poland white certifates

Analiza mo¿liwoœci wprowadzeniaw Polsce systemu bia³ych certyfikatów

jako instrumentuekonomiczno-finansowego

wspomagaj¹cego promowanie efektywnoœci energetycznej

Poznañ, 15 paŸdziernika 2006 r.

wersja 2.0bez za³¹czników

Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii

SPIS TREŚCI 1. PRZEGLĄD ROZWIĄZAŃ W SFERZE BIAŁYCH CERTYFIKATÓW, WYSTĘPUJĄCYCH W UNII EUROPEJSKIEJ ORAZ INNYCH KRAJACH......................................................................................................................... 4

1.1. Białe certyfikaty we Francji ..................................................................................................... 4 1.1.1. Podstawy prawne systemu............................................................................................................. 4 1.1.2. Kształt obligacji zakupowej............................................................................................................. 7

1.1.2.1. Podmioty zobowiązane........................................................................................................... 7 1.1.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów ................................................. 7 1.1.2.3. Podział kwoty obligacji............................................................................................................ 8

1.1.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów ............................................................................... 8 1.1.4. Cykl życia certyfikatów ................................................................................................................... 9 1.1.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych .............................................................. 10 1.1.6. Rola Regulatora i innych czynników rządowych w systemie ........................................................ 14 1.1.7. Informacje uzupełniające.............................................................................................................. 15 1.1.8. Ocena rozwiązania ....................................................................................................................... 16

1.2. Białe certyfikaty we Włoszech............................................................................................... 17 1.2.1. Podstawy prawne systemu........................................................................................................... 17 1.2.2. Kształt obligacji zakupowej........................................................................................................... 18

1.2.2.1. Podmioty zobowiązane. ........................................................................................................ 18 1.2.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów ............................................... 19 1.2.2.3. Podział kwoty obligacji.......................................................................................................... 19

1.2.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów ............................................................................. 20 1.2.4. Cykl życia certyfikatów ................................................................................................................. 20 1.2.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych .............................................................. 21 1.2.6. Rola Regulatora i innych czynników rządowych w systemie ........................................................ 27 1.2.7. Informacje uzupełniające.............................................................................................................. 28 1.2.8. Ocena rozwiązania ....................................................................................................................... 29

1.3. Białe certyfikaty w Wielkiej Brytanii....................................................................................... 30 1.3.1. Podstawy prawne systemu........................................................................................................... 30 1.3.2. Kształt obligacji zakupowej........................................................................................................... 32

1.3.2.1. Podmioty zobowiązane......................................................................................................... 32 1.3.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymania białych certyfikatów.................................................... 33 1.3.2.3. Podział kwoty obligacji.......................................................................................................... 33

1.3.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów ............................................................................. 34 1.3.4. Cykl życia certyfikatów ................................................................................................................. 35 1.3.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych .............................................................. 35 1.3.6. Rola regulatora i innych czynników rządowych w systemie.......................................................... 37 1.3.7. Informacje uzupełniające.............................................................................................................. 38 1.3.8. Ocena rozwiązania ....................................................................................................................... 38

1.4. Białe certyfikaty w Australii (Nowa Południowa Walia) ......................................................... 41 1.4.1. Podstawy prawne. ........................................................................................................................ 41 1.4.2. Kształt obligacji zakupowej. .......................................................................................................... 41 1.4.2.1. Podmioty zobowiązane.............................................................................................................. 42

1.4.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów ............................................... 42 1.4.2.3. Podział kwoty obligacji.......................................................................................................... 43

1.4.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów ............................................................................. 44 1.4.4. Cykl życia certyfikatów ................................................................................................................. 44 1.4.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych .............................................................. 44 1.4.6. Rola Regulatora i innych czynników rządowych w systemie ........................................................ 46 1.4.7. Informacje uzupełniające.............................................................................................................. 47 1.4.8. Ocena rozwiązania ....................................................................................................................... 47

2. ANALIZA SILNYCH I SŁABYCH STRON WYBRANYCH MODELI BIAŁYCH CERTYFIKATÓW W CELU WYZNACZENIA MODELU REFERENCYJNEGO DLA ROZWIĄZANIA KRAJOWEGO.......................................... 49

2.1. Podział kwoty obligacji na podmioty zobligowane ................................................................ 53 2.2. Natura certyfikatów: standaryzacja i natura prawna, w tym stopień autonomiczności obrotu..................................................................................................................................................... 53 2.3. Zbywalność Białych Certyfikatów (Tradability) ..................................................................... 54 2.4. Technologie innowacyjne...................................................................................................... 54 2.5. Nowi uczestnicy rynku i ESCO ............................................................................................. 54 2.6. Jednostka przeliczeniowa certyfikatów................................................................................. 57 2.7. Mierzenie rezultatów: metoda ex-ante, czy ex-post.............................................................. 57

Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 2


2.8. Okres ważności certyfikatów: w kontekście długości okresu rozliczeniowego..................... 58 2.9. Rodzaje działań uprawniających do otrzymania certyfikatu ................................................. 59 2.10. Sposób weryfikacji i kontroli działań ................................................................................... 59 2.11. Adresat wniosków o certyfikat i podmiot emitujący............................................................. 60 2.12. Centralny rejestr certyfikatów: podmiot zarządzający i sposób funkcjonowania ................ 60 2.13. Definicja kary jako ceny odniesienia................................................................................... 61

3. WARIANTOWY MODEL SYSTEMU BIAŁYCH CERTYFIKATÓW W POLSCE W OPARCIU O ANALIZĘ ROZWIĄZAŃ EUROPEJSKICH................................................................................................................................... 62

3.1. Kluczowe czynniki determinujące kształt systemu białych certyfikatów............................... 62 3.2. Analiza czynników strategicznych......................................................................................... 63

3.2.1. Wpływ Dyrektywy na kształt projektowanego systemu................................................................ 63 3.2.1.1. Cele Dyrektywy..................................................................................................................... 63 3.2.1.2. Zakres podmiotowy Dyrektywy ............................................................................................ 63 3.2.1.3. Kluczowe definicje ............................................................................................................... 64 3.2.1.4. Kategoria działań wyłączonych z regulacji Dyrektywy efektywnościowej ............................. 65 3.2.1.5. Kategorie wymogów/rozwiązań przewidzianych Dyrektywą ................................................. 66 3.2.1.6. Określanie orientacyjnego krajowego celu w zakresie oszczędności energii ....................... 67

3.2.2. Kierunek obligacji ......................................................................................................................... 68 3.2.3. Miejsce w łańcuchu dostaw - zakres oddziaływania systemu białych certyfikatów na podmioty w łańcuchu wytwarzania, przesyłu i ystrybucji mediów energetycznych. ................................................... 70 3.2.4. Sektory gospodarki, w których poszukiwane będą oszczędności................................................. 72

3.3. Analiza czynników taktycznych............................................................................................. 75 3.3.1 Wskazanie rodzajów podmiotów uprawnionych do otrzymywania certyfikatów............................. 75 3.3.2 Wskazanie obszarów prowadzenia działań prooszczędnościowych ............................................. 77

4. WSKAZANIE REKOMENDACJI DLA SYSTEMU KRAJOWEGO I CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNYCH ASPEKTÓW PRZYDZIAŁU I OBROTU BIAŁYMI CERTYFIKATAMI.................................................................. 79

4.1. Model 1 - „Model inicjowania oszczędności” ........................................................................ 79 4.2. Model 2 - „Model inicjowania oszczędności +” ..................................................................... 79 4.3. Model 3 - „Model zielonej energii”......................................................................................... 80 4.4. Model 4 - „Model zielonej energii +”...................................................................................... 80 4.5. Rekomendacje do analizy z uwzględnieniem czynników operacyjnych............................... 81 4.6. Charakterystyka technicznych aspektów przydziału i obrotu białymi certyfikatami.............. 81

4.6.1. Model inicjowania oszczędności................................................................................................... 81 4.6.2. Model zielonej energii +................................................................................................................ 82 4.6.3. Rekomendacje końcowe dla krajowego systemu białych certyfikatów ......................................... 83

4.7. Analiza rozszerzenia systemu białych certyfikatów na podsektory wytwarzania i przesyłu energii. ......................................................................................................................................... 86

4.7.1. Model mieszany............................................................................................................................ 86 4.7.2. Rozszerzenie w oparciu o wyizolowane systemy. ........................................................................ 88 4.7.3. Budowa „równoległego modelu zielonej energii +” obejmującego podsektor wytwarzania i przesyłu. ................................................................................................................................................. 90 4.7.4. Rekomendacje dla rozszerzenia systemu białych certyfikatów. ................................................... 91

5. ZAŁOŻENIA KONSTRUKCYJNE KATALOGU STANDARDO-WYCH DZIAŁAŃ PROOSZCZĘDNOŚCIOWYCH, BĘDĄCEGO PODSTAWĄ DO UBIEGANIA SIĘ O PRZYZNANIE BIAŁYCH CERTYFIKATÓW – TZW. REFERENCE BOOK. ................................................................................................................................................ 93



1. Przegląd rozwiązań w sferze białych certyfikatów, występujących w Unii Europejskiej oraz innych krajach

1.1. Białe certyfikaty we Francji

1.1.1. Podstawy prawne systemu. Wprowadzenie Białych certyfikatów we Francji jest efektem uchwalenia w latach

2005 i 2006 szeregu aktów prawnych, do których zalicza się:

• Ustawa nr 2005-781 z 13 lipca 2005: dotyczące programu

zatwierdzającego program polityki energetycznej, a w szczególności

artykuły 14, 15 i 90,

• Rozporządzenie nr 2006-600 z 23 maja 2006 dotyczący obligacji

oszczędzania energii w kontekście wprowadzenia certyfikatów

oszczędzania energii, w szczególności artykuł 3,

• Rozporządzenie nr 2006-603 z 23 maja 2006 - dotyczący certyfikatów

dokumentujących oszczędności energii,

• Rozporządzenie nr 2006-604 z 23 maja 2006 dotyczący warunków

prowadzenia krajowego rejestru certyfikatów oszczędności energii,

• Decyzja z 30 maja 2006 dotyczące trybu wdrożenia regulacji w zakresie

certyfikatów oszczędności energii,

• Decyzja z 19 czerwca 2006 definiujące składowe wniosku o wydanie

certyfikatu oszczędności energii,

• Decyzja z 19 czerwca 2006 definiujące standardowe działania

uprawniające do ubiegania się o wydanie certyfikatów oszczędności

energii.



Spośród wymienionych aktów prawnych kluczowe znaczenie ma Ustawa

z 13 lipca 2005 r.: dotycząca programu zatwierdzającego program polityki

energetycznej której zapisy:

• wprowadzają obowiązek w zakresie oszczędzania energii ze wskazaniem

podmiotów zobligowanych,

• definiują sposób wypełnienia obowiązku (w tym poprzez zakup

certyfikatów albo wniesienie opłaty karnej),

• określają sposób uwzględnienia kosztów wypełnienia obowiązku w taryfie

dostawcy mediów energetycznych,

• definiują naturę certyfikatów jako przedmiotu obrotu rynkowego,

• powołują rejestr krajowy certyfikatów, określają jego zadania oraz

wskazują obowiązki podmiotu, który taki rejestr będzie prowadził.

Rozporządzenie nr 2006-600 z 23 maja 2006 zdefiniowało precyzyjnie wielkość

generalnej obligacji w zakresie oszczędności energii we Francji w latach 2006 -

2009 (54 miliardy kilowatogodzin energii finalnej) oraz podział kwoty obowiązku

pomiędzy rynki obligacji, a więc dostawców oleju opałowego, energii elektrycznej,

gazu ziemnego, gazu płynnego oraz energii cieplnej i chłodu.

Jednym z kluczowych zapisów rozporządzenia jest wskazanie sposobu obliczania

i sprawozdawczości w zakresie ilości energii dostarczonej odbiorcom końcowym,

a także wskazanie procedury wdrożenia przepisów wykonawczych aktami

niższego rzędu wydawanymi przez Ministra odpowiedzialnego za rynek energii.

Rozporządzenie no 2006-603 z 23 maja 2006 wprowadziło pojęcie działań

kwalifikowanych, jako podstawy otrzymania certyfikatów potwierdzających

wykonanie obligacji w zakresie oszczędności energii oraz zdefiniowało przypadki,

w których podmioty zobligowane oraz inne - nie podlegające obligacji - nabywają

prawo do certyfikatów. Rozporządzenie wprowadziło także pojęcie wartości

certyfikatu w kontekście cyklu życia produktu, albo długości obowiązywania

kontraktu w przypadku usługi, której efektem jest uzyskanie oszczędności

energetycznej. Jednocześnie wskazuje także tryb wnioskowania i wydawanie



świadectw przez administrację publiczną (prefektury) oraz okres ważności

certyfikatów.

Rozporządzenie 2006-604 z 23 maja 2006 wskazuje warunki, na jakich Państwo

może delegować stworzenie i utrzymanie krajowego rejestru certyfikatów, określa

zadania w zakresie rejestracji działań kwalifikowanych oraz warunki

bezpieczeństwa informacji, jakie powinien spełniać administrator rejestru.

Decyzja z dnia 30 maja 2006 określa warunki, na jakich aplikacja przepisów prawa

odbywa się w odniesieniu do osób fizycznych i prawnych zaliczających się do

sektora użyteczności publicznej oraz reguluje zasady przeliczania oszczędności

energii w tym sektorze w kontekście zużycia oleju opałowego.

Decyzja z dnia 19 czerwca 2006 roku opisuje kształt wniosku o wydanie

certyfikatów, uwzględniając podział wnioskodawców na osoby fizyczne i prawne

oraz źródło wniosku o wydanie certyfikatów z podziałem na zadania kwalifikowane

(ze wskazaniem odnośnika z katalogu) oraz niestandardowe (ze wskazaniem

metody i efektów obliczeń).

Decyzja z dnia 19 czerwca 2006 (II) roku definiuje katalog działań

kwalifikowanych, uprawniających do ubiegania się o wydanie certyfikatów

oszczędności energii wraz ze wskazówkami przeliczeniowymi (tabele

przeliczeniowe uwzględniające szereg parametrów umożliwiających śledzenie

uzysku energetycznego) z podziałem na działania przeprowadzane:

a) w budynkach mieszkalnych,

b) w budynkach użyteczności publicznej,

c) w sektorze oświetlenia publicznego,

d) w sektorze przemysłu,

e) w sektorze transportu towarów i transportu publicznego.



1.1.2. Kształt obligacji zakupowej

1.1.2.1. Podmioty zobowiązane.

Obowiązek wykazywania oszczędności w zakresie zużycia energii ciąży we

Francji na szeregu podmiotów gospodarczych, do których należą:

a) osoby fizyczne i prawne: dostawcy oleju opałowego do odbiorców

w gospodarstwach domowych oraz do sektora użyteczności publicznej,

b) osoby prawne: dostawcy mediów energetycznych, których dostawy roczne

są wyższe, niż:

• dla energii elektrycznej: 400 milionów kilowatogodzin energii

finalnej1 na rok,

• dla gazu naturalnego (ziemnego): 400 milionów kilowatogodzin

w odniesieniu do wartości kalorycznej na rok

• dla gazu płynnego: 100 milionów kilowatogodzin w odniesieniu do

wartości kalorycznej na rok,

• dla energii cieplnej i chłodu: 400 milionów kilowatogodzin energii

finalnej na rok.

1.1.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów

Podmioty zobowiązane wskazane w pkt. 2.1. uzyskują prawo do białych

certyfikatów poświadczających uzyskanie oszczędności w zakresie zużycia energii

zarówno w wyniku działań przeprowadzanych przez swoich klientów2, jak i działań,

które przeprowadzą samodzielnie we własnych instalacjach przesyłowych

budynkach, zgodnie ze standardami zdefiniowanymi w prawie.

1 Sprzedanej odbiorcom końcowym. 2 Konieczność udowodnienia, że był to wynik akcji informacyjnej albo promocyjnej zainicjowanej

przez dostawcę.



Lista podmiotów uprawnionych do otrzymywania białych certyfikatów jest jednak

dłuższa i obejmuje także:

• jednostki samorządu terytorialnego, albo ich związki w zakresie zadań

realizowanych na majątku własnym,

• przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe, jeśli ich oferta ma charakter

innowacyjny.

Rozszerzenie listy podmiotów uprawnionych do otrzymywania certyfikatów ma

celu zwiększenie ich podaży, a tym samym umożliwienie wypełnienia obowiązku

podmiotom zobligowanym jak najmniejszym kosztem.

1.1.2.3. Podział kwoty obligacji

Kwota obligacji krajowej jest dzielona na poszczególne podmioty zobowiązane

w relacji do ich udziałów rynkowych. Podziału dokonuje Minister właściwy do

spraw rynku energii. Podział kwoty obligacji dokonywany jest na podstawie

informacji dostarczanych przez podmioty zobligowane wg procedury opisanej

w jednym z rozporządzeń wykonawczych.

1.1.3. Charakter prawny i cechy białych certyfikatów

Białe certyfikaty mają we Francji charakter zdematerializowany i istnieją w postaci

wpisów w rejestrze, prowadzonym przez Państwo, albo uprawniony podmiot. Mają

samoistne znaczenie prawne i rynkowe Mogą podlegać obrotowi rynkowemu

w transakcjach dwu i wielostronnych, a obrót ten nie podlega ograniczeniom co do

rodzaju rynku (platformy wymiany), typu transakcji i ograniczeń co do ceny.

Certyfikaty są denominowane w kWh, ich liczba zależy od kwoty zaoszczędzonej

energii finalnej, w relacji do cyklu życia produktu, albo czasu obowiązywania

kontraktu na usługi, przy zastosowaniu degresywnych współczynników

korygujących definiowanych przez Ministra właściwego do spraw rynku energii.



Certyfikaty otrzymuje się generalnie w wyniku przeprowadzenia działań

kwalifikowanych (wymienionych w katalogu). Jeśli podmiot wykaże, że dokonał

oszczędności energii w wyniku działań niestandardowych, certyfikaty przysługują

mu tylko wtedy, kiedy uzyskane oszczędności nie kompensują kosztów

związanych z przeprowadzeniem działania przed upływem 3 lat.

Wartość przyznawanych certyfikatów ulega podwojeniu dla działań w zakresie

oszczędności energetycznych realizowanych w strefach nieprzyłączonych do

krajowej sieci przesyłowej.

Szczególnym przypadkiem nabycia prawa do białych certyfikatów jest

zastosowanie odnawialnych źródeł energii do ogrzewania budynków mieszkalnych

i użyteczności publicznej w miejsce tradycyjnych źródeł opartych o surowce

kopalne. Wartość otrzymanych certyfikatów odpowiada w takim przypadku

dostarczonej wartości energetycznej ciepła (netto - po odjęciu konsumpcji własnej

urządzeń).

1.1.4. Cykl życia certyfikatów

Certyfikaty wydane w danym okresie rozliczeniowym3 ważne są w tym okresie

oraz w czasie trwania dwóch następnych.

Wniosek podmiotu uprawnionego do otrzymania certyfikatów kierowany jest do

prefekta4 Departamentu właściwego siedzibie uprawnionego. W przypadku

podmiotów mających siedzibę poza Francją Metropolitalną wniosek kierowany jest

do Prefekta Paryża. Ubiegający się o certyfikaty zobowiązany jest do

przechowywania dokumentacji będącej podstawa wniosku (dokumenty handlowe,

techniczne i finansowe) przez okres, w którym złożono wniosek i dwa następne.

Wniosek powinien być przedstawiony wraz z odpowiednimi załącznikami, zgodnie

z rozporządzeniem wydanym przez Ministra właściwego ds. Energetykii.

3 Pierwszy okres rozliczeniowy: 1 lipca 2006 - 31 czerwca 2007. 4 Kierownik administracji Departamentu - podstawowej jednostki administracyjnej we Francji (26

Departamentów)



Przyznane certyfikaty zapisywane są w krajowym rejestrze prowadzonym przez

instytucję wskazaną przez Rząd.

Każdy z podmiotów, na którym ciąży obowiązek w zakresie oszczędności energii

powinien przed 30 września 2009 roku przedstawić Ministrowi ds. Energetyki stan

konta prowadzonego w Krajowym Rejestrze Białych Certyfikatów. Jeśli stan

posiadania podmiotu zobligowanego odpowiada indywidualnej kwocie obligacji

Minister uruchamia procedurę umorzenia certyfikatów, co zostaje odnotowane

w Rejestrze.

Jeśli ilość certyfikatów nie jest wystarczająca do wypełnienia obligacji Minister

wzywa podmiot zobligowany do uzupełnienia stanu posiadania w ciągu dwóch

miesięcy. Jeśli ten warunek nie zostanie spełniony konieczne staje się opłacenie

kary w wysokości 0,02 euro za każdą brakującą kilowatogodzinę. W przypadku

niezastosowania się do sankcji Minister występuje wobec podmiotu z wezwaniem

do zapłaty ze wskazaniem ostatecznego terminu realizacji. W przypadku

niezastosowania się do wezwania na podmiot nakładana jest sankcja pieniężna

w wysokości od 1500 do 3000 euro (w przypadku ponownego niepoddania się

wezwaniu).

1.1.5. Kwalifikacja i mierzenie działań prooszczędnościowych

Podstawą do ubiegania się o przyznanie białych certyfikatów jest zgodność

działań oszczędnościowych ze wskazaniami w tym zakresie wymienionymi w tzw.

katalogu działań kwalifikowanych.

