Prof. dr Zorka Lopičić

Upoznavanje studenata sa osnovnim znanjima iz psihopatologije kliničkih sindroma.

Upoznavanje sa etiološkim, dijagnostičkim i terapijskim modelima psihičkih poremećaja kod odraslih.

Upoznavanje sa stavovima društva prema psihički obolelim osobama.

Osposobljavanje za prepoznavanje psihopatologije kliničkih sindroma.

Anksiozni poremećaj Somatoformni i disocijativni

poremećaji Stres Afektivni poremećaji Depresije Samoubistvo Poremećaj ličnosti Poremećaji vezani za

psihoaktivne supstance Alkoholizam

Psihoze, SCH psihoze Psihoze – paranoidne

psihoze Starenje i psihički

poremećaji Pravna i etička pitanja u

psihijatriji Terapija psihičkih

poremećaja Rehabilitacija psihijatrijskih

pacijenata

Predavanja i vežbe – 2x2 časa u VII semestru. Predavanja se održavaju četvrtkom, od 11 do 13 časova. Predavanja se odvijaju u Institutu za mentalno zdravlje, u sali

na IV spratu. Prisustvo je obavezno, kao i aktivno učestvovanje u

radu/diskusijama Evidencija o prisustvu – svojeručni potpis Molim vas da ne upisujete otsutne kolege!!!!! Kolege koje su upisane, a nisu prisutne – 2 poena!!!

2 dozvoljena izostanka (dve nedelje)

• Od 10.10. - nastava• Reading week u jesenjem semestru je od 14. do 20.

novembra• Zatim... Nastava do 30. decembra• Od 9. do 15. januara održavaju se predispitne

konsultacije• I nakon toga – KRAJ SEMESTRA • Januarski ispitni rok: 30/01 – 19/02• Prolećni semestar: od 20/02/2012

Kolokvijum Test znanja koji obuhvata gradivo koje je do tada

pređeno Ispit

Klasifikacija duševnih poremećajaProf. Dr Zorka Lopičić

Pored opisa predmeta istraživanja jedan od prvih uslova konstituisanja jedne nauke ili oblasti ljudskog znanja i zanimanja jeste KLASIFIKACIJA pojava koje se razmatraju.

Šta klasifikujemo?

Bolest Obolele ličnosti Psihičke poremećaje

Klasifikacija mentalnih poremećaja prema etioloških faktorima

Za mnoge mentalne poremećaje medicinska nauka nije pronašla uzročnik – etiološki faktor

Epidemiologija i simptomatologija psihičkih poremećajaKlasifikacija

Klasifikacija – nozologija psihičkih poremećaja Klasifikacija /nozologija (nozos – bolest) u psihijatriji

predstavlja sistem raspoređivanja pojava u grupe (klase) ili podgrupe po određenim kriterijumima.

Na ovaj način dobija se nomenklatura psihičkih bolesti. Danas su poznata dva sistema klasifikacije: DSM-IV i ICD. DSM-IV: Dijagnostički i statistički priručnik za duševne

poremećaje, četvrto izdanje (Diagnostic and Statistic Manual for Mental Disorders, Foruth Edition). Ovu klasifikaciju sačinilo je Američko psihijatrijsko udruženje.

ICD – Međunarodna statistička klasifikacija bolesti, povreda i uzroka smrti (International Statistical Classification of Diseases, Injuries and Causes of Death). Ovu klasifikaciju donela je Svetska zdravstvena organizacija (World Health Organization –WHO).

Zašto su klasifikacije važne?

Klasifikacije omogućavaju lakše sporazumevanje među stručnjacima

Klasifikacije pomažu da se donesu pouzdanije dijagnoze, a samim tim kvalitetnije lečenje

Klasifikacije olakšavaju planiranje i sprovođenje istraživanja

Istorijat I Tokom 19. veka pojavila se potreba za klasifikacijom

psihijatrijskih bolesti.

1882. god. u Velikoj Britaniji Statistički odbor Kraljevske medicinsko-psihološkog udruženja predložio je jedinstvenu klasifikaciju koju članovi nikada nisu prihvatili.

U Parizu je 1889. g. Kongres nauke o mentalnim procesima usvojio klasifikaciju koja se nikada nije široko koristila.

U SAD 1886. Udruženje medicinskih upravnika ustanova za duševno bolesne usvojilo je nešto izmenjeni predlog iz Velike Britanije. Ali saglasnosti nije bilo.

Istorijat II 1939. WHO je dodala duševne bolesti u postojeću

klasifikaciju koja je nosila naziv Međunarodni popis uzroka smrti. Devet godina kasnije (1949) popis bolesti je proširen.

1952. Američko psihijatrijsko udruženje objavilo je svoj Dijagnostičko statistički priručnik (DMS).

1968. napravljena je druga verzija ovog priručnika DSM-II.

Treća verzija ovog priručnika (DSM-III) objavljena je 1980. Sedam godina kasnije iskustvo je pokazalo da ovu verziju treba popraviti i objavljen je DSM-III-R.

Danas je u upotrebi DSM-IV koji je usvojen 1988. godine. Paralelno sa njim koristi se i sistem ICD.

Prikaz sistema DMS-IV Za razliku od ranijih verzija sistem DSM-IV koristi tzv.

višedimenzionalnu ili višeosnu klasifikaciju. Svaka osoba procenjuje se na pet odvojenih dimenzija ili osa (OS I,

OS II, OS III, OS IV, OS V). OS I: uključuje sve kategorije osim poremećaja ličnosti i mentalne

retardacije. OS II: uključuje poremećaje ličnosti i mentalnu retardaciju. OS III: procenjuje se opšte zdravstveno stanje i eventualni problemi

koji mogu da budu važni za duševni poremećaj. OS IV: procenjuju se psihosocijalni problemi koji mogu da

pojačavaju poremećaj. OS V: procenjuje se trenutni nivo adaptivnog funkcionisanja osobe.

PrimerAnaliza: OS I: zavisnost od alkohola OS II: antisocijalna ličnost OS III: ciroza OS IV: psihosocijalni problemi (smrt deteta,

nasilje u porodici) OS V: nivo sadašnjeg funkcionisanja – nizak.

DSM-IV Kratak prikaz dijagnostičkih kategorija I OS I: Poremećaji koji se obično prvi put

dijagnostikuju u dobu odojčeta, detinjstvu ili adolescenciji (anksiozni poremećaj zbog separacije, deficit pažnje/hiperaktivni poremećaj, infantilni autizam, poremećaj učenja).

OS I: Poremećaji vezani za uzimanje psihoaktivnih supstanci.

OS I: Shizofrenija i drugi psihotični poremećaji

OS I: Poremećaji raspoloženja (depresija, manija, bipolarni poremećaj).

DSM-IV Kratak prikaz dijagnostičkih kategorija II OS I: Anksiozni poremećaji (fobije, opsesivno-kompulsivni

poremećaji, posttraumatski stresni poremećaj).

OS I: Somatoformni poremećaj (konverzivni poremećaj, hipohondrija)

OS I: Disocijativni poremećaj (disocijativna amnezija, disocijativne fuge, disocijativni poremećaj identiteta, depersonalizacija).

OS I: Seksualni poremećaji i poremećaji polnog identiteta (parafilija –izvori seksualnog zadovoljstva su neuobičajeni, seksualne smetnje, poremećaj polnog identiteta).

OS I: Poremećaji spavanja (disomnija – poremećaj količine spavanja, poremećaj kvaliteta spavanja ili vremena spavanja, parasomnija –noćne more, hodanje u snu).

OS I: Poremećaji ishrane (anoreksija nervoza, bulimija)

DSM-IV Kratak prikaz dijagnostičkih kategorija III

OS I: Umišljeni poremećaj (namerno proizvode ili se žale na fizičke ili psihološke simptome).

OS I: Poremećaji prilagođavanja (posle nekog velikog životnog događaja).

OS I: Poremećaji kontrole nagona (kleptomanija, piromanija, patološko kockanje)

DSM-IV Kratak prikaz dijagnostičkih kategorija IV

OS II: Mentalna retardacija (blaga, umerena, teška)

OS II: Poremećaji ličnosti (shizoidna ličnost, narcistička ličnost, antisocijalna ličnost, granični poremećaj – borderline).

OS II: Druga stanja koja mogu biti u sedištu pažnje kliničara (psihosomatske bolesti, bračni problemi, žalovanje, fizičko ili seksualno zlostavljanje).

OS II: Delirijum, demencija i drugi kognitivni poremećaji.

DSM-IV Kulturalna osetljivost U dodatku DSM-IV opisani su “lokalno specifični obrasci

aberantnog ponašanja i uznemirujućih iskustava koji mogu, ali ne moraju, biti povezani sa određenom DMS-IV dijagnostičkom kategorijom”.

Primeri: Amok – sindrom čest u Maleziji. Predstavlja disocijativnu epizodu

kojoj prethodi razdoblje “snevanja” posle četa sledi napad nasilnog i, ponekad, homicidnog, ponašanja.

Umor mozga – javlja se u Zapadnoj Africi i čest je kod učenika i studenata. Simptomi: napetost u glavi i vratu, zamućenost vida.

Dhat – poremećaj koji se javlja u Indiji i vezan je za anksioznost i hiponindriju u odnosu na spermu.

Bolest duhova – krajnja zaokupljenost smrću i pokojnicima. Često se sreće među pojedinim plemenima severnoameričkih Indijanaca.

