proiktua txanela

...SAIATZE HORRETAN EZIN GELDITU...

Egilea: Ane Monreal Aguirre

Ikasmaila : L.H.6.B

Data: 4Apirila- 19- 11

Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”

AURKIBIDEA

azala 1

aurkibidea 2

Zer da materia? 3

Airea materia al da? 4

Airea dagoen espazioan beste materiarik sar al daiteke 6

Aireak ba al du masarik 8

Materiaren propietateak 10

Harri baten masaren neurketa 11

Likido baten masaren neurketa 13

GAS BATEN (BUTANO-GASA) MASAREN NEURKETA 15

Likido baten bolumenaren neurketa 16

SOLIDO (HARRI) BATEN BOLUMENAREN NEURKETA 18

GAS BATEN (AIREAREN) BOLUMENAREN NEURKETA 20

Materiaren itxura 22

MATERIAREN EGOERA ALDAKETAK 23

SUBSTANTZIA PURUAK ETA NAHASTEAK 24

MATERIAREN ALDAKETAK 25

NOLA BEREIZI .. URA ETA LURRA (hondarra, harritxoak… erreka bazterreko ur zikina)?

26

NOLA BEREIZI … HONDARRA ETA BURDIN HAUTSA? 28

NOLA BEREIZI … KANDELA ZATITXOAK ETA HARRI TXINTXORRAK? 30

NOLA BEREIZI … KANDELA ZATITXOAK ETA HARRI TXINTXORRAK? 32

NAHASTEN BEREIZTE METODOAK 34

AZUKREAREN KRISTALIZAZIOA 35

AZUKREAREN ERREKUNTZA 36

Materiaren propietateak 37

autoebaluazioa 39

2


NOLA JAKIN GORPUTZ BAT EROALEA DEN ALA EZ? 38

ZER DA MATERIA?

Definizioa

Gure inguruan dagoen guztia da, Materia munduan lekua okupatzen duen guztia da, eta ezin dena beste materiaren barruan egon eta bestea bere barruan.

Materiaren definizioa kontuan hartuta, zerrendako hitzen sailkapena.

kobrea

beroa

gorrotoa

bitxilorea

arroka

airea

argia

maitasuna

hotza

zura

kea

ura

kortxoa

pagoa

denbora

arraina

oxigenoa

denbora

elektrizitatea

askatasuna

adimena

Gauzak Materia da? Biziduna Bizigabea

Kobrea BAI X EZ X

Beroa BAI EZ X X

Gorrotoa BAI EZ X X

Bitxilorea BAI X EZ X

Arroka BAI X EZ X

Airea BAI X EZ X

Maitasuna BAI EZ X X

Argia BAI X EZ X

Hotza BAI EZ X X

Zura BAI X EZ X

Kea BAI X EZ X

Ura BAI X EZ X

Kortxoa BAI X EZ X

Pagoa BAI X EZ X

Denbora BAI EZ X X

Arraina BAI X EZ X

Oxigenoa BAI X EZ X

Elektrizitatea BAI EZ X X

autoebaluazioa 39

3


Askatasuna BAI EZ X X

Adimena BAI EZ X X

BAI EZ

AIREA MATERIA AL DA?

1. esperimentua: AIREAK BA AL DU BOLUMENIK?

Data: 05/01/11 Taldekideak:

Helburua Materiala

Ikustea airea materia dela, pisua duen ala ez.

Balantza.2 grobo. (Bat airez betea bestea ez.)

Azaldutako hipotesiak

Horrelako zerbait ez nuen zerbait oso desberdina pentsatu.

Prozedura (pausoz pauso)

autoebaluazioa 39

4


Balanza hartu egiten duzu eta albo batean globoa airez beteta jartzen duzu, bestean bete gabea, balantza ekilibratuta jartzen duzu eta ikusiko duzu zein pisatzen duen gehien.

Bildutako datuak - Ondorioak

Ikusten dela airea guen globoa gehiago pisatzen deula, gehiago jeisten delako balantzan.

autoebaluazioa 39

5




Helburua Materiala

Ikustea airea bolumena duen ala ez. Xiringa.


Hori, ez zitzaidan oso arraroa iruditu.


