rola przedsiębiorczości i innowacyjności w rozwoju gminy

Rola przedsiębiorczości i innowacyjności w rozwoju gminy

Dr Tomasz Brodzicki

Dochód (realny PKB per capita)

Czynniki produkcji TFP

instytucje

geografiaCzynniki egzogeniczne

Czynniki endogeniczne

Czynniki semi-endogeniczne

Źródło: Rodrik (2002)

Z czego wynika rozwój gospodarczy?

otwartość

Fazy rozwoju gospodarczego

Tendencje w rozwoju gospodarczym

• Dalsza polaryzacja – narastanie nierówności (ale => rozwój z natury jest nierównomierny; wyrównywanie szans jest kosztowne)

• W Europie (w tym szczególności Polska) – konwergencja i jednoczesna dywergencja (bieguny wzrostu)

• Układy centra-peryferie na różnych szczeblach hierarchii • Wysoki poziom urbanizacji• Deindustrializacja Europy – czy nie nadmierna?; dalszy

wzrost znaczenia usług (gospodarka postindustrialna) • Realokacja działalności przemysłowej w skali globalnej,

w zbliżeniu – realokacja przemysłu z ośrodków metropolitalnych na ich zaplecze

• Specjalizacja sektorowa => specjalizacja funkcjonalna• Lokalizacja, lokalizacja, lokalizacja!!! => potencjał rynku

Tendencje w rozwoju gospodarczym

• Dostępność komunikacyjna warunkiem sine qua non (ale dla obszarów peryferyjnych jeden czynnik kluczowy – czas realizacji inwestycji infrastrukturalnych, dynamiczna endogeniczność wyboru lokalizacji – GM Ottaviano)

• Najlepsze efekty przynosi rozwój infrastruktury + kapitału ludzkiego jednocześnie (Pose i in.)

• Kluczowe znaczenie social filter – czynniki, uwarunkowania specyficzne dla danego regionu => jakość instytucji, zasoby kapitału społecznego, itd.

• Problemy ogólne:– Niestabilność– Starzenie się społeczeństw– Zmiany klimatyczne– Itd. itp.

Rola innowacyjności i przedsiębiorczości

• W modelu rynkowym – przedsiębiorczość kluczowa – sine qua non

• Kapitalizm ale jaki? – Społeczna gospodarka rynkowa,– Kapitalizm liberalny, – kapitalizm państwowy

• W modelu rynkowym – państwo tworzy ramy, ogranicza zakres interwencji

• System powinien tworzyć bodźce dla rozwoju przedsiębiorczości – pozwolić ludziom na kreatywne działanie (eliminacja barier, antybodźców)

Rola innowacyjności

• Zależy od fazy rozwoju gospodarki – odległości od TF• Odległość od TF determinuje strategię:

– Imitacja– Efektywna absorpcja– Konkurowanie na TF

• Przy przejściu z fazy ekstensywnej do intensywnej rola innowacyjności staje się ponownie kluczowa (czynnik dominujący)

• Ponownie pojawia się kwestia realnego potencjału + specyficznych uwarunkowań

• Regionalny – lokalny system innowacji

Fakty i mity

• Innowacja: wynalazek + komercjalizacja• Innowacja: coś nowego bądź ulepszonego• Innowacja to zmiana• Dwa wymiary niepewności w działalności

innowacyjnej: technologiczny i rynkowy• Specyficzne cechy wiedzy (technologii) =>

alokacja w gospodarce rynkowej: nieoptymalna => potrzebne bodźce

• Ryzyko – wysokie: success ratio ok. 4% czyli na 100 prób – 96 porażek!!!

• Współczesny model innowacji – 6 generacja: innowacja sieciowa (całkowicie nieliniowa)

Fakty i mity

• Innowacyjne są nie tylko sektory hi-tech – równie innowacyjne są sektory low-tech

• Większość innowacji to innowacje inkrementalne – marzymy jednak o innowacjach radykalnych:

• => przełomowe technologie (rewolucje technologiczne)• => nowe rynki (red ocean – blue ocean)• Równie ciekawe są jednak innowacje low-cost• Większość podmiotów nie prowadzi działań

innowacyjnych per se => EFEKT SELEKCJI• Ale jednocześnie większość podmiotów nie eksportuje

=> EFEKT SELEKCJI• Często liczy się … niestety, przypadek – zbieg

okoliczności… należy jednak podejmować działania, które zwiększają prawdopodobieństwo sukcesu

• Karaj bierność, nie karz za niepowodzenie

Ważna uwaga

• Ilość ważna ale też i jakość!• Jaki podmiot!• Jaki inwestor zagraniczny!

– Wpływ inwestycji zagranicznych w Polsce niejednoznaczny

• job creation vs. job destruction• Inwestor wertyklany czy horyzontalny?

Dlaczego ważne są działania gminy w obszarze przedsiębiorczości i innowacji?

