.wikipedia.org/wiki/Batangas

http://tl.wikipedia.org/wiki/Taal,_Batangas


http://tl.wikipedia.org/wiki/Nobyembre_9

http://tl.wikipedia.org/wiki/Pilipinas

Introduksyon

Sa Kamatayan Lamang

Ang akdang ito ay nagkamit ng Unang Gantimpala sa Carlos Palanca

Awards noong taong 1953-1954 ito’y nasa Panahon Nang Matamo ang

Kalayaan. Sa kwentong ito matutunghayan ang mga naging karanasan ng

ating bansa sa kamay ng mga Amerikanong nagtanggol sa atin sa kamay ng

mga hapones at dahil doon ay inakalang maging ganap nang malaya ang

bansang Pilipinas. Subalit hindi tayo lubusang naging malaya sa pagdating

ng mga mapagpanggap na Messiah ng ating bansa bagkus sila’y namuno sa

bansa at lahat ng dapat pag-aari ng bansa ay inaring kanila. Ganoon din sa

politika at aspektong pang-ekonomiya ng bansa. Natuto din ang mga

Pilipinong luminlang ng kanilang sariling kababayan dahil sa sarili nilang

hangarin o maaaring pagkatakot na rin sa mga Amerikano. Ang buong akala

ng mga Pilipino ay matatapos na ang digmaan subalit iyon pala’y hudyat ng

bagong digmaang magaganap. Tinalakay sa kwento ang pakikipaglaban ng

mga tulisan sa Amerikano at kung paano sila linlangin ng kanilang

kasamahan. Sa kwento ay nangingibabaw ang damdaming makabayan ng

pangunahing tauhan na si Macario ang pagtalikod niya sa kanyang mahal sa

buhay alang-alang sa kanyang bayan, nakahanda siyang ibuwis ang kanyang

buhay makamit lamang ang kalayaan subalit siya ay nabigo dahil sa

panlilinlang na ginawa ng kanyang mga kasamahan. Noong panahong iyon

walang taong mapagkakatiwalaan dahil maaaring kasabwat o kaisa ng mga

Amerikano ang ilang Pilipino. Ang akala kasi ng ilang mga Pilipino ay

makakatulong sa kanila ang mga Pilipino subalit kabaliktaran iyon ng

kanilang iniisip. Nagkaroon ng “Parity Rights” ang mga Amerikano at iyon

naman ay tinutulan ng mga makabayan at dahil sa pagtutol na iyon nabuo

ang mga hukbo ng tulisan noong panahon ng Digmaang Pilipino-Amerikano

at ang hukbo ni Macario ang isa sa mga sumasalamin sa mga uri ng mga

mga samahan/hukbo noong panahong iyon.

Paksa Tema Pamagat May Akda

• Hangad na

maging malaya sa

kamay ng mga

Amerikano.

• “Wala sa

buhay ang

katarungan. Sa

kamatayan

lamang

maaaring

maganap ang

katarunga.”

• Sa Kamatayan

lamang

• Teodoro

A.

Agoncillo

Tauhan Tagpuan Tunggalian Istilo

• Macario

• Julia

• Pari

• Tauhang Bilog

• Kabundukan

ng Rizal

• Panahon Nang

Matamo ang

Kalayaan

• Tao sa Tao • Flashback

• Makatotohan

• Makabayan

PagsusuringPangnilalaman

PagsusuringPanglinggwistik

a

PagsusuringPampanitikan

• Ang mamatay

para sa bayan.

• Pormal na Salita • Teoryang

Historikal

• Idyoma

• Hayperbole

•Simili

• Simbolo

PagsusuringPang-

sosyokultural

Sintesis Wakas

• Pagiging Taksil

ng Sariling

Kapwa.

• Huwag tayo

basta magtiwala

sa kung kanino

lamang.

• Masining at may

proseso ang

kwento.

I. Paksa

“Hangad na maging malaya sa kamay ng mga Amerikano.”

Ito ang naging sentro ng kabuuang kwento at ang pinapaksa

nito. Ang hangad na maging malaya sa kamay ng mga Amerikano.

Dahil sa pagnanais na ang bayan ay maging malaya ang mga taong

may pagmamahal sa sariling bayan ay nakipaglaban upang makamit

ang kalayaang nais makamtan. Bumuo sila ng mga samahang

naglalayong isulong ang kalayaan laban sa Amerikano. Sa kwento ay

makikitang pinapaksa ang hirap na dinanas ng mga bayani ng bayan

na nakipaglaban sa mga Amerikano para sa ating kalayaan subalit ang

mga Amerikano ay hindi mapasusubaliang higit na makapangyarihan

sa atin kung kaya’t hindi rin nagtagumpay ang ating mga bayani sa

pagtatanggol sa ating kalayaang mas nangibabaw pa rin ang

kapangyarihan ng mga banyagang ito na sumakop lamang sa atin.

Hindi naghahangad ng kabutihan para sa atin bagkus ang sarili lamang

nilang kabutihan ang kanilang nilalayon sa ating bansa. Hindi sila

pumarito noon sa Pilipinas upang tayo’y tunay na ipagtanggol kundi

magawa nilang isang kolonya ang Pilipinas na kung saan sila’y malaya

sa kanilang ibig gawin.

II. Tema

“Wala sa buhay ang katarungan. Sa kamatayan lamang

maaaring maganap ang katarunga.”

Ang temang ito ay nakuha sa ilang bahagi ng kwento o mga

piling sabi. Ito ang napili kong tema sapagkat napagtanto kong

ang isang taong matapat at may malasakit sa bayan ay handang

magbuwis ng sariling buhay alang-alang sa katarungan ng kanyang

bayan. Ang pangunahing tauhan sa si Macario ay aking maihahalintulad kay

kristo, si Kristo na tinalikdan ang lahat upang magturo ng mabuting

aral ng ating Ama sa langit at upang palaganapin ang kabutihan asal ng sa

gayun ay mapalawak ang kabutihan at mailigtas tayo sa ating mga

kasalanan, subalit katulad ni Macario siya ay dinakip at pinagtaksilan

din ng kanyang mga alagad at ang pagdakip na iyon naging dahilan ng

kanyang kamatayan, ganoon ng ganoon din ang nangyari kat Macario,

iniwan niya ang lahat alang-alang ay nadakip ng mga Amerikano pati

rin ang kanyang iba pang kasama at sila’y pinarusahan ng bitay.

Tinanggap niya ng buong puso ang kamatayang iyon sapagkat

alam pagmamahal niya sa bayan ay kanyang mapatunayan hindi

lamang sa salita kundi sa gawa rin. Subalit sa kabila ng lahat na kanyang

dinaanan nabigo lamang siya. Ang kanyang kamatayan ang

makapagsasabing ang inambag niyang pagpapakasakit ay maituturing

na wagas at makatotohan ang damdaming kanyang ipinakita.

III. Pamagat

“Sa Kamatayan Lamang”

Ang pamagat ay nakuha sa ilang piling sabi sa loob ng kwento at

ang pinopokus ng pamagat ay ang mismong pangunahing tauhan na

dahil na rin sa pagiging taksil ng kanyang mga alagad ay nadakip ng

mga Amerikano at pinatawan ng parusang bitay. Iyon sana ay hindi

nangyari kung hindi lamang dahil pinagtaksilan siya. Di sana’y may

pagkakataong naging malaya tayo sa mga Amerikano noon.

IV. Banghay

Dumating ang pari sa kulungan upang basbasan at

makapagkumpisal si Macario

Hinagkan ni Macario ang Krus at sa kanyang pagdili-dili ay

narinig niya ang isang tinig na mula sa Krus at tila ito’y buhay na

nakikipag-usap sa kanya

Nangumpisal si Macario dahil na araw na iyon ay bibitayin na

siya

Nang matapos na siyang mangumpisal at papalapit sa bakal

kung saan siya bibitayin, naulinigan niya ang tinig na binibigkas

na pari, inuulit niya ito sa bawat bitaw ng pari

Piniringan si Macariong isang kayong itim at inaayos ang lubid sa

kanyang leeg. Ang huling kataga ng pari ay hindi na naulit ni

Macario

V. May Akda

Teodoro A. Agoncillo

VI. Tauhan

Macario- Nagtatag ng hukbo sa Bundok ng Rizal at nagtipon ng

maraming tulisan upang makipaglaban sa mga Amerikano. Iniwan niya

ang kanyang mga mahal sa buhay alang-alang sa mga layunin niya

para sa bayang inapi ng mga Amerikano.

