Masaccio (1401-1428?)

– Estilo piktoriko berriaren hasiera.

– Iraultzailea: pintura modernoaren fundatzaileetako bat.

– Errealismoa, neurritasuna.

– Forma solidoak. Bolumen trinkoak.

– Argi efektuak.

– Trinitate freskoa. Santa María Novella eliza.

– Brancacci kaperako freskoak. Santa María del Carmine eliza. Florentzia.

Txanponaren ordainketa-1424(Brancacci Kaperako freskoak-Santa Mª del Carmine Florentzia)

•Estatua izaerako pertsonaiak, baina neurrikoak •Argi-ilunen teknika (gorputzen bolumenetan)•Espazioan egoki kokatuta, proportzioa errespetatuz•San Pedroren bizitzaren inguruko margolanak•Mateok Jesusi nolabaiteko tributo bat eskatzen dio tenpluarentzat•Honek, era berean, Pedrori agintzen dio arrain bat arrantzatu dezan, bertan tributoaren txanpona aurkituko duelarik•Masacciok espazio berean hiru gertakari errepresentatu ditu

Brancacci kapera Florentzia

(Masaccioren freskoak)

Brancacci kaperako freskoak barnealdeko ikuspegia

Trinitatea (hirutasuna)-1426/1428-Santa Mª Novella eliza-

-Handitasuna

-Molde erromatarrak

-Arkitektura hondoa

-Erdiko ardatz simetrikoa

-Fresko teknika

-Jainkoa: hiru pertsonen batasun gisaAita-semea-espiritu santua

Trinitatea(behetik gora irakurri beharrekoa)

Trinitatea (hirutasuna)

Masaccioren beste obrak

• La adoración de los reyes magos (1426-Gemaldegalerie-Berlín)

• La expulsión del paraíso de Adán y Eva (1426-Brancacci kaperan-Florentzia)

• Virgen con el niño (1426-National Gallery –Londres)

Paolo Ucello (1397-1475)(ez da sartzen)

• Bolumenaren garrantzia.

• Gorpuztasuna.

• Zentzu teatrala.

• San Romanoko bataila.

San Romanoko bataila

Piero de la Francesca (1420-1492)

• Argia eta kolorearen tratamendua.

• Iluminazioak, bolumenak eta espazioaren

irudikapena zehazten ditu.

• Zehaztasun matematikoa lortu nahi

• Espresio eza, pertsonai “hotzak”

• Monumentalitatea.

• Gorpuztasuna (eskortzoak). Perspektiba.

Konstantinoren ametsa-Arezzoko freskoetako bat, San Francesco eliza-1458

•Mendebaldeko margolarien barruan lehenetarikoa gaueko eszena bat irudikatzen

•Konposizio sinplea

•Argi-ilunak (argi puntuala)

•Simetrikoa

•Ehunduren trataera ezinhobea

•Gaia: Barbaroak Danubio ibaiaren inguruan kokaturik Mendebaldeko lurrak konkistatzeko asmoz. Constantinok bere soldaduak han kokatu zituen, baina beldurtuta. Gau hartan aingeru batek esnatu eta gurutze bat erakutsi zion esanez ikur horrekin irabaziko zuela. Gurutze bat eraikitzea bidali zuen eta Magencioren aurrean irabazi zuen Kristoren izenean.

Piero della Francesca. Battista Sforza eta Federico Montafeltro (senar-emazteak)-1472-Ufizzi Galeria

Battista Sforza eta Federico Montafeltro (senar-emazteak)Margolanaren atzekaldea

Garaipenaren ikur gisa ageri dira biak; Urbino hirira iristean gurdi alegorikoen gainean.Aingeru eta adarbakarrez lagunduta, gainera kastitate ikurrak direnak

Battista Sforza eta Federico Montafeltro (senar-emazteak)

•Taula gaineko oleoa•Diptikoa bat da•Uffizi Galerian, Florentzian•Cuatrocentoko erretratuen adibide ezin hobea•Europa iparraldeko eragina•Paisaiaren sakontasuna (margolari flamendarren eragina)•Errealismo benetan zehatza (margolari flamendarren eragina)•Pertsonai bakoitzaren ezaugarri fisikoak azaleratuz

Kristoren zigorkatzea.1444-1469. Galleria Nazionale delle Marche (Urbino)

Oholaren gaineko tenplean egina

Inskripzioa: “El trabajo de Piero, de Borgo Santo Sepolcro”

•Lerro horizontal eta bertikalak

•Sakontasun sentsazioa

•Mugimendua galtzen da abstrakzioaren mesedetan

•Nolabaiteko “atemporalidad” ematen dio eszenari

•Ez dago sentimendurik (lasaitasuna nagusi)

Gaia: gai nagusia atzekaldeko eszenan ageri da (Kristoren zigorkatzea). Eserita dagoena Pontzio Pilato da sufrimenduari so eginez (kristautasunaren sufrimendua); turbanteduna turkiarra izanik.Aurrekaldeko hiru pertsonai misteriotsuak, atzekaldean gertatzen denaren kontzientzia izan gabe irudikatu ditu margolariak. Zeintzuk dira?: erdikoa Urbinoko kondea eta aldameneko biak bere aholkulariak, bere aurkari politikoak (Malatestak) bidalitakoak kondea erahiltzeko.

