1

Debata społeczna na temat zagospoDarowania terenu zielonego pomięDzy osieDlem lipska a ulicą mały płaszów

raport

Debata społeczna na temat zagospoDarowania terenu zielonego pomięDzy osieDlem lipska a ulicą mały płaszów

model debaty społecznej nad zagospodarowaniem prze-

strzeni publicznej wypracowany w ramach programu

„autoportret. Debaty” realizowanego przez małopolski

instytut kultury.

raport z debaty na temat zagospodarowania terenu

zielonego pomiędzy osiedlem lipska a ulicą mały pła-

szów, przeprowadzonej na zaproszenie przewodniczą-

cego rady Dzielnicy Xiii podgórze. projekt współfinan-

sowany przez radę Dzielnicy Xiii podgórze

3

> Autoportret, program Małopolskiego Instytutu Kultury, jest poświęcony szeroko rozumianej przestrzeni. Zajmujemy się zarówno analizą jej kondycji, jak i poszu-kiwaniem możliwości pozytywnego kształtowania naszego otoczenia. Oprócz kwartalnika „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni” realizujemy dwa projekty praktyczne: „Autoportret. Warsztaty”, poświęcony edukacji przestrzennej, oraz „Autoportret. Debaty”, dotyczący wpływu mieszkańców Krakowa i Małopolski na kształt ich przestrzeni publicznych.

Projekt „Autoportret. Debaty” wspiera partycypację społeczną w dziedzinie kształtowania przestrzeni publicznej. Debata „Co dalej?” jest poświęcona obszarowi o powierzchni 7,3 ha, położonemu pomiędzy osiedlem Lipska a ulicą Mały Płaszów. Rozciąga się on w kierunku wału wiślanego wzdłuż ogródków działkowych i stanowi teren przez wiele lat zarezerwowany pod trasę Bagrową, łączącą Podgórze z Nową Hutą.

Debatę zrealizowaliśmy na zaproszenie Rady Dzielnicy XIII Podgórze.

> Cele projektu:• integracja mieszkańców okolicznych osiedli,• przetestowanie metody debaty społecznej opartej na różnorodnym zaangażowa-

niu mieszkańców,• stworzenie raportu na temat oczekiwań lokalnej społeczności związanych z przy-

szłością tego terenu.

Prezentowany model debaty jest jednym z wielu narzędzi umożliwiających par-tycypację społeczną, która powinna przebiegać na różnych poziomach zaanga-żowania mieszkańców, organizacji społecznych i lokalnych samorządów.

4

SpiS treści: I. Model debaty społecznej wypracowany w programie „Autoportret. Debaty” 5II. Realizacja modelu debaty społecznej w projekcie „Co dalej?” dotyczącym terenu

przy ulicy Lipskiej 6III. Raport z debaty 9IV. Wybrane przykłady konsultacji społecznych 16 V. Załączniki:

1) ankieta 2) plansze z wystawy 3) galeria zdjęć 4) projekt w mediach

5

i. model debaty społecznej wypracowany w programie„autoportret. debaty”

> Zaproponowany przez nas model społecznej konsultacji uwzględnia przede wszyst-kim potrzeby i możliwości mieszkańców terenu, którego debata dotyczy. Opracowa-ny na jej podstawie raport może być traktowany jako udział mieszkańców w procesie tworzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Proponujemy różne sposoby zaangażowania – od pracy przy tworzeniu społecznej koncepcji zago-spodarowania terenu, a następnie konkretnych projektów, po wypełnienie anonimo-wej ankiety. Udział w tak rozumianej debacie społecznej jest szansą dla osób, które z różnych przyczyn nie skorzystałyby z możliwości zgłoszenia swoich uwag w czasie, gdy realizowany jest początkowy etap tworzenia miejscowego planu zagospodaro-wania – analiza terenu i zbieranie wniosków od instytucji, organizacji i osób zaintere-sowanych planem. Dla realizatorów debaty nie mniej ważne od ostatecznego efektu debaty, czyli raportu, są edukacja architektoniczna mieszkańców oraz wypracowanie narzędzi komunikacji między mieszkańcami, architektami i władzami samorządowymi.

> Metoda debat społecznych nad zagospodarowaniem przestrzeni publicznej pozwala:• mieszkańcom – współuczestniczyć w jej kreowaniu inaczej niż tylko poprzez krytykę

projektów niespełniających oczekiwań zainteresowanych,• architektom – nawiązać dialog z bezpośrednimi odbiorcami ich pracy,• władzom samorządowym – otrzymać czytelny komunikat o oczekiwaniach mieszkań-

ców wobec ich najbliższej przestrzeni, zanim podjęte zostaną szczegółowe decyzje o inwestycjach.

