cyan magenta yellow black 1

DEBAT

Ku mendojse gabonZ.Ashiku!Nga: VESEL HOXHA - FAQE 3

GAZETË E PAVARUR. NR. 1 (57). JANAR 2011. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO

Nisin reshjet e borës,bllokohet Rruga e Arbërit

Autostrada Tirane - Durres, Km.9Tel: +355 48 30 2046Tel: +355 48 30 2040

www.auroragroup.com.ale-mail: auroragroup@auroragroup.com.al

koha kalon, cilësia mbetetP R O J E K T I M - Z B A T I M

Reshjet e borës dhe temperaturat e ulëta që kanë mbërthyer rajonin eDibrës që nga mesi i Janarit, duke vështirësuar ndjeshëm jetesën ebanorëve sidomos të atyre në zonat e thella malore. Veç izolimit të

disa komunave malore, është bllokuar disa herë edhe rruga për Tiranë, ndërko-hë që rruga nacionale për Librazhd dhe Kukës mbetet e pakalueshme. Fsha-

tra si Radomira, Bahute, Tërnovë, Smollik, Macukull, Xibër-Murrize, Kalae Dodës, Rec, etj., ku trashësia e dëborës ka kaluar mbi 1 metër, ka vënë nërrezik serioz jetën e banorëve, të cilët që mund të kenë nevojë për të marrëndihmë mjekësore.

FAQE 2

Vlerat mbarëshqiptareNga: Rexhep TORTE

Dibra deri në vitin 1913 kaqenë krahinë e fuqishmegjeostrategjike, vendimmar-

rëse dhe mbarëkombëtare. Mbetja ePeshkopisë-Dibrës së Vogël në Sh-qipëri dhe e Dibrës së Madhe nëMaqedoni shënon tatëpjetën e kësajkrahine. Ndërsa Dibra e Madhe nëMaqedoni ka patur mbi kokë

regjimin sllavojugosllav kufizues nëtë gjitha format për të vënë në haresëtë plotë e për të zhdukur edhe vlerathistorike e kulturore, në Peshkopi-Dibër të Vogël për fat të mirë i ështëkushtuar më shumë kujdes ruajtjessë trashëgimisë historike e kulturoretë trevës së Dibrës.

Prof.Moisi Kamberi - udhëheqësi Muzeut në Peshkopi - thotë se,“Fillimisht inaugurimi i muzeut u

bë në nëntor 1964 në kuadër tëPallatit të kulturës “Haki Stërmilli”.Tani muzeu ka ndërtesën e vet kujanë pasqyruar pavionet e arke-ologjisë, etnokulturëstë me tëgjitha fazat e zhvillimit. Ka mëshumë se 2000 relike origjinale qëpasqyrojnë vlerat historike e kul-turore të Dibrës dhe mbarëko-mbëtare, figurat si Skenderbeu, Il-jaz Pashë Dibra-kryetar i Lidhjes

Shqiptare të Prizrenit, Vehbi Di-bra-Agolli,kryetari i Pleqësisë iQeverisë shqiptare në shpalljen ePavarësisë në vitin 1912, Don Ni-kollë Kaçori, nënkryetar i Qeverisësë Vlorës, për të vazhduar pastajme figura tjera si Elez Isufi-figurëe qëndresës antiserbe dhe figuratjera mbarëshqiptare.

(Lexoni në faqe 8)

SHËNIM

Këshilli Sindikal i Minierës Bulqizë i është drejtuar me njëkërkesë prefektit të Qarkut

Dibër, Xhafer Seiti, dhe kryetarit tëBashkisë Bulqizë, Roland Keta, përngritjen e një memoriali kushtuar mi-natorëve që kanë dhënë jetën nëminierat e këtij rrethi. Dilaver Përkox-ha, kryetar i kësaj sindikate shkruanse “Me dëshirën e mirë për të për-jetësuar veprën sublime të qindra tërënëve në vitet e aktivitetit minerar,mendojmë ngritjen e një memorialipranë minierës kryesore ose në qendërtë qytetit të minatorëve”. Ai ka thek-suar edhe gatishmërinë e sindikatëspër të negociuar për të gjetur spon-sorë që do të marrin përsipërndërtimin e këtij memoriali.

Në pesë vitet e fundit në minier-ën e Bulqizës kanë humbur jetën 17minatorë, ndërkohë që statistikat tre-gojnë se në këtë minierë, që nga kr-ijimi i saj, kanë vdekur rreth 250vetë. Pa numëruar këtu invalidët.

Por miniera nuk ka sjellë vetëmvdekje nën e mbi galeri, por edhe nëmes të bulevardit. Raportimet e me-dias qendrore dhe policisë lokale,njoftuan në fillim të janarit se trepersona mbetën të plagosur nëqendër të qytetit dhe njëri prej tyre,Femi Kurcami, ndërroi jetë në spi-tal. Shkak ishte përplasja me armëzjarri e personave që kanë lidhje meshfrytëzimin e kromit. Një qytetartjetër, Ajaz Duriçi, para pak mujshvrau veten se nuk përballonte dotjetën. Ndërsa shumë fëmijë janë bërëobjekt kronikash e reportazheshtelevizive duke mbledhur krom kë-mbëzbathur, duke siguruar kështu tëardhura për të blerë bukë për famil-jet e tyre. Pasuria e nëntokës së Bul-qizës është bërë edhe objekt sherreshpolitike, me akuza e afera korruptivemiliona dollarëshe.

Në këtë panoramë dhimbje, nëBulqizë duhet ndërtuar shpresa për tëjetuar. Dhe për këtë është e nevojshmeedhe memoriali për të vdekurit edhepërkujdesja për të gjallët. Kush e kup-ton këtë do të jetë i lumtur!

Bujar Karoshi

Memorial përtë vdekurit,përkujdesjepër të gjallët

Muzeu iPeshkopisë pas

rikonstruksionit.Foto. B.Karoshi

VLERËSIME

Ruajenipastërtinëe folklorit...Nga: DR.FEJZULLA GJABRI - FAQE 7

MINIATURË

Një ëndërrtorturuese

Nga: AGRON TUFA - FAQE 6

PORTRET

Musa Lala, njëhistori lavdiedhe persekutimiNga: XHELAL ROCI - FAQE 14

2 - Janar 201157nr.

DREJTOR:Rakip Suli

KËSHILLI BOTUES:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Kontribuan për këtë numër:Vesel HOXHAAhmet ÇAUSHIXhafer SEITIAgron TUFAFejzulla GJABRIRexhep TORTEAbdurahim ASHIKUHysen LIKDISHAHajri MANDRIHaki PËRNEZHABeqir SINASelman MEZIUXhelal RociIbrahim EGRIUPandeli KOÇI

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. +355 4 22 33 283E-mail: rrugaearberit@gmail.com

Opinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

aktualitetPosta eGazetë e pavarur.Nr. 1 (57). 1 - 31 Janar 2011

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.

Redaksia u kujton bashkëpunë-torëve të saj,Xhemail ALI PECI,Selman Meziu, Xhelal Roçi, Nin Gj.Rajta, Shehat Cami, Hysen Uka,Abdurahim Ashiku, etj, se shkrimete tyre, për arsye vendi nuk janëbotuar në këtë numër.Ato do të botohen në numrat e ardhs-hëm të gazetës “Rruga e Arbërit”.

Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilëtduan që shkrimet e tyre të botohenpatjetër në numrin e radhës, tëkonfirmojnë më parë sjelljen ematerialit në numrat e telefonit tëredaksisë ose emailin e gazetës.Shkrimet priten në redaksi deri mëdatë 20 të muajit.Gjithashtu, ju kujtojmëbashkëpunëtorëve se shkrimetderi në dy faqe daktilografikekanë përparësi botimi.JU LUTEMI, QË SHKRIMET QËVIJNË PËRMES EMAILIT, TË KENËPATJETËR ZANOREN “Ë”.Gazeta publikohet falas në internetme datë 7 të muajit pasardhës.

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

Reshjet e borës dhe temperaturat e ulëta që kanë mbërthyerrajonin e Dibrës që nga mesi

i Janarit, duke vështirësuar ndjeshëmjetesën e banorëve sidomos të atyrenë zonat e thella malore. Veç izolim-it të disa komunave malore, ështëbllokuar disa herë edhe rruga për Ti-ranë, ndërkohë që rruga nacionale përLibrazhd dhe Kukës mbetet e pakal-ueshme. Fshatra si Radomira,Bahute, Tërnovë, Smollik, Macuku-ll, Xibër-Murrize, Kala e Dodës, Rec,etj., ku trashësia e dëborës ka kaluarmbi 1 metër, ka vënë në rrezik seri-oz jetën e banorëve, të cilët që mundtë kenë nevojë për të marrë ndihmëmjekësore.

Mediat raportuan fundjavën e fun-dit të janarit për gruaje që kishtenevojë për kujdes mjekësor, por qënuk mundi ta merrte atë për shkak tëpërkeqësimeve të situatës në rrugëtnacionale dhe dytësore. Ajo banon-te në lindje të fshatit Tërnovë dheështë nxjerrë në krah nga banorët nëvendin e quajtur “Fusha e Zerqan-it”, duke pritur helikopterin që e nisidrejt Tiranës.

Nga bora e madhe është ndërpre-rë mësimi pothuajse në gjitha komu-nat e largëta të qarkut, deri në njëpërmirësim të gjendjes së motit.

Mësohet se Drejtoria Rajonale eRrugëve Dibër ka pastruar nga boraaksin nacional rrugor Peshkopi-Bur-rel-Tiranë, i cili funksionon normal-isht. Ndërsa dy akset e tjera rrugorenacionale Peshkopi-Kukës dhe Urae Çerenecit-Klenjë-Steblevë vazh-dojnë të jenë të bllokuara dhe derimë tani nuk është bërë asnjë për-pjekje për lirimin e tyre, si pasojë emungesës së mjeteve dhe fondeve.

Problematikë tjetër është edhezhbllokimi i rrugëve rurale, ku derimë tani nga ndërmarrja e këtyrerrugëve nuk është parë asnjë për-pjekje për lirimin e tyre nga bora.Ky izolim total për zonat e thellamalore ka shkaktuar probleme jovetëm për furnizimin me ushqimedhe ilaçe për banorët dhe bazë ush-qimore për bagëtitë, por ka bërë qëata të mbeten në terr që nga e shtu-na për shkak të defekteve në linjat etransmetimit të energjisë elektrike.

Reshjet e mëdha të borës kanëbllokuar edhe rrugën e punëtorëve përnë minierat e Bulqizës. Për pasojë,prej disa ditësh, që kur nisën reshjete dëborës, rruga për në galeritë pri-vate të minierës në pjesën jugore tësaj, vazhdon të mbahet e bllokuar.Dhjetëra minatorë të 22 shoqëriveprivate të shfrytëzimit të galerive nëZonën D të minierës, përfshirë edhe74 minatorë të firmës së huaj konc-esionare “Albanian Chrome ACR”,kanë mbetur pa punë për shkak tëmungesës së transportit. Ajo që e karënduar edhe më shumë situatënkanë qënë temperaturat e ulëta, qëkanë bërë që dhjetëra komuna të jenënë izolim të plotë, për shkak tëbllokimit nga dëbora dhe ngricat.

Ministria e Punëve Publike dheTransportit, në një deklaratë përmedian të premten (datë 28) pohoise akset nacionale janë të kalueshmepor vetëm me zinxhirë. Kështu, si-pas MPPT-së, në aksin rrugor Skuraj-Burrel-Bulqizë-Peshkopi, rruga ësh-

Nisin reshjet e borës, bllokohet Rruga e Arbërit

të e bllokuar në Qafë Bualli, Unazae Bulqizës dhe Ura e Qytetit.Qarkullimi kryhet me zinxhirë ngaQafë Dushk - Qafë Bualli – Ura eQytetit. Në aksin rrugor Peshkopi-Qafë Drajë qarkullimi i automjetevekryhet me zinxhirë.

Problematike u paraqit gjendja tëpremten e fundit të janarit, ku mbi150 automjete u bllokuan në Vajkaldhe Fushë - Bulqizë, në vendin equajtur si Pishat.

Ajo që duhet theksuar është se kybllokim është bërë i zakonshëm këtovitet e fundit edhe pse trashësia eborës është mëse e zakonshme. Poranormale duket se bëhet edhe nganjë mungesë indiferentizmi nga anae autoriteteve vendore.

Një qytetar i bllokuar të premtennë dalje të Bulqizës, në vendin equajtur Pisha, tha me anë të telefonitpër gazetën, se “rrezikohemi të mbe-temi në mes të ftohtit”. “Kemi mbe-tur në Rrugën e Arbërit”, tha njëpasagjer, duke krijuar kështu edhe njëndjesi negative për emrin e gëzue-shëm të rrugës. Problemi krijohetvetëm për shkak të frullizës, borësqë hedh era e shpejtësisë së lartë nëvendin e erërave në Bulqizë. Segmentiqë bllokohet gjithmonë është jo mëshumë se 1,5 km nga qyteti i Bul-qizës, Ura e Qytetit të Ri deri tekPishat, aty ku ka filluar Rruga e Ar-bërit.

Burimi i gazetës tha se “njëfadromist që erdhi për të hapurrrugën e la atë në mes”. “Deri këtuështë pjesa ime, tha fadromisti. Kushmë paguan mua? Unë paguhem meorar. Fadroma harxhon naftë, nukharxhon ujë. Unë e mbarova seg-mentin tim të rrugës, këtu e andej eka një firmë tjetër, u thoshte aipasagjerëve. Po erdha unë, dikushduhet të më paguaj”.

Vetëm pasdite u më e mundurhapja e rrugës. Autoritet e policisërrugore dhe mirëmbajtjes së rrugëvee vlerësuan për një media qendroresituatën alarmante, për faktin sebllokimi ndosh në të njëjtin vend kuerërat e fuqishme e ngrënë borën dhe

e mbushin shpejt rrugën”.Sidoqoftë, dimri është i gjatë dhe

situata të tilla mund të shohimshpesh në televizione. Kjo situatëndërkohë vë edhe alarmin për korri-gjimet e domosdoshme në projek-timin dhe ndërtimin e rrugëve që li-dhin qarkun e Dibrës me kryeqyte-tin, sidomos në Bulqizë.

DIBRA E MADHE: RREZIKNGA PËRSËRITJA E ORTEQEVE

Bora që ranë fund të janarit arrititrashësinë afër 70 centimetra në qytetdhe më shumë se një metër në zonatmaloe.

Siç informojnë nga Ndërmarrja“Rrugët e Maqedonisë”, rrugëtmagjistrale, Dibër e Madhe - Shkup,Dibër e Madhe - Strugë dhe segmen-ti rrugor gjer në vendkalimin kufitarBllatë, pastrohen rregullisht dhe janë

të kalueshme, natyrisht me rekoman-dim të pajisjeve dimërore për autom-jetet.

Ndërkaq edhe rrugët kryesore nëqytetin e Dibrës së madhe që imenaxhon pushteti vendor janë tëkalueshme, me përjashtim të atyrerrugicave ku nuk mund të hyjë borë-pastruesja, ose që janë të bllokuaranga automjetet e parkuara.

Ajo që i shqetëson e frikëson ban-orët e komunave të Dibrës, Qendrëssë Zhupës dhe Mavrovë - Rostushëështë segmenti rrugor Dibër e mad-he - Zhirovnicë te Manastiri ShënMbigur, ku dimrin që shkoi në dyanët e rrugës, në largësi 500 metrandodhën 6 orteqe dhe rrëshqitje tëmalit Bistra, duke mbuluar rrugën me800 mijë metra kub borë, dhera, gurëe drunj. Kjo fatkeqësi natyrore që nukkishte ndodhur 50 viteve të funditvitin që shkoi ndërpreu qarkullimine rrugës nga Dibra e Madhe nëdrejtim të Shkupit për dy javë rrjeshtdhe për fat të mirë nuk pati viktimanë njerëz. Kjo bëri që për të vajturnë Shkup 30 mijë banorët e kësajzone u desht të udhëtonin 80 kilo-metra më shumë nëpërmjet Strugëse Kërçovës. Vendin e kësaj fatkeqësienatyrore atyre ditëve e vizituan edheEjup Halimi, zëvendësdrejtor i Ndër-marrjes “Rrugët e Maqedonisë” dheMile Janakievski, ministri për Komu-nikacion e Ndërlidhje. Të dy këtafunksionarë deklaruan se do të an-gazhohen që nëpërmjet Fakultetit tëNdërtimtarisë në Shkup të kryhet njëelaborat dhe se në muajin maj du-hej të fillonin punimet në rregullimine këtij terreni të rrezikshëm. Për fattë keq përveç një grupi ekspertësh qëerdhi në vendin e orteqeve në fundtë muajit gusht, gjer më sot nuk ësh-të ndërmarrë asgjë konkrete për tëpenguar përsëritjen e orteqeve, edhepse shtretërit e këtyre rrëshqitjevetashmë janë formuar dhe përbëjnërrezik potencial për rrëshqitje të reja,sidomos kur ka borë. Zoti i ruajtëbanorët e kësaj zone gjatë këtij dim-ri.

