partneriaeth effaith newid hinsawdd ar y môr effeithiau ... · sianel ac yn rhan ddeheuol môr y...

Effeithiau newid hinsawdd ar y môr

ww

w.m

cc

ip.o

rg.u

k/a

rc

Cerdyn Adroddiad Blynyddol 2010–2011

Partneriaeth Effaith NewidHinsawdd ar y Môr

Mae cerdyn adrodd blynyddol y Bartneriaeth Effeithiau Newid Hinsawdd ar y Môr (MCCIP) 2010-2011 yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf un ar y ffordd mae’r newid yn yr hinsawdd yn effeithio ar ein moroedd. Cyfrannodd bron 100 o wyddonwyr o 40 o sefydliadau gwyddonol mwyaf blaenllaw’r Deyrnas Unedig at y cerdyn adrodd hwn, sy’n golygu mai hwn yw’r mwyaf cynhwysfawr gennym hyd yma. Cyflwynir pynciau newydd ar gyfnewid carbon rhwng yr aer a’r môr, cynefinoedd y dyfnfor, adar dwr ac iechyd pobl, ynghyd â map o’r effeithiau ar foroedd rhanbarthol y Deyrnas Unedig. Mae’r cerdyn adrodd hwn hefyd yn cymryd golwg gyntaf ar sut y gallai Rhagolygon Hinsawdd y DU 2009 ein cynorthwyo i ddeall effeithiau newid hinsawdd ar y môr yn y dyfodol.

‘Mae cefnforoedd iach yn bwysig ac maent yn bwysig oherwydd eu bod yn hanfodol i’n hiechyd, i’n ffyniant, i’n diogelwch, a hefyd i’n gallu i ymaddasu i’r newid yn yr hinsawdd’

Dr Jane Lubchenco, Is-ysgrifennydd Masnach yr Unol Daleithiau dros y Cefnforoedd a’r Atmosffer a Gweinyddwr yr NOAA.

Dyma ychydig o’r canfyddiadau newydd yng ngherdyn adrodd blynyddol 2010-2011

Mae tymereddau’n codi’n gyffredinol, ond mae’r amrywiant rhwng blynyddoedd yn uchel; roedd tymereddau wyneb y môr o gwmpas arfordiroedd y Deyrnas Unedig yn 2008 yn is na chymedr 2003 – 2007.

Mae dosbarthiadau rhai pysgod wedi symud i’r gogledd dros y 30 mlynedd diwethaf o bellteroedd sy’n amrywio rhwng rhyw 50 i ryw 400km. Rhywogaethau dwr oer megis y maelgi a’r llyfrothen fain sydd wedi symud pellaf.

Mae’r newid yn yr hinsawdd wedi cyfrannu i leihad o tua 9% yng nghyfanswm yr adar môr sy’n nythu yn y Deyrnas Unedig rhwng 2000 a 2008. Mae llwyddiant nythu hefyd wedi lleihau dros yr un cyfnod

Wrth i dymereddau’r môr godi, efallai y bydd yna botensial am gynnydd yn nosbarthiad daearyddol rhai rhywogaethau blwm algaidd niweidiol sy’n gysylltiedig ag achosion o wenwyn parlysol pysgod cregyn

© Matt Parsons, JNCC

© Hawlfraint y Goron

2 CERDYN ADRODD BLYNYDDOL YR MCCIP 2010-2011

© Sue Hiscock JNCC.gov.uk

CyflwyniadMae Cerdyn Adrodd Blynyddol 2010-2011 yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf am y ddealltwriaeth wyddonol o effeithiau’r newid yn yr hinsawdd ar ein moroedd. Fel yn y cardiau adrodd blaenorol, mae newidiadau i hinsawdd y cefnforoedd yn gosod y cyd-destun ar gyfer tystiolaeth o effeithiau ar foroedd biolegol amrywiol, glân a diogel a masnachol gynhyrchiol.

Ers i Gerdyn Adrodd llawn diwethaf yr MCCIP gael ei gyhoeddi yn 2008, a’r Cerdyn Adrodd ar Gysylltiadau Ccosystemau yn 2009, bu camau sylweddol ymlaen o ran gwybodaeth, am yr ‘hyn sy’n digwydd eisoes’ (e.e. darlun sy’n dod i’r amlwg o ba mor amrywiol yw cludydd gwres yr Iwerydd ar raddfeydd amser byr) a’r ‘hyn allai ddigwydd’ yn y dyfodol (e.e. nodi newidiadau yn y dyfodol i ddosbarthiad rhai rhywogaethau pysgod).

‘Adrodd ar Gyflwr Moroedd

y Deyrnas Unedig’ a’r Bartneriaeth Effeithiau Newid Hinsawdd ar y Môr

Arweiniodd yr adroddiad ‘Charting Progress – An

Integrated Assessment of the State of UK Seas’ yn

2005 at ffurfio’r Bartneriaeth Effeithiau Newid

Hinsawdd ar y Môr (MCCIP), sydd bellach wedi

hen ennill ei blwyf fel y prif gyfrwng yn y Deyrnas

Unedig ar gyfer cyfleu gwybodaeth am newid yn

yr hinsawdd forol. Mae’r ail adroddiad ar Gyflwr

Moroedd y Deyrnas Unedig (Charting Progress 2)

wedi manteisio llawer ar arbenigedd yr MCCIP,

gan gynnwys cydgasglu’r bennod ar y newid yn

yr hinsawdd. Mae’r bennod yn casglu ynghyd

dystiolaeth o effeithiau’r newid yn yr hinsawdd hyd

yma, a hefyd yn ystyried effeithiau yn y dyfodol

mewn perthynas â rhagamcanion wedi’u

diweddaru ar y newid yn yr hinsawdd.

Newidiadau i’r pynciau ers cerdyn adrodd blynyddol yr MCCIP 2007-2008Mae rhai newidiadau i’r pynciau yng Ngherdyn Adrodd Blynyddol 2010-2011, fel a ganlyn:

Pedwar pwnc newydd: cyfnewid carbon rhwng yr aer a’r môr, cynefinoedd y dyfnfor, adar dwr ac iechyd pobl (fibrios).

Ailstrwythurwyd y pynciau ‘cynefin’ yr ymdrinnir â hwy yn yr adran biolegol amrywiol, i’w gwneud yn fwy cydnaws ag adrodd ‘Charting Progress 2’ (‘arfordirol, ‘rhynglanwol’, islanwol bas ac ysgafell’ a ‘dyfnfor’ yw’r cynefinoedd yr ymdrinnir â hwy bellach).

Clipluniau rhanbarthol o effeithiau newid hinsawdd ar y môr Ar gyfer y cerdyn adrodd hwn, mae’r MCCIP wedi mabwysiadau isadrannau’r adroddiad ‘Charting Progress’ o ddyfroedd y Deyrnas Unedig er mwyn darparu pwyslais cryfach ar faterion rhanbarthol, ac er mwyn cynnal cysondeb gydag adrodd ‘Charting Progress’. Mae cipluniau rhanbarthol o’r newid yn yr hinsawdd ar gyfer yr hyn sy’n digwydd eisoes, a’r hyn allai ddigwydd yn y dyfodol, yn cael eu cynnwys er mwyn tynnu sylw at rai gwahaniaethau allweddol yn ôl rhanbarthau ‘Charting Progress’ (gweler tud. 6-7). Mae rhai o negeseuon pennawd y pynciau hefyd yn cyfeirio at y rhanbarthau hyn yn benodol ac mae llawer o’r adroddiadau pwnc manwl yn darparu gwybodaeth fanylach ar effeithiau newid hinsawdd ar y môr yn ôl rhanbarthau ‘Charting Progress’.

Lle cyfeirir at bwnc yn y map ‘cipluniau rhanbarthol’, mae symbol map yn ymddangos.

Rhagolygon Hinsawdd y DU 2009Rhagolygon Hinsawdd y DU 2009 yw’r gyfres fwyaf diweddar o ragamcanion y Deyrnas Unedig ar y newid yn yr hinsawdd, ac mae wedi cynyddu ei hystyriaeth o amgylcheddau morol ac arfordirol yn sylweddol.

Mae’n cynnwys rhagamcanion o newidiadau yn nhymheredd yr aer dros y môr, rhagamcanion o’r codiad yn lefel y môr, tymheredd y môr, heliedd, haeniad a chylchrediad, yn ogystal ag ymchwyddiadau a thonnau, yn y dyfodol.

Cyd-awdurodd yr MCCIP yr adroddiad rhagamcanion morol ac arfordirol a rhoddodd gyngor ar ofynion defnyddwyr ar gyfer y senarios morol. Hefyd mae gan yr MCCIP dudalen we am y rhagamcanion (www.mccip.org.uk/projections) sy’n cynnwys nodiadau briffio’r MCCIP ar Ragolygon Hinsawdd y DU 2009.

Mae’r cyfranwyr at gerdyn adrodd eleni wedi ystyried y rhagamcanion hyn wrth grynhoi effeithiau yn y dyfodol.

Mae’r rhagamcanion hyn hefyd wedi cael eu defnyddio i gynhyrchu’r siartiau rhanbarthol o newidiadau i dymheredd wyneb y môr (gweler tudalen 6-7).

3CERDYN ADRODD BLYNYDDOL YR MCCIP 2010-2011

Asesiadau hyderGofynnwyd i’r awduron a gyfrannodd ystyried ‘lefel yr hyder yn y wyddoniaeth ar gyfer ‘yr hyn sy’n digwydd eisoes’ a’r ‘hyn allai ddigwydd yn y dyfodol’ ar gyfer eu pynciau arbenigol.