Julia- Ang kasintahan ni Macario na lubos ang nadamang lungkot at

pagkatakot dahil sa pagiging tulisan ng kasintahang si Macario. Sa

huling pamamaalam sa kanya ni Macario ay gumuhit ang luha sa

mukha nito habang ang kasintahan ay nagpapaalam papalayo sa

kanya.

Pari- Nakinig siya ng taimtim kay Macario habang ito’y

nangungumpisal sa kanya. Ang mga tinig ng kataga ng paring ito ang

pumukaw sa puso ni Macario sa matinding kalungkutang kanyang

nadarama.

VII. Tagpuan

Kabundukan ng Rizal- Dito unang itinayo ni Macario ang kanyang

hukbo. Doon nila unang sinimulan ang paghahanda sa pagsalakay sa

mga sundalong Amerikano. Napakahalaga ng tagpuang ito sapagkat

dito itinatag ng mga tulisan ang isang nakatagong lugar ng pag-asa at

pangarap ng mga taong may pag-ibig sa bayan.

Panahon Nang Matamo ang Kalayaan- Ang kwentong “Sa

Kamatayan Lamang” ay nailimbag noong 1953-1954 sakop ng

panahong ito ang ating pagiging malaya sa kamay ng mga Hapones

dahil sa “messiah daw” na mga Amerikano, subalit ang ating bansa ay

hindi naging malaya dahil ang mga Amerikano ay nagkaroon ng “Parity

Rights” sa ating bansa, na sila’y pinahihintulutang gamitin ang ating mga

likas na yaman subalit labis itong tinutulan ng mga makabayan nating

kababayan. Tinalakay sa kwento ang mga karanasan ng ng ating mga

kababayan at ang pambobomba sa mga bayan sa Maynila. Naging

talamak ang patayan at malalaking sunog sa Kamaynilaan dahil sa

mga Amerikano. Hindi agad natapos ang digmaan Pilipino-Amerikano dahil

pilit na nanlaban ang mga kababayan nating tulisan sa mga Amerikano

sumiklab ang digmaan at walang napagkasunduan dahil ang bawat

panig ay may iba’t ibang layunin.

VIII. Tunggalian

Tao sa Tao

Si Macario ay nakipaglaban sa Amerikano kasama ang kanyang

mga alagad. Nakipaglaban siya sa hangaring maging malaya tayo at

maging isang Republika ang ating pamahalaan. Parang langit ang

bumagsak sa kanya ng siya’y pagliluhan ng sarili niyang kasamang

tulisan. At ang kanyang pinaglalaban ay parang bulang naglaho na

lamang. Dahil sa kanyang kasamang iyon hindi na naipagtanggol muli

ni Macario ang bayan dahil na rin sa pagdakip sa kanya.

IX. Istilo

Flashback

Gumamit ng Flashback ang may akda. Sa unang bahagi ng

kwento mapapansin na iyon ay dapat nasa gitnang bahagi ng kwento at

ang nasa gitnang bahagi ng kwento naman ay mapapansing iyon ang

unang pangyayari bago naganap ang unang pahayag sa kwento. Ang

daloy ay “Gitana, Simula at wakas” at hindi tuwirang sinabi ang

pagkamatay ng pangunahing tauhan bagkus iniwan sa mambabasa ang

kamalayang ang pangunahing tauhan ay namatay.

Makatotohanan

Makikita sa kwento ang mga pangyayaring naganap noong

tayo’y naging malaya sa sa Hapones dahil sa mga Amerikano. Ang mga

karanasan ng mga tulisan at damdaming pinalutang sa kwento ang

damdamin ng isang Pilipino ng mga panahong iyon. Sumapol sa aking

damdamin ang paglalarawan ng panahong iyon na hindi mo lubos

isiping ang kapwa mo Pilipino ang siya ring makakanulo sa iyo.

Makabayan

Ang kwento ay tumatalakay sa pagiging makabayan at

humihimok ng mga mambabasa na dapat tayo ay lumaban sa umaapi sa

ating bayan at ipagtanggol ang bansa sa mga taong mang-aapi lamang

at yuyurakan ang ating pagkatao.

X. Pagsusuring Pangnilalaman

“Ang mamatay para sa bayan.”

Pinupukaw ng kwento ang damdaming makabansa upang sa

gayun ay ganap tayong maging malaya. Bilang pagmamahal sa bayan

dapat lagi nating isaalang-alang ang kapakanan ng ating bayan at

huwag nating miminsang isiping pagliluhan ang nais na kapayapaang

nais makamtan ng sino man. Ang isang tunay na makabayan ay may

likas na pagmamahal at malasakit sa bayang naaapi kung kaya’t ang

pagmamahal na ito ang mag-uudyok sa atin upang pukawin at isulong

ang pagiging malaya at ialay ang buhay alang-alang dito. Kailangan ng

ganap na pakikiisa ng bawat kasapi at may wagas na pusong upang

huwag maglilo upang ang sama-samang pinaglalaban o isinusulong

ay makamtan hindi lamang natin kundi ng buong taong kasapi ng

ating bayan at maging ang katarungan ng mga kababayan nating

inosenteng nasawi sa digmaang Pilipino-Amerikano.

XI. Pagsusuring Panglingwistika

Pormal na Salita

Hindi gumamit ng ano mang salitang banyaga ang may akda at

likas sa ati ang mga salitang kanyang ginamit na mga salita subalit

walang mga balbal na salita. Mapapansin ang pagiging likas na Pilipino

na may-akda dahil gumamit siya ng mga salitang pambansa. Subalit

hindi tuwiran ang kanyang pagpapahayag sa mga salita at iniiwan nito

ang kamalayan sa kwento.

XII. Pagsusuring Pampanitikan

Teoryang Historikal

Naitala sa kasaysayan ang mga pangyayaring naganap sa

kwento katulad na lamang ng pakikipaglaban ng mga tulisan sa mga

Amerikano dahil sa hindi natin pagiging isang republika. Si Teodoro A.

Agoncillo ay maaaring nagsulat batay sa kanyang karanasan noong

panahon nang matamo ang kalayaan at ito’y nasa kanyang panahon,

maaaring ito’y sarili niyang karanasan o batay sa kanyang naobserbahan

noong panahon na iyon. Maaaring ito ang nag-udyok sa kaniya upang

gumawa ng Maikling Kwentong katulad nga kanyang nararanasan at ang

mga naranasan niyang iyon ay isinatitik niya upang magmulat ng bagong

kamalayan sa tao na isulong ang ano mang karapatan pantao na dapat

ay ating tinatamasa sa sarili nating bayan. Subalit nasaan ang

karapatang iyon? Wala, sapagkat inari nilang lahat nang dapat ay atin

at ating pinakikinabangan.

Idyoma

Puno ng Hagdan

Hayperbole/Pagmamalabis

Kumiskap sa mga mata ng punong-bayan ang apoy ng

pagkapoot.

Naligo sa sariling dugo

Simili/Pagtutulad

Ang pudlok-pudlok na putting alapaap ay waring nagkakaroon ng

hugis anghel

Simbolo

Krus- Sumisimbolo sa isang pagpapakasakit ng isang tao na

kanyang pinapasan sa mahabang panahon ng paglalakbay subalit ang

Krus na iyon ay ang magiging dahilan rin ng kanyang kasawian o

kamatayan. Pinasan niya iyon kahit na ito’y napakabigat, naglakbay

siya sa lusak ng buhay subalit nabigo rin siya sa kanyang hangaring mabuti

at ganap tayong lumaya sa mga mananakop. Sumisimbolo rin ito sa

larawan ni Kristo na katulad ni Macario ay naging biktima rin ng

paglililo ng kapwa niya.

XIII. Pagsusuring Pangsosyokultural

“Pagiging Taksil ng Sariling Kapwa.”