Korresp. “Rruga e Arbërit”

DËSHMIA E NJË SHOFERI:“Kemi mbetur në Rrugën eArbërit. Problemi krijohet vetëmpër shkak të frullizës, borës qëhedh era e shpejtësisë së lartë nëvendin e erërave në Bulqizë”.Segmenti që bllokohet gjithmonëështë jo më shumë se 1,5 km ngaqyteti i Bulqizës, Ura e Qytetittë Ri deri tek Pishat, aty ku kafilluar Rruga e Arbërit.“Një fadromist që erdhi për tëhapur rrugën e la atë në mes.“Deri këtu është pjesa ime, thafadromisti. Kush më paguan mua?Unë paguhem me orar. Fadromaharxhon naftë, nuk harxhon ujë.Unë e mbarova segmentin tim tërrugës, këtu e andej e ka njëfirmë tjetër”, u thoshte aipasagjerëve. “Po erdha unë,dikush duhet të më paguaj”.

Janar 2011 - 357nr.

debatDebati mbi Skavicën: Vesel Hoxha sqaron propozimin e tij për ndërtimin

e tre hidrocentraleve mbi Drinin e Zi, marrë shkas nga një shkrim iz. Abdurrahim Ashikut në numrin e kaluar të gazetës.

Ku mendoj se gabon Z.Ashiku!

*INSTITUTI I GJEOSHKENCAVE,UNIVERSITETI POLITEKNIK ITIRANES.

Nga: Vesel HOXHA*

NE VEND TE HYRJES

Në gazetën “Rruga e Arbërit” lex-ova shkrimin e Z. Ashikut, ndërtuarsi bisedë shoqërore me Vesel Hox-hën. U befasova për sa shkruante,ndaj e rilexova. Kur kam shkruarrrallë e rrallë diçka në gazetë nëkohën e monizmit, dhe sot, në ko-hën e demokracisë, kam shkruar krye-sisht për gjeologjinë, që me dëshirëapo pa dëshirë, i kushtova jetën.Them kështu pasi, në atë kohë,gjeologjia, minierat dhe disa degë tëbujqësisë (në ish -ILSHB-Kamëz) nukishin degë të preferuara. Të paktënkështu më ka ngelur në memorie.Ky motiv më udhëhoqi edhe nëlidhje me shkrimin për veprat hidro-energjetike që mund të ndërtohenmbi lumin e Drinit të Zi. Kisha kohëqë ndiqja shkrime të ndryshme përkëtë vepër sa madhore aq dhe prob-lemore, të cilat fokusoheshin nëvariantin me një digë në Skavicë,ashtu siç është “çimentuar” edhe tekZ. Ashiku. Midis tyre, më kishtepëlqyer shkrimi i Agim Kasës. Mëshqetësonte fakti se, në mos sot,nesër, ndërtimi i Skavicës do të dalënë rend të ditës, dhe, do të dalë nëvariantin me një digë (kështu të pak-tën ishim mësuar të dëgjonim sa herështrohej për zgjidhje ky problem).Kësisoj, e pashë të udhës të shprehdisa mendime, kryesisht teknike,pasi, digat e HEC-ve, janë të lidhuramidis të tjerave, me domosdosh-mërinë e studimeve gjeologo-inxhin-ierike. Vertet më doli “falli”. Paspërmbytjeve në Shkodër etj., prob-lemi i Skavicës doli përsëri si prob-lem i shtruar për zgjidhje. Debatetmiqësore me profesorin e nderuarÇidhnak Ali Hoxha, ishin një shtysëpër ta bërë shkrimin. Po ashtu, sh-krimtari dhe studiuesi i spikatur di-bran, i mirënjohuri Xhafer Martinimë qe drejtuar: –Ti Vesel, duhet tëjapësh një mendim shkencor përSkavicën. Veç hartime mos na bëj -mu lut profesori. Fillimisht mendo-va të mos i përgjigjem Z. Ashikut.Me të nuk më lidhë as profesioni dheas shumë gjëra të tjera, shto këtupastaj edhe faktin e mbi 20 viteve,pa e parë edhe fizikisht.

* * *

Njerëzit shkruajnë në shtyp memendimin e mirë se do të kon-tribuojnë sadopak në lidhje me prob-lematikën që marrin përsipër të traj-tojnë, pa lënduar njeri dhe pa i bërëkarshillëk askujt. Në demokraci nje-riu është i lirë të shkruaj pa

paragjykime, për një problem qëmendon se e njeh sadopak, por, pasitë jetë përpjekur të kuptojë shkrimete të tjerëve, edhe pse ato mund tëbien ndesh me mendimet e tijë. Dhekëtu qëndron bukuria.

Ku mendoj se ka gabuar Z. Ash-iku? Po e nis nga fundi, aty ku Ai embyll me këto fjalë:

Për mendimin tim, i dashur Ve-sel, si me një digë, si me tri diga,Dibra në rrënjë të saj shuhet. Dhe,po qe se me të vërtetë, luginën ebukur e pjellore të Drinit të Zi do tazhysyn në ujë, atëherë TROKË SETROKË LE TË BËHET OKË. Le të ndër-tohet Skavica! Në fund të fundit, nëqoftë se do ta arrij atë ditë, unë nukhumbas asgjë. Trojet e babait tim dotë zgjaten si një ballkon mbi ujërate liqenit të Skavicës. Kundërshtimete mia janë të lidhura me interesa tëgjera të Dibrës e jo me interesa tëngushta vetjake.

PËRGJIGJIA IME!Me variantet që kam propozuar,

edhe sikur ato të mirren parasysh tëgjitha, Dibra nuk përmbytet. Unëbesoj se i di “rrënjët e Dibrës”, dhegjykoj se Z. Ashiku, nuk e ka kuptu-ar artikullin, pasi edhe vetë shprehetme dyshime, sidomos kur shkruansi më poshtë:

Varianti i tretë: “mbi Katundin eRi, aty ku lumi Drini i Zi fillon engushtohet”, me “përroi i Vesharsit”,“Perroi në perendim të Kodrës sëCuculit” më vjen pak si i ngatërruargjeografikisht……...

Shikoni origjinalin e shkrimit dhedo të kuptoni si i ka ngatrruar dheafruar fjalitë që nuk kanë lidhje menjera tjetrën. Pra këtij i vijnë gjërat engatrruara gjeografikisht, se ngatrro-het vetë, jo për faj tim. Sipas meje

të gjitha orientimet për kuotat që japnë artikull janë të drejta. Sipas Tij,në të tjerët kur shkruajmë jemi tëlidhur me interesa vetjake. Në tridigat e propozuara nga ana ime,Blliçja, vendlindja ime, nuk përm-bytet! Por, nuk përmbytet i dashurZ. Ashiku, as fshati Fushë Alie, asArrasi, as Laçesa, as Sulet….dhe,përmbytet shumë pak sipërfaqe etokës bujqësore! Të tjerat që thoni Ju,nuk janë të verteta! Disniveli midispasqyrës së liqenit të ardhshën të digëssë parë, Skavicës, me fshatin Blliçe,është mbi 140 m. As blloqet e mëdhame rrush e kumbulla, mollë e qershietj. që Ju i keni aq shumë për zemërdhe që, me mjaftë të drejtë kini dhim-bje, nuk përmbyten, tjetër gjë, në seato sot, nuk janë më siç kanë qenë!!Ai nuk ishte një shkrim zyrtar, ai ish-te një mendim qytetar në ndihmë tëqytetarëve. Vendimet zyrtare i merrtjetër kush, nuk do t’i marrin ar-tikullshkruesit e gazetës “Rruga e Ar-bërit”. Problemi është i thjeshtë, unëmendoj se mund të ndërtohen tre digadhe, mundohem të argumentoj seme këtë variant kemi një përmbytjeminimale të Gropës së Dibrës, Jumendoni se nuk duhet ndërtuar asn-jë digë. Deri këtu çdo gjë është nor-male.

Më poshtë Z. Ashiku vijon:Por, duke i kërkuar ndjesë z. Ve-

sel, dëshiroj të futem paksa në “arate tij, jo vetëm, por me njerëz që paraafro pesëdhjetë vjetësh e kanë rrahurme këmbë Drinin…

PËRGJIGJIA IME: Nuk e kam kuptuar se ku ka dasht

me dalë Z. Ashiku, por, të gjitha atocitime të gjata në vijim janë pa ndon-jë lidhje me shkrimin tim dhe poashtu nuk kanë lidhje me “arat e

mia”, ndaj nuk e kuptoj dhe ndjesën!Shkrimi im është katërcipërisht kundërme ato përfundime që bëjnë fjalë ar-tikullshkruesit dhe që Ju, u referohenigjërë e gjatë, pasi jo unë, por ata epropozojnë ndërtimin e Skavicës menjë digë të lartë, për ta shfrytëzuar sinjë hurdhë gjigande, e cila do të mbystetërësisht ultësirën e Dibrës…”

Unë kam propozuar e sugjeruartre diga të vogla, të cilat sipas kuo-tave që sugjeroj, do të krijojnë do-mosdo tre liqene të vegjel, të cilëtnuk e përmbytin Dibrën ose e përm-bytin në limitet më të vogla tëmundëshme. Me disa investimedetyruese, që mund t’u kërkohen fir-mave ndërtuese që në kontraktim apotender dhe, me atë çka mund të bëjëvetë shteti, zona mund të shndërro-het edhe në pejsazh turistik.

Pasi citon një pjesë të madhe tëshkrimit tim në fund Z. Ashiku konk-ludon:

“Bashkëpunim me komunitetin ezonës që do të përmbytet...” njëkërkesë iluministe, kërkesë që nëkushtet e kapitalizmit dhe të pronësprivate, për më tepër të një proneprivate ku secili dibran trashëgonpronat e të parëve shekullorë, ështëi pamundur. Një bashkëpunim meshtetin kundrejt një gjysmë eurojepër metro katrorë, kur tokat ku ai dotë shpërngulet janë të paktën 100euro metri katrorë, është çmenduri.Por ndërsa me popullatën “teorik-isht”, “në instancë të fundit” mundtë arrihet “bashkëpunim”, me his-torinë, me arkeologjinë, me vlerat ejashtëzakonshme të Dibrës si krahinëqendrore gjeografike dhe historike eshqiptarëve, pyes a ka burrë nëne timbledhë njerëzit e trurit dibran përtë rënë në ujdi për mbytjen e përher-shme të vlerave?

PËRGJIGJIA IME:Unë mendoj se nuk përmbytet as

historia dhe as arkeologjia e Dibrës.Edhe poqese rezulton të mbytetndonjë gjë shumë anësore, përfitimetekonomike, klimatike e turistike etj.,do të jenë shumë herë më të mëdha.Unë nuk kamë thënë asnjë fjalë sesado të shitet toka që do të përmbytet.Përkundrazi, këtë pikë të nxehtë nëmënyrën time, unë e kam trajtuar tëplotë. Nuk e keni kuptuar artikullintim Z. Ashiku!

Më poshtë Z. Ashiku shkruan:“Në variantin e dytë Ura e Mu-

hurrit nuk u mbytka por mbyten tëgjitha tokat bujqësore të Kastriotit,Kandrit, Kishavecit, Zall- Sinës, Va-jmëdhejt, Muhurrit, Çapi i Brezhdan-it, Fusha e Ushtelencës, Cetushit dheKatundit të Ri..., tokat më pjelloretë tërë luginës së Drinit të Zi”.

PERGJIGJIA IME:Edhe këtu kam për detyrë të

sqaroj: Tokat bujqësore të Kastriotitnuk përmbyten, po ashtu dhe tokatbujqësore të Kandrit. Një pjesë e rre-thinave të tokave kryesisht aluvialo -zallishtore e fshatrave të tjerë qëpërmendni Ju Z. Ashiku edhe mundtë përmbyten…por jo tokat më pjel-lore të tërë luginës së Drinit të Zi.Stallat e ish -NB në lagjen Përgjegje,psh, do të jenë në buzën e liqenit tëardhshëm. Pra Ju, kudo i zmadhonisipërfaqet, madje në disa herë. Nëshkencat ekzakte nuk lejohet të bëhenzmadhime. Ato janë gjëra reale dhenuk varen nga dëshirat e njerit apotjetrit. Ajo që permbytet, përmbytet.Dielli nuk mbulohet me shoshë.Topografët edhe mund të gabojnë,por ligjet e topografisë jo. Ujit e liq-enit, kur do ta mbush kupën, “besojnuk do gaboi”, për këtë besoj se je iqartë si drita e diellit. Opinioni nuksensibilizohet duke e gënjyer dhezmadhuar gjërat, por duke i thënëvetëm të vertetën, pa ja fshehur atë.Në Lumën e largët kufitare ku kalo-va rininë, përdorët një fjalë e urtë:“Livadhi i huaj ta prish kosën”.

Më poshtë Z. Ashiku shkruan:Varianti i tretë: “mbi Katundin e

Ri, aty ku lumi Drini i Zi fillon engushtohet”, ....në hapësirën Selane,Fushë-Dohoshisht, Hotesh e deri nëGjoricë dhe në ultësirën në pjesën efshatrave të Dibrës së Madhe në ku-firin Shqiptaro-Shqiptar, mbytenpërjetë.

PËRGJIGJIA IME:Me Fushë-Dohoshishtin nuk ka

asnjë lidhje liqeni i ardhëshem me440 m kuotë absolute, i krijuar ngadiga e tretë mbi Katundin e Ri. Poashtu mund të thuhet për për Ho-teshin. Shumë pak sipërfaqe mundtë mbulohen nga ujit në rrethinat efshatit Selane (lagjia afër Drinit tëZi), dy lagjet e Dovolanit dheKovashicës (me emrin Gradec).

(Vijon në faqen 4)

Pjesë e planshetit topografik në shkallë 1: 25 000 me cilësimin e zonës ku propozohet tëndërtohet diga e dytë. Rajoni Fushë Çidhën – Kastriot. (Shigjeta tregon veriun)

4 - Janar 201157nr.

debat

(Vijon nga faqja 3)Tokat aluviale e zallishtore dhe,

shumë shumë pak ato bujqësore, nërrethinat e Gjoricës, të Homeshit, tëOkshatinës, të Podgorcës, e akomamë pak ato të Bllatës së Poshtëme,mund të lagën nga liqeni i ardhshëm,kurse sa i takon Solokiçit të Posh-tëm, të Sipërm dhe fshatit Spas, tëDibrës së Madhe (IRJM), as që bëhetfjalë për përmbytje.

Më poshtë Z. Ashiku shkruan:Në tërë këtë linjë dige apo digash,

“Rruga e Rinisë”, ndërtuar në vitin1946 (dhe lënë në harresë) nga Mu-hurri e deri tek Ura e Dodës mbytetduke bërë izolimin total të fshatrave.Askush, deri tani, nuk ka folurpërkëtë izolim rrugor...

PËRGJIGJIA IME:Pa diskutim Z. Ashiku që llogji-

ka më e thjeshtë do të nënkuptontese me miratimin nga qeveria të njëdige apo shumë digave, me lartësitë mëdha apo me lartësi të vogla etj.etj. do të ketë një studim të plotëurbanistik për zonën. Jemi në shek-ullin e 21-të dhe domosdo që, ndërti-mi i tre digave do të shoqërohet menjë riurbanizim të rajonit, me një in-frastrukturë të re, ndoshta dukeshfrytëzuar dhe tri digat e propo-zuara. Megjithatë, zgjidhja e“izolimit rrugor”, nuk ishte qellimii shkrimit tim.

Më poshtë z. Ashiku shkruan:Z. Vesel, në ndërtimin e dy di-

gave mbi Drin, …. Nuk na flet farese ku do të merren materialet inertepër mbushjen e digës në ngushticatpër të cilat flet. Mua më ngjan sepër ndërtimin e digës mbi Fushë tëÇidhnës do të duhet që jo vetëmSuka e Arrasit dhe kodrat e Përgjegjepor edhe kodrat e Sinës dhe të Rren-zit e Kastriotit do të duhet të rraf-shohen.

PËRGJIGJIA IME:Z. Ashiku, as kodra e Thekanush-

it, në zemrën e të cilës do të lidhetdiga në njerën anë, nuk ka nevojë tësheshohet! As që bëhet fjalë për tërrafshuar Sukën, 4- 5 km larg, apokodrat e Rrenzit, Kastriotit etj. etj.!!Të më falni por, rrafshimet që thoni

Ku mendoj segabon Z.Ashiku!