1. Wybór i rozpoznanie terenu, którego będzie dotyczyć debata, oraz stworzeniegrupy partnerskiej

> Wybierając miejsce, którego będzie dotyczyć debata, należy możliwie najdokładniej poznać ten teren. Chodzi tu nie tylko o analizę przestrzenną i społeczną. Należy się dowiedzieć, kto zarządza danym terenem, do kogo należą działki sąsiednie, czy jest dla tego obszaru tworzony plan zagospodarowania przestrzennego i na jakim etapie są prace nad jego przygotowaniem. Słowem, istotne jest ustalenie, jakie są zamierze-nia lokalnych władz względem terenu naszego projektu. Proponowana tu debata naj-lepiej sprawdza się dla niewielkich przestrzeni, dotychczas niezagospodarowanych. Nie zastąpi ona innych rozwiązań systemowych, takich jak negocjacje w wypadku konfliktu interesów czy planowanie dla obszarów o szczególnym charakterze. Jeżeli do zorganizowania debaty zapraszają władze samorządowe, odpowiedzi na powyż-sze pytania udzielą gospodarze terenu.

> Zaproszenie do współpracy architektów, lokalnych instytucji i organizacji społecznych, oraz ustalenie zasad współpracy z gospodarzami terenu pozwala wielostronnie przy-gotować się do realizacji pomysłu. W zespole projektowym cenne są osoby znające politykę miasta dotyczącą planowania przestrzennego, architekci oraz znawcy miej-scowej historii i stosunków społecznych.

6

2. przebieg debaty

3. Opracowanie raportu dla władz samorządowych> Raport, w intencji autorów, powinien być traktowany jako opinia mieszkańców na

temat przyszłości ich przestrzeni sąsiedzkiej i być uwzględniony w procesie tworzenia miejscowego planu zagospodarowania. Może, na przykład, posłużyć do sformuło-wania warunków konkursu na konkretny projekt dla tego miejsca. Ważne jest, aby dostęp do raportu mieli wszyscy zainteresowani projektem. Informacja o dostępności dokumentu, np. na stronie internetowej, powinna się znaleźć w lokalnych mediach.

ii. realizacja modelu debaty społecznej w projekcie „co dalej?” dotyczącym tere-nu przy ulicy lipskiej

1. Wybór i rozpoznanie terenu, którego będzie dotyczyć debata> Wybór terenu jako przedmiotu konsultacji społecznych uzasadnia Przewodniczący

Rady Dzielnicy XIII, Jacek Bednarz: „Kiedy zrezygnowano ostatecznie z budowy tej trasy, pojawiło się pytanie: co dalej? jakie funkcje powinien pełnić ten teren?”

> Wydaje się uzasadnione przeznaczenie tego obszaru pod funkcję publiczną (szkoła,

etap debaty co jest do zrobienia cel

a) Prezentacja rozwią-zań urbanistycznych podobnych terenów w miastach europej-skich

1. Opracowanie prezentacji: wskazane ciekawe ilustracje i dobry komentarz.2. Wybór miejsca prezentacji: możliwie bliskie terenu pro-jektowego; przygotowanie logistyczne.3. Zaanonsowanie prezentacji jako początku debaty.

Zainteresowanie mieszkańców projektem, zaproszenie ich do następnych jego etapów, ale przede wszystkim – uruchomie-nie wyobraźni w myśleniu o otaczającej przestrzeni.

b) Warsztaty dla mieszkańców po-święcone społecznej koncepcji zagospoda-rowania terenu. Są propozycją dla osób, które chcą zaangażo-wać się w tworzenie konkretnych pomy-słów.

1. Ustalenie dogodnego terminu i miejsca warsztatów (jedno lub więcej spotkań, wskazana praca w dłuższych sesjach, np. sobotnich), miejsce: sala wygodna do pracy w grupach, niedaleko terenu projektowego. 2. Stworzenie scenariusza warsztatów. Należy uwzględ-nić liczebność grup, relacje między uczestnikami, dobrać metody pracy (przykład scenariusza – w załączniku).3. Przygotowanie prezentacji zasobów miejsca, która będzie wstępem do pracy warsztatowej.4. Przygotowanie materiałów warsztatowych (wskazana makieta terenu, papier, plastelina, pisaki itp.).5. Ustalenie ról prowadzących warsztaty: moderatorów i architektów.6. Zaproszenie mieszkańców według klucza sąsiedztwa lub grup interesów (np. młodzież, osoby niepełnospraw-ne). Ważne są odpowiednie sposoby informowania o warsztatach, łatwy sposób rejestracji chętnych do udziału w warsztatach i dobór dogodnego terminu. 7. Realizacja warsztatów.

Ustalenie społecznych kryteriów zagospodarowania terenu, czyli cech, które zgodnie z oczekiwa-niami mieszkańców powinien on posiadać w przyszłości.

