iamafoodie.nlhttps://www.iamafoodie.nl/plantensterolen-cholesterolwonder-of-marketingtruc/?utm_campaign=shareaholic&utm_medium=twitter&utm_source=socialnetwork#

Malon deSmoker

Plantensterolen: Cholesterolwonder of Marketingtruc?

“Plantensterolen”. Toen ik tijdens de opleiding het woord voor het eerste hoorde ging er geen belletje rinkelen. Erzullen veel mensen hetzelfde hebben gehad als ik, terwijl andere mensen direct aan de margarines denken waarinhet zit en waarbij het belooft om je cholesterolwaarde te laten dalen. Maar wat zijn die plantensterolen nou precies?En verlagen plantensterolen echt je cholesterolwaarde?

Basics over cholesterolOm te kunnen uitleggen wat plantensterolen zijn, is het belangrijk om eerst even kort een uitstapje te doen naarcholesterol. Cholesterol is een vetachtige stof en wordt verpakt in lipoproteïnen om te kunnen transporteren. Dezelipoproteïnen kunnen we opdelen in hoge dichtheid lipoproteïnen (HDL), lage dichtheid lipoproteïnen (LDL) en zeerlage dichtheid lipoproteïnen (VLDL). Als we kijken naar cholesterol hebben we het vaak over het goede cholesterol(= HDL) en het slechte cholesterol (=LDL). HDL-cholesterol is het cholesterol wat de bloedvaten opruimt terwijl LDL-cholesterol juist het cholesterol is wat in de vaatwanden gaat zitten. Dit zorgt voor plakvorming en hierdoor wordende aderen nauwer en kan bloed minder goed door het lichaam stromen. Bij een verhoogde LDL-cholesterolwaardeis er dus ook een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Bron afbeelding: http://www.hartwijzer.nl/LDL-cholesterol.php

Wat zijn plantensterolen?Plantensterolen zijn natuurlijke onderdelen van de celmembranen van plantensoorten en bevinden zich onderandere in groente, fruit en noten. Hierdoor zijn plantensterolen aanwezig in een ‘standaard voedingspatroon’ maaralleen in kleine hoeveelheden. Naast plantensterolen bestaan er ook plantenstanolen. Plantenstanolen komenweinig voor in de natuur en worden geproduceerd door hydrogeneren van de plantensterolen (1).

1/4

Maar wat doen ze nou?Qua structuur lijken plantensterolen op cholesterol. Plantensterolen en –stanolen verlagen/remmen de absorptie vancholesterol in de darm en hierdoor verlagen de cholesterolwaarden. Plantensterolen hebben invloed op het LDL-cholesterol. Het HDL-cholesterol blijft onveranderd (1,2). De literatuur zegt het volgende over plantensterolen: ‘Eeninname van 2 gram plantensterolen- en stanolen kan het totaal cholesterolwaarde verlagen met 10% in 2-3 wekentijd. Alhoewel dit voor elk persoon verschillend kan zijn’.

Het is nu duidelijk wat plantensterolen zijn en wat ze doen, namelijk het LDL-cholesterol verlagen, maar hier zijneen paar kanttekeningen bij te plaatsen. Ten eerste blijkt dus dat plantensterolen een daling van het totaalcholesterolwaarde van 10% geven. Maar als we kijken naar de klinische relevantie dan is 10% eigenlijk niet ergveel. Is het dan ook de moeite om plantensterolen te nuttigen als het cholesterolwaarde maar met 10% daalt? Alswe kijken naar statines (cholesterolverlagende geneesmiddel) dan zien we hierbij een grotere daling van hetcholesterol. Hierbij komend op het tweede punt: de hoeveelheid plantensterolen. Een inname van 2 gramplantensterolen wordt aangeraden om het effect ervan te zien maar als we meer als 3 gram nuttigen dan kan ditweer een negatief effect hebben. In de literatuur staat ook: ‘Er wordt geen verdere vermindering gezien indien deinname van plantensterolen of -stanolen boven 3 gram/dag is’ (1).

Daarnaast wijst prof. dr. Katan ons op het volgende: ‘Wel een probleem is dat we niet weten of plantensterol echtgoed is voor hart- en bloedvaten. De meeste stoffen die het cholesterolgehalte van het bloed verlagen voorkomeninderdaad hartinfarcten, vandaar dat plantensterol van de EU een goedgekeurde gezondheidsclaim heeft gekregen.Maar wat plantensterol echt doet op hart- en bloedvaten is nooit onderzocht’ (3).

Hmm…Ik ben zelf nog niet echt overtuigd om plantensterolen te gebruiken. We kijken even verder..

Bron afbeelding: http://www.hartwijzer.nl/Cholesterolverlagers.php

2/4

‘Functional Foods’Indien plantensterolen aan een product worden toegevoegd, spreken we van een ‘functional food’. Een functionalfood is een product waaraan een stofje of bestanddeel wordt toegevoegd, zodat het een bepaald gezondheidseffectheeft (4,5). De bekendste producten waaraan plantensterolen worden toegevoegd zijn de producten van Becel Pro-activ (margarine, yoghurtdrank en melkdrank). Vele huismerken hebben tegenwoordig ook margarines/halvarinesmet plantensterolen zoals AH Halvarine Cholesterol verlagend.