Pjesë e planshetit topografik në shkallë 1: 25 000 me cilësimin e zonës kupropozohet të ndërtohet diga e tretë. Rajoni Katundi i Ri – Selane. (Shigjetatregon veriun)

Ju se duhen bërë, ngjajnë shumëqesharake! Kjo përgjigje është e qartëdhe për digën tjetër afër Urës së Ka-tundit të Ri. Nuk është aspak prob-lem se ku do të merren materialetmbushëse. Unë jam në dijeni të stu-dimeve që ekzistojnë për materialeqë do të nevojiten për ndërtimin edigave, pasi studimet gjeologjike nëDibër për minerale jo metalore (Gru-pi i materialeve të ndërtimit), që janëbaza e asaj që kërkoni Ju, janë të kry-era vite më parë në rajon. Gabimete rënda në shkrimin tënd, ndërtuarsi bisedë me Vesel Hoxhën…., nukbesoj se janë të qellimshme apopjellë e fantazisë Tuaj, por nga qëshkrimin tim nuk jeni përpjekur takuptoni, më vjen keq se keni çorodi-tur pa dashje opinionin.

Më poshtë Z. Ashiku vijon:Në hulumtimet e mia empirike

kam kërkuar që në vend të Skavicëstë ndërtohen një sërë hidrocentraleshtë mesëm mbi degët e Drinit nëMallë, Veleshicë, Setë, Gramë,Gjalagjosht, Murrë, Okshtun... dheqindra hidrocentralë të vegjël mbi de-gëzime më të vogla e mbi kanaleujitës…….

PERGJIGJIA IME:Sa i takon ndërtimit të HEC-ve të

vegjël në të gjithë Dibrën, kjo ështënjë fushë investimi me leverdi, pa-jtuese me mjedisin dhe një garancie madhe se Dibra ka burime energjie,të cilat do të jenë gjithmonë tëkërkuara, në jetë të jetëve. Për këtokam shkruar gjërë e gjatë para katërviteve edhe në Gazetën “Rruga eArbërit”, nën shkrimin me titull:“Rruga e Arbërit, Rruga e Zhvillim-it të Shqipërisë Lindore”. Dibra kanevojë “për pulë dhe për petas”, siçthotë një fjalë e urtë popullore, prapër të gjitha veprat hidro-energjetike.Mini HEC-et janë ndërtuar në Dibërqë në vitet 50. Unë nuk kam thënëtë mos ndërtohen, përkundrazi, atojanë të trajtuara në studimet e miashkencore ndër vite, dhe së fundmishpresoj që, me ndihmën financiaretë Universitetit Politeknik të Tiranës,t’i përmbledh, e t’i botoj si pjesë enjë monografie shkencore.

V.Hoxha

Nga:AHMET ÇAUSHI*

Tani problemi i shamisë është bërë problem kron-ik. Përkrahësit dhe kundërshtarët janë ballafaquar disaherë. Kundërshtarët e vlerësojnë si të vjetëruar, sim-bol të fesë Islame e duhet hequr, qoftë edhe me dhunë,qoftë edhe me zhdukjen e tërë muslimanëve të Sh-qipërisë. Kështu shprehet Andis Gjoni e Kastriot My-ftaraj e ndonjë grekoman apo serbomadh.

Ç’ËSHTË SHAMIA?Shamia nuk është simbol islam. Feja Islame nuk ka

simbol. Simboli është shenjë dalluese nga të tjerët.Muslimanin e dallojnë qëllimet e mira, punët e mira,dashuria për njerëzimin, për jetën në përgjithësi dhedashuria e përkushtimi për atdheun.

Shamia është pjesë e veshjes siç janë rrobat tjera.Veshja është domosdoshmëri për njeriun, qoftë gruaapo burrë. Pra edhe shamia është domosdoshmëri.Mbulimi i trupit të njeriut ka filluar që me krijimin etij. Gruaja dhe burri e kanë mbuluar kokën edhe kurkanë jetuar në mal apo në shpella. Ata me degë bimëshbënin mbulesë koke, ashtu siç mbulonin me mjetet ekohës trupin e tyre. Ka qenë porosi e Krijuesit mbuli-mi. Mbulimi vazhdon edhe sot, duke iu përshtaturkohës. Atëherë mbuloheshin me gjethe, tani mbulo-hen me shami nga më të bukurat e kohës.

Mbulimi i kokës, në veçanti për gratë, ka qenë detyrëe domosdoshme edhe para se të vijë profeti Muhamed(a.s.). E kanë mbuluar kokën çifutët, e kanë mbuluartë krishterët, budistët etj. Edhe sot e kësaj dite ata embulojnë kokën. Vëzhgo Nënë Terezën e krishterë,gratë që shërbejnë në Vatikan apo nëpër kisha. Shikogratë katolike në Shkodër a Mirditë. Të tëra kanë shami.Shiko gratë çifute në Izrael, të cilat lënë pa mbuluarvetëm një sy. Po, kokën e mbulojnë edhe gratë musli-mane. Pra shamia që vjen nga prehistaoria nuk ështësimbol, por rrobë mbuluese dhe ruajtje e nderit, eseriozitetit të gruas në përgjithësi. Vajzat kanë mbaj-tur shami me lule, ndërsa gratë shami të bardhë, përtë treguar pastërti shpirtërore ndaj burrave të tyre.

Disa mjeranë, patjetër kundërshtarë e, ndoshta tënxitur kundër fesë Islame, kërkojnë të fshehin qëlli-met e tyre të vërteta pasi gjoja muslimanët janë nëluftë me Amerikën, gabojnë rëndë. As nuk mund tëfshihen e as nuk i afron kjo me Amerikën. Amerika kamiqësi të thellë me shumë vende arabe muslimane siArabia Saudite, Turqia, Katari, Egjipti etj. Sot feja Is-lame numëron rreth 1 miliard e 800 milion besimtarëe, rritet çdo ditë numri i besimtarëve islamë. Është fee të vërtetës, e zhvillimit, e prosperitetit, e paqes dhee mirëqenies, prandaj e njohin, e respektojnë dhe embrojnë tërë vendimet e Organizatës së Kombeve tëBashkuara dhe tërë konventat në shkallë botërore:

I) LIGJET NDËRKOMBËTARE:Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut (10

dhjetor 1948, neni 18)- “Çdo njeri ka të drejtën elirisë së mendimit, të ndërgjegjes dhe të fesë. Kjo edrejtë nënkupton lirinë për të ndryshuar fenë ose bind-jet, lirinë për të manifestuar fenë ose bindjet, vetëmpër vetëm ose bashkarisht, si në publik ashtu edheprivatisht, nëpërmjet arsimit, praktikave, kultit dhekryerjes së riteve.”

Konventa mbi luftën kundër diskriminimit në fush-ën e arsimit (miratuar nga Konferenca e Përgjithshmee OKB-së për arsimin, shkencën dhe kulturën, më 04dhjetor 1960; hyri në fuqi më 22 maj 1962)

Në këtë konventë fjala “diskriminim” përfshin çdodallim, përjashtim, kufizim ose preferencë, e cila ebazuar në racën, ngjyrën ... fenë e që ka për objektivtë prishë barazinë e trajtimit në lëmin e arsimit...

a) Të ndalojë që një person ose një grup të ketë tëdrejtë të frekuentojë ciklet e ndryshme të arsimit;

b) Të kufizojë në një nivel të ulët arsimimin përnjë person, ose për një grup personash;

c) Të vejë një person ose një grup në një pozitë tëpapajtueshme me dinjitetin njerëzor;

Në këtë konventë fjala “arsim” ka parasysh të gjithaciklet e ndryshme të arsimit dhe përfshin frekuentiminetj.

Neni 9: “Nuk pranohet asnjë rezervë ndaj kësaj kon-vente”.

Deklarata mbi eleminimin e të gjitha formave të

intolerancës dhe të diskriminimit në fenë ose bindjen(shpallur nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve tëBashkuara, më 25 nëntor 1981, rezoluta 36/55)

Neni 1: “Çdo njeri ka të drejtën e lirisë së mendim-it, të ndërgjegjes dhe të fesë.”

Neni 2: “Askush nuk mund të bëhet objekt dis-kriminimi nga një shtet, nga një institucion, nga njëgrup apo individ i çfarëdoshëm për arsye të fesë, osetë besimit të tij.”

Neni 3: “Diskriminimi midis njerëzve për arsye fejeose besimi përbën një fyerje të dinjitetit njerëzor dhenjë mohim të parimeve të Kartës së Kombeve të Bash-kuara. Ai duhet të dënohet si një shkelje e të drejtavetë njeriut dhe lirive themelore të shpallura në Dek-laratën Universale të Njeriut...”

Neni 4: “Të gjithë shtetet do të marrin masa të efekt-shme për të parandaluar dhe eleminuar çdo diskrimin-im të bazuar në fenë ose besimin lidhur me njohjen,ushtrimin dhe gëzimin e të drejtave të njeriut dhe tëlirive themelore në të gjitha fushat e jetës...”

“Të gjithë shtetet duhet të përpiqen të marrin masalegjislative ose do të mbështeten në ato që janë nëfuqi, sipas rasteve, me qëllim që të ndalojnë çdo dis-kriminim të kësaj natyre, si dhe të marrin të gjithamasat e përshtatshme për të luftuar intolerancën e ba-zuar në fenë ose besimin përkatës.”

II) Kushtetuta jonë (e Republikës së Shqipërisë):Hartuesit e Kushtetutës sonë janë bazuar në këto ur-dhëresa e konventa ndërkombëtare të dala nga OKBdhe Asambleja e Përgjithshme e OKB-së.

Neni 24: “1. Liria e ndërgjegjes dhe e fesë është egarantuar.

2. Secili është i lirë të zgjedhë fenë e tij si dhe t’ishfaqë ato individualisht ose kolektivisht, në publikose në jetën private, nëpërmjet kultit, arsimimit, prak-tikave ose kryerjes së riteve.”

Neni 15: “Të drejtat dhe liritë themelore janë tëpandalshme, të patjetërsueshme dhe qëndrojnë nëthemel të gjithë rendit publik.”

Neni 18: “Askush nuk mund të diskriminohet pa-drejtësisht për bindjet fetare.”

Neni 10: “2. Shteti është asnjanës në çështjet e be-simit e të ndërgjegjes dhe garanton lirinë e shprehjessë tyre në jetën publike...

4. Shteti dhe bashkësitë fetare respektojnë në mënyrëtë ndërsjelltë pavarësinë e njëri-tjetrit dhe bash-këpunojnë në të mirë të secilit dhe të të gjithëve.”

III) Ratifikimi i marrëveshjes ndërmjet Këshillit tëMinistrave dhe Komunitetit Musliman Shqiptar përrregullimin e marrdhënieve të ndërsjellta (ligji 10056,datë 22/ 01/ 2009, shif Fletoren Zyrtare nr. 7, 04 sh-kurt 2009)

Neni 1: “Kjo marrëveshje rregullon çështje të bash-këpunimit e marrdhëniet midis tyre mbi bazën e pari-meve kushtetuese që garantojnë lirinë e shfaqjes dhetë ushtrimit të fesë dhe të bindjeve fetare, si dhe tëdëshirës së përbashkët për të forcuar e zhvilluar mar-rëdhëniet e ndërsjellta.”

A ËSHTË SHAMIA SIMBOL FETAR?!Feja Islame nuk ka simbol dallues. Pra as shamia e

as mjekrra nuk janë simbole dalluese islame, siç ështëkryqi për të krishterët. Mjekërr kanë patur e kanë edheateistët, edhe ortodoksët, edhe shkencëtarët, edhe ataqë duan të fshihen pas mjekrrës. Në asnjë vend nukcaktohet gjatësia e mjekrrës në centimetër, për askënd,pra nuk është simbol, por është dëshirë.

As shamia nuk është simbol dallues. Shamia ështëpjesë e rrobes që mbulon trupin, qoftë për gratë apopër burrat. Herë-herë bëhet e domosdoshme edhe përburrat. Për të mbuluar kokën e kanë mbajtur të gjithënë mijëra vjet, e kanë mbajtur çifutët, e kanë mbajturbudistët, e kanë mbajtur të krishterët, e kanë mbajturedhe muslimanët. Ajo është nevojë dhe mbrojtje edhee ndershmërisë. Të gjithë e mbajnë edhe sot. Gjith-ashtu me forma të tjera e mbulojnë kokën edhe sotgjykatësit, ushtarakët (në ushtri dhe polici), e mbajnëkuzhinierët për shenjë pastërtie. Hidhini një sy NënëTerezës dhe nënave e motrave në Vatikan, apo nëpërkisha. Me rastin e Pashkëve ortodokse edhe gruaja epresidentit rus, Medvedev, u prezantua me shumë din-jitet me shami në kokë. Shamia është mbrojtje ngamendimi i keq, qëllimi i keq, syri i keq dhe agresori,që kërkon të poshtërojë e dhunojë femrën.

Filozofë e shkencëtarë janë prononcuar për prob-lemin e shamisë dhe ka prej tyre që quajnë moshëpjekurie mendore moshën 20 vjeç. Nuk na vjen çudi,sepse politika na ka mjegulluar mendjen. Pjekuriamendore fillon herët, shumë herët, që kur fëmija fil-

Për opinione dhe komente mund të na shkruani në adresën: “rrugaearberit@gmail.com”. Tel. 00355 4 22 33 283.OPINIONET DHE KOMENTET E BOTUARA NUK SHPREHIN DOMOSDOSHMËRISHT QËNDRIMIN E REDAKSISË

Për opinione dhe komente mund të na shkruani në adresën: “rrugaearberit@gmail.com”. Tel. 00355 4 22 33 283.OPINIONET DHE KOMENTET E BOTUARA NUK SHPREHIN DOMOSDOSHMËRISHT QËNDRIMIN E REDAKSISË

A ËSHTË SHAMIA SIMBOL FETAR?!Feja Islame nuk ka simbol dallues. Pra as shamia e

as mjekrra nuk janë simbole dalluese islame, siç ështëkryqi për të krishterët. Mjekërr kanë patur e kanë edheateistët, edhe ortodoksët, edhe shkencëtarët, edhe ataqë duan të fshihen pas mjekrrës. Në asnjë vend nukcaktohet gjatësia e mjekrrës në centimetër, për askënd,pra nuk është simbol, por është dëshirë.

As shamia nuk është simbol dallues. Shamia ështëpjesë e rrobes që mbulon trupin, qoftë për gratë apopër burrat. Herë-herë bëhet e domosdoshme edhe përburrat. Për të mbuluar kokën e kanë mbajtur të gjithënë mijëra vjet, e kanë mbajtur çifutët, e kanë mbajturbudistët, e kanë mbajtur të krishterët, e kanë mbajturedhe muslimanët. Ajo është nevojë dhe mbrojtje edhee ndershmërisë. Të gjithë e mbajnë edhe sot. Gjith-ashtu me forma të tjera e mbulojnë kokën edhe sotgjykatësit, ushtarakët (në ushtri dhe polici), e mbajnëkuzhinierët për shenjë pastërtie. Hidhini një sy NënëTerezës dhe nënave e motrave në Vatikan, apo nëpërkisha. Me rastin e Pashkëve ortodokse edhe gruaja epresidentit rus, Medvedev, u prezantua me shumë din-jitet me shami në kokë. Shamia është mbrojtje ngamendimi i keq, qëllimi i keq, syri i keq dhe agresori,që kërkon të poshtërojë e dhunojë femrën.

Filozofë e shkencëtarë janë prononcuar për prob-lemin e shamisë dhe ka prej tyre që quajnë moshëpjekurie mendore moshën 20 vjeç. Nuk na vjen çudi,sepse politika na ka mjegulluar mendjen. Pjekuriamendore fillon herët, shumë herët, që kur fëmija fil-

Janar 2011 - 557nr.

opinion

Problemi i shamisëlon të vërejë e të perceptojë. Por mosha kurarrin standarde fillon me fillimin e pubertetite zhvillohet shpejtë deri në pjekurinë e plotë,pra në moshën 9 - 15 vjeç. Andaj adolesh-entët e quajnë veten të burrëruar dhe të pjekurpër të vepruar të pavarur. Zotërinj, ju keni sh-kruar se këtë moshë duhet ta lëmë të vetëve-projë. Tani, pse mohoni shkrimet tuaja?! Apoe keni vetëm me shaminë islame dhe harronise kjo shami ka qenë kombëtare para ardhjessë fesë Islame në vendin tonë, është dhe, pa-varësisht nga lufta që i bëni ju fesë Islame dhemuslimanëve, ajo do të marrë jetë nga musli-manët e ju kurrë nuk do të mund t’u nxirrninga shpirti muslimanëve ndjenjat kombëtare.

Në Shqipëri, si kudo në botë, shamia ështëmbajtur në mijëra vjet. Ajo është mbajtur ngapellazgët, nga ilirët, nga arbëreshët, mbahetedhe nga ne. Shamia, në tërë historinë e pop-ullit tonë, ka qenë pjesë e kostumit kombëtare, ne muslimanët, jemi mbajtësit dhe ruajtësitmë besnikë të këtij kostumi dhe të traditëstonë kombëtare -shqiptare.