Wypracowanie konkretnych propozycji zagospodarowania terenu.

c) Wystawa wypra-cowanych koncepcji zagospodarowania te-renu i debata otwarta

1. Opracowanie koncepcji wizualnej wystawy: ustalenie z architektami sposobu wizualizacji, opracowanie graficz-ne, redakcja tekstów.2. Opracowanie wersji cyfrowej wystawy.3. Wybór miejsca ekspozycji (uwzględnienie jego dostęp-ności, oświetlenia itp.). 4. Opracowanie ankiety oraz innych sposobów pozyskiwa-nia opinii respondentów.5. Promocja wystawy jako debaty otwartej.6. Dbanie o jakość ekspozycji w czasie jej trwania.

Szeroka debata społeczna umożliwiająca zbadanie opinii mieszkańców za pomocą ankiet tradycyjnych, elektronicznych oraz w czasie bezpośrednich roz-mów, które będą podstawą dla opracowania raportu dla władz miasta.

7

ośrodek kultury) i rekreacyjną, czyli park. Charakter tego parku jest przedmiotem debaty.

> Obserwując powstającą w szybkim tempie zwartą zabudowę mieszkaniową na terenach przyległych do nieużytku przeznaczonego na park, należy oczekiwać, że ten teren zielony będzie w przyszłości jedną z nielicznych tu oaz zieleni. Osiedle Lipska, którego mieszkańcy z racji bezpośredniego sąsiedztwa zostaną głównymi użytkow-nikami parku, stali się najważniejszymi adresatami zaproszenia na konsultacje. Są to przeważnie młodzi ludzie, rodzice małych dzieci. Wiek i styl życia mieszkańców będzie miał zapewne wpływ na to, jakiego rodzaju teren zielony chcieliby oni mieć w swoim sąsiedztwie.

2. przebieg debaty

• 20 listopada 2008 – prezentacja multimedialna rozwiązań urbanistycznych podob-nych terenów w europie. Szkoła Podstawowa nr 47 im. Stefana Czarnieckiego przy ulicy Myśliwskiej. Udział wzięło 30 osób.

> Mieszkańcy osiedla Lipska zostali zaproszeni na prezentację za pomocą plakatów rozwieszanych na osiedlu oraz ulotek rozdawanych dzieciom w szkole (z przeznacze-niem dla ich rodziców), a także mieszkańcom na osiedlu – bezpośrednio i za pośred-nictwem okolicznych sklepów i firm usługowych. Te same materiały zapraszały do udziału w całym projekcie, także w warsztatach i wystawie. O projekcie informowali obywateli również członkowie Rady Dzielnicy XIII.

• 27 listopada 2008 i 4 grudnia 2008 – warsztaty, w czasie których mieszkańcy wraz z architektami wypracowali dwie ogólne koncepcje zagospodarowania terenu oraz listę konkretnych propozycji dotyczących architektury parku. Szkoła Podstawowa przy ulicy Myśliwskiej. Udział wzięło 8 dorosłych i 4 dzieci.

> Oprócz wspomnianych plakatów i ulotek na warsztaty zapraszał artykuł w „Dzienniku Polskim” (10-11 listopada 2008).

> Warsztat 1: Wspólne wypracowanie społecznych kryteriów zagospodarowania tere-nu. Uzgodniono, że teren ten powinien:

• mieć sportowy charakter,• być całorocznie atrakcyjny,• być uporządkowany według funkcji i zróżnicowany.> Warsztat 2: Stworzenie konkretnych propozycji, które, wizualizowane przez architek-

tów, stały się punktem wyjścia do szerokiej debaty przy okazji wystawy tych projektów.> W czasie warsztatów wykorzystano następujące materiały i pomoce: podkłady w ska-

li 1:1000, oraz wykonaną specjalnie makietę terenu (50 x 60 cm, wykonana z pleksi i materiałów drewnopochodnych) z wyjmowanym elementem przedstawiającym opra-cowywany skwer. Dzięki temu uczestnicy mogli tworzyć robocze makiety, używając kolorowego papieru i plasteliny (patrz: galeria fotografii).

> Udział dzieci w warsztatach:> Biorąc pod uwagę, że wielu mieszkańców osiedla jest rodzicami małych dzieci, za-

prosiliśmy na warsztaty także najmłodszych mieszkańców. Specjalne spotkanie dla nich, odbywające się w czasie, gdy ich rodzice brali udział w warsztatach, prowadziła instruktorka edukacji architektonicznej.