Gofynnwyd i’r awduron roi ‘X’ yn y grid isod i nodi lefel bresennol yr hyder yn y wyddoniaeth, wedi’i seilio ar ‘lefel cytundeb / consensws’ a ‘maint y dystiolaeth sydd ar gael’ (gweler isod enghraifft o’r pwnc pysgodfeydd ar gyfer ‘yr hyn sy’n digwydd eisoes’):

Lefe

l cyt

un

de

b/

co

nse

nsw

s

Maint y dystiolaeth

Isel

Canolig

Yr hyn sy’n digwydd eisoes(pysgodfeydd)

Hydercyffredinol

I

C

U Uchel

CI U

X

Ym mhob un o’r cyflwyniadau pwnc llawn, wedi’u hadolygu gan gydweithwyr, rhoddir rhesymwaith yn esbonio pam mae’r awduron wedi nodi lefel hyder isel, canolig neu uchel.

Mae’n bwysig nodi bod yr asesiadau hyder ar gyfer pob pwnc o’i gymryd fel cyfangorff yn hytrach nag ar gyfer y penawdau penodol sydd wedi’u cynnwys yn y cerdyn adrodd cryno hwn.

Newidiadau o ran hyder ers Cerdyn Adrodd Blynyddol 2007-2008Dangosir y newidiadau yn y lefel hyder cyffredinol ers Cerdyn Adrodd Blynyddol 2007-2008 fel saethau o fewn y bariau hyder i bob pwnc.

Uchel Canolig Isel

Mae gan bob cyfradd saeth i ddangos a oes yna gynnydd, lleihad neu ddim newid mewn hyder

Gall hyder godi neu ostwng oherwydd bod data ac allbynnau modelau newydd ar gael bellach neu oherwydd newidiadau i’r ffordd y deellir y wyddoniaeth.

Mae’r rhan fwyaf o’r graddfeydd hyder wedi aros yr un peth ers 2007-2008. Fodd bynnag, mae naw wedi codi ac mae chwech wedi gostwng.

Cerdyn Adrodd y MCCIP ar Gysylltiadau Ecosystemau 2009Edrychodd Cerdyn Adrodd y MCCIP ar Gysylltiadau Ecosystemau 2009 ar bum mater allweddol (CO2 ac asideiddio cefnforoedd, colli iâ môr yr Arctig, adar môr a gweoedd bwyd, rhywogaethau anfrodorol, ac economïau arfordirol) i ddangos sut mae natur ryng-gysylltiedig yr ecosystem forol yn chwyddo effeithiau arwahanol niferus y newid yn yr hinsawdd, a gofnodir yng nghardiau adrodd blynyddol y MCCIP.

Ewch i www.mccip.org.uk/elr i weld y ddogfen gryno a hefyd yr adroddiadau llawn, wedi’u hadolygu gan gydweithwyr, oddi wrth wyddonwyr blaenllaw ym maes hinsawdd y môr.

Bylchau yn ein gwybodaethFel rhan o ddogfen eleni, gofynnwyd i awduron y pynciau roi gwybodaeth am fylchau allweddol yn ein gwybodaeth. Sonnir am rai o’r bylchau hyn yn ein gwybodaeth yn negeseuon pennawd eleni ac ym mhob un o’r adroddiadau pwnc manwl ceir adran ar y bylchau yn ein gwybodaeth. Mae’r MCCIP yn bwriadu adeiladu ar y doreth hon o wybodaeth oddi wrth ryw 100 o wyddonwyr blaenllaw, sydd wedi’i dilysu’n annibynnol gan 30 o adolygwyr arbenigol, i gynhyrchu adroddiad penodol ar y bylchau yn ein gwybodaeth cyn bo hir.


© N.Mieszkowska MBA



Hinsawdd yr amgylchedd morolMae hinsawdd y cefnforoedd yn cael ei diffinio gan fwyaf gan eu tymheredd, eu heliedd, cylchrediad cefnforol a chyfnewid gwres, dwr a nwyon (gan gynnwys CO2) gyda’r atmosffer. Mae gweithrediad ein hecosystem forol yn dibynnu’n fawr iawn ar newidiadau i hinsawdd ac asideiddio’r cefnforoedd, ac mae stormydd a thonnau, codiad yn lefel y môr ac erydu arfordirol yn achosi bygythiadau amlwg i fywydau pobl, strwythurau adeiledig a llongau.

Lle mae negeseuon pennawd o dan bob pwnc yn newydd ar gyfer 2010-2011, cânt eu hamlygu mewn print trwm. Mae saethau’n dangos newid o ran hyder ers Cerdyn Adrodd Blynyddol yr MCCIP 2007-2008. Lle cyfeirir at bwnc yn y map ‘cipluniau rhanbarthol’, mae symbol map yn ymddangos.

YR HYN SY’N DIGWYDD EISOES BETH ALLAI DDIGWYDDTymheredd yr aer a’r môr Marine Scotland; NOC; Cefas; IMGL; MOHC; PML; SAMS

Uchel Canolig

•MaetymereddauaermorolacwynebymôrwedicodidrosddyfroeddgogleddddwyrainyrIwerydda’rDeyrnasUnedigyny25mlynedddiwethaf.

•Bu’rcodiadmwyafynnhymhereddyraerdrosranddeheuolMôryGogleddargyfraddoryw0.6°Cbobdengmlynedd.

•Bu’rcodiadaumwyafynnhymhereddwynebymôrynrhanddwyreiniolySianelacynrhanddeheuolMôryGogleddargyfraddorhwng0.6a0.8°Cbobdengmlynedd.

•Erbodtymereddau’ncodi’ngyffredinol,mae’ramrywiantrhwngblynyddoeddynuchel.RoeddtymereddauwynebymôrogwmpasarfordiroeddyDeyrnasUnedigyn2008ynisnachymedr2003–2007.

•Maemodelau’nrhagamcanuybyddtymereddau’nparhauigodiynnyfroeddyDeyrnasUnedigagogleddddwyrainyrIweryddhydy2080auoleiaf.Foddbynnag,yny10mlyneddnesaf,maeamrywiantnaturiolycefnforoedda’ratmosfferyneigwneudynanoddrhagfynegiafyddtymereddau’ncodineu’ngostwng.

Stormydd a Thonnau ERI; NOC

Canolig Isel

•Maeamrywiantnaturiolynhinsawddytonnau’nfawracmaerôldylanwadanthropogenigynaneglur.

•BucodiadauynuchdercymedrigamwyafmisoltonnauyngngogleddddwyrainyrIweryddrhwng1960a1990;foddbynnag,mae’nbosiblbodycodiadhwnynuchdertonnau’nrhanoamrywiantnaturiolhirdymor.Nifuunrhywbatrwmclirers1990.

•Nidoesunrhywgonsenswsyngynâ’rhinsawddstormyddathonnauynydyfodoliogleddorllewinEwrop,ganfodymddygiadrhagamcanolllwybraustormyddynydyfodolynamrywiorhwngmodelauo’ratmosffer.

•Mae’rrhagfynegiadauoymddygiadstormyddaddefnyddirganfodeltonnauRhagolygonHinsawddyDU2009yndangosllwybraustormyddynsymudi’rde,ganarwainatuchderautonnauisi’rgogleddo’rDeyrnasUnedig,acuchdertonnauychydigynuwchmewnrhairhanbarthaudeheuol,ynenwedigydeorllewin.

Lefel y Môr NOC; MOHC

Uchel Canolig

•Maelefelymôrynfyd-eangwedicodiargyfraddgymedrigo1.8mmyflwyddyners1955.O1992ymlaen,gwelwydcyfraddgymedriguwcho3mmyflwyddyn.

•Mae’rcodiadynlefelymôrafesurwyddrosyDeyrnasUnedigyngysonâ’rcymedrbyd-eangawelwyd.

•Mae’rrhagamcaniononewidynyDeyrnasUnedigynawgrymucodiadorhwng12a76cmerbyn2095,o’igymharuâllinellsylfaeno1980-1999.Maehynyngyfartalynfrasigyfraddauorhwng1.2a7.6mmyflwyddynyneutrefn.

•Oystyriedsymudiadautirrhagamcanol,maecodiadmwyynrhannaudeheuolyDeyrnasUnedigyndebygolo’igymharuâ’rgogledd.

Asideiddio’r cefnforoedd PML; Prifysgol Bryste; MBA

Uchel Canolig

•Mae’rcefnforyndodynfwyasidigwrthifwyfwyogarbondeuocsid(CO2)o’ratmosffergaeleiamsugnoarwynebymôr.Maemodelauamesuriadau’nawgrymugostyngiadoryw30%ynpHyrwyneb(cynnyddmewnasidedd)agostyngiado16%mewncrynodiadauïonaucarbonaders1750.

•MaecyfraddnewidypHyngyflymachnagunrhywbethagafwydyny55miliwnoflynyddoedddiwethafacmae’nperipryderargyferecosystemauarhywogaethaumorol.

•ByddycefnforoeddynparhauiasideiddiogydamwyfwyoallyriadauCO2.

•Ereinbodynhyderusiawnybyddasideiddio’rcefnforoeddynparhau,nidoesgennymgystalddealltwriaetho’reffeithiauarecosystemauynsgilhynny.

•Mae’nbosiblybyddcodiadauynasideddycefnforoeddynydyfodolyncaeleffeithiaunegyddolmawrarraiorganebausy’nffurfiocregynasgerbydauerbyn2100.

Cludydd Gwres yr Iwerydd (gan gynnwys Llif y Gwlff) NOC; Cefas; MOHC; Prifysgol Reading

Canolig Canolig

•DechreuoddarsylwadaudyddiolargludyddgwresyrIweryddyn2004,ganddangosamrywiantsylweddoloddyddiddyddacodymoridymor.Arhynobrydmaehydycofnodynrhyfyriganfodamrywiantoflwyddyniflwyddynneudueddiadauynytymorhirach.