Hartu xiringa eta zuloan behatza jarri zuloa estaltzeko, estalita dagoenean xiringa bete eta isten joan azkenean ez da isten or zerbait egon behar du. Eta ikusita ez dago ezer ez horregatik airea da.

autoebaluazioa 39

6


Bildutako datuak – Ondorioa

Airea materia delalekua ikupatzen duela eta bolmena duela ere bai.

autoebaluazioa 39

7



Data: Taldekideak:

Helburua Materiala



autoebaluazioa 39

8



autoebaluazioa 39

9


MATERIAREN PROPIETATEAK

Hemen, koadernoan egina duzun eskema osatuko duzu, lauki-testuak

eta forma automatikoak (giltzak) erabiliz.

autoebaluazioa 39

10


4. esperimentua: SOLIDO (HARRI) BATEN MASAREN NEURKETA

Data: Taldekideak:

autoebaluazioa 39

11


Helburua Materiala

Ikustea harri baten masaren neurketa. Probeta handi bat.Harria.


Ez dakit horrelako zerbait huste nuen, e zen oso zaila.


Probeta uraz bete puntu borobil bat arete eta zenbakia ogoratu, gero harri txiki bat bota eta ikusi noraino iristen den, gero kenketa egin orain ateratakoa ken ura, or aterako zaizu masaren neurketa.


autoebaluazioa 39

12


Probeta batekin harri baten masaren bolumena neurtu daitekeela.

autoebaluazioa 39

13


5. esperimentua: LIKIDO BATEN MASAREN NEURKETA

Data: Taldekideak:

Helburua Materiala

Neurtzea uraren masaren bolumena. Probeta.Ura.


Hori uste nuen ez zen ezer desberdina.


Hartu probeta uraz bete eta ikusi zenbat neurtzen duen.

autoebaluazioa 39

14



autoebaluazioa 39

15


6. esperimentua: GAS BATEN (BUTANO-GASA) MASAREN NEURKETA

Data: Taldekideak:

Helburua Materiala

Neurtzea bonbonaren gasaren masa. Butano bonbona.Gas.


Ez nekien oso arraroa iruditu zitzaidan.


Pisatu bonbona eta ondo ren gasez bete pisatu eta gero kenketa egin, gasez beteria ken bonbona bakarrik.

autoebaluazioa 39

16


7. esperimentua: LIKIDO BATEN BOLUMENAREN NEURKETA


Helburua Materiala

Likidoarewn bolumenaren nuerketa. (Probetekin.)


Erraza iruditu zait baino, problema batzuk izan ditut.


Likidobat nuertu behar da cm3.

autoebaluazioa 39

17



Oso erreza dela neurtzea likido baten bolumena.

autoebaluazioa 39

18


8. esperimentua: SOLIDO (HARRI) BATEN BOLUMENAREN NEURKETA

Data: Taldekideak:

Helburua Materiala

Neurtzea harri baten bolumena. Harri bat.Tuboa.Ura.


Dena erraza iruditu zait eta oso erraza.


Nurtu ura eta gero harri bat bota eta neurtu ondoren kenketa egin.

autoebaluazioa 39

19



Ez ditut daturik atera.

autoebaluazioa 39

20


9. esperimentua: GAS BATEN (AIREAREN) BOLUMENAREN NEURKETA

Data Taldekideak:

Helburua Materiala



autoebaluazioa 39

21



autoebaluazioa 39

22


MATERIAREN ITXURA

MATERIAREN EGOERAK

Hemen, materia osatzen duten partikulek, egoeraren arabera (solido,

likido ala gas) duten itxura eta portaera azaldu behar duzu, labur-labur.

Gogoratu, Txanela.net-en, IKT-9, jardueran, partikulen portaera

erakusten duten irudiak dituzula eskuragarri. Haiek zure ordenagailura

deskargatu (zure karpetara) eta orri honetan txertatu: “Txertatu”

“Irudia” “Fitxategitik”.

Masa: Bai Masa: Bai Masa: Bai

Forma egonkorra: Bai Forma egonkorra: Ez Forma egonkorra: Ez

Bolumena: Bai Bolumena: Bai Bolumena: Ez

autoebaluazioa 39

23


MATERIAREN EGOERA ALDAKETAK

Hemen, materiaren egoera aldatekei buruz azalpen laburra egin behar

duzue.