Wprowadzony mocą rozporządzenia katalog działań kwalifikowanych dających

prawo do ubiegania się o białe certyfikaty w podziale na następujące sektory i typy

działań:

a) sektor budownictwa indywidualnego i wielorodzinnego:

• izolacja szczytów budynków i dachów,

• izolacja ścian,

• izolacja podłóg,



• instalacja okien albo drzwi przeszklonych wraz z szybami atermicznymi,

• instalacja kolektorów słonecznych indywidualnie (Metropolia),

• instalacja kolektorów słonecznych zbiorowo (Metropolia),

• pompy ciepła typu woda - woda,

• pompy powietrza typu powietrze - woda,

• instalacja elektrycznych paneli grzewczych albo grzejników z regulacją

elektroniczną,

• instalacja pieców działających w technice kondensacyjnej indywidualnie,

• instalacja pieców działających w technice kondensacyjnej zbiorowo,

• instalacja pieców niskotemperaturowych - ogrzewanie indywidualne,

• instalacja pieców niskotemperaturowych - ogrzewanie zbiorowe,

• grzejniki niskotemperaturowe dla instalacji centralnego ogrzewania,

• instalacja systemów regulacji z użyciem czujnika temperatury

zewnętrznej,

• instalacja niezależnych urządzeń grzewczych na drewno,

• instalacja pieców na biomasę,

• izolacja wodnej sieci grzewczej,

• instalacja wodnego ogrzewania podłogowego niskotemperaturowego,

• instalacja baterii zlewozmywakowych z termostatem,

• zastosowanie programatorów „przerywnikowych” w systemach ogrzewa-

nia indywidualnego - paliwa konwencjonalne,


nia zbiorowego - paliwa,

• zastosowanie centralnych programatorów „przerywnikowych” w syste-

mach ogrzewania elektrycznego,

• instalacja systemów pomiaru indywidualnego zużycia ciepła,



• instalacja kondensacyjnych systemów rekuperacji,

• instalacja systemów optymalizacji obiegu,

• instalacja kolektorów słonecznych indywidualnie (terytoria zamorskie),

• instalacja wentylacji mechanicznej kontrolowanej,

• instalacja świetlówek kompaktowych klasy A,

• zakup pralek klasy A+

• zakup chłodziarek klasy A+.

b) sektor budownictwa tercjalnego:

• izolacja szczytów budynków i dachów,

• izolacja ścian,

• izolacja podłóg,

• instalacja pieców kondensacyjnych w systemach ogrzewania centralnego,

• instalacja wodnego ogrzewania podłogowego niskotemperaturowego,

• instalacja baterii zlewozmywakowych z termostatem,

• grzejniki niskotemperaturowe dla instalacji centralnego ogrzewania,

• izolacja wodnej sieci grzewczej,

• instalacja pieców na biomasę dla celów ogrzewania i przygotowania

ciepłej wody,


nia centralnego - paliwa konwencjonalne,

• instalacja systemów optymalizacji w systemach obiegu wymuszonego,

• instalacja systemów rekuperacji ciepła w systemach ogrzewania

centralnego kondensacyjnego,

• instalacja kolektorów słonecznych zbiorowo (Metropolia),



• instalacja elektronicznych regulatorów prędkości obrotowej silników

elektrycznych,

• pompy ciepła typu woda - woda,

• pompy powietrze typu powietrze - woda,

• instalacja klimatyzatorów klasy A,

• instalacja systemów oświetlenia świetlówkami fluorescencyjnymi,

• instalacja sterowania czasowego oświetleniem,

• instalacja automatyki załączania oświetlenia - detektory ruchu,

• instalacja systemów automatycznego sterowania natężeniem światła,

• instalacja lamp fluorescencyjnych wysokiej wydajności,

• uzyskiwanie energii odnawialnej w systemach centralnego ogrzewania,

• instalacja systemów regulacji oświetlenia zewnętrznego,

• instalacja systemów optymalizacji mocy czynnej w oświetleniu

zewnętrznym,

• instalacja systemów sterowania mocy w oświetleniu zewnętrznym,

c) sektor przemysłu:

• instalacja detektorów ruchu w urządzeniach oświetleniowych

fluorescencyjnych,

• instalacja systemów automatycznego sterowania natężeniem światła,

• instalacja lamp fluorescencyjnych wysokiej wydajności,

• instalacja lamp sodowych albo jodowych ze sterowaniem elektronicznym,

• instalacja silników wysokiej sprawności,

• instalacja systemów elektronicznej kontroli prędkości obrotowej silników,



d) sektor transportu:

• zastosowanie jednostek transportu intermodalnego - kombinacja

przewozu kolejowego i samochodowego w połączeniach

międzymiastowych,

• szkolenia kierowców transportu publicznego w zakresie ekonomiki jazdy,

• szkolenia kierowców transportu lekkiego w zakresie ekonomiki jazdy.

Każde z działań wymienionych w katalogu jest opisane pod względem

następujących parametrów:

• Sektor zastosowania (budynki mieszkalne jedno i wielorodzinne, sektor

użyteczności publicznej, przemysł, transport).

• Charakterystyka działania - rozszerzony opis precyzujący wymagania

wobec działania.

• Warunki dodatkowe otrzymania certyfikatów,

• Długość cyklu życia zastosowanych urządzeń (działań),

• Tablice kalkulacyjne dla obliczenia ilości wnioskowanych certyfikatów

(z uwzględnieniem m.in. stref klimatycznych, jednostek przeliczeniowych,

typów budynków, ilości izb, wieku budynków, itp.), przypadających na

jednostkę działań oszczędnościowych, np. m2.

1.1.6. Rola Regulatora i innych czynników rządowych w systemie

Zgodnie z regulacjami prawnymi organem uprawnionym do wydawania

certyfikatów jest Państwo, albo podmiot do tego uprawniony.

Kompetencje w zakresie przyjmowania wniosków podmiotów uprawnionych

scedowano jednocześnie na administrację regionalną - prefektów departamentów.

W związku z tym, przynajmniej w pierwszym okresie funkcjonowania systemu,



certyfikaty wydawane będą przez DRIRE: Directions Régionales de l'Industrie, de

la Recherche et de l'Environnement - Regionalne Dyrekcje ds. Przemysłu, Badań

i Środowiska. Kompetencje DRIRE w zakresie energii wskazują na odgrywaną

przez te instytucje - poza innymi, szerokimi kompetencjami5 - rolę regionalnego

Regulatora rynku energii elektrycznej i gazu. W tym obszarze należy do nich

między innymi: wydawanie certyfikatów poświadczających wytworzenie energii

odnawialnej, nadzór nad budową hydroelektrowni, przesyłem energii i inspekcje

inwestycji energetycznych. DRIRE posiadają więc kompetencje i narzędzia do

wydawania certyfikatów, jednak prowadzenie rejestru będzie odbywać się

centralnie przez instytucję niezależną.

1.1.7. Informacje uzupełniające

Francuski system białych certyfikatów przewiduje kilka ograniczeń prawa do

otrzymania certyfikatów. Należą do nich:

• działania niezgodne z wykazem ogłoszonym w obowiązujących aktach

prawnych,

• działania w wyniku których następuje zastąpienie jednych paliw kopalnych

innymi,

• działania przynoszące korzyści wynikające z systemu handlu

pozwoleniami na emisję,

• działania, których efekty są niemierzalne, takie jak: akcje informacyjne

i edukacyjne.

Francja dysponuje obecnie kompletem narzędzi prawnych niezbędnych dla

wdrożenia systemu białych certyfikatów. Konkurs, który powinien wyłonić

instytucję odpowiedzialną za prowadzenie krajowego rejestru białych certyfikatów

został ogłoszony w czerwcu 2006 roku - czas na rozpatrzenie ofert upłynął

5 Zharmonizowany rozwój, pomoc przedsiębiorstwom, metrologia, ochrona środowiska, transport

samochodowy, aparaty ciśnieniowe, górnictwo i wydobycie surowców, bezpieczeństwo nad instalacjami nuklearnymi.



18 lipca tego roku. Nie ma aktualnie informacji o rozstrzygnięciu przetargu

iwyznaczeniu administratora rejestru. Nie wiadomo także, czy podmioty

zobowiązane dopełniły obowiązku informacyjnego i czy w efekcie rozdzielono

kwoty oszczędności pomiędzy dostawców energii elektrycznej, gazu i oleju

opałowego.

W efekcie system francuski nie zaczął jeszcze funkcjonować.

1.1.8. Ocena rozwiązania

Francuski system białych certyfikatów można zaliczyć do rozwiązań opartych

o metodę bottom-up.

Sumowanie oszczędności odbywa się w oparciu o działania przeprowadzane na

poziomie końcowego odbiorcy energii we wskazanych sektorach gospodarki.

Podstawą jest precyzyjny katalog działań uprawniających do uzyskania białych

certyfikatów, co nastręcza pewnych trudności w ocenie działań, które są

niestandardowe.

Nie do końca jasny jest w tym rozwiązaniu sposób udowodnienia uzyskania

oszczędności - wpływu na nie dostawców - w przypadku akcji informacyjnych

i promocyjnych. Najbezpieczniejszym sposobem wykazywania oszczędności jest

więc szukanie ich we własnych instalacjach oraz stosowanie „twardych” działań

technologicznych i finansowych jako elementów zachęty. Tylko w ten sposób

możliwe jest także precyzyjne wyliczenie skali oszczędności.



1.2. Białe certyfikaty we Włoszech

1.2.1. Podstawy prawne systemu

Wola w zakresie wzrostu efektywności energetycznej we Włoszech została

wyrażona przez Ustawodawcę w Ustawie z dnia 16 marca 1999 roku, która

w artykule 9. ust. 1 i 4 stwierdza, iż koncesje wydawane przedsiębiorstwom

energetycznym przewidują środki wzrostu efektywności energetycznej końcowego

zużycia energii według celów ilościowych zdefiniowanych Rozporządzeniem

Ministra Przemysłu, Handlu i Rzemiosła w porozumieniu z Ministrem Środowiska.

W relacji do zapisów Ustawy szczegółowy zakres obowiązku w zakresie wzrostu

efektywności energetycznej został zaprezentowany w Rozporządzeniu z dnia

24 kwietnia 2001 roku, które6:

a) definiuje ilościowe cele państwowe wzrostu efektywności energetycznej

końcowego zużycia energii, a także sposoby określania szczegółowych

celów do zawarcia w każdej koncesji dotyczącej dystrybucji energii

elektrycznej,

b) wskazuje podmioty zobowiązane do realizacji celów w zakresie

efektywności energetycznej,

c) określa kryteria ogólne dotyczące programowania oraz wdrażania środków

i działań potrzebnych do osiągnięcia ogólnych oraz szczegółowych celów

wzrostu efektywności końcowego zużycia energii;

d) opisuje cechy produktów użytych jako komponenty albo samodzielne

jednostki w ramach programów wzrostu efektywności energetycznej,

e) wskazuje sposoby kontroli wdrażania wyżej wymienionych środków

i działań,

f) definiuje sposób uwzględnienia kosztów wynikających z realizacji

6 Znowelizowane i obowiązujące rozporządzenia weszły w życie w dniu 20 lipca 2004 roku.



obowiązku w taryfach dostawców energii,

g) wprowadza pojęcie białych certyfikatów i wskazuje tryb otrzymania tych

certyfikatów,

h) przewiduje działania przygotowawcze oraz dalsze działania legislacyjne

związane z wejściem w życie rozporządzenia.

Cele ilościowe redukcji zużycia energii pierwotnej zostały zdefiniowane w Mtoe7

osobno dla dostawców energii elektrycznej i gazu ziemnego (por. Tabela 1.1.) 8

Tab. 1.1. Cele w zakresie oszczędności zdefiniowane we Włoszech.

Lata Energia elektryczna Gaz ziemny

2005 0,10 Mtoe 0,10 Mtoe

2006 0,20 Mtoe 0,20 Mtoe

2007 0,40 Mtoe 0,40 Mtoe

2008 0,80 Mtoe 0,70 Mtoe

2009 1,60 Mtoe 1,40 Mtoe

Kluczowe znaczenie dla kształtu regulacji dotyczącej białych certyfikatów mają

także dwa akty prawne niższego rzędu: Decyzja 103/03 z 18 sierpnia 2003 roku

oraz Decyzja 200/04 z 11 listopada 2004 określające sposób przygotowania,

wdrażania i oceny projektów uprawniających do ubiegania się o „tytuły

efektywności energetycznej” określane mianem białych certyfikatów.



Obowiązek wykazywania oszczędności w zakresie zużycia energii ciąży we

Włoszech na dostawcach energii elektrycznej i gazu ziemnego, którzy w dniu


7 Milionach ton paliwa umownego (oleju ekwiwalentnego), paliwo o kaloryczności 10000 kcal/kg,

1toe=41,87 GJ, 1 TWh=0,086 Mtoe 8 Połowa oszczędności powinna zostać osiągnięta w wyniku redukcji zużycia energii elektrycznej

i gazu.


31 grudnia 2001 roku obsługiwali nie mniej, niż 100 000 klientów. Artykuł

4 rozporządzenia przewiduje jednocześnie, że do 31 grudnia 2005 roku zostaną

wprowadzone regulacje, które określą sposób zastosowania obowiązku wobec

dostawców, którzy w dniu 31 grudnia 2001 roku obsługiwali mniej, niż 100 000

klientów.9

Biorąc pod uwagę kierunki regionalnego i lokalnego planowania energetyczno-

środowiskowego, dostawcy podlegający obowiązkowi określonemu

w rozporządzeniu tworzą roczny plan działalności skierowanych na osiągniecie

wyszczególnionych celów im przydzielonych i przesyłają go zainteresowanym

regionom oraz prowincjom autonomicznym

Działania zaliczone do wykonania obowiązku mogą być realizowane przez

samych dostawców energii, albo przedsiębiorstwa im podlegające.


Podmioty zobowiązane wskazane w pkt. 1.2.2.1. uzyskują prawo do białych

certyfikatów poświadczających uzyskanie oszczędności w zakresie zużycia energii

w wyniku działań przeprowadzanych własnymi siłami, albo siłami spółek

zależnych, przy czym w każdym przypadku muszą to być działania zdefiniowane

w rozporządzeniu, albo działania, które zostały dopuszczone dodatkowo przez

regiony, albo autonomiczne prowincje.

Do otrzymywania białych certyfikatów w wyniku podjęcia działań służących

poprawie efektywności energetycznej prawo mają także niezależne

przedsiębiorstwa działające w sektorze usług energetycznych (w tym

rzemieślnicze) oraz ich spółki.10


Krajowy cel indykatywny zakłada uzyskanie w latach 2005 - 2009 oszczędności

w zużyciu energii pierwotnej na poziomie 2,9 Mtoe.

Cel ten został rozdzielony na dwa rynki objęte obowiązkiem (energia elektryczna

9 Aktualnie brak informacji o objęciu obowiązkiem tego rodzaju podmiotów.



i gaz - por. Tab. 1.1.) ze wskazaniem rocznych uzysków oszczędności energii

pierwotnej w każdym z tych segmentów.

Poszczególni dostawcy energii obsługujący nie mniej niż 100 000 odbiorców

objęci są obowiązkiem w proporcji do ilości energii sprzedanej odbiorcom

końcowym, liczonej w roku poprzedzającym rok miniony.


Białe certyfikaty we Włoszech określane są mianem „tytułów efektywności

energetycznej” Mają samoistne znaczenie prawne i rynkowe. Mogą podlegać

obrotowi rynkowemu w transakcjach dwustronnych, a obrót ten nie podlega

ograniczeniom co do rodzaju rynku (platformy wymiany), typu transakcji

i ograniczeń co do ceny. Misję utworzenia specjalnego rynku dla obrotu białymi

certyfikatami powierzono jednocześnie Gestore del Mercato Elettrico S.p.a.. GME

jest podmiotem powołanym przez włoskiego operatora sieci z misją tworzenia

i operowania rynkami handlu energią elektryczną. GME zarządza rynkiem

hurtowego handlu energią (giełda IPEX), przygotował także rynek handlu

zielonymi certyfikatami. .Platforma handlu zielonymi certyfikatami działa od roku

2004, jednakże dotąd nie przeprowadzono za jej pośrednictwem żadnej transakcji

w zakresie certyfikatów efektywności energetycznej.

Jednostką przeliczeniową certyfikatów jest 1 Mtoe a ich liczba zależy od kwoty

zaoszczędzonej energii finalnej dokonanej w wyniku przeprowadzenia działań

kwalifikowanych, a także projektów ocenianych metodami analitycznymi, albo

prognostycznymi.


Certyfikaty wydawane są przez Gestore del Mercato Elettrico S.p.a. - wskazanego

jako organizator rynku białych certyfikatów na wniosek podmiotów uprawnionych,

w tym podmiotów zobligowanych, ich spółek zależnych oraz niezależnych

10 Przedsiębiorstwa działające w oparciu o model ESCO.



instytucji działających w sferze usług energetycznych (ESCO).

Weryfikacja wniosków i projektów leży w gestii Autorità per l'Energia Elettrica e il

Gas11 , który posiada również uprawnienia kontrolne w zakresie zgodności

deklaracji z rzeczywistymi osiągami w zakresie oszczędności.

Certyfikaty ważne są przez cały okres obowiązywania celów wyznaczonych dla

danego okresu obliczeniowego, a więc aktualnie w latach 2005 - 2009. Podmioty

zobligowane rozliczane są z wypełnienia obowiązku corocznie, w ramach podziału

przypadającej na nie kwoty obligacji pięcioletniej.

Do 31 maja każdego roku, począwszy od roku 2006, dostawcy energii przesyłają

Regulatorowi posiadane przez siebie tytuły wypełnienia obligacji za rok ubiegły.

W przypadku niewypełnienia rocznej kwoty obligacji na skalę nie większą niż 50 %

podmioty zobowiązane mogą - bez dodatkowych konsekwencji - uzupełnić

zobowiązanie w kolejnych dwóch latach. Sankcje finansowe stosowane są

w przypadku niewypełnienia obowiązku na skalę większą, niż 50 % obowiązku.

Sankcje określane przez Regulatora są proporcjonalnie większe od szacowanych

nakładów inwestycyjnych, które niezbędne byłyby do uzyskania kwoty

oszczędności.

Przychody z sankcji gromadzone są na wydzielonym Funduszu, z którego środki

przeznaczane są na kampanie informacyjne, promocyjne i uświadamiające

o konieczności racjonalnego zużycia energii.


Podstawą ubiegania się o wydanie białych certyfikatów jest przeprowadzenie

działań prowadzących do uzyskania samodzielnie (we własnych instalacjach albo

instalacjach odbiorców końcowych), albo we współpracy z podmiotami trzecimi

(spółkami zależnymi, ESCO, wytwórcami urządzeń, instalatorami albo instytucjami

finansowymi) oszczędności w zużyciu energii pierwotnej.

Kwalifikacji działań dokonuje się na podstawie katalogu wskazanego w Decyzjach

wykonawczych, przy czym mierzenie skali oszczędności może przebiegać

11 Regulator rynku energii elektrycznej i gazu we Włoszech



z użyciem trzech różnych metod obliczeniowych:

• jako różnicy po wdrożeniu w stosunku do stanu wyjściowego (oczekiwane

oszczędności szacowane na podstawie tablic obliczeniowych),

• zastosowanie metod estymacji w przypadku nowych realizacji, albo braku

danych startowych (estymacja inżynierska, zakładająca pomiary

„w terenie”),

• zastosowanie metody monitorowania efektów programów oszczędności

poprzez bezpośrednie pomiary uzyskanych oszczędności (zużycie energii

„przed” i „po”).12

W każdym przypadku konieczne jest podejście „wykluczające”, wynikające

z konieczności rozgraniczenia efektów wynikających z otoczenia (np. trendy

w zachowaniach konsumenckich) i rzeczywistych efektów działań promujących

efektywność (stosowane w tych przypadkach, kiedy efektywność energetyczna

zależy silnie od czynników zmieniających się w czasie, szczególnie w realizacjach

przemysłowych, np. liczby przepracowanych godzin, warunków klimatycznych, czy

pory roku).

Z tego samego względu zaliczenie działań informacyjnych jako źródła poczynienia

oszczędności może nastąpić jako uzupełnienie działań o charakterze materialnym

i może stanowić podstawę do ubiegania się o 5 % premię w ilości przyznanych

walorów.

Katalog działań uprawniających do ubiegania się o białe certyfikaty w zakresie

energii elektrycznej, w podziale na sektory obejmuje następujące typy działań:

a) sfera obligacji w zakresie zużycia energii elektrycznej (załącznik do aktu

prawnego wprowadzającego obligację dla rynku energii elektrycznej):

12 W przypadku zastosowania metod pomiarowych metodologia powinna być znana na etapie

planowania projektu.



Poprawa współczynnika mocy

• Poprawa współczynnika mocy przy użytkowaniu końcowym Silniki elektryczne i ich zastosowanie

• •

• •

Instalacja elektronicznych systemów regulacji częstotliwości Optymalizacja instalacji oraz zarządzania systemami pompowania uruchamianych przez silniki elektryczne Instalacja silników i mechanizmów o wyższej wydajności Odzyskiwanie energii w systemach ponownego gazyfikowania naturalnego gazu płynnego.

Systemy oświetlenia • Instalacja automatycznych systemów włączania, wyłączania oraz regulacji natężenia

(systemy wykrywające ruch, oświetlenia naturalnego, zmierzchowe, itd.) • Wzrost wydajności publicznych instalacji oświetleniowych • Instalacja bardziej wydajnych systemów lub części (urządzeń oświetleniowych, zasilaczy,

regulatorów, itp.) Electricty leaking

• Instalacja urządzeń o niskim zużyciu energii w trybie czuwania albo urządzeń zmniejszających zużycie energii w trybie czuwania urządzeń już istniejących

• Systemy przełączania na tryb czuwania urządzeń używanych sporadycznie • Systemy automatycznego wyłączania urządzeń w trybie czuwania

Działania na rzecz użycia bardziej odpowiednich odbiorników energii elektrycznej:

• Działania na rzecz wymiany elektrycznych podgrzewaczy wody (ciepłej wody sanitarnej, lub zmywarek, pralek, itd.) na urządzenia zasilane innymi źródłami energii albo o wyższej wydajności, lub poprzez ciepło

Obniżenie zużycia energii elektrycznej dla celów grzewczych

• Instalacja systemów i urządzeń do redukcji zużycia ciepłej wody Działania na rzecz redukcji zapotrzebowania na energię elektryczną dla klimatyzacji

• Działania na rzecz izolacji termicznej budynków • Działania na rzecz kontroli promieniowania przenikającego przez powierzchnie szklane

podczas miesięcy letnich ( szyby selektywne, zewnętrzne osłony słoneczne, itd.) • Zastosowanie technik architektury bioklimatycznej pasywnego ogrzewania słonecznego oraz

chłodzenia pasywnego • Instalacje kolektorów słonecznych oraz pomp ciepła.