Parekotasun alegorikoa eginez, Kristoren eta Urbinoko kondearen artean.

Piero de la Francescaren beste obrak

• La leyenda de la Vera Cruz (1458-Arezzoko freskoetan)

• Madona del Parto (1450-Museo Monterchi)

• El Bautismo de Cristo (1450-National Gallery Londres)

Andrea Mantegna (1431-1506)

• Donatelloren eragin handia.

• Pintura eskultorikoa, bolumen, bulto eta masa trinkoak.

• Marraren nagusitasuna kolorearen gainetik.

• Perspektiba.

• Amabirjinaren heriotza.

• Kristo hilik.

Agonia lorategian-1460-oleoa mihise gainean-National Gallery

Agonia lorategian

• Bibliako pasarte bat adierazten da non

• Kristo errezatzen ari den bitartean

• Bere apostoluak lokartuta ageri dira

• Atzekaldean Judas eta soldadu talde bat ikuskatzen da

• Profetaren bila datozelarik

Agonia lorategian

•Mendeetan zehar sorturiko mendiak irudikatzen dira

•Geruza desberdinetan: “Lurraren denbora adieraziz”

Agonia lorategian(atzekaldeko eszena)

Hemen pertsonaiak mugimenduan irudikatu dira; ez aldiz lokartuta dauden apostoluetan (lokartzean denbora gelditu egiten da) eta Kristoren kasuan ere

Kristoren heriotza-1480/90-obra famatuenetarikoa-Brerako pinakoteka Milanen

Amabirjina eta San Joanen negar zein begiradek eszena tragiko hori areagotzen dute.

Mihise gaineko oleoa

• Kristo hilik agertzen da• Ikuslearekiko modu perpendikularrean• Irudia eskortzoan agertzen da• Itzal eta argien kontraste handia• Sufrimendu handiko eszena• Dramatismo hori nolabaitean kristoren sabelaren

irudikapenarekin lortzen da• Eskuetako zein oinetako estigmak idealismo gabe

irudikatu dira

Kristo hilik

Andrea Mantegnaren beste obrak

• Bertutearen garaipena

• Amabirjina umea eta kerubinekin

• Madonna umea lo dagoelarik

• San Sebastián

• Kristo bi aingeruk sostengatzen dutelarik

PIETRO PERUGINO (1448-1523)

• Piero Della Francesca eta Verrochioren eragina jasoko du• Rafael-en irakasle izango da• Kapera Sixtinoko freskoak margotzen parte hartu zuen• Perspektiba eta konposizioaren garrantzia

• Ezagutzen dituen paisaiak edo eszenak irudikatzen ditu• Bere garaian bere obra benetan mirestua edo gustokoa izan

zen (“obra atsegina”)• San Pedrori giltzak ematen da bere margolanik ezagunena• San Sebastián• Los desposorios de la virgen delakoa (Rafaelek ere egin

zuen)

Los desposorios de la Virgen

Perugino 1500-1504Caengo Museo de Bellas Artes

Rafael 1504Pinacoteca de Brera, Milanen

Desberdintasunak:•Pertsonaien kontrako kokapena

•Erlazio koherenteagoa figura eta urruntasunaren artean•Erritmo gehiagokoa

•Arkitektura are klasikoagoa (Bramantenarenaren antz gehiago)

San Pedrori giltzak ematen-Perugino

Sixtortar Kapera (Vaticanoa)-Fresko teknika- 1480-1481http://arte.observatorio.info/2008/08/entrega-de-las-llaves-a-san-pedro-perugino-1480-1481

San Pedrori giltzak ematen-Perugino

• Gai erlijiosoa: Kristok bere Elizaren giltzak San Pedro apostoluari ematen dizkio (belauniko jasoz)

• Konposizio: simetrikoa eta orekatua: taldean antolatuta

• Pertsonaiak plaza batean kokatzen dira: perspektibaren erabilera ezinhobea (hiri antolamenduaren garrantzia)

• Giltzen eta tenpluaren ardatzek bat egiten dute

• Atzekaldeko tenplu errenazentista eta aldameneko garaipen bi arkuak: garai klasikoari erreferentzia eginez

• Pertsonaien tamainarekin jokatuz sakontasuna adierazten da (hala ere, ez dira difuminatuak agertzen)

• Figurek dotoretasuna eta malgutasuna adierazten dute

• Kolore disdiratsuak eta argiaren trataera egokia

Sandro Botticelli (1445-1510)

• Florentzia eskolako margolaria

• Estilo dotorea (errefinatua) eta xehetasunei garrantzia.

• Lerroaren mugimenduapertsonai desberdinen arteko lotura erraza sortuz

• Konposizioak arreta handia.