Gogoratu, Txanela.net-en, IKT-11, jardueran, egoera aldaketak

erakusten dituen irudi mutua duzuela. Hura zure ordenagailura

deskargatu (zure karpetara) eta orri honetan txertatu: “Txertatu”

“Irudia” “Fitxategitik”.

Gero, lauki-testuen laguntzarekin, irudiaren gainean egoera aldaketen

izenak jarriko dituzu. Ez ahaztu laukien ertza eta hondoa gardenak izan

behar dutela.

Solidotik – gasera: Subliminazioa Solidotik – likidora: Urtzea

Gasetik – solidora: Subliminazioa Gasetik – likidora: KondentsatzeaLikidotik – gasera: Lurruintzea Likidotik – solidora: Solidotzea

autoebaluazioa 39

24


autoebaluazioa 39

25


SUBSTANTZIA PURUAK ETA NAHASTEAK



SUBSTANTZIA: PURUAK

NAHASTEAK

PURUAK: GATZA URREA URA

NAHASTEAK: HOMOGENEOAK: Disoluaziaok- Ura eta gatza. HETEROGENEOAK: Ura eta olioa.

autoebaluazioa 39

26


MATERIAREN ALDAKETAK

10. esperimentua: OLIOA ETA URA NOLA BEREIZI?


Helburua Materiala

Ikustea nola bereizi daitekeen olioa eta ura.

OlioaUra Tarro bat


Jarri tarro batean olioa, eta ondoren ura eta ikusiko duzu nola geratzen den olioa behan eta ura goian.


autoebaluazioa 39

27


Oso ondo bereizten direla bi likidoak, eta oso garbi ikusten direla.

autoebaluazioa 39

28


11.1 esperimentua:NOLA BEREIZI .. URA ETA LURRA (hondarra, harritxoak… erreka bazterreko ur zikina)?


Helburua Materiala

Ikustea ondarra eta ura nola bereizi daitezkeen.

Bote bat.Ura.Hondarra.


Pixka bat arraroa zen eta lehenengo ez nuen ondo ulertzen bainogero ondo ikusi nuen.


Bote bet hartu eta ura eta hondarrak jarri elkarrekin, denbora pasata ikusiko duzu zein ondo bereizi daitezkeen.

autoebaluazioa 39

29



Oso ondo ikusten direla bereiztuta bi materialak.

autoebaluazioa 39

30


11.2 esperimentua: NOLA BEREIZI … HONDARRA ETA BURDIN HAUTSA?


Helburua Materiala

Bereiztea burdin hautsa eta hondarra. Hondarra.Burdin hautsa.Tapa edo bote txiki bat.Imana.


Oso erraza izan zen eta lehenengora ulertu nuen dena.


Hartu tapa eta hor burdin hautsa eta hondarra jarri, hartu imana eta gainean jarri burdina hartuko duzu eta hondarra or geratuko da.

autoebaluazioa 39

31



Dena oso ondo hartzen dela eta ondo ikusten dela gainera.

autoebaluazioa 39

32


11.3 esperimentua:NOLA BEREIZI … KANDELA ZATITXOAK ETA HARRI TXINTXORRAK?

Data: 2011 Taldekideak:

Helburua Materiala

Harriak bolean geratzea eta kandela zatiak disolbatzea.

Kandela zatitxoak.Harri txikiak.Bol bat.


Ez ditut zailakuntzarik izan dena ulertu nuen.


Jarri landela zatiak eta harriak bol batean utzi eguzkian berotzen eta gero ikusi nola desegiten diren kandela zatiak, azkenik bakarrik harriak geratuko zaizkizu.

autoebaluazioa 39

33



Beroarekin desegiten direla eta bakarrik geratzen direla harritxoak.

autoebaluazioa 39

34


11.4 esperimentua: NOLA BEREIZI … URA ETA GATZA (edo itsasoko ura)?