> Najmłodsi mieszkańcy rysowali swoje ulubione zabawy, dyskutowali o idealnym placu zabaw, a następnie tworzyli model, obrazujący ich pomysły. Ogromna kartka papieru, która służyła za podstawę modelu, szybko zapełniła się zarówno typo-wymi elementami, takimi jak huśtawki, drabinki, piaskownica, bujaki, jak również mniej spotykanymi – trampolinami czy torem dla sterowanych samochodzików, a wszystko to w otoczeniu drzew i kwiatowych klombów. Przy wejściu na plac zabaw dzieci zlokalizowały dekoracyjną bramę, w pobliżu umieściły zakaz wjazdu samochodów.

• 30 stycznia-27 lutego 2009 – wystawa połączona z debatą otwartą. Plansze z projektami pokazano równocześnie w Szkole Podstawowej nr 47 im. Stefana Czar-nieckiego przy ulicy Myśliwskiej i w kaplicy powstającego kościoła pw. Matki Bożej Fatimskiej w Krakowie-Płaszowie. Wystawie towarzyszyły ankiety. Łącznie wypełnio-no 185 ankiet.

8

• Marzec 2009 – publikacja raportu zawierającego oczekiwania mieszkańców osiedla Lipska i Małego Płaszowa względem przyszłego kształtu parku. Dokument opraco-wano na podstawie wszystkich ankiet wypełnionych przez mieszkańców oglądają-cych wystawy wypracowanych na warsztatach koncepcji zagospodarowania.

3. ewaluacja projektu

• partnerstwo:> Dokonano podziału podstawowych zadań pomiędzy partnerami projektu. Były to:• realizacja prezentacji multimedialnej, warsztatów z mieszkańcami, opracowanie

graficzne druków i plansz z projektami, opracowanie raportu, a także współpraca ze studentami architektury Politechniki Krakowskiej (MIK),

• finansowanie druku materiałów realizacyjnych (druki promocyjne, plansze) oraz wyko-nania makiety terenu (Rada Dzielnicy XIII),

• udostępnienie pomieszczeń szkolnych na potrzeby debaty (Szkoła Podstawowa nr 47 im. Stefana Czarnieckiego).

> Wszystkie organizacje wywiązały się ze swoich zadań. Szczególne wyrazy uznania należą się studentom architektury za woluntarystyczny i pełen zaangażowania udział w debacie.

> Słabym punktem partnerów był brak pomysłu na rozpropagowanie zaproszenia na debatę wśród mieszkańców.

• Udział mieszkańców:> Udział garstki mieszkańców w warsztatach, przy stosunkowo wysokiej frekwencji

na prezentacji i na wystawach, powinien skłonić przyszłych organizatorów debat do zastanowienia się nad drogami komunikacji. Być może komunikat na ulotkach i pla-katach dotyczący warsztatów nie był dość precyzyjny. Nie sprawdziło się zaproszenie rodziców uczniów szkoły za pośrednictwem ulotek przekazanych dzieciom przez na-uczycieli. Nie udało się, chociaż był taki pomysł, rozwiesić plakatów na klatkach scho-dowych osiedla. Szkoła podstawowa jest właściwie jedynym, nie licząc budującego się kościoła, obiektem publicznym w okolicy. Nie działają tam organizacje społeczne związane z tym terenem ani silne więzi sąsiedzkie (to odróżnia debatę na Lipskiej od poprzedniej, związanej ze starą Nową Hutą). Jeśli chodzi o zapraszanie mieszkańców do udziału w debacie, zabrakło osoby bezpośrednio odpowiedzialnej za ten proces. Dla dobra następnych debat należałoby stworzyć zbiór zasad informowania i anga-żowania mieszkańców w proces konsultacji.

• Wizualizacje wypracowanych przez mieszkańców koncepcji> Po doświadczeniu nowohuckiej debaty, zgodnie z sugestiami architektów biorących

udział w warsztatach, pomysły zagospodarowania zostały pokazane przede wszyst-kim jako pewna idea parku: jego strefy i funkcje, a dopiero w następnej kolejności przykłady przełożenia idei na jeden z możliwych projektów. Nie wiemy jednak, jak da-lece osoby oglądające te wizualizacje sugerują się wiernym, fotograficznym przedsta-wieniem projektowanego parku. Być może w przyszłych debatach warto ujednolicić stylistycznie wszystkie prezentowane koncepcje.

• W warsztatach udział wzięli:

> Mieszkańcy:Jacek Bednarz, Elżbieta Chytkowska, Krzysztof Gałat, Agnieszka Gut, Monika Musiał-Taźbirek, Bogusław Taźbirek, Patryk Plak, Waldemar Plak

> Dzieci:Ola Taźbirek (6 lat), Szymon Taźbirek (5 lat), Kinga Gut (6 lat), Kacper Gut (5 lat)

> Architekci:• Magdalena Chudy, studentka V roku architektury i urbanistyki oraz III roku architektu-

ry krajobrazu na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej;

9

• Aleksander Gruszka, student Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, dyplo-mant w Zakładzie Kompozycji Urbanistycznej;

• Hubert Gruszka, absolwent Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego;• Brygida Rajca, studentka III roku architektury krajobrazu na Wydziale Architektury

Politechniki Krakowskiej;• Wojciech Zagórski, student Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, dyplo-

mant w Zakładzie Kompozycji Urbanistycznej.