Shaminë e kanë mbajtur dikur edhe burrat.Ata me shami mbështillnin kokën e veshët dhembroheshin nga të ftohtët, e jo vetëm kaq.Ata, dibranë e kosovarë dhe malësorë të tjerë,të cilët ishin ballë për ballë me armiqtë push-tues, e mbanin shaminë dhe e përdornin atëpër lidhje plagësh kur plagoseshin nga shkjau,e përdornin shaminë si qefin kur vriteshin ngapushtuesit, e përdornin shaminë edhe si fla-mur. Me të lajmëronin fillimin e sulmit, ven-din ku ndodheshin, e hiqnin nga koka dhe etundnin fort kur fitonin mbi armikun. Kjo pas-qyrohet edhe në vallet tona. Ai që udhëheqvallen mban në dorë shaminë dhe e tund atësa herë çohet në këmbë, ose rrotullohet e sh-kon në pozicionin fillestar, pra shpreh fitoren.

Pra lufta kundër shamisë është luftë kundërpastërtisë së gruas, është dëshirë për t’i zhve-shur gratë deri në nudo, për t’i poshtëruar ata,për t’i vënë në vitrina, për t’i kthyer në mall“gabi”. Lufta kundër shamisë është edhe luftëkundër trashëgimisë sonë kombëtare, për tazhveshur kombin tonë nga e kaluara krenareqë ka sfiduar perandori e mbretëri të tëra nëhistorinë e tij. Lufta kundër shamisë është luftëkundër nderit (për t’i parë gratë të zhveshuraderi në nudo), është edhe luftë kundër trashëgi-misë kombëtare, që avash-avash të zbehet ko-stumi kombëtar aq domethënës për ruajtjen ehistorisë dhe të traditave të kombit tonë, praështë zhveshje e identitetit të popullit tonë.

Le të mos i duket pak askujt heqja eshamisë. Për arsyet që përmendëm më sipër,heqja e saj është dënuar e paguar shtrenjtë.Kush hiqte shaminë nga koka e gruas, kushhiqte shaminë (sherveten) ose qeleshen ngakoka e burrit, dhunonte nderin dhe kombës-inë, andaj paguhej deri me kthim në miqësi(martohej me vajzën), ose me gjak. Ju zotniministër, këtë vlerë mijëra vjeçare, e fshini menjë majë lapsi, kur atë nuk ka mundur ta as-gjësojë as pushka.

Vendi ynë ndodhet në qendër të rrethit qërrethohet nga Maqedonia, Serbia, Mali i Zi,Italia dhe Greqia. Të tëra e mbajnë shaminë.Shamia nuk nëpërkëmbet as në Amerikë, An-gli, Gjermani, Rusi etj. Në Amerikë, edhe nëSelinë e Kongresit Amerikan, ka gra me shaminë kokë. Në shtete të Evropës po fusin edhemësimin e fesë në shkolla, kurse ju merrenime një copë shami, sikur nuk keni punë tjetër.Këto akte vandale ndodhin vetëm në vendintonë. E tëra është se muslimanet e muslimaëtshqiptarë kanë qenë forca kryesore e ruajtjessë vlerave kombëtare, kanë qenë dhe janë forcakryesore dhe më e fuqishmja për pengimin easimilimit në kombësi të tjera. Po t’i studioshme vëmendje kundërshtarët e shamisë ose janëtë krishterë në kufi me grekun a serbin, osejanë ateistë dhe e përdorin këtë si provë përt’u afruar me perëndimin. Mjeranët, sa dritësh-kurtër! Këta edhe figurën e Skënderbeut kanë

bërë dhe bëjnë përpjekje ta degjenerojnë. Sh-teti duhet të jetë vigjilent karshi synimit tëtyre të largët e nuk duhet të bëhet shtresë etyre. Duhet të ndërtohet vërtetë shtet ligjor.

Në shkolla, institucione shtetërore apomedia nuk është diskutuar problemi i mbajtjessë kryqit, i cili është vërtetë simbol kishtar.Për ne muslimanët nuk ka asgjë të keqe. Aspaknuk i kemi zili. Sot kryqe mbahen në shkollanga nxënës dhe mësues, kryqe mbahen në pre-zantimet televizive si dhënie lajmesh, pro-gramesh artistike, debatesh politike etj. Kryqembahen në teatro, estrada etj. Kryqe mbahennëpër zyra. Bluza e këmisha me kryqe mbahenkudo. Kryqe ka edhe nëpër libra jashtëshkol-lorë për fëmijë e të rritur. E për të gjitha këtoaskush nuk shqetësohet. Kundërshtarët eshamisë i fyejnë muslimanët se shamia qenkainjorancë, kthim prapa etj. Pse nuk analizojnëKrishtin e varur që të fut tmerrin kur e sheh nëkryq?! A harrojnë se qe feja Islame që në botëhapi horizonte e rrugë për t’a studiuar, për t’anjohur e për të marrë sa më shumë nga botëratpër jetën e njerëzimit?

Kujtoni pse ideologët e revolucionit borgjeztë vitit 1789 vendosën ta ndajnë shtetin ngafeja e krishterë?! Aspak nuk bëhet fjalë për fenëIslame. Jam i bindur se mjafton edhe kaq përtë ruajtur më tej seriozitetin tonë. Pse kërkojnët’i fyejnë muslimanët shqiptarë si “al-kaidas”,e kjo pse thonë “jemi shqiptarë, nuk jemigrekër, nuk jemi serbë, nuk jemi bullgarë, nukjemi turq!” Ne kemi mbajtur peshën kryesoredhe udhëheqëse në luftën për pavarësi dhe përliri kundër pushtuesve, të cilët të gjithë, përveçTurqisë, kanë qenë të krishterë. Ne jemi rreth80% e popullsisë shqiptare. Ortodoksët me12% e katolikët me 8% kurrë nuk do të sigu-ronin pavarësinë e as lirinë të vetëm. Mos nandani zotërinj! Mos na detyroni, mos bëhinismëtarë të prishjes së tolerancës ndërfetare,aq të shtrenjtë për popullin tonë. Ne kemi bërëgjithçka që ta ruajmë bashkëjetesën.

Një qëndrim serioz për këto probleme du-het të mbajnë edhe drejtuesit ortodoksë dheata katolikë.

Ç’ËSHTË LAICIZMI?!Çudi me gazetarët. Ka prej tyre që nuk njo-

hin akoma gjuhën shqipe. Në fjalorin e gju-hës shqipe sqarohet dukshëm kuptimi i fjalës“laike” = “që nuk është fetar e kishtar, që nukka përmbajtje fetare, që nuk merret me fenë,që nuk i përket fesë dhe klerit”. Siç shihet bëhetfjalë për fenë e krishterë. Në RevolucioninBorgjez Francez të vitit 1789 kontradiktat ish-in me kishën e, prandaj e larguan nga pushte-ti. Nuk duhet abuzuar me fjalën “fe”. Secilafe ka specifikën e saj. Sa i përket programitshkencor të shkollës nuk ka asnjë problem mefenë Islame. Shkenca është bijë e fesë Islame.Feja Islame i hapi asaj horizonte pa kufij përtë njohur tokën e kozmosin e për t’i vënë atanë shërbim të njeriut e, shkenca, çdo ditë emë tej, bëhet vërtetuese e thënieve të Kur’anittë shpallur 1400 vjet më parë. Kështu do tëjetë gjithmonë.

Shamia nuk i sjell asgjë të keqe shkollës.Nxënëset me shami janë shembullore në sjell-je, në të mësuar, janë vajza të edukuara dhelarg plagëve që po rrënojnë themelet e shkollëssonë, që po shkatërrojnë jetën e fëmijëve dhetë të rinjve. Kush janë plagët e shkollës sot eqë duhet të shqetësojnë këta mësues, gazetarëe qeveritarë:

1. Rritja e analfabetizmit;2. Shkëputja nga shkolla para kohës së mba-

rimit të saj;3. Përgatitja e dobët ditore e nxënësit dhe e

mësuesit;4. Mosruajtja e figurës morale të mësuesit;5. Droga në shkolla që me fillimin e ado-

leshencës;6. Duhani në shkolla për djem e vajza;7. Celularët në orën e mësimit;

8. Korrupsioni për notat etj.Një gazetar (Sokol Balla) në Top Channel

tha se vajzat me shami po sfidojnë ligjin. Kushpo i sfidon ligjet kombëtare e ndërkombëtare?!Gazetarët dhe ata që largojnë vajzat nga e drej-ta për të vazhduar shkollën. Ne muslimanëvena takon e drejta t’u drejtohemi personave qësjellin shqetësime serioze dhe gazetarëve:“Zotërinj, i zgjidhni së pari problemet që poshkatërrojnë e degradojnë shkollat e pastajmerruni me veshjen e zhveshjen e vajzave mus-limane dhe të tjerave!”

RREGULLORET E SHKOLLAVEMeqë nuk kanë asnjë bazë ligjore, kuadrot

që përzënë nga shkolla vajzat me shami nëkokë, disa kuadro drejtues dhe disa gazetarëjustifikohen se mbështeten në rregulloren eshkollës.

Së pari, nuk ka rregullore shkollash qënxënëset t’i largojnë nga shkolla pa vendimetë shkruara dhe asnjë vajze, a prindi, nuk iështë dhënë vendim përjashtimi. Ky veprimështë i dëmshëm e i dënuar.

Së dyti, për të ndërtuar një rregullore sh-kolle duhet mbështetur në ligjet kushtetuese,prej të cilave dalin tërë ligjet e urdhëresat edikastereve të shtetit. Si bëheshka rregullorjae shkollës në kundërshtim me vendimet e kon-ventat e Organizatës së Kombeve të Bashkuara,në kundërshtim me vendimet e Asamblesë sëPërgjithshme të OKB, në kundërshtim me kush-tetutën e vendit tonë?! Këto rregullore janë tëpafuqishme dhe të dënuara. Ligji i një shtetiligjor të zbatohet për të gjithë pa përjashtim.

A KA RACIZËM NË TRAJTIMIN E ÇËSHTJESSË SHAMISË? KUSH JANË RACISTËT?

A DUHEN LEJUAR?Shamia është pjesë e veshjes, e mbulimit

të trupit. Në mijëra vjet e kanë mbajtur tëgjithë. Gjoja në emër të civilizimit disa e kanëhequr, të tjerë vazhdojnë ta mbajnë. Zhveshjapër ne muslimanët nuk është civilizim. Sotquajnë civilizim të zhvishet gruaja e të vishetburri me veshje hermetike, duke filluar ngakollarja e deri tek këmbët, duke i përfshirë edheata. Ndërsa gruaja të hapë kraharorin për tëbërë publik gjoksin e zhveshur në atë mënyrëqë të tërheqë sa më shumë shikues dhe, do-mosdo, simpatizantë të shumtë. Një grua, qëmbante në shtëpinë e saj pesë vajza kundrejtqirasë, tha: “Vitin tjetër do t’i largoj. Po mëprishin fëmijët. Ato vetëm 30 minuta mësojnë,ndërsa 3 orë rregullojnë flokët, vetullat e sytë.”Jo zotërinj, është shamia ajo që edukon sin-qeritetin, besnikërinë e pastërtinë shpirtërore.Burri t’i zgjasë pantollonat deri në fundin ekëpucëve, ndërsa gruaja ta shkurtojë fundinderi deri 10-20 cm mbi gju. Burri të mos për-dorë makiazh, të jetë sa më natyral, ndërsagruaja të tjetërsojë vetveten, duke përdorurngjyra, pudra e pomada të shumta. Pse, civili-zim është ky?! Lufta kundër shamisë bëhet nëemër të këtij civilizimi. Kur veçon në kundër-

shtim me të gjitha ligjet ndërkombëtare e ko-mbëtare, kur i shpall luftë të hapur atij oseasaj që don të jetojë sipas ideologjisë së vetëe të pranuar nga të gjitha institucionet, derinë OKB, do të thotë se bën luftë raciste dhe,shteti, shoqëria e shëndoshë, intelektualët emirëfilltë duhet t’i dënojnë këta racistë tëmbrapshtë. Këta kundërshtarë e kanë provuarveten edhe në probleme të tjera se janë shqetë-sues në shoqëri dhe kanë qëllime të errëta, qëçojnë në prishje qetësie, në intolerancë, nëdegradim moral, janë edhe antikombëtarë. Mekëtë lloj “civilizimi” që kërojnë këta njerëz, aështë e nderuar gruaja?! Dëshirat e këtyrenjerëzve e çojnë gruan deri në diskriminim tëplotë. Shenjat e këtij diskriminimi sot janëmë të dukshme e më të qarta se në çdo kohëtjetër. Gruaja sot është e detyruar të punojëmë shumë se burri. Ajo punon në zyrë e pro-dhim. Edhe në shtëpi ajo është e detyruar t’ushërbejë fëmijëve, të moshuarve dhe burrit.Të vështirë e ka. E fillon punën më herët eshkon të flejë më vonë. Zhveshja e tyre derinë nudo dhe e pëlqyer nga këta grupe njerëz-ish e bën atë mall vitrine, e nxjerr në pazarpër të vlerësuar pjesë të trupit të saj ose tëtërën. Për të ngrihen lokale të veçanta, shtëpipublike, për të tregëtuar trupin e saj, për tabërë atë mjet jetese.

Zëvendësimi i gruas me burrin e bën gruantë pavlefshme për rolin që i ka caktuar Krijue-si për shtimin e njerëzimit, e çon njerëzimindrejt zhdukjes. Gruaja, që është kombinati ishtimit të njerëzimit, bëhet tankiste apo pi-lote për të shfarosur atë që ka lindur vetë, pratë zhdukë qenien e saj.

Trafiku i vajzave dhe i grave është veprimdiskriminimi për gruan.

Të tëra këto janë dëshirë e atyre që kërkojnëta shohin gruan pa shami e të zhveshur derinë nudo, prandaj e luftojnë shaminë dheveshjen Islame.

Të tërë këto preçedentë duhen ndaluar eduhen luftuar që të mund ta ruajmë e ta rrisimpersonalitetin e gruas, që ajo ta kryejë detyrëne saj si pjesëtare e denjë e njerëzimit, si gjys-matare në të tëra aspektet e jetës.

Hiqni nenin 36 të projektligjit. Nuk do tëmiratohet e as nuk do të zbatohet.

Zotni ministër, zotërinj të thurrjes së këtijneni (36), vitin që kaloi kryeministri është in-formuar për problemin e shamisë dhe publik-isht është prononcuar: “Pse, për një shami t’ilargojmë vajzat shembullore nga shkolla?!” Athua edhe ju keni vendosur t’i kundërviheni?!!Gaboni rëndë zotni ministër dhe stafi hartuesi këtij neni! As rregjimi më i egër njerëzor iEnver Hoxhës nuk e diskutoi shaminë, ndërko-hë që fenë e nxorri jashtë ligjit.

Janë të gabuara – heqja e shamisë, dënimii muslimanëve, koha e zgjedhur prej jush. Si-pas mendimit tonë: Ju, për fenë Islame, poredhe të qeverisjes suaj, tregoheni të pa-kujdesshëm. Muslimanët nuk do ta zbatojnë.

* Myfti, DIBËR

Shamia nuk është simbol islam. Feja Islame nuk ka simbol. Simboli është shenjëdalluese nga të tjerët. Muslimanin e dallojnë qëllimet e mira, punët e mira, dashuria

për njerëzimin, për jetën në përgjithësi dhe dashuria e përkushtimi për atdheun.

Shamia nukështë simbol igrupeve tëveçanta. Ajoështë pjesë embulimittë trupit, ështëpjesë e rëndë-sishme e kos-tumit tonë ko-mbëtar.