•Maearsylwadauamodelauo’rcefnforoeddynrhoirhywfaintodystiolaethoarafudiweddararrailledredau,ynystody1990aua’r2000aucynnar.Foddbynnag,nidoesgennymetodystiolaethddiymwadoddylanwaduniongyrcholnewidiadauyngnghludyddgwresyrIweryddaryrhinsawddyngNgogleddyrIwerydda’rcyffiniaudrosydegawdaudiwethaf.

•Mae’ndebygoliawnybyddcludyddgwresyrIweryddynarafuynyganrifhon,acmaemodelau’nrhagfynegiybydd25%ynwannachnagyroeddynycyfnodcynddiwydiannol.

Helïedd Marine Scotland; Cefas; IMGL; NOC; PML; SAMS

Canolig Isel

•Maedyfroeddwynebmoroeddyrysgafella’rcefnfori’rgogledda’rgorllewino’rDeyrnasUnedigwedimyndyngymharolfwyhalltersy1970au.NidoesunrhywdueddiadauclirynnyfroeddmôryrysgafellymMôrIwerddon,rhanddeheuolMôryGogleddagorllewinyrAlban.

•LleihaoddhelïedddyfroedddyfnionGogleddyrIweryddrhwng1960a2000ondmae’nsefydlogersdengmlyneddbellach.

•Mae’nbosiblybyddhelïedddyfroeddwynebmoroeddyrysgafella’rcefnforynlleihauychydig,erbodcrynansicrwyddoherwydddylanwadnewidiadauaachosirganyrhinsawddiddyddodiad,anweddiad,cylchrediadycefnforoeddathoddiantiâ.

I weld yr adroddiadau llawn wedi’u hadolygu gan gydweithwyr ewch i: www.mccip.org.uk/arc/marine


YR HYN SY’N DIGWYDD EISOES BETH ALLAI DDIGWYDDHaeniad Moroedd yr Ysgafell NOC; Cefas

Canolig Isel

•MaerhywfaintodystiolaethbodhaeniadtymereddaudrosforoeddysgafellgogleddorllewinEwropyndechrauychydigyngyntynyflwyddyn.

•Nidoesunrhywawgrymbodyrhaeniadyncryfhauytuhwnti’ramrywiantarferoloflwyddyniflwyddyn.

•Maemodelau’nrhagamcanuybyddhaeniadthermol,erbyn2100,yndechraurywsaithdiwrnodyngynharachacyndodibenbumpiddegdiwrnodynhwyrach,ganostwngcyfnodcymysgufertigolymmoroeddyrysgafell.

•GallaihaeniadmoroeddysgafellgogleddorllewinEwropgryfhauwrthymatebinewidiadauiwresogiaglawiadtymhorol.

•Nidoesmoddinewidiadauihaeniaddyfroeddarfordirolaachosirganfewnbynnaudwrcroyw(onewidiadauilawiad)gaeleurhagfynegietoganymodelausy’nbodoli.

Erydu arfordirol Prifysgol Plymouth

Uchel Isel

•Prosesgymhlethyweryduarfordirolymaeiddiamrywiaethoachosion;dimondunohonyntyw’rcodiadynlefelymôr.Ffenomenfyd-eangyw’rnewidynyrhinsawddaffenomenranbartholyw’rcodiadcymharolynlefelymôr,ondprosesleolyweryduarfordirol.

•Arhynobryd,maeynaeryduarryw17%oforlinyDeyrnasUnedig(30%ararfordirLloegr;23%yngNghymru;20%yngNgogleddIwerddon;12%ynyrAlban).

•Llemae’rarfordirwedi’iamddiffynganstrwythuraupeirianyddol(mae46%oforlinLloegr;28%oarfordirCymru;20%oarfordirGogleddIwerddona7%oarfordiryrAlbanwedi’ihamddiffynganstrwythurauartiffisial),ynamlmae’rproffilrhynglanwolynmyndynserthachacmae’rparthrhynglanwolynculhauoherwyddycodiadynlefelymôr.

•Disgwylirybydderyduarfordirolyncynydduaphroffiliaurhynglanwolynmyndynserthachynydyfodol,oherwyddeffeithiau’rcodiadynlefelymôranewidiadauigyflwrtonnau.

Cyfnewid CO2 rhwng yr aer a’r môr PML; Cefas; UEA

Isel NEWYDD Isel NEWYDD

•Mae’rcefnforoeddyntynnuo’ratmosffertuachwartero’rallyriadauCO2addawoweithgareddaupobl.

•Maerhairhannauo’rcefnforoeddynamsugnomwyoCO2nageraill;maerhairhannau’nrhyddhauCO2ynôli’ratmosffer.

•CredirbodmoroeddysgafellgogleddorllewinEwropynrhansy’ntynnuCO2.

•Mae’nbosiblbodeffeithlonrwyddtynnuCO2ganrairhannauo’rcefnforoedd,gangynnwysgogleddddwyrainyrIwerydd,ynlleihau.

•ByddcynnyddmewnCO2ynyratmosfferynysgogicynnyddyngnghynnwysCO2dyfroeddwynebycefnforoedd.DisgwylirybyddhynyncynyddugwasgeddrhannolCO2iddwbleilefelynycyfnodcynddiwydiannolerbyn2050.

•Mae’nbosiblybyddcyfranyCO2oallyriadauanthropogenigadynniro’ratmosfferganddyfroeddwynebynlleihauwrthidymhereddwynebymôrgodi(ganleihauhydoddedd)acwrthi’rcynnwysCO2godi(ganleihau’rgallubyffro).Nidydymyndeallyprosesaueraillsy’neffeithioardynnuCO2o’ratmosffercystal(e.e.haeniad,ymchwydd,cylchrediadycefnforoeddachynhyrchucynradd).

Cyfnewid gwres a dwr rhwng yr aer a’r môr NOC

Isel Isel

•Mae’rcyfnewidiadaugwresadwrrhwngycefnforoedda’ratmosfferynchwaraerhanbwysigwrthysgogiamrywiantyngnghylchrediadau’ratmosffera’rcefnforoedd.

•Maecynnyddyngnghynnwysgwresycefnforoeddwedicaeleiganfod,ynfyd-eangacyngNgogleddyrIwerydders1960(gydatherfynuchafrhagamcanoloryw0.5watymetrsgwâr).

•Maecaelrhagfynegiadaudibynadwyonewidiadauynydyfodolifflycsaugwresadwrcroywrhwngyraera’rmôrynamgylcheddmorolyDeyrnasUnedigynanoddganfodyrarwyddanthropogenigynfachacmae’nbosiblbodynaddylanwadcryfarnooddiwrthnewidiadauoherwyddamrywiantnaturiolynysystemhinsawdd.



8

8

1

7

4

25

6

3

Beth sy’n digwydd eisoesMae’r map hwn yn dangos rhai o’r newidiadau ym mhob môr rhanbarthol. Mae’n amlwg mai yn y de y gwelir llawer o’r newidiadau.

Cipluniau Rhanbarthol o Effeithiau Newid Hinsawdd ar y Môr

Rhanbarth 1 – Gogledd Môr y Gogledd•Maemôr-lewysyndodynfwytoreithiogoddiarogledd-ddwyrainyrAlbanacmaehynyncreu

cyfleoeddnewyddibysgodfeydd.•Ers2000maellwyddiantnythuadarmôrmegissgiwenygogledd,yrwylangoesddua’rfulfranwerdd

wedilleihauoherwyddbodllaiofwydargaelynsgilynewidynyrhinsawdd

Rhanbarth 2 – De Môr y Gogledd•Mae’rtopmôrrhynglanwoldwrcynnes,Gibbulaumbilicalis,bellachwediymsefydluarlannau

creigiog.•CyfraddfwyafcynhesutymhereddwynebmôryDeyrnasUnedig(1984-2008,~0.7graddCy

degawd).•CyfraddfwyafcynhesutymhereddaermorolyDeyrnasUnedig(1984-2008,0.6graddCydegawd).•Rhywfaintodystiolaethbodamgylchiadaucynhesachwedicyd-ddigwyddgydaniferfwyo’rgragen

ddeuglawrdwrcynnesAbraalba.•Mae’rgwymoncochCaulacanthusustulatus,agafoddeigyflwynooAsia,bellachi’wgaelyng

Nghaint.

Rhanbarth 3 – Dwyrain y Sianel•Erydiadnetmorfeyddynydegawdaudiwethaf.•Mae’rgwymoncochCaulacanthusustulatus,agafoddeigyflwynooAsia,bellachi’wgaelyng

Nghaint.•Maegorchuddyralgatwffyncochdwrcynnes,Chonodracanthusaciculatris,wedicynydduarlannau

isaf

Rhanbarth 4 – Gorllewin y Sianel, y Môr Celtaidd a’r Dynesfeydd De-orllewinol•MwyoachosionoglefydynywyntyllfôrbincEunicellaverruscosawedi’ucysylltuâthymereddau

uwch•CynnyddaruthrolynnhoreithrwyddyforwialendwrcynnesSaccorhizapolyschidesalleihadyn

nhoreithrwyddyrhywogaethdwroerAlariaesculenta•Mae’rgwymoncochCaulacanthusustulatus,agafoddeigyflwynooAsia,bellachi’wgaelyn

NyfnaintaChernyw.•Poblogaethaumawrawelwydo’rcopepoddwrcynnesCalanushelgolandicus•Mae’ralgadwroerPelveticacanaliculatawediprinhaumewnaberoedd•Maepysgodfeyddnewyddwedidatblyguargyferrhywogaethaudwrcynnes.Biomasstocy

draenogiaidmôrawelwydbedairgwaithynfwynagyroeddyn1985.•Maegorchuddyralgatwffyncochdwrcynnes,Chonodracanthusaciculatris,wedicynydduarlannau

isaf•Erydiadnetmorfeyddynydegawdaudiwethaf

Rhanbarth 5 – Môr Iwerddon a Gogledd y Sianel•MaeterfyngogleddolyllyngyrdiliauSabellariaalveolataynymestyn

Rhanbarth 6 – Y ‘Minches’ a Gorllewin yr Alban•MaepoblogaethaugweddillycopepoddwroerCalanusfinmarchicusi’wcaelohydmewnrhai

morydiauondmaentynagorediniwedgannewidiadaui’ramgylchiadau

Rhanbarth 7 – Ysgafell Gyfandirol yr Alban•Ers2000maellwyddiantnythuadarmôrmegissgiwenygogledd,yrwylangoesddua’rfulfranwerdd

wedilleihauoherwyddbodllaiofwydargaelynsgilynewidynyrhinsawdd.