ICD-10F00-F09 Organski mentalni poremećaji, uključujući i simptomatskeF10-F19 Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe

psihoaktivnih supstanciF20-F29 Shizofrenija, shizotipski poremećaj i poremećaji sa sumanutošćuF30-F39 Poremećaji raspoloženja (afektivni poremećaji)F40-F49 Neurotski, sa stresom povezani i somatoformni poremećajiF50-F59 Bihejvioralni sindromi udruženi sa fiziološkim poremećajima i

somatskim faktorimaF60-F69 Poremećaji ličnosti i ponašanja odraslihF70-F79 Mentalna retardacijaF80-F89 Poremećaji psihološkog razvojaF90-F98 Poremećaji ponašanja i emocija sa početkom obično u detinjstvu i

adolescencijiF99 Nespecifikovani mentalni poremećaji

F00 - F09 Organski mentalni poremećaji, uključujući i simptomatskeF00 Demencija u Alzheimer-ovoj bolesti

F00.0 Demencija u Alzheimer-ovoj bolesti sa ranim početkomF00.1 Demencija u Alzheimer-ovoj bolesti sa kasnim početkomF00.2 Demencija u Alzheimer-ovoj bolesti, atipični ili mešoviti tipF00.9 Demencija u Alzheimer-ovoj bolesti, nespecifikovana

F01 Vaskulna demencija F01.0 Vaskulna demencija sa akutnim početkomF01.1 Multi-infarktna demencijaF01.2 Subkortikalna vaskulna demencijaF01.3 Mešovita kortikalna i subkortikalna vaskulna demencijaF01.8 Druga vaskulna demencijaF01.9 Vaskulna demencija, nespecifikovana

F02 Demencija u oboljenjima klasifikovanim na drugom mestuF02.0 Demencija u Pick-ovoj bolestiF02.1 Demencija u Creutzfeldt- Jacob-ovoj bolestiF02.2 Demencija u Huntington-ovoj bolestiF02.3 Demencija u Parkinson-ovoj bolestiF02.4 Demencija u bolesti izazvanoj humanim virusom imunodeficijencije (HIV)F02.8 Demencija u drugim specifikovanim oboljenjima klasifikovanim na drugom

mestu

F03 Nespecifikovana demencijaPeti znak šifre se može dodati radi specifikovanja demencije u F00-F03 na sledeći način:

. x0 Bez dodatnih simptoma

. x1 Drugi simptomi, pretežno sumanuti

. x2 Drugi simptomi, pretežno halucinatorni

. x3 Drugi simptomi, pretežno depresivni

. x4 Drugi mešoviti simptomiŠesti znak šifre može se dodati radi specifikovanja težine demencije:

. xx0 Blaga

. xx1 Umerena

. xx2 Teška

F04 Organski sindrom amnezije koji nije izazvan alkoholom i drugim psihoaktivnim supstancama

F05 Delirijum koji nije izazvan alkoholom i drugim psihoaktivnim supstancamaF05.0 Delirijum koji nije superponovan na demencijuF05.1 Delirijum superponovan na demencijuF05.8 Drugi delirijumF05.9 Delirijum, nespecifikovan

F06 Drugi mentalni poremećaji izazvani moždanim oštećenjem i disfunkcijom i somatskim oboljenjemF06.0 Organska halucinozaF06.1 Organski katatoni poremećajF06.2 Organski poremećaj sa sumanutošću (sličan shizofreniji)F06.3 Organski poremećaj raspoloženja (afektivni poremećaj)

.30 Organski manični poremećaj

.31 Organski bipolarni poremećaj

.32 Organski depresivni poremećaj

.33 Organski mešoviti afektivni poremećajF06.4 Organski anksiozni poremećajF06.5 Organski disocijativni poremećajF06.6 Organski poremećaj sa emocionalnom labilnošću (astenični)F06.7 Blagi kognitivni poremećaj

.70 Nije udružen sa sistemskim somatskim poremećajem

.71 Udružen sa sistemskim somatskim poremećajemF06.8 Drugi specifikovani organski mentalni poremećaji izazvani moždanim

oštećenjem i disfunkcijom i somatskom bolešćuF06.9 Nespecifikovani mentalni poremećaj izazvan moždanim oštećenjem i

disfunkcijom i somatskom bolešću

F07 Poremećaji ličnosti i poremećaji ponašanja izazvani moždanim oboljenjem, oštećenjem i disfunkcijomF07.0 Organski poremećaj ličnostiF07.1 Postencefalitički sindromF07.2 Postkomocioni sindromF07.8 Drugi organski poremećaji ličnosti i poremećaji ponašanja

izazvani moždanim oboljenjem, oštećenjem i disfunkcijomF07.9 Nespecifikovan organski poremećaj ličnosti i poremećaj

ponašanja izazvan moždanim oboljenjem, oštećenjem i disfunkcijom

F09 Nespecifikovan organski ili simptomatski mentalni poremećaj

F10 - F19 Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe psihoaktivnih supstanci

F10.- Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe alkoholaF11.- Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe opijataF12.- Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe kanabinoidaF13.- Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe sedativa ili

hipnotikaF14.- Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe kokainaF15.- Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe drugih

stimulansa ukjučujući kofeinF16.- Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe halucinogenaF17.- Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe duvanaF18.- Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe isparljivih

rastvaračaF19.- Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja zbog upotrebe više droga i

upotrebe drugih psihoaktivnih supstanci

Četvrti, peti i šesti znak šifre se može koristiti za specifikovanje kliničkog stanja prema sledećem, i posebnih dijagnostičkih kriterijuma za određenu psihoaktivnu supstancu koji su priključeni tamo gde je potrebno za akutne intoksikacije i apstinenciju:

F1x.3

Apstinenci

F1x.0 Akutna intoksikacija.00 Nekomplikovana.01 Sa traumom ili drugim telesnim povredama.02 Sa drugim medicinskim komplikacijama.03 Sa delirijumom.04 Sa poremećajem percepcije.05 Sa komom.06 Sa konvulzijama.07 Patološka intoksikacija

F1x.1 Štetna upotreba

F1x.2 Sindrom zavisnosti.20 Sada u apstinenciji

.200 Rana remisija

.201 Parcijalna remisija

.202 Potpuna remisija.21 Sada u apstinenciji, ali u zaštićenoj sredini.22 Sada na klinički superviziranom režimu održavanja ili supstitucionom

režimu (kontrolisana zavisnost).23 Sada u apstinenciji, ali na tretmanu averzivnim ili blokirajućim lekovima.24 Sada koristi supstancu (aktivna zavisnost)

.240 Bez somatskih karakteristika

.241 Sa somatskim karakteristikama.25 Kontinuirana upotreba .26 Epizodična upotreba (dipsomanija)

F1x.3 Apstinencijalni sindrom.30 Nekomplikovan.31 Sa konvulzijama

F1x.4 Apstinencijalni sindrom sa delirijumom.40 Bez konvulzija.41 Sa konvulzijama

F1x.5 Psihotični poremećaj.50 Sličan shizofreniji.51.Pretežno sumanut.52 Pretežno halucinatoran.53 Pretežno polimorfan.54 Pretežno depresivni simptomi.55 Pretežno manični simptomi.56 Mešoviti

F1x.6 Sindrom amnezijeF1x.7 Rezidualni poremećaj i psihotični poremećaj sa kasnim

početkom.70 Flešbekovi.71 Poremećaj ličnosti ili poremećaj ponašanja.72 Rezidualni afektivni poremećaj.73 Demencija .74 Drugo perzistentno kognitivno oštećenje.75 Psihotični poremećaj sa kasnim početkom

F1x.8 Drugi mentalni poremećaji i poremećaji ponašanjaF1x.9 Nespecifikovan mentalni poremećaj i poremećaj ponašanja

F20 - F29 Shizofrenija, shizotipski poremećaj i poremećaji sa sumanutošću

F20 ShizofrenijaF20.0 Paranoidna shizofrenijaF20.1 Hebefrena shizofrenija F20.2 Katatona shizofrenijaF20.3 Nediferentovana shizofrenijaF20.4 Postshizofrena depresijaF20.5 Rezidualna shizofrenijaF20.6 Jednostavna shizofrenijaF20.8 Druga shizofrenijaF20.9 Shizofrenija, nespecifikovana

Peti znak šifre se može koristiti za označavanje toka:. x0 Kontinuirani tok. x1 Epizodični sa progredirajućim oštećenjem. x2 Epizodični sa stabilnim oštećenjem. x3 Epizodični remitirajući. x4 Nepotpuna remisija. x5 Potpuna remisija. x8 Drugo. x9 Period opservacije suviše kratak

F21 Shizotipski poremećaj

F22 Perzistentni poremećaj sa sumanutošću F22.0 Poremećaj sa sumanutošćuF22.8 Drugi perzistentni poremećaji sa sumanutošću F22.9 Perzistetni poremećaj sa sumanutošću, nespecifikovan

F23 Akutni i prolazni psihotični poremećajF23.0 Akutni polimorfni psihotični poremećaj bez simptoma shizofrenijeF23.1 Akutni polimorfni psihotični poremećaj sa simptomima shizofrenijeF23.2 Akutni psihotični poremećaj sličan shizofrenijiF23.3 Drugi akutni pretežno psihotični poremećaj sa sumanutošćuF23.8 Drugi akutni i prolazni psihotični poremećajiF23.9 Akutni i prolazni psihotični poremećaj, nespecifikovan

Peti znak šifre može se koristiti radi označavanja prisustva ili odsustva udruženog akutnog stresa:

. x0 Bez udruženog akutnog stresa

. x1 Sa udruženim akutnim stresom

F24 Indukovani poremećaj sa sumanutošću

F25 Shizoafektivni poremećajiF25.0 Shizoafektivni poremećaj, manični tipF25.1 Shizoafektivni poremećaj, depresivni tipF25.2 Shizoafektivni poremećaj, mešoviti tipF25.8 Drugi shizoafektivni poremećajiF25.9 Shizoafektivni poremećaj, nespecifikovan

Peti znak šifre se može koristiti za označavanje sledećih subtipova:. x0 Prisutni i afektivni i shizofreni simptomi..x1 Prisutni i afektivni i shizofreni simptomi, pri čemu shizofreni simptomi perzistiraju i van perioda u kojem su prisutni afektivni simptomi

F28 Drugi neorganski psihotični poremećaji

F29 Nespecifikovana neorganska psihoza

F30 - F39 Poremećaji raspoloženja (afektivni poremećaji)

F30 Manična epizoda F30.0 HipomanijaF30.1 Manija bez psihotičnih simptomaF30.2 Manija sa psihotičnim simptomima

.20 Sa raspoloženjem saglasni psihotični simptomi

.21 Sa raspoloženjem nesaglasni psihotični simptomiF30.8 Druge manične epizodeF30.9 Manične epizode, nespecifikovane

F31 Bipolarni afektivni poremećajF31.0 Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda hipomaničnaF31.1 Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda manična bez psihotičih simptomaF31.2 Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda manična sa psihotičnim

simptomima .20 Sa raspoloženjem saglasni psihotični simptomi.21 Sa raspoloženjem nesaglasni psihotični simptomi

F31.3 Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda umereno jaka ili blaga depresija .30 Bez somatskog sindroma.31 Sa somatskim sindromom

F31.4 Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda teška depresija bez psihotičnih simptoma