> prowadzenie debaty:Anna Komorowska (MIK), Anna Miodyńska (MIK)

iii. raport z debaty

> Kolejny etap projektu stanowiły badania ankietowe, których celem było poznanie oczekiwań związanych z zagospodarowaniem obszaru pomiędzy osiedlem Lipska a ulicą Mały Płaszów. Interesowały nas przede wszystkim oczekiwania mieszkańców tego osiedla i okolic. Ankiety zostały zaprojektowane na podstawie pomysłów i kon-cepcji wypracowanych w warsztatach, których uczestnikami byli mieszkańcy osiedla i architekci. Stanowią je:

1. Określenia opisujące funkcje przyszłego parku:a) teren rekreacyjno-sportowy: boiska, place zabaw, miejsca do uprawiania różnych dyscyplin sportu,b) teren atrakcyjny przez cały rok: także jesienią i zimą można tam dobrze spędzić czas,c) teren uporządkowany według funkcji i zróżnicowany, z wyraźnie zaznaczonymi strefami przeznaczonymi dla różnych celów: sportu, odpoczynku w ciszy, zabaw dzie-cięcych, obecności psów.

2. elementy charakterystyczne dla terenu rekreacyjno-sportowego:a) boisko piłkarskie,b) boisko do koszykówki,c) boisko do siatkówki,d) mini golf,e) plac do gry w boule,f) plac zabaw,g) skatepark,h) stoliki do gry w szachy,i) ścianka wspinaczkowa,j) ścieżka zdrowia.

3. elementy charakterystyczne dla przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku:a) kino plenerowe,b) ławki lub inne miejsca do siedzenia,c) miejsce do grillowania,d) miejsce do plażowania,e) miejsce na małą, sezonową gastronomię,f) miejsce na ogródki dla mieszkańców,g) muszla koncertowa,h) rzeźby,i) fontanna.

4. Dwie koncepcje zagospodarowania terenu wypracowane przez mieszkańców i architektów, zaprezentowane pod nazwami:a) „Spacer na wał”,b) „Paski”.

10

> W badaniach wzięło udział 185 osób. Większość z nich oczekuje takiego zagospo-darowania terenu, które umożliwiłoby korzystanie z niego przez cały rok. Teren ma mieć charakter wielofunkcyjny: powinien być podzielony na przestrzeń przeznaczoną do odpoczynku i uprawiania sportów. Respondenci oczekują miejsca do uprawiania najbardziej popularnych w Polsce sportów (piłka nożna, siatkówka), a także miejsca do zabawy dla dzieci. Pojawiło się też zapotrzebowanie na dość rzadko obecnie pro-jektowane ścieżki zdrowia. Przestrzeń przeznaczona do odpoczynku powinna mieć zróżnicowany charakter, tzn. nadawać się do odpoczynku w samotności (ławki), a tak-że wspólnie z rodziną i znajomymi (miejsce do grillowania, kino plenerowe). 23 osoby prosiły o nienaruszanie górki/wałów, z których dzieci zjeżdżają w zimie na sankach.

Wiek:poniżej 25 lat – 20%

25 do 35 lat – 19,46%

36 do 45 lat – 38,38%

46 do 55 lat – 12,97%

powyżej 55 lat – 9,19%

Miejsce zamieszkania:Osiedle Lipska lub Mały Płaszów – 58,15%

inna część dzielnicy XIII – 38,59%

inna dzielnica miasta – 2,72%

spoza Krakowa – 0,54%

płeć: kobieta – 57%

mężczyzna – 43%

11

> W badaniach wzięło udział 185 osób. Większość z nich stanowiły kobiety (57%), osoby w wieku od 36 do 45 lat (38%) i osoby mieszkające na osiedlu Lipska lub na ulicy Mały Płaszów (58%). Zwraca uwagę stosunkowo niewielki udział osób w wieku powyżej 55 lat (9%).