Rhanbarth 8 – Dynesfeydd Gogledd-orllewinol yr Iwerydd, Cafn Rocktail a Sianel Faroe/Shetland

•Ers1970mae’rdyfroeddrhwng0a600metrwedicynhesuacmae’rdyfroeddrhwng0ac800metrwedimyndynfwyhallt.

Tymheredd Arwyneb y Dwr yn y DyfodolCodiadau yn nhymereddau cymedrig tymhorol wyneb y môr ar gyfer y cyfnod 2070-2099 (o’u cymharu â llinell sylfaen 1960 - 1990)(Mae’r newidiadau wedi’u seilio ar ragamcanion model adroddiad y Deyrnas Unedig 2009 o dan senario allyriadau nwyon ty gwydr canolig).

Data trwy garedigrwydd Met Office

Hadley Centre.

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

˚C

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

2.42 2.45 2.582.34

2.71 2.75

3.272.98

2.65 2.70

3.283.07

2.42 2.57

3.132.82

2.55 2.592.85

2.51

2.48 2.46 2.53

2.03

2.09 2.012.26

1.69

2.09 2.082.34

1.93

2.58 2.642.842.75

Rhanbarth 1

Rhanbarth 2

Rhanbarth 3

Rhanbarth 4

Rhanbarth 5

Rhanbarth 6

Rhanbarth 7

Rhanbarth 8

Ynysoedd y Sianel

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

˚C

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

2.42 2.45 2.582.34

2.71 2.75

3.272.98

2.65 2.70

3.283.07

2.42 2.57

3.132.82

2.55 2.592.85

2.51

2.48 2.46 2.53

2.03

2.09 2.012.26

1.69

2.09 2.082.34

1.93

2.58 2.642.842.75

Rhanbarth 1

Rhanbarth 2

Rhanbarth 3

Rhanbarth 4

Rhanbarth 5

Rhanbarth 6

Rhanbarth 7

Rhanbarth 8

Ynysoedd y Sianel

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

˚C

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

2.42 2.45 2.582.34

2.71 2.75

3.272.98

2.65 2.70

3.283.07

2.42 2.57

3.132.82

2.55 2.592.85

2.51

2.48 2.46 2.53

2.03

2.09 2.012.26

1.69

2.09 2.082.34

1.93

2.58 2.642.842.75

Rhanbarth 1

Rhanbarth 2

Rhanbarth 3

Rhanbarth 4

Rhanbarth 5

Rhanbarth 6

Rhanbarth 7

Rhanbarth 8

Ynysoedd y Sianel

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

˚C

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

2.42 2.45 2.582.34

2.71 2.75

3.272.98

2.65 2.70

3.283.07

2.42 2.57

3.132.82

2.55 2.592.85

2.51

2.48 2.46 2.53

2.03

2.09 2.012.26

1.69

2.09 2.082.34

1.93

2.58 2.642.842.75

Rhanbarth 1

Rhanbarth 2

Rhanbarth 3

Rhanbarth 4

Rhanbarth 5

Rhanbarth 6

Rhanbarth 7

Rhanbarth 8

Ynysoedd y Sianel


8

8

1

7

4

25

6

3

Cipluniau Rhanbarthol o Effeithiau Newid Hinsawdd ar y MôrBeth allai ddigwydd

Ar sail rhagamcanion adroddiad y Deyrnas Unedig 2009 dyma rai o ganlyniadau posibl newid yn yr hinsawdd ym mhob môr rhanbarthol.

Rhanbarth 1 – Gogledd Môr y Gogledd•Rhagamcanircodiad7-54cmynlefelymôryngNghaeredinrhwng

1990a2095odansenarioallyriadaunwyontygwydrcanolig.

Rhanbarth 2 – De Môr y Gogledd•Rhagamcanircodiad21-68cmynlefelymôrynLlundainrhwng

1990a2095odansenarioallyriadaunwyontygwydrcanolig.•Byddynewidiadaurhagamcanoliuchdertonnauarwyddocaolyny

gaeafyncaelmwyoeffaitharstrwythurauadeiledignagmewnrhanbarthaueraill.

Rhanbarth 3 – Dwyrain y Sianel•Codiadynlefelymôranewidiadauynymchwyddstormyddyn

debygolofodynarwiawnganarwainatfwyoostyngiadynhydalledymorfaheli.

Rhanbarth 4 – Gorllewin y Sianel, y Môr Celtaidd a’r Dynesfeydd De-orllewinol

•GallaicynnyddynytueddiadathaeniadarwainatflwmiauarymôrgangynnwysKareniamikimotoisyddwedicaeleucysylltuâlladdpysgodamarwoldebbenthigmewndyfroeddarfordirol

•Rhagamcanircodiad21-68cmynlefelymôryngNghaerdyddrhwng1990a2095odansenarioallyriadaunwyontygwydrcanolig.

Rhanbarth 5 – Môr Iwerddon a Gogledd y Sianel•Byddynewidiadaurhagamcanoliuchdertonnauarwyddocaolyny

gaeafyncaelmwyoeffaitharstrwythurauadeiledignagmewnrhanbarthaueraill.

•Rhagamcanircodiad7-55cmynlefelymôrynBelfastrhwng1990a2095odansenarioallyriadaunwyontygwydrcanolig.

Rhanbarth 6 – Y ‘Minches’ a Gorllewin yr Alban•Gallaicynnyddynytueddiadathaeniadarwainatflwmiauarymôr

gangynnwysKareniamikimotoisyddwedicaeleucysylltuâlladdpysgodamarwoldebbenthigmewndyfroeddarfordirol

Rhanbarth 7 – Ysgafell Gyfandirol yr Alban•Gallaicynnyddynytueddiadathaeniadarwainatflwmiauarymôr


Rhanbarth 8 – Dynesfeydd Gogledd-orllewinol yr Iwerydd, Cafn Rocktail a Sianel Faroe/Shetland•Maehaenau’rwynebyndebygolofodynhaenedigamgyfnod

hirachynystodyflwyddynerbyndiweddyganrif.•Gallaicynnyddynytueddiadathaeniadarwainatflwmiauarymôr


0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

˚C

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

2.42 2.45 2.582.34

2.71 2.75

3.272.98

2.65 2.70

3.283.07

2.42 2.57

3.132.82

2.55 2.592.85

2.51

2.48 2.46 2.53

2.03

2.09 2.012.26

1.69

2.09 2.082.34

1.93

2.58 2.642.842.75

Rhanbarth 1

Rhanbarth 2

Rhanbarth 3

Rhanbarth 4

Rhanbarth 5

Rhanbarth 6

Rhanbarth 7

Rhanbarth 8

Ynysoedd y Sianel

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

˚C

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

2.42 2.45 2.582.34

2.71 2.75

3.272.98

2.65 2.70

3.283.07

2.42 2.57

3.132.82

2.55 2.592.85

2.51

2.48 2.46 2.53

2.03

2.09 2.012.26

1.69

2.09 2.082.34

1.93

2.58 2.642.842.75

Rhanbarth 1

Rhanbarth 2

Rhanbarth 3

Rhanbarth 4

Rhanbarth 5

Rhanbarth 6

Rhanbarth 7

Rhanbarth 8

Ynysoedd y Sianel

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

˚C

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

2.42 2.45 2.582.34

2.71 2.75

3.272.98

2.65 2.70

3.283.07

2.42 2.57

3.132.82

2.55 2.592.85

2.51

2.48 2.46 2.53

2.03

2.09 2.012.26

1.69

2.09 2.082.34

1.93

2.58 2.642.842.75

Rhanbarth 1

Rhanbarth 2

Rhanbarth 3

Rhanbarth 4

Rhanbarth 5

Rhanbarth 6

Rhanbarth 7

Rhanbarth 8

Ynysoedd y Sianel

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

˚C

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

2.42 2.45 2.582.34

2.71 2.75

3.272.98

2.65 2.70

3.283.07

2.42 2.57

3.132.82

2.55 2.592.85

2.51

2.48 2.46 2.53

2.03

2.09 2.012.26

1.69

2.09 2.082.34

1.93

2.58 2.642.842.75

Rhanbarth 1

Rhanbarth 2

Rhanbarth 3

Rhanbarth 4

Rhanbarth 5

Rhanbarth 6

Rhanbarth 7

Rhanbarth 8

Ynysoedd y Sianel

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

˚C

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

GA

EAF

GW

AN

WYN

HA

F

HYD

REF

2.42 2.45 2.582.34

2.71 2.75

3.272.98

2.65 2.70

3.283.07

2.42 2.57

3.132.82

2.55 2.592.85

2.51

2.48 2.46 2.53

2.03

2.09 2.012.26

1.69

2.09 2.082.34

1.93

2.58 2.642.842.75

Rhanbarth 1

Rhanbarth 2

Rhanbarth 3

Rhanbarth 4

Rhanbarth 5

Rhanbarth 6

Rhanbarth 7

Rhanbarth 8

Ynysoedd y Sianel


Y Newid yn yr Hinsawdd: effeithiau ar ein gweledigaeth ar gyfer ecosystem forol iacha biolegol amrywiolGan fod yr ecosystem forol yn gydgysylltiedig iawn trwy berthnasoedd rhwng ysglyfaeth ac ysglyfaethwyr, mae effeithiau uniongyrchol newid hinsawdd y cefnforoedd yn cael effeithiau ehangach yn uwch yn y gadwyn fwyd. Er enghraifft, mae’r amgylchiadau cynhesach a gafwyd yn ddiweddar a’r newidiadau cysylltiedig i doreithrwydd a dosbarthiad daearyddol plancton wedi achosi bod llai o bysgod ysglyfaeth ar gael i rai adar môr, ac mae cysylltiad cryf rhwng hyn â diffyg llwyddiant nythu a’r cyfraddau goroesi is a welwyd yn ddiweddar


YR HYN SY’N DIGWYDD EISOES BETH ALLAI DDIGWYDDPlancton SAHFOS; Prifysgol Strathclyde

Uchel isel

•YmMôryGogledd,maepoblogaethyrhywogaethswoplanctondwroerCalanusfinmarchicus,oeddynbwysigacynfwyafcyffredinynghynt,wedilleihau70%oranbiomasersy1960au.