• Wyczerpywanie się prostych zasobów wzrostu• Zmiana modelu rozwojowego regionu w kierunku

bardziej intensywnego => skokowy wzrost znaczenia „lokalnego filtru” (reg./lokalnego systemu innowacji)

• Ułomności rynku => rozwój należy umiejętnie wspierać => TRED (targeted regional economic development) => dawać odpowiednie bodźce

• Wzrost znaczenia innowacji: RSI, NSI, zmiana priorytetów w nowym rozdaniu polityki wspólnotowej 2014-2020 (place-blind vs. place-based)

Miejsce Tczewa w rozwoju gospodarczym regionu

Dr Tomasz Brodzicki

Stan rozwoju Pomorza

• Region rozwijający się ale przeciętniak (grupa catching-up):

• region relatywnie niewielki (skala rynku lokalnego)• przestrzennie i gospodarczo peryferyjny• na relatywnie niskim poziomie rozwoju• ekstensywny model rozwoju oparty w dużym stopniu o

tradycyjne bądź schyłkowe sektory działalności gospodarczej• o stosunkowo wysokiej prężności demograficznej• o relatywnie wysokiej dynamice rozwoju zgodnie z hipotezą

nadrabiania zaległości rozwojowych (konwergencja rozwojowa – na ile automatyczna)

Stan rozwoju Pomorza

• Tempo rozwoju – jeżeli powyższe prawdziwe – będzie zwalniało

• długookresowy trend schyłkowy – stale malejące znaczenie

• wewnętrzne zdezintegrowany z dominującą rolą obszaru metropolitalnego => koło zamachowe gospodarki regionu

• ograniczony potencjał akademicki i naukowy => niezdolny na ten moment do generowania technologii na granicy technologicznej (imitacja, absorpcja a nie działania na granicy możliwości technologicznych)

• Potencjał rozwoju Pomorza na tle porównywalnych regionów/ regionów konkurencyjnych jest przeciętny

• Najbardziej prawdopodobnym scenariuszem jest scenariusz braku radykalnych zmian zgodny ze ścieżką długookresową (status quo) … nieukierunkowany miks

Potencjalne modele rozwoju Pomorza

Modele rozważane w ramach projektu realizowanego w IBnGR – m.in. prof. Marek Dutkowski oraz własnych przemyśleń

• Samoistne doganianie• Ryzykowne przyspieszenie• Kreatywne bezpieczeństwo

A. Samoistne doganianie• kontynuacja status quo, która w sytuacji braku większych błędów umożliwi

osiągnięcia pewnego poziomu konwergencji w stosunku do Europy Zachodniej – Pomorze będzie jednak dalej raczej peryferyjnym przeciętniakiem

• koncentracja rozwoju w dotychczasowych ośrodkach• budowa podstawowej infrastruktury komunikacyjnej – wzrost stopnia

dostępności komunikacyjnej regionu (ograniczenie peryferyjności)• poprawa efektywności otoczenie instytucjonalnego• rozbudowa bazowego potencjału kapitału ludzkiego (kształcenie na

poziomie podstawowym i średnim, poprawa jakości opieki medycznej)• akumulacja kapitału społecznego• wysoki poziom otwartości gospodarki (nastawienie na zewnątrz) przy

jednoczesnej - próba próbie akumulacji kapitału endogenicznego (próba równoważenia)

• Efekt – dojście do przeciętnego poziomu europejskiego – realna perspektywa 35-50 lat

B. Ryzykowne przyspieszanie • cel: Pomorze w drugiej lidze ośrodków europejskich – poza I ligą wysp

innowacyjności ale z nimi powiązane• koncentracja rozwoju Pomorza na TOM a w jego obszarze na kilku

podstawowych sektorach/funkcjach – poszukiwanie pozytywnych sprzężeń zwrotnych

• warunek sine qua non – stworzenie instytucji zarządzającej rozwojem metropolii – działania koordynujące

• budowa infrastruktury wyższego rzędu – HSR do Warszawy, Berlina (efekt słomki – umiejętne wysysanie aktywów z tych ośrodków stojących jeden/dwa poziomy wyżej w hierarchii centrów rozwojowych)

• wejście w układy ponadkrajowe w obszarze Morza Bałtyckiego (jakiś sposób sieciowania się z układem Hamburg-Oeresund, Sztokholm-Helsinki)

• bardzo efektywna absorpcja funduszy strukturalnych i ich umiejętne ukierunkowanie – infrastruktura + kapitał ludzki

• katalityczna rola władz publicznych – uruchomienie efektów mnożnikowych zwielokratniających poczynione inwestycje publiczne, koncentracja na dominującym obszarze TOM (wsparcie procesów aglomeracyjnych)

B. Ryzykowne przyspieszanie • nieunikniony dalszy wzrost nierówności w poziomie rozwoju województwa

(prawdopodobnie trwały – spillover w bliskim otoczeniu TOMu)• model nieciągły – przerwanie status quo (wyrwanie z marazmu) – przełom

polityczny wraz z jego konsekwencjami => silne przywództwo polityczne• wysoki poziom ryzyka – przy ograniczonym potencjale endogenicznym,• Konieczność koncentracji działań (wybór) – spolaryzowanie inwestycji na

sektorze edukacji /sektorze badawczo-rozwojowym w wybranych obszarach (wymóg: przemyślana analiza realnego potencjału)

• stworzenie bodźców przyciągających do regionu współczesną klasę kreatywną (atrakcyjna kompleksowa oferta, wysoka jakość życia; oferta turystyczna, kulturowa)

• wysoki poziom otwartości gospodarki (nastawienie na zewnątrz) w tym zwłaszcza otwartość na migrantów kreatywnych (tych nie przyciąga wyłącznie wysokość zarobków)

• pozyskiwanie do regionu kluczowych – strategicznych dla państwa inwestycji

C. Kreatywne bezpieczeństwo • stopniowa zmiana paradygmatu rozwojowego z ekstensywnego

na intensywny• podejście trail and error• zachowanie obecnego poziomu otwartości• delikatna próba równoważnia dysproporcji rozwojowych• poszukiwanie nisz na zasadzie trail and terror i alokacja na nie

środków publicznych (zwiększenie stopnia koncentracji środków)• Kreatywność + klasa kreatywna• podstawowe działania jak w przypadku modelu samoistnego

doganiania (wzrost dostępności, akumulacja kapitału, ewolucyjna poprawa procesów regulacyjnych i zarządczych w regionie)

Poziom niepewności a postawa władz

Powolne zmiany (niski poziom niepewności)

Szybkie zmiany(wysoki poziom

niepewności)Aktywne władze KREATYWNE

BEZPIECZEŃSTWORYZYKOWNE

PRZYSPIESZENIE

Pasywne władze

(minimalizacja ryzyka

politycznego)

Marginalizacja regionu

(lock-in)

SAMOISTNE DOGANIANIE

Miejsce Tczewa w rozwoju gospodarczym regionu -

PERSPEKTYWY• Lokalizacja – na granicy TOMu w jego obrębie• Rozwój infrastruktury => integralny element TOMu + węzeł

transportowy• Przy utrzymaniu tendencji – wzrost znaczenia jako ośrodka

przemysłowego • Miejsce zamieszkania? – atrakcyjność oferty, urban sprawl i jego

zasięg• Model A, B czy C? Model do dyskusji• Znaczenie – całkiem istotne – czy można je zwiększyć?• Specyfika Tczewa i powiatu tczewskiego…

Tczew na tle Polski

Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tczew na tle Polskikrzywa Lorenza


Tczew na tle Pomorza


Struktura pracujących pow. tczewskiego w 2006 roku

Specjalizacja pow. tczewskiego na tle kraju

Pierwsze spojrzenie na gospodarkę powiatu

Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Powiat tczewski – liczba podmiotów


Liczba podmiotów

Udział w ogólnej liczbie

podmiotów

Zmiana liczby podmiotów

2009 1999 2009 1999 Absolutna 1999=100

do 9 8 787 6 162 94,8 94,5 2 625 142,6

10 - 49 397 264 4,3 4,0 133 150,4

50 - 249 76 81 0,8 1,2 -5 93,8

250 - 999 10 11 0,1 0,2 -1 90,9

1000 i więcej 2 2 0,0 0,0 0 100,0

Ogółem 9 272 6 520 100,0 100,0 2 752 142,2

Klasyfikacja Pavitt’a – OECDpoziom zaawansowania technologicznego

Grupa 1 gałęzie wysokich technologii

Grupa 2 gałęzie średnio wysokich technologii

Grupa 3 gałęzie średnio niskich technologii

Grupa 4 gałęzie niskich technologii


Struktura – udziały

Wartości absolutne



Specjalizacja


Klasyfikacja WIFO poziom kwalifikacji pracowników

Grupa 1 niskie kwalifikacje

Grupa 2 średnie kwalifikacje – niebieskie kołnierzyki

Grupa 3 średnie kwalifikacje – białe kołnierzyki

Grupa 4 wysokie kwalifikacje



Wartości absolutne



Specjalizacja


Intensywność wykorzystania wiedzy w sektorach usługowych (KE)


Wartości absolutne



Specjalizacja


Wnioski dla gminy

• Kluczowy (poza)metropolitalny ośrodek rozwoju Pomorza

• Ciekawe i dostrzegalne zmiany• Infrastruktura + kapitał ludzki• Atrakcyjność zamieszkania => cel: wysoka

jakość życia• Strategia rozwoju – dobra ale czy uwzględnia

przyszłość w wystarczającym stopniu?• Polityka wspierania przedsiębiorczości i

innowacyjności – ważna i jej rola/brak będzie rosła

• TRED?

Dziękuję serdecznie za uwagę!

dr Tomasz Brodzicki

Instytut RozwojuUl. A. Mickiewicza 10, 81-824 Sopot

www.instytut-rozwoju.org

Biuro Zarządu w GPNTUl. Trzy Lipy 3, p. 227

e-mail: [email protected]. 609 065 652

rola przedsiębiorczości i innowacyjności w rozwoju gminy

Documents