Oczekiwane funkcje przyszłego parku (liczba wskazań):teren rekreacyjno-sportowy – 70

teren atrakcyjny przez cały rok – 94

teren uporządkowany według funkcji i zróznicowany – 82

Oczekiwane elementy charakterystyczne dla przestrzeni o charakterze rekreacyjno-sportowym (liczba wskazań):boisko piłkarskie – 89

ścieżka zdrowia – 76

boisko do koszykówki – 48

boisko do siatkówki – 66

mini golf – 14

plac do gry w boule – 8

plac zabaw – 83

skatepark – 36

stoliki do gry w szachy – 19

ścianka wspinaczkowa – 29

Oczekiwane elementy charakterystyczne dla przestrzeni przeznaczonej do odpo-czynku (liczba wskazań):kino plenerowe – 55

ławki lub inne miejsca do siedzenia – 141

miejsce do grillowania – 63

miejsce do plażowania – 22

miejsce na małą, sezonową gastronomię – 15

miejsce na ogródki dla mieszkańców – 11

muszla koncertowa – 30

rzeźby – 31

fontanna – 71

12

> Każde z wypracowanych w debacie określeń opisujących funkcje przyszłego parku zyskało podobną aprobatę: 94 osoby wskazały na „teren atrakcyjny przez cały rok”, 82 osoby na „teren uporządkowany według funkcji i zróżnicowany”, a 70 osób na „teren rekreacyjno-sportowy”.

> Wśród elementów charakterystycznych dla terenu rekreacyjnego-sportowego największą popularnością cieszyło się boisko piłkarskie (89 wskazań), plac zabaw (83 wskazania), ścieżka zdrowia (76 wskazań) i boisko do siatkówki (66 wskazań). Bardzo mało osób wybrało natomiast stoliki do gry w szachy (19 wskazań), mini golfa (14 wskazań) i plac do gry w boule (8 wskazań). Respondenci oczekują miejsca do uprawiania najbardziej popularnych w Polsce sportów (piłka nożna, siatkówka), a także miejsca do zabawy dla dzieci. Wśród elementów charakterystycznych dla przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku zdecydowanie najwięcej głosów zyskały ławki i inne miejsca do siedzenia (141 wskazań), fontanna (71 wskazań), miejsce do grillowania (63 wskazania) i kino plenerowe (55 wskazań). Wydaje się zatem, że re-spondenci oczekują przestrzeni o dość zróżnicowanym charakterze – takiej, w której będzie można odpoczywać w samotności (ławki), a także wspólnie z rodziną i znajo-mymi (miejsce do grillowania, kino plenerowe).

> Zdecydowana większość respondentów wybrała projekt „Spacer na wał” (63%). Drugi projekt („Paski) zyskał akceptację 16% respondentów. 21% respondentów nie doce-niło żadnego z zaproponowanych projektów.

projekt spełniający oczekiwania mieszkańców:„Spacer na wał”

„Paski”

żaden z wyżej wymienionych

Oczekiwane funkcje przyszłego parku:teren rekreacyjno-sportowy

teren atrakcyjny przez cały rok

teren uporządkowany wg funkcji i zróżnicowany

13

Oczekiwane elementy charakterystyczne dla przestrzeni rekreacyjno-sportowej:boisko piłkarskie

ścieżka zdrowia

boisko do koszykówki

boisko do siatkówki

mini golf

plac do gry w boule

plac zabaw

skatepark

stoliki do gry w szachy

ścianka wspinaczkowa

Oczekiwane elementy charakterystyczne dla przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku:kino plenerowe

ławki lub inne miejsca do siedzenia

miejsce do grillowania

miejsce do plażowania

miejsce na małą, sezonową gastronomię

miejsce na ogródki dla mieszkańców

muszla koncertowa

rzeźby

fontanna

projekt spełniający oczekiwania mieszkańców:„Spacer na wał”

„Paski”

żaden z wyżej wymienionych

14

> Płeć dość wyraźnie wpływa na wybór funkcji przyszłego parku. Kobiety preferują „teren atrakcyjny przez cały rok” (58 wskazań) i „teren uporządkowany według funkcji i zróżnicowany” (49 wska-zań). Rzadziej wybierają „teren reakreacyjno-sportowy” (33 wskazania). Mężczyźni podobnie cenią każde z tych określeń (odpowiednio 34, 32 i 35 wskazań).

> Widoczne są też różnice w wybieranych elementach charakterystycznych dla terenu rekreacyjno- -sportowego. Podobną liczbę wskazań zyskał u kobiet plac zabaw (52), boisko piłkarskie (50), ścieżka zdrowia (47) i boisko do siatkówki (41). Mężczyźni wybierają podobne elementy, ale wy-raźnie je hierarchizują. Największe znaczenie ma dla nich boisko piłkarskie (38 wskazań), w dalszej kolejności ważny jest dla nich plac zabaw (28 wskazań), ścieżka zdrowia (27 wskazań), boisko do koszykówki (27 wskazań) i boisko do siatkówki (24 wskazania).

> Wśród elementów charakterystycznych dla przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku zarówno kobiety (81 wskazań), jak i mężczyźni (58 wskazań) deklarują potrzebę uwzględnienia w projekcie ławek i innych miejsc do siedzenia. Dla obu płci istotna jest też obecność fontanny, kina plenero-wego i miejsca do grillowania.