6 - Janar 201157nr.

miniaturë

I nderuar zoti drejtor! Para pakditësh më ra në dorë një kopje egazetës “Mati” pikërisht numri 3

i muajve nëntor-dhjetor 2010.Dukeqenë në çdo kohë dashamirës i kul-turës, artit, shtypit të shkruar, medi-as nuk mund të rri pa formuluarurimet e mira për gazetën Tuaj dhet’i uroj gjithë stafit punë të mbarëdhe një vit plot suksese.Realishtkrenohem kur në tregun mediatikgjallojnë dhe botime të trevave tëqarkut të Dibrës si gazeta“Mati”,”Dibra” “Rruga e Arbërit”,apo televizione lokale si ai “DibraVizion”,” Mati”,” Bulqiza” etj. Kafilluar viti i gjashtë i punës time nëkëtë rajon dhe shpresoj të kemë marrëshumë gjëra pozitive që janë mebollëk në Dibër,Bulqizë e Mat, nëqytetet e fshatrat e tyre dhe natyrishtndiej krenari për vendin dhe njerëzitme të cilët punoj.Unë kam një emër,quhem Xhafer Seiti dhe me punëntime, me detyrën e prefektit në qarkune Dibrës, që më është ngarkuar ngaKëshilli i Ministrave, nuk dua të bëjemër, por pikërisht dua që emri imtë mbahet mend për mirë nëpërmjetpunës në shërbim tëkomuniteteve.Në këtë gazetë lexovadhe një shkrim tuaj, zoti drejtordhe ju falenderoj.Duke parë titulline shkrimit “Përse e latë atë angazhimzoti Prefekt” dhe përmbajtjen e tijdola në konkluzionin se qëllimi ishkrimit është i mirë, që ju bashko-heni me mendimin e Prefektit dheidetë e hedhura prej tij për rajonali-zim të territorit dhe një titull i tillëështë vënë më së shumti për të nën-vizuar dëshirën e autorit që një gjë etillë, nisma sensibilizuese e prefek-tit, të realizohet. Për dijeninë tuaj idashur zoti Qemal, por dhe të lex-uesve matjanë e më gjërë dua tësqaroj se për të arritur në ato men-dime të shprehura në shtyp më ësh-të dashur shumë punë, studime tëshumta e të njëpasnjëshme,kalkulime, llogaritje, të cilat ështëvështirë t’i përmbledhësh në njëshkrim gazete.Më është dashur kohëe gjatë për të shkurtuar materialin timstudimor e jo për ta shtuar atë.Nëkëtë rast thënja “u mendova gjatë qëtë shkruaj shkurt” më duket plotë-sisht e vërtetë. Qëllimi im modestishte dhe vazhdon të jetë që opin-ion të përgatitet, të sqarohet, të bin-

Ka disa ditë që xha Kanani nuk fle më shumë senjë orë. As natën dhe as ditën. Ai zgjohet imbytur në djersë, me një shprehje të rraskapi-

tur, ku më shumë se tmerri, dallohet dhimbja dhevuajtja e thellë. Është e njëjta ëndërr që i përsëritettorturueshëm dhe, pa mbushur një orë nga dremitja,ëndrra shfaqet prapë, me të njëjtën përpikmëri, si tëishte një zile e fortë alarmi. Xha Kanani brof ndenjur,e ndonjëherë në këmbë; ai mezi mbushet me frymë;fshin djersët dhe habitet edhe vetë se çfarë mekanizmiautomatik paskësh ai së brendshmi që e shtrëngon tëngrihet fishek në këmbë, si me qenë sustë, tani kursapo ka mbushur rrafsh 87 vjeç. Në gjendje normale,xha Kananit i duhet një copë herë e mirë të stërmun-dohet derisa të ngrihet vetë në këmbë, duke u mbajturfort pas bastunit, për të çapitur mandej me hapa tëavashtë e të pasigurt, me trupin që i lëkundet si njëgjemi në ujëra.

Njerëzit e shtëpisë, djemtë, rejat, mbesat e nipërite pyesin çfarë ka, por xha Kanani s’do që t’ua kallzojë.Tek e fundit, ai shpreson fort se ëndrra e tmerrshmedo t’i hiqet qafe dhe do ta lërë të qetë. Dhe atëherës’do të jetë nevoja t’ua tregojë fare atë ëndërr xheh-nemi që po e rrufit pak e nga pak. Plaku ëndërron senjë ditë do të zgjohet si zakonisht, pa pyetjenpërgjëruese të barkut të vet: “Po fol more baba, çfarëtë mundon?” Mirëpo nuk po ndodh aspak ajo qëdëshiron plaku 87-vjeçar, Kanan Buzi. Meqë ajo qëdo ai nuk po ndodh tash dy javë dhe vetë i vjen turpprej vetes t’ua tregojë të tijëve, ai në një momentligështimi provoi të lutet, ashtu siç kishin bërë i atidhe gjyshi i tij, mos ndoshta duke iu lutur Zotit tëMadh ankthi i asaj ëndrre do ta lëshojë. Por më kot,se me ta provuar, buzët e tij pëshpëritën disa skel-ete aq të shkëputura e të hallakatura frazash, sa nukarriti të formojë dot një frazë të plotë lutjeje mekuptim. Kanan Buzi ishte rritur gjithë jetës së tijlarg nga besimi në Zot dhe se hallkat e fundit tëatyre reminishencave religjioze, të trashëguara prejtë parëve të vet, i kishte këputur qyshkur kishte dalëmalit me partizanët dhe atje, në male, ia kishinngulitur fort se Zot nuk ka. Këtë kishte patur rast tavërtetonte që në vitet e para të pushtetit popullor,të cilin “nuk ua kishte falur ndonjë Zot, por e kishinfituar vetë me grykën e pushkës”, siç kishte dëgjuarshpesh e siç i pëlqente të shprehej, mandej, edhevetë. Meqë nuk arriti të formonte asnjë fjalë lutjejepër të qenë, por vetëm ca fragmente drithëruese fra-zash pa lidhje që flatronin si lakuriqë në terrin embrëmjes, ai hoqi dorë përfundimisht. Madje kurpa e pyetur fare i sollën një hoxhë të fortë për ta

Idetë e mia nuk ilashë çështje shtypi

Reagim i Prefektit të Dibrës

Përgjigje për zotin Qemal Cenaj drejtor i gazetës “Mati”det hap pas hapi se rajonalizimi du-het bërë për ato arsye që janë thënëe për shumë të tjera që nuk janëthënë. Unë kam thënë disa arsye ,kam edhe të tjera të pathëna, qëmendoj se ja vlejnë. Të tjerë mundtë kenë argumenta të tjerë, e kështupas rrahjes së mendimeve, të gjithësë bashku të arrijmë në një emëruestë përbashkët. Unë mora një nismë,të paktën sa i takon qarkut të Dibrës,pasi mund të ketë të tjerë në shkallëkombëtare që mund të kenë bluarapo hedhur në opinion këtë ide.Natyrisht idetë e mia nuk i lashëthjesht çështje shtypi, por mepërgjegjësinë e detyrës dhe në respe-kt për Institucionet e Larta të Shtetit,i përcolla shkresërisht në Instancatmë të Larta. Janë ata që i studjojnëmendimet e shprehura, që i vlerë-sojnë, i konsiderojnë apo jo, dhenë kohën e duhur, po e panë të ar-syeshme, marrin vendimin e duhur.

Natyrisht që për të arritur objek-tivin duhet ndër të tjera dhe një kohëe gjatë, jo vetëm sipas përcaktimevenë ligjet shqiptare, por edhe pse njëgjë e tillë mbi të gjitha kërkon dhenjë konsensus mbarëkombëtar me tëgjitha forcat politike. Duhet të jemitë bindur që prefekti nuk lë asnjëangazhim në rrugë. Prefekti nuk kamarrë angazhim të bëjë rajonaliz-imin se nuk është detyrë e kompe-tencë e tij, por ka hedhur disa ide sesi duhet bërë ky rajonalizim dhe per-sonalisht ka mendimin e patundurse rajonalizimi duhet bërë. Ndjehemkrenar me veten time për faktin qëderi më sot nuk ka dalë njeri pub-likisht që të argumentojë të kundërtën, të thotë që për këtë apo për atë ar-sye rajonalizmi është i pa-nevojshëm. Kjo krenari nuk vjen simburrje, por si shkak i faktit që kuridetë e shpallura publikisht nukkundërshtohen në të njëjtën formë,konsiderohen se në heshtje janë pran-uar. Edhe një herë, i nderuar zotidrejtor, më lejoni t’ju uroj mbarësinë punën tuaj, njëkohësisht të shprehgatishmërinë për të mirëpritur në in-stitucionin e prefektit të qarkut Dibërnjë kopje të gazetës Suaj për çdonumër.

XHAFER SEITIPrefekt i Qarkut Dibër

Nga: AGRON TUFA

Një ëndërr torturueseshëruar, ai i tundi bastunin në fytyrë, duke i bërtiturme sa kishte fuqi: “Përjashta more kopuk!”. Doktor-in, një mjek mesoburrë, me barkun sa një mullar kash-te, e pranoi, por doktori nuk ia mbushi syrin dhe ekonsideroi të padenjë për t’ia treguar ëndrrën. Ngagogësimat e tij dhe aroma e thartirës që kutërbontemjeku, Kanan Buzi përcaktoi edhe llojin e rakisë sëkrahinës fqinje që kishte rrëkëllyer mjeku.

Më në fund, xha Kanani vendosi ta ndante ëndrrënme të birin, një aktor i njohur në Tiranë. Dhe ja ku jemivetëm për vetëm me plakun 87-vjeçar në odanë e tij,pasi i ka përzënë më parë gjithë të tjerët. Mua më pra-noi në cilësinë e mikut të ngushtë të të birit. Aktorisillet me të atin jo në mënyrë të dhembshur, si me njëfëmijë. Përkundrazi, intimiteti konfidencial i tij me tëatin ruan një distancë fikse, disi të thatë, duke e maskuarshqetësimin dhe çfarëdo lloj ndjenje tjetër dobësie.Shkurt, ata bisedojnë si shokë dhe unë ndjehem i përf-shirë në këtë kod. As xha Kanani nuk rrëfen ndonjë tonqarravitës e ankestar. Ai mundohet ta rrëfejë torturën evet thjesht si një habi, para së cilës gjendet i papërgat-itur. Herë pas here ai kërkon mendimin tonë me pyetjetë tipit: “Po kësaj, si i thoni ju?” Ose: “Ç’do të kishitbërë ju, more djema, po të ishit në vendin tim?”. Nëthelb, ëndrra që i shtiret pa ndërprerë Kanan Buzit nukështë ëndërr. Ajo është një riprodhim besnik me detajei një ngjarje që i ka rrënjët në vitin 1944, një film, njëkino tmerri që i shfaqet në gjumë, pa e pyetur fare tëzotin.

Është pothuajse mesditë maji e vitit 1944. Skena:malet e Labërisë që rrihen nga një diell i njomësht e ingrohtë. Tejendanë horizontit blerim i harlisur, livadheme bar të dendur dhe rrëkeza uji që zbresin monopatesh.Zhurmërin natyra e gjallë dhe nëpër kreshtat që rrethojnëpllajat, herë ndjehen potpuri fyelli, herë leh ndonjë qen,e herë vijnë ndër veshë jehonat e dobësuara të këmbo-rëve apo sokëllimat e barinjve. Xha Kanani i përshkonkëto pllaja e livadhe vet i katërti, ngjitet monopateshdhe kapton njëri-pas tjetrit male e kodrina. Ai me trepartizanët e tij duan të mbërrijnë pa sosur dita në Sh-tabin e Luftës. Por tani është ndajdrekëherë. Ata heqinpushkët, çantat e pajimet sapo futen në një lirishte melisa të rinj e të drejtë pilirakë.

Këtë pjesë të ngjarjes xha Kanani e mban mend mirë,në nuanca e detaje që është e pamundur ta riprodhojmë.Por zëri vjen e i rëndohet e mpikset, duke ia mjegulluarkuptimin fjalëve, sapo provon të rrëfejë më tej.

- “Kemi hapur trastat e ushqimit, - vazhdon xha Ka-nani, - kur nga një gëmushë del një ushtar gjerman. Aii mban duart lart me automatikun e lëvarur krahut. Embajmë në shenjë ndërsa e lëmë të afrohet dhe pak. Aifliste, por ne s’e kuptonim. Asnjë fjalë. Pse na flistevallë dhe çfarë thoshte? Asnjëherë nuk e morëm vesh.Kur ia hoqëm armët dhe e lidhëm, ai s’bëri asnjë për-pjekje. Ai donte të dorëzohej dhe herë-herë-buzëqeshtei habitur. Si kishte mbetur aty? Nga kishte ardhur? Askëtë s’e morëm vesh kurrë. E si ta merrnim vesh? Shokëtvendosën në çast: e shpumë rrëzë një lisi. Ishte i gjatë,me një trup të lidhur e atletik. Kishte flokë të paqethur,të verdhë dhe sy blu të thellë. Nga sa vlerësonte syridukej se ishte vërsniku im. Ai madje, po të donte, mundtë na kishte vrarë të gjithëve me një karikator. Nuk ekuptova pse shokët ma lanë duar mua automatikun dhemë urdhëruan ta qëlloj. Ai rrinte në këmbë rrëzë lisiduke na kundruar i habitur, pa kuptuar se çfarë po bënimme të. Buzëqeshi me shqetësim për një grimë, kur pa sene u larguam në distancë zjarri. U përpoq të thoshtediçka, por nuk kuptuam asgjë përveç “bitte, bitte!” qëi thoshte ngutazi. Nuk i lamë kohë, sepse shokët mëthanë: Qëllo! Dhe qëllova... Ai ra në gjunjë, mandejme pak sforco e mbështeti shpinën pas trungut të lisit.Ne morëm çfarë gjykuam se duhej marrë prej sendevetë tij...”

- Kjo ishte mor bir... – shfryu plaku 87-vjeçar, pasnjë heshtjeje të gjatë. - Prandaj të thirra. Nuk mundemmë kështu... natë për natë. Dua të më çoç atje, në ma-let e Trebeshinës, tek ai lis. Duhet të bisedoj me të, atyku e vramë. E di unë qysh...

Plaku heshti. Fjalët e fundit i tha me një zë aq tëdrishshëm, mu si të ishte ndonjë gjyshe e dhembshur,dhe në fakt, pata përshtypjen se do të shpërthente nëdënesë. Por ai heshti dhe nuk foli më.

Njoftim për bashkëpunëtorëtTë nderuar bashkëpunëtorëPrej muajsh, redaksia ruan në arkivin për botim disa materiale, të cilat po të botohen zënë një hapësirë prej 2 ose më shumë faqesh.Për këtë arsye, redaksia e gazetës “Rruga e Arbërit” njofton gjithë bashkëpunëtorë e saj, se shkrimet që sillen për t’u botuar, duhet të jenë

jo më shumë se 5 faqe të daktilografuara (përafërsisht 10000 mijë karaktere, pa përfshirë hapësirat). Materialet që vijnë me email ose në çdolloj forme elektronike, duhet të jenë në Word, me fontin Times New Roman, të madhësisë 12pt dhe me hapësirë 1.5. Gjithashtu, kujtojmëse materialet e pranuara në formë elektronike duhet të kenë patjetër germat “ë” dhe “ç”.

Çdo material i gjatë do ti nënshkrohet redaktimit dhe shkurtimit për tu botuar në versionin e shtypur të gazetës. Versioni i pa shkurtuar dotë botohet çdo muaj në internet në adresën: www.rrugaearberit.com. Autorët mund ti shkurtojnë vetë shkrimet dhe të na i përcjellin nëredaksi me dy versione botimi: për gazetë dhe për internet.

Duke shpresuar në mirëkuptimin tuaj, ju përcjellim konsideratat më të mira të redaksisë për bashkëpunimin e deritanishëm..Për sqarime më të hollësishme mund të na kontaktoni me email në adresën <rrugaearberit@gmail.com> ose në tel. 069 20 68 603.

REDAKSIA.

Janar 2011 - 757nr.

vlerësimeVëllimi është i plotësuar me disa elemente etnologjike, si urime e ngushëllime, nemë e betime,

festa e njësi matje etj, që zgjerojnë gamën e kulturës sonë popullore. Gjithashtu, me vlerën e njëvëllimi shumëdimensional, libri është i paisur me një fjalor dhe me listën e subjekteve burimore.

Ruajeni pastërtinë efolklorit tonë, mose deformoni burimin!Nga: Dr.FEJZULLA GJABRI

Mbledhës dhe krijues tashmëi dëshmuar si artist i fjalës,studiues i kulturës, gjuhës

dhe i folklorit, etnolog dhe vëzhguesi hollë i riteve e zakoneve dibrane,Naim Plaku del me një vëllim të rishumë serioz të pasurisë etnofolklor-ike të popullit tonë. Që në Hyrje tëVëllimit lexuesi do të ndeshet menjë ndjenjë që dëpërton në shpirtinnjerëzor me gjithçka që ka përjetuarapo vazhdon të përjetojë. “Që në rinimë ka terhequr jeta kulturore e pop-ullit tim...”, nis prezantimin e vetNaimi. Kur në mes lexuesit e autorithyn jeta kërkimore, pra ajo që ështëthënë në një vepër, fillon imagjina-ta. Ajo (imagjinata) bluan në përje-timet e individit lexues, pasi edhemund t’i ketë shijuar vargjet e sho-qëruara me melodi, por diçka secililë mangut kur nuk i shënon. E, ashtushfleton vargje e rreshta nga burimi.

Burimi – një fjalë aq e përdorurdhe e lakmuar nga çdo njeri. Ngaburimi kërkojmë ujin, nga burimikërkojmë fjalën, nga burimikërkojmë ndjenjën. Nga ky burimNaim Plaku ka marrë pastërtinë dhetingullin e gurgullimës së krojeve përtë na dhënë “Krojet e Zanave”.

I freskët, që në moshën 20-vjeçareshijon këngët e Kalasë së Dodës,ndoshta pa e ditur se më vonë do t’ivendosë në visarin e trashëgimisë, siçmund ta quaj Vëllimin “Krojet eZanave”, pa i lënë “të vdisnin bren-da meje”, siç thotë vetë autori. Ka-lon fshat më fshat nga veriu në jug,nga Lura në vargmalet Korab – Gramë- Deshat, e prej andej brigjeve tëDrinit për t’u ushqyer me baladat ebukura të tij.