De claim die gedaan wordt over plantensterolen is volgens de regels van de Warenwet en goedgekeurd door deEuropean Food Safety Authority (EFSA). Als we kijken op de website van de EFSA dan zien we als conclusie staandat plantensterolen die toegevoegd zijn aan producten zoals margarine, dressings en zuivelproducten eenconsistente lage LDL-cholesterolwaarde laten zien in een groot aantal studies maar dat de ‘effectieve’ dosis om diteffect te behalen niet vastgesteld kan worden met de bestaande informatie (6).

Ahá, het is dus zo dat plantensterolen het LDL-cholesterol verlagen, maar er is nog niet echt bekend welke dosishiervoor nu precies nodig is. Als we ook kijken in de wetenschappelijke databanken dan zijn er vele uiteenlopendeonderzoeken. Er zijn veel onderzoeken naar plantensterolen in opdracht van Unilever gedaan (zie link) hierdoor kaner sprake zijn van een conflict of interest zoals ik besproken heb in mijn vorige blog (7). Ander onderzoek, eensystematische review, laat zien dat er diverse onderzoeken zijn uitgevoerd waarbij een verhoogde concentratie vanplantensterolen, het risico op hart- en vaatziekten zelfs kan verhogen (8). Kortom, over de hoeveelheidplantensterolen zijn de meningen nog verdeeld.

Als we ook teruggaan naar de producten zoals Becel Pro-activ dan zien we ook dat het gebruik van deze productenalleen een effect hebben als je een minimale dosis binnenkrijgt. Bij Becel Pro-activ moet je 4 besmeerdeboterhammen eten of 2 besmeerde boterhammen eten en 1 groot glas Becel Pro-activ melkdrank (250 ml) drinken.Dit is ook zo bij de andere ‘functional foods’ waaraan plantensterolen zijn toegevoegd. Daarnaast zijn de productenaan de prijs en is het belangrijk om te weten dat de producten nooit medicatie kunnen vervangen! De productenmogen ook niet genuttigd worden door zwangeren, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen onder de vijf jaar.Dit is iets om goed rekening mee te houden! Bij Foodwatch is Becel pro-activ ook onder de aandacht geweest. Zoheeft Unilever in 2012 de Gouden Windei gewonnen vanwege hun misleidende claims (9).

SamengevatPlantensterolen verlagen het LDL-cholesterol, wat in eerste instantie positief klinkt! Deze claim is ook goedgekeurddoor de EFSA. Maar we weten niet of dat effect teniet wordt gedaan door andere nadelige effecten (10). En er isnog geen eenduidigheid over de hoeveelheid. Een minimale inname van plantensterolen is noodzakelijk om eeneffect te hebben maar daarnaast mag niet de grens van 3 gram/dag overschreden worden omdat dit weer negatieveinvloeden kan hebben.

Als ik kijk naar de praktijk dan komt het onderwerp ‘plantensterolen’ vaak aanbod bij de hartrevalidatie in hetziekenhuis. Deze groep patiënten gebruiken vaak al cholesterolverlagende medicatie (statines) en het is hierbijbelangrijk om duidelijk te maken dat deze producten nooit medicatie kunnen vervangen! Ik raad het daarom zelfnooit aan, ook omdat je met een minimale hoeveelheid maar ook een maximale hoeveelheid zit die genuttigd magworden. Daarnaast is het effect van plantensterolen naar mijn mening ook niet erg groot.

Plantensterolen is de laatste jaren een relatief ‘nieuw’ begrip en er dient nog meer wetenschappelijk onderzoekgedaan om echt iets te kunnen zeggen over het effect van plantensterolen en wat ze opleveren als we kijken naarhet risico op hart- en vaatziekten. Hopelijk heb je door deze blog wel een beeld gekregen over plantensterolen enwat het precies is. Maar is het nou een cholesterolwonder? Of een slimme marketingtruc? Dat mag jezelf bepalen

3/4

Bronnen

1. Thomas B., Bishop J. in conjunction with The British Dietetic Association (2009). Plant stanols and sterols (pp.170) Manual of dietetic practice. 4th ed. Oxford: Blackwell Publishing

2. Rolfes S.R., Whitney E. (2011). Sterols (pp. 141). Understanding Nutrition. 12th ed. Wadsworth: CengageLearning

3. Katan B. Medische margarine

4.Het Voedingscentrum. Encyclopedie: Functionele voeding.

5. Rolfes S.R., Pinna K., Whitney E. (2015). Phytochemicals and Functional Foods (pp. 428) Understanding Normaland Clinical Nutrition. 10th ed. Stamford: Cengage Learning

6. European Food Safety Authority. Scientific Opinion on the modification of the authorization of a health claimrelated to plant sterol esters and lowering blood LDL-cholesterol. EFSA Journal 2014;12(2):3577 [14 pp.].

7. Website van Becel pro-activ. Wetenschappelijke studies

8. Genser B. et al (2012). Plant sterols and cardiovascular disease: a systematic review and meta-analysis.European Heart Journal 33, 444-451.

9. Foodwatch. Misleidende marketing: Becel pro-activ

10. Plat J., Lutjohann D., Mensink R.P (2012). What is the real meaning of increased serum plant sterolconcentrations? British Journal of Nutrition 108:5, 943-945.

Ontvang maandelijks de populairste blogs via de nieuwsbrief!

Meer lezen over voeding? Welke boeken zijn lezenswaardig? Check dan deze I’m a Foodie boekentips(basisboeken, kookboeken, fysiologie etc)

Created with love in Amsterdam | © I'm a Foodie | KvK 60833637 | I'm a Foodie is onderdeel van A GrassrootCompany | Algemene Voorwaarden |Back to top

4/4