Sprzęt AGD i RTV i urządzenia biurowe o wysokiej efektywności energetycznej • Wymiana lodówek, pralek, zmywarek, grzejników wody, piecyków, pomp cyrkulacji wody, itd.

na analogiczne produkty o wyższej efektywności energetycznej. • Instalacja komputerów, drukarek, faksów, itd. O wysokiej efektywności energetycznej

Urządzenia służące do spalania paliw nieodnawialnych

• Działania na rzecz wymiany istniejących urządzeń na wydajniejsze Działania wymiany innego źródła albo lub przewodnika ciepła na energie elektryczną w przypadkach odnotowania obniżenia zużycia głównej energii

• Suszenie urządzeniami mikrofalowymi i na częstotliwość radiową • Fuzja i wypalanie piecykami na przewodnictwo i emisję promieniowania • Urządzenia ponownej kwalifikacji termodynamicznej pary wodnej poprzez sprzężenie

mechaniczne

Klimatyzacja środowisk i odzyskiwanie energii w budynkach klimatyzowanych za pomocą źródeł energii nieodnawialnych



• Działania na rzecz izolacji termicznej budynków • Zastosowanie technik architektury bioklimatycznej, pasywnego ogrzewania słonecznego oraz

chłodzenia pasywnego • Klimatyzowanie bezpośrednio przez ciepło z kogeneracji • Kogenerowanie i systemy mikrogenerowania określone przez Organ zajmujący się energią

elektryczną i gazem

• Systemy potrójnego generowania i poczwórnego generowania • System ogniw paliwowych • Instalacja pomp cieplnych elektrycznych lub gazowych z funkcją ogrzewania lub chłodzenia,

w nowo budowanych budynkach oraz remontowanych posiadających współczynnik rozpraszania objętościowego przez powłokę budowlaną, Cd, niższy od ustalonych limitów, w celu stopni na dzień w miejscach, w następnej tabelce 1, i które spełniają ewentualne kolejne wymogi określone przez artykuł 5, ustęp 6

• Systemy zarządzania na odległość • Systemy termoregulacji oraz mierzenia ciepła dla instalacji ogrzewania centralnego • Użycie ciepła z odzysku

Montaż instalacji służących podnoszenia wartości odnawialnych źródeł przy użytkownikach końcowych

• Zastosowanie instalacji na biomasę do produkcji ciepła; • Zastosowanie kolektorów słonecznych do produkcji ciepłej wody • Użycie ciepła geotermicznego o niskiej temperaturze oraz ciepła z instalacji kogenerujących,

geotermicznych lub zasilanych przez produkty roślinne i odpady organiczne i nieorganiczne, do ogrzewania środowisk i do dostarczania energii w zastosowaniach cywilnych.

• Zastosowanie instalacji generujących energię ze światła o mocy elektrycznej niższej od 20 kW

Pojazdy napędzane prądem oraz gazem naturalnym

• Działania na rzecz popularyzacji pojazdów drogowych napędzanych prądem oraz gazem naturalnym

Szkolenie, informowanie, promowanie i uświadamianie

• Kampanie szkoleniowe, informacyjne, promocyjne i uświadamiające użytkowników końcowych mające na cel redukcję zużycia

b) sfera obligacji w zakresie zużycia gazu ziemnego (załącznik do aktu

prawnego wprowadzającego obligację dla rynku gazu)

Urządzenia służące do spalania paliw nieodnawialnych

• Działania na rzecz wymiany istniejących urządzeń na wydajniejsze Redukcja zużycia gazu dla celów grzewczych

• Instalacja systemów i produktów na rzecz redukcji zużycia gazu dla podgrzewania wody Klimatyzacja środowisk oraz odzysk ciepła w budynkach klimatyzowanych za pomocą źródeł energii nieodnawialnych.

• Działania na rzecz izolacji termicznej budynków • Działania na rzecz kontroli promieniowania przenikającego poprzez powierzchnie szklane

podczas miesięcy letnich. (szkła selektywne, zewnętrzne osłony słoneczne, itd.) • Zastosowanie technik architektury bioklimatycznej, pasywnego ogrzewania słonecznego oraz

chłodzenia pasywnego • Klimatyzowanie bezpośrednio przez ciepło z kogeneracji • Kogenerowanie i systemy mikrogenerowania określone przez Organ zajmujący się energią



elektryczną i gazem • Systemy potrójnego generowania i poczwórnego generowania • System ogniw paliwowych • Systemy zarządzania na odległość • Systemy termoregulacji oraz mierzenia ciepłą dla instalacji ogrzewania centralnego • Użycie ciepła z odzysku

Odzysk energii

• Odzyskiwanie energii w obrębie sieci gazowej Poprawka współczynnika mocy

• Poprawa współczynnika mocy przy użytkowaniu końcowym Silniki elektryczne i ich zastosowanie

• •

• •

Instalacja elektronicznych systemów regulacji częstotliwości Optymalizacja instalacji oraz zarządzania systemami pompowania uruchamianych przez silniki elektryczne Instalacja silników i mechanizmów o wyższej wydajności Odzyskiwanie energetyczne w systemach ponownego gazyfikowania naturalnego gazu płynnego.

Systemy oświetlenia

• Instalacja automatycznych systemów włączania, wyłączania oraz regulacji natężenia (systemy wykrywające ruch, oświetlenia naturalnego, zmierzchowe, itd.)

• Wzrost wydajności publicznych instalacji oświetleniowych • Instalacja bardziej wydajnych systemów lub części (urządzeń oświetleniowych, zasilaczy,

regulatorów, itd.) Electricity leaking

• Instalacja urządzeń o niskim zużyciu energii w trybie czuwania albo urządzeń zmniejszających zużycie energii w trybie czuwania urządzeń już istniejących

• Systemy przełączania na tryb czuwania urządzeń używanych sporadycznie • Systemy automatycznego wyłączania urządzeń w trybie czuwania

Działania wymiany innego źródła albo lub przewodnika ciepła na energie elektryczną w przypadkach odnotowania obniżenia zużycia energii

• Suszenie urządzeniami mikrofalowymi i na częstotliwość radiową • Fuzja i wypalanie piecykami na przewodnictwo i emisję promieniowania • Urządzenia ponownego użycia termodynamicznej pary wodnej poprzez sprzężenie

mechaniczne (kondensacja) Zastosowania w których użycie gazu gazu jest bardziej wydajne od innych źródeł albo przewodników ciepła

• Działania na rzecz wymiany elektrycznych podgrzewaczy wody na urządzenia zasilane gazem naturalnym

Sprzęt AGD i RTV i urządzenia biurowe o wysokiej wydajności

• Wymiana lodówek, pralek, zmywarek, grzejników wody, piecyków, pomp cyrkulacji wody, itd. na analogiczne produkty o wyższej wydajności.

• Instalacja komputerów, drukarek, faksów, itd. o wysokiej wydajności Działania na rzecz redukcji zapotrzebowania na energię elektryczną dla klimatyzacji

• Działania na rzecz izolacji termicznej budynków



• Działania na rzecz kontroli promieniowania przenikającego przez powierzchnie szklane podczas miesięcy letnich (szyby selektywne, zewnętrzne osłony słoneczne, itd.)

• Zastosowanie technik architektury bioklimatycznej pasywnego ogrzewania słonecznego oraz chłodzenia pasywnego

• Systemy klimatyzacyjne pochłaniające • Instalacja pomp cieplnych elektrycznych lub gazowych z funkcją ogrzewania lub chłodzenia,

w nowo budowanych budynkach oraz remontowanych posiadających współczynnik rozpraszania objętościowego przez powłokę budowlaną, Cd, niższy od ustalonych limitów, w celu stopni na dzień w miejscach, w następnej tabelce 1, i które spełniają ewentualne kolejne wymogi określone przez artykuł 5, ustęp 6

• Instalacje energetyki słonecznej używające maszyny oziębiające na pochłanianie także odwracalne na pompę cieplną.

Szkolenie, informowanie, promowanie i uświadamianie

• Kampanie szkoleniowe, informacyjne, promocyjne i uświadamiające użytkowników końcowych mające na celu redukcję zużycia

Pojazdy napędzane prądem oraz gazem naturalnym

• Działania na rzecz popularyzacji pojazdów drogowych napędzanych prądem oraz gazem naturalnym

Każde z działań wymienionych w katalogu jest opisane pod względem

następujących parametrów:

1. Charakterystyka działania, w tym:

• sektor zastosowania (np. mieszkalny),

• wskazanie odnośnika w załączniku rozporządzenia definiującego

obowiązek,

• szczegółowa typologia zastosowania,

• typ zastosowania (np. oświetlenie wewnętrzne i zewnętrzne).

2. Kalkulacja oszczędności energii pierwotnej, w tym:

• fizyczna jednostka odniesienia (np. kompaktowa lampa

fluorescencyjna),

• skala oszczędności przypadająca na jednostkę,

• dodatkowe zastrzeżenia i instrukcje obliczeniowe.

3. Wskazanie odpowiedniej normy technicznej, do której dostosowanie

warunkuje prawo ubiegania się o certyfikaty.




Autorità per l'Energia Elettrica e il Gas - włoski Regulator narodowy - wypełnia

w systemie następujące zadania:

a) zbiera informacje o wielkości sprzedaży energii odbiorcom końcowym za

rok ubiegły, na podstawie czego definiowane są roczne wielkości obligacji

zakupowej dla poszczególnych podmiotów;

b) ustala wartości przeliczeniowe dla ustalenia uniwersalnej wartości

uzyskanej oszczędności energetycznej (Mtoe): konwersja GJ/toe, kWh/toe,

c) przyjmuje wnioski o przyznanie białych certyfikatów oraz weryfikuje ich

poprawność, w tym załączoną dokumentację,

d) przygotowuje i publikuje zasady dotyczące przygotowania, wykonania

i końcowej oceny projektów energetycznych, biorąc przy tym pod uwagę

wymogi wynikające z konieczności promowania konkurencji, postępu

technologicznego oraz ochrony najmniej zamożnych,

e) opracowuje i zatwierdza zasady, na podstawie których dokonuje się oceny

wielkości oszczędności energii oraz wybiera podmiot albo podmioty, które

dokonują kontroli na wybranej próbie podmiotów,

f) konsultuje swoje działania z Administracją Regionów i Autonomicznych

Prowincji,

g) ustala zasady ujęcia kosztów związanych z ograniczeniem zużycia energii

elektrycznej i gazu (możliwe częściowo w taryfach za przesył i dystrybucję

energii),

h) podaje do publicznej wiadomości stopień wypełnienia obligacji zakupowej

za rok poprzedni (jako relację ilości wydanych certyfikatów i wielkości

sprzedaży energii),

i) umarza tytuły efektywności otrzymane do 31 maja każdego roku od

zobligowanych dostawców oraz weryfikuje stopień wypełnienia obowiązku



zakupowego w tym względzie,

j) nakłada sankcje i informuje o tym władze Regionów i odpowiednie

Ministerstwa oraz Zarządcę rynku energii.


Należy podkreślić, że aby działania prooszczędnościowe umożliwiły wnioskowanie

o białe certyfikaty, konieczne jest spełnienie dodatkowego warunku, a mianowicie

zastosowania odpowiednich komponentów i urządzeń, których typy wskazuje

Rozporządzenie z dnia 20 lipca 2004 roku. Wymóg dotyczy:

a) generatorów ciepła określonych przez rozporządzenie Prezydenta

Republiki z 15 listopada 1996, nr 660: „muszą być oznaczone czterema

gwiazdkami wydajności energetycznej oraz być zatwierdzone jako zgodnie

z tym, co przewiduje samo rozporządzenie;

b) generatorów ciepła zasilanych biomasą pochodzenia roślinnego o mocy

nominalnej niższej od 300 kW: muszą odznaczać się wydajnością zgodną

z klasą 3 normy EN303-5; generatory ciepła zasilane przez biomasy

pochodzenia roślinnego o mocy nominalnej wyższej od 300 kW muszą

odznaczać się wydajnością wyższą od 82%; generatory ciepła zasilane

biomasą pochodzenia roślinnego muszą odznaczać się emisją zgodną

z limitami wyznaczonymi przez załącznik III rozporządzenia Premiera

z 8 marca 2002 i późniejsze uaktualnienia”;

c) urządzeń domowych określonych rozporządzeniem Prezydenta Republiki

z 9 marca 1998,nr 107, oraz kolejne odpowiednie rozporządzenie: „muszą

zostać zakwalifikowane do klasy A oraz zatwierdzone zgodnie z tymi

rozporządzeniami”;

d) produktów, urządzeń albo komponentów instalacji użytych w ramach

działalności określonych w rozporządzeniu Ministra przemysłu, handlu

i rzemiosła z 2 kwietnia 1998 opatrzonym tytułem „Tryby zatwierdzania

charakterystyk i cech energetycznych budynków oraz instalacji do nich

podłączonych”, do których niemożliwe jest zastosowanie tego, co



przewidziane przez wyżej wymienione: „muszą zostać zatwierdzone, co do

zgodności z tymże rozporządzeniem”;

e) charakterystyk oraz cech energetycznych wszystkich innych produktów,

urządzeń albo komponentów instalacji, co do których niemożliwe jest

zastosowanie przewidzianych wyżej przepisów: „muszą być zatwierdzone

przez organy zatwierdzające produkty, akredytowane w jednym z krajów

Unii Europejskiej, lub określone przez badania wykonane w jednym

z laboratoriów uniwersyteckich wpisanym do rejestru laboratoriów

określonym przez artykuł 4 prawa z dnia 17 lutego 1982, nr 46, stosując,

w trybie priorytetowym, jedną z procedur przewidzianych przez normy

(...)”.


Cechą charakterystyczną rozwiązania włoskiego jest uchwalenie odrębnych aktów

prawnych w odniesieniu do rynku energii elektrycznej i gazu. Skutkuje to

podejściem „mediowym” także do katalogów działań, które wylistowują działania

i tablice obliczeniowe pomocne w przygotowaniu wniosków o przyznanie

certyfikatów. Rozwiązanie włoskie opiera się na modelu bottom-up i jest bardzo

podobne do rozwiązania francuskiego. Nie odwołuje się przy tym do oszczędności

czynionych przez klientów, ale nakłada obowiązek udowadniania faktu

przeprowadzenia działań prooszczędnościowych, jako wyniku działań własnych

dostawców, zależnych podmiotów, albo współpracy z usługodawcami na rynku

energii (ESCO). W tym kontekście system francuski wydaje się mniej precyzyjny

w kontekście sposobu udowodnienia wpływu dostawcy na uzyskanie

oszczędności „u klienta.”



1.3. Białe certyfikaty w Wielkiej Brytanii

1.3.1. Podstawy prawne systemu

Zagadnienie efektywności energetycznej z uwagi na swą złożoność wymagało

zastosowania wielu instrumentów natury regulacyjnej, zachęt podatkowych,

programów wsparcia oraz działań na rzecz zwiększenia świadomości i stanu

wiedzy w celu przezwyciężenia barier na drodze do zmian/poprawy. W związku

z tym Rząd wdrożył pakiet polityk i działań obejmujących:

• Obowiązek na rzecz Efektywności Energetycznej (Energy Efficiency

Commitment), zobowiązanie nałożone na dostawców energii w celu

zwiększenia efektywności energetycznej w grupie gospodarstw

domowych13,

• Podwyższone wymagania dotyczące regulacji budowlanych oraz

standardów produktów,

• Porozumienia na rzecz Przeciwdziałania Zmianom Klimatu (The

Climate Change Agreements), w ramach których uprawnione podmioty

mogą uzyskać 80% zniżki w wysokości Podatku od Zmian Klimatycznych

(Climate Change Levy, CCL) w zamian za osiągnięcie celów w zakresie

zmniejszenia zużycia energii oraz emisji dwutlenku węgla,

• Finansowanie Funduszu Węglowego (the Carbon Trust) oraz Funduszu

Oszczędności Energetycznych (the Energy Saving Trust) zorientowanych

na dostarczanie usług/rozwiązań efektywnego zarządzania energią

w grupie gospodarstw domowych, podmiotów gospodarczych oraz

sektorze publicznym,

• Wsparcie dla rozwiązań zapewniających lepszą informację dla

13 Jest to naczelny akt prawny dotyczący realizacji oszczędności energetycznych w grupie gospodarstw

domowych wprowadzony na mocy Rozporządzeniem Sekretarza Stanu13 w 2002 roku.



konsumentów energii w tym między innymi inteligentne opomiarowanie,

rozszerzone rachunki za energię oraz

• Działania informacyjne prowadzone poprzez Fundusz Węglowego,

Fundusz Oszczędności Energetycznych oraz Inicjatywę Informacyjną na

rzecz Przeciwdziałania Zmianom Klimatu.

Na mocy Ustawy o Zrównoważonej Energii (Sustainable Energy Act 2003) Rząd

jest zobowiązany do osiągnięcia oszczędności energetycznych na poziomie 3,5

miliona ton dwutlenku węgla w sektorze gospodarstw domowych w Anglii, poprzez

działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej. Kolejny cel został

wyznaczony przez Ustawę Mieszkaniową (Housing Act 2004), która nakłada na

Sekretarza Stanu podjęcie kroków w celu poprawy krajowej efektywności

energetycznej co najmniej o 20% do roku 2010 w relacji do roku bazowego 2000.

Pomimo, że realizacja tych dwóch celów jest monitorowana i oceniana z użyciem

odmiennych metod pomiaru to jednak obydwa cele skutkują podobnym wynikiem

w zakresie poprawy standardów energetycznych gospodarstw domowych.

Tab. 1.2. Podział celu w zakresie unikania emisji CO2 do 2010 r.

a) Gospodarstwa domowe Mln ton CO2 na rok do 2010 r.

Przepisy budowlane (mieszkalnictwo) 1.5

Obligacja na rzecz Efektywności Energetycznej, 1,89-2,19

Front Ocieplenia 0,4

Inne działania 0,2

Łącznie 4,8

b. Podmioty gospodarcze i sektor publiczny Mln ton CO2 na rok do 2010 r.

Porozumienia na rzecz Przeciwdziałania Zmianom Klimatu 2,9

Fundusz Węglowy 1,1

Przepisy budowlane ( nie dotyczące mieszkalnictwa) 0,6

Sektor publiczny 0,3

Łącznie 5,4

Suma łączna (a+b) 10,2



Obowiązek na rzecz Efektywności Energetycznej a Polityka Energetyczna Wielkiej

Brytanii

Biała Księga Energetyczna z 2003 r. (the 2003 Energy White Paper) wyznacza

cztery główne cele brytyjskiej polityki energetycznej:

• wejście na ścieżkę umożliwiającą redukcję emisji dwutlenku węgla-

głównej przyczyny ocieplenia klimatu-o 60% do 2050 roku z istotną

poprawą do roku 2020,

• zapewnienie niezawodności dostaw energii,

• promocja konkurencyjnych rynków w Wielkiej Brytanii i poza jej granicami,

oraz

• zapewnienie adekwatnego i przystępnego ogrzewania każdego domu

w Wielkiej Brytanii

W Białej Księdze przyznano zagadnieniu efektywności energetycznej kluczową

rolę, konstatując, iż „najtańszym, najczystszym i najbezpieczniejszym sposobem

realizacji celów polityki energetycznej jest zmniejszenie zużycia energii”.

Zakłada się, iż połowa redukcji emisji CO2 wynikających z Programu

Przeciwdziałania Zmianom Klimatu będzie pochodzić z działań na rzecz poprawy

efektywności, z czego połowa będzie osiągnięta w grupie gospodarstw

domowych.


1.3.2.1. Podmioty zobowiązane

Obowiązkiem uzyskania efektywności energetycznej w zakresie zużycia przez

konsumentów węgla, gazu płynnego oraz oleju jest objęty każdy dostawca energii

elektrycznej lub dostawca gazu, który zapewnia dostawy do co najmniej 50.000



klientów krajowych (włączając w to klientów obsługiwanych przez spółkę

holdingową oraz spółki córki takiej spółki holdingowej).

Klientem krajowym jest właściciel lub zamieszkujący pomieszczenia mieszalne

w Wielkiej Brytanii, któremu jest dostarczana energia elektryczna lub gaz w całości

lub głównie na potrzeby mieszkaniowe.

1.3.2.2. Podmioty uprawnione do otrzymania białych certyfikatów

Podmioty zobligowane uzyskują prawo do zaliczania oszczędności

energetycznych będących wynikiem działań kwalifikowanych określonych

w Rozporządzeniu oraz regulacjach wykonawczych wydawanych przez

Regulatora podjętych w grupie klientów końcowych,.

Dostawcy nie są zobligowani do osiągania oszczędności energetycznych

wyłącznie w grupie własnych odbiorców.


Ustawodawca dokonuje przydziału celu z uwzględnieniem następujących

kryteriów:

• krajowego celu ogólnego, określonego w Rozporządzeniu Obowiązek na

rzecz Efektywności Energetycznej

• liczby klientów krajowych obsługiwanych przez dostawców na dzień

31 grudnia 2004 r. ,

• liczby klientów krajowych obsługiwanych przez danego dostawcę na

dzień 31 grudnia 2004 r. ,

• czasu dostępnego na realizację celu.

Aby wypełnić nałożony obowiązek dostawca musi osiągnąć ostatni cel w zakresie

efektywności energetycznej określony dla niego przez Regulatora (OFGEM ) do

31 marca 2008 r.



Formuła dla określania przez Regulatora (OFGEM) celu indywidualnego na rok

2005:

CI = (SC/TC ) x 130 SC - liczba klientów domowych danego podmiotu zobligowanego wg. stanu na

31 grudnia 2004

TC - łączna liczba klientów domowych obsługiwanych przez wszystkie podmioty

zobligowane wg. stanu na 31 grudnia 2004

W trzecim okresie Obowiązku ogólny cel krajowy w zakresie promocji poprawy

efektywności energetycznej w odniesieniu do klientów krajowych dotyczy okresu

od 1 kwietnia 2005 do 31 marca 2008 i wynosi 130 TWh .


• mają charakter niematerialny i istnieją w postaci zapisu elektronicznego

w rejestrze prowadzonym przez Regulatora.

• nie są wystandaryzowane (minimalną wielkością wynikającą z specyfikacji

technicznej jest 1 kWh uzyskanych oszczędności po uwzględnieniu

współczynników korygujących)

• mogą być przedmiotem obrotu ale po uzyskaniu pisemnej zgody

Regulatora

• nie ma prawnie zdefiniowanej, regulowanej platformy obrotu certyfikatami

• wysokość opłaty karnej za niewypełnienie obowiązku jest ustalana

w drodze decyzji administracyjnej




Istnieje możliwość przeniesienia oszczędności uzyskanych w okresie bieżącej

obligacji do rozliczenia w okresie następnej obligacji.

Ponieważ każdy okres obligacji obejmuje trzy kolejne lata cykl życia certyfikatu

określa się na 6 lat lub dwie obligacje.


Cel dostawcy musi zostać osiągnięty poprzez poprawę efektywności

energetycznej uzyskaną poprzez kwalifikowane działania, gdzie przynajmniej 50%

łącznej poprawy efektywności energetycznej jest uzyskiwana w odniesieniu do

klientów krajowych z grupy priorytetowej.