Së pari, me vargjet e Naimit ush-qehet grupi artistik i Sllovës, pastajansambli i njohur i Zall-Dardhës, përtë marrë udhë nga Qendra KulturorePeshkopi drejt Gjirokastrës. Këtuduhet ndalur. Vargu i tij popullorvërtet u shijua nga mijëra artdashësnë interpretimin e këngëtarëve të njo-hur kombëtarë si Lirie Rasha, ArifVladi, Caje Poleshi, Sherif Dervishi,Qerim Sula e dhjetëra të tjerë, poNaimi ku ishte!? Disi i mënjanuar,apo i anatemuar. Merrej krijimi, poNaimi? Ishte koha...

Në 70-vjetorin e lindjes së tij dhenë përurimin e këtij vëllimi morënpjesë shumë personalitete të kombit.Një ndër këta ishte dhe Ali Ahmeti,drejtues politik ndër shqiptarë nëMaqedoni. Përafërsisht u shpreh: “Ikam dëgjuar këngët për Kosovën dhekombin tonë, por se do të takoheshanjë ditë me poetin e këtyre këngëve,ketë s’e mendoja. Është krenari për muaqë takohem me Naim Plakun! ...”.

Titulli “Krojet e Zanave” toponimdhe këngë. Naimi ia arrin me mjeshtriqë ta shtrijë në rrafshin letrar ketë

Me librin e Naim Plakut “Krojet e Zanave”togfjalësh të bukur të këngëve tona,duke e përdorur si simbol në artinpoullor e për të bërë një shtrirje nërrjedhën artistike dibrane e mbarëko-mbëtare. Burimet dhe krojet janë tëpranishme në çdo vend që ka jetë.Po aty ku ka jetë ka dhe folklor. E kyi Dibrës dhe folklori shqiptar në tërësiaty te burimi e krojet e kanë frymëz-imin. Sigurisht që titulli ështëmetaforë. Është një metaforë që kadhe detyrimin brenda, me lutjen:Amani, ruajeni pastërtië e folklorittonë, mos e deformoni burimin!

Duke shfletuar vëllimin bie në synjë klasifikim i qartë shkencor i ma-terialit: Nga Yshtjet te arti, nga këngëtpër të vegjelit deri në ngushëllimet.Pra është jeta njerëzore e vijëzuar nëndërdijen e kolektivit, që në të vërtetëkalon nëpër individë mes reales dheireales (nëse mund t’i quaj kështuhyjnizimet, që janë të pranishme nëpërshkrimet artistike popullore).

Veçoj “Këngët e Korabit”. Korabiështë një simbol i madhështisë.Rrëzë tij është fusha, më lart vleratestetike shtohen me pishat e livad-het me bukuritë e rralla deri të borae bardhë.

Bashkëjetesa e njeriut me këta el-ementë e shumë të tjera si këto, këngëte çojnë procesin bashkëjetik në sta-din e mitit, i cili duhet patjetër që taketë një fushëveprim ku duhet të lin-det, të zhvillohet dhe të jetojë. Dheky është Korabi me këngët e veta, ingritur në simbolin e jetës, të dritës,por edhe të vuajtjes, të errësirës, psejo edhe të vdekjes. “Hanza e Korabiti vjen në ndihmë nuses, të heqë erë-sirën e të sjellë dritën”. Nëpër këtokëngë ka acar, se i acartë është gjysëmviti Korabi, po këngët sjellin nxehtës-inë e dashurisë për të shkuar te bega-tia. Një zgjidhje – kurbeti, me gjithëbrengat e veta: “I hipa vaporit avashe avash,/ tue kujtue lulen, medet kujtia lashë!...”. Akull shpirti, po kur vjendita me ardhë, malli kthehet në lotgëzimi.

Kryekënga e “Këngëve të Korabit”është “Moj Fusha e Korabit”. Sashumë variante, sa shumë vargje!Dikush që i ka numëruar, thotë sejanë mbi tri mijë vargje! Vargje melot e pasthirrma. Herë loton nëna emë së shumti nusja që, “Kur shkovame ra,/ desh plasa tue qa./ Sot e paranatë ,/ gjeta shtratin thatë,/...”. Anuk është shpirti në këto vargje?

Kënga ka të drejtën të ta paraqesëshpirtin pastërtisht burimor, ta shpre-hë dashurinë, deri në imtësi, deri teshtrati bashkëshortor:: “Moj Fusha eKorabit,/.../, ti na dave shtratit,/...”.Në farë mënyre kënga lehtësonshpirtëra të brengosur me muaj, tëmbyllur në dhoma dimri, që mezipresin Shëngjergjin. “Kur t’na vijShëngjergji,/ Vjen i majri e i keçi”,thotë një varg nga “Këngët e Korabit”.Kurbeti ka ndarë nëna me djem, nuse

me dhëndërr të sapomartuar. E varg-jet marrin ngjyrë baladeske, tëdhimbshme deri në palcë.

Dasmat në këto anë bëhen nëvjeshtë, se atëhere bien bagëtia ngastani, atëhere ka bollëk. Nëpër këngëenden për t’u ndërthurë si mjet ar-tistik e letrar e mira dhe e keqja, ska-mja dhe uria, bollëku dhe begatia,për të arritur te plleshmëria. Të gjithakëto nyjëtime jetësore të njeriutkalojnë nëpër shpatet e vargmaleve,fushave poshtë tyre, në Dri të Zi emë tej deri sa Korabi lëshon hijen etij të mëngjezit. E këngët janë tëshumta. Këto këngë i ka mbledhursi bleta Naimi. (Sikur ka një paralelemes dy Naimave: Naim Frashëri dheNaim Plaku). E vërteta është se se-cili ka veçantitë e veta, por që të dyi lidh jo vetëm emri, por vargu dhembi të gjitha dashuria për mëmëd-henë a atdhenë.

Në analizën e “Këngëve të Ko-rabit”, në një vëllim më vete, NaimPlaku shprehet: “Korabi i mban sytënga deti. Pranverat shkojnë e vijnë,malli djeg gjirin e nënave, retë e zezazënë diellin e pranvera mbush bjesh-kët me bar e lule, me kingja të njomëe dele rudë... një fyell diku bie përtë qetësuar Hatixhen e bukur..”.Këto janë “Këngët e Korabit”.

Në vëllim këngët e dasmës dhevetë dasma ka një hise të madhe.Fundja njeriu nuk rron për të ngënë.Ai bën dasëm, përballon vështërsi,ngre e ringre jetën, këndon dhe psejo edhe qan. Bile qan me lot edhenë dasëm. “Mori hana qot, morihana qot,/ e ka mush lulie zoja,mindilin me lot..../ (f.286). Lot der-dhen te “Këngët e berberit”, lot kakur ndahet nana me të bijën, lotivazhdon deri kur ndahet baba medjalin, në çastin kur hyn në dhomëne vet me nusen. Pra dasma është gë-zim dhe lot. Naim Plaku i ka dhënëkëto këngë ashtu siç ishin, plot 280këngë të cermonialit të dasmës. Por,unë dhe Naimi, besoj se biem nënjë mendim: Sikur u jemi shmangurnë ditët tona këtyre këngëve eveçanërisht cermonialit të dasmës!Rrallë sheh dasëm që fillon në oda,vazhdon në oborr e livadh, rrugës mekrushq e deri sa ‘derdhen dajat’.Ceremoniali vazhdon edhe më pas.Shihni këngët e dasmës në ketëvëllim dhe do të bindeni se sa mo-mente kalon ceremoniali dasmor, savazhdon dhe kur mbaron!

Në vëllimin “Krojet e zanave”janë të gjitha zhanret e krijimtarisëpopullore. Ndalim në baladat. Bal-adat zënë pak vend në ketë vëllim,por ‘dhembin’ shumë. Njëra ngakëto: “Cuca e dhanme pret shortin evet (të fejuarin), te ba vajk (dukepunuar në vegj). Merr lajmin se“..burrin tan vetë e kam varrue,/n’t’mramen frajmë nji llaf me t’çue,/..../Çonia cucës ni amanet,/se at çez

si ajo ka lanë,/tan me e gjegjë e meshkurmue,/ta shti n’zarm e me e bahi,/ t’shohë ni qetër gjalë të ri,/mupo m’tret ky dhe i zi.../. Vargje meelemente origjinale të një subjektitë njohur të vuajtjes shpirtërore. Njëvajze që i ndërpritet puna në vegë,por mbi të gjitha i pritet lidhja mefatin e parë.

Baladat vazhdojnë me “Kangën eYmer Agës”, në variantin dibran,“Motra e nandë vllaznëve” me His-enin e vogël që sjell te nana e qor-rume motrën Mereme pas nëntëvjetësh. Elementet artistikë disi tëveçanta e bëjnë ketë baladë mjafttërheqëse.

E njohur është edhe balada tjetër“çou, Rexh-o”, por që Naim Plaku esjell në një variant mjaft interesant tëmbledhur në Radomirë të KalasëDodës. “Çou. Rexh-o, se po t’thirrnana,/M’i vish tirqit me gajtana!/..../Çou, Rexho, se po t’vjen nusja,/Pogzon mali e po gzon fusha! /.../ Ccou,Rexh-o e shif nga Grama,/dasm’ emort po t’i ban nana!”. Këto vargje etë tjera si këto e pasurojnë këngën eRexhës e afrojnë këngën pranë burimit,siç pretendojnë se “ngjarja ka ndodhurnë Radomirë, pikërisht në fisin De-lia, ku ka dalë edhe kënga”. Disa kodetë kësaj këngë, siç janë Grama, tirqit,kurti, Haxhi Zeqiri, elementet gjuhë-sore etj, të ‘bindin’ se burimi i kësajkëngë është nga ky fshat, ashtu siçpretendohet se ka ndodhur në Shqipëritë Mesme, në Kosovë, Shkodër e visetë tjera. Në këtë mënyrë vërtetohetnjë thënie: “Shumë krijime populloresi dhe shpendët e kanë ‘pasaportën’në bisht”. Në pak raste e kanë tëshënuar me saktësi “vendlindjen”; atojanë “kozmopolite” e pa procesver-bal noterie. Emigrimi i subjekteveështë një dukuri tashmë e njohur. Pra,kënga e Rexhës është mbarëko-mbëtare.

Baladat kanë vend në çdo skaj tërruzullit tokësor. Subjektet shpesh ingjajnë njëri tjetrit, veçse gjuhandonjëherë i dallon. Meqë jemi tegjuha, të shohim pak gjuhën e ma-terialeve të vëllimit “Krojet eZanave”.

Këtu hasim edhe një thesar inter-esant dhe shumë të çmueshëm tëgjuhës sonë. Gjuha e përdorur ështëshprehje e lidhjes me traditën popu-llore, e vlerësimit të lartë të gjuhëspopullore. Aty gjejmë një leksik tëlakmueshëm të pasurisë së shqipessë folur, me frazeologjinë e pasurpopullore, me shprehje të freskëtadhe të gjalla. Edhe në këtë anë du-het të shohim lidhjen e Naimit metraditën popullore në përgjithësi eDibrës në veçanti. Fjalë dhe shpre-hje, veçse nëpër krijimtarinë popu-llore të sjella nëpër tekste këmgëshe prozë, na i bie të veçuara në njëkapitull të veçantë, duke i sqaruarme domethënien e tyre.

Kështu, fjalët: Ahnajë, arrnajë,bahe, bukure-bukurezë, çiç, cofak,çipllak, fang, fijë, kacup, jarmë, krye-polarë, morekuje!, picirrak, rabushë,turrec, temlik, vavicë e sa e sa të tjera,që hynë si vlerë në leksikun e shqipes.Ato sqarohen mjeshtërisht në kup-timin popullor të tyre, ashtu si edhemjaf shprehje leksikore si: Ata të gar-dhit (shashethemxhinjtë), bane udhëntym(shpejto), e bani jarmë(e banicopa), e pa thikën n’ujë(e kuptoifrikën), ia nisi Selman Likës(nisi tëqajë), leh n’erë t’ujkut (kuturu),n’themër e n’patkue(të gjithë) etj, etj,që janë pasuri e madhe e gjuhës tonë.Disa prej tyre duken se përdoren mesukses në të folmen e trevës së Di-brës, të afta për të hyrë në masë nëleksikun gjithëpërfshirës.

Një pjesë e këtyre fjalëve dukensi neologjizma, por që janë mjaftfunksionale në tekstet e vëllimit. Janëtë përdorura aq mirë, sa që pjesa mëe madhe duhet të ngriten në normëletrare, duke zëvendësuar disa të tjeraqë s’kanë vend apo kanë hyrë e pohyjnë në leksikun tonë me pahir.

Vëllimi është i plotësuar me disaelemente etnologjike, si urime engushëllime, nemë e betime, festa enjësi matje etj, që zgjerojnë gamëne kulturës sonë popullore. Gjithash-tu, me vlerën e një vëllimi shumëdi-mensional, libri është i paisur menjë fjalor dhe me listën e subjekteveburimore.

Bot

ime

“M&

B”,

Tir

anë

2010

ISB

N: 9

78-9

9956

-04-

54-7

. Nr.

faqe

ve: 4

76. Ç

mim

i: 10

00 le

këN

jë k

opje

të li

brit

mun

d ta

por

osis

ni n

ë te

l. (0

4) 2

2 33

283

8 - Janar 201157nr.

cyan magenta yellow black

kulturë

Të hënën më 17 janar, një gruptë rinjsh nga Vajkali, organizuan në vendin e quajtur

“Gurët e Skënderbeut”, përkujtimine 543 vjetorit të vdekjes së heroittonë kombëtar Gjergj KastriotiSkënderbeu. Mori pjesë dhe për-shëndeti në këtë promemerjehomazh për heroin tonë kombëtaredhe kryetari I bashkisë, zoti Ro-land Keta, I cili ndër të tjera tha seBulqiza dhe posaçërisht Vajkali, bijtë të cilit ne jemi, gëzon privilegjine këtij përkujtimi pasi pikërisht nëkëtë vend ku ne jemi sot, pra nëVajkalin tonë të dashur, I madhiGjergj Kastrioti Skënderbeu ka zh-villuar një nga betejat e tij më tëlavdishme atë të Vajkalit. Duhettheksuar fakti se kanë qenë pikër-isht këta të rinj vajkalorë, që prejdisa vitesh kanë nisur përkujtimin e vdekjes së heroit kombëtar, që tëpërkrahur e mbështetur edhe nga kryetari I bashkisë zoti Roland Keta,e kanë kthyer këtë eveniment tashmë në një traditë vërtet për tupërshëndetur. Kështu dita e hënë I gjeti “Gurët e Skënderbeut”, më

Vlerat mbarëshqiptare

Dy Dibrat me begatikulturore - historike

Nga: Rexhep TORTE

Dibra deri në vitin 1913 kaqenë krahinë e fuqishmegjeostrategjike, vendimmar-

rëse dhe mbarëkombëtare. Mbetja ePeshkopisë-Dibrës së Vogël në Sh-qipëri dhe e Dibrës së Madhe nëMaqedoni shënon tatëpjetën e kësajkrahine. Ndërsa Dibra e Madhe nëMaqedoni ka patur mbi kokëregjimin sllavojugosllav kufizues nëtë gjitha format për të vënë në haresëtë plotë e për të zhdukur edhe vlerathistorike e kulturore, në Peshkopi-Dibër të Vogël për fat të mirë i ështëkushtuar më shumë kujdes ruajtjessë trashëgimisë historike e kulturoretë trevës së Dibrës.

Prof.Moisi Kamberi - udhëheqësi Muzeut në Peshkopi - thotë se,“Fillimisht inaugurimi i muzeut ubë në nëntor 1964 në kuadër tëPallatit të kulturës “Haki Stërmilli”.Tani muzeu ka ndërtesën e vet kujanë pasqyruar pavionet e arke-ologjisë, etnokulturëstë me tëgjitha fazat e zhvillimit. Ka mëshumë se 2000 relike origjinale qëpasqyrojnë vlerat historike e kul-turore të Dibrës dhe mbarëko-mbëtare, figurat si Skenderbeu, Il-jaz Pashë Dibra-kryetar i LidhjesShqiptare të Prizrenit, Vehbi Di-bra-Agolli,kryetari i Pleqësisë iQeverisë shqiptare në shpalljen ePavarësisë në vitin 1912, Don Ni-kollë Kaçori, nënkryetar i Qeverisësë Vlorës, për të vazhduar pastajme figura tjera si Elez Isufi-figurëe qëndresës antiserbe dhe figuratjera mbarëshqiptare. Vend tëveçantë knë pjesëmarrësit nëmbrojrtjen e diktaturës spanjolle,siRamiz Varvarica, Nexhat Agolli,Urfi Agolli, Xhemal Kada, apo fig-ura të LNÇ-së, etj

Pjesa arkeologjike, shprehet ai,përfaqësohet me relike të periudhavemë të hershme, duke filluar që ngapaleoliti-guri i vjetër,neoliti-guri i ri-periudha kur guri përpunohet, ob-jekte të epokës së bronzit, hekurit dhenë vazhdimësi deri në ditët tona.Kaobjekte që janë relike me vlerë siçështë çekiçi i madh guri, çekiçi ivogël guri nga neoliti në gradeck dhe

në mur, për të vazhduar me sopatëne bronzit,maja eshtrash, hekuri,përkrenarja ilire e zbuluar në Reç qëi përket periudhës së hekurit dhe enëbikonike të kësaj periudhe. Kokë va-jze mermeri që i takon periudhësqytetare dhe shumë bazamente kolo-nash, që tregojnë për ekzistencën epallateve të aristorkracisë dibrane tëkësaj periudhë historike . Ka objektetë pitofeve që i përkasin periudhëssë shekullit të katërt të gjetura nëlokalitetin Grazhdan me përmasamjaft të mëdha. Egzistojnë edhe seg-mente muresh të kështjellave që ikanë shërbyer zhvillimit të kësaj pe-riudhe, siç është Kalaja e Grazhdan-it dhe të shumë vlerave tjera kultur-ore që kanë ndikuar në zhvillimin ekësaj periudhe.