Maaaring maituturing ngang taksil ang sino mang taong lumabag

sa kanyang sinimulan at sa hukbong kanyang sinalihan higit lalo

siyang taksil sapagkat ang kanyang mga isinuplong ay mga kapwa niya

kasamahan sa iisang layunin. Makikita sa kwento na hindi sa lahat ng

pagkakataon ay may mga kasaping nagpapakatotoo o tapat sa

kanilang ipinangako dahil may mga pagkakataong maaaring naipit

lamang siya sa isang sitwasyon kung kaya’t ang palililo ay maaaring

intensyunal o hindi. Hindi natin maihihiwalay sa aspektong ito sa

naganap sa kwento sa naganap sa kwento ang ginawang pagtataksil ng

ilang kasapi sa hukbo ni Macario at sa isang pagtitipon na idinaos sa

bahay ng isa sa mga opisyal ng Amerikano bilang patibong upang mahuli si

Macario kasama ang kanyang mga tauhan at iba pang kasamahan. Dahil

sa paghuli kay Macario ang mga Amerikano naman ang nagbunyi sa

pagdakip sa kanya, at ang mga katagang lumabas sa mga bibig ng

mga Amerikano ay pagiging magnanakaw umano ng hukbo ni Macario

samantalang sila itong magnanakaw sa ating kaban at inaaring kanila

ang ating bansa sapagkat ang karapatan natin ay nawala noong sila

ang namuno ng ating bansa.

XIV. Sintesis

“Huwag tayo basta magtiwala sa kung kanino lamang.”

Ang tao’y sadyang nalilinlang sapagkat nagpapadala siya sa bugso ng

kanyang damdamin kahit na nilililo na siya ng kanyang kapwa.

Naniniwala agad tayo sa kanilang sinasab bagamat sa likod ng mga

katagang kanilang binitawan ay maaaring nasa likod lamang niyon ay

ang isang pagtataksil. Paano nga ba tayo hindi magtitiwala kung ang

buong pagkakaalam natin tayo ay kabilang sa kanilang mabuting

adhikain? Madali tayong nanalilinlang sa mabulaklak na kanilang

sinasabi na walang malalim na pag-iisip sa isang salitang binibitawan

sa atin at may kalakip pang mga pangako sa atin, subalit nasaan,

nasaan ang mga pangakong iyon? Tila ginuhit lamang iyon sa tubig, na

inagos at pumailalim ng pumailalim at tuluyang nabaon sa limot at

nawala at hindi na muling sinisid pa. Kay lungkot lamang isipin na ang

mga taong inaasahan mong tutulong sa iyo ay ang mga taong lilinlang

lang pala sa atin. Sadyang may mga taong lilo lalo na kapag nasilaw na

sa salapi at mga pangakong hindi naman tiyak kung kaniyang

makakamtan..

XV. Wakas

“Masining at may proseso ang kwento”

Nang umpisahan kong basahin ang kwentong ito agad akong

nag-isip kung bakit sa ganitong paraan nagsimula ang kwento, ang bahaging

iyon ng kwento na sa gitna nararamat makita. Akala ko noong una’y hindi o

ito maunawaan subalit ng basahin ko ito ng basahin ay malinaw naman ang

mensaheng nakapaloob. Ang ginawa ng may akda ay nagsimula sa gitnang

bahagi ng kwento habang sa gitna naman niyon ay ang mga unang

pangyayaring pamamaalam ni Macario sa kanyang mahal. Naging malinaw

naman ang naging mensahe ng akdang ito sa katulad kong noong una’y

medyo nagulumihanan.

Introduksyon

Madilim Pa Ang Umaga

Ito ay kwento ng isang binatang lalaki na nagngangalang Ruben. Siya

ay dating maituturing na “chickboy” dahil sa magara nitong dating. Subalit

isang araw ay bigla na lamang nag-iba ang kanyang nayo. Hindi na siya ang

dating Ruben na maituturing ng kanyang mga kaibigang”chickboy”. Madalas

ay malalim mag-isip ang binatang ito at napapansin iyon ng kanyang mga

kasamahan sa trabaho. Madalas niyang isipin ang sinasabi ng kanyang mga

kaibigan na siya ay madamot subalit hindi nalalaman ng kanyang mga

kaibigan na siya ay may isang malaking pamilya na iniwan ng kanyang Ama.

Madalas din siyang pagtawanan ng mga ito sapagkat nagbago na nga ito

mula nang yumao ang kanyang Ama. Madalas niyang nakikita ang kahirapan

sa paligid at ang mga taong nilulustay ang pera sa mga walang kwentang

bagay bagamat may mas nangangailangan ng perang iyon. Sa kwentong ito

masasalamin natin ang dalawang mukha ng ating Lipunang kinagisnan, ang

isang mukha ay para sa nakaririwasa na walang ibang inaalintana kundi ang

magsaya at walang pakialam sa mga hirap na hirap na mga taong walang

makain, pangalawa ay ang Lipunan ng mga taong mahihirap na katulad ni

Ben ay pinagkakasya ang kinikita para sa pagtulong sa pamilya subalit hindi

iyon napapansin o nakikita ng mga nakaririwasa. Sila’y walang pakundangan

sa pagwawaldas ng kanilang pera sa walang kabuluhanng bagay

samantalang sa kalye ay naroroon ang mga yagit na naghihintay ng baryang

kumalasing kanilang harapan. Sila bang mayayaman ay bulag? o nag

bubulag bulagan lamang?


• Ang

responsibilidad sa

pamilya ng

pangunahing

tauhan.

• Hindi masama

ang magdamot

sa kapwa kung

ang

ipinagkakadamo

t mo’y mas

kailangan ng

iyong pamilya.

• Madilim Pa Ang

Umaga

• Teodoro

A.

Agoncillo

Tauhan Tagpuan Tunggalian Istilo

• Ruben

• Lydia

• Nene

• Maynila

• Panahon ng

Hapon

• Tao sa Sarili • Pormal na

salita

PagsusuringPangnilalaman

PagsusuringPanglinggwistik

a

PagsusuringPampanitikan

• Kulturang

Pilipino at

Kahirapan

• Simbolismo

• Pangatlong

Panauhan

• Pagbibigay

Katauhan

• Pagmamalabis

•Context

• Teoryang

Realismo

PagsusuringPang-

sosyokultural

Sintesis Wakas

•Ang bawat

kasapi ng pamilya

ay may

karapatang

tumulong sa

pamilya.

• Huwag lagi sarili

ang isipin.

• Hindi gaanong

napalutang

katauhan ang

ibang karakter.

I. Paksa

“Ang responsibilidad sa pamilya ng pangunahing tauhan”

Nabuo ko ang paksang ito dahil iyon ang nakita kong mas

nangibabaw sa kwento, ang responsibilidad ni Ruben sa kanyang

pamilya. Hindi niya maaaring panabayaan na lamang ang kanyang

mga kapatid at Ina lalo kung siya ang mas may kakayahang buhayin ang

kanyang mga ito. Ito ay bahagi na ng kulturang Pilipino na kung saan

ang may trabahong anak ang palaging nangunguna sa mga

responsibilidad sa pamilya. Naniniwala akong mapahanggang ngayon

ay dala-dala natin ang kulturang iyan.

Isa pang pinapaksa ng kwento ay ang kasalatan sa buhay ng

mga Pilipino noong Panahon ng Hapon.Kaya ang dapat na gawin ay

kumayod ng doble para mairaos mo ang iyong pamilya sa gutom at

sakit.

II. Tema

“Hindi masama ang magdamot sa kapwa kung ang

ipinagkakadamot mo’y mas kailangan ng iyong pamilya.”

Ito ang nabuo kong tema sapagkat lubos na dinaramdam ni

Ruben ang mga katagang mula sa knyang mga kaibigan na siya raw ay

maramot, nagdadamot at takot utangan. Maaaring ang pagdaramot ni

Ruben ay isa lamang paraan niya upang ang pera na kanyang

pinaghirapan ay mapunta sa kanyang pamilya imbes sa ibang bagay

na walang kabuluhan. Hindi madamot si Ruben marahil may mga bagay

na mas importante para sa kanya na dapat niyang unahin muna bago ang

pangangailangan ng iba. Mas matatanggap niyang nakikita ang

kanyang sariling nahihirapan kesa makita ang kanyang pamilya sa

ganoong paghihirap na walang makain, nagkakasakit, at katulad ng mga

nasaksaksihan niya sa kalye na namamalimos dahil walang makain.

Kailangang timbangin din natin ang pagbabadget ng ating pera ng sa

gayun ay humusto ito para sa pamilya. Hindi laging waldas dito,

waldas doon, bili dito, bili doon.