Grupa priorytetowa obejmuje osoby, które:

• uzyskują przynajmniej jedną z takich korzyści jak zasiłki lokalne, dodatek

mieszkaniowy, zasiłek dochodowy

• uzyskują przynajmniej jedną z takich korzyści jak kredyt podatkowy na

dzieci, kredyt dla poszukujących pracy oraz które osiągają dochód roczny

14.600 GBP lub mniej

Ustawodawca:

• zatwierdza działania o których został poinformowany jeśli działania te

będą promować poprawę efektywności energetycznej w odniesieniu do

klientów krajowych, oraz określa jaką wielkość oszczędności

energetycznej można powiązać z tym działaniem

• po uzyskaniu informacji określa czy działanie promuje takie oszczędności

a jeśli tak to określa jaką wielkość oszczędności energetycznej można

powiązać z tym działaniem oraz informuje o tym dostawcę.

Promocję dostaw do pomieszczeń mieszkalnych:



• energii elektrycznej wytwarzanej w jednostce wytwórczej, która działa

w celu wytwarzania ciepła lub efektu chłodzącego w połączeniu z energią

elektryczną,

• ciepła wytwarzanego w powiązaniu z energią elektryczną lub parą

wytwarzaną (lub ogrzewanego powietrza lub wody) z tego ciepła lub

• gazu przeznaczonego do efektu chłodzącego produkowanego

w połączeniu z energią elektryczną traktuje się również jako promocję

poprawy efektywności energetycznej.

Dostawcom przyznawane są oszczędności energetyczne realizowane według

schematu działań na bazie ex-ante.

Regulator dokonuje oceny poprawy efektywności energetycznej określanej

w kilowatogodzinach wystandaryzowanego nośnika energii dyskontowanych

okresem realizacji oszczędności w odniesieniu do kwalifikowanego działania

w odniesieniu do:

• - poprawy efektywności energetycznej w odniesieniu do klienta krajowego

• - oczekiwanego okresu realizacji poprawy

• - poprawy efektywności energetycznej realizowanej u klienta krajowego

z Grupy Priorytetowej

Wystandaryzownie nośnika energii paliwa oznacza iż w odniesieniu do każdej

uzyskanej oszczędności energetycznej, liczba kilowatogodzin oszczędności

energetycznych jest pomnożona przez:

• 0,557 gdy źródłem energii jest węgiel

• 0,801 gdy źródłem energii jest energia elektryczna

• 0,353 gdy źródłem energii jest gaz



• 0,464 gdy źródłem energii jest olej

Regulator może zakwalifikować poprawę efektywności energetycznej, która jest

o 50% wyższa od standardowo kwalifikowanej jeżeli jest ona osiągana poprzez:

• - usługę energetyczną (energy service action), zakładając, że realizacja

tej usługi przyczyni się do realizacji nie mniej niż 5% i nie więcej niż 10%

celu podmiotu zobligowanego

• - działania innowacyjne (innovative action), zakładając, że podjęcie tych

działań przyczyni się do realizacji nie mniej niż 5% i nie więcej niż 10%

celu podmiotu zobligowanego

Przez usługę energetyczną rozumie się kwalifikowane działania realizowane na

mocy umowy pomiędzy dostawcą a klientem krajowym, która ma na celu

osiągnięcie poprawy efektywności energetycznej w pomieszczeniach

mieszkalnych o co najmniej 13%, i wymaga od dostawcy:

• - dokonania audytu energetycznego pomieszczeń

• - zaoferowania klientowi możliwości pokrycia kosztów działań

kwalifikowanych w ratach

1.3.6. Rola regulatora i innych czynników rządowych w systemie

Proces administrowania Obligacją powierzono Regulatorowi (OFGEM), który

posiada uprawnienia do:

• określenia celów indywidualnych dla poszczególnych podmiotów

zobligowanych

• decydowania o kwalifikowalności działań podejmowanych przez podmioty

zobligowane

• decydowania o wielkości oszczędności uzyskiwanych w wyniku działań



podejmowanych przez podmioty zobligowane

• wydawania pisemnych zgód dostawcom sprzedającym osiągnięte

oszczędności innym podmiotom zobligowanym

• wydawania pisemnych zgód dostawcom sprzedającym część lub całość

ich celu wynikającego z nałożonego obowiązku innym podmiotom

zobligowanym


• dostawcy nie są zobligowani do osiągania oszczędności wyłącznie

w grupie własnych odbiorców

• dostawcy mają możliwość wyboru szeregu działań dla realizacji celu

• dostawcy nie są zobligowani do przeznaczenia określonych środków

finansowych na realizację celu

Pierwsza faza Obowiązku obejmowała okres od 2002 do 2005 roku , druga faza

obejmuje okres od 2005 do 2008 rok (EEC2).Rząd przedstawił już propozycje

dotyczące trzeciej fazy Obowiązku na lata 2008-2011, jednakże cele na ten okres

nie zostały jeszcze zdefiniowane.


Uwzględniając wcześniej stosowane ustawowe rozwiązania obligatoryjne

w obszarze efektywności energetycznej system brytyjski cechuje się najdłuższym

okresem stosowania spośród modeli europejskich.

Niezwykle istotną kwestią jest zadanie socjalne systemu jakim jest silna orientacja

na realizację działań kwalifikowanych w obszarze gospodarstw domowych

o niskim dochodzie. Skutkuje to wyższymi kosztami prowadzenia działań u tej

grupy klientów, którzy w zasadzie nie posiadają zdolności do współfinansowania

działań oszczędnościowych. O ile udział gospodarstw domowych spoza Grupy

Priorytetowej w współfinansowaniu kwalifikowanych działań podejmowanych przez



zobligowane podmioty kształtuje się szerokich granicach 80-90%, o tyle

gospodarstwa domowe z Grypy Priorytetowej uzyskują 80-100% dofinansowania

ze strony podmiotów zobligowanych.

Istotną rolę w systemie odgrywa Regulator, który akredytuje działania

kwalifikowane podejmowane przez podmioty zobligowane, prowadzi rejestr

akredytowanych oszczędności energetycznych oraz aprobuje obrót

oszczędnościami oraz zobowiązaniami pomiędzy podmiotami zobligowanymi.

Doświadczenia z pierwszego okresu obowiązywania obligacji (EEC1 2002-2005)

pokazują, że w ramach elastycznego systemu, zobligowane podmioty antycypując

wzrost kosztów działań kwalifikowanych w kolejnych okresach Obowiązku,

wygenerowały blisko 40% nadwyżkę oszczędności do rozliczenia w kolejnym

okresie. Podobnie jak w systemie zielonych certyfikatów tak i w tym systemie

podwyższanie celu obligatoryjnego na poziomie krajowym stymuluje wzrost

nakładów inwestycyjnych.

Analiza możliwości wprowadzenia transparentnego białego certyfikatu

w określonych warunkach systemowych wykazała przewagę dotychczasowych

rozwiązań.

W tabelach 1.3 i 1.4 przedstawiono dane dotyczące oszczędności energii

uzyskane przez podmioty zobligowane w podziale na lata, zastosowane środki

oraz grupy gospodarstw domowych w latach 2002-2005 w TWh.



Tabela 1.3.Oszczędności energii w podziale na lata, zastosowane środki oraz

grupy gospodarstw domowych w latach 2002-2005 w TWh.

Oszczędności energii osiągnięte w pierwszym roku Obowiązku(2002-

2003)

Oszczędności energii osiągnięte w drugim roku Obowiązku (2003-

2004)

Oszczędności energii osiągnięte w trzecim roku Obowiązku (2004-

2005)

Środki Grupa Priorytetowa

Pozostała Grupa Łącznie Grupa

PriorytetowaPozostała

Grupa Łącznie Grupa Priorytetowa

Pozostała Grupa Łącznie

Oświetlenie 5,0 5,3 10,3 7,1 10,0 17,1 10,8 10,3 21,1

Ogrzewanie 0,2 1,0 1,2 1,0 1,5 2,5 1,5 2,5 4,0

Ocieplanie 2,6 0,8 3,4 4,7 2,4 7,1 7,1 3,4 10,5

Urządzenia 0,2 2,0 2,2 0,9 2,6 3,5 1,1 2,9 4,0

Łącznie 8,0 9,1 17,1 13,7 16,5 30,2 20,5 19,1 39,6

Tabela 1.4 Oszczędności energii w podziale na zastosowane środki oraz grupy

gospodarstw domowych w latach 2002-2005 w TWh.

Oszczędności energii osiągnięte w całym okresie Obowiązku (2002-

2005)

Środki Grupa Priorytetowa

Pozostała Grupa Łącznie

Oświetlenie 22,9 25,6 48,5

Ogrzewanie 2,7 5,0 7,7

Ocieplanie 14,4 6,6 21,0

Urządzenia 2,2 7,5 9,7

Łącznie 42,2 44,7 86,9



1.4. Białe certyfikaty w Australii (Nowa Południowa Walia)

1.4.1. Podstawy prawne.

Zasady działania systemu regulują następujące akty prawne:

• Ustawa o Dostawach Energii Elektrycznej (w zakresie o Redukcji Emisji

Gazów Cieplarnianych 2002)

• Rozporządzenie o Dostawach Energii Elektrycznej (w zakresie o Redukcji

Emisji Gazów Cieplarnianych 2002),Rozporządzenie o Systemie

Certyfikatów Unikniętych Emisji 2003

• Zarządzenia: pięć głównych zarządzeń wydanych przez Departament

Energii, Przedsiębiorstw Energetycznych dotyczące Wypełnienia

Obowiązku, Wytwarzania, Unikania po Stronie Popytowej, Certyfikaty

Unikniętych Emisji przez Dużych Użytkowników , Przechwytywanie Emisji

1.4.2. Kształt obligacji zakupowej.

W styczniu 2003 system rozpoczął funkcjonowanie w nowym, zmienionym

kształcie System unikania Emisji Nowej Południowej Walii (New South Wales

Greehouse Gas Abatement Scheme).

W ramach systemu dostawcy energii elektrycznej oraz inne podmioty (tzw.

uczestnicy referencyjni – benchmark participants) zobowiązani są do nie

przekraczania określonych poziomów referencyjnych (benchmark levels)

w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Emisje ponad poziom referencyjny mogą być rozliczane przez przedstawienie do

umorzenia certyfikatów unikniętych emisji. Zgodnie z logiką systemów unikania

emisji wykonanie obowiązku może być wynikiem podjęcia określonych działań

kwalifikowanych bądź też nie podejmowania określonych działań gospodarczych.




Do grupy uczestników referencyjnych należą:

• dostawcy energii elektrycznej, którzy posiadają licencje Nowej

Południowej Walii

• klienci rynkowi, którzy pobierają energię bezpośrednio z sieci

Australijskiego Krajowego Rynku Energii Elektrycznej

• wytwórcy energii elektrycznej, którzy posiadają kontrakty na dostawę

energii elektrycznej do dużych klientów na terenie Nowej Południowej

Walii

• duzi klienci zużywający energię elektryczną na terenie Nowej Południowej

Walii, którzy wyrażą wolę uczestnictwa w systemie (alternatywnie

obowiązek ten wypełni dostawca)

Do grupy dużych klientów kwalifikują się klienci, którzy zużywają:

• 100 GWh lub więcej energii elektrycznej w jednym stanie Nowej

Południowej Walii lub

• 100 GWh lub więcej energii elektrycznej w więcej niż jednym stanie

Nowej Południowej Walii, przy czym zużycie w przynajmniej jednym

stanie wynosi co najmniej 50 GWh w roku poprzedzającym wybór na

Uczestnika Referencyjnego lub gdy Regulator spodziewa się, iż takie

zużycie zostanie odnotowane w roku, w którym wybór dojdzie do skutku.


Pierwotnie, podmiotem uprawnionym do uzyskania certyfikatu wynikającego

z kwalifikowanego działania jest podmiot/osoba (Unikający) płacąca za zużycie



energii elektrycznej. Jednakże Unikający może zawrzeć umowę pisemną, w której

nominuje na Unikającego konkretny podmiot.


Podział kwoty obligacji dokonywany jest co roku na podstawie

sparametryzowanego algorytmu, w którego elementy składowe stanowią

wskaźniki statystyczne publikowane w drodze ogłoszenia administracyjnego.

Poziomy referencyjne są określane dla każdego zobligowanego podmiotów

w kategoriach unikniętych emisji.

W listopadzie każdego roku Trybunał Stanowy publikuje informacje o czterech

kluczowych parametrach:

• Współczynniki Pool ( 0.913 ton CO2 na MWh w 2005 r.)

• Łączna Sprzedaż Energii Elektrycznej w Stanie ( 66.611 GWh w 2005 r.)

• Łączna Populacja w Stanie ( 6.812.300 w 2005 r.)

• Wskaźnik Referencyjny dla Sektora Energetycznego ( 52.225.908 ton

emisji CO2 w 2005 r.)

Na podstawie udziału podmiotu w rynku zużycia energii elektrycznej oraz

współczynnika Pool (określający średni poziom emisji) określa się cel

indywidualny. Sposób kalkulacji uzależniony jest od kategorii podmiotu

(sprzedawca, wytwórca, klient).

Kara za niewypełnienie nałożonego obowiązku wynosi 10.50 AUD (6.25 Euro) za

tonę emisji CO2 ponad określony poziom referencyjny. Wysokość kary jest co roku

indeksowana współczynnikiem inflacji. Ponieważ kara za niewypełnienie

obowiązku nie jest kosztem podatkowym jej efektywna wielkość przy

uwzględnieniu 30% stawki podatkowej dla przedsiębiorstw wynosi 13.65 AUD

(8.15 Euro) za tonę emisji CO2 ponad określony poziom referencyjny.




Jeden certyfikat odpowiada jednej tonie unikniętej emisji CO2. Certyfikaty są

samoistnym instrumentem finansowym i pozostają w wolnym obrocie finansowym

(bez wskazania konkretnego rynku regulowanego).


Cykl życia certyfikatów nie jest ograniczony.

Specyficznym rozwiązaniem jest możliwość niewypełnienia do 10% obowiązku

i przeniesienia tej części zobowiązania do rozliczenia na rok następny.


Podstawą do ubiegania się o przyznanie białych certyfikatów jest zgodność

działań oszczędnościowych ze wskazaniami w tym zakresie wymienionymi

w katalogu działań standaryzowanych który opisany jest w rozporządzeniu.

Generalnie w ramach Systemu Unikania Emisji Nowej Południowej Walii

certyfikaty mogą być generowane w ramach pięciu grup działań, z których

wyłącznie jedna jest przedmiotem niniejszego opracowania:

• wytwarzanie energii elektrycznej w systemach niskiej emisji

• poprzez działania w obszarze unikania w sferze zużycia energii

elektrycznej które skutkują zmniejszeniem zużycia energii elektrycznej

• poprzez działania związane z asymilacją CO2 w obszarach leśnych (tzw.

przechwytywanie emisji CO2)

• poprzez działania przemysłowe które prowadzą do zmniejszenia emisji

CO2 w miejscu nie związane bezpośrednio z zużyciem energii

elektrycznej

W systemie działania w obszarze unikania w sferze zużycia energii elektrycznej



które skutkują zmniejszeniem zużycia energii elektrycznej są regulowane przez

Rozporządzenie Unikania po Stronie Popytowej.

Działania kwalifikowane po stronie popytowej można podzielić na cztery grupy:

• zmiany efektywności energetycznej poprzez modyfikacje z istniejących

instalacjach

• zmiany efektywności energetycznej poprzez zastępowanie istniejących

instalacji

• zmianę paliwa czyli substytucja źródeł energii

• lokalne źródła wytwarzania energii elektrycznej czyli zastępowanie

dostaw z Krajowego Rynku Energii

Certyfikaty tworzone w ramach Systemu Unikania Emisji Nowej Południowej Walii

poprzez działania związane z efektywnością energetyczną noszą nazwę białych

certyfikatów.

Białe certyfikaty nie mogą być uzyskane poprzez:

• podejmowanie innych działań, opisanych w ramach Systemu Unikania

Emisji Nowej Południowej Walii i regulowanych odmiennymi

rozporządzeniami,

• zakupy energii odnawialnej,

• zmniejszenie strat w sieciach przesyłowych i dystrybucyjnych,

• instalowanie urządzeń, które kwalifikują do uzyskania Zielonych

Certyfikatów w rozumieniu regulacji australijskich.

Działania kwalifikowane realizowane są w obiektach o przeznaczeniu

komercyjnym (banki, supermarkety, hotele) oraz w budownictwie mieszkaniowym.

Generalnie certyfikaty powstają z chwilą udokumentowania/powstania efektów



działań kwalifikowanych, jednakże nie później niż sześć miesięcy po uniknięciu

emisji. Harmonogram emisji certyfikatów dla bardzo małych projektów może

bardziej elastyczny. Unikający może uzyskać do 2.000 certyfikatów przed

uniknięciem emisji korespondującej z tą wielkością.

Prawo uzyskania certyfikatu ma Unikający, który został akredytowany w Systemie

Administratora jako Akredytowany Dostawca Certyfikatów.

Zgłaszanie do akredytowania działanie musi spełniać szereg kryteriów:

• musi być zrealizowane na terenie Nowej Południowej Walii,

• musi być wdrożone po 1 stycznia 2002 r.,

• musi skutkować redukcję emisji CO2 po 1 stycznia 2003 r.

W procesie akredytacji badana jest kwalifikowalność projektu oraz zastosowanie

metod przeliczeniowych. Wskaźniki przeliczeniowe, zasady prowadzenia

dokumentacji projektu oraz zakres ewentualnego audytu kontrolnego określone są

w rozporządzeniu.


Systemem administruje Niezależny Trybunał ds. Cen i Regulacji (IPART), który

jednocześnie prowadzi rejestr wszystkich rodzajów certyfikatów generowanych

w ramach systemu.

Administratorem rejestru jest niezależna spółka LogicaCMG, której zadanie to

powierzył Regulator. Rejestr dostępny jest zarówno dla podmiotów zobligowanych,

podmiotów posiadających prawo do uzyskania certyfikatu jak i dla osób

prywatnych. Konstrukcja Rejestru umożliwia zarówno rejestrację jak i umorzenie

certyfikatu o w trybie on-line. Koszt rejestracji jednego certyfikatu wynosi 0.15

AUD (0,09 Euro). Nie pobiera się żadnych opłat za rejestracje zmian prawa

własności do certyfikatu (księgowania w obrębie rejestru). Rejestr nie jest

platformą obrotu. Obrót certyfikatami odbywa się poza rejestrem. Bez względu na

to czy transakcje certyfikatami mają charakter bilateralny, czy anonimowy na



określonej platformie obrotu, czy też za pośrednictwem brokera, zmiany zapisów

w rejestrze wymagają stosownych informacji przekazywanych w drodze

elektronicznej. W obrocie certyfikatami mogą uczestniczyć dowolne podmioty.

Proces umorzenia certyfikatów leży w gestii Regulatora, który podejmuje decyzję

w oparciu o informację z Rejestru odnośnie ilości certyfikatów zablokowanych

(dyspozycja właściciela) i przedstawianych do umorzenia.


Praktyka rynkowa wskazuje, iż wysokość kary za niewypełnienie obowiązku

wyznacza maksymalny poziom cenowy certyfikatu na 13.65 AUD (8.15 Euro).

Udział białych certyfikatów w łącznej liczbie certyfikatów tworzonych ramach

Systemu Unikania Emisji Nowej Południowej Walii dynamicznie wzrasta w latach

2004-2005.

Tabela. Łączna liczba certyfikatów tworzona w ramach System Unikania Emisji

Nowej Południowej Walii

Tab. 1.5. Wolumen białych certyfikatów na tle wszystkich certyfikatów systemu.

2003 2004 2005Unikanie po stronie popytu (BIAŁE CERTYFIKATY) 345.141 742.213 1.509.199

Wytwarzanie 6.317.835 6.744.229 7.936.816Przechwytywanie emisji 0 166.005 538.471Wielcy odbiorcy 0 0 94.277ŁĄCZNIE 6.662.976 7.652.467 10.078.763


Australijski system białych certyfikatów jest bezpośrednio i ściśle związany

z system emisji CO2. W zasadzie jest jednym z elementów tego systemu. Rosnący

udziału białych certyfikatów w łącznej liczbie certyfikatów emitowanych w ramach



systemu wskazuje na rosnącą efektywność kosztową tej grupy działań. W ramach

systemu premiowane jest zarówno podejmowanie jak i unikanie działań

prowadzących do przekroczenia indywidualnych poziomów referencyjnych emisji

CO2. Istotną niedogodnością systemu są wysokie koszty akredytacji dla projektów

realizowanych poza grupą gospodarstw domowych, które wynoszą 500 AUD (300

Euro) oraz bardzo wysokie koszty audytu 10.500 AUD (6.250 Euro).

Potencjał białych certyfikatów jako instrumentu obrotu nie jest jeszcze w pełni

wykorzystywany, jednakże od początku funkcjonowania systemu udział

certyfikatów w obrocie wzrósł z 5% w roku 2003 do 15% w roku 2005.


2. Analiza silnych i słabych stron wybranych modeli białych certyfikatów w celu wyznaczenia modelu referencyjnego dla rozwiązania krajowego.

Na podstawie informacji z rozdziału 1 można syntetycznie porównać cechy każdego z opisanych wcześniej systemów. Taką analizę

pokazuje poniższa tabela.