•Maedosbarthiadllawerorywogaethauoblanctonwedisymudmwyna10olledredi’rgogledddrosy50mlynedddiwethaf.

•Maeamserutymhorolcynhyrchiantplanctonwedinewid.Maerhairhywogaethau’nymddangoshydatbedairichwewythnosyngynharachnag20mlyneddynôl,sy’ncaeleffaitharysglyfaethwyr.

•Roeddeffeithiausymudiadsydynoranecosystemauynniweddy1990auynfwyafpendantynrhanbarthaugogleddddwyrainyrIweryddgeryrisothermtymhereddwynebmôr9-10°C,ffinthermolgritigolrhwngecosystemaudwr‘cynnes’ac‘oer’.Wrthiddyfroeddgynhesumae’rffinhonwedisymudi’rgogledd.

•Maecynhesuynydyfodolyndebygolonewiddosbarthiaddaearyddolffytoplanctonaswoplancton,ganeffeithioarwasanaethauecosystemmegiscynhyrchuocsigen,dalastoriocarbonachylchynubiogeocemegol.

Pysgod Cefas; Prifysgol Strathclyde

Canolig Canolig

•Maedosbarthiadaurhaipysgodwedisymudi’rgogledddrosy30mlynedddiwethafobellterauoryw50kmi400km.Rhywogaethaudwroermegisymaelgia’rllyfrothenfainsyddwedisymudbellaf.Aryrunpryd,maerhaiwedisymudiddyfroedddyfnachargyfraddgyfartalogoryw3.5metrbobdengmlynedd.

•MaetymereddaucynhesachogwmpasyDeyrnasUnedigyncydberthynagamgylchiadaugwaelioroesiadlarfaupenfrasathwfpenfras,ondcyfraddautwfmwyoranylleden(rhywogaethdwrcynnes).

•Dangoswydbodrhywogaethauymfudol(sy’ntreuliorhano’ubywydmewndyfroeddcroywarhanmewndyfroeddmorol)megisyreoga’rllysywenynarbennigoagorediniwedoddiwrthynewidynyrhinsawdd(tymheredddwrallifafonydd)gydageffeithiauarycyfnodmewndwrcroywa’rcyfnodynymôr.

•Erbyn2050,mae’nbosiblybyddynewidynyrhinsawddynachosiirywogaethaucefnforol(megisypennoga’rbrwyniad)symudi’rgogledd600kmargyfartaleddacirywogaethaudyfnforol(megisypenfrasa'rhadog)symud220km.

•Mae’nbosiblybyddnewidiadauigerryntyncaeleffaitharwasgariadwyaualarfaupysgod.Rhagwelirmaiychydigolarfau’rpysgodsy’nsilioynygaeafacyngynnarynygwanwyn(megisypenfrasa’rlledengoch)afyddyngoroesi,ondybyddrhywogaethaudwrcynhesach(megisycorbennog)areuhennill.

Adar môr JNCC; CEH

Canolig Isel •Rhwng2000a2008,maecyfanswmyradarmôroeddynnythuyny

DeyrnasUnedigwedigostwngtua9%.Maellwyddiantnythuhefydwedigostwng.Ynewidynyrhinsawddsy’nrhannolgyfrifol.

•MaenewidiadaumawrynnhoreithrwyddplanctonymMôryGogleddwedicyfrannuatostyngiadynansawddathoreithrwyddrhywogaethauysglyfaethmegisllymrïaid.

•Gwelirygostyngiadaumwyafynllwyddiantnythurhywogaethausy’nfwyafsensitifibrinderbwyd,megissgiwenyGogledd,yrwylangoesddua’rfulfranwerdd,yngngogleddMôryGogleddacYsgafellGyfandirolyrAlban.

•Maemodelau’nrhagfyneginafyddhinsawddyDeyrnasUnedigynaddasmwyachi’rsgiwenfawrasgiwenyGogledderbyn2100.Mae’runmodelau’nrhagfynegiybydddosbarthiaddaearyddolyrwylogddu,gwylanygweunyddamôr-wennolyGogleddyncrebachunesmaidimondarYnysoeddShetlandaphentiroeddmwyafgogleddoltirmawryrAlbanybyddynanythfeydd.

•Byddaiunrhywgynnyddoranstormusrwyddynlleihaumaintycynefinnythudiogelirywogaethausy’nnythuarydraethlin(e.e.môr-wenoliaid)acyncreuamgylchiadauanffafriolichwilioamfwydarymôr,aallachosiiadaryneullawndwfachywionrhairhywogaethaunewynu.

Mamaliaid Morol SWF; SMRU; Prifysgol Aberdeen

Isel Isel •Maetystiolaethoeffeithiau’rnewidynyrhinsawddynanoddei

gwahaniaethuoddiwrtheffeithiaugweithgareddaupoblmegisdisbydduysglyfaeth,dalmamaliaidmorolynddamweiniolmewnofferpysgota,llygreddatharfuarnynt.

•Ynygylchfadymherus,gwelirnewidiadauynnosbarthiadrhairhywogaethauoforfiloddanheddogadolffiniaid.Mae’nbosiblbodhynyngysylltiedigâchodiadynnhymereddau’rmôr.

•Daw’reffeithiaumwyaftebygolonewidiadauiddosbarthiadathoreithrwyddysglyfaeth.

•Rhywogaethausyddâ’rgofynionmwyafcaethorancynefinsy’nfwyaftebygolodeimlo’reffeithiau(e.e.rhywogaethaumoroeddyrysgafellmegisyllamhidydd,ydolffinpigwyna’rmorfilpigfain.

•Mae’nbosiblybyddyffaithbodllaioblanctonargaelyneffeithio’nuniongyrcholarrairhywogaethauoforfilodbalînsy’nbwydo,oleiafynrhannol,arswoplancton.

•Gallaimwyoberyglllifogyddarfordiroleffeithioarsafleoeddllemaemorloi’ndodiorweddacynbridiomewnmannauiselacogofâu.

Adar dwr BTO

Isel NEWYDD Isel NEWYDD•Gwelwydboddosbarthiadauadarhirgoessy’ngaeafuwedisymudi’r

dwyraina’rgogledd.Ynyblynyddoedddiwethafmaerhairhywogaethauwediprinhauwrthiadaraeafuymhellachi’rdwyrainynEwropwrthi’ramgylchiadauynowella.

•Gwelirsymudiadautebygorandosbarthiadadardwrsy’ngaeafu.

•Mae’nbosiblybyddadarhirgoesacadardwrynfwyagorediniwedgandywyddgerwinysbeidiolynydyfodol.

•DisgwylirinewidiadauynyrArctiga’rIsarctigachosiilaiofannaunythuaddasfodargaelacarwainatgynnyddynypwysauoddiwrthysglyfaethu.

I weld yr adroddiadau llawn wedi’u hadolygu gan gydweithwyr ewch i: www.mccip.org.uk/arc/healthy


YR HYN SY’N DIGWYDD EISOES BETH ALLAI DDIGWYDDRhywogaethau anfrodorol Prifysgol Queen’s, Belfast; Marine Scotland; MBA

Canolig Isel

•Maedosbarthiadllawerorywogaethaumorolanfrodorola’ugalluiatgenhedluwedicaeleucyfyngugandymereddaudwr.

•LledoddwystrysenPortiwgal(Crassostreagigas),rhywogaethoeddwedicaeleichyflwyno,offermyddwystrysynnechrau’r1990auacymsefydloddynneheudirLloegr.MaepoblogaethauhunangynhaliolnewyddwediymsefydluyngNgogleddIwerddon,acmae’rpoblogaethau’ncynyddumewnblynyddoeddffafriol.

•Mae’nbosiblbodcodiadynnhymereddaudwrwedicyfrannuatymestyndosbarthiadniferorywogaethaumegisybryosoadBugulaneritina,oeddwedi’igyfynguynghyntifannauâdwrcynnesmegisgollyngfeyddgorsafoeddpwer,a’rgwymoncochCaulacanthusustulatusagyflwynwydoAsiaacaledoddyngyflymiDdyfnaintyn2004,iGernywyn2005aciGaintyn2009.

•Gallainewidiadauiffisegachemegycefnforoeddffafriorhairhywogaethauanfrodorolynhytrachnarhywogaethaubrodorol.

•CredirbodrhagamcanioncyfredolamdymhereddymôryndebygoloachosiiboblogaethaurhairhywogaethaumegisCrassostreagigasgynyddubobblwyddynyngNgogleddIwerddon,CymruadeorllewinLloegrerbyn2040.