• Famatuak dira izaera mitologikoko bere konposizioak

Sandro Botticelli (1445-1510)

• Florentziako eskolakoa

• Marra zehatzak eta erritmoak.

• Argi gardenak.

• Oparotasun apaingarria.

• Udaberria.

• Venusen jaiotza.

Udaberria-1478?-ohol gaineko tenplea-Galeria Uffizi (Florentzia)

Merkurio

Hiru graziak

Kupido

VenusUdaberria

Zefiro

Kloris

Udaberria-1478?-ohol gaineko tenplea-Galeria Uffizi (Florentzia)

Tamaina naturaleko figurak irudikatu ditu Boticellik eta detaileari garrantzia handia ematen dio (ezpata, brotxeak,…)

Merkurio

Venusaren lorategiaren zaintzaile gisa irudikatzen da (ezpata)

Gizonen eta jainkoen bitartekari gisa ere eta merkatarien jainko bezala

Zerura begira agertzen da bestelako bizitzarekin bat eginez

Ehundura gorriarekin irudikatuta, su garrekin eta modu asimetrikoan erortzen da

Kloris ninfa

Bere ahotik ateratzen diren loreak Udaberriak hartuko ditu bere soinean (soinekoari so egin)

Zefiro

Haizearen jainkoa, kolore hotzekin irudikatuta ninfaren maitasunaren bila

Hiru graziak

Venusen zerbitzari gisa agertzen dira.Dantzan ageri dira, gazte, ilea solte eta azal zuriarekin. Hondoarekiko kontrastea sorraraziz.

Hiru graziak

Venus

•Margolanaren erdialdean kokatzen da, konposizioaren ardatz nagusia izanik•Bere inguruan zuhaitz gutxiago, aureola moduko bat sortuz•Madonna gisa irudikatuta dago•Merkurioren ehunduraren antzera modu asimetrikoan erortzen da•Sabealdea aterata dotoretasunaren ikurra da eta ezkerreko eskua kokatzeko balio du

•Kupido Venusaren gainean agertzen da Grazietako bati dardoak botaz

Udaberria•Eszenako pertsonai bakarra da ikusleari zuzenean begira agertzen dena

•Bere loreak eszena osoan zehar banatu nahi ditu

•Irrifarrez agertzen zaigu, ez zen ohikoa gainera Errenazimenduan

Venusen jaiotza-1484-mihise gaineko tenplea-Uffizi Galeria (Florentzia)

Venusen jaiotza

Erromako garai klasikotik ez zen Venus jainkosa biluzik eta horrelako dimentsiotan irudikatu: biluziak berriz ere Errenazimenduan

berreskuratuko dira Erdi Aroko

garai ilunak pasa ostean

Amodioaren jainkosa, Venus, Urano jainkoaren genitaletatik jaio zen, Krono bere semeak moztu zizkion eta itsasora bota. Beraz, magolanak ez du jaiotzaren

momentua adierazten baizik eta hondartzara iristen denerakoa. Jainkosa haizearen jainkoen ufadaz lagunduta agertzen da eta lorez inguratuta.

VenusKonposizioaren erdian agertzen da

Venus pudiko gisa irudikatuta

Ilearen sentsualitate argia

Kontrapostoan jarrita

Edertasun eta goxotasunaren adierazgarri

Gazte, ahoa itxita eta begi argiekin irudikatu du Boticellik (bere birjinen gisa)

Espresio melankolikoa adieraziz

Venus:aitzaki gisa biluziaren gaiaren trataera egiteko

Boticellirena Venus Kapitolinoa

Zefiro eta Aura

Besarkaturik agertzen dira : materia eta izpirituaren batasun gisa

Udaberria

Venusaren misterioak estali nahian agertzen da, ezagueraren misterioen antzera (ez direla jakinak)

Era berean, berpizkundearen urtaroa adierazten du udaberriak

Ez dago inolako ardurarik perspektiba eta espazioaren lorpenaren inguruan. Lerroek, kurbek, hondo lauak,…daukate garrantzia.

Agian itsasoko olatu edo uhinen irudikapenak sakontasun apur bat ematea lortzen dute.

Boticelliren beste obrak

Venus eta Marte

Palas eta Zentauro

Nastaglioren istorioa

Orazioa baratzean

Hainbat Madonna margotuko ditu

Boticelliren Madonnetako bat

Behin eta berriz errepikatuko den eredua: amabirjina serioa, pentsakor, bere edertasunean murgilduta, erlazio afektibo handirik ez da ematen Boticellik irudikatu zituen Madonnetan.

Venus eta Marte-1483-National Gallery-taularen gaineko oleoa

Gerrarekiko amodioaren garaipena irudikatzen da.Marte lokartuta agertzen da ia guztiz biluzik eta eskultura gisa irudikatu du Boticellik.Nerabe gaztea, edertasun ideala adieraziz (Adanen kreazioaren aintzindari).Bestelako izakiak (satiroak) Marteren elementuekin jolasten agertzen dira, hau esnatu nahian baina ez dute lortzen.Venus garaile eta seguru ageri da.