Qytetet peneste si Uskana,Ueneamendohet të kenë qenë mjaft të pop-ulluara në kohën e sundimit romak,që konsiderohen edhe paraardhësite Dibrës, që kanë luajtur rol shumëme rëndësi në këtë rajon dhe nëqëndresën që është bërë ndaj push-timit romak, sidomos në luftën etretë iliro-romake”.

KRAHINA E DIBRËS KA VETËMNJË HISTORI

Në këtë muze, shton Kamberi,“janë ekspozuar edhe modhedha qëtregojnë shkëmbimet midis zonavedhe rajoneve të ndryshme.Kjo tregonse treva e Dibrës nuk ka qenë njëzonë e mbyllur. Ajo ka patur zhvil-lim të madh të bujqësisë, blektorisëe zejtarisë. Ka shumë stela vari qëjanë të gëdhendura me shkronja nëkohët më të hershme dhe më të von-shme gjatë sundimeve sllave. Mevlerë konsiderohet një stendë feudaleqë i përket familjes së shquar të Gro-pajve e gjetur në zonën e Maqellarës.Muzeu është mjaft i pasur edhe mevlera etnografike që tregojnë zhvilli-met etnokulturore të kësaj treve. Këtugjenden parmenda origjinale cërceshdruri, mokra, trina për stoli këmbo-rësh krëhëra, tipe të ndryshme gër-shërësh për qethje dhe shega karak-teristike. Me vlerë është i ashtuqua-jturi zjarr i keq-dru që përdorej përndezjen e zjarrit. Ka të ekspozuaralloje të ndryshme peshoresh, xhubatë Zerqanit, Lurës e të zonave tjera.

Materiale të ndryshme zbukurimidruri, ku dibranët shquhen për sh-kollën e shquar të punimit dhe gëd-hendjes së drurit, zbukurim i tavan-eve. Shkolla dibrane që pasqyrohetnë zonën e Dibrës në shtëpitë e ba-nimit dhe kullat ku spikat mjeshtriae ndërtimit. Kulla të këtilla të ngjas-hme hasim në Zogje, në Llallkaq,Zunë dhe kullat e Kaloshëve. Ka ek-sponate të llojeve të ndryshme tëveshjeve që ekzistojnë në tërë kra-hinën e Nëntë Maleve të Dibrës.Secila prej veshjeve ka një specifikëtë veçantë.

Kjo pasuri muzeale është grum-bulluar me anë të sensibilizimit qëbëhej para viteve të nëntëdhjeta nëtërë zonat e Dibrës. Aty mblid-heshin eksponate të ralla me dorë-zim vullnetar nga fshatarët. Pas viteve90-ta këtë ky muze është pasuruaredhe me dëshirën e lirë të indi-vidëve, por edhe duke blerë reliketë caktuara si xhuba, pushkë, gjer-danë fishekësh.

Krahina e Dibrës ka vetëm njëhistori. Me këto aktivitete vihen nëpah vlerat dibrane të rëndësishme për

Dibrën, Shqipërinë e më gjerë, qënga penestët të dalluar në luftëratiliro-romake, në mesjetë me Skender-beun dhe në dy luftërat botërore,gjithnjë në beteja për mbrojtjen ekufijve dhe të identitetit kombëtar.

DUHET MUZE EDHE NË DIBËRTË MADHE

Është më se e nevojshme të hapetedhe një muze edhe në Dibër tëMadhe, thotë Prof.Moisi Kamberi,sepse Dibra e Madhe ka qenëkryeqendra e ngjarjeve të rëndë-sishme historike, arsimore e kultur-ore. Dibra e Madhe ka qenë qendrae organizimeve të kuvendeve të fu-qishme me rëndësi mbarëkombëtarenë kohën e Skenderbeut, Lidhjen ePrizrenit ku Dibra u bë qendra e kësajlidhje, në vitin 1899 u bë Besëlidh-ja e Dibrës me të njejtin mision siLidhja Shqiptare e Prizrenit pasLidhjes së Pejës. Kemi Kongresin eDibrës më 23 korrik 1909, ngjarje tërëndësishme ku dibranët luajtën ro-lin kryesor në kryengritjet e fuqishmenë vitet 1909,10,11,12 që çuan nëPavarësinë e Shqipërisë në Vlorë, kuDibra u përfaqësua denjësisht mefigurat saj historike.

Kjo pasuri muzealeështë grumbulluar meanë të sensibilizimit qëbëhej para viteve tënëntëdhjeta në tërë zonate Dibrës. Aty mblidheshineksponate të ralla medorëzim vullnetar ngafshatarët. Pas viteve90-ta këtë ky muze ështëpasuruar edhe medëshirën e lirë tëindividëve, por edheduke blerë relike tëcaktuara si xhuba, pushkë,gjerdanë fishekësh.

BULQIZË

Vajkali përkujton 543 vjetorin e vdekjes së Skënderbeutmadhështorë nën valvitjet e “Flamu-rit Kombëtar”, duke sjellë në memo-rjen e gjithsecilit prej nesh,madhështinë e betejave legjendaretë Skënderbeut, një prej të cilave ish-te edhe ajo e Vajkalit.

Morën fjalën dhe përshëndetënme këtë rast edhe mjaft nga pjes-marrësit e shumtë në këtë promemo-rje, ku gjithsecili prej tyre, nënvizoindjesinë e krenarisë për vendlind-jen, Vajkalin, I lidhur aq fort mebetejat nga më legjendaret të zhvil-luara nga heroi ynë kombëtar GjergjKastrioti Skënderbeu. Gjithsesi vlerate këtij përkujtimi, të vdekjes sëheroit tonë kombëtar, Gjergj Kastri-oti Skënderbeu, marrin vlera edhemë të spikatura, po të kemi parasy-shë përpjekjet e dështuara që pobëhen nga studiues të huaj të tipit

të Dik Martit, të cilët përpiqen të hedhin baltë edhe mbi figurën endritur e legjendare të Heroit, gjoja në emër të ç’mitizimit të saj.

Korresp. “Rruga e Arbërit”

Pjesëmarrës në përkujtim

Janar 2011 - 957nr.

Autor: Sakip CamiBotime “Dita 2000”, Tiranë 2010

ISBN: 978-99943-579-8-7Nr. faqeve: 248. Çmimi: 500 lekë

cyan magenta yellow black

botime

Nga: HAJRI MANDRI

Pas librit të suksesshëm “Rrëfime popullore dibrane” autori Sakip Cami vjenpara lexuesit me një libër të ri po me

këtë temë të preferuar, me visaret e Dibrës.Dibra është një trevë jashtëzakonisht e

veçantë e pasqyrimit të mendimit popullor.Ajo me odën e saj të kuvendeve, me NandëMalet e saj kreshnike ka hyrë në histori.

Pikërisht muhabetet e odës dibrane, të vje-tra e të reja, e kanë ngacmuar autorin SakipCami edhe kësaj here të hulumtojë e grum-bullojë këto kangë e tregime popullore, anek-toda dhe mesele, odë më odë, nëpër konaqete Dibrës, në dasma e morte.

Në vazhdën e punës së madhe të studi-uesve, shkrimtarëve e folkloristëve të shquardibranë Haki Stërmilli, Haziz Ndreu, IlmiKolgjegja, Xhelal Ndreu, Xhafer Martini, Ba-jram Hyseni, Naim Plaku, Shaqir Skarra etj,ky libër është një kontribut modest në folklor-in dibran dhe shqiptar.

Oda dibrane është quajtur Universiteti iDibrës atëhere kur në Shqipëri nuk kishte asshkolla fillore. Muhabetet në odën dibranejanë të thjeshta, me frymë humori e me nënk-uptime. Në këtë kuptim, oda dibrane ka qenë,është dhe do të mbetet një thesar i pa zbulu-ar. Njerëzit që kuvendojnë me njëri-tjetrin meanën e alegorisë kuptohen qartë me njëri-tjetrinedhe kur në konak ka njerëz të shitur. Nëpërodat e Dibrës shprehet gjykimi dhe mendimii pavarur, shprehet e folura me nëntekst të fu-

Nga: HAKI PËRNEZHA

Këto ditë doli në treg libri “Origjina dibrane e Skënderbeut” shkruar nga z.Besnik Këbej, pas një pune këmbën-

gulëse dhe të palodhur prej 30 e ca vitesh.Që në krye të herës duhet të themi se një

libër i tillë ka qenë gjithnjë i munguar, ndajdhe është mirëpritur nga lexuesit dibranënë përgjithësi e ato çidhnakë në veçanti.Mënyra e të shkruarit dhe stili i përdorur, ebëjnë këtë libër disi më të ndryshëm ngaato që janë shkruar më parë. Përveçse libriështë një sintezë e punës së palodhur 30vjeçare të autorit, është dhe një këndvësht-rim ndryshe në trajtimin e problemeve his-torike në përgjithësi dhe ai i vendorigjinëssë Kastriotëve në veçanti. Autori nuk ngulkëmbë si “qorri në akull” për origjinën di-brane të Skënderbeut, por me dokumentet,hartat që sjell si dhe me argumentimet qëbën, besojmë që edhe ata kundërshtarë fa-natikë të kësaj ideje, tashmë duhet të riv-lerësojnë ato që kanë shkruar kohë më parë.Kontributi i Besnik Këbejt në këtë drejtimështë i pamohueshëm dhe mjaft i çmuar.

Lexuesit janë njohur me shumë shkrime ,libra, ide apo edhe përralla e broçkulla përfigurën tonë kryesore të historisë, Skënder-beun. Në shumë prej tyre është lehtësisht edallueshme tendenca për të “privatizuar”vendlindjen a vendorigjinën e Heroit tonëKombëtar, gjë e cila nuk ka kaluar pa paso-ja, në një farë mënyre ka dhënë edhe efektet

Një libër për Çidhnëndhe Skënderbeun

e saj të dëmshme.Mjerisht pendëtarë të ndryshëm që janë

marrë me jetën dhe veprën e Skënderbeut,në mënyrë indirekte përgatitën “terrenin” e“trimëruan” edhe Shmidin me A.Klosin, tëcilët e njollosën figurën e Heroit tonë. Pikër-isht në këtë kohë mjaft të trazuar në mjedis-et historike shqiptare, vjen libri i BesnikKëbejt “Origjina dibrane e Skënderbeut”. Nerreshtat e këtij libri natyrshëm rrjedhin fak-tet, argumentet, mendimet dhe konkluzio-net bëhen të shume të pranueshëm. Ai bal-lafaqohet me shumë autorë, të cilët më parëkanë shtrembëruar informacionet historikeapo kanë përdorë gjysmat e tyre për interestë ideve tyre. Autori Besnik Këbej me shumëedukatë dhe me një analizë kokëforte ikundërshton ata. Nga shumë prej nesh di-het se në përcaktimin e vendorigjinës sëKastriotëve nyja apo kyci ka qene përcakti-mi i vendit Has. Shumë studiues e “zgjid-hen” këtë problem pasi gjetën në veri tëShqipërisë një vend që quhej Has dhe mekaq gjithçka mbaroi. Sipas këtyre pendëtarëve“...Kastriotët janë nga Hasi i Kukësit (edhepse kishin në zotërim Sinën dhe Gardhin ePoshtëm në Dibër).”

Pikërisht me këtë qorrollepse historikeështë marrë autori i librit Besnik Këbej dukei detyruar ata që duan të shohin e të dëg-jojnë se, Has-i ndodhet në Fushë Alie, pranëpërroit të Blliçes, në mes të Salbatres, Celi-asit, e Kastriotit si dhe përballë Sinës dheMuhurrit ku gjenden Gardhi i Poshtëm eMazreka. Besnik Këbej “i fton” të gjithëkundërshtarët të vijnë në këtë zonë dhe tënjihen me toponiminë, e cila edhe ashtu eparaqitur nga autori, nuk është e plotë pasijanë edhe dhjetëra toponime të tjera që lid-hen me Heroin tonë dhe që “presin” radhëntë “flasin”.

Puna e bërë në librin “Origjina dibrane eSkënderbeut” është e lavdërueshme edhe nësqarimin e disa emërtimeve të hershme siPenestia, Hunavia qe ndryshe quhen dheMalet e Zeza. Dhe autori duke sjellë njënumër të konsiderueshëm faktesh e argu-mentash konkludon se Malet e Zeza janëpërgjatë gjithë vargmalit që nga Luznia e derinë Kukës, male të cilat lumit Drin që kalonposhtë këmbëve të tyre i dhanë mbiemrin iZi. Autori potencon se Drini i Zi u quajt itillë pasi ishin Malet të Zeza. Shfrytëzimi imikrotoponimise në funksion të kësaj idejeështë për tu lavdëruar.

Duke lexuar këtë libër mjaft serioz nukna mbetet tjetër veçse ta urojmë autorin përpunën e bërë dhe ta nxisim për punime tëtjera të tilla me interes kombëtar.

Kontribut në kërkim tëvisareve popullore

qishëm e me ngarkesë emocionale.Mendimi filozofik dhe mendimi estetik, në

odat e Dibrës, transmetonin që nga e kaluarae herëshme, mesazhet përmes një forme origji-nale. Këto janë rrëfenjat (tregime), ose siç uthotë populli “meselet”, të cilat, për nga gju-ha, kompozicioni, simboli dhe alegoria, hu-mori dhe ironia, hiperbolat dhe litotat, u shën-drruan në një platformë komunikimi për di-branët ose një “shkollë” ku shpaloseshin ide-alet social-estetike, qëndrimet moralizuese edidaktike, rreth jetës e vdekjes, rreth familjese integritetit të saj. Tematika e këtyre rrëfi-meve është shumë e gjërë dhe e larmishme,për traditën, për heronjtë kombëtarë, për ng-jarjet e ditës, për politikën, për ekonominë,për sjelljen e njerëzve, për çështjen kombëtareetj. Muhabeti i avashtë, duke respektuar njëritjetrin, i shoqëruar me kafe të mirë “Misiri”,raki e duhan të fortë, ndonjëherë edhe mendonjë kangë me çifteli është karakteristikë eodës së burrave, që për nga rëndësia është njëkuvend . Respektohet njeriu që flet, radha,mosha, largësia etj.

Një pjesë të vogël të kësaj ode, freskinë ekëtyre ngjarjeve sjellin edhe ngjarjet, rrëfimetpopullore dhe anekdotat që ka grumbulluarautori dhe që pa dyshim përbëjnë një punë tëlodhëshme e të lavdërueshme të autorit.

Për t’u kuptuar nga masa e gjërë e lexuesve,të veriut e të jugut, të diasporës e të mbarëshqiptarëve kudo që ndodhen, autori në tëshumtat e rasteve i ka përshtatur bisedat megjuhën zyrtare shqipe.

Një pjesë të vogël të kësajode, freskinë e këtyrengjarjeve sjellin edhengjarjet, rrëfimet popu-llore dhe anekdotat që kagrumbulluar autori dhe qëpa dyshim përbëjnë njëpunë të lodhëshme e tëlavdërueshme të autorit.

Has-i ndodhet në Fushë Alie,pranë përroit të Blliçes, nëmes të Salbatres, Celiasit, eKastriotit si dhe përballëSinës dhe Muhurrit kugjenden Gardhi i Poshtëm eMazreka. Besnik Këbej “ifton” të gjithë kundërshtarëttë vijnë në këtë zonë dhe tënjihen me toponiminë...

Autor: Besnik KëbejTitulli: Origjina dibrane e SkënderbeutBotime “Ideon”, Tiranë 2010ISBN: 978-9928-4032-3-0Nr. faqeve: 208. Çmimi: 700 lekë

Librat mund t’i porosisninë tel. (04) 22 33 283

Prezantohet libri“Prehistoria e Dibrës”

Më 21 janar, në mjediset e librarisë“M&B” u prezantua libri i Prof. As.Dr.