F31.5 Bipolarni afektivni poremećaj, sadašnja epizoda teška depresija sa psihotičnim simptomima

.50 Sa raspoloženjem saglasni psihotični simptomi.51 Sa raspoloženjem nesaglasni psihotični simptomi

F31.6 Bipolarni afektivi poremećaj, sadašnja epizoda mešovitaF31.7 Bipolarni afektivni poremećaj, sada u remisijiF31.8 Drugi bipolarni afektivni poremećaji F31.9 Bipolarni afektivni poremećaj, nespecifikovan

F32 Depresivna epizodaF32.0 Blaga depresivna epizoda

.00 Bez somatskog sindroma

.01 Sa somatskim sindromomF32.1 Umerena depresivna epizoda

.10 Bez somatskog sindroma

.11 Sa somatskim sindromomF32.2 Teška depresivna epizoda bez psihotičnih simptomaF32.3Teška depresivna epizoda sa psihotičnim simptomima

.30 Sa raspoloženjem saglasni psihotični simptomi

.31 Sa raspoloženjem nesaglasni psihotični simptomiF32.8 Druge depresivne epizodeF32.9 Depresivna epizoda, nespecifikovana

F33 Rekurentni depresivni poremećajF33.0 Rekurentni depresivni poremećaj, sadašnja epizoda blaga

.00 Bez somatskog sindroma

.01 Sa somatskim sindromomF33.1 Rekurentni depresivni poremećaj, sadašnja epizoda umerene jačine

.10 Bez somatskog sindroma

.11 Sa somatskim sindromomF33.2 Rekurentni depresivni poremećaj, sadašnja epizoda teška bez

psihotičnih simptomaF33.3 Rekurentni depresivni poremećaj, sadašnja epizoda teška sa

psihotičnim simptomima.30 Sa raspoloženjem saglasni psihotični simptomi.31 Sa raspoloženjem nesaglasni psihotični simptomi

F33.4 Rekurentni depresivni poremećaj, trenutno u remisijiF33.8 Drugi rekurentni depresivni poremećajiF33.9 Rekurentni depresivni poremećaj, nespecifikovan

F34 Perzistentni poremećaji raspoloženja (afektivni poremećaji)F34.0 CiklotimijaF34.1 DistimijaF34.8 Drugi perzistentni poremećaji raspoloženja (afektivni poremećaji)F34.9 Perzistentni poremećaj raspoloženja (afektivni poremećaj),

nespecifikovan

F38 Drugi poremećaji raspoloženja (afektivni poremećaji)F38.0 Drugi pojedinačni poremećaji raspoloženja (afektivni poremećaji)

.00 Mešovita afektivna epizodaF38.1 Drugi rekurentni poremećaji raspoloženja (afektivni poremećaji)

.10 Rekurentni kratki depresivni poremećajF38.8 Drugi specifikovani poremećaji raspoloženja (afektivni poremećaji)

F39 Nespecifikovani poremećaji raspoloženja (afektivni poremećaji)

F40 - F48 Neurotski, sa stresom povezani i somatoformni poremećajiF40 Fobični anksiozni poremećaji

F40.0 Agorafobija.00 Bez paničnog poremećaja .01 Sa paničnim poremećajem

F40.1 Socijalne fobijeF40.2 Specifične (izolovane) fobijeF40.8 Drugi fobični anksiozni poremećajiF40.9 Fobični anksiozni poremećaj, nespecifikovan

F41 Drugi anksiozni poremećajiF41.0 Panični poremećaj (epizodična paroksizmalna anksioznost)

.00 Umeren .01 TežakF41.1 Generalizovani anksiozni poremećajF41.2 Mešoviti anksiozni i depresivni poremećajF41.3 Drugi mešoviti anksiozni poremećaji F41.8 Drugi specifikovani anksiozni poremećajiF41.9 Anksiozni poremećaj, nespecifikovan

F42 Opsesivno-kompulzivni poremećajF42.0 Pretežno opsesivne misli ili ruminacijeF42.1 Pretežno kompulzivne radnje (opsesivni rituali)F42.2 Mešovite opsesivne misli i radnje F42.8 Drugi opsesivno-kompulzivni poremećajiF42.9 Opsesivno-kompulzivni poremećaj, nespecifikovan

F43 Reakcija na težak stres i poremećaji prilagođavanjaF43.0 Akutna reakcija na stres

.00 Blaga.01 Umerena.02 Teška

F43.1 Posttraumatski stresni poremećajF43.2 Poremećaji prilagođavanja

.20 Kratkotrajna depresivna reakcija

.21 Produžena depresivna reakcija

.22 Mešovita anksiozna i depresivna reakcija

.23 Sa pretežnim poremećajem drugih emocija

.24 Sa pretežnim poremećajem ponašanja

.25 Sa mešovitim poremećajem emocija i ponašanja

.26 Sa drugim specifikovanim pretežnim simptomimaF43.8 Druge reakcije na težak stresF43.9 Reakcija na težak stres, nespecifikovana

F44 Disocijativni (konverzivni) poremećajiF44.0 Disocijativna amnezijaF44.1 Disocijativna fugaF44.2 Disocijativni stuporF44.3 Stanje transa i poremećaj opsednutostiF44.4 Disocijativni poremećaji motorike F44.5 Disocijativne konvulzijeF44.6 Disocijativna anestezija i senzorni gubitak F44.7 Mešoviti disocijativni (konverzivni) poremećajiF44.8 Ostali disocijativni (konverzivni) poremećaji

.80 Ganserov sindrom

.81 Poremećaj u vidu višestruke ličnosti

.82 Prolazni disocijativni (konverzivni) poremećaji koji se javljaju u detinjstvu i adolescenciji

.88 Drugi specifikovani disocijativni (konverzivni) poremećaji

F44.9 Disocijativni (konverzivni) poremećaj, nespecifikovan

F45 Somatoformni poremećajiF45.0 Somatizacioni poremećajF45.1 Nediferentovani somatoformni poremećajF45.2 Hipohondrijski poremećajF45.3 Somatoformna disfunkcija vegetativnog nervnog sistema

.30 Srce i kardiovaskulni sistem

.31 Gornji deo gastrointestinalnog trakta

.32 Donji deo gastrointestinalnog trakta

.33 Respiratorni sistem

.34 Urogenitalni sistem

.35 Drugi organi ili sistemF45.4 Perzistentni somatoformni bolni poremećajF45.8 Drugi somatoformni poremećajiF45.9 Somatoformni poremećaj, nespecifikovan

F48 Drugi neurotski poremećajiF48.0 NeurastenijaF48.1 Sindrom depersonalizacije-derealizcijeF48.8 Drugi specifikovani neurotski poremećajiF48.9 Neurotski poremećaj, nespecifikovan

F50 - F59 Bihejvioralni sindromi udruženi sa fiziološkim poremećajima i somatskim faktorima

F50 Poremećaji ishraneF50.0 Anorexia nervosaF50.1 Atipična anorexia nervosaF50.2 Bulimia nervosaF50.3 Atipična bulimia nervosaF50.4 Preterano uzimanje hrane udruženo sa drugim psihološkim smetnjamaF50.5 Povraćanje udruženo sa drugim psihološkim smetnjamaF50.8 Drugi poremećaji ishraneF50.9 Poremećaj ishrane, nespecifikovan

F51 Neorganski poremećaji spavanjaF51.0 Neorganska insomnijaF51.1 Neorganska hipersomnijaF51.2 Neorganski poremećaj ritma spavanje-budno stanjeF51.3 Hodanje u toku spavanja (somnambulizam)F51.4 Strahovi u toku spavanja (noćni strahovi)F51.5 Noćne moreF51.8 Drugi neorganski poremećaji spavanjaF51.9 Neorganski poremećaj spavanja, nespecifikovan

F52 Seksualna disfunkcija, koja nije uzrokovana organskim poremećajima ili bolešćuF52.0 Nedostatak ili gubitak seksualne željeF52.1 Seksualna averzija i odsustvo seksualnog uživanja

.10 Seksualna averzija

.11 Odsustvo seksualnog uživanjaF52.2 Neuspešnost genitalne reakcijeF52.3 Orgazmička disfunkcijaF52.4 Prevremena ejakulacijaF52.5 Neorganski vaginizamF52.6 Dispareunija bez organskog uzrokaF52.7 Preterani seksualni nagonF52.8 Druga seksualna disfunkcija, koje nije uzrokovana organskim poremećajem

ili bolešćuF52.9 Nespecifikovana seksualna disfunkcija koja nije uzrokovana organskim

poremećajem ili bolešću

F53 Mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja udruženi sa puerperijumom, koji nisu klasifikovani na drugom mestuF53.0 Blagi metalni poremećaji i poremećaji ponašanja udruženi

sa puerperijumom, koji nisu klasifikovani na drugom mestuF53.1 Teški metalni poremećaji i poremećaji ponašanja udruženi

sa puerperijumom, koji nisu klasifikovani na drugom mestuF53.8 Drugi mentalni poremećaji i poremećaji ponašanja udruženi sa

puerperijumom koji nisu klasifikovani na drugom mestuF53.9 Puerperalni mentalni poremećaj, nespecifikovan

F54 Psihološki ili bihejvioralni činioci udruženi sa poremećajima ili bolestima klasifikovanim na drugom mestu

F55 Zloupotreba supstanci koje ne izazivaju zavisnostF55.0 AntidepresiviF55.1 LaksativiF55.2 AnalgeticiF55.3 AntacidiF55.4 VitaminiF55.5 Steroidi ili hormoniF55.6 Određeni biljni ili narodni lekoviF55.8 Druge supstance koje ne izazivaju zavisnostF55.9 Nespecifikovane

F59 Nespecifikovani bihejvioralni sindromi udruženi sa fiziološkim smetnjama i somatskim faktorima

F60 - F69 Poremećaji ličnosti i ponašanja odraslihF60 Specifični poremećaji ličnosti

F60.0 Paranoidni poremećaj ličnostiF60.1 Shizoidni poremećaj ličnostiF60.2 Disocijalni poremećaj ličnostiF60.3 Emocionalno nestabilni poremećaj ličnosti

.30 Impulsivni tip

.31 Granični tipF60.4 Histrionični poremećaj ličnostiF60.5 Anankastični poremećaj ličnostiF60.6 Anksiozni (izbegavajući) poremećaj ličnostiF60.7 Zavisni poremećaj ličnostiF60.8 Drugi specifični poremećaji ličnostiF60.9 Poremećaj ličnosti, nespecifikovan