III. Pamagat

Madilim Pa Ang Umaga

Ito ang naging pamagat sapagkat si Ruben na ang pangunahing

tauhan sa kwento ay maraming pasanin sa buhay tulad na lamang ng

mga responsibilidad niya sa pamilya na iniwan ng kanyang yumaong

Ama pasanin din niya ang mga panlilibak sa kanya ng kanyang mga

kaibigan. Ang umaga ay tila dilim na kanyang nilalandas na walang

siyang ibang nakikita kundi karimlan, subalit kailangan niyang

magising upang harapin ang hamon sa buhay na hindi niya dapat sukuan

bagkus harapin ito at landasin. Ang hamon na iyon ay ang

responsibilidad niya sa kanyang pamilya.

IV. Banghay

• Malaki ang pinagbago ni Ruben mula ng mamatay ang kanyang Ama

hindi na siya ang dating babaero. Hindi na niya alintana ang mga

ganoong bagay.

• Napansin ng kanyang mga kasamahan ang pananamlay ni Ruben at

madalas siyang pagtawanan sa trabaho tuwing mamamalas nila ang

ganoong anyo ni Ruben madalas din siyang paratangang maramot

kaya iyon ay talagang kanyang dinibdib.

• Sa kabilang dako ng pag-iisip ni Ruben mulat kanyang isipan sa mga

bagay na nangyayari sa kanyang paligid. Napapansin niya ang

kahirapan at kung gaano maghirap ang tulad niyang maralita rin.

• Sa mga pagdaan-daan niya sa mga kalye napapansin niya ang

pamumuhay roon ng mgahirap at mayaman. At dahil doon ay lalong

kinasusuklaman niya ang mga nakaririwasa sa paggasta dito paggasta

riyan samantalang silang mga mahihirap ang sapat lamang ang kita

para sa pamilya.

• Sa kanyang pag-uwi maligaya niyang hinarap ang buhay at sa

kanyang pagnilay-nilay sa paligid at pagtanggap ng maluwag sa kalooban

ng responsibilidad sa buhay.

V. May Akda


VI. Tauhan

VII.

Tagpuan

Maynila- natukoy ko ang tagpuan sapagkat naibanggit sa

kwento ang ilang lugar sa Kamaynilaan tulad ng Sta. Cruz, Quiapo,

Liwasang Goiti, Liwasang Burgos at Liwasang Sta. Cruz

Panahon ng Hapon- ang akdang “Madilim Pa Ang Umaga” ay

isa sat inuring na pinakamabuting Maikling Kathang Pilipino ng 1943 at

nabilang sa aklat-katipunang nalimbag noong 1944; Panahon na Hapon

- Panitikan na Pilipinas: Historikal at Antolohikal

Ang kwento ng “Madilim Pa Ang Umaga” ay pumapaksa sa buhay

at katotohanan sa lipunang pinamumugaran. Ibinanggit sa kwento ang

dalawang uri ng Lipunan, ang una ay ang mga taong nakaririwasa

kasama na roon ang mga hapon na pilit kinukuha ang mga bigas na

para sa mga Pilipino upang ipakain sa mga kawal nila, at dahil doon

lalong naguton ang mahihirap nating kababayan, umaasa sila sa limos

ng mga tao. Isa itong patunay na noong panahon ng hapon isa ang

kahirapan at mga dinaranas ng mga mamamayan sa kasalatan sa

pagkain, damit, hanapbuhay at pakikisama kung bakit may mga taong

nag-udyok magsulat noong panahon ng hapon.

Ruben- pangunahing tauhan sa kwento at may malaking responsibilidad sa

pamilya.

Lydia- kasamahan ni Ruben sa trabaho

Nene- kasamahan din ni Ruben sa trabaho

Isang, Sisa, Gloria, Juanita, Carling, Fe, Totoy- mga kapatid ni Ruben

VIII. Tunggalian

Tao sa Sarili

Lubos na dinamdam ni Ruben ang mga naririnig at nakikita niya

sa paligid, maramot siya yan ang madalas bukambibig ng

kanyang mga kaibigan, nilabanan niya ang ganoong mga bagay na

nagpapahirap sa kanyang

IX. Istilo

Simbolismo

“hawak ang isang aklat at isang dahon nito’y hindi naalis ang

daliring nagsilbing tanda sa bahaging katatapis pa lamang

basahin sa pagitan ng kanyang kasamahan.”

Aklat- simbolo ng yumaong Ama na sa kanyang isipan ay

hindi pa ganoong naglaho.

Pangatlong Panauhan

Karaniwang gamitin ng May Akda ang panghalip na “siya”.

Nagpapahiwatig itong ang pangunahing tauhan sa kwento

ay walang kaugnayan sa May Akda

X. Pagsusuring Pangnilalaman

“Kulturang Pilipino at Kahirapan”

Kultura na ng Pilipino o karaniwang nangyayaring nagkakaroon

ng responsibilidad sa pamilya ang mas nakatatandang kapatid o ang

nakaririwasa sa buhay ang umako sa mga responsibilidad kapag ang

mga magulang ay yumao na. Ang kulturang iyon ay ipinakita sa

kwento. Si Ruben ay naging haligi ng tahanan ng yumao ang kanyang

Ama. Makikita rin nating noong Panahon ng Hapon ay nagdanas ng

kahirapan ang ating kababayan may mga nagutom dahil sa kapakanan ng

mga hapones dahil sa pagkuha ng mga pagkaing dapat ay para sa

mamayang Pilipino, at dahil napaka makapangyarihan ng mga hapones noon

walang nagawa ang ating mga kababayan kundi ang sumunod sa

kanilang gusto.

XI. Pagsusuring Panglingwistika

Pormal na Salita

Gumamit ng mga pormal na salita ang may akda subalit may ilan

sa mga salitang ito’y malalalim. May mga pahayag din kapag hindi

inulit- ulit basahin ay hindi mauunawaan. Walang anumang balbal na salitang

ginamit sa akda.

XII. Pagsusuring Pampanitikan

Pagbibigay Katauhan

“Nagmaliw na sa balintataw ng kanyang mga mata ang amo ng

malamlam na umagang malamig at mat simo’y ng amihang

nagpapayuko sa hitik na uhay ng manila-nilaw na palay.”

Pagmamalabis

“May liwanag na ngayong nakasususnog sa bawat titigan.”

Context

“Gumuhit sa kanyang alaala ang pangit na larawan ng lipunan:

noong isang araw, samantalang siya’y naglalakad sa Avenida Rizal ay

natagpuan niya rito ang magkabilang dulo ng lipunan—ang dalawang

dulong di niya nakita noong siya’y lumilikha ng kanyang kahapon.”

Teoryang Realismo

Ipinapakita sa kwento an gang dinaranas ng tao sa kanyang

paligid maging ang mga salitang kanyang naririnig mula sa kanyang

kapwa. At kung paano ang isang tao’y nakakayanan ang bunuhay ng

isang malaking pamilya na iniwan sa kanya ng yumao. Sa kwento ay

masasalamin ang kaugalian ng mga nakaririwasa sa walang

pakundangan paglulustay ng kanilang pera sa pag-iinom sa kasiyahan

samantalang may mga taong naghihirap. Sa kwento ay pinakita ang

magkaibang estado ng mga tao sa lipunan at kung paano ang taong

may pera mamuhay at kung paano naman makibaka sa hirap ang mga

taong mahihirap.

XIII. Pagsusuring Pangsosyokultural

“Ang bawat kasapi ng pamilya ay may karapatang tumulong sa

pamilya.”

Malinaw na unti-unti ring tinanggap ni Ruben ang responsibilidad

niya sa kanyang mga kapatid at Ina. Sa ngayong panahon ay bihira na

tayong makakita ng tulad ni Ruben bagama’t ako’y hindi naniniwala na

ang kulturang ito’y mananatili sa ating mga puso. Kung may iilan mang

hindi kapares ni Ruben siguro iyon ang mga taong walang ibang inisip

kundi ang kanilang sarili sapagkat hindi nila nakikita ang hirap na

diranas ng kanyang pamilya at ang responsibilidad na minsan sa

buhay natin kailangan nating suklian ang anumang ipinagkaloob sa atin

ng ating mga magulang kung hindi dahil sa kanila ay wala tayo sa

mundong ito. Sadyang kay hirap bumuhay ng isang malaking pamilya kung

mag- isa mo lang itong gagawin at wala kang karamay, na tulad ni Ruben

ang dami niyang kapatid, may sakit ang kanyang Ina, sino naman ang

maluluwalhatian kung ganoon ang takbo ng buhay, kay hirap para sa

isang katulad ni Ruben na nag-iisang itinataguyod ang malaking

pamilya.