Cynefinoedd Arfordirol Natural England; Cyngor Cefn Gwlad Cymru, National Coastal Consultants; SNH

Canolig Isel

•Maecynefinoeddarfordirolynteimloeffeithiaunewidiadauifaintygwaddodagyflenwiracasymudirymaithoganlyniadibrosesaunaturiolacymyrraethpobl.

•Maeymyrraethpoblanewidiadauawnaethpwydigynefinoeddarfordirolynygorffennolyngolygubodeugalluiymaddasu’nnaturiolieffeithiau’rnewidynyrhinsawddynllai.

•Disgwyliribarhadycodiadynlefelymôr,affactoraueraillsy’ngysylltiedigâ’rnewidynyrhinsawdd,gaeleffaitharfaint,dosbarthiadacansawddgwahanolgynefinoeddarfordirol.

Cynefinoedd Rhynglanwol MBA

Canolig Canolig

•Maebioamrywiaethyncynyddumewnlleoeddynydewrthiddosbarthiadaurhywogaethaudwrcynnesymestynyngyntnagymaerhywogaethaudwroeryncilio.

•Maenewidiadauiddosbarthiadaudaearyddolrhywogaethauglannaucreigiogwediparhauacmaeterfynaudosbarthiadrhywogaethaudeheuolwedisymudhydat12kmymhellachi’rgogledd(e.e.rhywogaethauOsilinus)rhwngarolygonawnaethpwydymmisGorffennaf2007amisGorffennaf2009.

•Maetoreithrwyddpoblogaethau’rtopmôrGibbulaumbilicaliswedicynydduledledyDeyrnasUnedigacmewnardaloeddcynhesachynydemaentwedinewidifodâdaugyfnodoaeddfedugonadaubobblwyddyn.Gwelwydhynamytrocyntafyn2008/2009.Maestrategaetho’rfathynfwynodweddiadoloboblogaethausy’nbywmewndyfroeddcynnesacarledredauis.

•Wrthddatblygurhagoroamddiffynfeyddarfordirolcaledifyndi’rafaelâ’rcodiadynlefelymôrgelliddarparu‘cerrigcamu’,ganalluogirhairhywogaethauglannaucreigiogiehangueudosbarthiadymhellach.

•Maeangenmwyowybodaethermwynmeintiolieffeithiau’rnewidynyrhinsawddarwelyaumorwellt,gwastadeddaullaidachymunedaueraillgwaddodionmeddal.

Cynefinoedd Islanwol y Basddwr a’r Ysgafell Cefas; Prifysgol Rhydychen; MBA; Prifysgol Cymru, Bango

Isel Isel

•NidoesgennymddigonowybodaethamddynamegecosystemaudrosamrediadcynefinoeddislanwolbasddwracysgafellyDeyrnasUnedig,acmaehynynllesteirioeingalluiganfodadealleffeithiaugraddfafawrynewidynyrhinsawdd.

•Nidoesunrhywarwyddamlwgoeffeithiaucynhesumewngwaddodionmewnardaloeddynydea’rdeorllewinllebyddidyndisgwylnewidiadaufwyaf.Foddbynnag,maetoreithrwyddcramenogionwedinewidmewnrhailleoeddacmewnlleoedderaillynddiweddarcafoddrhywogaethaunascofnodwydo’rblaeneugweld(e.e.yserenfrauAmphiuraincanaa’rberdysynAthanasnitescens);maehynynawgrymurhywfaintoddylanwadganynewidynyrhinsawdd.

•Maetymereddauuwchynnwrymôrwedicaeleucysylltuagachosionoglefydauymysggwyntyllaumôr,newidiadauiddosbarthiadathoreithrwyddalgâu,acymddangosiadgwyrandwrcynnesnascofnodwydo’rblaen,sefSolidobalanusfallax,anifergynyddolohono,mewnardaloeddynydea’rdeorllewin.

•Disgwylirybyddynewidiadauagofnodwydeisoesmewncymunedaugwaddodionmeddalynparhau,amwynathebygyncynyddu,wrthymatebieffeithiaucronnolcynhesudwrymôracasideiddio’rcefnforoedd.

•Mae’nbosiblybyddnewidiadauiddosbarthiadrhywogaethaucwreldwroeramarloherwyddnaallantoddeftymheredduwchynnwrymôranewidi’wgemeg,gydageffeithiauehangachargyfansoddiadagweithrediadycymunedau.

Cynefinoedd y Dyfnfor SAMS; NOC

Isel NEWYDD Isel NEWYDD

•Maeasesiadmanwloeffeithiau’rnewidynyrhinsawddarecosystemaudyfnforolynanoddoherwyddprinderarsylwadaucyson.Mae’nbosiblbodnewidiadauaachosirganyrhinsawddynnyfroeddyrwynebeisoesyncaeleffaithuniongyrcholtrwyfaintybwydsy’ncaeleigyflenwiiwely’rmôrmewnunrhywflwyddynbenodol.

•Maerhagfyneginewidiadauynydyfodolynanoddiawnoherwydddiffygdatallinellsylfaenamodelaupriodolarhynobryd.


Y Newid yn yr Hinsawdd: effeithiau ar ein gweledigaeth ar gyfer moroedd glân a diogelBydd codiad yn lefel y môr yn arwain at fwy o lifogydd arfordirol gydag effeithiau ar erydu arfordirol, cynefinoedd arfordirol, strwythurau adeiledig a bygythiadau posibl i einioes pobl. Mae cysylltiadau rhwng y tir a’r môr hefyd yn cael eu dangos yn glir yng nghludiant halogyddion (maetholion a llygryddion eraill), gan y bydd eu cludo tua’r môr yn dibynnu’n fawr iawn ar y newid yn yr hinsawdd ar y tir yn y dyfodol (e.e. hafau sychach gyda chawodydd trwm ysbeidiol).


YR HYN SY’N DIGWYDD EISOES BETH ALLAI DDIGWYDDLlifogydd arfordirol NOC; Prifysgol Dundee; Asiantaeth yr Amgylchedd, Sefydliad Morol Iwerddon

Uchel Isel

•Drosyganrifddiwethaf,amrywiadaunaturiolynamlderameintiolistormydddrosgylchoedd10-20mlyneddoeddyffactorhinsoddolpwysicafoeddynachosiperyglllifogyddarfordirol.Foddbynnag,maenewidiadauiddefnyddtira’rffaithbodpoblagwasanaethauallweddolwedisymudiardaloeddarfordirolynystodycyfnodhwnwedicynyddu’rbygythiadoddiwrthlifogyddarfordirol.

•Maellifogyddarfordirolynydyfodolynllawermwytebygologaeleugwaethygugangodiadauynlefelymôrnachannewidiadauidonnauneuymchwyddiadaustorm.

•Amcangyfrifirybyddai40cmogodiadynlefelymôr,sy’nunolynfrasârhagamcanionRhagolygonHinsawddyDU2009erbyn2100mewnsenarioallyriadaucanolig,yncynydduniferyradeiladauasafleoeddmewnperyglynnwyrainLloegroryw270,000i400,000.

Cyfoethogi â Maetholion Prifysgol Strathclyde

Isel Isel

•BunewidiadauigrynodiadaumaetholionynnyfroeddyDeyrnasUnedigondnidyw’nbosibl,arhynobryd,gwahaniaethurhwngcyfraniadaucymharolyrhinsawdd,affactoraunaturiolacanthropogenigeraill,wrthysgogi’rnewidiadauhyn.

•Maeastudiaethaumodelu’nawgrymuybyddcrynodiadaumaetholionynymôryngostwng,obosibl,osbyddhafau’nmyndynsychach.Maellaweroansicrwyddohydmewnrhagfynegiadauo’rfathogofio’ranawsterauwrthragfynegi’ramgylchiadauysgogi(e.e.glawiad,newidiadauigerryntlleolynycefnforoedd)a’rhynallddigwyddifewnbynnauanthropogenig.

Blwmiau Algaidd Niweidiol Marine Scotland; Cefas; AFBINI; Sefydliad Morol Iwerddon; NUI, Galway; SAHFOS; SAMS

Canolig Isel

•MaedosbarthiadrhairhywogaethaublwmiaualgaiddniweidiolyngngogleddddwyrainyrIweryddwedinewiddrosypedwardegawddiwethaf.

•YnnyfroeddyrAlbanymddengysfodmynychdergwenwyndragwenwynparlysolpysgodcregynmewncregyngleision(Mytilusedulis),sy’nbennafgysylltiedigâ’rgenwsdinofflangellogAlexandrium,wedilleihauerstroadyganrif.

•Gallaicynnyddynytueddiadathaeniadynygolofnddwrynydyfodolddylanwaduarddatblygiadrhaiblwmiauarymôr,ymaerhaiohonynte.e.Kareniamikimotoi,wedicaeleucysylltuâlladdpysgodamarwoldebbenthigmewndyfroeddarfordirolynneorllewinLloegr,gorllewinyrAlban,YnysoeddErchacYnysoeddShetland.

•Mae’nbosiblybyddynewidynyrhinsawddyndylanwaduarwenwyndrarhaipoblogaethaublwmiaualgaiddniweidiologanlyniadiunrhywnewidiadauiamrywiaethrhywogaethau,argaeleddmaetholion,tymhereddathywyniad(gorchuddcwmwl).

•GallaicodiadauynnhymhereddymôrgynyddudosbarthiaddaearyddolrhywogaethaunasgwelirarhynobrydynnyfroeddyDeyrnasUnedig.UnposibilrwyddywGymnodiniumcatenatum,rhywogaethddinofflangellogsy’ngysylltiedigagachosionowenwynparlysolpysgodcregyn.