F61 Mešoviti i drugi poremećaji ličnostiF61.0 Mešoviti poremećaji ličnostiF61.1 Problematične promene ličnosti

F62 Trajne promene ličnosti koje se ne mogu pripisati oštećenjima ili bolestima mozgaF62.0 Trajna promena ličnosti posle katstrofičnog iskustvaF62.1 Trajna promena ličnosti posle psihijatrijske bolestiF62.8 Druge trajne promene ličnostiF62.9 Trajna promena ličnosti, nespecifikovana

F63 Poremećaji navika i impulsaF63.0Patološko kockanjeF63.1 Patološko podmetanje požara (piromanija)F63.2 Patološka krađa (kleptomanija)F63.3 TrichotillomaniaF63.8 Drugi poremećaji navika i impulsaF63.9 Poremećaj navika i impulsa, nepecifikovan

F64 Poremećaji polnog identitetaF64.0 TransseksualizamF64.1 Transvestizam sa dvostrukom ulogomF64.2 Poremećaj polnog identiteta u detinjstvuF64.8 Drugi poremećaji polnog identitetaF64.9 Poremećaj polnog identiteta, nespecifikovan

F65 Poremećaji seksualnog prioritetaF65.0 FetišizamF65.1 Fetišistički transvestizamF65.2 EgzibicionizamF65.3 VoajerizamF65.4 PedofilijaF65.5 SadomazohizamF65.6 Multipli poremećaji seksualnog prioritetaF65.8 Drugi poremećaji seksualnog prioritetaF65.9 Poremećaj seksualnog prioriteta, nespecifikovan

F66 Psihološki poremećaji i poremećaji ponašanja povezani sa seksualnim razvojem iorjentacijomF66.0 Poremećaj seksulnog sazrevanjaF66.1 Ego-distona seksualna orijentacijaF66.2 Poremećaj seksualnog odnosaF66.8 Drugi psihoseksualni razvojni poremećajiF66.9 Psihoseksualni razvojni poremećaj, nespecifikovan

F68 Drugi poremećaji ličnosti i ponašanja odraslihF68.0 Razrada somatskih simptoma zbog psiholoških razlogaF68.1 Namerno izazivanje simptoma ili izmišljanje simptoma i nesposobnosti, somatskih ili psiholoških (veštački poremećaj)F68.8 Drugi specifikovani poremećaji ličnosti i ponašanja odraslih

F69 Nespecifikovani poremećaj ličnosti i ponašanja odraslih

F70 - F79 Mentalna retardacija

F70 Laka mentalna retardacijaF71 Umerena mentalna retardacijaF72 Teška mentalna retardacijaF73 Duboka mentalna retardacijaF78 Druga mentalna retardacijaF79 Nespecifikovana mentalna retardacija

Četvrti znak šifre može se koristiti za označavanje stepena udruženog poremećaja ponašanja:F7x.0 Bez, ili minimalan poremećaj ponašanjaF7x.1 Značajan poremećaj ponašanja koji zahteva pažnju ili tretmanF7x.8 Drugi poremećaji ponašanjaF7x.9 Bez napomene o poremećaju ponašanja

F80 - F89 Poremećaji psihološkog razvojaF80 Specifični razvojni poremećaji govora i jezika

F80.0 Specifični poremećaj govorne artikulacijeF80.1 Poremećaj ekspresivnog govoraF80.2 Poremećaj receptivnog govoraF80.3 Stečena afazija sa epilepsijom (Landau-Kleffner-ov sindrom)F80.8 Drugi razvojni poremećaji govora i jezikaF80.9 Razvojni poremećaj govora i jezika, nespecifikovan

F81 Specifični razvojni poremećaji školskih veštinaF81.0 Specifični poremećaj čitanjaF81.1 Specifični poremećaj spelovanjaF81.2 Specifični poremećaj računanjaF81.3 Mešoviti poremećaj školskih veštinaF81.8 Drugi razvojni poremećaji školskih veštinaF81.9 Razvojni poremećaj školskih veština, nespecifikovan

F82 Specifični razvojni poremećaj motorne funkcije

F83 Mešoviti specifični razvojni poremećaji

F84 Pervazivni razvojni poremećajiF84.0 Dečji autizamF84.1 Atipični autizam

.10 Atipičnost po uzrastu početka poremećaja

.11 Atipičnost po simptomatologiji

.12 Atipičnost i po uzrastu i po simptomatologijiF84.2 Rett-ov sindromF84.3 Drugi dezintegrativni poremećaji detinjstvaF84.4 Hiperkinetički poremećaj udružen sa mentalnom

retardacijom i stereotipnim pokretimaF84.5 Asperger-ov sindromF84.8 Drugi pervazivni razvojni poremećajiF84.9 Pervazivni razvojni poremećaj, nespecifikovan

F88 Drugi poremećaji psihološkog razvoja

F89 Nespecifikovan poremećaj psihološkog razvoja

F90 - F98 Poremećaji ponašanja i emocija sa početkom obično u detinjstvu i adolescencijiF90 Hiperkinetički poremećaj

F90.0 Poremećaj aktivnosti i pažnje F90.1 Hiperkinetički poremećaj ponašanjaF90.8 Drugi hiperkinetički poremećajiF90.9 Hiperkinetički poremećaj, nespecifikovan

F91 Poremećaji ponašanjaF91.0 Poremećaj ponašanja ograničen na porodičnu sredinuF91.1 Nesocijalizovani poremećaj ponašanjaF91.2 Socijalizovani poremećaj ponašanjaF91.3 Poremećaj u vidu protivljenja i prkosaF91.8 Drugi poremećaji ponašanjaF91.9 Poremećaj ponašanja, nespecifikovan

F92 Mešoviti poremećaji ponašanja i emocijaF92.0 Depresivni poremećaj ponašanjaF92.8 Drugi mešoviti poremećaji ponašanja i emocijaF92.9 Mešoviti poremećaj ponašanja i emocija, nespecifikovan

F93 Emocionalni poremećaji sa početkom specifičnim za detinjstvo F93.0 Poremećaj separacione anksioznosti u detinjstvuF93.1 Poremećaj fobične anksioznosti u detinjstvuF93.2 Poremećaj socijalne anksioznosti u detinjstvu F93.3 Poremećaj suparništva sa bratom ili sestrom F93.8 Drugi emocionalni poremećaji u detinjstvu

.80 Poremećaj generalizovane anksioznosti u detinjstvuF93.9 Emocionalni poremećaj detinjstva, nespecifikovan

F94 Poremećaji socijalnog funkcionisanja sa početkom specifičnim za detinjstvo i adolescencijuF94.0 Elektivni mutizamF94.1 Reaktivni poremećaj privrženosti u detinjstvuF94.2 Dezinhibovani poremećaj privrženosti u detinjstvuF94.8 Drugi poremećaji socijalnog funkcionisanja u detinjstvuF94.9 Poremećaj socijalnog funkcinisanja u detinjstvu, nespecifikovan

F95 Tik poremećajiF95.0 Prolazni tik premećajF95.1 Hronični motorni ili glasovni tik poremećajF95.2 Kombinovani glasovni i multipli motorni tik poremećaj (de la Tourette-ov sindrom)F95.8 Drugi tik poremećajiF95.9 Tik pormećaj, nespecifikovan

F98 Drugi poremećaji ponašanja i emocija sa početkom obično u detinjstvu F98.0 Neorganska enureza

.00 Samo noćna enureza

.01 Samo dnevna enureza

.02 Dnevna i noćna enurezaF98.1 Neorganska enkopreza

.10 Fiziološka kontrola creva nije uspostavljena

.11 Adekvatna kontrola creva sa normalnim fecesom ostavljenim na neprikladnim mestima

.12 Uneređivanje uzrokovano preterano tečnim fecesom (npr. kod retencije praćene obilnim pražnjenjem)

F98.2 Poremećaj ishrane u detinjstvu i adolescencijiF98.3 Pika u detinjstvuF98.4 Stereotipni poremećaji pokreta

.40 Bez samopovređivanja

.41 Samopovređujući

.42 MešovitiF98.5 MucanjeF98.6 Eksplozivan govor sa prekidima F98.8 Drugi specifikovani poremećaji ponašanja i emocija sa

početkom obično u detinjstvu i adolescencijiF98.9 Nespecifikovani poremećaji ponašanja i emocija sa

početkom obično u detinjstvu i adolescenciji

F99 Nespecifikovani mentalni poremećaj

F99 Mentalni poremećaj koji nije drugačije specifikovan

Druga stanja iz ICD-10 često povezana sa mentalnim poremećajima i poremećajima ponašanja

R62 Usporen fiziološki razvojR62.0 Zaostalost u razvoju (zakasneli razvoj miljokaza)R62.8 Drugi usporen fiziološki razvoj Insufficientia corporalis, mentalisR62.9 Usporen fiziološki razvoj, neoznačenT74 Sindrom lošeg postupanja (zlostavljanja)T74.0 Zapostavljenost ili odbačenostT74.1 Fizička zloupotreba (zlostavljanje)T74.2 Seksualna zloupotreba (zlostavljanje)T74.3 Psihološka zloupotreba (zlostavljanje)T74.8 Drugi sindromi lošeg postupanjaT74.9 Sindrom lošeg postupanja, neoznačenY05 Seksualno nasilje uz primenu telesne snage

Ukjlučuje se: silovanje (pokušaj)

Y06 Zanemarivanje i napuštanjeY06.0 Od strane supružnika ili partneraY06.1 Od strane roditeljaY06.2 Od strane poznanika ili prijateljaY06.8 Od strane drugih označenih osobaY06.9 Od strane neoznačene osobe

Y07 Drugi loši postupciUključuju se: mentalna surovost, fizičko zlostavljanje, seksualno

zlostavljanje, mučenjeIsključuju se: zanemarivanje i napuštanje (Y06.-)

seksualno nasilje uz primenu telesne snage (Y05.-)Y07.0 Od strane supružnika ili partneraY07.1 Od strane roditeljaY07.2 Od strane poznanika ili prijateljaY07.3 Od strane zvaničnih autoritetaY07.8 Od strane drugih označenih osobaY07.9 Od strane neoznačene osobe