Francja Włochy Wlk. Brytania Australia

Silne strony

•

•

• •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

• •

•

•

•

•

•

BC jako samoistne kategorie prawne i ekonomiczne możliwość otrzymywania certyfikatów nie tylko przez podmioty zobligowane jednostką certyfikatu jest kWh certyfikaty zdematerializowane - w formie elektronicznej decentralizacja wnioskowania o certyfikaty (Departamenty) brak ograniczeń w zakresie obrotu BC cena odniesienia zmuszająca do obniżania ceny certyfikatu precyzyjny katalog działań standaryzowanych perspektywa spadku cen certyfikatów - cena odniesienia wyznaczona przez karę

BC jako samoistne kategorie prawne i ekonomiczne możliwość otrzymywania certyfikatów nie tylko przez podmioty zobligowane jasne wytyczne dla kampanii informacyjnych jako podstawy ubiegania się o certyfikaty brak ograniczeń w zakresie obrotu BC regulacje przewidują powstanie jednego rynku giełdowego dla wymiany BC aktywizacja rynku firm usługowych typu ESCO i obniżenie cen usług energetycznych przychody z sankcji gromadzone na specjalnym funduszu - środki przeznaczone na kampanie informacyjne specjalne zasady kwalifikacji produktów użytych w procesie oszczędności (muszą spełniać normy europejskie) państwo wspomogło kampanie informacyjne w momencie ogłoszenia celów w zakresie oszczędności

• precyzyjny katalog działań

kwalifikowanych • elastyczność zapewniona przez

możliwość zbycia obowiązku lub uzyskanych oszczędności

• silne działanie prosocjalne - min. 50 % oszczędności w grupie priorytetowej (m.in. klienci o niskich dochodach)

• powszechność wykonywania audytów energetycznych

• specjalne zasady kwalifikacji produktów użytych w procesie oszczędności (muszą spełniać normy europejskie)

• silny rozwój rynku firm usługowych typu ESCO i obniżenie cen usług energetycznych

• współpraca z zarządcami nieruchomości i sieciami handlowymi w celu dokumentowania wykonania obowiązku

• dostawcy mogą realizować oszczędności nie tylko w odniesieniu do własnych klientów

• system wzmacniany i uzupełniany poprzez działania innych rozwiązań i instytucji

“certyfikaty” zdematerializowane - w formie elektronicznej wolny obrót certyfikatami rejestracja i umorzenie certyfikatów on-line szeroki katalog działań standaryzowanych dostawcy mogą realizować oszczędności nie tylko w odniesieniu do własnych klientów system zharmonizowany z systemem emisji CO2 dalszy rozwój rynku firm usługowych typu ESCO i obniżenie cen usług energetycznych system wzmacniany i uzupełniany poprzez działania innych rozwiązań i instytucji

Francja Włochy Wlk. Brytania Australia

Słabe strony

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

• •

•

brak standaryzacji wartości 1 certyfikatu szeroki zakres dopuszczonych projektów, w tym niestandaryzowanych niejasne znaczenie akcji informacyjnych jako podstawy do ubiegania się o BC włączenie przemysłu jako źródła uzyskiwania oszczędności - nieproporcjonalnie duża skala oszczędności ograniczenie fakultatywnych uprawnień do BC do gmin i ich związków regulacje mówią o dostawcy mediów, nie biorąc pod uwagę rozdziału sfery przesyłu i obrotu

centralizacja wnioskowania o certyfikat brak standaryzacji wartości 1 certyfikatu jednostką certyfikatu jest Mtoe - skomplikowany system przeliczeniowy osobne regulacje dla rynku energii elektrycznej i gazu certyfikaty w formie materialnej - trudność śledzenia obrotu i ewidencji w skali kraju ograniczenie uprawnień do BC do firm usług energetycznych typu ESCO regulacje mówią o dostawcy mediów nie biorąc pod uwagę rozdziału sfery przesyłu i obrotu

kategoria BC nie istnieje formalnie działania kwalifikowane dokonywane są wyłącznie w gospodarstw domowych brak standaryzacji wartości 1 certyfikatu mogą być przedmiotem obrotu dopiero po uzyskaniu zgody Regulatora brak platformy obrotu - trudność wyznaczenia rynkowej ceny wysokość opłaty karnej wyznaczana decyzja administracyjną bardzo długi okres ważności “certyfikatu” - 6 lat (dwa okresy obliczeniowe)

System odizolowany od EU ETS i rozwiązań EU brak platformy obrotu rozbudowany system odniesień dla działań kwalifikowanych w dokumentach informacyjnych cel indywidualny wyznaczany co roku stwarza krótką perspektywę dla działań typu projektowego


Analiza porównawcza rozwiązań systemowych w zakresie białych certyfikatów

napotyka na istotne ograniczenia. Pierwsze i najważniejsze dotyczy relatywnie

krótkiego czasu funkcjonowania systemów białych certyfikatów w krajach Unii

Europejskiej. Doświadczenia operacyjne z systemami białych certyfikatów mają

Włochy i Wielka Brytania, co w zasadzie limituje istotnie bazę porównawczą.

Rozwiązania Australijskie (Nowa Południowa Walia) nie są zharmonizowane

z rozwiązaniami unijnymi, przez co trudne do zastosowania w warunkach

krajowych.

Tym niemniej w wyniku analizy rozwiązań zastosowanych w omawianych krajach

określono kilka elementów systemowych, które będą miały istotny wpływ na

ostateczny kształt systemu, koszty funkcjonowania systemu, koszty wypełnienia

obowiązku oraz na wysokość kosztów przenoszonych na konsumentów energii.

Wybór konkretnych rozwiązań na poziomie operacyjnym będzie w wysokim

stopniu zdeterminowany rozwiązaniami przyjętymi na poziomie strategicznym

i taktycznym.

Analizie poddano następujące elementy systemu białych certyfikatów :

• podział kwoty obligacji na podmioty zobligowane: klucz i metodologia

podziału,

• natura certyfikatów: standaryzacja certyfikatów i ich natura prawna,

w tym stopień autonomiczności rynku obrotu certyfikatami: ograniczony

do podmiotów uprawnionych, czy też otwarty na rynki finansowe,

• mierzenie rezultatów: metoda ex ante, czy ex post,

• okres ważności certyfikatów: w kontekście długości okresu

rozliczeniowego,

• rodzaje działań uprawniających do otrzymania certyfikatów - zasady

konstrukcyjne i zawartość katalogu,

• sposób weryfikacji i kontroli działań i organ uprawniony w tym

zakresie,

• adresat wniosków o certyfikaty i podmiot emitujący walory: rola

Regulatora lub innych podmiotów upoważnionych,



• centralny rejestr certyfikatów: podmiot zarządzający i sposób

funkcjonowania,

• definicja kary (opłaty zastępczej) jako ceny odniesienia: ustalenie

górnej granicy wartości białego certyfikatu.



2.1. Podział kwoty obligacji na podmioty zobligowane

W naszej ocenie podział kwoty obligacji na podmioty zobligowane powinien

uwzględniać udziały rynkowe tych podmiotów mierzone wielkością sprzedaży

i liczbą klientów wraz ze współczynnikami korygującymi.

Z uwagi na koszty funkcjonowania systemu w tym w szczególności koszty

monitorowania i weryfikacji za uzasadnione uznajemy wprowadzenie minimalnych

wartości progowych dla tych mierników.

2.2. Natura certyfikatów: standaryzacja i natura prawna, w tym stopień autonomiczności obrotu

W założeniach system zbywalnych białych certyfikatów (ZBC) powinien

zapewniać większą autonomię decyzji podmiotów zobligowanych odnośnie

sposobu wypełnienia obowiązku oraz niższe koszty łączne funkcjonowania

systemu.

Najistotniejszym argumentem natury ekonomicznej przemawiającym za systemem

zbywalnych certyfikatów są potencjalne korzyści, które mogą być osiągnięte

w ramach systemu w porównaniu do korzyści osiąganych w ramach już

stosowanych rozwiązań. System ZBC może tworzyć rynek dla efektywności

energetycznej oraz może obniżać ogólne koszty transakcyjne poprzez:

• koordynację popytu i podaży prowadząc do bardziej efektywnej alokacji

zasobów,

• tworzenie oszczędności skali,

• obniżenie kosztów wytwarzania/produkcji poprzez specjalizację

w określonym typie działań.

Z drugiej strony system ZBC tworzy koszty transakcyjne wynikające z potrzeby

monitorowania, weryfikacji, oraz koszty administracyjne systemu oraz koszty


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii administracyjne po stronie uczestników systemu14. Bez wątpienia wiele

z wymienionych kategorii kosztów występuje w już stosowanych rozwiązaniach

jednakże system ZBC wymaga bardziej rygorystycznego procesu monitorowania

i niż inne instrumenty.

Szczegółowej analizy wymaga przebieg trendów w zakresie uzyskiwania niższych

kosztów jednostkowych poprzez realizację oszczędności skali w konfrontacji

z potencjalnymi zmianami celów obligatoryjnych (chodzi tu o neutralizację

pierwszego efektu poprzez podwyższanie celów co skutkuje wzrostem popytu

i ceny certyfikatu).

2.3. Zbywalność Białych Certyfikatów (Tradability)

Istotna kwestia zbywalności BC rozpatrywana jest odmiennie w różnych krajach

członkowskich. W Wielkiej Brytanii oraz rozwiązaniach holenderskich z początku

lat 90-tych (a także niektóre stanowe systemy DSM w USA) system BC miał

przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo uczestnikom oraz redukować ryzyko.

Systemy te nie wymagają tak rygorystycznych rozwiązań oraz w pewnych

warunkach mogą zapewnić niższe koszty transakcyjne.

2.4. Technologie innowacyjne

System ZBC nie zawiera preferencji dla technologii innowacyjnych, gdyż

przewagę kosztową uzyskują dojrzałe i konkurencyjne na obecnym etapie

technologie. System ZBC może być jednak zintegrowany z innymi instrumentami

wsparcia (np. rozwiązania podatkowe, subsydia) dla promowania technologii

innowacyjnych.

2.5. Nowi uczestnicy rynku i ESCO

Generalnie zakłada się, iż wdrożenie systemu ZBC sprzyjać będzie wejściu na

14 Mamy na myśli koszty charakterystyczne dla systemów obligatoryjnych z wykorzystaniem instrumentów

rynkowych


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii rynek nowych podmiotów zainteresowanych realizacją określonych zysków np.

poprzez sprzedaż ZBC (ESCO mogą uzyskać przewagę konkurencyjną poprzez

wyszukiwanie najbardziej ekonomicznych sposobów osiągania oszczędności

energetycznych w porównaniu do dostawców energii dla których podstawowym

biznesem pozostanie jednak sprzedaż energii).

Jednakże w powszechnych strukturach oligopolistycznych dostawcy energii mogą

chronić dostęp do grup własnych klientów, utrudniając wejście nowym podmiotom

na rynek.

Ze względu na uczestniczące podmioty wyróżniamy następujące rodzaje

transakcji:

1. transakcje pomiędzy podmiotami zobligowanymi a konsumentami działań

efektywnościowych,

2. transakcje pomiędzy podmiotami zobligowanymi,

3. transakcje pomiędzy podmiotami zobligowanymi z (niezobligowanymi)

ESCO,

4. transakcje różnych podmiotów z brokerami (podmiotami pośredniczącymi).

W ramach transakcji pierwszego typu konsumenci energii sprzedają certyfikaty

uzyskane po podjęciu określonych działań na rzecz podmiotów zobligowanych.

Z uwagi na specyfikę inwestycji związanych z efektywnością energetyczną

związaną między innymi z długim horyzontem inwestycyjnym ( dla konsumenta),

koniecznością poniesienia nakładów inwestycyjnych, podmioty zobligowane

decydują się na samodzielnie przeprowadzenie i finansowanie działań związanych

z efektywnością energetyczną po stronie klienta. W tym przypadku, w umowie

z klientem określa się rodzaj podejmowanych działań oraz liczbę certyfikatów,

która zostanie przeniesiona na rzecz inwestora.

Możliwe jest również wprowadzenie regulacji, która obligatoryjnie przypisuje

certyfikat do podmiotu finansującego działania, co eliminuje konieczność

dokonywania obrotu certyfikatem15.

15 Jest to rozwiązanie zbliżone do działań samodzielnie podejmowanych przez zobligowane podmioty w celu

wypełnienia obowiązku.


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii W zależności od rozwiązań systemowych kluczowe znaczenie mogą mieć

działania podejmowane samodzielnie przez podmioty zobligowane oraz działania

podejmowane przez podmioty typu ESCO.

Transakcje pomiędzy podmiotami zobligowanymi występują głównie w sytuacji

różnych kosztów marginalnych wypełnienia obowiązku przez podmioty

zobligowane. Jeśli obowiązkiem objęci są dostawcy energii elektrycznej wówczas

kalkulacja kosztów nabycia certyfikatów na rynku obejmuje analizę kosztów

podjęcia działań kwalifikowanych w grupie własnych klientów16.

Zagadnienia nabycia lub uzyskania certyfikatu nie można jednoznacznie

sprowadzić do analizy kupić czy wytworzyć (make-or-buy problem), ponieważ

kompleksowej analizie poddawane są segmentowane grupy klientów oraz

charakterystyczne dla nich cechy np. postawy lojalnościowe po wdrożeniu

działań17, koszty dotarcia z informacją do klientów własnych i obcych i inne.

Wielokrotnie pozycja ESCO na rynku ZBC przypomina pozycję podmiotów

zobligowanych. Zwykle specyficzne inwestycje ESCO są zabezpieczane umowami

długoterminowymi. Możliwość zbycia certyfikatów stwarza dodatkowe źródło

przychodu i zmniejsza uzależnienie od płatności od użytkowników

instalacji/obiektów.

Zadaniem brokerów jest ułatwianie obrotu oraz podejmowanie działalności

inwestycyjnej na rynku certyfikatów na własne ryzyko lub na zlecenie klienta.

Ograniczenie możliwości uzyskiwania certyfikatów wyłącznie przez podmioty zobligowane zawęzi obrót do transakcji drugiego typu i będzie skutkował marginalną płynnością obrotu. W takich warunkach koszty utrzymania ZBC zdecydowanie przewyższą oczekiwane korzyści. W naszej opinii funkcjonowanie systemu obligacji w takim kształcie uzasadniałoby wprowadzenie uproszczonego wariantu handlu oszczędnościami i obowiązkami. W tym przypadku nie jest wskazane zastosowanie konstrukcji opartej na definicji towaru giełdowego a w szczególności na konstrukcji praw majątkowych do zielonego certyfikatu.

16 Tak długo jak przychód marginalny ze sprzedaży energii elektrycznej (cena minus koszty zmienne) jest

wyższy od różnicy pomiędzy ceną certyfikatu na rynku a kosztem podjęcia działań kwalifikowanych w grupie klientów własnych, korzystniejsze będzie nabycie certyfikatów na rynku.

17 Korzyści z lojalności klienta wzmocnionej działaniami kwalifikowanymi mogą neutralizować koszty tych


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii Wykorzystanie pełnego potencjału systemu zbywalnych białych certyfikatów może nastąpić w warunkach wysokiej elastyczności systemu a tę będzie zapewniać szeroki katalog działań kwalifikowanych, szeroki krąg podmiotów uprawnionych do otrzymywania certyfikatów oraz nielimitowany dostęp do obrotu certyfikatami dla wszystkich zainteresowanych podmiotów. W tym przypadku natura prawna certyfikatu powinna być zharmonizowana z konstrukcją praw majątkowych do zielonego certyfikatu.

2.6. Jednostka przeliczeniowa certyfikatów

Jako jednostkę przeliczeniową certyfikatów rekomendujemy 1 kWh.

Proponowane rozwiązanie wynika z przyjętego powszechnie podawania mocy

w kW lub MW, zarówno dla urządzeń elektrycznych, wszelkiego rodzaju kotłów

oraz urządzeń napędowych. Określenie mocy w tych jednostkach ułatwia

dokonywanie przeliczeń zużycia energii (mnożenie przez czas w [h]).

Dyrektywa jednoznacznie pokazuje odbiorcę końcowego jako głównego

interesariusza. Jakkolwiek dla przeciętnego odbiorcy energii zarówno kWh, GJ czy

m3 gazu jest pojęciem abstrakcyjnym, przyjęliśmy, że wszyscy użytkownicy energii

mają do czynienia na rachunkach za energię elektryczną z kWh, co przy

uwzględnieniu łatwego obliczania energii na podstawie mocy urządzenia pozwoli

w dość prosty sposób porównywać zużycie energii w różnych procesach

energetycznych.

2.7. Mierzenie rezultatów: metoda ex-ante, czy ex-post

Z uwagi na fakt, iż większość działań kwalifikowanych podejmowanych w ramach

obligacji dotyczyć będzie urządzeń, materiałów, rozwiązań o średnim lub długim

okresie życia i użytkowania zastosowanie metody ex-post nie będzie najlepszym

rozwiązaniem. Precyzyjna kalkulacja potencjalnych oszczędności związanych

z konkretnym działaniem oraz precyzyjnie określony czas trwania efektów tego

działania daje rzetelną podstawę do oceny metodą ex-ante. Znaczne nakłady

związane z utworzeniem niezwykle rozbudowanego i precyzyjnego katalogu

Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów 57 działań

Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii działań kwalifikowanych będą w naszej ocenie niższe od tworzenia podsystemu

mierzenia rezultatów metodą ex-post.

2.8. Okres ważności certyfikatów: w kontekście długości okresu rozliczeniowego

Uznajemy, iż efektywność systemu w istotnym stopniu kreowana jest przez jego

elastyczność. Elastyczność zachowań podmiotów zobligowanych będzie wynikać

z możliwości wyboru rodzaju działań kwalifikowanych oraz czasu ich realizacji.

Depozytowanie/bankowanie certyfikatów18 dokonywane w ramach elastyczności

czasowej wynika z różnic kosztowych zachodzących w czasie pomiędzy

zobligowanymi podmiotami.

Transakcje depozytowania występują w sytuacji, gdy podmiot oczekuje, iż

zdyskontowany przyszły koszt wykonania obowiązku będzie wyższy niż koszt

wykonania obowiązku obecnie.

Ten rodzaj „obrotu” umożliwia podjęcie działań zorientowanych na optymalizację

poważnego ryzyka zmiany ceny/zmiany koszów wykonania obowiązku

w przyszłości (przy założeniu tendencji do wzrostu kosztów). Decyzje takie muszą

być jednak poprzedzone analizą kosztu kapitału i jego alternatywnych

zastosowań.

Mniej popularnym rodzajem transakcji jest „pożyczanie”

oszczędności/certyfikatów, które zachodzą w sytuacji, gdy obecny koszt

wypełnienia obowiązku jest wyższy niż oczekiwany w przyszłości (przy założeniu

tendencji do spadku kosztów). Z punktu widzenia bezpieczeństwa obrotu

rozwiązania takie niosą ze sobą znaczne ryzyko niepewności związanej ze

skutecznością egzekucji zwrotu „pożyczonych” oszczędności lub certyfikatów.

W naszej ocenie w zależności od konstrukcji okresu obligacji, podmioty

zobligowane powinny mieć możliwość rozliczania obligacji przez przedstawienie

certyfikatów z poprzedniego okresu bez ograniczeń co do wielkości rozliczanego

w ten sposób obowiązku.

18 Dotyczy to również oszczędności energetycznych przenoszonych w czasie.



2.9. Rodzaje działań uprawniających do otrzymania certyfikatu

Wielokrotnie podnoszona kwestia efektywności i elastyczności systemu wyraża się

w swobodzie wyboru działania spośród możliwe szerokiego katalogu działań

kwalifikowanych. Pojęcie szerokiego katalogu działań kwalifikowanych nie

oznacza jednak tworzenia działań o nieprecyzyjnych skwantyfikowanych

wynikach. Możliwość wyboru działania przez podmiot zobligowany ma w założeniu

służyć alokacji kapitału i zasobów w kierunku najefektywniejszego działania.

Oddzielną kategorię stanowić będą działania podejmowane w ramach

indywidualnych projektów zorientowanych na osiąganie korzyści skali.

2.10. Sposób weryfikacji i kontroli działań

Zakładając, że optymalną metodą oceny uzyskiwanych oszczędności jest metoda

ex-ante najważniejsze znaczenie ma stworzenie kompleksowego

i transparentnego katalogu działań kwalifikowanych, będącego podstawą

weryfikacji planowanych i podejmowanych działań.

W zależności od specyficznych celów systemu (np. konieczność uzyskania

określonych oszczędności w specyficznej obszarze lub grupie klientów)

modyfikacji będą podlegać metody weryfikacji (np. metody weryfikacji czy

uzyskano określone oszczędności w specyficznym obszarze lub grupie klientów).

Również w zależności od przyjętych rozwiązań strategicznych, istnieje możliwość

akredytacji podmiotów uprawnionych do uzyskania certyfikatów.

Przewiduje się również możliwość podejmowania okresowych audytów oraz

weryfikację poprzez obowiązki sprawozdawcze.

Koszty weryfikacji i kontroli działań mogą w dużym stopniu rzutować na koszt

funkcjonowania systemu.



2.11. Adresat wniosków o certyfikat i podmiot emitujący

Jak pokazują doświadczenia krajów UE w których zastosowano system

certyfikatów jako narzędzie wsparcia dla produkcji energii elektrycznej

w odnawialnych źródłach energii oraz w systemach wsparcia dla działań

związanych z efektywnością energetyczną kluczowym zagadnieniem jest

zrównoważenie potrzeb w zakresie zapewnienia wiarygodności procesom

akredytacji i rejestracji, a z drugiej strony przeprowadzenie tych procesów

możliwie szybko, przy kosztach akceptowalnych dla uczestników systemu.

W zależności od konstrukcji systemu, a także uwzględniając istniejące w tym

względzie rozwiązania krajowe możliwe jest przyjęcie rozwiązań sprawdzonych

w procesie emisji zielonych certyfikatów, gdzie podmiotem przyznającym

certyfikaty pełni Regulator.

Alternatywnie dla systemu przewidującego najszerszy zakres podmiotów

zobligowanych oraz podmiotów uprawnionych do otrzymania certyfikatów możliwe

jest wyłonienie Lokalnych Ośrodków Certyfikacji i Audytu realizujących opisane

zadania.

2.12. Centralny rejestr certyfikatów: podmiot zarządzający i sposób funkcjonowania

W przypadku, gdy rozwiązania systemowe umożliwiają uzyskanie oszczędności

wyłącznie podmiotom zobligowanym wskazane jest zaprojektowanie

uproszczonego systemu ewidencji i obrotu oszczędnościami i ewentualnie

zobowiązaniami. Z uwagi na koszt funkcjonowania systemu w rzeczonym kształcie

rolę podmiotu ewidencjonującego niewielki obrót mógłby pełnić Regulator.

W przypadku, gdy oszczędności mogłyby być uzyskiwane nie tylko przez podmioty

zobligowane należy przeanalizować możliwość zastosowania jednego centralnego

rejestru prowadzonego przez Regulatora, bądź Lokalne Ośrodki Akredytacji, bądź

niezależny podmiot wyłoniony w drodze przetargu. Za kluczowe uznajemy kryteria

funkcjonalności rejestru dla użytkownika (szybkość rejestracji certyfikatu) oraz

koszt funkcjonowania rejestru przenoszony na użytkownika.