XIV. Sintesis

“Huwag lagi sarili ang isipin.”

Sa kabuuan lubos kong naunawaan ang ipinapakitang kutura ng

mga Pilipino noon maging ang lipunang nakapaloob sa panahong iyon. Hindi

ganoon kadali bumuhay ng isang pamilya at matugunan ang

pangangailangan lalo’t kung iisang kamay lamang ang gumagawa, subalit

hindi mo matatakasan ang ganitong kultura natin sapagkat nakaugat na ito

sa ating mga puso’t damdamin. Hindi madali para kay Ruben sapagkat

mayroon din naman siyang personal na buhay na hindi lamang umiikot sa

kanyang pamilya, ito’y maaaring hindi na niya matatalos puunan dahil sa

kanyang pamilya. Halimbawa na lamang ng pag-aasawa, si Ruben ay

kilalang “Chickboy” noon subalit ng magkaroon siya ng malaking

responsibilidad kahit ang sumulyad sa babae ay hindi niya magawa dala ng

araw-araw na pangambang dulot sa kanya ng mga pasanin sa buhay. Subalit

para kay Ruben hindi mahalagang unahin sang sariling kapakanan bago ang

pamilya.

XV. Wakas

“Hindi gaanong napalutang katauhan ang ibang karakter.”

Gumamit pa sana ng maraming tauhan o dinagdagan pa sana

ang mga tauhan sa kwento. Ipinakilala sana ng mabuti ang kanyang Ina at

mga kapatid. Hindi gaanong maligoy ang kwento at talagang pinupunto nito

ay ang pangunahing tauhan lamang na si Ruben at halos sa kanya na

lamang umikot ang buong kwento at walang gaanong ginampanan ang ibang

tauhan, o ang mga kasamahan niya sa trabaho o ang miyembro ng kanyang

pamilya. Hindi ko matukoy kung sino ang tauhang bilog at lapad sa kwento

sapagkat hindi naman ipinakilala ang ibang tauhan sa kwento. .

Introduksyon

Republikang Basahan

Ang akda ay patungkol sa pang-aalipin sa atin ng mga dayuhang

sumakop sa atin. Sila’y walang mga pusong umapi sa atin at pinigil ang ating

bayan na tumikim ng kaonting kalayaan. Para tayong nasa kandungan ng

isang bayan ubod na tinik at ang tinik na iyon ang unti-unting gupagapos sa

ating pagkatao hanggang sa hindi mo na matutunang manlaban/makawala

dahil masasaktan ka lamang. Sa ating pakikibaka sa mga dayuhang ito’y

para na rin nating piñata ang ating mga sarili sapagkat walang kalaban-

laban ang sino mang magtangkang pumunta sa templo ng kalayaan

sapagkat tatahakin mo rin doon ang landas ng kamatayan. Iisa lamang ang

nais iparating sa atin ng tulang ito iyon ay ang matinding pagnanais natin na

maging malaya mula sa mga dayuhan. Subalit paano ito pasisimulan kung

walang sino man ang gustong kumampi pagkat halos ang lahat ng tao’y

tikom ang bibig at may takot. Sa ibang aspekto ng buhay ay may karapatan

at kalayaan kang lumuha, iluha ang lahat na iyong pasakit at mga bagay na

hindi makakamit, iyon lamang ang kalayaan natin noon ang tumangis.


• Kalayaang hindi

natatamasa ng

sarili nating

bayan.

• Walang

kalayaan ang

bayan kung ang

mga namumuno

• Republikang

Basahan

•Teodoro

A.

Agoncillo

ay

makapangyarihan

, malupit at

maimpluwensya.

Istilo Pangnilalaman Lingwistika Pampanitikan

• Pangalawa at

Pangatlong

Panauhan

• Ang pagiging

makapangyarihan

.

•Pagsusuri sa

bawat saknong ng

tula

• Pormal at

Matalinhaga

• Lalabing-

animing pantig

bawat saknong

• Teoryang

Imahismo

• Tulang Kopla

Sosyokultural Sintesis Wakas

• Hindi tiyak ang

kalayaan.

• Ang sinapit ng

ating lipunan sa

mga dayuhan.

• Masasalaminan

ng mga

panahong

nagdaan.

I. Paksa

“Kalayaang hindi natatamasa ng sarili nating bayan.”

Ito ang napili kong paksa sapagkat naramdaman ko ang

damdamin ng tulang ito. Pinapaksa nito ang isang kalayaang dapat

dapat na makamtan ng isang nilalang sa kanyang mismong bayan

subalit hindi niya ito magawa dahilan sa mga taong nais maghari-

harian at makapangrihan.

II. Tema

“Walang kalayaan ang bayan kung ang mga namumuno ay

makapangyarihan, malupit at maimpluwensya.”

Nabuo ko ang temang ito sapagkat dito natin makikita na ang

tao’y alipin ng kanyang pagpapakasakit na lumaban para sa kanyang

kalayaan walang kasarinlan ang bayang nasa ilalim ng pamumuno ng

mga taong maimpluwensya kahit ipaglaban mo ang iyong karapatan

sadyang walang mangyayari sapagkat mas higit ang kanilang

kapangyarihan. Bawat pakikipaglaban ay walang natatamong kalayaan

bagkus ang tanging nakakamit ay kamatayan.

III. Pamagat

Republikang Basahan

Basahan: sumisimbolo sa tao na isa lamang alipin ng mga

makapangyarihang tao noon tulad ng mga dayuhang sumakop sa

bansang pilipinas. Itinuturing nila tayong kanilang mga alipin,

dinudusta at inaapi. Walang sino man ang umaangal sa ibig nilang

mangyari. Ang republikang basahan ay sumasaklaw sa taong naging

alipin ng mga sumakop at namahala ng ating bayan mga taong

maimpluwensya at makapangyarihan.

IV. May Akda


V. Istilo

Pangalawa at Pangatlong Panauhan

Gumamit ng Pangalawa at Pangatlong Panauhan ang may akda .

Makikita ito sa mga panghalip na ginamit tulad ng mo, ikaw, ka

at inyo. Ang paggamit ng pangalawang panauhan ay ang paraan

ng manunulat na pagalawin ang isang tauhan sa tula o kwento. Ang

pangatlong panauhan ay ang mga tauhang sa loob ng isang

kwento o tula ay walang relasyon sa may akda.

VI. Pagsusuring Pangnilalaman

Ang pagiging makapangyarihan.

Ang tula ay nagpapahiwatig ng kawalang pag-asa at ang mga

tunay na damdamin ng mismong may akda. Maaaring sa kanyang

panahon ay nakikita niya na walang pantay na karapatan ang tao at

ang pamahalaan, hindi hinahayaan ng pamahalaang maging ganap ang

katiwasayan ng bansa marahil na rin siguro sa kagustuhanng

mapasunod ang nasasakupan walang karapatan ang sinumang

sumuway sa may kapangyarihan.

Pagsusuri sa bawat saknong ng tula

Republika baga itong busabos ka ng dayuhan?

Ang tingin sa tanikala'y busilak ng kalayaan?

* hindi maituturing na malaya ang bayan kung lagi itong

nakagapos sa karimlam

Kasarinlan baga itong ang bibig mo'y nakasusi,

Ang mata mong nakadilat ay bulag na di mawari?

* hindi kalayaan maituturing ang isang bayan kung hindi

nakapaghahayag ng sariling saloobin

Ang buhay mo'y walang patid na hibla ng pagtataksil

Sa sarili, lipi't angkan, sa bayan mong dumaraing!

* ubod ng pagtataksil ang isang bayang ang mga kasapi ay

nakikikiisa rin sa hungkag na kaisipan ng mga dayuhan

Kalayaan! Republika! Ang bayani'y dinudusta.

Kalayaan pala itong mamatay nang abang-aba!

* hindi pagiging malaya ang pagkamatay ng walang kaawa-awa

Kasarinlan pala itong ni hindi mo masarili

Ang dangal ng tahanan mong ibo't pugad ng pagkasi.

* wala kang karapatang gawin ang ibig mo

Malaya ka, bakit hindi? Sa bitaya'n ikaw'y manhik,

At magbigting mahinahon sa sarili na ring lubid!