Llygredd Cefas; Asiantaeth yr Amgylchedd; Prifysgol Leeds; Marine Scotland; Prifysgol Cymru, Aberystwyth

Canolig Canolig

•Cyfyngedigyw’rwybodaethsyddgennymarhynobrydynbenodolareffeithiau’rnewidynyrhinsawddarlygreddmorolacmae’rbylchauyneingwybodaethynniferusacynhelaeth.

•Byddsychdwrynarwainatlaiowaneducemegionabyddaiunrhywgynnyddmewnachosionolawiadtrwmdrosytiryngolygumwyoddwrffo’ndodtrwy’rcarthffosydd.

•Byddaiunrhywgynnyddynamlderstormyddadwyseddstormyddyneffeithioaryllwythllygreddtrwygyfeintiaumwyoollyngiadaugorlifoeddcarthionafflycsaumicrobaiddafonol,ganeigwneudynanoddcydymffurfioânodau’rGyfarwyddebDyfroeddPysgodCregyna’rGyfarwyddebDwrYmdrochi..

Effeithiau ar Iechyd Pobl (fibrios morol) Cefas

Isel NEW Isel NEW

•Maefibriosmorolyngrwppwysigobathogenausyddâgoblygiadauiiechydpoblacsy’ngysylltiedigâchodiadynnhymheredddwrymôrallaiohelïedd.Gallantachosisalwchgastro-enterigneuwenwyniadgwaedsy’ngysylltiedigâbwydmôraall,ynachlysurol,fodynangheuol.

•Maeheintiadau’nanghyffredinynyDeyrnasUnedig,abronynddieithriadmaentyngysylltiedigâtheithioiwledyddtramor.Foddbynnag,maecofnodionoglefydauaachosirganfibriosmorolwedicynyddumewnrhairhannauoEwropdrosyblynyddoedddiwethaf,acmaentwedituedduiddilyncyfnodauodywyddanarferologynnes.

•RhagfynegiryceirheintiadaufibriosmorolwrthidymereddauwynebymoroeddogwmpasyDeyrnasUnediggodi,acybyddhynyncaeleiwaethyguobosiblganlaiohelïeddynsgilachosionlleololawiadtrwmiawn.Mae’nbosiblybyddyreffeithiau’ncaeleucynyddumwybythwrthiddosbarthiadswoplanctonsy’nbwysigorancario’rrhywogaethauhynehangu.

To access the full peer reviewed reports, go to:

www.mccip.org.uk/arc/clean


Y Newid yn yr Hinsawdd: effeithiau ar ein gweledigaeth ar gyfer moroedd sy’n fasnachol gynhyrchiolDisgwylir y bydd effeithiau’r newid yn yr hinsawdd ar y gwasanaethau masnachol a ddarperir gan ein moroedd yn sylweddol. Gallai codiad yn lefel y môr, llifogydd arfordirol a stormydd a thonnau effeithio ar borthladdoedd, llongau a strwythurau adeiledig. Bydd newid i’r tymheredd ac argaeledd plancton yn effeithio ar bysgota a ffermio pysgod. Dylai codiadau mewn tymereddau gael rhai effeithiau cadarnhaol ar dwristiaeth arfordirol a hamdden forol, ac o bosibl bydd y ffaith bod iâ môr yr Arctig yn cilio’n agor llwybrau (tymhorol) newydd i longau.


YR HYN SY’N DIGWYDD EISOES BETH ALLAI DDIGWYDDLlongau Yr Adran Drafnidiaeth; Prifysgol Plymouth

Isel Isel

•Mae’rffaithbodiâmôryrArctigyncilio’ngolygubodmwyofodddefnyddio’r‘LlwybrMôrGogleddol’rhwngEwropacAsiaamgyfnodgyfyngedigo’rflwyddyn.YmmisMedi2009,defnyddiodddwylongnwyddau’r‘LlwybrMôrGogleddol’ynsymbolaidd.

•Osbyddlefelymôryncodii’rgraddauaragamcanirganRagolygonHinsawddyDU2009,byddgweithrediadaumewnporthladdoeddynfwyagorediniwedganlifogydd.

•Gallainewidiadauynydyfodoligyflymderygwyntastormusrwyddarwainatlwythillai,newidllwybrauachyfyngiadauiraillongau.

Twristiaeth Prifysgol Rhydychen

Canolig Canolig

•Mae’rnewidynyrhinsawddyngolygubodmwyofisoeddpanfoamgylchiadau’nfwycyfforddusidwristiaidyngngogleddorllewinEwropnagarlannauMôryCanoldir.

•DisgwylirihafaucynhesacharwainatdymortwristiaethhirachynyDeyrnasUnedig,ynenwedigaryrarfordir,ganarwainatfwyorefeniw,seilwaithnewydd),mwyogyflogaethagwellcyfleoeddargyferchwaraeondwr.

•Gallainiferoeddmwyoymwelwyrlethucymunedaubacharyglannaugydagoblygiadauargyferseilwaith,ynni,dwrarheoligwastraff,adirywiadamgylcheddol.

•Byddidyndisgwyliunrhywgynnyddmewnllifogyddarfordirol,eryduadigwyddiadaueithafolgynyddu’rdifrodigymunedauaryglannau,lletytwristiaidachysylltiadautrafnidiaeth,ahefydperimwyorisgorandiogelwchiweithgareddauhamddenforol.

Strwythurau Adeiledig ABPMer; Cefas

Isel Isel

•Felarferdefnyddirdadansoddiadau100mlyneddouchdertonnaucymedrigacuchdertonnauarwyddocaolilywiomeiniprawfcynllunioargyferstrwythurauadeiledigarymôrmegissafleoeddolew.Mae’rastudiaethauhynyndatgelullaweriawnoamrywiantnaturiolynhinsawddytonnau,sy’neigwneudynanoddiawndehonglieffeithiau’rnewidynyrhinsawddarstrwythurauadeiledigarymôr.

•Maeynabethdystiolaethwedi’ichyhoeddisy’ndangosbodynewidynyrhinsawddwediarwainatnewidiadauiarferiongwaitharsafleoeddmôrwrol

•Maecynyddynlefelymôrwedieffeithioaryfforddycynllunniradeiladwaitharfordirol

•Gallaiparhadyngnghodiadlefelymôr,newidiadauiuchderautonnauarwyddocaolacunrhywnewidistormusrwyddgaeleffaithandwyolarstrwythurauadeiledig.

•Byddunrhywnewidigerryntyneffeithioarerydustrwythurauaphatrymausgwriomewnmannauaryglannauacarymôr.

•ArsailrhagamcanionRhagolygonHinsawddyDU2009ynunig,arstrwythurauadeiledigynrhanddeheuolMôryGogleddarhanbarthauMôrIwerddonaGogleddySianelybyddnewidiadauiuchdertonnauarwyddocaolynygaeafyneffeithiomwyaf.

Pysgodfeydd Cefas; Prifysgol Strathclyde; UEA

Canolig Isel

•Maeynadystiolaethbodymannaullemaeniferoeddmawrobenfreision,hadogiaid,lledodcochalledodyncaeleudalwedisymuddrosyr80-90blynedddiwethaf.Mae’nbosiblbodynewidynyrhinsawddynuno’rffactorau,ondmaepysgotaanewidiadauigynefinoeddhefydwedicaeleffaithbwysig.

•Mae’rffaithboddosbarthiadaupysgodwedisymud,ynrhannoloherwyddynewidynyrhinsawdd,yncaeleffaithareffeithiolrwyddrhaimannausyddargauibysgotaacarddyrannuadnoddaupysgodfeyddrhwnggwledyddcyfagos(e.e.mecryllyngngogleddddwyrainyrIwerydd).

•Maepysgodfeyddnewyddwedidatblyguargyferniferorywogaethaudwrcynhesachgangynnwysdraenogiaidmôr,mingrynion,brwyniaidacystifflogod.MaebiomasstocdraenogiaidmôrllawndwfyngngorllewinySianelwedityfuibedairgwaithyrhynoeddyn1985,sef500odunelli,ifwyna2000odunelliyn2004/2005.

•Disgwyliri’rDeyrnasUnediggaelcynhyrchionychydigynuwch(obysgodfeydderbyn2050,erybyddlleihadobosiblmewnrhanbarthaumegisMôrIwerddona’rSianel.

•Maemodelau’nawgrymuygallaistociaupenfreisionynyMôrCeltaiddaMôrIwerddonddiflannu’nllwyrerbyn2100,adisgwyliri’rrhaiymMôryGogleddleihau.Mae’rnewidynyrhinsawddwedibodynlleihaucynnyrchcynaliadwymwyafpenfreisionymMôryGogleddrhyw32,000odunellibobdegawd.

•Ychydigiawnowaithsyddwedicaeleiwneudaroblygiadaucymdeithasolaceconomaiddynewidynyrhinsawddiddiwydiantpysgota’rDeyrnasUnedig.Maecyfrifiadau’nawgrymu,foddbynnag,ybyddycanlyniadau’narwyddocaoligymunedausy’ndibynnuarbysgodfeyddyngngogleddyrAlbanadeorllewinLloegr.

•Mae’nbosiblybyddasideiddio’rcefnforoeddyncreubygythiadarwyddocaoliddiwydiantpysgodcregynyDeyrnasUnedig,ondmaeangenmwyoymchwil.

Dyframaeth Marine Scotland; AFBINI; Prifysgol Maine

Isel Isel

•Ynytymorbyr,mae’rnewidynyrhinsawddynannhebygologaeleffaitharwyddocaolarypysgodmorolsy’ncaeleuffermioynyDeyrnasUnedig(ymaedros99%ohonyntyncaeleuffermioynyrAlban)a’rpysgodcregynsy’ncaeleuffermioyma(47%yngNghymruaLloegr;33%yngNgogleddIwerddon;20%ynyrAlbanargyfer2008).

