Thesis, nr.1, 2012 5

Reforma e administrats publike n Kosov

Mirlinda Batalli*

Prmbledhje Reforma e administrats publike n Kosov sht nj pjes thelbsore e procesit t shtetndrtimit. Me reformn administrative qeveria synon t modernizoj administratn publike, pr t forcuar kapacitetet e saj dhe pr ta br at m efikase dhe m t prgjegjshme. Periudha e pas konfliktit n Kosov q nga viti 1999 kur fillon ndrtimi i administrats s re publike n Kosov deri n fillimin e reforms n administrat paraqet nj periudh relativisht t vshtir pr Kosovn. Reformimi i administrats publike n Kosov manifestohet n dy mnyra: s pari, n lidhje me vet strukturn e saj t zhvillimit dhe, s dyti, n lidhje me funksionet q kryen, efektet t cilat realizohen dhe shrbimet q u ofrohen institucioneve dhe qytetarve. Zbatimi i qeverisjes elektronike n administratn publike n Kosov mundson t gjitha kategorit efikase t shrbimeve qeveritare, n do koh dhe nga do distanc, n mnyr q t prmbushn krkesat e prditshme t qytetarve. Qeverisja elektronike modernizon administratn dhe mundson krijimin e nj menaxhimi efikas dhe t prgjegjshm n t gjitha nivelet e administrats. Prmes ofrimit t shrbimeve elektronike pr qytetart, Kosova do t jet pjes e e- Evrops. Fjal ky: Reforma, administrata publike, qeverisja elektronike.

Hyrje

Shteti sht funksional dhe efikas vetm me nj administrat publike t zhvilluar, profesionale dhe t prgjegjshme. N kohn bashkkohore, kur prdorimi i teknologjis, n veanti i asaj informative, sht br pjes e domosdoshme e jets dhe e puns,

* Mirlinda Batalli, Prof. Dr.sc. Fakulteti Juridik, Prishtin,

mirlindabatalli@gmail.com

Mirlinda Batalli

6 Thesis, nr.1, 2012

ndryshimet e krijuara kan nxitur zhvillime t reja dhe reforma n shum fusha, duke prfshir edhe administratn publike. Administrata publike sht shndruar n nj instrument t qeverisjes qendrore pr trajtimin e problemeve t prgjithshme shoqrore.1

Termi administrat publike do t thot zbatimi i politikave t qeveris dhe nj disiplin akademike q studion kt zbatim dhe q prgatit npunsit civil pr pun.2 Disa nga prkufizimet e ndryshme t cilat jan ofruar lidhur me termin e administrats publike i referohen kuptimeve si: "menaxhim i programeve publike",3 "prkthim i politiks n realitetin t cilin qytetart e prjetojn do dit",4 "studim i vendimmarrjes s qeveris, analiz e vet politikave, inputeve t ndryshme q kan krijuar ato, dhe inputeve t nevojshme pr t prodhuar politika alternative.5 Administrata publike sht nj struktur organizative q paraqet bazn pr vendimmarrje dhe zbatimin e vendimeve, rregulla sipas t cilave realizohen shrbimet publike.6

Administrata publike sht nj nga segmentet kryesore prmes s cils realizohen marrdhniet n mes t shtetit, shoqris civile dhe sektorit privat. N kt drejtim prkrahja e inovacioneve n administratn publike mundson realizimin e objektivave zhvillimore, n veanti t avantazheve ekonomike, uljen e varfris, harmoni dhe stabilitet institucional.7 1 Dwigh Waldo, "Developments in Public Administration, The Annals of the

American Academy for Political and Social Science, 1972, p.222. 2 Random House Unabridged Dictionary 3 Robert and Janet Denhardt. Public Administration: An Action Orientation. 6th

Ed. : Thomson Wadsworth, Belmont CA, 2009. 4 Kettl, Donald and James Fessler., The Politics of the Administrative Process.

Washington D.C.: CQ Press, 2009. 5 Jerome B. McKinney and Lawrence C. Howard. Public Administration:

Balancing Power and Accountability. 2nd Ed. 1998: Praeger Publishing, Westport, CT. p. 62.

6 Esat Stavileci, Nocione dhe parime t Administrats Publike, Aspekte Metodologjike dhe Shqyrtime Krahasimore, Prishtin, 2005.fq.. 35.

7 Mirlinda Batalli, Impact of Public Administration Innovations on Enhancing the Citizens Expectations, International Journal of e-Education, e-Business, e-Management and e-Learning, Vol. 1, No. 2, June, 2011, p.156.

http://dictionary.infoplease.com/public-administration

Reforma e administrats publike n Kosov

Thesis, nr.1, 2012 7

N teorin dhe praktikn e shteteve t ndryshme procesi i reformave n administratn publike konsiderohet si nj proces i vazhdueshm dhe transformim i vazhdueshm. Reforma e administrats publike mund t prkufizohet si sfid pr t br ndryshime t konsiderueshme n qeveri q i referohen strukturs administrative t prgjegjshme dhe efikasitetit. Si nj proces i vazhdueshm, risit e administrats publike prfshin decentralizimin e administrats publike, thjeshtimin e procedurave, informatizimin e shrbimeve dhe prmirsimin e zhvillimeve n lmin e burimeve njerzore.8

Qeveria e Kosovs duhet ti kushtoj nj vmendje t shtuar procesit t reformimit t administrats publike dhe zhvillimit t saj n kushte t reja. Modeli ri i administrats publike krkon prdorimin e inovacioneve t sektorit privat, burime njerzore, dhe ide organizative me qllim t prmirsimit t sektorit publik. Administrata e re publike duhet t konsiderohet si nj kombinim i ndarjes se burokracive t mdha n t vogla, konkurrenc n mes t agjencive t ndryshme publike, dhe n mes t agjencive publike dhe organizatave private. Duke pasur parasysh se Kosova pretendon t jet nj antare e BE-s dhe duke e ditur se antarsimi krkon prmbushjen e kritereve t caktuara, jan rritur pritjet lidhur me trajtimin e reforms s administrats publike.