NAMERNO SAMOPOVREĐIVANJE (X60 - X84)Uključuju se: namerno samotrovanje ili samoubilačke povrede (pokušaj)

X60 Namerno samotrovanje i izlaganje analgeticima, antipireticima i antireumaticima koji ne pripadaju opijatima

X61 Namerno samotrovanje i izlaganje antiepilepticima, sedativima-hipnoticima, antiparkinsonicima i psihotropnim lekovima

X62 Namerno samotrovanje i izlaganje narkoticima i halucinogenimaX63 Namerno samotrovanje i izlaganje drugim lekovima koji deluju na autonomni nervni sistemX64 Namerno samotrovanje i izlaganje drugim neoznačenim lekovima, preparatima i biološkim

supstancamaX65 Namerno samotrovanje i izlaganje alkoholuX66 Namerno samotrovanje i izlaganje organskim rastvaračima i halogenim ugljovodonicima i

njihovim paramaUključuju se: benzin i njegovi homolozi, petrolej (derivati)

X67 Namerno samotrovanje i izlaganje drugim gasovima i paramaUključuju se: ugljen monoksid, suzavac, izduvni gasovi, azotni oksidi, sumpor-dioksid, gas za domaćinstvo

X68 Namerno samotrovanje i izlaganje pesticidima

X69 Namerno samotrovanje i izlaganje neoznačenim hemikalijama i štetnim materijamaX70 Namerno samopovređivanje vešanjem, davljenjem, gušenjemX71 Namerno samopovređivanje davljenjem i potapanjemX72 Namerno samopovređivanje opaljivanjem iz revolveraX73 Namerno samopovređivanje opaljivanjem iz puške, karabina i većeg vatrenog oružjaX74 Namerno samopovređivanje opaljivanjem iz drugog neoznačenog vatrenog oružjaX75 Namerno samopovređivanje eksplozivnom materijomX76 Namerno samopovređivanje dimom, vatrom i plamenomX77 Namerno samopovređivanje vodenom parom, vrelim parama i vrelim predmetimaX78 Namerno samopovređivanje oštrim predmetomX79 Namerno samopovređivanje tupim predmetomX80 Namerno samopovređivanje skakanjem sa visokog mestaX81 Namerno samopovređivanje skakanjem ili leganjem ispred predmeta koji je u pokretuX82 Namerno samopovređivanje udarom motornog vozilaX83 Namerno samopovređivanje na druge neoznačene načineX84 Namerno samopovređivanje na neoznačene načine

FAKTORI KOJI UTIČU NA ZDRAVSTVENO STANJE I KONTAKT SA ZDRAVSTVENOM SLUŽBOM (Z00-Z99)

OSOBE U KONTAKTU SA ZDRAVSTVENOM SLUŽBOM RADI PREGLEDA I ISPITIVANJA (Z00-Z13)Z00 Opšti pregled i ispitivanje osoba bez tegoba ili postavljene dijagnoze

Z00.0 Opšti medicinski pregledZ00.1 Rutinski zdravstveni pregled deceZ00.2 Pregled u periodu ubrzanog rasta u detinjstvuZ00.3 Pregled u adolescencijiZ00.4 Opšti psihijatrijski pregled

Z02 Pregled i kontakt iz administrativnih razlogaZ02.0 Pregled za prijem u obrazovnu institucijuZ02.8 Drugi pregledi iz administrativnih razloga

Pregled radi: prijema u letnji kamp, usvajanja, imigracije, sklapanja brakaZ02.9 Pregled zbog administrativnih razloga, neoznačen

Z03 Medicinsko posmatranje i praćenje zbog sumnje na neke bolesti ili stanjaZ03.2 Posmatranje zbog sumnje na mentalni poremećaj ili poremećaj ponašanja

OSOBE SA POTENCIJALNIM ZDRAVSTVENIM RIZICIMA POVEZANIM SA SOCIOEKONOMSKIM I PSIHOSOCIJALNIM USLOVIMA (Z55-Z65)

Z55 Problemi sa obrazovanjem i pismenošćuZ55.0 Nepismenost ili nizak nivo pismenostiZ55.1 Nedostupnost školovanjaZ55.2 Neuspeh na ispitimaZ55.3 Neuspeh u školiZ55.4 Neprilagođenost na uslove obrazovanja i neslaganje sa nastavnicima i školskim

drugovimaZ55.8 Drugi problemi povezani sa obrazovanjem i pismenošćuZ55.9 Problemi povezani sa obrazovanjem i pismenošću, neoznačeni

Z59 Problemi stanovanja i ekonomski problemiZ59.0 BeskućnikZ59.1 Neodgovarajući stambeni usloviZ59.2 Neslaganje sa susedima, stanarima, stanodavcimaZ59.3 Problemi povezani sa stanovanjem u institucijama, školski internatZ59.4 Nedostatak odgovarajuće ishraneZ59.5 Krajnje siromaštvoZ59.6 Mala primanjaZ59.7 Nedovoljno socijalno osiguranje i socijalna zaštitaZ59.8 Drugi problemi stanovanja i ekonomski problemiZ59.9 Problem stanovanja i ekonomski problemi, neoznačeni

Z60 Problemi osoba u socijalnoj srediniZ60.0 Problemi prilagođavanja životnim cikličnim promenamaZ60.1 Atipična situacija u pogledu roditeljaZ60.2 Samački životZ60.3 Teškoće u prilagođavanju kulturnoj sredini / Migracija; Promena socijalnog statusaZ60.4 Socijalno isključivanje ili odbacivanjeZ60.5 Žrtva opažene negativne diskriminacije i progona zbog pripadnosti nekoj grupi (definisanoj prema boji kože, religiji, etničkom poreklu i dr.) a ne na osnovu ličnih karakteristikaZ60.8 Drugi problemi povezani sa socijalnom sredinomZ60.9 Problem povezan sa socijalnom sredinom, neoznačen

Z61 Problemi sa negativnim životnim doživljajima u detinjstvu / Isključuje se: sindrom zlostavljanja (T74)Z61.0 Nedostatak ljubavi u detinjstvuZ61.1 Odvajanje od kuće u detinjstvuZ61.2 Izmenjeni porodični odnosi u detinjstvu

Dolazak nove osobe (novi brak, rođenje drugog deteta)Z61.3 Događaji koji izazivaju gubitak samopouzdanja u detinjstvuZ61.4 Problemi povezani sa navodnom seksualnom zloupotrebom deteta od strane osobe koja je u grupi za pružanje primarne podrškeZ61.5 Problemi povezani sa navodnom seksualnom zloupotrebom deteta od strane

osobe koja je izvan grupe za pružanje primarne podrške Z61.6 Problemi povezani sa navodnom fizičkom zloupotrebom detetaZ61.7 Lično iskustvo vezano za strahovanje u detinjstvuZ61.8 Drugi negativni događaji u detinjstvuZ61.9 Negativni životni događaj u detinjstvu, neoznačen

Z62 Drugi problemi vaspitanjaIsključuje se: sindrom zlostavljanja (T74.-)

Z62.0 Neodgovarajući roditeljski nadzor i kontrolaZ62.1 Preterana roditeljska zaštitaZ62.2 Vaspitanje u institucijiZ62.3 Neprijateljstvo prema detetu ili krivljenje detetaZ62.4 Emotivno zapostavljanje detetaZ62.5 Drugi problemi povezani sa zapostavljanjem u vaspitanju

Zapostavljanje učenja i sticanja iskustvaZ62.6 Neodgovarajući pritisak roditelja i druga nenormalna

svojstva vaspitanja

Roditelji koji prisiljavaju dete da bude drugačije u odnosu na lokalne normeZ62.8 Drugi označeni problemi vezani za vaspitanjeZ62.9 Problem povezan sa vaspitanjem, neoznačen

Z63 Drugi problemi sa grupom za primarnu podršku, uključujući i porodičnu sredinuIsključuju se: sindrom zlostavljanja (T74.-) iproblemi povezani sa:*negativnim životnim događajima u detinjstvu (Z61.-)* vaspitanjem (Z62.-)Z63.0 Problemi u odnosima sa bračnim drugom ili partneromZ63.1 Problemi u odnosima sa roditeljima i rođacimaZ63.2 Neodgovarajuća podrška porodiceZ63.3 Odsustvo člana porodiceZ63.4 Nestanak ili smrt člana porodiceZ63.5 Raspad porodice razdvajanjem ili razvodomZ63.6 Izdržavani rođak kome je potrebna nega u kućiZ63.7 Drugi stresogeni životni događaji koji utiču na porodicu i dom

Anksioznost (normalna) zbog bolesne osobe u porodici; zdravstveni problemi u porodici; bolestan ili depresivan član porodice; izolovana porodica

Z63.8 Drugi označeni problemi povezani sa grupom za primarnu podrškuNeslaganje u porodici, neoznačeno; prenaglašena emotivna atmosfera u porodici; neodgovarajuća ili poremećena komunikacija u porodici

Z65 Problemi uzrokovani drugim psihosocijalnim uslovimaZ65.0 Osuda bez zatvora u građanskom krivičnom postupkuZ65.1 Zatvaranje i drugi vid tamničenjaZ65.2 Problemi povezani sa oslobađanjem iz zatvoraZ65.3 Problemi povezani sa drugim zakonskim okolnostima

Hapšenje; presuda o starateljstvu ili izdržavanju deteta; parničenje; sudsko gonjenje

Z65.4 Žrtva kriminala i terorizma; Žrtva mučenjaZ65.5 Izloženost katastrofi, ratu i drugim vidovima neprijateljstvaZ65.8 Drugi označeni problemi povezani sa psihosocijalnim

okolnostimaZ65.9 Problem povezan sa neoznačenim psihosocijalnim

okolnostima

OSOBE U KONTAKTU SA ZDRAVSTVENOM SLUŽBOM U DRUGIM OKOLNOSTIMA (Z70-Z76)

Z71 Osobe u kontaktu sa zdravstvenom službom radi drugog konsultovanja i medicinskog savetaZ71.0 Osoba se konsultuje u korist druge osobe

Z73 Problemi u savladavanju životnih teškoćaZ73.0 IscrpljenostZ73.3 Stres

Z74 Problemi osoba sa tuđom negomZ74.0 Smanjena pokretljivostZ74.3 Potreba za neprekidnim nadzoromZ74.9 Problem povezan sa tuđom negom, neoznačen