2.13. Definicja kary jako ceny odniesienia

W systemach obligacji charakter i rodzaj kary stosowanej za niewypełnienie

obowiązku w istotnym stopniu oddziałuje na rynek certyfikatów i tym samym na

koszt wypełnienia obowiązku.

Precyzyjne określenie poziomu kary (przy barku opłaty zastępczej) wyznacza

teoretyczny maksymalny poziom cenowy białego certyfikatu19. W naszej ocenie

efektywniejszym rozwiązaniem byłoby określenie poziomu opłaty zastępczej jako

alternatywy dla wypełnienia obowiązku, przy założeniu, że w pierwszym etapie

funkcjonowania systemu wystąpi nadwyżka popytu nad podażą.

Nie można również pominąć faktu, iż wdrożenie obligatoryjnego systemu białych

certyfikatów będzie skutkować koniecznością inwestowania przez zobligowane

podmioty środków finansowych w projekty o prawdopodobnie niskim wskaźniku

zwrotu z inwestycji (ROI).

19 Przy założeniu, że kara stanowi koszt podatkowy.



3. Wariantowy model systemu białych certyfikatów w Polsce w oparciu o analizę rozwiązań europejskich.

3.1. Kluczowe czynniki determinujące kształt systemu białych certyfikatów

Wskazanie optymalnego modelu certyfikacji w zakresie wspomagania

oszczędności energii w Polsce zostało poprzedzone analizą kluczowych -

strategicznych, taktycznych ioperacyjnych czynników, które definiują naturę

każdego systemu białych certyfikatów.

Kompleksowa analiza przeprowadzona przez ekspertów PTCE wskazała na

następujące grupy czynników, które powinny być brane pod uwagę w procesie

definiowania modelu białych certyfikatów:

a) Czynniki strategiczne:

• zapisy Dyrektywy o efektywności końcowego zużycia energii i usługach

energetycznych,

• kierunek obligacji: rodzaje mediów objętych systemem obligacji

(podmioty zobligowane do wykazania stanu posiadania certyfikatów

potwierdzających oszczędności w zużyciu energii pierwotnej,

• miejsce w łańcuchu dostaw: podsektor (podsektory) rynku energii,

na którym powinien spoczywać obowiązek zakupowy certyfikatów,

z uwzględnieniem podziału na sferę dystrybucji i obrotu,

• sektory gospodarki, w których poszukiwane będą oszczędności20: odbiorcy indywidualni, sektor tercjalny (publiczny), przemysł, usługi,

transport, inne?.

b) Czynniki taktyczne:

20 Uprawniające do ubiegania się o białe certyfikaty



• podmioty uprawnione do otrzymywania certyfikatów: jedynie

podmioty zobligowane, czy także inne kategorie uczestników rynku

energii,

• miejsce powstania działań kwalifikowanych: tylko te

przeprowadzane u klientów końcowych, czy także działania

przeprowadzane u podmiotów zobligowanych.

3.2. Analiza czynników strategicznych

3.2.1. Wpływ Dyrektywy na kształt projektowanego systemu

3.2.1.1. Cele Dyrektywy

Celem dyrektywy jest opłacalna ekonomicznie poprawa efektywności końcowego

wykorzystania energii w Państwie Członkowskim poprzez:

a) określenie celów orientacyjnych oraz stworzenie mechanizmów, zachęt

i ram instytucjonalnych, finansowych i prawnych, niezbędnych w celu

usunięcia istniejących barier rynkowych i niedoskonałości rynku

utrudniających efektywne końcowe wykorzystanie energii;

b) stworzenie warunków dla rozwoju i promowania rynku usług

energetycznych oraz dla dostarczania odbiorcom końcowym innych

środków poprawy efektywności energetycznej.

3.2.1.2. Zakres podmiotowy Dyrektywy

Zakres podmiotowy Dyrektywy obejmuje:

a) podmioty dostarczające środki poprawy efektywności energetycznej,

dystrybutorów energii, operatorów systemu dystrybucji oraz


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii przedsiębiorstw prowadzących detaliczną sprzedaż energii.21;

b) odbiorców końcowych. Jednakże dyrektywa nie ma zastosowania do tych

przedsiębiorstw, które należą do kategorii wymienionych w załączniku I do

dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

13 października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji

gazów cieplarnianych we Wspólnocie ;

c) siły zbrojne, wyłącznie w zakresie, w którym jej stosowanie nie wchodzi

w konflikt z naturą i podstawowym celem działalności sił zbrojnych oraz

z wyłączeniem sprzętu używanego wyłącznie w celach wojskowych.

3.2.1.3. Kluczowe definicje

W rozumieniu dyrektywy:

a) odbiorcą końcowym jest osoba fizyczna lub prawna, która dokonuje

zakupu energii do własnego użytku

b) dystrybutorem energii jest osoba fizyczna lub prawna odpowiedzialna za

przesył energii w celu jej dostarczenia do odbiorców końcowych i do stacji

dystrybucyjnych, które sprzedają energię odbiorcom końcowym.

Z wyjątkiem operatorów systemu przesyłu gazu i energii elektrycznej,

opisanych w punkcie c

c) operatorem systemu dystrybucji jest osoba fizyczna lub prawna

odpowiedzialna za eksploatację, utrzymanie oraz, o ile to konieczne, za

rozwój systemu dystrybucji energii elektrycznej i gazu ziemnego na danym

obszarze oraz, w odpowiednich przypadkach, za jego połączenia z innymi

systemami, a także za zapewnienie długoterminowej zdolności systemu do

zaspokajania rozsądnego zapotrzebowania na dystrybucję energii

elektrycznej i gazu ziemnego;

d) przedsiębiorstwem prowadzącym detaliczną sprzedaż energii jest osoba

fizyczna lub prawna sprzedająca energię odbiorcom końcowym;

21 Państwa Członkowskie mogą jednak wyłączyć z zakresu stosowania art. 6 i 13 małych

dystrybutorów, małych operatorów systemu dystrybucji oraz małe przedsiębiorstwa prowadzące detaliczną sprzedaż energii


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii e) małym dystrybutorem, małym operatorem systemu dystrybucji oraz małym

przedsiębiorstwem prowadzącym detaliczną sprzedaż energii jest osoba

fizyczna lub prawna dystrybuująca lub sprzedająca energię odbiorcom

końcowym, która dystrybuuje lub sprzedaje mniej niż równowartość 75

GWh energii rocznie lub zatrudnia mniej niż 10 osób, lub której obroty

w skali roku lub aktywa bilansu rocznego nie przekraczają 2000000 EUR;

3.2.1.4. Kategoria działań wyłączonych z regulacji Dyrektywy efektywnościowej

a) Działania dotyczące energii

• Instalacje energetycznego spalania o nominalnej mocy cieplnej

przekraczającej 20 MW (z wyjątkiem instalacji spalania odpadów

niebezpiecznych lub komunalnych) |CO2 |,

• Rafinerie olejów mineralnych |CO2 |,

• Piece koksownicze |CO2 |,

b) Produkcja oraz obróbka metali żelaznych

• Instalacje prażenia i spiekania rudy metalu (włącznie z rudą

siarczkową) |CO2 |

• Instalacje do produkcji surówki lub stali (pierwotny i wtórny wytop),

łącznie z odlewaniem ciągłym, o wydajności przekraczającej 2,5 tony

na godzinę |CO2 |

c) Przemysł mineralny

• Instalacje do produkcji cementu klinkierowego w piecach obrotowych

o zdolności produkcyjnej przekraczającej 500 ton dziennie lub wapna

w piecach obrotowych o zdolności produkcyjnej przekraczającej 50 ton

dziennie lub w innych piecach o zdolności produkcyjnej

przekraczającej 50 ton dziennie |CO2 |

• Instalacje do wytwarzania szkła, w tym włókna szklanego o wydajności

plastyfikowania przekraczającej 20 ton wytopu dziennie |CO2 |



• Instalacje do wytwarzania produktów ceramicznych przez wypalanie,

w szczególności dachówek, cegieł, cegieł ogniotrwałych, płytek,

wyrobów kamionkowych lub porcelany o zdolności produkcyjnej

przekraczającej 75 ton dziennie, i/lub o pojemności pieca

przekraczającej 4 m3 oraz gęstości ustawienia produktu w piecu

przekraczającej 300 kg/m3 |CO2 |

d) Inna działalność (Przemysłowe zakłady produkcyjne):

• z drewna lub innych materiałów włóknistych |CO2 |

• produkcja papieru i tektury o zdolności produkcyjnej przekraczającej 20

ton dziennie. |CO2 |

3.2.1.5. Kategorie wymogów/rozwiązań przewidzianych Dyrektywą

Zgodnie z regulacją Dyrektywy Państwa Członkowskie wybierają jedno lub więcej

z poniższych wymagań, które muszą zostać spełnione przez przedsiębiorstwa,

bezpośrednio lub ,pośrednio poprzez innych dostawców usług energetycznych lub

środków poprawy efektywności energetycznej:

a) zapewnienie oferty ich odbiorcom końcowym oraz promowanie

konkurencyjnych cenowo usług energetycznych; albo

b) zapewnienie odbiorcom końcowym dostępności i promowanie

konkurencyjnych cenowo audytów energetycznych przeprowadzanych

w sposób niezależny lub środków poprawy efektywności energetycznej

c) wnoszenie wkładu do funduszów i mechanizmów finansowania, gdzie

poziom tych wkładów odpowiada co najmniej szacunkowym kosztom

oferowania którejkolwiek z tych działalności, przy czym wysokość wkładów

jest uzgadniana z odpowiednimi organami sektora publicznego lub

agencjami bądź zapewnienie istnienie lub ustanowienie dobrowolnych

umów lub innych instrumentów rynkowych, takich jak białe certyfikaty,

o skutku równoważnym z jednym lub kilkoma wymaganiami, określonymi

powyżej.



Państwa Członkowskie zapewniają istnienie wystarczających zachęt, uczciwej

konkurencji i jednakowych warunków działania dla podmiotów rynkowych innych

niż dystrybutorzy energii, operatorzy systemu dystrybucji i przedsiębiorstwa

prowadzące detaliczną sprzedaż energii, takich jak ESCO, instalatorów, doradców

i konsultantów ds. energii, w celu zapewnienia niezależnej oferty i realizacji usług

energetycznych, audytów energetycznych i środków poprawy efektywności

energetycznej.

Państwa Członkowskie mogą obarczyć odpowiedzialnością operatorów systemu

dystrybucji wyłącznie, jeżeli dzieje się to z poszanowaniem wymagań dotyczących

oddzielnej księgowości określonych w art. 19 ust. 3 dyrektywy 2003/54/WE i w art.

17 ust. 3 dyrektywy 2003/55/WE.

Państwa Członkowskie mogą zagwarantować możliwość włączenia do systemów

i taryf elementów socjalnych pod warunkiem, że jakikolwiek negatywny wpływ tych

elementów na system przekazu i dystrybucji energii będzie sprowadzony do

niezbędnego minimum i że wpływ ten nie jest nieproporcjonalny do osiąganego

celu socjalnego.

3.2.1.6. Określanie orientacyjnego krajowego celu w zakresie oszczędności energii

Metodologia obliczania orientacyjnego krajowego celu w zakresie oszczędności

energii, posługuje się wielkością rocznego zużycia energii finalnej na terenie

kraju przez wszystkich użytkowników energii objętych dyrektywą z ostatnich

pięciu lat przed wdrożeniem dyrektywy i dla których dostępne są oficjalne dane.

Przez zużycie energii finalnej rozumie się ilość energii dostarczonej lub sprzedanej

odbiorcom końcowym w okresie pięcioletnim, bez korekt z tytułu stopniodni, zmian

strukturalnych bądź zmian profilu produkcji.

Na podstawie średniego rocznego zużycia energii oblicza się jednorazowo krajowy

cel indykatywny w zakresie oszczędności energii, a otrzymana ilość energii do

zaoszczędzenia, wyrażona jako wartość bezwzględna, ma zastosowanie przez

cały okres obowiązywania niniejszej dyrektywy.


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii Krajowy cel indykatywny w zakresie oszczędności energii:

a) wynosi 9 % średniego rocznego zużycia energii,

b) jest mierzony w dziewiątym roku stosowania niniejszej dyrektywy,

c) jest wynikiem kumulowanych rocznych oszczędności energii uzyskanych

w ciągu dziewięcioletniego okresu stosowania niniejszej dyrektywy;

d) został osiągnięty w wyniku z zastosowania usług energetycznych i innych

środków poprawy efektywności energetycznej.

3.2.2. Kierunek obligacji

Definicja typu mediów objętych systemem białych certyfikatów jest niezbędna

z dwóch względów:

a) określenia rodzajów działań kwalifikowanych, które będą uprawniały do

ubiegania się o białe certyfikaty,

b) wskazania typów podmiotów - dostawców mediów energetycznych, którzy

zostaną objęci obowiązkiem uzyskania (zakupu) certyfikatów.

Przegląd rozwiązań europejskich w tym zakresie wskazuje na znaczną różnicę

poglądów: system brytyjski, podobnie jak włoski koncentruje się w zakresie

obligacji na dostawcach energii elektrycznej i ciepła, natomiast system francuski

rozszerza obligację także na dostawców ciepła, chłodu i oleju opałowego. Częścią

wspólną rozwiązań w tym zakresie jest niewątpliwie skierowanie obowiązku na

dostawców sieciowych, a więc posiadających sieci dystrybucyjne.

Przy podejmowaniu decyzji o typach subrynków rynku energii objętych obligacją,

a tym samym o rodzajach dostawców mediów energetycznych podlegających

obligacji należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:

a) możliwości wpływu dostawcy energii na zachowania klientów prowadzące

do oszczędności energii w miejscu jej zużycia (kompleksowość usługi

i ciągłość kontaktu),


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii b) równość szans wypełnienia obligacji ciążącej na różnych dostawcach

mediów w kontekście potencjalnej możliwości dokonywania oszczędności

we własnych budynkach i budowlach, w tym instalacjach przesyłowych,

c) standaryzację certyfikatu w ramach systemu i przyszłą wymianę rynkową

walorów pomiędzy podmiotami zobligowanymi w celu minimalizacji kosztów

wypełnienia obowiązku,

d) ewentualne zastosowanie kategorii kosztów uzasadnionych wypełnienia

obowiązku, czego warunkiem jest aktywność podmiotu zobowiązanego

w sferze podlegającej taryfikowaniu przez Regulatora.

Wnioski:

• objęcie obowiązkiem uzyskiwania białych certyfikatów dostawców

wszystkich mediów energetycznych (surowców) byłoby utrudnione ze

względu na dużą liczbę podmiotów, rozproszenie i zmienność dostawców,

a także brak doświadczeń w obejmowaniu ich dodatkowymi obligacjami

(przewidywane trudności z egzekwowaniem obligacji); przy pewnych

rozwiązaniach czynnikiem ograniczającym jest w tym zakresie także

incydentalność kontaktu niektórych dostawców (węgiel, biomasa)

z klientami końcowymi;

• węgiel, biomasa i w pewnym stopniu także olej opałowy, czy gaz płynny

można z dużą dozą trafności określić mianem surowców energetycznych,

a nie mediów w sensie kompleksowości i wartości dodanej usługi

dostarczanej przez dostawcę,

• wskazanie podmiotów zobligowanych - dostawców mediów

energetycznych powinno uwzględniać możliwość zaliczenia kosztów

obligacji do kategorii kosztów uzasadnionych w celu zmniejszenia skali

restrykcyjności obowiązku.

Rekomendacja:

System białych certyfikatów w zakresie kierunku obligacji powinien


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii obejmować dostawców sieciowych mediów energetycznych, takich jak:

energia elektryczna, gaz ziemny i ciepło dostarczane do odbiorców

końcowych.

3.2.3. Miejsce w łańcuchu dostaw - zakres oddziaływania systemu białych certyfikatów na podmioty w łańcuchu wytwarzania, przesyłu i ystrybucji mediów energetycznych.

Analiza rozwiązań systemów białych certyfikatów wdrożonych w Europie

wskazuje, iż obligacja obejmuje generalnie dostawców mediów energetycznych do

odbiorców końcowych.

Rozszerzenie obligacji na inne podsektory rynku energii: wytwarzanie i przesył

może skutkować koniecznością przezwyciężenia szeregu problemów

projektowych i operacyjnych, do których należy zaliczyć:

• definicję obiektywnego celu obligacji krajowej na poziomie, który

uwzględniłby straty energii w każdym z podsektorów oraz zużycie energii

na własne potrzeby, indywidualnie dla każdego z poziomów łańcucha

dostaw (podsektorów) i następnie dla poszczególnych podmiotów

zobligowanych,

• nieuniknione wyłączenie z systemu tych podmiotów, które są

beneficjentami systemu handlu unikniętymi emisjami CO2: w praktyce

eliminacja z systemu znacznej części zawodowych elektrowni

i elektrociepłowni oraz szeregu firm przemysłowych uczestniczących

w systemie „handlu emisjami”,

• sposób konstrukcji rejestru i wielkość nakładów niezbędnych dla jego

poprawnego funkcjonowania: ilość podmiotów uczestniczących

w systemie byłaby bardzo znaczna i jednocześnie trudna do przewidzenia

w kontekście zachodzących zmian rynkowych,

• spodziewane dysproporcje w zakresie ceny ofertowej białych certyfikatów,

w kontekście oferowanych wolumenów i pozycji rynkowej podmiotów


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii biorących udział w rynku wymiany handlowej,22

• trudność wystandaryzowania jednostki certyfikatu, w kontekście

potencjału oszczędności podmiotów o różnej skali działania: przy

zdefiniowaniu zbyt dużej jednostki, np. MWh, konieczność agregacji

niewielkich ofert kierowanych na rynek,

• niebezpieczeństwo narastającego wzrostu ceny energii na całej długości

łańcucha dystrybucji,

• rozwiązanie dylematu kto jest podmiotem zobligowanym, a kto ma prawo

do certyfikatów w kontekście generalnego celu, jakim jest

przeprowadzenie oszczędności u odbiorców końcowych: w praktyce przy

objęciu systemem białych certyfikatów całego łańcucha energetycznego

wykonanie celów krajowych byłoby możliwe jedynie na poziomie

krajowym i na podstawie celów narzuconych każdemu z podmiotów

zobligowanych z osobna,

• skuteczność ewidencjonowania wykonanych działań

prooszczędnościowych w sytuacji, kiedy zastosowanie katalogów można

zastosować jedynie w dniesieniu do działań standardowych, a gros

oszczędności będzie realizowane za pomocą projektów o dużym stopniu

unikalności.

• spodziewaną dysproporcję między celem nałożonym na dostawców

mediów energetycznych a możliwością wypełnienia przez nich obligacji

również za pomocą certyfikatów „pochodzących” nie tylko od klientów

końcowych, ale także z innych podsektorów rynku energii - można z dużą

dozą prawdopodobieństwa założyć, iż atrakcyjność certyfikatów

pochodzących od wytwórcy byłaby na tyle duża (dzięki skali operacji), iż

skutecznie uniemożliwiłaby dokonywanie działań oszczędnościowych

przez klientów końcowych.

22 Trudność uplasowania na rynku oferty certyfikatów pochodzących od odbiorców końcowych.



Wnioski:

• wdrożenie Dyrektywy efektywnościowej pociągnie za sobą konieczność

ustalenia celu krajowego i śledzenia jego wykonania wobec podmiotów

w niej wymienionych, tj. odbiorców końcowych,

• objęcie obowiązkiem wykazywania oszczędności innych, poza

dostawcami, podsektorów rynku energii możliwe za pomocą definicji

odrębnych systemów: definicja zasad funkcjonowania i wymiany

handlowej,

• możliwość wymiany handlowej białych certyfikatów pochodzących

z różnych systemów „sektorowych” będzie utrudniona ze względu na ich

wolumen i cenę, będącą pochodną skali realizowanych przedsięwzięć,

• trudności w liczeniu skali oszczędności w systemie „ciągnionym”

obejmującym wszystkie poziomy łańcucha dostaw (podsektory) będzie

trudne i zapewne obarczone błędami.

Rekomendacja:

Dla spójności systemu białych certyfikatów i uzyskania pełnej zgodności

z duchem dyrektywy o końcowej efektywności użycia energii niezbędne jest

ograniczenie polskiego modelu białych certyfikatów do relacji: dostawca

mediów energetycznych - klienci końcowi.

3.2.4. Sektory gospodarki, w których poszukiwane będą oszczędności

Jest to dylemat strategiczny, którego rozstrzygnięcie pozwoli określić stopień

skomplikowania systemu, z punktu widzenia śledzenia i weryfikacji działań

prooszczędnościowych.

Szukając analogii w rozwiązaniach europejskich można zauważyć duże

zróżnicowanie w ym względzie: Wielka Brytania konsekwentnie ogranicza się do


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii oszczędności realizowanych w sektorze gospodarstw domowych

(rezydencjalnym), Francja i Włochy dopuszczają jako kwalifikowane działania

dokonywane u wszystkich rodzajów klientów końcowych dostawców energii.

Przy podejmowaniu decyzji o zakresie prawa do „generowania” białych

certyfikatów należy wziąć pod uwagę następujące uwarunkowania:

• stopień skomplikowania systemu, a więc rodzaje i ilość podmiotów, które

uczestniczyć będą w procesie poszukiwania kwalifikowanych

oszczędności, a w przypadku rozszerzenia prawa do certyfikatów poza

podmioty zobligowane także w procesie wnioskowania,

• stopień unikalności działań podejmowanych jako kwalifikowane

w sytuacji, kiedy zgodność z katalogiem nie będzie niezbędna dla

ubiegania się o certyfikaty,

• konieczność szczegółowego wylistowania sektorów gospodarki, w których

podmioty zobligowane będą mogły dokonywać oszczędności

(wnioskować o ertyfikaty) z jednoczesnym wskazaniem zasad

ewidencjonowania tych działań.

Wnioski:

• strategiczna decyzja o wskazaniu obszarów poszukiwania działań

kwalifikowanych powinna być rozpatrywana w kontekście decyzji

taktycznej, czy prawo do certyfikatów przysługuje jedynie podmiotom

zobligowanym, czy także innym kategoriom klientów,

• w przypadku przyznania prawa do certyfikatów także innym kategoriom

klientów istotnie wzrośnie ilość kont w rejestrze (stopień skomplikowania

systemu może być znaczny),

• konieczne jest zdefiniowanie precyzyjnych zasad wnioskowania o białe

certyfikaty i rozstrzygnięcie dylematu, czy konieczna jest pełna zgodność

z katalogiem, czy też dopuszcza się mierzenie efektów metodą ex - post.

