pikpamjet e aristotelit mbi shtetin

Pikpamjet e Aristotelit mbi shtetin

Ushtrime nr.3

Bashkësia shoqërore dhe mendimi politik

Për Aristotelin, njeriu, nga natyra është qenie e gjallë politike; sepse vepra më e mirë e veprimit të njeriut është Polisi, shteti

Në filozofinë e mendimit praktik, veçoi për herë të parë si shkencë më vete edhe shkencën politike të cilën e quajti si “shkencë mbretërore”

Pikënisjen e determinimit të shtetit e përbën pra përcaktimi i qenies së njeriut, derisa në qendër të vëmendjes qëndron vetëruajtja

Varësisht nga ajo se a konsiderohet njeriu në mënyrë pesimiste si agresiv apo në mënyrë optimiste si qenie e shoqërueshme, bie edhe koncepti i shtetit

Për çdo rast, shteti duhet t`i përmbush marrëveshjet e arritura më parë, edhe nëse për këtë është e nevojshme dhuna fizike.


Në kuadër të bashkësisë shoqëruese dhe të mendimit politik mbi shtetin Aristoteli në librin e tij Politea paraqet edhe tezat etj shkencore e praktike se:

Njeriu është qenie politike, shteti është bashkësi e përkryer, kurse shteti natyror si dhe shteti për nga natyra është shumë më i vjetër se sa familja (bashkësia) dhe individët

Për Aristorielin dhe teorinë e tij shkencore familja është një qelizë e vogël dhe e parë e shtetit


Filozofia politike e subjektivitetit niset nga përcaktimi i qenies së njeriut, nga antropologjia politike

Me të arsyetohet domosdoshmëria e shtetit si garancë e sigurisë së vetëruajtjes, garancë të bashkëjetesës në paqë të njerëzve

Derisa Aristoteli e konsideronte jetën e mirë të njerëzve si qëllim të shtetit, qëllimi i bashkëjetesës së njerëzve të organizuar në formë shtetëror është sigurimi i vetëruajtjes individuale, sigurimi i paqes


Marrëveshja shoqërore Si arrihet kalimi nga gjendja natyrore në gjendjen

shtetërore?

Përgjigja e filozofisë politike të kohës së re është: përmes lidhjes së marrëveshjes

Në këtë marrëveshje kufizohet liria e pakufizuar e vetëruajtjes së individit dhe atë atë mënyrë, sipas së cilës liria individuale e të gjithëve mund të ruhet së bashku

Kjo e drejtë ndërsa mund të kufizohet, në mënyrë që të ekzistojnë të drejtat e patjetërsueshme të të gjithë njerëzve. Këto kufizime kodifikohen në ligje, shkurt - në marrëveshje

Çdo shtet është një bashkim dhe çdo bashkim që formohet ka qëllime të ndryshme

Kur bëhet e qartë se të gjitha bashkimet kanë diçka të mirë si qëllim, përpiqen të arrijnë akoma më lart, në më të mirën e të gjtha të mirave. Ky quhet shtet, ose bashkim politik

Pastaj vijnë bashkimet e atyre, që, me intelegjencën e tyre, në mënyrë të natyrshme, janë drejtues dhe ata që me forcën e tyre, pa pasur të njëjtën intelegjencë, po aq natyrshëm, duhet të drejtohen

Marrëveshja shoqërore

Ai mendonte se çdo teori praktike e shtetit duhet të marrë parasysh “llojin e

qeverisjes që përshtatet për shtete të veçantë se më e mira shpesh

është e paarritshme”, dhe se ligjvënësi duhet të njohë se cila është relativisht më e mira për rrethanat, si është formuar një shtet në rrethana të caktuara dhe se si mund të ruhet më

gjatë


Aristoteli thotë se shteti është një krijim nga natyra dhe se njeiru është nga natyra kafshë politike

Aq ngushtë e lidhi ai njeriun dhe shtetin saqë nxorri përfundimin se “ai që nuk është në gjendje të jetojë në shoqëri, ose ai që nuk ka nevojë sepse është i mjaftueshëm për vete, duhet të jetë ose një bishë, ose një perëndi”.


Tipet e shtetit - Aristoteli pranonte se sipas rrethanave të caktuara, një bashkësi shoqërore mund të organizaohet në të paktën tre lloje të ndryshme të qeverisjes

Një qeveri mund të ketë si sundimtarë të saj: një, disa ose shumë

Kur një qeveri funksionon drejt, ajo qeveri për të mirën e përbashkët të të gjithë njerëzve

Një qeveri është e shtrembër, kur sunduesit e saj qeverie për fitimet ose ineteresat e tyre private.


Format e vërteta të çdo tipi qeverisjeje janë: monarkia (një) aristokracia (disa) politi (shumë)

Format e shtrembëra janë: tirania (një) oligarkia (disa) demokracia (shumë)

Preferenca e tij ishte aristokracia. Në aristokraci kemi sundimin e një grupi njerëzish ku shkalla e epërsisë së tyre që ata kanë i bënë të përgjegjshëm dhe që të jenë në gjendje të komandojnë.


Shtetësia dhe UdhëheqjaLegjislacionet legjitime dhe jo

legjitime Kur duam të kuptojmë natyrën dhe

karakteristikat e legjislacioneve, thotë Aristoteli, duhet ta kuptojmë shtetin, (polisin)

Mirëpo, për ta kuptuar shtetin, që është një madhësi e përbërë, duhet të kuptojmë pjesët nga të cilat është ndërtuar ai, domethën shtetasit

Aristoteli e përkufizon legjislacionin si:

“organizimin e një shteti brenda detyrave të tij të përgjithshme, por veçanarisht për detyrën e

veçantë eprore në të gjitha çështjet”


legjitime

Ndarja që u bëri Aristoteli legjislacioneve, në të drejta dhe të gabuara, legjitime dhe jo legjitime, i përgjigjet ndarjes së Platonit, me një ndryshim se Platoni ka “qeverisjen me ligje”, si kriter për legjislacionin e drejtë.


legjitime

Gjithësej kemi në këtë mënyrë, gjashtë lloje legjislacionesh: tri prej tyre, llojin e drejtë ose legjitim i quajmë monarki (mbretëri), aristokraci dhe politeia; kurse tri të tjera të gabuara, jo legjitime, i quante tiraninë oligarkinë dhe demokracinë.


legjitime

Ligjet e drejta dhe objektive

Megjithëse të gjithë banorët e një shteti e pranojnë se qeverisja është legjitime vetëm kur qeveritarët kanë parasysh të mirën e të qeverisurve

dhe të mirën e përgjithshme, mind të mos jenë në një mendje për faktin se

cili legjislacion është i drejt dhe objektiv.

Duke dashur të jep spjegime lidhur me legjislacionin e drejtë, me të drejtë Aristoteli

konsideron se legjislacioni, rrespektivisht ligji duhet të funksionjë i njëjtë për të

gjithë, dhe jo i pjeshsëm, kur pushtetrarët në emër të tij do të mund të

përfitonin, ose duke iu shmangur dispoziatve ligjore do të prejudikonin interesat e tyre kundrejt vullnetit të

qyterarëve të shtetit, ose ata do të mundë lehtësisht të abuzonin me legjislacionin.

Ligjet e drejta dhe objektive

pikpamjet e aristotelit mbi shtetin

Documents

marrveshja shoqrore

drejt

tyre

duhet

legjislacionin

par

tij

mir