* malaya ka sa loob ng iyong mundo subalit sa labas kapag

ikaw’y nakipaglaban siguradong kamatayan ang iyong

kakahatungan

Kalayaan - ito pala'y mayron na ring tinutubo

Sa puhunang dila't laway, at hindi sa luha't dugo!

* kung nais mong makamtan ang IYO lamang sariling kalayaan

marapat na huwag na lamang umimik sa mga nangyayari sa

paligid.

Humimbing kang mapayapa, mabuhay kang nangangarap,

Sa ganyan lang mauulol ang sarili sa magdamag.

* manahimik kang magdamag sa kalayaan mo lamang,

nakakabagot isipin na ang kapwa mo’y di mo maipagtanggol

Lumakad ka, hilain mo ang kadenang may kalansing,

Na sa taynga ng busabos ay musikang naglalambing!

* sa kalansing lamang ng kadena tayo ay natatakot

Limutin mo ang nagdaan, ang sarili ay taglayin,

Subalit ang iniisip ay huwag mong bibigkasin!

* huwag kang magsasalita ng ano man na alam mong hindi

nanaisin ng mga dayuhan

Magsanay ka sa pagpukpok, sa pagpala at paghukay,

Pagkat ikaw ang gagawa ng kabaong kung mamatay.

* matuto tayong harapin ang hamon sa buhay

Purihin mo ang bayaning may dalisay na adhika,

Ngunit huwag paparisan ang kanilang gawi't gawa.

* sundin mo ang gawi ng mga bayani subalit huwag kang

magpakabayani dahil ang mga bayani ay bumubuwis ng kanilang

buhay.

Republika na nga itong ang sa inyo'y hindi iyo,

Timawa ka at dayuhan sa lupain at bayan mo!

* hindi ka malaya sa sarili mong bayan

Kalayaan! Malaya ka, oo na nga, bakit hindi?

Sa patak ng iyong luha'y malaya kang mamighati!

* pamimighati lamang ang ating kalayaan

Sa simoy ng mga hangin sa parang at mga bundok,

Palipasin mo ang sukal ng loob mong kumikirot.

* sa kalikasan mo na lamang ibaling ang iyong mga hinaing

Kasarinlan! Republika! Kayo baga'y nauulol,

Sa ang inyong kalayaa'y tabla na rin ng kabaong?

* ang lahat ay naduduwag lumaban para sa kalayaan

Republika! Kasarinlan! Mandi'y hindi nadarama,

Ang paglaya'y sa matapang at sa kanyon bumubuga!

* upang makamit ang kalayaan kailangan lumaban

Bawat hakbang na gawin mo sa Templo ng Kalayaan

Ay hakbang na papalapit sa bunganga ng libingan!

* bawat hakbang patungo sa kalayaan ay hakbang din patungo

sa karimlan

Ang paglaya'y nakukuha sa tulis ng isang sibat,

Ang tabak ay tumatalim sa pingki ng kapwa tabak.

* ang kalayaan ay maaaring makuha/makamit sa dahas na

paraan

Ang paglaya'y isang tining ng nagsamang dugo't luha,

Sa saro ng kagitinga'y bayani lang ang tutungga.

* bayani lang ang tanging makapagtatanggol sa bayang hindi

malaya

Bawat sinag ng paglayang sa karimlan ay habulin,

Isang punyal sa dibdib mo, isang kislap ng patalim!

* bawat paggamit ng kalayaan isa ang magbubuwis buhay ang

magbubuwis

VII. Pagsusuring Panglingwistika

Pormal at Matalinhaga

Mapapansin sa tula ang bawat salitang ginamit na lubos na

nakapukaw pansin gayun din ang mga matatalihagang pahayag na

lalong nagpasiklab sa damdamin ng mag akda. Ang mga

matatalinhagang salita ay hindi mo lubos na mauunawaan kapag ito’y

hindi inulit-ulit basahin.

Lalabing-animing pantig bawat saknong

Ang tula ay binubuo ng lalabin-animing pantig sa baway

taludtod.

VIII. Pagsusuring Pampanitikan

Teoryang Imahismo

Gumamit ng ga hindi karaniwang pahayag/salita upang lubos na

mapalutang ang damdaming nakapaloob sa bawat saknong nadarama

at makikita ang dinaranas ng ating mga ninuno noon sa mga dayuhang

sumakop sa atin.

Tulang Kopla

Ang tula ay maiuuri sa Tulang Kopla sapagkat pinapangkat sa

dalawang taludtod ito o sa isang saknong nito ay binubo lamang ng

dalawang taludtod.

IX. Pagsusuring Pangsosyokultural

Hindi tiyak ang kalayaan.

Naging isyung panlipunan ang pagsakop sa atin ng mga

dayuhan naging dahilan iyon upang ang kalayaang tinatamasa ng ating

mga ninuno ay mapanghawakan ng mga sumakop sa ating bansa at

tuluyang magapos sa lubid ng kanilang pamamahala. Ang mga dayuhan

ang nagturo sa atin at nag-impluwensya ng mga iba’t ibang akdang

pampanitikan subalit sila rin ang naing dahilan ng kawalng katarungan

ng mga tao noo. Sa kanilang pananakop hindi naiiwasang may

nasasawi o nasasaktan sa ilalim ng kanilang pamamahala. Dahil sa

pagsakop na iyon sumigla ang ginituang panahon sa pagsulat ng mga

akdang tumtuligsa sa kanila. Dahil sa mismong nasaksihan ng mga

manunulat noon sa pamumuno ng mga dayuhan sumibol ang iba’t ibang

damdaming walang kinikilingan , sumusulat at patuloy silang

nagsusulat nagsusulat ng mga akdang pumapaksa sa karapatang

lumaya at magpapamukha sa mga dayuhan ang pang-aaping kanilang

ginagawa sa bayanng kanilang sinakop.

X. Sintesis

Ang sinapit ng ating lipunan sa mga dayuhan.

Sa kabuuan nais lamang ng may-akda na pukawin sensibilidad

ng mga taong may lakas na loob na magpahayag ng kanyang damdamin

hinggil sa kanyang nakikitang pagbabago sa paligid na walang

kinikilingan at naglalayong ipamulat sa atin ang kaapihang sinapit sa

atin ng mga dayuhan. Huwag tayo basta magtiwala sa mga dayuhang

nais mamahala sa atin sapagkat wala tayong katiyakan sa magandang

hangarin ng kanilang pamamahala.

XI. Wakas

Masasalaminan ng mga panahong nagdaan.

Ang panahon ng hapon ang siyang masasalamin sa akdang ito

sapagkat noong panahon ng hapon walang magawa ang isang

indibidwal na baliin ang utos ng sino mang kawani ng hapon dahil kapag

iyon ay iyong sinuway siguradong kamatayan ang iyong kahaharapin.

Noong panahon ng hapon takot ang mga karaniwang tao lamang

sapagkat wala silang karapatan na pangunahan ang nais ng mga hapones

tangingang mga edukado lamang ang karaniwang pinagbibigyan ng

mga hapones at ang mga hindi nakaririwasa ay nagiging alipin ng sariling

bayan.

Introduksyon

Sa Pag-iisa

Ito ay kwentong may kinalaman sa pagtuklas ng isang indibidwal ng kanyang sarili sa pamagitan ng pag-iisa.


• Sa pag-iisa

lamang

matutuklas ang

sarili.

• Sa mundong

tahimik, walang

gulo at payapa

nagsisimula ang

kapayapaan ng

puso’t isipan.

• Sa Pag-iisa • Teodoro

A.

Agoncillo


• Punto de Vista

• Ang pagtuklas

ng ating sarili at

ng ating kapwa

ay ginagawa sa

pamamagitan ng

pag-iisa.

• Pormal na

salita

•Teoryang

Pormal

• Oxymoron

•Hyperbole


• Sadyang may

mga taong

pinipili ang mag-

isa sapagkat mas

dito higit nilang

nauunawaan ang

sarili.

• Kilalanin natin

ang ating mga

sarili.

• Lumilinang ng

pakatao.

I. Paksa

Sa pag-iisa lamang matutuklas ang sarili.