Rekomendacja:



Dla osiągnięcia celów w zakresie efektywności nie powinno się zbytnio

ograniczać listy sektorów gospodarki, w których należy poszukiwać

oszczędności, uprawniających do ubiegania się o białe certyfikaty.

Konieczne jest jednoczesne precyzyjne wskazanie podmiotów

uprawnionych albo minimalnej skali oszczędności uprawniającej do

ubiegania się o certyfikaty, co pomoże uniknąć zalewu wniosków na bazie

małych projektów prooszczędnościowych, np. pochodzących

z pojedynczych gospodarstw domowych.23

23 Prawdopodobne w przypadku przyznania prawa do certyfikatów odbiorcom końcowym.



3.3. Analiza czynników taktycznych

Analiza czynników taktycznych dokonana w zespole projektowym PTCE pozwoliła

wyodrębnić dwa - kluczowe pod względem znaczenia dla kształtu systemu białych

certyfikatów w Polsce. Należą do nich:

• wskazanie rodzajów podmiotów uprawnionych do otrzymywania

certyfikatów,

• wskazanie obszarów prowadzenia działań prooszczędnościowych, które

po uzyskaniu statusu działań kwalifikowanych uprawniają następnie do

ubiegania się o „białe certyfikaty.”

3.3.1 Wskazanie rodzajów podmiotów uprawnionych do otrzymywania certyfikatów

Wskazanie rodzaju podmiotów uprawnionych do otrzymania certyfikatów

sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy certyfikaty mogą otrzymać jedynie

podmioty zobligowane - dostawcy mediów energetycznych, czy także inne

podmioty wskazane w regulacji.

Odpowiedź na postawione wyżej pytanie determinuje nie tylko kwestię wielkości

podaży certyfikatów na rynku, ale wskazuje przyjętą filozofię rozwiązania i stopień

jego komplikacji.

System francuski i włoski przewiduje, poza zobligowanymi dostawcami mediów

energetycznych, przyznanie prawa do certyfikatów odpowiednio: samorządom

lokalnym oraz firmom usług energetycznych typu ESCO. Skutkuje to pewną

niekonsekwencją filozofii tych rozwiązań - prawo do certyfikatów mają podmioty

dokonujące działań prooszczędnościowych (we Francji), z drugiej strony dostawcy

mediów, którzy te działania „wykazują” jako dokonane przez swoich klientów.

Mimo zdefiniowania katalogu działań uprawniających do otrzymania certyfikatów

w każdym przypadku niezbędne jest więc określenie, czy konkretna akcja

promocyjna dostawcy przyczyniła się do sumy oszczędności wykonanych


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii w danym okresie rozliczeniowym, czy też wynikała z samoistnych działań klientów.

Niepewność ta zwiększa się jeszcze w przypadku akcji informacyjnych, gdzie

skuteczność udowodnienia ich wpływu na zachowania klientów jest trudna do

oszacowania. Nieprzypadkowo we włoskim rozwiązaniu ograniczono benefity

wynikające z przeprowadzenia akcji informacyjnych - mogą one powiększyć ilość

przyznanych walorów maksymalnie o 5 % i to tylko w przypadku, kiedy towarzyszą

konkretnym działaniom o charakterze materialnym.

Wskazanie podmiotów uprawnionych do otrzymywania certyfikatów w wyniku

prowadzonych przez siebie projektów oszczędnościowych wymaga głębokiej

analizy, która powinna brać pod uwagę następujące czynniki:

• wolę Ustawodawcy, co do kierunku wspomagania wybranych sektorów

i podsektorów gospodarki, ponoszących koszty ograniczania zużycia

energii,

• stopień skomplikowania przyszłego systemu ewidencji oszczędności

i certyfikatów, także biorąc pod uwagę ilość podmiotów uczestniczących

w rejestrze i kontrolę ich działań,

• wpływ na podaż certyfikatów, a tym samym koszty wypełnienia obowiązku

przez podmioty zobligowane,

• maksymalną zgodności uregulowań z zaleceniami dyrektywy

o efektywności końcowego użycia energii i usługach energetycznych.

Rozszerzenie prawa do białych certyfikatów poza podmioty zobligowane wiąże się

z licznymi, zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi konsekwencjami. Do

najważniejszych należą:

• zwiększenie podaży certyfikatów na wolnym rynku, co zmusza podmioty

zobligowane do kalkulacji opłacalności realizacji działań własnymi siłami24

albo kupowania walorów od innych podmiotów,

• komplikacja stopnia kontroli poprawności mierzenia rezultatów działań

prooszczędnościowych, - większa liczba podmiotów do skontrolowania,

24 Własnymi siłami, albo przez obsługiwanych klientów,


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii nawet przy założeniu użycia metod próbkowania,

• duże wymagania wobec systemu informatycznego - centralnego rejestru

certyfikatów, wynikające ze znacznej liczby kont uczestników, przy czym

w przypadku wprowadzenia limitu ilościowego skali oszczędności jako

warunku prawa do certyfikatów liczba ta nigdy nie będzie znana ex ante,

• konieczność zdefiniowania certyfikatu jako samodzielnej kategorii

rynkowej, co powinno ułatwić dokonywanie transakcji,

• konieczność rozwiązania dylematu istnienia na rynku certyfikatów

pochodzących od podmiotów uprawnionych oraz certyfikatów należnych

dostawcom mediów energetycznych w wyniku podjęcia przez nich działań

inicjujących wobec klientów.

3.3.2 Wskazanie obszarów prowadzenia działań prooszczędnościowych

Drugim kluczowym czynnikiem determinującym kształt system białych certyfikatów

w Polsce jest kwestia miejsca dokonywania działań uprawniających do otrzymania

certyfikatów - a w zasadzie odpowiedź na pytanie czy podmioty zobligowane

mogą realizować oszczędności u siebie i w ten sposób wykonywać swoje

zobowiązania w całości, albo w części..

Pytanie jest o tyle istotne, iż kwestia przyznania dostawcom prawa do realizacji

działań kwalifikowanych może powrócić w momencie realizacji obowiązku

oddzielenia sfery dystrybucji i obrotu, co powinno w Polsce nastąpić przed 1 lipca

2007 roku.

Należy zaznaczyć, że w istniejących regulacjach dotyczących białych certyfikatów

w krajach europejskich mówi się generalnie o „dostawcach” energii elektrycznej,

gazu i ciepła, uznając - we Francji i Włoszech - za działania kwalifikowane także te

realizowane we własnych instalacjach.

W przypadku przyznania prawa do białych certyfikatów dystrybutorom mediów

energetycznych spodziewać się można, iż wypełnienie celów obligacji będzie dla

nich znacznie łatwiejsze dzięki wykorzystaniu efektów prowadzonych działań


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii modernizacyjnych. Niebezpieczeństwem jest w tym przypadku koncentracja

podmiotów zobligowanych na szukaniu działań kwalifikowanych u siebie, zamiast

prowadzeniu akcji wywołujących działania u klientów końcowych. Trend ten może

być jeszcze wyraźniejszy, gdyż nierozstrzygnięte jest zasadnicze pytanie o realną

możliwość wpływu przedsiębiorstwa dystrybucyjnego na końcowego odbiorcę

energii, po oddzieleniu go od sfery obrotu.

Przyznanie prawa do wykonywania działań kwalifikowanych przedsiębiorstwu

sfery obrotu (sprzedaży energii) będzie jedynie zabiegiem formalnym, gdyż

z braku znaczącego majątku nie będą oni mogli realizować działań

kwalifikowanych „u siebie.”

Zestawienie modeli systemu białych certyfikatów w Polsce uwzględniające

kombinację kryteriów taktycznych - kluczowych, zdaniem Autorów opracowania,

dla definicji modelu białych certyfikatów w Polsce prezentuje tab. 4.1



4. Wskazanie rekomendacji dla systemu krajowego i charakterystyka technicznych aspektów przydziału i obrotu białymi certyfikatami.

Zestawienie modeli systemu białych certyfikatów w Polsce uwzględniające

kombinację kryteriów analizowanych wcześniej czynników taktycznych -

kluczowych, zdaniem Autorów opracowania, dla definicji modelu białych

certyfikatów w Polsce prezentuje tab. 4.1.

Dokonany poniżej skrócony opis modeli uwzględnia także aspekt rozdzielenia

sfery dystrybucji i obrotu (sprzedaży energii), który wydaje się bardzo istotny

w kontekście nadchodzących zmian systemowych rynku energii elektrycznej.

4.1. Model 1 - „Model inicjowania oszczędności”

Certyfikaty otrzymują jedynie podmioty zobligowane, nie mające prawa do

dokonywania działań kwalifikowanych na własnym majątku, uzyskujące prawo do

certyfikatów w wyniku inicjowania kwalifikowanych działań oszczędnościowych

dokonywanych u odbiorców końcowych. Nałożenie obligacji na sferę dystrybucji,

czy obrotu istotne jedynie ze względu na użycie kategorii kosztów uzasadnionych.

Sugerowane nałożenie obligacji na sprzedawców energii, z uwzględnieniem

ograniczenia, co do ilości obsługiwanych klientów.25

4.2. Model 2 - „Model inicjowania oszczędności +”

Certyfikaty otrzymują podmioty zobligowane, mające prawo do inicjowania działań

oszczędnościowych u klientów, a także wykazywania realizacji działań

kwalifikowanych we własnych instalacjach.

W związku z przyznanym prawem do realizacji obligacji za pomocą działań

kwalifikowanych przeprowadzanych na własnym majątku sugeruje się objęcie

obligacją sfery dystrybucji energii, przy czym prawo to powinno preferować

oszczędności uzyskiwane w zakresie zużycia energii na własne potrzeby.


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii Zalecany jest też dodatkowy warunek w postaci ograniczenia % certyfikatów

uzyskanych w wyniku przeprowadzenia działań kwalifikowanych na własnym

majątku.26

4.3. Model 3 - „Model zielonej energii”

Oddzielenie obligacji od prawa do otrzymania certyfikatów. Certyfikaty otrzymują

wyłącznie odbiorcy końcowi w wyniku realizacji działań prowadzących do

zmniejszenia zużycia energii. Podmiot zobligowany kupuje certyfikaty na wolnym

rynku od podmiotów uprawnionych. Sugerowane ograniczenie ceny certyfikatu

poprzez wyznaczenie poziomu opłaty zastępczej dla zmniejszenia obciążeń

związanych z wypełnieniem obowiązku.

4.4. Model 4 - „Model zielonej energii +”

Oddzielenie obligacji od prawa do otrzymania certyfikatów. Certyfikaty otrzymują

odbiorcy końcowi w wyniku działań prowadzących do zmniejszenia zużycia

energii.

Sugerowane ograniczenie zakresu podmiotów uprawnionych poprzez wskazanie

albo wprowadzenie minimalnej wielkości oszczędności.27

Podmioty zobligowane traktowane równie jako odbiorcy końcowi głównie

w zakresie zużycia energii na własne potrzeby – są uprawnieni do otrzymania

certyfikatów w tym zakresie. Zalecany dodatkowy warunek w postaci ograniczenia

% certyfikatów uzyskanych w wyniku przeprowadzenia działań kwalifikowanych na

własnym majątku.28

Możliwe ograniczenie ceny certyfikatu poprzez wyznaczenie poziomu opłaty

zastępczej dla zmniejszenia obciążeń związanych z zakupem brakujące kwoty

certyfikatów. Sugerowane nałożenie obligacji na sferę dystrybucji, która zużywa

znaczne ilości energii na potrzeby własne.

25 Wystawców faktur sprzedaży energii elektrycznej, gazu i ciepła z dala czynnego. 26 Podział kwoty certyfikatów wg miejsc powstania oszczędności zgodnie z polityką Państwa. 27 Zmniejszenie ilość podmiotów uprawnionych i kosztów prowadzenia rejestru. 28 Podział kwoty certyfikatów wg miejsc powstania oszczędności zgodnie z polityką Państwa.



4.5. Rekomendacje do analizy z uwzględnieniem czynników operacyjnych

Biorąc pod uwagę przedstawione zasadnicze wady i zalety każdego z rozważanych modeli systemu29 i mając na uwadze rozdział sfery dystrybucji i obrotu (sprzedaży) polski model białych certyfikatów powinien zostać zbudowany na bazie jednej z dwóch alternatywnych opcji:

• Model 1 - „Model inicjowania oszczędności”

• Model 4 - „Model zielonej energii +”

4.6. Charakterystyka technicznych aspektów przydziału i obrotu białymi certyfikatami.

4.6.1. Model inicjowania oszczędności Dla tego modelu, który zawęża krąg podmiotów uczestniczących w systemie do

podmiotów zobligowanych rekomendujemy wprowadzenie rozwiązania

uproszczonego w postaci obrotu uzyskanymi oszczędnościami oraz

zobowiązaniami.

Przewidujemy, że realizacja tego wariantu mogłaby skutkować niewielkim obrotem

certyfikatami wyłącznie w kręgu podmiotów zobligowanych. Wdrażanie pełnej

koncepcji systemu zbywalnych certyfikatów wraz z kosztami funkcjonowania

takiego systemu nie jest w naszej opinii uzasadnione. Z uwagi na relatywnie

mniejsze znaczenie obrotu certyfikatami w tym systemie proponujemy rozwiązanie

bazujące na rejestrze oszczędności i zobowiązań prowadzonym przez Regulatora.

Oczekujemy, iż w tym wariancie możliwe będzie zbycie zobowiązania w grupie

podmiotów zobligowanych



4.6.2. Model zielonej energii +

W omawianym wariancie proponujemy wdrożenie pełnej koncepcji systemu

zbywalnych certyfikatów. Szeroki krąg podmiotów zobligowanych oraz podmiotów

uprawnionych do otrzymywania certyfikatów stwarza potencjał generowania

certyfikatów przez różne podmioty oraz tworzy przestrzeń na płynnego obrotu

certyfikatami.

Biały certyfikat mógłby być zdefiniowany jako prawo majątkowe do towaru

giełdowego analogicznie jak w przypadku zielonych certyfikatów na rynku

krajowym. Taka konstrukcja predysponuje Towarową Giełdę Energii S.A. jako

platformę obrotu dla białych certyfikatów.

Wiarygodny i sprawdzony system notowań zielonych certyfikatów na TGE, znany

już wielu uczestnikom systemu mógłby zostać z powodzeniem zaadaptowany na

potrzeby Rynku Praw Majątkowych do białych certyfikatów.

29 Por. Tab. 4.1.



4.6.3. Rekomendacje końcowe dla krajowego systemu białych certyfikatów

Wskazane w wyniku przeprowadzonej analizy dwa alternatywne modele systemu

białych certyfikatów różnią się znaczenie:

a) „model inicjowania oszczędności” jest rozwiązaniem prostszym

i jednocześnie tańszym ze względu na niewielką ilość podmiotów

uprawnionych do otrzymywania białych certyfikatów, którymi są podmioty

zobligowane; budowa rejestru i śledzenie transakcji rynkowych

prowadzonych w zakresie wymiany handlowej nadwyżkami certyfikatów nie

powinno nastręczać problemów natury organizacyjnej i finansowej.

Poza katalogiem działań standaryzowanych wymaga także budowy

katalogu działań inicjujących, wskazującego rodzaje aktywności podmiotów

zobligowanych, upoważniające je do ubiegania się o certyfikaty, których

rezultaty powstają „u odbiorców końcowych.”

b) „model zielonej energii +” jest rozwiązaniem nowatorskim w porównaniu do

systemów funkcjonujących aktualnie w Europie. Przyznanie prawa do

certyfikatów odbiorcom końcowym energii dokonującym oszczędności,

w tym w pewnym zakresie także podmiotom zobligowanym, będzie

skutkować koniecznością budowy bardzo wydolnego systemu rejestracji

i przetwarzania danych o wymianie handlowej w zakresie białych

certyfikatów. Przy zdefiniowaniu certyfikatu jako instrumentu

standaryzowanego uczestnikami obrotu będą także zapewne niezależni

brokerzy i maklerzy, co zwiększy płynność obrotu.

Z dwóch prezentowanych powyżej alternatyw proponujemy wdrożenie „modelu

zielonej energii +”, za czym - mimo oryginalności i złożoności systemu,

przemawiają w ocenie ekspertów PTCE następujące argumenty:

a) uniknięcie problemu „zaliczania” oszczędności dokonywanych u klientów

końcowych w wyniku działań podejmowanych przez podmioty zobligowane,

b) dostarczenie korzyści wynikających z realizacji projektów

prooszczędnościowych wprost podmiotom ich dokonującym - obniżenie


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii kosztów działań,

c) szansa realizacji (części) obligacji również przez podmioty zobligowane, co

przyczyni się do generalnego obniżenia kosztów realizacji celu

indykatywnego dla kraju, przy jednoczesnej pełnej zgodności z wytycznymi

dyrektywy,

d) możliwość definicji górnej granicy ceny standaryzowanej wielkości

certyfikatu, dzięki wprowadzeniu opłaty zastępczej,

e) konkurencja rynkowa pomiędzy sprzedającymi certyfikaty, co pozwoli

podmiotom zobligowanym na wybranie (zakontraktowanie) najlepszej oferty

uzupełnienia brakującej kwoty certyfikatów,

Zasadniczym problemem do rozwiązania przy wdrażaniu rekomendowanego

rozwiązania jest kwestia skomplikowania technicznego rejestru i kosztów z tym

związanych. Niewątpliwie konieczne będzie wykorzystanie możliwości, jakie daje

w tym względzie Internet i oparcie procedury wnioskowania o dokumenty i podpis

elektroniczny. Kluczowa w tym względzie będzie także rola niezależnych

audytorów potwierdzających wykonanie działań standaryzowanych lub

dokonujących obliczeń wielkości uzyskanych oszczędności w projektach o dużym

stopniu unikalności, np. tych realizowanych w przemyśle. Przy odpowiedniej

konstrukcji procedury wnioskowania i rejestracji rolą Regulatora będzie losowa

kontrola wniosków (projektów) oraz weryfikowanie stopnia wykonania zobowiązań

w zakresie stanu posiadania certyfikatów (wypełnienia obligacji) w danym okresie

rozliczeniowym.


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii Tab.4.1. Zestawienie alternatywnych modeli białych certyfikatów wraz z analizą

SWOT30.

Działania kwalifikowane jedynie u odbiorców końcowych

Działania kwalifikowane także u podmiotów zobligowanych

Prawo do certyfikatów ma

wyłącznie zobligowany

MODEL I Silne strony: - ograniczenie liczby podmiotów uprawnionych do

certyfikatów - łatwiejsza ewidencja, - niskie koszty prowadzenia rejestru, Słabe strony - ograniczony rynek wymiany handlowej

certyfikatów - przeważająca konsumpcja na własne potrzeby,

Szanse: - pełna zgodność z duchem dyrektywy, - łatwość wprowadzenia systemu i jego

przewidywalność operacyjna, - istnieją wzorce europejskie dla rozwiązania. Zagrożenia: - brak nadziei na spadek kosztów wykonania

obowiązku - ograniczona konkurencja podmiotów zobligowanych,

- trudności w udowadniania wpływu podmiotu zobligowanego na wykazywane oszczędności - zakłócenia w wypełnieniu celów indywidualnych.

MODEL 2 Silne strony:

- ograniczenie liczby podmiotów uprawnionych do certyfikatów - łatwiejsza ewidencja,

- niskie koszty prowadzenia rejestru, - łatwiejsze wypełnienie celów zwłaszcza w sytuacji

nałożenia obligacji na sferę dystrybucji, Słabe strony:

- w przypadku nałożenia obligacji na sprzedawców - działania „u siebie” w praktyce trudne do realizacji.

Szanse: - możliwość zdefiniowania wyższych celów, dzięki

większej bazie oszczędności, - istnieją wzorce europejskie dla rozwiązania. Zagrożenia:

- groźba wypełniania obligacji wyłącznie za pomocą działań prowadzonych przez podmioty zobligowane (zobligowani dystrybutorzy),

- brak nadziei na spadek kosztów wykonania obowiązku - ograniczona konkurencja podmiotów zobligowanych,

- trudności w udowadniania wpływu podmiotu zobligowanego na wykazywane oszczędności - zakłócenia w wypełnieniu celów indywidualnych.

Prawo do certyfikatów

mają podmioty dokonujące

oszczędności za pomocą działań kwalifikowanych

MODEL 3 Silne strony: - duża liczba certyfikatów na rynku - niższe koszty

wypełnienia obowiązku. - prawo do certyfikatu wynika wprost z efektów

działań materialnych, - znana ex ante liczba podmiotów uprawnionych

w przypadku wskazania wg typu, - pozbycie się problemu udowadniania wpływu

dostawcy na powstanie oszczędności u klientów.

Słabe strony: - konieczność bezwzględnej standaryzacji

certyfikatu i jego samoistności jako waloru rynkowego,

- duża liczba podmiotów wnioskujących o certyfikaty i duża ilość kont w rejestrze - konieczne znaczne nakłady finansowe i organizacyjne,

- podmiot zobligowany nie ma równego statusu jako uczestnik rynku,

- nieznana ex ante liczba podmiotów w przypadku wprowadzenia limitu oszczędności,

Szanse: - obniżenie kosztów działań oszczędnościowych

realizowanych przez klientów końcowych - kompensacja kosztów dzięki certyfikatom,

- podmiot zobligowany sam decyduje, od kogo nabędzie certyfikaty.

Zagrożenia: - uwzględnienie kosztów zakupu certyfikatów

jedynie w przypadku nałożenia obowiązku na sferę dystrybucji,

- podmioty zobligowane nie mają zachęty do realizacji oszczędności „u siebie.”,

- duże koszty obsługi nieuprawnionych wniosków o certyfikaty w przypadku wprowadzenia limitu,

- duża oryginalność systemu w kontekście rozwiązań europejskich - brak wzorców.

MODEL 4 Silne strony:

- duża liczba certyfikatów na rynku - niższe koszty wypełnienia obowiązku,

- prawo do certyfikatu wynika wprost z efektów działań materialnych,

- pozbycie się problemu udowadniania wpływu dostawcy na powstanie oszczędności u klientów,

- znana ex ante liczba podmiotów uprawnionych w przypadku wskazania wg typu,

Słabe strony: - konieczność bezwzględnej standaryzacji

certyfikatu i jego samoistności jako waloru rynkowego,

- duża liczba podmiotów wnioskujących o certyfikaty i duża ilość kont w rejestrze - konieczne znaczne nakłady finansowe i organizacyjne.