•Gallaicodiadauynnhymhereddydwrgynydducyfraddautwfrhairhywogaethauobysgod(e.e.yreog),ondgallanthefydachosistraenthermolirywogaethaupysgoddwroer(e.e.ypenfrasalledenyrIwerydd)aphysgodcregynrhynglanwol.

•Efallaiybyddmoddffermiorhywogaethaunewydd(e.e.ydraenogynmôr,ymerfog.

•Mae’nbosiblybyddrhywogaethausy’ncaeleuffermio’ndodynfwyagorediamrywiaethfwyoglefydauwrthidymereddaugodi.Mae’nbosiblybyddunrhywgynnyddmewnblwmiaualgaiddaslefrodmôrniweidiolynarwainatfwyoladdpysgodachaurhaimannaucasglupysgodcregyn.

I weld yr adroddiadau llawn wedi’u hadolygu gan gydweithwyr ewch i: www.mccip.org.uk/arc/productive

Beth yw’r MCCIP?Partneriaeth rhwng gwyddonwyr, y llywodraeth, ei hasiantaethau, sefydliadau anllywodraethol a diwydiant yw’r Bartneriaeth Effeithiau Newid Hinsawdd ar y Môr (MCCIP). Y prif nod yw darparu fframwaith cydgysylltu i’r Deyrnas Unedig, er mwyn gallu cyfleu tystiolaeth o ansawdd da ar effeithiau newid hinsawdd forol, ac arweiniad ar ymaddasu a chyngor cysylltiedig, i gynghorwyr polisi a gwneuthurwyr penderfyniadau.

Y partneriaid yw: Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig; Adran yr Amgylchedd, Gogledd Iwerddon; Agri-Food and Biosciences Institute, Gogledd Iwerddon; Asiantaeth Gwarchod Amgylchedd yr Alban; Asiantaeth yr Amgylchedd; Centre for the Environment, Fisheries and Aquaculture Science; Cydbwyllgor Gwarchod Natur; Cyngor Cefn Gwlad Cymru; Cyngor Ymchwil yr Amgylchedd Naturiol; EDF;

Llywodraeth Cynulliad Cymru; Llywodraeth yr Alban; Marine Environmental Change Network; Natural England; Rhaglen Effeithiau Hinsawdd y DU; Royal Society for the Protection of Birds; Scottish Natural Heritage; Sefydliad Morol Iwerddon; Sir Alister Hardy Foundation for Ocean Science; States of Guernsey; States of Jersey; Swyddfa Dywydd y DU; Yr Adran Ynni a Newid Hinsawdd; Ystad y Goron.

Gwyddoniaeth â Sicrwydd AnsawddComisiynodd gweithgor cerdyn adrodd blynyddol y MCCIP ryw 100 o’r gwyddonwyr mwyaf blaenllaw ym maes hinsawdd y môr yn y Deyrnas Unedig o bron 40 o wahanol sefydliadau i gyfrannu i’r 30 o bynciau y mae’r cerdyn adrodd hwn yn ymdrin â hwy. Adolygodd dros 30 o arbenigwyr y dogfennau pwnc llawn, sy’n darparu’r wybodaeth ategol fanwl y tu ôl i’r cerdyn cryno hwn

Partneriaeth Effaith NewidHinsawdd ar y Môr

Y Cerdyn Adrodd Blynyddol ar lein a mwy o wybodaeth…I weld yr adroddiadau pwnc llawn, sy’n cynnwys tystiolaeth ategol fanwl ac adrannau ar fylchau yn y wybodaeth, effeithiau cymdeithasol ac economaidd ac asesiadau o hyder ewch i www.mccip.org.uk/arc

Gweithgor y Cerdyn Adnabod BlynyddolGweithgor cerdyn adrodd blynyddol y MCCIP sy’n gorchwylio cynhyrchu cerdyn adrodd blynyddol y MCCIP. Yn ogystal â’r golygyddion, aelodau’r gweithgor hwn yw: M Cox (Llywodraeth yr Alban); S Dye (Cefas); M Frost (MBA); D Laffoley (Natural England); J Lartice (Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig) ac E Verling (Cydbwyllgor Gwarchod Natur).

Beth sydd nesaf i’r MCCIP?Er y gwnaethpwyd cryn dipyn o gynnydd wrth adeiladu’r sail tystiolaeth yn ystod rhaglen bum mlynedd gyntaf y MCCIP, erys llawer o waith i’w wneud er mwyn trosi tystiolaeth wyddonol yn weithredu i gymuned defnyddwyr y môr.

Tua diwedd 2010, mae ail raglen waith bum mlynedd y MCCIP i fod i ddechrau. Fel rhan o raglen estynedig, bydd y MCCIP yn ceisio adeiladu ar y sail tystiolaeth er mwyn dechrau ystyried yn gydweithredol y cam pwysig nesaf, sef datblygu offer ymaddasu i’r Deyrnas Unedig.

Mae dulliau newydd arloesol ‘call am yr hinsawdd’ o ddeall ac ymateb i beryglon hinsawdd y môr yn cael eu datblygu, gan weithio’n agos gyda sectorau allweddol i adeiladu ar arferion da cyfredol a chynghori ar offer a strategaethau priodol ar gyfer ymaddasu.

Bydd adeiladu ac adrodd ar y sail tystiolaeth yn dal i fod yn rhan allweddol o gylch gwaith y MCCIP yn yr ail gyfnod a bydd adrodd ar ‘effeithiau’ trwy gerdyn adrodd blynyddol y MCCIP yn dal i fod yn un o'r canlyniadau allweddol.

Mwy o fanylion a chysylltiadauI gael mwy o fanylion am waith y MCCIP ewch i www.mccip.org.uk. Os oes gennych chi ragor o ymholiadau gallwch gysylltu â ni ar [email protected].

Os gwelwch yn dda, cyfeiriwch at y ddogfen hon fel: MCCIP (2010). Cerdyn Adrodd Blynyddol ar Effeithiau Newid Hinsawdd ar y Môr 2010-2011. (Gol. Baxter JM, Buckley PJ, a Wallace, CJ) Adroddiad Cryno, MCCIP, Lowestoft, 12pp.

Eich adborth chiI’n helpu ni i ddeall a ydym yn diwallu’ch anghenion mae arnom angen eich barn chi. Mae ein holiadur ar-lein byr yn cynnig cyfle i chi helpu i siapio cardiau adrodd yn y dyfodol a chynhyrchion eraill y MCCIP. Ewch i www.mccip.org.uk/survey

Rhestr CyfranwyrABPMer S. HuntAFBINI R. Gowan; M. Service Asiantaeth Gwarchod Amgylchedd yr Alban (SEPA) J. DobsonAsiantaeth yr Amgylchedd B. Donovan; J. Maud; A. WitherBritish Trust for Ornithology (BTO) G. AustinCanolfan Ecoleg a Hydroleg (CEH) F. Daunt Yr Adran Drafnidiaeth R. WatsonCefas C. Baker-Austin; S. Birchenough; J. Bremner; S. Dye; L. Fernand; J.van der Kooik; S. Kroeger; S. Milligan; J. Pinnegar; R. Rangdale; J. Rees; D. SheahanCyngor Cefn Gwlad Cymru P. RhindEnvironmental Research Institute, Thurso (ERI) D. WoolfLabordy Llywodraeth Ynys Manaw (IMGL) T. ShammonCydbwyllgor Gwarchod Natur (JNCC) I. Mitchell Marine Scotland E Bresnan; M. Gubbins; S. Hughes; T. McCollin; C. MoffatMet Office Hadley Centre (MOHC) J. Kennedy; J. Lowe; J. Tinker; R. Wood National Coastal Consultants J. P. DoodyNational Oceanography Centre (NOC) D. Berry; S. Cunningham; N. P. Holliday; J. Holt; K. Horsburgh; J. A. Hughes; S. Josey; E. Kent; R. Marsh; J. Read; J. Sharples; C. Wallace; J. Wolf Natural England (NE) S. ReesPlymouth Marine Laboratory (PML) H. S. Findlay; N. Hardman-Mountford; E. Litt; S. Mangi; T. Smyth; C. Turley Prifysgol Bryste A. Ridgwell; D. Schmidt

Prifysgol Cymru, Aberystwyth D. Kay; C. Stapleton; M. WyerPrifysgol Cymru, Bangor H. Hinz; S JenkinsPrifysgol Dundee T. BallPrifysgol East Anglia D. Bakker; W. Cheung; U. Schuster; A. WatsonPrifysgol Genedlaethol Iwerddon (NUI), Galway R. RainePrifysgol Leeds A. McDonaldMarine Biological Association (MBA) J. Bishop; C. Brownlee; N. Mieszkowska; D. C. Schroeder Prifysgol Maine I. BricknellPrifysgol Plymouth G. Masselink; P. Russell; P. WrightPrifysgol Queen’s, Belfast (QUB) C. Maggs; F. MineurPrifysgol Reading T. KuhlbrudtPrifysgol Rhydychen P. Henderson; M. SimpsonPrifysgol Strathclyde M. HeathUK Climate Impacts Programme (UKCIP) Prifysgol Aberdeen C. MacLoedScottish Association for Marine Science (SAMS) K. Davidson; D. Hughes; M. Inall; T. SherwinScottish Natural Heritage (SNH) S. AngusSea Mammal Research Unit (SMRU) I. Boyd Sea Watch Foundation (SWF) P. EvansSefydliad Morol Iwerddon J. Silke; G. WestbrookSir Alister Hardy Foundation for Ocean Science (SAHFOS) M. Edwards; A. McQuatters-Gollop

www.mccip.org.uk/arc

ww

w.m

cc

ip.o

rg.u

k/a

rc

partneriaeth effaith newid hinsawdd ar y môr effeithiau ... · sianel ac yn rhan ddeheuol môr y...

Documents