> Obie płcie preferowały projekt „Spacer na wał”. Podobny był też rozkład wskazań na projekt „Pa-ski” i odrzucenie obu projektów.

Oczekiwane funkcje przyszłego parku:teren rekreacyjno-sportowy

teren atrakcyjny przez cały rok

teren uporządkowany wg funkcji i zróżnicowany

Oczekiwane elementy charakterystyczne dla przestrzeni rekreacyjno-sportowej:boisko piłkarskie

ścieżka zdrowia

boisko do koszykówki

boisko do siatkówki

mini golf

plac do gry w boule

plac zabaw

skatepark

stoliki do gry w szachy

ścianka wspinaczkowa

15

> Wśród wszystkich kategorii wiekowych rysuje się podobna hierarchia funkcji przyszłe-go parku. Pierwsze miejsce zajmuje zwykle „teren atrakcyjny przez cały rok”, drugie „teren uporządkowany według funkcji i zróżnicowany”, trzecie „teren rekreacyjno- -sportowy”. Tylko wśród osób powyżej 55. roku życia „teren atrakcyjny przez cały rok” zajmuje ostatnie miejsce w hierarchii.

> We wszystkich kategoriach wiekowych popularne są boiska do piłki nożnej i siat-kówki, a także ścieżka zdrowia i plac zabaw. W zależności od kategorii zmienia się natomiast hierarchia tych elementów. Zwraca uwagę wysoka liczba wskazań na skatepark wśród osób poniżej 25. roku życia.

> Podobna sytuacja ma miejsce w wypadku elementów charakterystycznych dla przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku. W każdej kategorii wybiera się podobne elementy, a zmienia się ich hierarchia. Najczęściej wybierane są ławki i inne miejsca do siedzenia, fontanna i kino plenerowe. Miejsce do grillowania nie zyskało aprobaty tylko w grupie osób powyżej 55. roku życia.

Oczekiwane elementy charakterystyczne dla przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku:kino plenerowe

ławki lub inne miejsca do siedzenia

miejsce do grillowania

miejsce do plażowania

miejsce na małą, sezonową gastronomię

miejsce na ogródki dla mieszkańców

muszla koncertowa

rzeźby

fontanna

projekt spełniający oczekiwania mieszkańców:„Spacer na wał”

„Paski”

żaden z wyżej wymienionych

16

> W większości kategorii wiekowych najczęściej wybierany był projekt „Spacer na wał”. Tylko wśród osób poniżej 25. roku życia więcej wskazań uzyskało odrzucenie obu projektów.

> Liczba dodatkowych sugestii dotyczących zagospodarowania przestrzeni osiedla Lipska była niska. Najczęściej pojawiała się prośba o zachowanie wałów w obecnej formie.

iV. Wybrane przykłady konsultacji społecznych

> Strona internetowa projektu partycypacja Społeczna w planowaniu przestrzen-nym w europie (participatory Spatial planning in europe – pSpe)Na stronie dostępny poradnik (w formacie pdf) zawierający m.in. informa cje o praw-nych podstawach partycypacji w planowaniu przestrzennym. http://www.gridw.pl/pspe

> Gdański program rewitalizacji. Konsultacje Raport z miejskich konsultacji społecznych. Jest to przykład systemowe go potrakto-wania debat społecznych w procesie rewitalizacji. http://www.brg.gda.pl/rewitalizacja/konsultacje.htm

> Participation Tools. Activating Environmental Consciousness, Museum of Finnish Architecture, Helsinki 2002 Publikacja wydana w ramach projektu Futuropa, realizowanego jako jeden z modułów programu GAUDI (2002-2004). Pokazuje konkretne przykłady pracy z mieszkańcami Londynu, Brukseli, Glasgow i Helsinek nad polepszeniem jakości przestrzeni w ich sąsiedztwie.

> Strona internetowa royal town planning institute Zawiera m.in. ciekawe case studies, scenariusze działań party cypacyjnych oraz zasa-dy planowania społecznego – do zastosowania we wszystkich debatach społecznych. http://www.communityplanning.net

> Strona internetowa commission for Architecture and the Built Szczególnie polecamy dostępną tam publikację: It’s our space. A guide for community groups working for improve public space. http://www.cabe.org.uk/AssetLibrary/9462.pdf

> European Handbook for Citizens’ Participation Publikacja będąca jednym z produktów projektu „Partecipando Network” realizowa-nego w ramach programu URBACT 2002-2006. Dostępna na: http://urbact.eu/projects/partecipando/home.html

> Strona internetowa Association of community Organizations for reform Now Amerykańskie doświadczenie w organizowaniu się wspólnot mieszkań ców na rzecz rozwiązywania problemów, także związanych z zagospoda rowaniem przestrzeni publicznej. http://www.acorn.org