Sa simula hanggang sa wakas ng kwento halos ang pinapaksa ay pag-

iisa. Ipinamumulat ng sanaysay na ito na minsan sa ating buhay kailangan

din nating pagdaanang mag-isa upang higit natung maunawaan ang ating

mga sarili sapagkat kapag nagawa natin iyon makikilala na rin natin ang ating

kapwa. Ang isa pang pinapaksa ng sanaysay ay kung gaano kasalimuot ang

mundo na ang lungsod ay puro kapighatian at puno ng mga taong hindi mo

tiyak kung may maganda bang hangarin sa iyo. Ang pag-iisa ay paraan

umano natin nag pagtuklas sa ating sarili at sa pag-iisa rin natin nakikilala ang

kahinaan at kalakasan ng ating sarili. Sa ating pag-iisa ay maaaring

makatuklas tayo ng mga bagay-bagay na hindi pa natutuklasan ng iba, ika

nga sa sanaysay “ang lahat ng dakila sa sining, panitikan at agham ay

paraparang supling ng pag-iisa. Ang taong mapag-isa ay higit ang kabatiran

kanino man, sapgkat ito ang kanyang instrumento upang pa-aralan ang sariling

gawi at kung paano makihalubilo sa ating kapwa.

II. Tema

Sa mundong tahimik, walang gulo at payapa nagsisimula ang

kapayapaan ng puso’t isipan.

Hindi ba’t sa ppook na tahimik wala tayong ibang naririning? May mga

pagkakataon na kung saan mayroon tayong mga tanong na hinahanapan

natin ng kasagutan. Sa katahimikan ng lugar na iyon naglalakbay ang ating diwa at

doon ay nakabubuo ng mga pangungusap sa ating sarili na tila ikaw at iyong

sarili ay dalawang tao. Doon sa lugar na tahimik lamang natin makikita ang

kagandahan ng buhay kahit na ang kugar na iyon ay pangit subalit tahimik.

Hindi tayo(o ilan sa atin) ang nakapg-iisip kung ang ating paligid ay kay ingay

sapagkat ang kaingayang iyon ang sumusira sa kabuuan ng ating pag-

iisip kung kaya’t tayo’y naghahanap ng pook na kung saan tahimik, payapa at

walang gumagambala.

III. Pamagat

Sa Pag-iisa

Ito ay nagmula samga ilang piling sabi sa sanaysay at sa damdamin

mismo ng may akda. Kung ating pakasusuriin ng mabuting ang akdang ito isa

lamang ang pinupunto nito “ang patuklas sa sarili”. Ang paglayo ay hindi

pag- iisa ito ay paraan lamang natin upang pagnilalayan ang mga nangyayari sa

ating paligid. Hindi palaging “pag-iisa” ang dapat natin isipin bagkus dapat

lamang nating pagdaanan sapagkat dito lamang natin ang totoong

karunungan. Dito rin tayo kung minsan nakabubuo ng mga Pilosopiya natin

sa buhay na kung saan ang mga pilosopiyang ito ang maggagabay sa atin sa

kabutihan. Sa pag-iisa tayo’y nagiging malaya sa mga bagay na nais nating

isipin kagandahan man ito o hindi. Sa ating pag-iisa ay pinapatatag din natin

ang ating mga sarili kapag may mga panahong tayo’y may mga pagsubok o

problema. Dito rin tayo nag kakaroon nga pagkakataong makausap ang ating

amang nasa langit.

IV. May Akda


V. Istilo

Punto de Vista

Pinahayg ng may-akda ang iba’t ibang pananaw niya sa tuwing siya’y

nag-iisa ayt naibahagi niya ang ilang patunay na sa “pag-iisa” ay mayroon

tayong natutuklasan hindi lamang sa ating mga sarili maging para sa ating

kapwa.


Ang pagtuklas ng ating sarili at ng ating kapwa ay ginagawa sa

pamamagitan ng pag-iisa.

Mahalagang batid natin ang ating sarili at sa pamamagitan ng “pag-

iisa” ay atin itong makakamtan. Ang mundo natin ay magulo kung ating

papansinin at ang may akda o ang taong nagsasalaysay ay taong nais makawala

sa mundong ito o magkubli sa kugar na kung saan tahimik at payapa at ang

paligid na iyon ay nais niyang may mga taong katalik-loob niya o kaibigang

masasabihan ng kanyang mga hinaing, kahinaan, at ang mundong kanyang

tinutukoy ay ang mundo na kung saan siya lamang ang naroroon walang iba

kundi siya at upang matuklasan niya ang mundo kung bakit kay gulo nito. Sa

lugar na kung saan nauunawaan niya ang mga bagay-bagay. Doon lamang

siya makapag-iisa doon sa mundong tahimik at sa mundong iyon magkakaroon ng

saysay ang kanyang sarili.


Pormal na salita

Gumamit ng mga taal na salita ang may akda


Teoryang Pormalismo

Gumamit ang mgay akda ng mga salita/pahayag na maaaring

maiugnay niya sa kanyang paksa at upang mapalutang ang

nakapaloob sa akda.

Oxymoron

Ang lungsod ay maingay magulo, masaya at malikot, ngunit

siya’y walang kaluluwa, walang diwa, walang ano mang bagay na

makapagbibigay ng lunas sa hapong isip at katawan :

isang araw na paggawa, ilang oras napag-aaksaya sa mga sugalan o

tanghalan… Ang lahat ng ito’y kabagot-bagot.

Hyperbole

Sa gitna ng kanyang pag-iisa’y itinangis niya ang lakas ng

kasamaan at paglagpak ng kalangitan


Sadyang may mga taong pinipili ang mag-isa sapagkat

mas dito higit nilang nauunawaan ang sarili.

Kung papansinin natin talagang may mga taong mahilig mag-isa

maaaring ito ang kanilang paraan upang matakasan ang mundong

masalimuot o maaari din namang pinili nilang mapag-isa sapagkat may mga bagay

silang nais malaman at ang pag-iisa at katahimikan ang maaaring solusyon.

Maaari din namang sabihing ayaw lamang nilanng makihalubilo sa iba

sapagkat may iba silang mas pinagtutuunan ng pansin tulad ng “pag-aaral”,

mapapansin natin ang mgga taong mahilig mag-isa ay iyong mga taong matatalino

o ”genius” hindi lamang sa akademiko pati rin sa pag-unawa ng kanilang

kapwa. Pansinin natin ang mga taong nakikipag-away o nakikipagtalo, hindi

ba’t ang mga binibitawan nilang salita ay mga katagang basata na lamang

lumalabas sa kanilang bibig na hindi nila namamalayan at pinag-iisipan kung

kaya’t nakakasugat ito kung pakunggan

X. Sintesis

Kilalanin natin ang ating mga sarili sapagkat ito ang magiging susi

ng pagiging ganap nating tao. Kapg lubusan na nating kilala ang ating sarili’t

gkakaroon tayo ng tiwala sa ating sarili ganoon din ang tiwala sa ating kapwa.

Matutunan nating unawain ang kalakasan at kahinaan ng ating sarili at kapwa.

XI. Wakas

Lumilinang ng pakatao at mga kaparaanang dapat nating gawin upang

may maunawaan ang ating sarili’t kapwa. Naglalayon ang akdang ito na

magpabatid ng mga katotohananng pinagdaraanan ng mga taong mahilig mag-isa

at nagsisiwalat ng mga katotohang tumatakbo sa isipan ng isang tao. Sa

makababasa rin ng sanaysay na ito mapagtatanto may katotohanan ang sinasabi

ng may akda sa sanaysay na ito. Ang mga tinatalakay ng may-akda ay ang

karaniwang nangyayari sa atin sa mga panahong tayo’y nag-iisa at dahil doon

maisip kong ginagawa ko rin pala ang ganoong bagay sa tuwing nag0iisa na ako at

tototong sa ating pag-iisa doon lamang natin naipapakita kung sino talaga tayo na

walang pagpapanggap sa mata ng ibang tao.

Introduksyon

Ang Diwa ng Tundo

Ang kwento ay nauukol sa kung paano gumuhit ng ngiti sa labi ang

mga taga Tundo sa gitna ng mga pagsubok na kanilang pinagdaraanan. Sa

mga ngiting iyon ay may lihim na naiinggit at iyon ay ang mismong may

akda, nang minsan pinasya niyang pumasyal sa Tundo ng matupok ang

maraming kabahayan doon, doon niya nasaksihan ang damdaming hindi mo

aakalaing sa ganoong sitwasyon ay may mga taong humalakhak at tila hindi

alintana ang mga nagyayari sa paligid na tila isang inosenteng batang

walang kamuwang-muwang sa mundo. Paano mo ba huhusgahan ang

ganitong mga tao? Maaaring isa lamang sa mga Pilosopiya nating mga

mahihirap ang idaan na lamang sa tawa ang lahat ika nga sa wikang ingles

“Laughter is the best medicine” maaaring ito ang lunas ng mga taong may

malaking pasanin sa buhay, mga taong nalulungkot at mga taong nais

mabuhay sa kabilang mundo na ubod ng saya.