- nieznana ex ante liczba podmiotów w przypadku wprowadzenia limitu oszczędności,

Szanse: - o miejscu wypełnienia obligacji decydują czynniki

ekonomiczne - nadzieja na spadek kosztów obligacji w przyszłości,

- podmiot zobligowany sam decyduje, od kogo nabędzie certyfikaty,

- podmiot zobligowany - dystrybutor - ma szanse na wypełnienie obligacji poprzez działania także w swoich instalacjach.

Zagrożenia: - uwzględnienie kosztów zakupu certyfikatów

w kosztach uzasadnionych jedynie w przypadku nałożenia obowiązku na sferę dystrybucji,

- niezupełna zgodność z duchem dyrektywy - podmiot zobligowany „śledzony jako odbiorca końcowy”

- duża oryginalność systemu w kontekście rozwiązań europejskich - brak wzorców.

30 Pochyłym drukiem zaznaczono rozwiązania rekomendowane do pogłębionej analizy.



4.7. Analiza rozszerzenia systemu białych certyfikatów na podsektory wytwarzania i przesyłu energii.

Problem efektywności gospodarki w naszym kraju, w odróżnieniu od sytuacji

w krajach tzw. piętnastki, jest również silnie obecny w sektorze energetycznym.

Mamy dużo niższą sprawność wytwarzania energii elektrycznej, za to dużo

wyższe straty sieciowe. Stan ten prowokuje, aby problem poprawy efektywności

energetycznej rozważać w szerszym kontekście, niż zapisy i wymagania

Dyrektywy. Poniżej zaprezentowano przykładowe modele wykorzystania systemu

białych certyfikatów dla osiągnięcia celów wybiegających poza jej ograniczenia,

a przy tym nie będących w kolizji z jej zapisami.

4.7.1. Model mieszany.

Jest to model zbliżony do rozwiązania przyjętego w propozycji zmian w Prawie

energetycznym wprowadzającego „czerwone certyfikaty”, w którym osobno

ustalono obligację dla certyfikatów pochodzących ze źródeł małych i gazowych.

W analizowanym modelu obowiązek uzyskania określonej wielkości oszczędności

energetycznych dotyczy dostawców energii do klientów końcowych.

Wysokość zobowiązania określana jest przez dwa elementy składowe:

• pierwszy element to cel indywidualny danego podmiotu wynikający

z podziału celu krajowego w zakresie zmniejszenia zużycia energii

u odbiorców końcowych, wyznaczonego zgodnie z metodologią kalkulacji

zawartej w Załączniku I Dyrektywy 2006/32/WE w sprawie efektywności

końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych;

• drugi element składowy zobowiązania, to odrębny cel indywidualny

danego podmiotu, wynikający z podziału celu krajowego w zakresie

zmniejszenia zużycia energii w sektorze wytwarzania i dystrybucji,

wyznaczony zgodnie z właściwą metodologią krajową.


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii Cel pierwszy byłby realizowany poprzez podjęcie działań w grupie klientów

końcowych przez podmioty zobligowane lub poprzez zakup białych certyfikatów od

innych podmiotów realizujących takie działania w grupie klientów końcowych.

Cel drugi mógłby być realizowany poprzez zakup białych certyfikatów od

uprawnionych podmiotów sektora wytwarzania i przesyłu, które dokonały

kwalifikowanych działań w zakresie poprawy efektywności energetycznych

w obszarze instalacji własnych.

Kwestią kluczową w tak rozbudowanym modelu, byłoby oszacowanie krajowego

potencjału oszczędności energetycznych możliwych do uzyskania w sektorze

wytwarzania i przesyłu oraz oszacowanie wielkości nakładów niezbędnych do ich

uzyskania z uwzględnieniem różnych wariantów. Z naszego punktu widzenia

istotna jest zarówno ocena krajowego potencjału oszczędności energetycznych

możliwych od osiągnięcia w omawianych sektorach jak i estymacja kosztów

potencjalnych działań z tym związanych.

Obowiązek osiągnięcia obydwu celów spoczywałby na dostawcach energii do

odbiorców końcowych a jego wypełnienie polegałoby na realizacji obydwu celów.

Z uwagi na fakt, iż Dyrektywa 2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego

wykorzystania energii i usług energetycznych wyklucza z grupy odbiorców

końcowych przedsiębiorstwa, które należą do kategorii wymienionych

w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

13 października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów

cieplarnianych we Wspólnocie, w tym między innymi instalacje energetycznego

spalania o nominalnej mocy cieplnej przekraczającej 20 MW (z wyjątkiem instalacji

spalania odpadów niebezpiecznych lub komunalnych), cel drugi powinien być

realizowany w ramach oddzielnego podsystemu wyróżnionego odmienną

kategorią białych certyfikatów. W związku z tym, w proponowanym rozwiązaniu

nie przewidujemy możliwości kompensowania niedoboru w zakresie realizacji celu

pierwszego, nadwyżkami osiągniętymi w wyniku realizacji celu drugiego

i odwrotnie.

Na potrzeby niniejszego opracowania przyjmujemy, że:



• certyfikaty poświadczające uzyskanie określonych oszczędności

energetycznych w grupie odbiorców końcowych noszą nazwą nazwę

„białych certyfikatów standard”

• certyfikaty poświadczające uzyskanie określonych oszczędności

energetycznych w sektorze wytwarzania i przesyłu noszą nazwę „białych

certyfikatów premium”

W ramach podsystemu pierwszego „białych certyfikatów standard” obowiązek

będzie realizowany przez przedstawienie Regulatorowi do umorzenia, certyfikatów

uzyskanych przez podjęcie przez dostawców energii do użytkowników końcowych

działań kwalifikowanych w grupie odbiorców końcowych.

W ramach podsystemu drugiego „białych certyfikatów premium” obowiązek będzie

realizowany przez przedstawienie Regulatorowi do umorzenia, certyfikatów

nabytych przez dostawców energii do użytkowników końcowych od podmiotów

sektora wytwarzania i przesyłu, uprawnionych do uzyskania certyfikatów przez

podjęcie działań kwalifikowanych w obrębie instalacji własnych.

Zakładamy, iż w ramach podsystemu pierwszego „białych certyfikatów standard”

dominować będą wystandaryzowane działania określone w katalogu działań

kwalifikowanych a kwalifikacja oszczędności energetycznych będzie dokonywana

metodą ex-ante.

W ramach podsystemu drugiego „białych certyfikatów premium” dominować

będzie ocena indywidualnych projektów oraz ocena inżynierska, a kwalifikacja

oszczędności energetycznych będzie dokonywana metodą ex-post.

4.7.2. Rozszerzenie w oparciu o wyizolowane systemy.

Rozszerzenie rekomendowanego w opracowaniu systemu białych certyfikatów

(system zielonej energii +) może nastąpić w oparciu o zdefiniowanie dodatkowych

celów - obligacji nałożonej na wytwórców energii elektrycznej i elektrociepłownie

systemowe oraz na operatorów sieci przesyłowych energii elektrycznej i gazu.


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii Certyfikaty byłyby w takim przypadku przydzielane podmiotom zobligowanym

w proporcji do wartości przeprowadzonych działań prooszczędnościowych.

W obrocie na dwóch wydzielonych subrynkach (wytwórcy i firmy przesyłowe)

znajdowałyby się jedynie nadwyżki certyfikatów31, które powstaną w wyniku

zrealizowania oszczędności we własnych instalacjach w wyższej ilości, niż

zdefiniowana przez Ustawodawcę lub Regulatora.

Opcjonalnie można uznać wymienność (nadwyżek) certyfikatów powstających

w dwóch wyizolowanych systemach i dopuścić do obrotu obejmującego

podsystem wytwarzania i przesyłu energii, co przyczyni się w pewnym stopniu do

lepszego alokowania zasobów przeznaczanych na działania prooszczędnościowe.

Rozszerzenie tego rodzaju będzie z natury niespójne z modelem podstawowym,

obowiązującym dostawców energii do odbiorców końcowych, jest jednak

sposobem na zwiększenie zakresu działań prooszczędnościowych w Polsce.

W tym celu konieczne byłoby zdefiniowanie osobnych celów dla obu podsektorów

rynku energii, albo objęcie ich wspólnym celem i jednocześnie obligacją.

31Rozwiązanie podobne do zastosowanego na rynku zielonej energii (dwoista natura świadectwa, które może

być umorzone, albo stać się przedmiotem obrotu, po rejestracji jako prawo majątkowe w rejestrze giełdowym).



4.7.3. Budowa „równoległego modelu zielonej energii +” obejmującego podsektor wytwarzania i przesyłu.

Idea budowy odrębnego systemu białych certyfikatów opiera się na założeniu

powiązania wytwórców i operatorów sieci przesyłowych w ramach jednego

subrynku na zasadach podobnych do opisanych w rekomendowanym modelu

białych certyfikatów (relacja dostawcy - końcowi użytkownicy energii).

Obligacja do zakupu białych certyfikatów byłaby w tym modelu nałożona na

operatorów sieci przesyłowych energii elektrycznej i gazu, proporcjonalnie do

wolumenu przesyłanej rocznie energii. Realizacja celów nałożonych przez

Ustawodawcę powinna być realizowana poprzez własne działania

prooszczędnościowe (w ograniczonym, zdefiniowanym w % stopniu) oraz przez

zakup białych certyfikatów, do których prawo mieliby również dystrybutorzy

i wytwórcy systemowi energii elektrycznej lub ciepła (elektrownie

i elektrociepłownie)32. Prawo to będzie wynikać z potwierdzonych odpowiednimi

ekspertyzami oszczędności wynikających z działań inwestycyjnych

i modernizacyjnych prowadzonych we własnych instalacjach wytwórczych. Dzięki

ograniczeniu kwoty działań kwalifikowanych, prowadzonych przez podmioty

zobligowane „we własnym zakresie” powstanie rynek certyfikatów oferowanych

przez podmioty uprawnione rekrutujące się z podsektora wytwarzania, co wywoła

zapewne konkurencję cenową i spadek kosztów wypełnienia obowiązku przez

podmioty operatorów sieci przesyłowych. Koszty związane z wypełnieniem

obowiązku zostaną - mocą Ustawy - zaliczone do kosztów uzasadnionych

w proporcji uwzględniającej zarówno interesy podmiotów zobligowanych, jak

i dbałość o poziom opłat przesyłowych.

Jest to rozwiązanie zbliżone do funkcjonującego dotąd sposobu rozdziału kosztów

kontraktów długoterminowych na odbiorców (w tym przypadku Spółki

Dystrybucyjne).

Należy podkreślić, iż mimo podobnej konstrukcji system białych certyfikatów

32Podmioty uprawnione do otrzymywania białych certyfikatów.


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii obejmujący podsektor wytwarzania, przesyłu i częściowo dystrybucji powinien

funkcjonować niezależnie od systemu certyfikatów obejmującego budynki

i budowle sieciowych dostawców energii i odbiorców końcowych. Tym samym

konieczne jest zdefiniowanie osobnego celu obligacji dla operatorów systemów

przesyłowych, czego głównym wyznacznikiem będzie wpływ obligacji na poziom

opłat przesyłowych.

4.7.4. Rekomendacje dla rozszerzenia systemu białych certyfikatów.

Celem analizy przeprowadzonej w tej części opracowania było rozważenie

możliwości objęcia systemem białych certyfikatów wszystkich podsektorów rynku

energii w Polsce.

Naszym zdaniem nie ma możliwości przyporządkowania celu określonego

w Dyrektywie 2006/32/WE do całego rynku energii w Polsce33, przeciw czemu

przemawiają względy prawne, logiczne i kalkulacyjne. Możliwe jest natomiast

rozszerzenie skali uzyskiwanych oszczędności poprzez zdefiniowanie

dodatkowych celów w zakresie uzyskiwania oszczędności, przy czym konieczne

jest wskazanie podmiotów zobligowanych w tym zakresie.

Ciekawym rozwiązaniem, wybiegającym poza tematykę niniejszego opracowania,

byłaby próba połączenia systemu białych certyfikatów (w wersji rozszerzonej)

z przetargami na nowe moce ogłaszanymi przez Prezesa URE, bądź z koncepcją

tzw. „błękitnych certyfikatów” – dotyczących budowy nowych elektrowni.

Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii postuluje, aby - w przypadku wyrażenia

przez Ustawodawcę woli budowy objęcia celami prooszczędnościowymi

wszystkich podsektorów rynku energii w Polsce - zbudować osobny podsystem

(rynek) białych certyfikatów obejmujący podsektory wytwarzania i obrotu.

Wszystkie zaprezentowane powyżej modele spełniają ten warunek i są naszym

zdaniem realizowalne. Szczególnie rekomendujemy system opisany w rozdziale

33Liczenie oszczędności w systemie ciągnionym


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii 4.7.3. Takie rozwiązanie charakteryzuje się licznymi zaletami, do których można

zaliczyć:

• pełną zgodność z zapisami Dyrektywy 2006/32/WE, definiującej jasny cel

w odniesieniu do zużycia energii przez odbiorców końcowych,

• jasność kalkulacji skali uzyskiwanych oszczędności dzięki definicji

osobnego celu dla zamkniętego podsystemu,

• szansę spadku kosztów białych certyfikatów dzięki udzieleniu prawa do

ich otrzymywania podmiotom innym, niż podmioty zobligowane

(wytwórcom),

• obniżeniu kosztów wypełnienia obligacji dzięki przyznaniu prawa do

certyfikatów podmiotom zobligowanym (operatorzy systemów

przesyłowych)34,

• zwiększenie skali oszczędności osiąganych w kraju, przy zachowaniu

wewnętrznej spójności zasad obowiązujących w dwóch podsystemach

białych certyfikatów (relacja: operatorzy - wytwórcy systemowi oraz

dostawcy - końcowi użytkownicy),

• możliwość zastosowania kategorii kosztów uzasadnionych dzięki objęciu

obligacją operatorów systemów przesyłowych objętych obowiązkiem

zatwierdzania taryf (analogicznie do podsektora dystrybucji

w rekomendowanym modelu zielonej energii +).

34Za działania oszczędnościowe realizowane we własnych instalacjach



5. Założenia konstrukcyjne katalogu standardo-wych działań prooszczędnościowych, będącego podstawą do ubiegania się o przyznanie białych certyfikatów – tzw. reference book.

Katalogi działań standaryzowanych są nieodłącznym elementem ustawodawstwa

dotyczącego systemu białych certyfikatów w krajach europejskich. Celem

tworzenia katalogu działań standaryzowanych jest w każdym przypadku:

• dostarczenie podmiotom zobligowanym i podmiotom uprawnionym do

otrzymywania certyfikatów wskazówki w zakresie rodzajów działań

prooszczędnościowych, które są akceptowane przez ustawodawcę

w związku z realizacją polityki oszczędzania energii, ułatwienie

szacowania skali oszczędności dzięki definicji prostych norm

przeliczeniowych w nawiązaniu do rodzaju działania i przyjętej jednostki

działania standaryzowanego, np. miary powierzchni (np. w przypadku

ociepleń), sztuk (np. wymiana żarówek na energooszczędne),

• wskazania warunków towarzyszących w postaci norm wykonawczych

i bezpieczeństwa, których zadaniem jest utrzymanie właściwego poziomu

prac wykonawczych i zastosowanie odpowiedniej jakości materiałów, ale

również uproszczenie procesu wnioskowania o certyfikaty i zwiększenie

pewności poprawnego konstruowania wniosków podmiotów

uprawnionych.

Przystępując do konstrukcji katalogu działań należy przede wszystkim

odpowiedzieć na pytanie o metodologię zawartości dokumentu w kontekście

modelu systemu białych certyfikatów przyjętego w danym kraju.

Analiza rozwiązań europejskich wskazuje, iż w każdym z krajów zastosowano inne

podejście do konstrukcji tego dokumentu:

a) w Wielkiej Brytanii, z uwagi na ograniczenie zakresu działań

kwalifikowanych do gospodarstw domowych, katalog wylicza działania


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii dotyczące tylko jednego sektora gospodarki,

b) we Francji, gdzie działania kwalifikowane dotyczą sektora gospodarstw

domowych, sektora tercjalnego (publicznego) oraz przemysłu, katalog

podzielono na trzy części grupujące opis działań kwalifikowanych wraz

z tablicami przeliczeniowymi; należy zaznaczyć, iż zbieżność pozycji

katalogowych w różnych sektorach wynika z przyjęcia wspólnej platformy

kreacji, którą jest przeprowadzanie działań w budynkach i budowlach.

c) we Włoszech, gdzie obowiązek zdefiniowano osobno dla rynku energii

elektrycznej i gazu, odpowiednie katalogi przyporządkowano do dwóch

osobnych aktów wykonawczych, w efekcie uzyskując wykazy w dużym

stopniu zdublowane, gdyż działania kwalifikowane dokonywane „u klienta”

są w wielu przypadkach tożsame35.

Oceniając rozwiązania europejskie w kontekście poszukiwania wyznaczników dla

kreacji katalogu działań standaryzowanych możliwego do zastosowania w kraju,

należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:

• odpowiedź na pytanie, czy katalog ma być wiodącym (jedynym)

dokumentem, będącym podstawą do wnioskowania o białe certyfikaty,

a więc czy każde działanie powinno być zgodne (dopasowane) do jednej

z pozycji katalogowych; odpowiedź twierdząca oznacza uproszczenie

systemu wnioskowania, sprawia jednak, że katalog powinien być

z założenia bardzo obszerny36,

• odpowiedź na pytanie o klucz grupowania działań kwalifikowanych,

z uwzględnieniem dwóch opcji - podział sektorowy (wg miejsc

powstawania działań), podejście włoskie - (wg typów subrynków rynku

energii objętych obligacją); decyzja o wyborze sposobu grupowania

działań jest w dużym stopniu uzależniona od przyjętego modelu

funkcjonowania systemu: w przypadku ograniczenia prawa do

certyfikatów jedynie do podmiotów zobligowanych lepsze jest podejście

35 Opis działań 36 Chyba, że wolą ustawodawcy będzie wskazanie określonych - najbardziej pożądanych z punktu

widzenia polityki Państwa kategorii działań.


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii „włoskie”, w przypadku udostępnienia prawa do certyfikatów szerokiej

rzeszy podmiotów uprawnionych37 konieczne będzie stworzenie katalogu

działań typowych dla uprawnionych sektorów (podejście „francuskie”).

Nie przesądzając o ostatecznym umiejscowieniu różnych działań kwalifikowanych

w poszczególnych działach katalogu (różnych katalogach) dokument ten powinien

obejmować następujące typy działań38:

a) izolacje cieplne budynków i budowli,

b) wymiana okien w budynkach,

c) montaż i usprawnienia automatyki sterującej,

d) montaż i modernizacja urządzeń pomiarowych w zakresie zużycia ciepła,

w tym podzielników,

e) instalacja regulatorów ciepła z użyciem czujników zewnętrznych,

f) wymiana i modernizacja źródeł ciepła,

g) wymiana i modernizacja źródeł chłodu,

h) wymiana źródeł światła,

i) automatyka sterująca oświetleniem,

j) wymiana urządzeń elektrycznych z zastosowaniem wyższej klasy

energetycznej,

k) ocieplenia sieci grzewczej,

l) opomiarowanie przyłączy cieplnych,

m) automatyka węzłów cieplnych w budownictwie wielorodzinnym,

n) instalacja kolektorów słonecznych i pomp ciepła,

o) użycie ciepła geotermicznego,

p) instalacja urządzeń o wyższej wydajności.

37 Oddzielenie prawa do certyfikatu od obligacji zakupowej. 38 W odniesieniu do budynków i budowli - plan minimum.


Polskie Towarzystwo Certyfikacji Energii Katalog powinien dostarczać podmiotom uprawnionym do otrzymania certyfikatów

precyzyjnej informacji niezbędnej od obliczenia ilości certyfikatów, o która może

się ubiegać i jaki warunki dodatkowe powinien w tym zakresie spełnić. Do

informacji tych należy zaliczyć:

• Nazwa własna działania, precyzyjnie określająca rodzaj aktywności.

• Rozszerzona charakterystyka działania

• Długość życia zastosowanych urządzeń (działań),

• Wskazanie jednostki odniesienia, np. m2 w przypadku ociepleń.

• Tablice kalkulacyjne dla obliczenia ilości wnioskowanych certyfikatów

(z uwzględnieniem m.in. jakości i rodzaju materiałów, wieku budynków,

długości cyklu życia, itp.) przypadających w proporcji do ilości jednostek

odniesienia.

• Wskazanie normy technicznej i innych przepisów warunkujących

właściwe wykonanie zadania i dających prawo do wnioskowania o białe

certyfikaty podmiotowi uprawnionemu.

Każde działanie wymienione w katalogu powinno być opisane następującymi

parametrami:

• oznaczone ile lat utrzymywać się będzie uzyskany efekt oszczędnościowy

(wynikający z cyklu życia zastosowanego produktu lub usługi)

• scharakteryzowane wskaźnikiem minimalnej wartości energii

oszczędzonej w wyniku działania, aby zostało ono zaliczone jako

podstawa ubiegania się o certyfikat – w tym przypadku dopuszcza się

zróżnicowanie tej wartości dla poszczególnych działań.

• oznaczone wskaźnikiem efektywności ekonomicznej promującym

najbardziej efektywne ekonomicznie działania.

Powyższe parametry powinny zostać opracowane przez interdyscyplinarny zespół

ekspertów z uwzględnieniem krajowych warunków wyjściowych, stosowanych


Analiza możliwości wprowadzenia w Polsce systemu białych certyfikatów


97

technologii oraz innych uwarunkowań wynikających z kompleksowego programu

wdrożenia dyrektywy.

W efekcie odbiorca końcowy korzystając z opracowanych szczegółowych

parametrów powinien móc obliczyć szacunkową liczbę możliwych do uzyskania

certyfikatów.

Kc = Eo * wt * we

gdzie:

Kc – kwota podlegająca certyfikowaniu

Eo - wartość roczna zaoszczędzonej energii

wt - wskaźnik okresu trwania efektu x

we - współczynnik efektywności ekonomicznej

W zależności od przyjętych w programie wdrożenia założeń powyższy algorytm

można uzupełnić o współczynnik uwzględniający wystandaryzowanie nośnika

energii np. przy przyjęciu współczynnika dla energii elektrycznej = 1.

poland white certifates

Travel

suszenie urzdzeniami

nowa poudniowa

analiza czynnikw

analiza moliwoci

na analogiczne

uwagi na fakt

podziale na

zastosowanie