> przykłady demokracji uczestniczącej z Wielkiej Brytanii http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/395898.html

> Strona internetowa partizipation & nachhaltige entwicklung in europa Podręcznik partycypacji społecznej, także w wersji anglojęzycznej. http://www.partizipation.at/handbuch-oeff.html

Załącznik nr 1: ankieta

Można zaznaczyć od 1 do 3 odpowiedzi. kino pleneroweławki lub inne miejsca do siedzeniamiejsce do grillowaniamiejsce do plażowaniamiejsce na małą, sezonową gastronomięmiejsce na ogródki dla mieszkańcówmuszla koncertowarzeźbyfontannainne (jakie?) ……………………....….……………

……………………………………….…………..………………………………………….……..…………………………………………………….…..……………

4. Który z zaproponowanych na wystawie pomysłów spełnia Pana/Pani oczekiwania dotyczące zagospodarowania terenu?

projekt 1 – „Spacer na wał”projekt 2 – „Paski”żaden z nich

5. Jakie ma Pan/Pani inne sugestie dotyczące zagospodarowania tej przestrzeni?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Płeć:kobietamężczyzna

7. Miejsce zamieszkania:Osiedle Lipska lub Mały Płaszówinna część Dzielnicy XIIIinna dzielnica miasta (jaka?)……………………… spoza Krakowa (skąd?)……………….…….………

8. Wiek:poniżej 25 lat25-35 lat36-45 lat46-55 latpowyżej 56 lat

DzięKuJeMy za WyPełnienie anKiety!

SzanoWni PańStWo,Zapraszamy do udziału w ankiecie dotyczącej zagospodarowania prezentowanego na wystawie terenu zielonego. Celem tej ankiety jest poznanie Państwa oczekiwań co do przyszłego kształtu tego terenu. Ankietę sformułowano na podstawie pomysłów wypracowanych przez mieszkańców osiedla Lipska na spotkaniu poświęconym organizacji przestrzeni parku. Wypełnione formularze zostaną opracowane w postaci raportu, który będzie uwzględniony przy tworzeniu projektu realizacyjnego.

ankieta jest anonimowa.

1. Które z podanych niżej określeń, zaproponowanych przez uczestników warsztatów, dobrze opisują funkcje przyszłego parku? Można zaznaczyć od 1 do 3 odpowiedzi.

Teren rekreacyjno-sportowy: boiska, place zabaw, miejsca do uprawiania różnych dyscyplin sportu.Teren atrakcyjny przez cały rok; także jesienią i zimą można tam dobrze spędzić czas.Teren uporządkowany według funkcji i zróżnicowany, z wyraźnie zaznaczonymi strefami przeznaczonymi dla różnych celów: sportu, odpoczynku w ciszy, zabaw dziecięcych, obecności psów.

2. Które z wymienionych niżej elementów charakterystycznych dla terenu rekreacyjno--sportowego powinny według Pana/Pani znajdować się w przyszłym parku? Można zaznaczyć od 1 do 3 odpowiedzi.

boisko piłkarskieboisko do koszykówkiboisko do siatkówkimini golfplac do gry w bouleplac zabawskateparkstoliki do gry w szachyścianka wspinaczkowaścieżka zdrowiainne (jakie?) ……………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Które z wymienionych niżej elementów charakterystycznych dla przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku powinny według Pana/Pani znajdować się w przyszłym parku?

18

Załącznik nr 2: plansze

19

Załącznik nr 2: plansze

20

Załącznik nr 2: plansze

Załącznik nr 3: galeria zdjęć

Załącznik nr 4: projekt w mediach

„Dziennik Polski”, 24 stycznia 2009 „Polska Gazeta Krakowska”, 10-11listopada 2008

„Głos Podgórza”, nr 4(42)„Dziennik Polski”, 7 listopada 2009

Małopolski Instytut Kulturyul. Karmelicka 27, Krakówtel.: +4812 422 18 84www.mik.krakow.pl

instytucja kulturyWojewództwa Małopolskiego

Rada i Zarząd Dzielnicy XIII PodgórzeBiuro Rady Dzielnicy XIIIRynek Podgórski 130-533 Krakówtel./fax 012 423 55 29

Opracowanie graficzne plansz i raportu: Anna Zabdyrska (MIK)Opracowanie statystyczne raportu: Tomasz Leśniakredakcja raportu: Anna Miodyńska (MIK)Zdjęcia: Anna Komorowska (MIK), archiwum MIK

partnerzy:Szkoła Podstawowa nr 47 im. Stefana CzarnieckiegoStowarzyszenie Przyjaciół Szkoły Podstawowej nr 47 „Przez naukę i sport do sukcesu”

© by Małopolski Instytut Kultury, Kraków 2009 & Rada Dzielnicy XIII Podgórze, Kraków 2009

realizatorzy: