2

မာတကာ

ေကးဇးတငလႊာ စာမကႏာ ၁

အခနး(၁) လကပနေတာငးေတာင စာမကႏာ ၂၊၃

ေၾကးနစမကနး ၏ ျဖစစဥအကဥး

အခနး (၂) သဘာဝပါတဝနးကင စာမကႏာ ၄၊၇

ထနးသမးေစာငေရာကေရး ပညာရငမားႏင

ဥပေဒ ပညာရငမား၏ အၿမင သးသပခကမား

အခနး (၄) ဥးေအာငေလာခးမ အာရလ႕အခြငအေရး

ေကာမရငသ႔ တငၾကားစာ စာမကႏာ ၁၂၊၁၇

အခနး(၅) လကပနေတာငးေတာင စာမကႏာ ၁၈၊၁၉

ေၾကးနစမကနးႏငပတသက၍ ဥးပငကမၸဏ

ႏင ၀မေပါင ကမၸဏ၊

ႏငငေတာအစးရတာ၀နရသမား၏ေျပာဆခကမား

ေနာကဆကတြမား စာမကႏာ ၂၈၊ ၃၃

3

ေကးဇးတငလႊာေကးဇးတငလႊာေကးဇးတငလႊာေကးဇးတငလႊာ

လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနးစမကနးႏင ပါတသက၍ သတငးအခကအလကမား ေပးပ႔သည

ေဒသခ ၿပညသလထမား၊ သတငးဓာတပေပးပ႔သည လ႕အခြငအေရးတကႀကြလပရား

သည အဖြ႕မားျဖစေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမသားစမားအကးေဆာင ကြနယက၊

ျမနမာႏငင ၀ ဇာ သပၸတကသလေကာငးသားမား ကြနယက၊ ရနကနျပညသ႕ အကးေဆာင

ကြနယက၊ မထလာျပညသအကးေဆာငကြနယက၊ဗကသမား အဖြခပ တ႔အား ၎ အမည ႏင

မေဖာၿပႏငသညတကၾကြလႈပရားသ ဓာတပဆရာမားအား၄ငး၊ ေကးဇးအထးတငရပါသည။

အငတာနက စာမကႏာမားမ ကးယ တငၿပသည ဓာတပ အခ႕လ ယခအစရငခစာတြင

ပါရပါသည။ အသးၿပခြငမေတာငးခႏင သည အတြကလ အႏးအၫႊတေတာငးပနအပပါသည။

လကပေတာငးေတာငေၾကးနစမကနး ႏငပတသက၍ ဥးပငကမၸဏႏင တ႐ပႏငင ၀မေပါင

ကမၸဏတ႕၏လပေဆာငေနမႈမားကျပညသမားသရရန၊ ထစမကနးေၾကာင သဘာ၀ပတ၀နးကင

ပကစးရမညအျပင ေဒသခလထတ႕၏ ကနးမာေရးႏင လေနမႈ အကငစ႐ကတ႕က ဆး႐ႈးနစနာ

ေစမညျဖစသညအတြက လကပနးေတာငးေတာင အကးစးပြားကာကြယေရး ေကာမတႏင

အာရလ႔အခြငအေရးေကာမရင တ႕မ ဤပမာဏအစရငခစာကထတျပနလကပါသည။

4

အခနး အခနး အခနး အခနး ((((၁)၁)၁)၁)

လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး ၏ ျဖစစဥအကဥး လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး ၏ ျဖစစဥအကဥး လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး ၏ ျဖစစဥအကဥး လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး ၏ ျဖစစဥအကဥး

(၁)စပါယေတာင

၁၉၆၁ခႏစတြင စပါယေတာငက ႐းစက၍ ေၾကးနရာေဖြခၿပး (ဥကဌ - ဥးဝငးေအာင)

၁၉၇၈ခႏစတြင ဒလၿခစမ ေျမတငးစာေရး ဥးတငလႏငအဖြ႕က ကြငးဆငးခသည။

၁၉၈၄ခႏစတြင ယဂႏငင ႏငတြဖက၍ စက႐ကစမးသပလညခသည။၁၉၉၃ခႏစတြင

အငဘငဟးကမၸဏ (ကေနဒါႏငင) ႏငဖကဆက၍ (၁၈)ႏစၾကာ တစရကလင တန ၇၀ ႏင

၈၀ၾကား အလပဆငး သးဆငးႏင ၁၈ႏစ လပကငခပါသည။ ေေၾကးနစတငထတလပစဥက

ေၾကးနအ႐ငးတးမားက အမႈန႔အျဖစႀကတေခမႈမာ စရနႀကးမားေသာေၾကာင ေၾကးန အ႐ငးတး

မားက စပနကလာစနစျဖင ဆာလျဖရစအကစစ ျဖနးသညစနစႏင ေၾကးနကေျပာငးလ

ထတခသည။ စပါယေတာငသည ဧက(၄၀)ခန႔ရေသာလညး တးေဖာသညအခါ ဧက(၇၀)

ျဖစလာသည။ အကစစျဖနးရနပရသည ဆလငးေျမသည ဧက(၇၀၀)ျဖစပါသည။

ဆညေဘာငမား ျပလပထားေသာလညး စနစတက မရျခငးေၾကာင ၿပၿပး ေကးရြာစကခငးမား

ႏင ေရေျမာငးထသ႔ ပႏခသည။ေေဘးထြက ဆးကးမားက ကကနး၊ ဒနေတာ၊ ဂနးေတာ ႏင

ရြာသာ ေလးရြာမ အမေျခေပါငး(၁၃၅၀) လဥးေရ(၇၀၀၀)ေကာရၿပး လယယာေျမဧက(၃၀၀၀)မာ

စြန႔ပစေျမစာမားပျခငးေၾကာင ဧက(၈၀၀)ခန႔သာ ကနရပါေတာသည။ စြန႔ပစေျမစာမားတြင

ပါရေသာ အကစစမား အကစစေရဆးမားေၾကာင စကပးေျမမား ပကဆးျခငး ေၾကးနမားက

ပငလယေရမကႏာျပင ေအာကအထ တးေဖာျခငးေၾကာင ေသာကသးေရတြငးမား ေသာကသး၍

မရေတာျခငး ေသာကသးေရတြငးမား လးဝခနးေျခာကသြားပါသည။ေလထအတြငး အကစစဓါတ

မား ပါဝငေနျခငးေၾကာင ကငဆာေရာဂါမား ျဖစပြား၍ ေသးဆးျခငးမား ၿဖစေပၚလကရသည။

ေေသဆးသမား စာရငးမာ (၂၀၁၀မ ၂၀၁၂အတြငး အသညးကငဆာ ၂၀-ဥးေသ။ယခ ၃-လ

အတြငး ဥးေအးလြင ၃၅ႏစ - ဥးျမငေအာင ၄၈ႏစ - ဥးေအာငကလတ ၃၃ႏစ - ဥးခစေဖ ၇၀ႏစ

တ႔ အသညးကငဆာမားျဖင ေသဆး)

5

(ႏြားမားေသဆး ခြစပၾကညလင အသညးမားေျခာက - ျဖစပြားမႈေရာဂါမား အသညးကငဆာ

ႏလးေသြးေၾကာကဥး ေရာဂါ၊ေေခာငးဆး ေလႁပြနေရာင ေရာဂါ လညပငးၾကးေေရာဂါ

သားအမကငဆာမားျဖစပြားမႈမား -ေကးရြာ ၁၀-ရြာခန႔ နစနာဆးရးေန - ထးေရလႊမး ဧရယာ

၆၄၆၁-ဧကျဖစ ေၾကးနထတလပရာ၌ ထး ထငးရးဆ ဆာလဖာ အကစစမားျဖနး၍ ထတယ။ )

လကပနေတာငးေတာငသည ဧက၁၅၀၀ ေပၚတြင အေျချပထားေသာ ေတာငျဖစသည။

ထ႔ေၾကာင စပါယေတာငထက ၃၇ဆ ႀကးမားၿပး စပါယေတာင ထတလပေရးႏင ႏႈငးယဥပါက

ထးလႊမး ဧက ၂၃၉၀၅၇ ျဖစေပၚႏငသည။ ခငးတြငးျမစတဖကကမး ေျမာကယမားေခာငး

၊ေေတာငယမားေခာငးမားသည စြန႔ပစ ဓါတေရမားေၾကာင ပကဆးေနပါသည။ ဥးပင

ကမၸဏသည လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးႏင ပတသတ၍ ႏစ(၆၀) ၿပလပၿပးပါက

ျဖစေပၚမည အေျခအေနမားက လးဝေျပာဆျခငး မရဘ လကရစတငကာစ အေျခအေန

မားကသာ ေျပဆထားသည။ေျမမား ဘယေလာက ထပသမးရနလအပမညနညး။ ေကးရြာမား

ဘယေလာက ေရႊ႕ေျပာငးရမညနညး။ ဘယေလာက ဖကသမးခရမညနညး။ အကစစေရမား

မညမ သးစြ စြန႔ပစေျမက စမကနးကာလ အၿပးထအတြက ပြငလငးျမငသာစြာ လးဝေျပာဆျခငး

မရပါ။ တ႐တ ဝမေပါင ကမၸဏႏင ရနစ ကမၸဏတ႔သည ႏကရ လကနက ကမၸဏ၏

လကေအာကခ ျဖစေသာေၾကာင မမတ႔ႏငငမ ထတယခေသာ ပစၥညးမားႏင ပတသတ၍

မညသညအတြကသးစြမည မညသ႕ကေရာငးခသညလညး မသ႐ရပါ။ယခလကရ အေျခအေန

တြင လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး အနးတြငရေသာ ဆညးတညးရြာမ ေရမားမာ

ေသာကသး၍မရေတာပါ။ တရြာသည ေခာငးလကတက အငးက အေျခခ၍ စကပးရေသာ

ေၾကာင ျမစေရ ညစညမးလာမႈႏင အတ အငးပကဆးမႈမား ျဖစေပၚလာပါသည။ ေန႔စဥ

မငးခြေနမႈေတြေၾကာင ေကးရြာမားတြငလညး တနခါမႈမား ျဖစေပၚေနသည။ႏငငေတာ

သမၼတႀကးသည ကလသမၼဂ ခရးစဥ၌ မဒယာမားက ေျဖၾကားခရာတြင အနညးစ ၃-ရြာသာ

ျဖစေနေသာ ျပနာျဖစသညဟ ေျပာၾကားခသည။ မေျပာငးေရႊ႕ခငေသာ ေကးရြာမားက

ေနရာသတမတ၍ မေရႊ႕ေျပာငးရန ေျပာၾကားခပါသည။ထကသ႔ ေျပာၾကားခေသာလညး

ဥးပငကမၸဏမ ၂၀.၈.၂၀၁၂ေန႔တြင ထတျပနခေသာ ေၾကညာခကတြင ေကးရြာမားအား

မျဖစမေန ေျပာငးေရႊ႕ရမညဟ ေျပာခသည။ စကတငဘာလ ၁ရကေန႔ ထတျပနခေသာ ပဒမ-

၁၄၄ အရ အထကပါေကးရြာမားပါ တရားမဝငေကးရြာမားျဖစေနပါသည။ သမၼတႀကး စကားႏင

လကေတြ႕မာ တျခားစျဖစေနပါသည။ ေကးရြာ ၂၆-ရြာတြင ၂၂-ရြာသည ေရႊ႕ေျပာငးခရသည

6

ေကးရြာမားမဟတဘ ေျမသမးခရသည ေကးရြာမားျဖစပါသည။ ၄-ရြာမာ ေရႊ႕ေျပာငးစာရငး

ျဖစပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးေလးရြာထမ ၃-ရြာမာမေျပာငးေရႊ႕ဘ ကနရေနသညမာ အနညးစသာ

ေျပလည၍ အမားစမာ လးဝမေျပလညသညက ထငရားေစပါသည။ ယာေျမသမးခရေသာ

ေကးရြာမားတြင အမားစသမးခရေသာ ေကးရြာမားမာ ၁၉-ရြာ ျဖစသည။ အသမးခရမႈ အနညး

ငယသာပါေသာ ေကးရြာ ၃-ရြာမအပ ကနရြာမားသည ေန႔စဥရကဆက လယယာေျမ ဆးရးမႈ

ေၾကာင ပပနေနၾကရပါသည။ မညသည ႏငငေရး အဖြ႕အစညးမားမ လာေရာကမကညခင

ကတညးက ၎တ႔၏ဘဝအတြက ၂၀၁၁ခ ေဖေဖၚဝါရလ မစ၍ လႈပရားမႈမား စတငချခငးျဖစ

သည။၂၀၁၂ခ ၾသဂတလတြင ႀကးထြားလာခေသာ ျဖစစဥမာ ကမၸဏဘကမ မတရားသျဖင

အႏငကငမႈမားေၾကာင အရနျမႇင ျမငမားလာျခငးျဖစပါသည၊ တရားသျဖင ေဆာငရြကေျဖရငး

မႈမား ယေန႕အခနထ မရေသးသညအတြကလညး ေန႔စဥ ႏငအမ ထပမ ကန႔ကြကမႈမား

ျဖစေပၚေနဆ ျဖစသည။

ကဟနဝငးေအာငကဟနဝငးေအာငကဟနဝငးေအာငကဟနဝငးေအာင၏၏၏၏ ေ ေ ေ ေၿပာဆခကၿပာဆခကၿပာဆခကၿပာဆခက

လကပနေတာငးေတာငေၾကးနစမကနးေၾကာင ဆးရးနစနာေနရေသာ ျပညသမားႏင

ကညေဆာငရြကေနေသာ ပဂၢလမားမ ဆကသြယကညေတာငးလာမႈေၾကာင လကပနေတာငး

ေတာင ေဒသကေရာကရခၿပး ကညပပးခပါတယ။ ပထမဥးဆးအေနန႔ ေဒသချပညသမား နစနာ

ေနတာက ႏငငေတာႏင ျပညသလထတစရပလး သရလာေစရန ႏင ျပညသလထႀကး၏ ရသင

ရထကေသာ အခြငအေရးမားက ရရေစရန ရညရြယခကျဖင ကညခပါတယ။ ပထမအဆင

အေနျဖင (၇)ရကအတြငး ေဒသချပညသလထတ႔၏ ဆႏၵမားက ေဖာထတခၿပး ဒတယ(၇)ရက

အတြငးတြင ႏငငေတာရ သဘာဝပတဝနး ကငထနးသမးေရး ႏင အတတပညာရင အသပညာ

ရငမား ျပညသ႔အငအားစမား ကညလာႏငရန အဆငျမႇငေဆာငရြကခပါသည။ တတယ(၇)

ရကအတြငး လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး လးဝရပဆငးေရးႏင ဖမးဆးထနးသမးခရ

သမား ျပနလညလြတေျမာကေရးက ေဆာငရြကခပါသည။ ထသ႔ေဆာငရြကေနစဥအတြငး

ဖမးဆးခရသမား ျပနလညလြတေျမာကလာၿပးေနာက အာဏာပငတ႔၏ ေကးရြာသားမားက

ထခကေစၿပး အၾကမးဖက ဝငေရာကဖမးဆးမည ဆသည ကေဝဋ ကမးသန႔ ဥးဟနရငဝငး

တ႔က ၾကားခ အေၾကာငးၾကားလာသညအတြက ျပနလညဆတခြါခရသည။

(၁)၁၉.၈.၂၀၁၂ေန႔ (ဗကသ)အဖြ႕ေကာငးသား လငယမား၊ ေဒသခ ေတာငသလယသမားမား

ႏင ပေပါငးေဆာငရြကရန စတင ေရာကရခသည။

7

(၂)၂၀.၈.၂၀၁၂ေန႔တြင ဥးပငကမၸဏမ လပငနးမား ယာယရပဆငးမႈက ျပနလညေဆာငရြက

မညျဖစၿပး ေကးရြာမားကလညး မျဖစမေန ေရႊ႕ေျပာငးရမညဟ ေၾကညာခသည။

(၃)၂၁.၈.၂၀၁၂ေန႔တြင ကမၸဏမ လပငနးစတငမႈက ေဒသခ ေတာငသလယသမားမားမ

စတငကန႔ကြကသည။ ထေန႔မာပင ေဒသချပညသမားက အေျခခ၍ လကပနတာငးေတာငေဒသ

ျပညသ႔အကးစးပြား ကာကြယေစာငေရာကေရး ေကာမတက ဖြ႕စညးခ သည။

(၄)၂၂.၈.၂၀၁၂ေန႔တြင အာဏာပငတ႔၏ ဖတေခၚမႈေၾကာင ျပညသအငအား(၁၀၀၀)ေကာျဖင

ဆားလငးႀကး ၿမ႕နယ ႐းသ႔ ေဆြးေႏြးရန ခတကခသည။ဒးေထာကကနးအေရာကတြင

အာဏာပငတ႔၏ တားဆးျခငးကခရၿပး ကယစားလယမားျဖင သြားေရာကေဆြးေႏြးရာ

ျပညသမားက မထမျမငျပလပ၍ ထားရၿပးသတငးေထာကမားျဖင သးျခားေဆြးေႏြး ေသာေၾကာင

ေဒသခလယသမားမားကေဆြးေႏြးပြက သပတေမာကခသည။

(၅)၂၃.၈.၂၀၁၂ေန႕တြင ဖြ႕စညးထားေသာ ေကးရြာေကာမတမ သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမး

ေရး စာရငး လယယာေျမစာရငး ေကးရြာအလက အသပညာေပး စညး႐းျခငး တ႔ေဆာငရြကခ

သည။

(၆)၂၄.၈.၂၀၁၂ေန႔ ကမၸဏမ ေျမယာမားက လယဖကဆးသညအတြက ျပညသမားမ မမေျမ

ျပနလညသမးပကေရး ေျမသမးတကပြ က လထကဆငႏြခသည။

(၇)၂၈.၈.၂၀၁၂ေန႔အထ ေျမသမးတကပြက မမယာေျမမား ေပၚတြင ယာေစာငတမား

ထးျခငးမားက ျပလပခသည။

(၈)၃၀.၈.၂၀၁၂ေန႔တြင ယာေျမမားအပၚတြင စြန႔ပစေျမစာပေတာင အနးသ႔သြားေရာကၿပး

လပငနးမား လပကင ေနမႈက လတတငးျဖင ေျမစာသြနမႈက ရနကနျပညသ႔ အကးေဆာင

ကြနယက၊ မတလာ ျပညသ႔အကးေဆာင ကြနယက၊ သာစည ျပညသ႔အကးေဆာင ကြနယက၊

ျမနမာႏငင ႏငငေရးအကဥးသားမား မသားစအကးေဆာင ကြနယက၊ ျမနမာႏငင ဝဇၨာ၊သပၸ

တကသလေကာငးသားမား ကြနယက စကမႈတကသလ ေကာငးသားမား ကြနယကတ႔ႏင

ေဒသချပညသမား သြားေရာကတားဆးခသည။

(၉)၃၁.၈.၂၀၁၂ေန႔တြင စြနပစေျမစာပေတာင အနးတြင ပဒမ-၁၄၄ ထတျပနျခငး ကထပမ

ကန႔ကြက။ရနကနသ႔ ျပနေသာ ကေဝဋက လမးခလတတြင ဖမးဆးခသည။ တဆကတညးမာပ

ဟနဝငးေအာငႏင ေဒၚျမငျမငေအးကပါ ဖမးဆးမညဟ သရခရသည။

8

(၁၀)၁.၉.၂၀၁၂ေန႔တြငး ဗကသ(ကေကာကကႏင အဖြ႕ဝငမား) စတငေရာကရ ေျမစာပေနမႈမား

ကန႔ကြကမႈက ပါဝငခသည။ ထေန႔မာပင ပဒမ-၁၄၄ အားေဒသတစဝက ၁.၉.၂၀၁၂ေန႔မ

၃၁.၁၀.၂၀၁၂ေန႔ အထ အခနတးျမႇင သတမတခသည။

(၁၁)၃.၉.၂၀၁၂ေန႔ ကညေနသမား လႈပရားရခကခလာခသည။ အာဏာပငမား

ထပမရာေဖြမႈမားက တငးၾကပစြာျပလပလာသည။

(၁၂)၅.၉.၂၀၁၂ေန႔တြင ေျမစာပၿခငးက သြားေရာကကန႔ကြကရာ ပသမ-မရြာလမးက

လထနးမားႏင ပတထားၿပး ေရ႕ဆကသြားခြငမျပသညအတြက ပသမ-မရြာလမးဆ မာတင

ဗကသေကာငးသား မား၊ ကြနယကမားႏင ေဒသချပညသ (၅၀၀၀)ေကာက ရခ(ဥးပင

အသက-၂၄ႏစ၊ ဥးတ႐တႀကး အသက-၂၄ႏစ၊ ပဒမ-၁၄၄ အသက-၁ႏစ)မးသၿဂဟပြႏင

ေျမသမးတကပြက လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး လးဝရပဆငးေရး လကမတထး

ေတာငးဆမႈက စတငလႈပရားခသည။

(၁၃)၆/၇/၈.၉.၂၀၁၂ေန႔မားတြင ကညေနသမား ေနထငေသာ ေကးရြာမား အတြငး

ဝငေရာကဖမးဆးရန အႀကမႀကမ ႀကးစားခသည။

(၁၄)၉.၉.၂၀၁၂ ေန႔တြင ေန႔ေရာ ည ပါ ေၾကးနစမကနး လပငနးမား လညပတေနသညအတြက

လကပနေတာငး ေတာငေၿခတြင ည(၈း၀၀)နာရတြင ညတကပြဆငႏြခသည။

(၁၅)၁၀.၉.၂၀၁၂ေန႔တြင မရြာတစဖကကမး၌ ရြာသ(၁၂)ဥးဖမးဆးခရ။ ည(၈း၀၀)နာရတြင ၉-

ဥးျပနလြတေပးခသည။

(၁၆)၁၁/၁၂/၁၃/၁၄.၉.၂၀၁၂ရကေန႔မားတြင အငအားစမား ခတဆက၍ မရြာရစခနးႏင

ဆားလငးႀကး ရစခနးတ႔တြင ဖမးဆးထားသမား လြတေျမာကေရးအတြက

ဆႏၵေဖာထတခသည။

9

၁၄.၉.၂၀၁၂ေန႔ ညေန(၄း၀၀)နာရတြင ဖမးဆးခရသ ၄-ဥးျပနလြတ။ထေန႔မာပင

ဆားလငးႀကးၿမ႕နယ အပခပေရးမး ဥးေဇာမးေအာင လကမတျဖင လကပနေတာငးေတာင

ေၾကးနစမကနး ပကစးေစရန ဥပေဒမ ဆကလကေဆာငရြကသြားပါက တညဆ ဥပေဒ အရ

အေရးယမညျဖစေၾကာငး ေကးရြာမားသ႔ ေၾကညာခကထတ ျဖန႔ေဝခ။ တရြာ ေရ႕၌

ျပညသမားက လြတေျမာကသမားက ႀကဆ၍ လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး

လးဝရပဆငးေရးက ဆကလက ဆႏၵျပ။ ည(၈း၀၀)ခန႔တြင ဆညတညးေကးရြာက ၄၈-

နာရအတြငး ကညေနသမားက မထြကခြါပါက ဝငေရာက အၾကမးဖက ဖမးဆးမညျဖစေၾကာငး

ေဝဋ၊ မးသန႔ ဟနရငဝငး တ႔မ အေၾကာငးၾကား ေျပာဆ။ ဟနဝငးေအာငႏင မးသန႔ ေဆြးေႏြး။

မမေၾကာင ေဒသခမား ေသေၾကမည ကစၥက မလလားေၾကာငး ကညလ႔ရသည ေနရာေပါငးစမ

ဆကလကကညမညဟ ဆးျဖတ၍ မးသန႔အား ေခတ ၅-ရကခန႔ ရြာ၌ေနကာ ေဆာငရြကေပးရန

ေမတာရပခ၍ ၁၅.၉.၂၀၁၂ေန႔တြင ထြကခြါ။

(၁၇) ေအာကတဘာလ ၄ ရကေန႔တြင ဥးပင ကမၸဏမ လကပနေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး

ရပတန႔ေရး ပါဝငလႈပရားသမားက ဆားလငးႀကးရစခနး၌ အမႈဖြင။ ဥးပင ကမၸဏက BBC မ

ေမးျမနးရာ ကမၸဏ စမကနး တာဝနခ ဥးျမငေအာငမ အမႈဖြငတာမဟတေၾကာငး လၿခေရး

အစရငခစာ တငျခငးျဖစေၾကာငး ရတပဖြ႕ဝငမားမ ေခၚယစစေဆး၍ အမႈဖြငျခငး ကစၥက

ဆကလကေဆာငရြကရန လအပပါက အမႈဖြငျခငး တရားစြျခငး အဆငကေရာကမညျဖစေၾကာငး

ဥးျမငေအာငမ

(၁) ျပညသမားသည ကမၸဏ ၿခစညး႐းအတြငးသ႔ ကးေကာဝငေရာကျခငး

10

(၂) တ႐တဝနထမး ၃-ဥးအား ျပညသမာမ ထနးသမးျခငး

(၃) အေခါငးျပလပ၍ မးရ႕ျခငး တ႔ေၾကာင လၿခေရး အစရငခစာ တငရေၾကာငး

အေၾကာငးျပ။အမနတကယမာ ေဒသချပညသမားမ ကမၸဏႏင ေဆြးေႏြးရန သြားရာ ရမးႀကးမ

တားျမစခသည။ ျပညသမားမ တာဝနမယႏငလင မမတ႔ဘာသာ ေဆြးေႏြးမညဟ ေျပာဆကာ

ကမၸဏ ဝနးအတြငးဝငေရာက။

(က)တ႐တဝနထမးမား ထြက၍ ေမးျမနးခသည။ ေဆြးေႏြးဖ႔လာသညဟ သရရေသာအခါ

တ႐တဝနထမးမားႏင ျပညသမား ေဆြးေႏြးခပါသည။ တ႐တ ဝနးထမး၃ဥးမ အထကက

တငျပမညဟျပနေျဖၾကားခပါသည။ ထအခါ ၿပညသမားမ ျပနထြကခြာ ခသည။

(ခ)တ႐တဝနထမး ၃-ဥးအား ျပညသမားႏင ေတြ႕ဆ၍ ဝနထမးမားမာ ဘနးႀကးေကာငး၌

လကပါေဆြးေႏြး ၿပးလငျပနသြား ခပါသည။ ဖမးဆးျခငးမဟတပါ။

(ဂ) ျပညသမား၏ ယာေျမမားက ေျမစာမားပျခငး သြနျခငး က သြားေရာကတားျမစရာ

သြားခြငမေပးဘ ေျမစာပမေရာကခင တစမငခြအလ ပသမ-မရြာ လမးဆ တြငလထနးမားျဖင

တားျမစခ။ထ႔ေၾကာင ကမၸဏ၏ ပသမ-မရြာ အမားျပညသလမးက လထနးမားျဖင ပတဆ႔မႈ

ေျမယာမား ဖကဆးေနမႈ ဖမးဆးအေရးယမႈ မား အဆကမျပတ တဘကသတ

ျပလပေနမႈေၾကာင အေခါငး ၃-ေခါငး မးရ႕ခသည။ ကမၸဏသည ျပညသတ႔၏ ေန႔စဥဘဝႏင

စားဝတေနေရးက ၿခမးေျခာက႐တငမဟတ လကေတြ႕ဖကဆးေနမႈအား တဘကသတ

ဖးကြယႏငရန လၿခေရး အစရငခစာ ရသ႕ ကမၸဏမတငၿပခသည။

11

အခနး (၂)

သဘာဝပါတဝနးကင ထနးသမးေစာငေရာကေရး ပညာရငမားႏင ဥပေဒ ပညာရငမား၏ အၿမင သဘာဝပါတဝနးကင ထနးသမးေစာငေရာကေရး ပညာရငမားႏင ဥပေဒ ပညာရငမား၏ အၿမင သဘာဝပါတဝနးကင ထနးသမးေစာငေရာကေရး ပညာရငမားႏင ဥပေဒ ပညာရငမား၏ အၿမင သဘာဝပါတဝနးကင ထနးသမးေစာငေရာကေရး ပညာရငမားႏင ဥပေဒ ပညာရငမား၏ အၿမင

သးသပခကမားသးသပခကမားသးသပခကမားသးသပခကမား

ေဒၚေဒဝသန႔ဇငေဒၚေဒဝသန႔ဇငေဒၚေဒဝသန႔ဇငေဒၚေဒဝသန႔ဇင

အငဗငဟးလကထကတနးက ႏငငတကာရ႕ ဥပေဒေတြန႔ လပခတာဆေတာ ေၾကးနထတတ

ေျမေတြ က ပလပစတစစႀကးခၿပးေျမေတြက စနစတကစြန႔ပစခတယ။ေရကလညး အဆငဆင

စစၿပးမ စြန႔ပစၾကတယ။ အငဗငဟးလကထကတနးက စြန႔ပစေျမေတြကယရငခရင သကဆင

အာဏာပငက ေျပာၿပး ဖမးဆးအေရးယမႈေတြ ရခတယ။ အငဗငဟထြကသြားေတာ စြန႔ပစေျမ

ယၿပးး တစႏငတစပငလပစားခြငက ခေပးခသလ လမးတေလာကလးမာရတ ရြာေတြက

လပကငေနၾကၿပး ေျမေတြပကစးေနတာက ေတြ႔ရတယ။ေလေတြထမာ ေကာပါးဆာလဖတ

အန႔ေတြရတာက ခစားရတယ။ ပတဝနးကငထနးသမးေရးက ကမၻာက စခနစၫြနးေတြန႔အည

လပကငခရင ဘာမမျဖစဘး။ေေဒသခေတြရ႕စားဝတေနေရး ကနးမာေရးက အေလးထား

ေဆာငရြကေပးရမယ။ ႏငငေတာက တးတကတ လမးေၾကာငး သြားေနတ အခနမာ ဒါေတြဟာ

12

အတားအဆးေတြျဖစႏငတယ။ ဒေတာ စနစတက လပကငဖ႔ လတယ။ သတတးေဖာေရး

လပငနးေတြ လပကငရင သစေတာေတြ အရငရငးရတယ။ လမးေတြေဖာကရတယ အဒါ

ပထမဆး ထခကမာ ဒတယအဆင ထခကမာက ေဒသခေတြ ႏငငတကာက ျပဌာနးထားတ

ဥပေဒန႔အည မလပခရင ျဖစလာႏငတဟာေတြက အႏာရာယ ေတာေတာႀကးတယ။

ရတအျမတအစြနးန႔ ကယရ႕ေတာေတာင ေရေျမေဒသခေတြ ဆးရးနစနာတယ။ ေဒသခေတြ

လပကငစားေသာကေနတ စားဝတေနေရးေတြ ခကခ လာမယဆရင ရာသဥတေတြ ေဖာကျပန

႐န႕တငမကဘ ႀကးမားတ အခကအခေတြ ဆငးရမႈေတြ ႀကေတြ႕လာႏငမယ။

ယမားေခာငးကေန စြန႔ပစေရသြနတယ။ ယမားေခာငးန႔ ခငးတြငးျမစက ဆကေနတယ

ခငးတြငးကေနတဆင ဧရာဝတျမစထက စးဝငသြားတယဆေတာ ျမစေခာငးေတြအတြက

အႏာရာယရပါတယ။ WaterTreatmentက မနမနကနကန ျပလပဖ႔လပါတယ။

ေဒၚခငစနးလႈငေဒၚခငစနးလႈငေဒၚခငစနးလႈငေဒၚခငစနးလႈင

ဆားလငးႀကးၿမ႕ကနယအတြငးက ေကးရြာေတြက သြားေရာကေလလာတအခါ ကကနး

ေကးရြာအနးမာ ဒတာေျမရ႕ ၊အကဆစ စက႐ရ႕အနေတြ ရရကမတယ။ အကဆစ

စက႐အနးက စာသငေကာငးက စာသငေနတကေလးေတြန႔ ေကးရြာသားေတြရ႕ ကနးမာေရးက

စးရမးမတယ။ စပါယေတာင ေၾကးစငေတာင ေၾကးန သတတးေဖာေရး လပငနးအနး

ကကနးေကးရြာတြင ဒတာ ႏြနစမား ဖးလႊမးေနျခငး အနးပတဝနးကငရ အကဆစ စက႐မ

ထတလြငေသာ အကဆစေငြ႕မားအၾကားတြင ကကနးေကးရြာ ေဒသခမား၏ ကနးမာေရးႏင

ေဂဟစနစပကစး ဆးရမညက စးရမမတယ။

ဥးဥးဥးဥးအေမာငအေမာငအေမာငအေမာင

မရြာၿမ႕န႔ မကႏာခငးဆင ခငးတြငးျမစကမးေပၚမာရတ လကပနေတာငးေတာင ဆတာက

တးၿဖၿပး သတထတဖ႔လပတယ။ ျမနမာဘကက စးပြားေရးဥးပငန႔ တ႐တဘကက ျမနမာ

ဝမေပါင ကလပတယ။ လကပနေတာငးေတာင ဆတာ ေတာငငယေလးေတြ ၃၃ လးေပါငး

စထားတ အေတာအတနႀကးတ ေတာင အခေတာငငယေလးေတြမာ ၿဖခြေဖာဖကၿပး လပငနး

13

ေတြ စတငေနပါၿပ။ စးပြားေရးဥးပငရယ ဝမေပါငရယ စတအခါကေတာ သတ႔ အဒေတာငေတြ

က တးေဖာၿပး သးမရတ ေျမစာေတြက အနးအနားက ေတာငသေတြရ႕ ယာကြကေတြ

မာပတယ။ၿပးေတာ အဒအနားတစဝကမာရတ ေကးရြာေတြရ႕ ေျမယာေေတြကလခငေတာ

ေလာေၾကးေပးၿပး သမးဖ႔ေရႊ႕ဖ႔လပတယ။ ရြာသားေတြက ေျပာငးေရႊ႕ဖ႔က မလလားဘး

သားစဥေျမးဆက သတ႔လပစားလာတ ယာေတြေပၚမာ စမကနးကေျမေတြ လာပတာေတြ

ကလညး မလလားဘး။သတ႔ရ႕ ဘဝပကသြားရမည သေဘာျဖစေနလ႔ ေကးရြာသားေတြက ဒါက

ကန႔ကြကတအခါ သကဆငရာက ေကးရြာကလေတြက ေလာေၾကးေပးတာ ရြာကလေတြက

တျခားကေျပာငးေပးဖ႔ ရြာသစေဆာကေပးတာလပတယ။ရြာသရြာသားေတြက ေလာေၾကးလညး

မလဘး ရြာသစေပးတာကလညး လးဝလကမခဘး မေျပာငးေရႊ႕လဘး။ မမဇာတရပရြာ

မာဘေနခငၾကတယ။ ကယႏငင ကယဇာတ လကပနေတာငးေတာင ပကစးသြားမာကလညး

မလလားဘး။ မရြာၿမ႕သ ၿမ႕သားေတြန႔ လကပနေတာငးေတာငေဒသမာရတ ရြာသရြာသား

ေတြက ေၾကးစငေတာင စပါယေတာငေပာကကြယသြားတာက ႀကရၿပးေနာက ထပၿပး မရြာၿမ႕ရ႕

လပတ ကကသေရေဆာင ထာဝစဥ ပကစး ေပာကကြယသြားမာက စတမေကာငးျဖစၾက

ပါတယ။ ဒေတာ မရြာၿမ႕သၿမ႕သားေတြရ႕ဆႏၵ မရြာ နယသ နယသား ေတြရ႕ဆႏၵ ဒေတာင

ပတဝနး ကငမာရတ ေကးရြာသေကးရြာသားေတြရ႕ ဆႏၵက လကရေၾကးန စမကနး အၿပးတင

ရပဆငးေရးျဖစပါတယ။

14

15

16

17

အေရးေပၚ အေၿခအေန အေရးေပၚ အေၿခအေန အေရးေပၚ အေၿခအေန အေရးေပၚ အေၿခအေန ပဒမပဒမပဒမပဒမ----၁၄၄၁၄၄၁၄၄၁၄၄ ေပၚ ေပၚ ေပၚ ေပၚ ဥပေဒဥပေဒဥပေဒဥပေဒ ပညာရငမားပညာရငမားပညာရငမားပညာရငမား၏အျမင၏အျမင၏အျမင၏အျမင

ဥးခငေမာငတငဥးခငေမာငတငဥးခငေမာငတငဥးခငေမာငတင((((တတတတရားလႊတေတာေရ႕ေနရားလႊတေတာေရ႕ေနရားလႊတေတာေရ႕ေနရားလႊတေတာေရ႕ေန))))

အၾကမးဖငးေျပာရရင လၿခေရးေတာ အမားျပညသ ထတလန႔ တအခါမးမာ ၁၄၄

ထတတာေပါ။ရပရြာ ဆပမႈ၊ ျပညသေတြ တစဥးႏငတစဥး ထတလန႔မႈျဖစမယဆရင သကဆင

ရာ အာဏာပငက ၿမ႕ထမာလညးထတႏငတယ။ ေဒသတစခ သတမတၿပး ထတႏငတယ။

ပဒမ-၁၄၄ လကပနေတာငးေတာငမာ ထတတအခါၾကေတာ ရခငေေလာကေတာမႀကးဘးေပါ။

အပခပေရးပငက ထတလ႔ရ တယ။ၿမ႕နယေထြအပကေန စၿပးထတလ႔ရတယ။ရခငမာတနးက

သကဆငရာၿမ႕နယေတြမာ ထတတာဘ။ လကပနေတာငးေတာင ဧရယာဆရင အကးဝငတ

ေေထြေထြ အပခပေရး ဥးစးဌာနက ထတပါတယ။

ဥးသနးၫြန႔ဥးသနးၫြန႔ဥးသနးၫြန႔ဥးသနးၫြန႔((((တရားလႊတေတာေရ႕ေနတရားလႊတေတာေရ႕ေနတရားလႊတေတာေရ႕ေနတရားလႊတေတာေရ႕ေန))))

ပဒမ-၁၄၄ က ဆပမႈျဖစတဟာမ ထတလ႔ရတာ။ ဥပေဒမ သတမတထားတ အခကအလက

အတငး ထတလ႔ရတယ။ ပဒမ-၁၄၄ ကထတဖ႔ဆရင ေဒသဆငရာ အာဏာပငက ဆးျဖတတာ။

ေေဒသမာရတ လဥးေရရ႕ လၿခေရးက ၿခမးေျခာကလာမယ၊ ဆပမႈေတြ ျဖစလာၿပး ၿခမးေျခာက

လာရင ေဒသဆငရာ အာဏာပငက ကယပငဆးျဖတခကန႔ ထတလ႔ရတယ။

ဥးတငသနးဥးဥးတငသနးဥးဥးတငသနးဥးဥးတငသနးဥး((((စးပြားေရးႏင ဥပေဒလမးၫြနစးပြားေရးႏင ဥပေဒလမးၫြနစးပြားေရးႏင ဥပေဒလမးၫြနစးပြားေရးႏင ဥပေဒလမးၫြန))))

ပဒမ-၁၄၄ ထတတအခါမာ ေဒသတစခလးဆ ေဒသ တစခလး ထတရမယ။ျပညနယတစခ

လးဆ ျပညနယတစခလး ထတရမယ။ၿမ႕နယတစခလးဆ ၿမ႕နယတစခလး ထတရမယ။

ရပကြက၊ လမးတ႕က ခၿပးေတာ ထတလ႔မရပါဘး။အေရးေပၚ အေျခအေနအရ ဒေနရာေတြ

ဒေဒသေတြ ထနးခပဖ႔ လအပမယ ဆရငေတာ ပဒမ-၁၄၄ အခနမေရြး ထတျပနႏငတယလ႔

ေျပာတာ ပါ။စမကနးနယေျမအတြက ပဒမ-၁၄၄ ထတမယဆတာ ဥပေဒမရပါဘး။ဥပမာ

ရနကနထက ကမၻာေအးဘရား လမးေပၚမာ သြားမယဆရင ၿခဝငးထမာ ေရးထား

တယ။ကးေကာမယ ဆရင ပစခတမယေပါ။ ရာဘာစကခငးေတြ ေပၚမာ ေရးထားတယ။

ဒါကေတာ သတ႔ရ႕ နယေျမဆငရာ လၿခမႈအတြက ထတျပနတာေပါ။ ကးေကာမယဆရင

လၿခေရးက ပစခတမယဆရင ဥပေဒအရ ပစခတတာေပါ။ စမကနးနယေျမေတြအတြက

အသးျပဖ႔ မဟတပါဘး။ ႏငငေတာန႔ဆငတာပါ။ ေဒသတြငး ၿငမသကမႈ၊ ေဒသတြငး

18

ျဖစပကမႈန႔ဆငတာပါ။ စမကနးတစခအတြက ဒအာဏာက သးခြငမရပါဘး။ဥပေဒ

ရညရြယခကတစခကေတာ ပဒမ-၁၄၄ ဘာေၾကာငထတျပနရသလဆရင အေရးေပၚ

အေျခအေနတစခမာ ၿပးျပတေအာင ထနးသမးျပကငဖ႔အတြက ပဒမ-၁၄၄ ကကငသးရတယ။

အဒအေျခအေနမဟတဘ ပဒမ-၁၄၄ ကထတမယဆရငေတာ ဥပေဒက ဆန႔ကငတာမ႔လ႔ပါပ။

ဥးဝငးေရႊဥးဝငးေရႊဥးဝငးေရႊဥးဝငးေရႊ((((တရားလႊတေတာေရ႕ေနတရားလႊတေတာေရ႕ေနတရားလႊတေတာေရ႕ေနတရားလႊတေတာေရ႕ေန))))

ႏငငေတာအတြငးမာ တညၿငမေအးခမးမႈ ပကျပားေအာင အဓက႐ဏးေတြျဖစတယ။

ဆႏၵျပမႈေတြျဖစတယ။ လယကဖကဆးတာေတြျဖစတယ။အဒလမး အခနမးမာ ပဒမ-၁၄၄

ထတျပနရတာေပါ။လ ငါးေယာကထကပၿပးေတာ မစရဘး။လစခြတ သေဘာမးေပါ။

လစလေဝးန႔ အေဆာကအအ ပကဆးတာေတြ ႐နးရငးဆနခတေတြ ျဖစေပၚေနတအခနမာ ဒလ

ပဒမ-၁၄၄ ထတျပနရတာေပါ။ ဒလ ပကစးေသေၾကယယြငးမႈမရေအာင ထတျပနရတယ။

ျပညနယန႔ တငးေတြမာ တငးအလကရတယ။ တငးစစစအပခပေရးမး ဥးစးမးေပါ ။(တယက)

ကေန ဒဟာေတြက ထတျပနေလရတာေပါ ရခင ကစၥမာလညး ဒလပါပ။

ဥးဝငးမးသဥးဝငးမးသဥးဝငးမးသဥးဝငးမးသ

ဥပေဒမာ ပတဝနးကငေရးရာ ျပနာေတြရလာရင သတငးထတျပနေပးဖ႔မပါဘး။

ပတဝနးကငညစညမးေစခရင အေလာေပးဖ႔ကစၥကလညး ေလာေၾကးက ၁၀ သနး

လားပရတယ။ စမကနးေၾကာင တစခခ ပကသြားရင ပကသြားတာက နဂအတငး ျပနလပေပးဖ႔

တာဝနရတယ။ဒါက ဥပေဒထမာ ကြကြျပားျပားေပၚေအာင ထညေ၇းသငတယ။

19

အထကေဖာၿပပါ ပမားမာ ကကနးေကးရြာ အနးတြင စြန႔ပစဓါတပစၥညးမားေၾကာင

ေရမားအေရာင ေျပာငးလေနေသာပမား ၿဖစပါသည။

20

အခနး (၄)

ဥးေအာငေလာကး ဥးေအာငေလာကး ဥးေအာငေလာကး ဥးေအာငေလာကး မ အာရလ႕အခြငအေရးမ အာရလ႕အခြငအေရးမ အာရလ႕အခြငအေရးမ အာရလ႕အခြငအေရး ေကာ ေကာ ေကာ ေကာမရငသ႔ တငၾကားစာ မရငသ႔ တငၾကားစာ မရငသ႔ တငၾကားစာ မရငသ႔ တငၾကားစာ

21

22

23

24

25

26

27

28

အခနး အခနး အခနး အခနး ((((၅)၅)၅)၅)

လကပနေတာငးေတာငေလကပနေတာငးေတာငေလကပနေတာငးေတာငေလကပနေတာငးေတာငေၾကးနစမကနးႏငပတသက၍ ဥးပငကမၸဏ ၾကးနစမကနးႏငပတသက၍ ဥးပငကမၸဏ ၾကးနစမကနးႏငပတသက၍ ဥးပငကမၸဏ ၾကးနစမကနးႏငပတသက၍ ဥးပငကမၸဏ

ႏင ႏင ႏင ႏင ၀၀၀၀မေပါငမေပါငမေပါငမေပါင ကမၸဏ၊ ႏငငေတာအစးရတာ ကမၸဏ၊ ႏငငေတာအစးရတာ ကမၸဏ၊ ႏငငေတာအစးရတာ ကမၸဏ၊ ႏငငေတာအစးရတာ၀၀၀၀နရသမား၏ေျပာဆခကမားနရသမား၏ေျပာဆခကမားနရသမား၏ေျပာဆခကမားနရသမား၏ေျပာဆခကမား

ျမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတကမႇ တာ၀နရႇသမားက ရနကနမႇ ျပညတြငးျပညပ

မဒယာသမား မားက မရြာခ႐င ဆားလငးၾကးၿမ႕နယ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးရႇ

စးပြားေရးဦးပင လမတက႐းခနးသ႔ ေခၚယ၍ စကတငဘာလ ၂၆ ရက ေန႔ မြနးလြပငးက

ေတြ႔ဆရႇငးလငးပြတစခ ကငးပျပလပခပါသည။

ယငးေတြ႕ဆရႇငးလငးပြတြင လကပေတာငးေတာငေၾကးနစမကနးႏႇင ပတသကသညမားက

ရႇငးလငးခၿပး အဆပါပြသ႔ ျမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတကမႇ စမကနးဌာနဒါ႐ကတာ

ဦးေမာငေမာငတင၊ မရြာစမကနးတာ၀နခ ဦးျမငေအာင၊ သတတြငးအငဂနယာ ဦးကျမင၊

ျမနမာ၀မဘ Mining Copper လမတကမႇ မနေနဂငးဒါ႐ကတာ Gengyi တ႔ႏႇင ဖတၾကားထားေသာ

မဒယာသမားမား တကေရာကခသည။

လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးသည ႏငငေတာအဆငစ မကနးတစချဖစေသာေၾကာင

ရပနားမညမဟတေၾကာငး၊ ေဒသခမားႏႇင အတကႏငဆး အဆငေျပေစရန ႏႇစဦးႏႇစဖက ညႇႏႈငး

ေဆာငရြက သြားမညျဖစေၾကာငး၊ ေဒသခမား နစနာ မႈမားက တရား၀ငစာတင၍ ေတာငးဆ

29

ႏငေၾကာငး၊ မမတ႔ဘကမႇ ျဖစသငျဖစထကသညမားက ေဆာငရြကေပး မညျဖစေၾကာငး၊ တ႐တ

ကမၸဏအား သတတြငးအတြငး ၀ငေရာကလပကငခြငသာ ေပးျခငး ျဖစၿပး မငးပါမစကမ မေပးဘ

စးပြားေရးဦးပငလမတကက ကငထားေၾကာငး၊ ဤလပငနးသည ရပတန႔၍ မရဘဆကၿပး

ေဆာငရြကရမညလပငနးျဖစေၾကာငး၊ ညႇႏႈငးစရာမားရႇပါက သကဆငရာ

တငးေဒသၾကးအစးရ၏ လမးၫႊနမႈႏႇင ေဆာငရြကသြားမညျဖစေၾကာငး၊ အကး အျမတ

အေသးစတ အတအကက မမအေနျဖင မေျပာႏငေသာလညး အၾကမးဖငးအားျဖင ႏငငေတာက

ေတာေတာမားမားရေၾကာငး၊ အခြနအခမားႏႇင ေပါငးပါက ႏငငေတာ အကး အျမတ

ကမားေၾကာငး၊ ကြၽနေတာတ႔ ဦးပင အေနျဖငလညးရေၾကာငး၊ တ႐တက အကးအျမတ

ရမႈအနညးဆးျဖစပါေၾကာငး၊ သဘာ၀ပတ၀နးကင ထခကမႈ ရႇ မရႇႏႇငပတသက၍

လာေရာကစစေဆးလပါက ျပညတြငးျပညပ ပညာရႇငမား လာေရာကေလလာႏငေၾကာငး၊

ၾကဆပါေၾကာငး ျမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကမႇ စမကနးဌာန ဒါ႐ကတာဦးေမာငေမာငတငက

ရႇငးလငးပြတြင ေျပာၾကားခပါသည။

ျမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတကသည လကပေတာငးေတာင ေၾကးနးသတတြငးလပငနးအား

တ႐တျပညသ႔သမၼတႏငင ၀မဘ Mining Copper လမတကမႇ ျမနမာႏငငတြင တညေထာင

ထားသည ျမနမာ၀မဘ Mining Copper လမတကႏႇင Production, Sharing ,Contract စနစျဖင

ပးေပါငးေဆာငရြကေနေၾကာငး၊ ျမနမာ၀မဘ Mining Copper လမတကမႇ လကပေတာငး

ေတာငေၾကးနသတတြငးအတြက 997 Million, USD က ရာႏႈနးျပည ရငးႏႇးျမပႏႇ ေဆာငရြက

သြားမညဟ ရႇငးလငးပြမႇ သရသည။

လကပေတာငးေတာငေၾကးန သတတြငးတြင လပသားဖြ႔စညးအငအား ၂၀၀၀ ဦးေရႏႇင ေန႔စား

၀နထမးခန႔မႇနးေျခ ၁၅၀၀ ဦးေရခန႔ ရႇေၾကာငး၊ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငးႏႇင

ပတသက၍ ခြငျပသညရကစြမႇာ သတအၾကး စားတးေဖာထတလပမႈအတြက ခြငျပမန႔

၅/၃/၂၀၁၀ႏႇင ႏငငသား ရငးနးျမပႏႇမႈဆငရာ ခြငျပမန႔မႇာ ၅/၅/၂၀၁၀ ျဖစၿပး သကတမးကာလမႇာ

၂၈ ႏႇစျဖစေၾကာငး၊ ခြငျပသညဧရယာမႇာ ၇၈၆၇၇၈ ဧကျဖစေၾကာငးလညး သရသည။

Weekly eleven media group မကးယေဖာၿပထားပါသည။

30

ေနာကဆကတြမားေနာကဆကတြမားေနာကဆကတြမားေနာကဆကတြမား

ေၾကးနေတာင စမကနးဟာ ျမနမာဦးပငလမတတန႔ တ႐တကမၸဏ ၀မေပါငတ႔က တ႐တ-

ျမနမာခစၾကညေရးအျဖစ လပေဆာငမည စမကနးျဖစသညအတြက မ႐ြာ-ပသမ လမးတေလာက

ရ ေၾကးစငေတာင၊ စပယေတာင၊ လကပနးေတာငးေတာင သတတးေဖာ ေရးလပငနး၊ေၾကးနစမ

ကနးအတြက ဆားလငးၾကးခ႐ငအတြငးရေကးရြာေပါငး ၂၆ ရြာ၏လယယာေျမ ေျမဧကေပါငး

၇၈၀၀ က သမးယချခငးျဖစသည။

မ႐ြာခ႐င လကပနးေတာငးေတာင ေၾကးနးစမကနးနယေျမအတြငးကေရာကသည

ေျမယာသမးခရေသာလယလပေတာငသလယသမားမား၏ နစနာမႈႏငလအပခကမားရပါက

ျမနမာစးပြားေရးဦးပငကမၸဏသ႕ တက႐က တငျပႏငေၾကာငး ေၾကးနစမကနး ဒါ႐ကတာ

ဒတယဗလမႉးၾကးေဟာငး ဦးျမငေအာင က ကမၸဏက ေၾကညာခက ထတျပနခပါသည။

။အဆပါေၾကညာခကတြင

ျမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတကက ေတာငသေတြရ႕ တငျပခကက အထကအဆငဆငတငျပၿပး

ျဖညဆညးလကေလာေပးႏငတ အခကေတြက လပေဆာငေပးသြားမယျဖစေၾကာငး ႏင

ေတာငသလယသမားမားအေနျဖင ျမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတက၏ ညႏႈငးေျဖ႐ငးမႈမားက

ေကနပမႈမ႐ပါက ျပညသ႔လႊႊတေတာ ေျမယာေကာမတက တငျပႏငေၾကာငး ေဖာျပထားသည

ေၾကးနစမကနးအတြက သမးယမည ေျမဧက ၇၈၀၀ ေကာက ပဒမ ၁၄၄ ကန႔သတနယေျမအျဖစ

အမန႔ထတျပနထားၿပး အဒေျမယာေပၚမာ လစ လေ၀းန႔ ဆနၵျပတာ ဆကလပရင တရားဥပေဒအရ

အေရးယမယလ႔ ေၾကညာခကမာ ပါ႐သည ဟ ေဒသခလယသမားမားက ေျပာပါသည။

ျမနမာစးပြားေရးဥးပငကမၸဏလမတကမ ႏစ ၆၀ သမးမညလယယာေျမအတြက ၁ ႏစသးႏ

အထြက ၏ ၃ ဆေပးၿပး လယယာေျမမားက ႏစ ၆၀ အတြက အၿပးသမးလကသလ

ျဖစသညအတြက လယယာေျမမ ဘ၀ေရာကရမညအေျခအေနသ႕ဆကေရာကေနပါသည။

ေျမယာသမးခရတ ဆားလငးၾကးၿမ႕နယအတြငးက ေကး႐ြာ ၂၆ ႐ြာက ေတာငသေတြအတြက

ေလာေၾကးေငြ သနးေပါငး ၁ ေသာငးက ျမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကက သးစြခၿပးေၾကာငး

ေၾကညာခကတြငေဖာျပထားပါသည။

ေလာေၾကးေငြေပးခသညဆသညကစၥစပလဥး၍ကမၸဏ၏ ေျပာဆခကအေပၚ ေဒသခ

31

လယသမားမားကတ႔ျပနေျပာဆရာတြင “ကေနာတ႔ရတာက ၃ ႏစစာ သးႏေလာေၾကးဆၿပး

လယကြငးေတြထမာ သတ႔စမးသပမယ။ ကားေတြ ျဖတသြားျဖတလာလပမယ။ အအတြကက ၃

ႏစစာ သးႏေလာေၾကးဆၿပး ခ႐ငအေထြေထြအပခပေရးမႉးက ၀ကေမးကႏ႐ြာ အမက

ေကာငးထမာ ဒဇငဘာလ ၁၂ ရက ၂၀၁၀ တနးက သကယတင ေျပာသြားတာ။ အခမ

ေျမေလာေၾကးလ႔ ေျပာသြားတာ။ ကေနာတ႔က ၃ ႏစစာန႔ သးႏေလာေၾကး ၁ ဧကက ၅ သနး ၂

ေသာငးန႔ ယခတာ ဟတပါတယ။”

“ကမတ႔ လယယာေျမထက ၁၄၄ ဆတ ပဒမေတြကလညး သတ႔က လာထတတယ။

ဘးစဥေဘာငဆကက ေခၽြ းေတြေသြးေတြန႔ ရငးႏးၿပး လပစားခရတ ကမတ႔ရ႕

လယယာေျမေတြက ဒလ ၃ ႏစသးႏေလာေၾကးေပးၿပး အႏစ ၆၀ သမးတာ လး၀

လကသငမခႏငဘး။ ႏစ ၆၀ သမးမယ ေျမအတြက ၁ ႏစသးႏအထြကရ႕ ၃ ဆေပးတယဆတာ ၃

ႏစစာေပးၿပး အၿပးသမးလကသလ ျဖစတာမ႔ လယယာေျမမဘ၀ ေရာကရမယအေျခအေန

ျဖစေနတယလ႔ အသမးခေတာငသေတြက ေျပာပါတယ။

ျမနမာစးပြားေရးဦးပင ကမၸဏက စမကနးမႉး အၿငမးစား ဗလမႉးျမငေအာငက ႏစဦးႏစဖက

ညႇႏႈငးမႈေတြ မၿပးမခငး လပငနးေတြက ရပဆငးေပးထားပါမယလ႔ ကတေပးထားေသာလညး

စကတငဘာလဆနးတြငကတ ခးေဖာကၿပး လပငနးမားျပနလညစတငခသည။ ထျဖစရပမား

ႏင ပတသက၍ ၈၈ မးဆကေကာငးသားအဖြ႕၀င ၃ ဦးသည စစကငးတငး

လႊႊတေတာဒတယဥက႒၊ တငးသတတြငး၀နၾကး၊ ဦးပငကမၸဏက ဌာနၾကးမႉး၊ ဌာနမႉးန႔

စမကနးတာ၀နခ၊ ခ႐ငရမႉးၾကး၊ တငးဥပေဒအရာ႐၊ ေျမစာရငး အရာ႐ေတြန႔ ဆားလငးၾကးၿမ႕နယ

ခနးမတြက ေတြ႕ဆညႇႏႈငးရာ-

“႐ြာသ႐ြာသားေတြမာ နစနာမႈ႐တယဆတာက သတ႔လကခတယဗ။ ႏငငေတာစမကနးျဖစေနတ

အခါမာ၊ လပရတအခါမာ ႐ြာသ႐ြာသားေတြရ႕ နစနာမႈေတြက သတ႔အတတႏငဆး ျပနၿပးေတာ

အေလာေပးခငတယေပါေနာ။ ဘာေတြလအပလ ဆတာမးေတြ ေျပာတယ။ ဒါေပမယ

သတ႔ဘကက ေဆးခနးေတြ၊ ေကာငးေတြ၊ စာၾကညတကေတြ၊ ႐ြာအသစေတြ လပေပးမယလ႔

ေျပာတယေပါ။ ဒါေပမယ လထက အယအၾကညမ႐တာတခက၊ ဘာေတြလပေပးမယဆတာက

႐ြာသ႐ြာသားေတြ သေဘာေပါကေအာငေျပာ၊ ေနာကတခကက သတငးမဒယာေတြက

ႏငငလးဆငရာ၊ ႏငငအဆင သတငးမဒယာေတြကေခၚၿပးေတာ ေျပာပါ။ သတ႔ကေတာ

32

မၾကာခငမာ သတငးစာေတြမာ ပါလာပါမယဆၿပးေတာ စမကနးန႔ပတသကလ႔

႐ငး႐ငးလငးလငးေျပာမယလ႔ေတာ ေျပာတယ” လ႔ ဆပါတယ။

လကပနးေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးမာ ေျမယာေတြ သမးဆညးမႈအေပၚက ကညေဆာင႐ြက

ေပးေနသည ျပညသ႔အကးေဆာင ကြနရကအဖြ႕၀င ကေ၀လက ၾသဂတလ ၃၁ ရကေန႔က

ဖမးဆး ထနးသမးထားလကၿပး ကဟန၀ငးေအာင၊ ကေအာငစး ႏင ေဒၚျမငျမငေအး တ႔က

ဆားလငးၾကးၿမ႕နယ ရစခနး စခနးမႉး ဦးလေငြက ကေ၀လတ႔က တရားစြဆထားတာ

ဟတမနေၾကာငး အတညျပေျပာဆၿပး အေသးစတ အခကအလကေျပာဆဖ႔ ျငငးဆနခပါသည။

လကပေတာငးေတာငစမကနးအတြက ယာေျမသမးဆညးျခငးခခရသည ေကးရြာ ၂၆ ရြာမႇ

ေတာငသမားသည ၂၀၁၂ ခႏႇစ ဇြနလ ၂ ရကေန႔မႇစတငၿပး ဆႏၵျပမႈမား ျဖစေပၚခသည။

ယာေျမသမးဆညးခရသညေကးရြာ ၂၆ ရြာအနက ရြာေလးရြာမႇာ ရြာလးကြၽတ

ေျပာငးေရႊ႕ေပးခရသည။ ဆႏၵျပသမားက ယာေျမမားေပၚတြင စြန႔ပစေျမမား မပရန၊

အေဆာကအဦမား ဆကမေဆာကရန၊ ရြာမားမေျပာငးရနႏႇင ခတပတထားေသာ

ဘနးေတာႀကးေကာငးမား ျပနဖြငေပးရန ေတာငးဆခၾကသည။ လကပနးေတာငးေတာငနားက

ေျပာငးခငးထားတ ဆယတ၊ ၀ကေမးန႔ အျခား႐ြာႏစ႐ြာက ႐ြာသားေတြက

အတငးေျပာငးခငးေနလ႔ ႐ြာသားေတြက အနတဆႏၵျပၾကသညအတြက

သကဆငရာရတပဖြ႕၀ငမားအငအားသး ၿခမးေျခာကကငတြယျခငးေၾကာင

႐နးရငးဆနခတမႈမားေန႕စဥဆကလကျဖစပြားေနသည။

ယခအသစျပဌာနးလကသည လယယာေျမဥပေဒျပဌာနးခကမားအရ ေျမမားကလကရပငဆင

သညသမားကသာ ေျမယာေကာမတထတြင တရား၀ငမတပတငခြငရမညျဖစရာ ေတာငသလယ

သမားမားအေနျဖင ၎တ႔၏လယယာေျမမားက ပငရငအျဖစမတပတငႏငျခငးမျပႏငေတာပ

လယယာေျမမားကဆး႐ႈးရမညျဖစသည။

ႏငငေတာ၏စမကနးအျဖစသမးယသညဆပါက သမးဆညးခရသည ေတာငသလယသမားမား

၏စား၀တေနေရးအတြကလယယာေျမအစားျပနလညေဖၚထတေပးရမညျဖစၿပး ထကသငေသာ

ေလာေၾကးေငြႏင ေထာကပေငြမားက ႏငငေတာကပပးကညေဆာငရြကေပးရမညျဖစသည။

33

ျမနမာစးပြားေရးဥးပငလမတကသည ႏငငေတာအစးရပင စးပြားေရးလပငနးမဟတပါ။

တ႐ပႏငငမ ၀မေပါငစးပြားေရးကမၸဏႏငဖကစပလပကငသည အကးတစးပြားေရးကမၸဏ

တခသာျဖစသည။ သ႕ျဖစပါ၍ သဘာ၀ပတ၀နးကငထနးသမးေရး ႏင ေတာငသလယသမား

မား၏ လယယာေျမလပကငသကေမြး၀မးေကာငးႏငခြငတ႕က သကဆငရာႏငငေတာအစးရမ

တရားဥပေဒမားႏငအညျဖညဆညးေဆာငရြကေျဖရငးေပးပါရနေတာငးဆလကသည။

BURMA: Farmers rise up at land grab by army-owned company

The Asian Human Rights Commission has followed closely reports in recent weeks of an

uprising by farmers against a takeover of a large area of agricultural land in upper Burma by

an army-owned company and a private partner. The land grab, in the Letpadan Mountain

Range of Sarlingyi Township, Sagaing Region, is of some 7800 acres of fertile land, to make

way for copper mining. Currently farmers of around 26 villages cultivate the land. The

residents of four villages--Siti, Wehmay, Zidaw and Kandaw--have already been forced out of

their homes. The grabber is the usual suspect--Myanma Economic Holdings Ltd., a

conglomerate of army interests, staffed by retired army officers, along with a joint partner

company, Myanmar Wan Bao. In this case the director of the project is one Lt. Col. (Ret.) U

Aung Myint.

Farmers in the area began protests and interventions against the confiscation on 2 June 2012,

and tensions and conflicts with local authorities have been growing since. According to

reports coming daily from the region, the area of confiscated land has been placed under an

administrative order declaring it off limits, and local authorities have threatened to prosecute

anyone gathering to protest at the land confiscation. Their threats have so far failed to deter

demonstrators: since August 24, thousands have been gathering outside company offices in

the township to demand that the land be returned to them, and to object to the copper mine

project. They have also raised their voices against the uncompensated destruction of crops

through the movement of vehicles, dumping of rubbish and other actions by the companies

that have adversely affected their lives and livelihoods.

The authorities have responded in typical fashion. On September 10, when a group of women

protestors converged to pray symbolically at a monastery in Monywa Town, police closed off

a riverine access route and arrested a dozen of them; they released nine but according to the

latest reports at time of writing were still holding three, namely, Ma Thwei Thwei Win, Ma

Phyu Phyu Win and Ma Aye Net. Hundreds of farmers had also since converged on Monywa

Police Station No. 1, where they were being held, to call for their release. Meanwhile, around

20 police and other officials on August 31 detained Ko Wai Lu, a lawyer working with the

farmers, as he was on his way to take a group of the people affected by the land confiscation

to meet United Nations officials and others in Rangoon. Reportedly, he is being prosecuted

under sections 295/295(a)/117 of the Penal Code, for intentional insult to religion. According

to last news received by the AHRC, he had not been able to meet anyone since being taken

into custody and when other lawyers contacted the local police station, the officers denied that

they had the lawyer in their custody, even though a busload of people saw Wai Lu being

removed by officials from the vehicle.

The land grab has too many precedents to mention. The sister organisation of the AHRC, the

34

Asian Legal Resource Centre, in a submission to the United Nations Human Rights Council

in June warned that Burma is in danger of a land grabbing epidemic (ALRC-CWS-20-03-

2012). And in 2011 the AHRC issued an appeal on a similar case in which a group of farmers

were themselves prosecuted after a company-backed gang assaulted them (AHRC-UAC-073-

2011). In the current case, the army company and its partner entered the area, as in other

cases, insisting that they had authority to occupy the land as the copper mine is a "state

project"; that is, a project to which no dissent or disobedience is permitted. They then

negotiated with the affected farmers, offering them compensation for land and to resettle

them. However, the farmers soon found that these promises were hollow, the methods of the

companies not those of negotiators but of fraudsters: the amount of compensation given a tiny

fraction of the value of the land, it also not taking into account the value of dwellings,

monasteries, schools and other immovable property; the amount of land offered at a

resettlement site also too small to rear animals or cultivate gardens. The company also offered

resettled persons one job per household, but when farmers moved, they found that this offer

was for women only, and was merely to do some menial cleaning for an amount of about

USD3 per month, which is pocket money.

Not only do the farmers' recent experiences inform them that the promises made by officials

and their collaborators are not to be trusted, but also historical memory too warns them

against promises made, later not kept. In 1978, during the period of rule by the former dictator

General Ne Win, the government set up a copper mining operation in the area, then too

ejecting four villages of their occupants and confiscating over 2100 acres of land. The project

failed, but the government did not return the confiscated land to those farmers who had lost it

and who would otherwise have continued to cultivate it, for their own benefit and that of

society. In 1993, another copper mining project set up nearby villages in the area polluted the

area with effluent and other by-products that made the land untenable for crops. And in 2003,

the water supply of a number of villages was polluted similarly by a mining project.

The problem for the farmers then, as now, was a problem of enforceability. When officials

and companies make promises that they do not keep--to compensate, to relocate, to employ--

what option do they have but to stay silent, or to protest? No middle path exists along which

farmers can be reasonably expected to go in order to obtain redress, to get what is owed to

them. No independent judiciary or credible administrative system exists through which they

might make a claim and expect it to be heard with fairness: that is, with a measure of certainty

that the process of deliberation, if not the outcome, will contain minimal guarantees. And in

this problem of enforceability we encounter a larger problem for all people in Burma in the

current period, a problem of profound importance for everyone interested in the country's

current political and social circumstances. When there is no authority that can adjudicate

fairly between the interests of an army owned company and those of some farmers, how can

we say that the place is becoming less authoritarian, more democratic? What does it mean that

those holding positions of authority and influence can win the day against those without,

regardless of what rules in fact exist? What does it mean that a commitment once made

cannot be enforced? Can a system operating under such conditions be described as no longer

authoritarian? Or is it rather a case of one type of authoritarianism in transition to another?

These questions go to some of the larger problems associated with the Letpadan land grab that

make it important to people all around Burma, since they are problems with which millions of

people in the country are, in one way or another, concerned. The government of Burma

should therefore send a clear signal that enforceability is not, after all, a figment, and that the

commitments made to farmers matter a great deal. It should do that much in this case by

35

conceding to the farmers' demands. To this end, the Asian Human Rights Commission iterates

and endorses those demands, each of which constitutes an insistence on the right to

enforceability of rights, as follows:

1. Not to seize agricultural land against cultivators' will.

2. To solve the grievances of the farmers fairly.

3. Not to continue with constructions on the agricultural land without farmers' approval.

4. Not to use agricultural land as a dumping ground for industrial waste.

5. Not to demolish any more villages.

6. To take steps to prevent copper mining projects from polluting the environment.

7. To return all religious premises.

8. To halt the copper mining project in Sarlingyi, subject to further wide-ranging

consultations.