Helburua Materiala

Ura eta gatza bereiztea Ura, gatza, edalontzia eta platera



Ura eta gatza nahasten da. Gero kristalizatzen uzten da eta egun bat barru gatza solidatu egin da eta ura joan da.

autoebaluazioa 39

35



Ura joaten denean gatza solidotzen da

autoebaluazioa 39

36


NAHASTEN BEREIZTE METODOAK



DEKANTAZIOA: Dekantazioa nahasketa heterogeneoak bereizteko metodo fisiko bat da, hauek likido bat eta solido bat likido edo bi izan daitezke sortu zen.

MAGNETISMOA:Magnetismoa fenomeno fisiko horren bidez, materialak erakargarria materialak beste indar da.

URTZEA:Fusioa, substantzia bat egoera solidotik egoera likidora pasatzeko prozesua.

LURRUNTZEA: Egoera normalean likido edo solidoa den substantziaren gasa, bereziki likido batetik edo gorputz heze bero batetik sortzen dena.

autoebaluazioa 39

37


autoebaluazioa 39

38


12. esperimentua: AZUKREAREN KRISTALIZAZIOA


Helburua Materiala

Azukrea kristzalizatzea Azukrea , ura eta plater bat


Azukrea eta ura nahastu, eta gero reposatzen utzi eta egunarekin ura joaten da eta azukrea kristalizatzen da


autoebaluazioa 39

39


autoebaluazioa 39

40


13. esperimentua: AZUKREAREN ERREKUNTZA


Helburua Materiala

Azukrea erre eta karamelo egin Azukrea, bol bat eta sua


Azukrea sutan jarri eta karamelo eginten da eta aldaketa kimiko da


Azukrea aldaketa kimikoa da

autoebaluazioa 39

41


MATERIAREN PROPIETATE BEREZIAK

Hemen, koadernoan egina duzun TAULA osatuko duzu, lauki-testuak


GOGORTASUNA BIGUNTASUNA

ELASTIKOTASUNAPLASTIKOTASUNA

BISKOSITATEALIKATASUNA

DISOLBAGARRITASUNA

ERREGAISTASUNA

EROANKORTASUNA

ELEKTRIKOAK MAGNETIKOAK

autoebaluazioa 39

42


14. esperimentua: NOLA JAKIN GORPUTZ BAT EROALEA DEN ALA EZ?


Helburua Materiala

Ikustea magnetismoa hartu dezakeela globo bat.

Papertxoak, globoa eta txaketa.


Hartu globoa eta frotatu txaketarekin gero papertxoen gainetik pasa eta ikusi nola itxasten diren.

autoebaluazioa 39

43


Oso erraza iruditu zait.


Oso ondo itsasten dela magnetismoa duelako.

autoebaluazioa 39

44


AUTOEBALUAZIOA

Proiektua gauzatu ahala hainbat zeregin eta alderdi landu ditut unitate honetan. Egindako

lan guztiak honela baloratzen ditut:

LABORATEGIKO LANA …………………………………………………………………….2

- Hipotesiak formulatzea

- Saiakuntzak gauzatzea

- Informazio-bilketa

- Materialen erabilpen egokia

- Talde-lana

- Partaidetza

- Saiakuntzak prestatzea

- Ekin aurretik pentsatzea

- Materiala eskuratzea

- Antolamendua

- Garbitasuna

- …

LAN MONOGRAFIKOA ………………………………………………………………….....2

- Bildutako informazioaren egokitasuna

- Bildutako txosten zientifikoaren

baliagarritasuna

- Aurkezpena

- Antolamendua

- Garbitasuna

- …

EZTABAIDAK ………………………………………………………………………………....2

- Parte-hartzearen prestaketa

- Parte-hartzea

- Elkarrizketarako arauak

- Egoki eta zuzen hitz egitea

- Hainbat eginkizun (solaskidea,

behatzailea, bozeramalea) egoki

betetzea

- …

ZURE JARRERA ETA JOKABIDEA …………………………………………………….....2

- Bakarka egindako lanak

- Lanerako gogoa

- Gozamena

- Jakin-mina

- Elkartasuna

- Autonomia, zeure kabuz ekitea

1 Hobetu beharreko lana 2 Nahiko lan ona 3 Lan bikaina

autoebaluazioa 39

45

proiktua txanela

Education