Z76 Osobe u kontaktu sa zdravstvenom službom u drugim okolnostimaZ76.0 Ponovno propisivanje sprava, lekova, naočaraZ76.1 Zdravstveni nadzor i nega nahočetaZ76.2 Zdravstveni nadzor i nega zdravog odojčeta i detetaMedicinska nega ili dojenje zdravog odojčeta u okolnostima kao što su: nepovoljni socio-ekonomski uslovi u kući, čekanje hranioca ili usvojitelja, majčina bolest, brojna deca u kući koja onemogućavaju ili ometaju normalnu neguZ76.3 Zdrava osoba kao pratilac bolesnikaZ76.4 Drugi smeštaj u zdravstvenu ustanovuZ76.5 Simulant (svesno simuliranje)Z76.8 Osobe koje kontaktiraju sa zdravstvenom službom u drugim označenim situacijamaZ76.9 Osobe koje kontaktiraju sa zdravstvenom službom u neoznačenim situacijama

EPILEPSIJE, GLAVOBOLJE, POREMEĆAJI SPAVANJA, KONVULZIJE

G40 Epilepsija (Epilepsia)Isključuju se: syndroma Landau-Kleffner (F80.3), konvulzije, neodređene (R56.8), status epilepticus (G41,-), paralysis Todd (G83.8)

G40.0 Žarišna (fokalna) idiopatska epilepsija i epileptični sindromi sa žarišnim napadom. Uključuju se: benigna dečja epilepsija sa centrotemporalnim EEG promenama, ili okcipitalnim EEG paroksizmima

G40.1 Žarišna simptomatska epilepsija i epileptični sindromi sa jednostavnim parcijalnim napadima. Uključuju se: napadi bez promene svesti; jednostavni parcijalni sa sekundarnom generalizacijom

G40.2 Žarišna simptomatska epilepsija i epileptični sindromi sa kompleksnim parcijalnim napadima. Uključuju se: napadi sa promenom svesti; jednostavni parcijalni sa sekundarnom generalizacijom

G40.3 Generalizovana idiopatska epilepsija i epileptični sindromi. Uključuju se: Epilepsia myoclonica infantilis benigna, Convulsiones neonetales (familiares), Absentia puerilis (pyknolepsia), Epilepsia (grand mal), Absentia juvenilis, Epilepsia myoclonica juvenilis (petit mal impulsivus): * atonica, * clonica, * myoclonica non specificata, * tonica, * tonico-clonica

G40.4 Druga generalizovana epilepsija i epileptični sindromi. Uključuju se: Spasmus infantilis, Syndroma Lennox-Gastaut, Impetus salaam, Syndroma West

G40.5 Specifični epileptični sindromi. Uključuju se: Epilepsia partialis continua (Kozhevnikof), Epilepsia alcoholica, *medicamentosa, * dyshormonalis, * stressogenes, * insomnogenes

G40.6 Grand mal napad, neoznačen (sa ili bez petit mal)G40.7 Petit mal napad, neoznačen (bez grand mal napada)G40.8 Druga epilepsija

Epilepsija i epileptični sindromi koji nisu utvrđeni kao žarišni niti kao generalizovani napadiG40.9 Epilepsija, neoznačena

G41 Status epilepticus G43 Migrena (Migraena)G44 Druge glavobolje (cephalgiae aliae)G45 Prolazna ishemija mozga i srodni sindromiG46 Sindromi krvnih sudova mozgaG47 Poremećaji spavanja

G47.0 InsomniaG47.1 Hypersomnia G47.8 Drugi poremećaji spavanja; Syndroma Kleine-Levin

R55 Sinkopa i kolaps (syncopa et collapsus)R56 Konvulzije (convulsiones)

R56.0 Febrilne konvulzije (convulsiones febriles)R56.1 Druge i neoznačene konvulzije

ZARAZNE I PARAZITARNE BOLESTI (A00-B99)

A04 Crevne infekcije uzrokovane bakterijamaA08 Crevne infekcije uzrokovane virusimaA09 Dijareja i gastroenteritis, verovatno zaraznog

poreklaA15 Tuberkuloza respiratornih organaA37 PertussisA38 ScarlatinaA50 Kongenitalni sifilis (Syphilis congenita)A51 Sveži sifilis (Syphilis recens)A52 Pozni sifilis (Syphilis tarda)A69 Lajmska bolest (Morbus Lyme)A80 Akutna dečja paraliza (Poliomyelitis anterior

acuta)A81 Infekcije centralnog nervnog sistema

uzrokovane sporim virusimaA81.0 Morbus Creutzfeldt-JakobA81.1 Subakutni sklerozirajući panencefalitisA81.2 Progresivna multifokalna leukoencefalopatijaA85 Virusni encefalitisA87 Virusni meningitis

B00 Infekcije Herpes simplex virusom B01 VaricellaB02 Herpes zosterB05 MorbilliB06 RubeolaB07 Veruccae viralesB15 Hepatitis acuta AB16 Hepatitis acuta BB18 Hepatitis viralis chronicaB20 Morbus HIV (B20-B24)B26 ParotitisB27 Mononucleosis infectivaB85 PediculosisB85. 0 Pediculosis capitisB85.3 Pediculosis pubisB85.4 Pediculosis mixta B86 Scabies

TUMORI (C00-D48)C70 Maligni tumor meninga (neoplasma malignum meningium)C71 Maligni tumor mozgaC72 Maligni tumor kičmene moždine, kranijalnih nerava i drugih delova CNS-aD33 Benigni tumori mozga i drugih delova CNS-aD42 Tumor moždanica (Neoplasma meningium)D43 Tumor mozga i CNS-a

BOLESTI KRVI I KRVOTVORNIH ORGANA (D50-D89)D50 Anaemia sideropenicaD64 Druge anemijeD70 Agranulocitoza

BOLESTI ŽLEZDA SA UNUTRAŠNJIM LUČENJEM, ISHRANE I METABOLIZMA (E00-E90)

E00 Sindrom urođenog nedostatka jodaE01 Endemska netoksična gušavost i druga

stanjaE02 HypothyreosisE05 Tireotoksikoza (Thyreotoxicosis) E10 Diabetes mellitusE15 Nedijabetička hipoglikemička koma (coma

hypoglycaemicum non diabeticum)E16.2 Hypoglycaemia, non specificataE22 Hiperfunkcija hipofize (hyperfunctio

hypophysis)E22.0 Akromegalija i hipofizni gigantizamE22.1 HyperprolactinaemiaE23 Hipofunkcija i drugi poremećaji hipofizeE24 Cushingov sindrom E28 Poremećaji funkcije jajnikaE29 Poremećaji funkcija muških polnih žlezdaE30 Poremećaji pubertetaE30.0 Zakasneli pubertet (pubertas tarda)E30.1 Prevremeni pubertet (pubertas praecox)

E34 Drugi endokrini poremećajiE34.3 Mali rast (nanosomia NOS)E34.4 Prirodno visok rast (gigantismus constitutionalis)E45 Zastoj u razvoju usled proteinsko-energetske pothranjenosti E55 RahitisE66 Gojaznost (obesitas)E70 Poremećaji metebolizma aromatičnih aminokiselinaE70.0 Klasična fenilketonurija (phenylketonuria classica)E79 Poremećaji metabolizma purina i pirimidinaE80 Porfirija i poremećaji metabolizma bilirubina E84 Cistična fibroza (fibrosis cystica)E86 DehidracijaE87 Drugi poremećaji tečnosti, elektrolita i acido-bazne

ravnotežeE87.2 AcidozaE87.3 AlkalozaE87.5 HiperkalijemijaE87.6 Hipokalijemija

BOLESTI NERVNOG SISTEMA (G00-G99)

G00 Bakterijski meningitis (meningitis bacterialis)G04 Encefalitis, mijelitis i encefalomijelitisG06 Intrakranijalni i intraspinalni apsces i granulomG08 Intrakranijalni i intraspinalni flebitis i tromboflebitisG10 Huntingtonova bolestG11 Ataxia hereditariaG12 Atrophia musculorum spinalisG20 Parkinsonova bolest (Morbus Parkinsoni)G21 Sekundarni parkinsonizamG21.0 Maligni neuroleptički sindrom (Syndroma

neuroleptica maligna)G21.1 Drugi lekovima izazvani sekundrni parkinsonizamG21.2 Sekundarni parkinsonizam izazvan drugim

spoljašnjim agensimaG21.3 Postencefalitički parkinsonizam (Parkinsonismus

postenecphaliticus)G21.9 Sekundarni parkionsonizam, neoznačen

G24 Distonija (Dystonia)Uključuje se: diskinezija (dyskinesis)

G24.0 Distonija izazvana lekovimaG24.3 Spazmodični torticolis (torticollis

spasmodica)G24.5 Blefarospazam (Blepharospasmus)G24.8 Ostale distonijeG24.9 Distonija, neoznačenaG25 Druga ekstrapiramidna oboljenja i

poremećaji kretanjaG25.0 Esencijalni tremor (Tremor essentialis)G25.1 Tremor uzrokovan lekovimaG25.3 Mioklonus (Myoclonus)G25.4 Horeja uzrokovana lekovima (Chorea

medicamentosa)G25.5 Tikovi uzrokovani lekovima

G30 Alzheimerova bolest (Morbus Alzheimer)G30.0 Alzheimerova bolest sa ranim početkom (M.

Alzheimer praecox) Upozorenje: početak obično pre 65. godine života

G30.1 Alzheimerova bolest sa kasnim početkom (M. Alzheimer tardivus) Upozorenje: početak obično posle 65. godine života

G30.8 Druga Alzheimerova bolestG30.9 Alzheimerova bolest, neoznačenaG31 Druge degenerativne bolesti nervnog sistemaG31.0 Ograničena atrofija mozga (Atrophia cerebri

circumscripta)G31.1 Senilna degeneracija mozga (Degeneratio cerebri

senilis)G31.2 Degeneracija nervnog sistema uzrokovana alkoholomG32 Druge degenerativne bolesti nervnog sistema u

drugim bolestimaG35 Multipla skleroza (Sclerosis multiplex)G36 Druge akutne demijelinizujuće bolestiG36.0 Neuromyelitis optica (Devic)G37 Druge demijelinizujuće bolesti CNS-aG37.0 Difuzna skleroza mozga (Sclerosis cerebri diffusa)G40 Epilepsija (Epilepsia). Napomena: podela data napredG41 Epileptički status (Status epilepticus)G41.0 Status epilepticus, grand malG41.1 Status epilepticus, petit malG41.2 Status epilepticus complex-partialisG41.8 Drugi epileptički statusG41.9 Epileptički status, neoznačen

G43 Migrena (Migraena)G43.0 Obična migrena, bez aure (Migraena simplex,

sine aura)G43.1 Klasična migrena, sa aurom (Migraena classica,

cum aura)G43.2 Status migraenosusG43.9 Migrena, neoznačenaG44 Druge glavoboljeG44.1 Vaskularna glavobolja (Cephalgia vascularis)G44.2 Tenziona glavobolja (Cephalgia tensionalis)G44.3 Hronična posttraumatska glavobolja (Cephalgia

posttraumatica chronica)G44.4 Glavobolja uzrokovana lekom (Cephalgia

medicamentosa)G45 Prolazna cerebralna ishemija i srodni sindromi

(Ishaemia cerebri transitiva)G45.0 Syndroma arteriae vertebrobasilarisG45.1 Syndroma arteriae carotidisG45.3 Kratkotrajno slepilo (Amaurosis fugax)G45.4 Prolazni potpuni gubitak pamćenja (Amnesia

globalis transitiva)G45.9 Ischaemia cerebri transitoria, non specificataG46 Sindromi krvnih sudova mozga

G47 Poremećaji spavanjaG47.0 Nesanica (Insomnia)G47.1 Predugo spavanje (Hypersomnia)G47.2 Poremećaji ritma spavanjaG47.4 Narcolepsia et cataplexiaG47.8 Drugi poremećaji spavanja; Syndroma

Kleine-LevinG47.9 Poremećaj spavanja, neoznačenG50 Poremećaji trigeminalnog živcaG50.0 Neuralgia nervi trigeminiG51 Poremećaji facijalisaG51.0 Oduzetost facijalisa (Paralysis facialis-

Paralysis Bell)G58 Druga pojedinačna oboljenja živaca

(Mononeuropathiae aliae)G61 Polyneuropathia inflammatoriaG61.0 Syndroma Guillain-BarreG70 Myasthenia gravis i druge mioneuralne

bolestiG71 Primarne mišićne bolestiG71.0 Mišićna distrofija (Dystrophia

musculorum)G71.2 Myopathia congenita

G80 Dečja cerebralna paraliza (Paralysis cerebralis infantilis). Uključuje se: morbus Little

G80.0 Paralysis cerebralis spasticaG80.1 Diplegia spasticaG80.2 Hemiplegia infantilisG81 HemiplegiaG82 Paraplegia et tetraplegiaG91 Hidrocefalus (Hydrocephalus)G92 Toksička encefalopatija (Encephalopathia toxica)G93 Druge bolesti mozgaG93.0 Cista mozga (Cystis cerebri)G93.4 Obboljenje mozga, neoznačeno

(Encephalopathia, non specificata)G93.5 Compressio cerebriG93.6 Edem mozga (Oedema cerebri)G95 Druge bolesti kičmene moždine

BOLESTI OKA I PRIPOJAKA OKA (H00-H59)H10 ConjunctivitisH20 IridocyclitisH25 Cataracta senilisH26 Druga katarakta

H26.0 Katarakta dece, mladih i odraslih osobaH26.1 Cataracta traumatica

H35 Druge bolesti mrežnjačeH35.0 Retinopathia et angiopathia retinaeH35.6 Haemorrhagia retinae

H40 GlaucomaH46 Neuritis nervi opticiH47 Druge bolesti vidnog živca i vidnih puteva

H47.1 Edem papile, neoznačen (Oedema papillae nervi optici)H47.2 Atrophia nervi optici

BOLESTI UVA I MASTOIDA (H60-H95)H60 Otitis externaH65 Otitis media non suppurativaH66 Otitis media suppurativa H80 Otosclerosis H81 Funkcionalne bolesti organa za ravnotežu

H81.0 Morbus MeniereH81.1 Napad obične vrtoglavice (Vertigo paroxysmalis benigna)H81.2 Zapaljenje vestibularnog živca (Neuronitis nervi vestibularis)H81.3 Druga periferna vrtoglavicaH81.4 Vrtoglavica centralnog porekla (vertigo centralis)

H90 Sprovodna i senzornoneuralna gluvoća (Surditas conductiva et surditas sensorineuralis)

BOLESTI CIRKULATORNOG SISTEMA (I00-I99)

I00 Reumatska groznica bez promena na srcu (Febris rheumatica)

I01 Reumatska groznica sa promenama na srcuI02 Chorea rheumaticaI09 Druge reumatske bolesti srcaI09.9 Reumatska bolest srca, neoznačena (Carditis

rheumatica)I10 Esencijalna hipertenzija (Hypertensio arterialis

essentialis)I11 Morbus cordis hypertensivusI15 Sekundarno povišen krvni pritisak (Hypertensio

arterialis, secundaria)I20 Angina pectorisI21 Infarctus myocardii acutusI24 Druge akutne ishemijske bolesti srca I25 Hronična ishemijska bolest srca (M. cordis

ischaemicus chronicus)I26 Embolia pulmonisI30 Pericarditis acutaI33 Endocarditis acuta et endocarditis subacutaI40 Myocarditis acutaI42 CardiomypathiaI49 Drugi poremećaji srčanog ritma (Arrhytmiae cordis

aliae)

I50 Srčana insuficijencija (Insufficientia cordis)I60 Subarahnoidna hemoragija (Haemorrhagia

subarachnoidalis)I61 Intracerebralna hemoragija (Haemorrhagia cerebri)I62 Druga netraumatska intrakranijalna hemoragijaI62.0 Haemorrhagia subduralis (acuta, non traumatica)I62.1 Haemorrhagia epiduralis non traumaticaI63 Infarkt mozga (Infarctus cerebri)I64 Apopleksija-moždana kap, neoznačena kao

krvarenje ili infarkt mozga (Apoplexia cerebri; Ictus cerebrovascularis)

I66 Okluzija i stenoza cerebralnih arterija bez infarkta mozga

I67 Druga cerebrovaskularna oboljenjaI67.2 Atherosclerosis cerebriI67.4 Encephalopathia hyoertensivaI69 Posledice cerebrovaskularnih bolestiI70 AtherosclerosisI80 Phlebitis et thrombophlebitis I84 Šuljevi (Haemorrhoides)I95 Hypotensio arterialis

BOLESTI RESPIRATORNOG SISTEMA (J00-J99)J00 Nasopharyngitis acutaJ01 Sinusitis acutaJ02 Pharyngitis acutaJ03 Tonsillitis acutaJ04 Laryngitis acuta et tracheitis acuta J10 Grip, virus identifikovan (Influenza)J11 Grip, virus neidentifikovanJ12 Virusna pneumonijaJ15 Pneumonia bacterialisJ30 Rhinitis vasomotoria et rhinitis allergicaJ32 Sinusitis chronicaJ42 Hronični bronhitis, neoznačenJ43 Emphysema pulmonumJ45 Astma bronchialeJ46 Status asthmaticus

BOLESTI DIGESTIVNOG SISTEMA (K00-K99)K25 Ulcus ventriculiK26 Ulcus duodeniK29 Gastritis et duodenitisK30 Dyspepsia K51 Colitis ulcerosaK58 Collon irritabileK59 Drugi poremećaji rada crevaK59.0 OpstipatioK59.1 Psihogeni proliv (Dairrhoea functionalis)K59.3 MegacolonK70 Bolest jetre uzrokovana alkoholom (Morbus hepatis alcoholicus)K71 Toksično oboljenje jetre (Morbus hepatis toxicus)K73 Hepatitis chronicaK74 Fibrosis et cirrhosis hepatisK80 Cholelithiasis K81 Cholecystitis K85 Pancreatitis acuta

BOLESTI KOŽE I POTKOŽNOG TKIVA (L00-L99)

L01 Gnojno oboljenje kože (Impetigo)L02 Abscessus, furunculus et carbunculus cutisL23 Dermatitis contacta allergicaL30 Drugo zapaljenje kože L50 UrticariaL63 Alopecia areataL70 Acnae

BOLESTI MIŠIĆNO-KOŠTANOG SISTEMA I VEZIVNOG TKIVA (M00-M99)

M06 Druga reumatoidna zapaljenja zgloba (Arthritis rheumatoides alia)M08 Zapaljenje zgloba u dece (Arthritis puerilis)M10 Atrhritis uricaM15 Degenerativna oboljenja zglobova (Polyarthrosis)M16 CoxarthrosisM17 GonarthrosisM32 Lupus erythematosus systemicusM47 Spondylosis M54 Bol u leđima (Dorsalgia)

M54.2 CervicalgiaM54.3 IschialgiaM54.4 Lumboischialgia

M79 Druge bolesti mekih tkivaM79.0 Reumatizam, neoznačen (Rheumatismus, non specificatus)M79.1 Bol u mišiću (Myalgia)M79.2 Neuralgia et neuritis, non specificataM79.6 Bol u udu (Dolor extremitatis)

M80 Osteoporosis

BOLESTI GENITO-URINARNOG SISTEMA (N00-N99)N10 Akutno zapaljenje bubrega (Pyelonephritis acuta)N11 Hronično zapaljenje bubregaN19 Insufficientia renalis, non specificataN20 Nephrolithiasis et eretherolithiasisN23 Colica renalis, non specificataN30 CystitisN40 Povećanje prostate (Hyperplasia prostatae; Hyperthrophia prostatae)N60 Dysplasia mammae benignaN71 EndometritisN72 Cervicitis uteriN76 Druge infekcije vagineN86 Erosio et ectopia cervicis uteriN91 Amenorrhoea et oligomenorrhoeaN95 Bolesti menopauze

TRUDNOĆA, RAĐANJE I PUERPERIJUM (O00-O99)

O00 Graviditas extrauterinaO03 Spontani pobačaj (Abortus sponatneus)O04 Medicinski pobačaj(Abortus medicalis)O14 Preeklampsija (Praeeclampsia)O15 Eklampsija (Eclampsia)O35 Briga o majci kod poznatih ili sumnjivih nenormalnosti i oštećenja plodaO44 Placenta praeviaO60 Preveremni porođaj (Partus praematurus)O63 Partus prolongatusO80 Spontani porođaj kod jednopolne trudnoće (Partu spontaneus simplex)

STANJA U POROĐAJNOM PERIODU (P00-P96)

P10 Traumatske intrakranijalne laceracije i hemoragije novorođenčeta P20 Hypoxia intrauterinaP21 Asphyxia neonatalisP22 Težak poremećaj disanja novorođenčeta (Distress neonati respiratorius)P52 Netraumatska intrakranijalna hemoragija novorođenčeta (Haemorrhagia intracranialis non

traumatica)P55 Morbus haemolyticus feti et neonatiP57 Icterus nuclearis cerebri (kernicterus)P58 Icterus haemolyticusP90 Convulsiones neonatiP91 Druge bolesti mozga novorođenčetaP91.0 Ischaemia cerebri neonati

KONGENITALNE MALFORMACIJE, DEFORMACIJE I HROMOZOMSKE ABNORMALNOSTI (Q00-Q99)

Q02 MicrocephaliaQ03 Kongenitalni hidrocefalus (Hydrocpehalus congenitus)Q05 Spina bifidaQ75 Druge kongenitalne malformacije kostiju lobanje i licaQ85 Fakomatoze (Phacomatoses)

Q85.0 Neurofibromatosis (Morbus von Recklinghausen)Q85.1 Sclerosis tuberosa

Q90 Syndroma DownQ95 Translokacije i pripajanje hromozomaQ96 Syndroma TurnerQ98.4 Syndroma Klinefelter, non specificataQ99.2 Nestabilan X hromozomQ99.9 Hromozomska anomalija, neoznačena

SIMPTOMI, ZNACI, PATOLOŠKI KLINIČKI I LABORATORIJSKI NALAZI KOJI NISU KLASIFIKOVANI NA DRUGOM MESTU (R00-R99)

R00 Srčane aritmije (Arrhytmiae cordis)R05 Kašalj (Tussis)R06 Smetnje disanjaR09 Drugi simptomi i znaci sistema za krvotok i disanjeR11 Muka i povraćanje (Nausea et vomitus)R12 Gorušica (Pyrosis)R13 Otežano gutanje (Dysphagia)R15 Incontinentia alviR21 Urticaria et exanthemata cutis aliaeR30 Bolno mokrenje (Mictio dolorosa)R32 Incontinentia urinae, non specificataR40 Somnolentia, stupor, comaR51 Glavobolja (Cephalgia)R52 Bol (Dolor)R54 Starost (Senilitas)R55 Syncopa et collapsusR56 ConvulsionesR58 HaemorrhagiaR62 Usporen fiziološki razvojR64 Izrazita mršavost (Cachexia)

POVREDE, TROVANJA I POSLEDICE DELOVANJA SPOLJAŠNJIH FAKTORA (S00-T98)

SPOLJAŠNJI UZROCI OBOLJEVANJA I UMIRANJA (V01-Y98)Slučajno trovanje i izlaganje štetnim supstancama (X40-X49)Namerno samopovređivanje (X60-X84) - Tentamen suicidi

Druga stanja iz ICD-10 često povezana sa mentalnim poremećajima i poremećajima ponašanja

Namerno samopovređivanje (X60-X84) Faktori koji utiču na zdravstveno stanje i kontakt sa zdravstvenom

službom (Z00-Z99) Osobe u kontaktu sa zdravstvenom službom radi pregleda i ispitivanja

(Z00-Z13) Osobe sa potencijalnim zdravstvenim rizicima povezanim sa

socioekonomskim i psihosocijalnim uslovima (Z55-Z65) Osobe u kontaktu sa zdravstvenom službom u drugim okolnostima (Z70-

Z76) Epilepsije, glavobolje, poremećaji spavanja, konvulzije Zarazne i parazitarne bolesti (A00-B99) Tumori (C00-D48) Bolesti krvi i krvotvornih ograna (D50-D89)

Procena pacijenta za klinički tretmanProf. Dr Zorka Lopičić

Kako kliničari (klinički psiholozi, psihijatri) dolaze do dijagnoze?

Odgovor: Putem kliničke procene

Razlika između kliničke procene psihijatara i kliničkih psihologa

Osnovna razlika je u sredstvima pomoću kojih se vrši procena.

Psihijatri najčešće obavljaju procenu putem kliničkog intervjua, a psiholozi, pored intervjua koriste i psihološke merne instrumente.

Danas i jedni i drugi imaju na raspolaganju veliki broj mernih instrumenata (skala za procenu npr. depresivnosti, anksioznosti, suicidalnog poremećaja ličnosti)

Klinički intervju Klinički intervju predstavlja profesionalnim

ciljem usmereni razgovor dve osobe koje imaju međusobno komplementarne uloge (Mataraco, 1965).

Tokom intervjua kliničar promišlja i donosi predpostavke pre zaključka na osnovu verbalnih sadržaja, ali i na osnovu neverbalnih znakova.

Klasifikacija intervjua

Psihijatrijski – kliničko psihijatrijski Intervju kliničkog psihologa Psihoterapijski

Klasifikacija intervjua

Prema fazama eksploracije ili lečenja intervju može biti: kontaktni, produbljeni, tekući i završni.

Prema vrsti zahteva: trijažni/dijagnostički i savetodavni/terapijski.

Zavisno od stava kliničara: direktivan i nedirektivan.

Prijemni ili kontaktni intervju

Tokom ovog intervjua prikupljaju se osnovne informacije da bi se razumelo u čemu je problem pacijenta/klijenta.

Atmosfera koju stvara kliničar veoma je bitna za pacijentovu odluku da li će da se podvrgne lečenju.

Intervju usmeren na identifikaciju problema /produbljeni intervju

Cilj: Bolje upoznavanje pacijenta/klijenta i

razumevanje okolnosti u konteksta u kome je njegov problem nastao.

Promišlja se o kliničkoj dijagnozi: dinamičkoj dijagnozi i strukturnoj dijagnozi

Ovakav intervju može da posluži kao dobra osnova za početak psihoterapijskog tretmana.

Terapijski intervju

Cilj: Promena ili modifikacija ponašanja, davanje

podrške, produbljivanje samospoznaje klijenta.

Završni intervju

Ovakav intervju se vodi u sledećim situacijama: Posle kompletne kliničke procene. Na kraju učešća u kliničkom ispitivanju

(rasterećenje ili debrifing). Nakon završetka psihoterapijskog tretmana.

Važnost čuvanja profesionalne tajne.

Struktura intervjua

Nedirektivni intervju – intervju u kome je intervjuer manje-više pasivan i prati klijenta u izboru tema.

Strukturisani intervju – “konce u rukama” drži kliničar. Za ovu vrstu intervjua kliničar mora da bude obučen.

Faze intervjua Dijagnostički intervju odvija se u tri faze:

1. Prva faza: stvaranje atmosfere u kojoj će se klijent/pacijent dobro osećati i otvoreno govoriti (način obraćanja, način sedenja, atmosfera prihvatanja).

2. Druga faza: prikupljanje informacija (“Predlažem da sada pređemo na ono zbog čega ste danas došli kod mene. Da li biste mi rekli nešto o tome?”). Različitim verbalnim znacima (“Da…”, “I kako ste to doživeli?”), kao i neverbalnim dajemo do znanja klijentu da ga pažljivo slušamo, da imamo dovoljno vremena za njega, da ni na koji način ne vrednujemo ono što govori.

3. Treća faza: rezimiranje onoga što je rečeno, ostavljanje mogućnosti da klijent postavi pitanja.

Česte su situacije tzv. “ispovesti pred vratima”.

Klinička procena putem psiholoških testova

Psihološki testovi su standardizovani postupci koji mere učinak ispitanika na određenom zadatku ili procenjuju njegovu ličnost.

Testovi koji se koriste u kliničkoj proceni trebalo bi da budu standardizovani na populaciju u kojoj se primenjuju.

Psihološke testove mogu da koriste isključivo psiholozi i to posle obuke za određeni test. U Republici Srbiji ovo je regulisano Zakonom o psihološkoj delatnosti.

Testovi u kliničkoj proceni

Projektivni testovi Inventari ličnosti Testovi inteligencije

Projektivni testovi Zasnivaju se na tzv. projektivnoj hipotezi. Najpoznatiji u kliničkoj praksi: Test Roršahovih mrlja, Test

tematske apercepcije za odrasle (TAT) i Test tematske apercepcije za decu (CAT), test crteža, Jungov test asocijacija, Test nedovršenih rečenica.

Prednosti projektivnih tehnika: Deluju neobavezno i njima se najlakše “probija led” Na ovim testovima nemoguće je “varati” (nema tačnih i pogrešnih

odgovora) Značaj ispitivača: istraživanja su pokazala da količina i

kvalitet projekcije koje daje ispitanik zavisi od stava i osobina ličnosti ispitivača (topli-hladni ispitivači)

Norme za ove testove ne postoje (izuzetak Eksnerovo ocenjivanje odgovora na testu Roršahovih mrlja).

Pouzdanost i valjanost kod ovih testova je problematična.

Inventari ličnosti

Inventari ličnosti sastoje se, najčešće, od spiska tvrdnji na koje ispitanik odgovara na taj način što procenjuje da li određena tvrdnja opisuje njegovo ponašanje.

Najpoznatiji inventar ličnosti MMPI –Minesota multifazni inventar ličnosti.

Cloninger-ov model ličnosti

Testovi inteligencije / sposobnosti Testovi inteligencije predstavljaju standardizovano

sredstvo utvrđivanja trenutnog intelektualnog funkcionisanja osobe.

Za decu: Bine Simonova skala inteligencije, Vekslerova skala za merenje inteligencije dece –WISC.

Za odrasle: Vekslerova skala za merenje inteligencije (WAIS).

Činioci koji mogu da utiču na interpretaciju testovnog postignuća Predrasude ispitivača (žene, Crnci, Romi, stari…)

Neprepoznavanja specifičnosti određene kulture i njihovog uticaja na testovne rezultate (Romi, seosko stanovništvo, emigranti iz zemalja sa drugom kulturom).

“Greška normalizacije” i “Greška patologizacije”.

Psihološko psihijatrijski intervjuAnamneza

“que bene interrogat, bene diagnoscit” Generalije Glavne tegobe Sadašnja bolest Lična anamneza Premorbidna ličnost Porodična anamneza

Psihički status Opšti utisak Kontakt Svest Percepcija Pažnja Mišljenje Raspoloženje, afekat Intelektualni status Nagoni Volja Pamćenje Učenje