Objektivat e tilla krkojn pjesmarrjen e shoqris n definimin, drejtimin, monitorimin dhe vlersimin e menaxhimit ndrqeveritar dhe krijimin e konsultimeve t drejtprdrejta, forcimin e mekanizmave t koordinimit pr t vlersuar cilsin e menaxhimit publik, efikasitetin dhe rezultatet si dhe vendosjen e marrdhnieve t ngushta ndrmjet npunsve civil, me qllim t promovimit t nj shrbimi civil profesional prmes fushave t ndryshme t specializimit. 9

8 Ibid., p.156. 9 Mirlinda Batalli, Osnovne crte kompjuterizovane javne uprave, Hrvatska

Javna Uprava, (2008), Journal no. 2, p.465.

Mirlinda Batalli

8 Thesis, nr.1, 2012

Prandaj, qllimi i ktij punimi sht prqendruar n shqyrtimin e zhvillimeve t reja n administratn publike n Kosov duke filluar nga viti 1999, duke e prshkruar reformn si nj zhvillim t vazhdueshm dhe domosdoshmri, n kuadr t sfidave dhe procesit t globalizimit. Qllimi i ktij punimi sht adresuar drejt inovacioneve n administratn publike n Kosov, duke pasur parasysh shum ndryshime n t cilat ka kaluar ky vend, duke prfshir reformat e fundit t cilat kan ndodhur n lmin e qeverisjes elektronike. Ky punim pretendon t ofroj nj trajtim origjinal shkencor mbi funksionimin e administrats publike dhe procesin e reformimit t saj n Kosov si dhe nj qasje m aktive ndaj problemit n fjal, nxitjen e hulumtimeve dhe studimeve t reja edhe m t thelluara, t cilat pr qllim t fundit kan mundsin e kontributit konkret n zhvillimin e administrats publike n Kosov. 1. Aspekte t prgjithshme lidhur me zhvillimin e administrats publike n Kosov Administrata publike n Kosov sht relativisht e re q nga periudha e post konfliktit duke filluar nga viti 1999 kur filloj ndrtimi i nj sistemi t ri dhe nj rendi t ri shoqror, q i ka paraprir nj sistemi t ri t administrats publike n Kosov. Ndonse njihet q hert funksionimi i saj, n veanti pas Lufts s Dyt Botrore, administrata publike n Kosov, nuk ruajti kontinuitetin e veprimit pas vendosjes s Misionit Civil dhe Ushtarak (UNMIK dhe KFOR). Me Rezolutn 1244 t Kshillit t Sigurimit t Organizats se Kombeve t Bashkuara (OKB) u vun edhe bazat pr funksionimin e administrats publike n Kosov. Rezoluta ka prcaktuar UNMIK-un barts t prgjegjsive lidhur me funksionimin e administrats publike. Me Rezolut, misionit civil ndrkombtar iu besuan detyrat dhe prgjegjsit n sfern politike dhe administrative n tri nivele: a) administrimi i prkohshm i Kosovs; b) themelimi i institucioneve t vetqeverisjes demokratike, mbikqyrja e tyre duke prfshir edhe procesin zgjedhor; dhe c) transferimi i prgjegjsive tek institucionet e Kosovs. Rezoluta ka prcaktuar fazat e transferimit gradual t kompetencave n fushn e administrats publike dhe sfera t tjera q kaluan n

Reforma e administrats publike n Kosov

Thesis, nr.1, 2012 9

prgjegjsi t institucioneve t Kosovs. Strukturat e Prbashkta t Prkohshme Administrative (SPPA) si organe t prkohshme t themeluara na maj t vitit 2000 u zvendsuan nga Institucionet e Prkohshme t Vetqeverisjes (IPVQ-t) pas mbajtjes s zgjedhjeve t prgjithshme pr institucionet e reja.

Gjat pes viteve t para t periudhs s pas konfliktit n Kosov, ndrtimi i administrats publike ka kaluar n tri faza kryesore: krijimi i Administrats s Prkohshme t Kombeve t Bashkuara (KB), formimi i Institucioneve t Prkohshme t Vetqeverisjes (IPVQ) dhe lansimi i planit implementues Standardet pr Kosovn.

Korniza Kushtetuese e Vetqeverisjes s Prkohshme n Kosov e miratuar n maj t vitit 2001 nga Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm (PSSP), ka prcaktuar rolin e IPVQ-ve dhe ndarjen e prgjegjsive t tyre me UNMIK-un. N kt drejtim ka luajtur rol t rndsishm krijimi i institucioneve t Kosovs t tri shtyllave kryesore: legjislativit, ekzekutivit dhe gjyqsorit, megjithse disa kompetenca ende mbeten t rezervuara pr UNMIK-un. IPVQ-t fuqishm prkrahnin idet se e ardhmja e Kosovs lidhet me Evropn, prandaj jan angazhuar t sigurojn q i tr legjislacioni, veanrisht ai i fushs s arsimit, ekonomis dhe shndetit, t jet n harmoni me standardet e Unionit Evropian. Ky proces i ngritjes s kapaciteteve n administratn publike krkonte angazhim t madh politik, durim, planifikim t kujdesshm dhe vizion afatgjat si dhe zbatim efektiv t rregullave t BE-s. Fuqia kryesore e IPVQ-ve pasqyroi vullnetin e kosovarve pr t krijuar nj administrat funksionale, ku si faktor i