• Ang Tundo sa

Gitna ng

Pagsubok

• Balutin ng

kasiyahan ang

pusong nasa

karimlan

• Ang Diwa ng

Tundo

•Teodoro

A.

Agoncillo


• Punto de Vista

• Mapilosopiya

• Ang Tundo ay

mabubuhay

kailanman at ang

kasaysayan nito’y

hahangaan nino

man

• Matalinhaga

• Teoryang

Humanismo

• Hyperbole

•Imagery

•Dramatic Irony

•Narrative Hook


• Kultura ng

mahihirap

• Kailangan

nating harapin

ang buhay na

mayroong sigla at

matatag ng

kalooban.

• Magandang

instrumento ang

sanaysay upang

pagnilayan sa

ating buhay.

I. Paksa

Ang Tundo sa Gitna ng Pagsubok

Pinapaksa nito ang lugar ng Tundo at ang kalagayan ng mga

taong nakatira roon na walang pagbabahala sa mga nangyayari sa

kanilang paligid. Sa panahon ng krisis o problema sila’y nananayiling

matatag. Ang mga taong naninirahan sa Tundo ay hindi gaanong nag-

aasam ng mataas na pangarap. Ang ilan sa mga taong nakatira sa Tundo

ay yaong mga taong hindi na umaasam ng mataas na uri ng pamumuhay.

Para sa kanila sapat na kung ano man ang mayroon sila at hindi naman

sila gaanong nalulugod sa mga bagay na alam nilang hindi naman nila

makakamtan. Sila ang mga taong humaharap sa totoong salamin na

buhay ng isang mahirap na tao at kung may pangarap man ay iilan

lamang sa kanila ang may ganoong pananaw. Sa ganoong anyo ng

mga nakatira sa lugar ng Tundo hindi natin matatagong may mga

kasaysayang nangyari sa pook na sinasabi dapat natin pahalagahan

kahit na ang Tundo ay isa na marahil sa mga tirahan/lungga ng mga

maralita.

II. Tema

Balutin ng kasiyahan ang pusong nasa karimlan

Ito ang aking nabuong tema sapagkat tumatak sa aking isipan na

sa panahon na tayo’y may pagsubok na nadaraanan matutong tayong

ipagpatuloy ang buhay sa pamamagitan ng pagguhit ng ngiti sa ating

labi. Maraming dapat pagtuunan ng pansin upang malihis kahit

nadarama nating pighati. Ika nga ng may akda sanaysay na ito

“kinaiinggitan ko ko ang diwa ng Tundo” sapagkat ang diwang

naroroon sa mga taong iyon ay mga katotohanang hindi man nila kayang

resolbahin ang pagsubok sa kanilang buhay naroroon pa rin palagi sa

kanila ang pusong puno ng kasiyahan. Buong puso nilang tinatanggap

ang kanilang kasawian sa pamamagitan ng panandaliang pagtakas sa

problema sa pamamagitan ng halakhakan. Sila’y katulad ng isang

payasong nakilala ko kamakailan na punong-puno ng problema subalit

nagagawa pa rin niyang magpatawa ng ibang tao habang sa kanyang

puso’y may nakakubling labis na kalungkutan. Ang mga Tundo ay

payaso ng kanilang sarili sapagkat nakukubli nila ang kanilang

pinagdadaanang hirap.

III. Pamagat

Ang Diwa ng Tundo

Maaaring ang pamagat na ito’y nabuo sa pamamagitan ng

malawak na pang-unawa ng May Akda sa mga taong naroon sa Lugar

ng Tundo at sa kanyang malalim na pag-aaral sa mga gawi ng mga taong

nakatirasa paligid-ligid ng tundo.

IV. May Akda


V. Istilo

Punto de Vista

“Ah, sadyang ganyan yata ang buhay ng maluwalhating

mangmang! Sa gitna ng nagluluksang pook ay nakukuha pa nilang

magtawanan.”

Mapilosopiya

Makikita sa sanaysay ang mga pilosopiya ng mahihirap nating

kababayan na sa gitna ng hirap na nararanasan nila patuloy parin ang

pagguhit ng ngiti sa kanilang mga mukha.


Ang Tundo ay mabubuhay kailanman at ang kasaysayan nito’y

hahangaan nino man.

Nais iparating ng may akda na hindi puro pighati lamang ang

nararanasan ng mga taong nakatira sa Tundo ay isang lugar na

maiguguhit mo rin sa pangarap balang araw.. Para sa mga taong

nakatira sa lugar na iyon ay hindi nawawalan ng pag-asa sa buhay

sanay lahat tayo ay ganoon ang takbo ng pag-iisip, hindi lamang puro

kalungkutan. Maaaring ang ilan sa kanila’y mangmang, walang pinag-

aralan at alam sa mga nangyayari sa paligid na kanilang

kinabibilangan subalit sa mga puso ng mga taong ito’y ang kaluwalhatian

ay naroroon.


Matalinhaga

Masyadong malalim ang mga terminolohiyang ginamit ng may-

akda at malalalim ang salita.


Teoryang Humanismo

Nakatuon ang sanaysay na ito sa tao at kanilang mga gawi

Hyperbole

“Ano pa ang magiging kabuluhan ng buhay kung lagi na

lamang iuukol sa pagtatangis, sa paghahanap ng mabangis

na lagablab.”

Imagery

“Kay lungkot guni-gunihin ang pagdatal ng kamatayan

datapway makapupong malungkot at makirot na isipan ang

lito at walang ayos na kabuhayang wari’y tuyong dahon na

nagkalat sa lantas at maaaring walisin sa ano mang oras.”

Dramatic Irony

“Sa gitna ng nagluluksang pook ay nakukuha pa nilang

magtawanan, magbiruan at ariing walang ano man ang nangyayari sa

kanila.

Narrative Hook

“Pinagbuksan ko ang linib upang makita kong mabuti ang di-

karaniwang tanawing sa mga sandaling yao’y nagdulot—na tila ito’y

isa nang nakagawian ng taong may dinaramdam.”


Kultura ng mahihirap

Ipinakikita na sanaysay ang buhay ng mahihirap nating

kababayan na sa gitna ng mga pagsubok na dumarating sa kanila

naroroon parin ang pag-asang sumisilay sa kanilang pagkatao.

Tuloy ang daloy ng kanilang buhay sapagkat doon lamang sila ulit ang

kakaroon ng bagong pag-asa

X. Sintesis

Kailangan nating harapin ang buhay na mayroong sigla at

matatag ng kalooban.

Sa kabuuan tinatalakay ng sanaysay ay ang mga mundo ng mga

taong mahihirap partikular ang mga mahihirap na nasa Tundo, kung

paano sila nabubuhay at kung paano sila humaharap o nakikibaka sa

kanilang paligid at problema. Subalit lagi na lamang bang ganoon? Kay

lungkot ding isipin na sila’y nakukuntento sa ganoon pamumuhay na

ang Krus na kanilang pinapasan ay kasama parin nila araw-araw at

wala silang ginagawa upang makawala sa krus na iyon. Ganoon na

lamang ba palagi? Lagi na lamang natin nililinlang ang ating mga sarili

sa mga ngiting sumisilay sa mga labi subalit ang kabilang dako ay di

mabigyan bigyan na lunas.

XI. Wakas

Magandang instrumento ang sanaysay upang pagnilayan sa

ating buhay.

Sa buhay ng tao may mga bagay rin na dapat pagdaanan,

nariyan ang lungkot, ang saya, masaktan, mawalan ng mahal sa buhay,

mawalan ng tahanan, mabigo, madapa at marami pang kapighatian sa

buhay subalit huwag tayong sumuko at huwag din naman nating isuko

ang ating problema, harapi natin iyon sapagkat di mo matatakasan

iyon san man mapunta.

pagsusuri sa mga akda.docx

Documents