Adem Bungurit, “Prehistoria e Dibrës”. Ishintë pranishëm një rresh i ngushtë miqsh të au-torit si dhe studiues të arkeologjisë. Në fjalëne tij, Akademik Prof. dr. Muzefr Korkuti, mestë tjerash theksoi se “libri i Bungurit sjellënjë material faktik të ri, të pasur e të larm-ishëm, të shtrirë në një hark të gjatë kohor,që nga neoliti i hershëm deri në fundin e pe-riudhës arkaike, krijon një pamje më të gjërëe më të plotë mbi kulturat pre dhe protohis-torike të krahinës së Dibrës dhe ndihmon nëpasurimin e njohjes tonë mbi tablon e zhvil-limit të qytetërimeve pre dhe protohistoriketë këtij rajoni në veçanti dhe të territorit sh-qiptar në përgjithësi”. “Në këtë kontekst, thek-soi Korkuti, libri ka vlerë jo vetëm për rajo-nin e Dibrës, por edhe për prehistorinë sh-qiptare, pasi ndihmon të plotësohet gjithnjë

e më mirë tabloja e zhvillimit të kulturave predhe protohistorike në territorin e Shqipërisë”.Më tej diskutuan edhe Faruk Borova, kryetar ishoqatës “Bashkësia Dibrane”, Bashkim Lleshie Demir Osmani, anëtar të kryesisë së shoqatësLidhja e Intelektualëve Dibranë, Ali Hoxha, Pres-ident i Shoqatës për Mbrojtjen e Pellgut të Drinittë Zi, etj. Në fjalën e tyre, diskutantët nxorënnë pah vlerat e librit. “Bunguri, në pamje të

parë, nuk ka sjelle vetëm një libër shkencor,por edhe një libër për lexuesit e zakonshëm,duke dhënë kështu një kontribut të madh nëkërkimet arkeologjike”, tha Borova. NdërsaAli Hoxha theksoi faktin se “ky libër ështëedhe një tërheqje vëmendje ndaj institucion-eve shtetërore, për të dhënë më shumë fondenë kërkimet arkeologjike në Dibër, para se tëmendojë për ti përmbytur ato”.

10 - Janar 201157nr.

aktualiteta

Shoqatat e bletarëve të Dibrës“Matica” dhe “Apikultura”

mbajtën takimin me bletarët e Di-brës së Madhe dhe të Qendrës Zh-upë, të shqetësuar për sëmundjen qënë fillim të këtij janar që shkaktoingordhjen shumë familjeve tëbletëve. Në këtë takim bletarët e dykomunave prezantuan gjendjen nëzgjojet e bletëve, ku aktualisht kanëngordhur 50 deri 98 përqind tëbletëve, përkundër faktit që bletarëtzgjojet e tyre gjatë stinës i kanë traj-tuar me medikamente kundërsëmundjeve dhe dimërimin tyre ekanë përgatitur sipas të gjitha përvo-jave tradicionale. Në Dibër ka mëshumë se 100 bletarë me 2500 ko-shere bletësh. Bëhet fjalë përsëmundje të re të panjohur gjer taniqë shkakton ngordhjen e bletëve, oseqë bletët përkundër që kanë ushqimtë mjaftueshëm largohen nga kosher-ja dhe nuk kthehen më në koshere,duke i lënë kosheret të zbrazëta e medhjetëra bletë të ngordhura.

Në këtë takim bletarët nxorënkëto përfundime:

Të angazhohen ekspertët, inspek-torët e Ministrisë për Bujqësi sëMaqedonisë dhe veterinerët për tëanalizuar dhe konstatuar këtë gjend-je. Të merren mostrat e bletëve të

Banorë të zonave rurale në qarkune Dibrës, akuzojnë rast pas rasti

kompaninë Cez-shpërndarje, përfaturat e energjisë, që sipas tyre jovetëm që kanë shifra të pasakta tëharxhimit të energjisë, por ka rastesiç dhe ka ndodhur gjatë muajve tëfundvitit të kaluar si dhe gjatë mua-jit janar të vitit në vazhdim, ku mjaftfamiljeve nuk u ka ardhur fatura eharxhimit të energjisë. Kjo ka sjellënjë pështjellim dhe kaos të vërtetëpër banorët, të cilët sjellin raste eshembuj të shumtë të abuzimeve ngaana e faturistëve të CEZ-it, me fatu-rat e harxhimit të energjisë për kon-sumatorin familiarë. Kështu sipaspretendimeve të banorëve, thuhet seka raste kur faturistët e vënë për-mendësh numrin e harxhimit të ki-lovatorëve pa e parë sahatin. “Kamdebatuar shpesh me faturistin përharxhimin mujor të energjisë, thotëArjani, banor në një fshat të komu-nës Zerqan, por faturisti më ka thënë;-s’ka gjë pasi e rregullojmë muajintjetër dhe se ky problem kështu kavazhduar muaji pas muaji.

Madje, thonë banorët, këtë muaj,

Nga: REXHEP TORTE

Katër vite nga udhëtimi i voglushes kosovare FitoreBahtiri për në SHBA për tu bashkuar me prindërit e

saj biologjikë, më 23 korrik 2010, në Qendrën Treg-tare “Tellko” në Staten Island të Nju Jorkut, ndodhimrekullia e çastit, të premten, më 23 korrik 2010, do-dhi takimi i rastësishëm por shumë domethënës i Fi-tores me dibranet Bujare dhe Rezearta Veliun, me tëcilat kjo voglushe kosovare në Dibër të Madhe kaloijetën që si foshnje tre javëshe e gjer kur u bë shtatëvjeçe. Sakip dhe Bujare Veliu, prindërit e Rezeartës ubënë prindër të dytë të voglushes kosovare dhe e rritënme përkujdesin maksimal, për t’i dhënë ngrohtësinëprindërore , ndërsa Rezearta vajza e Bujare Veliut ishtevoglushja që i rrinte gjithnjë pranë voglushes kosovaresikur ta kishte motër.

NDODHI MREKULLIA E TAKIMITBashkëshortët Sakip dhe Bujare Veliu edhe kësaj vere

vajtën për t’i kaluar pushimet te fëmijët e tyre që je-tojnë e punojnë në SHBA. Ata ditë më parë u khyennga SHBA në Dibër të Madhe dhe na treguan për këtëmrekulli takimi. Siç treguan ata, “ të premten, më 23korrik 2010, Bujarja dhe Rezearta kishin dalur në Qen-drën tregtare “Tellko” në Staten Island të Nju Jorkutpër të blerë artikuj tekstili. Symprehtësia e dibranesRezearta tashmë 16- vjeçe padashur u ngulit te njëvoglushe 11 vjeçe. Ky takim sy më sy i dy vajzave,zgjoi instiktin se prej diku njiheshin. Atyre çasteve etërë motorika e tyre shpirtërore u vu në lëvizje. Dheishte Rezearta ajo që mori guximin dhe theu akullin,duke i thënë nënës së saj Bujare, “mami ajo vajza atjeështë Fitorja”. Dhe ashtu ndodhi. Rezearta e thirri nëemër, e ajo u përgjigj. U afruan dhe u përqafuan, sinëna me bijën dhe motra me motrën. Në atë momentu bashkangjit edhe Myrvetja, nëna biologjike e Fitores,e cila kishte ndodhur në hyrje të kësaj qendre tregtare.“ Apo na njeh”, iu drejtua Bujarja Fitores. Po, “të njoh.T’i më rrite”, u përgjegj Fitorja. Gjatë këtij takimiBujarja me celular kishte kishte bërë një foto të dyvajzave. I kishin vajtur në mëndje lutjet gazetarit ngadibra që kur t’i jepej rasti ta fotografonte Fitoren qoftëedhe nga larg për të patur një vazhdimësi shkrimeshpër odisejadën e kësaj voglusheje”.

Ky takim edhe pse i shkurtër e prekës ka rëndësinë evet për vetë faktin se rikujtoi të kaluarën dhe dëshmoise Fitorja nuk e ka harruar familjen Veliu nga Dibra eMadhe ku u rrit që foshnje.

Më 1 gusht 2010 Fitorja e kishte ditëlindjen e 11-të. Dibrania Rezearta e kishte marë në telefon për t’i uru-ar ditëlindjen, Fitorja ishte gëzuar, por me zë të dësh-përuar i kishte thënë të mos paraqitet më në telefon,sepse nuk dëshiron babai i saj. Kjo sjellje e pa matur eprindërve biologjikë të Fitores e kishte prekur pa masëRezeartën 16-vjeçe.

UDHËTIMI I FITORES PËR NË SHBAFitorja, kjo voglushe kosovare është simboli i ek-

sodit kosovar të vitit 1999 nga agresioni serb, për tëcilën gazeta “Fakti” shkruajti në vazhdimësi shtatë viteme radhë.

I rikujtojmë lezuesit se ishte mëngjez i 8 majit tëvitit 2006 kur voglushja shtatëvjeçare kosovare FitoreBahtiri u nis nga Dibra e Madhe për në SHBA sëbash-ku me Bujare Veliun, dibranen e cila e rriti që trejav-ëshe. Voglushja udhëtoi për në Nju Jork për tu bash-kuar me prindërit e saj biologjikë Abdyl dhe MyrveteBahtiri nga Sibovci i Podujevës, ndërsa Bujare Veliu eshoqëroi për të ndenjur atje të paktën një muaj e gjysëm,si periudhë përshtatjeje për një bashkim familjar sa mëtë lehtë e dinjitoz, sepse voglushja nuk i kishte parëkurë prindërit e saj të vërtetë dhe dy vëllezërit e saj.

Sipas informatave që kemi kjo voglushe jeton e izolu-ar nga prindërit e saj të papërgjegjshëm, duke mos elënë të ketë asnjë kontakt me dibranët që e rritën dhe asme fëmijët e tyre që e deshtën si motrën e tyre.

PRINDËRIT PËR NË SHBA, FITORJAMBETI NË DIBËR TË MADHE

Kjo voglushe kosovare u rrit me bujarinë dhengrohtësinë e familjes dibrane të Sakip dhe Bujare Ve-liut që si foshme trejavëshe, kur prindërit e saj tëvërtetë Abdyl dhe Myrvete Bahtiri e lanë në Dibër tëMadhe në familjen ku ishin strehuar dhe më 22 gusht

Takohen Rezearta dibraneme Fitoren kosovare

SËMUNDJE SHFAROSËSE E BLETËVE

Kanë ngordhur 50 përqind e bletëvengordhura dhe materiali tjetër ngazgjojet sipas udhëzimeve të inspek-torit dhe veterinerit të autorizuar ngaNjësia rajonale e bujqësisë në Dibërdhe të dërgohen për analiza labora-torike. Shpenzimet për analizën emostrave t’i përballojë Ministria eBujqësisë. Pas marrjes së rezultatevetë analizës kjo ministri t’i marrë tëgjitha aktivitetet për sanimin-dekon-taminimin e zgjojeve si vendburimetë sëmundjes , si dhe masat paran-daluese kundër zgjerimit të kësajsëmundje. Të themelohet grup puneprej 5 anëtarësh që ditëve të ardhs-hme t’i vizitojë zgjojt e bletëve kuka patur dëme dhe në takimin eardhshëm të bletarëve të paraqetraport për gjendjen shëndetësore tëbletëve. Në fund të janarit kur pritettë arrijnë edhe analizat e mostravenga laboratorët, do të mbahet taki-mi i ardhshëm për të marrë masat enevojshme për mbrojtjen nga kjosëmundje.

Këto konkluzione iu dërguan Min-istrisë së Bujqësisë së Maqedonisë,Institutit të Veterinarisë, Stacionit tëveterinarisë në Dibër të Madhe, Drej-torisë për Zhvillimin e Bujqësisë dheInspektoratit të Bujqësisë së Maqe-donisë.

Rexhep TORTE

BANORËT E ZONAVE RURALE

Akuza CEZ-it për abuzimeme faturat e energjisë

faturat e energjisë nuk na kanë ardhurfare. Kërkojmë të paguajmë, por nukkemi mundësi pasi ende nuk kanëardhur faturat e muajit dhjetor, thonëbanorët. Madje ka raste kur konsuma-torët familiar të fshatrave, thonë senuk i kanë shlyer faturat e energjisëpre edhe katër muajsh. Kjo e ka rri-tur shqetësimin e tyre pasi vonesanë shlyerjen e detyrimeve, përkthe-het në pagesë me kamatë për ta.Ndërkohë banorët akuzojnë CEZ-in,se nuk zbaton asnjë kusht të kontratëssë lidhur me ta, por vetëm kërkonshlyerjen e detyrimeve prej tyre.Kështu, vijojnë të akuzojnë banorëte fshatrave në komuna, qoftë edhepër djegien e një sigurese në kabinënelektrike të fshatit, ata mbeten nëerrësirë, pasi nuk ka elektriçistë nëpërkëto fshatra, të cilët janë shkurtuarnga puna në kuadër gjoja të reformës.Merret vesh se janë pikërisht këtoshkurtime, që kanë çuar edhe nëzvogëlimin e ndjeshëm të numrit tëfaturistëve, duke e bërë pothuajse tëpamundur shkyerjen e faturës së en-ergjisë për konsumatorët familiar tëfshatrave. / L.H.

1999 udhëtuan për jetë më të mirë në SHBA. Duan apos’duan ta pranojnë prindërit biologjikë, voglushja Fi-tore në shpirtin e saj të brishtë ka mbështjellë dhe ruansi gjënë më të çmuar kujtimet e saj për familjen dibraneku u rrit, për shokët e shoqet e mëhallës ku lozte dhe përmësuesen e parë dhe shokët e shoqet e klasës gjatë disamuajve që kaloi në klasën e parë të shkollës fillore“Said Najdeni” në Dibër.

LIDHJET ME DIBRËN E MADHETË DOMOSDOSHME

Bashkëshortët dibranë Sakip dhe Bujare Veliu, që erritën Fitoren që foshnje, vazhdimisht shprehin shqetë-simin dhe brengën e tyre për sjelljet pakuptueshme tëAbdyl dhe Myrvete Bahtiri, ndaj çdo gjëje që ka të bëjëme voglushen Fitore dhe me lidhjet e saj me Dibrën eMadhe. Përveç brutalitetit që ata shprehën ndaj BujareVeliut ditëve të para kur ajo para katër viteve udhëtoidhe ua dorëzoi vajzën e vogël 7 vjeçe në Nju Jork, dukee ofenduar dhe sulmuar në vend që ta falenderonin, dukemos lejuar që kjo nënë dibrane ta kalonte pranë Fitoresperiudhën prej një muaj e gjysëm aqë sa e kishte vizën,që voglushja sadopak të kishte një periudhë përshtatjejeme prindërit e saj, që nuk i njihte fare nga se nuk ikishte shikuar më parë. Këta prindë të papërgjegjshëmtashmë e kanë izoluar voglushen duke mos e lejuar qëtë komunikojë as me telefon me familjen Veliu nga Di-bra e Madhe.

Mënyra se si u veprua gjatë bashkimit të Fitores meprindërit e saj biologjikë në Nju Jork, është nga më tëshëmtuarat e të trishtuarat që mund të ekzistojë. Kjomënyrë e sjelljes së prindërve të saj biologjikë, voglush-es Fitore i ka shkaktuar trauma të papara dhe ka rrezikune madh për kriza psikike të rënda që mund t’i shfaqen nëmoshën më të rritur pas tërë kësaj që përjetoi dhe qëështë duke përjetuar.

Fati i Fitores ishte që ajo të ketë dy palë prindë, Ab-dyl e Myrvete Bahtirin, prindërit biologjikë, të cilët elënë tre javëshe në Dibër të Madhe e udhëtuan në SHBAdhe Sakipin e Bujaren që e rritën gjer në moshën 7 vjeçedhe ua dorëzuan prindërve biologjikë. Ky takim i ras-tësishëm i dy voglusheve dhe nënave të tyre, dëshmonthënien popullore “Bëre të mirën, hudhe në det, po segjeti peshku , e gjen Zoti vet”. Se si I ka kuptuar dhepranuar Fitorja prindërit e saj biologjikë, pas kaqëkatrahurave, këtë mund ta dijë e ndjejë vetëm zemra esaj e vocër dhe e brishtë. E kur të rritet vetëm Zoti e dinsi do të ndjehet Fitorja pas tërë këtyre përjetimeve. Mesiguri jeta e saj i ngjan një romani apo filmi rrënqethësi veshur me petkun e një lufte psikike dhe të një studimipsikoanalitik.

Gjëja më e lumtur që mund t’i bëhej Fitores kosovare,është që prindërit e saj të vetëdijësohen, ta zbusin qën-drimin e tyre dhe të lejojnë që Fitorja të komunikojë lir-shëm me familjen dibrane që e rriti, sepse kjo do të ishtenë të mirë të të gjithëve e më së shumti për Fitoren.

Janar 2011 - 1157nr.

kulturëEdhe fëmijët dibranënë mërgim mësojnëgjuhën e ëmbël shqipeNga: BEQIR SINA, New York

STATEN ISLAND - NY: Fëmijët e ShkollësShqipe “Alba Life” në ishullin e Staten Island- në New York, me veshje të traditës kombëtaredhe me ngjyrat e flamurit kombëtar, të flamu-rit të Shqipërisë dhe SHBA-s, festuan mbyll-jen e semestrit të parë të sezionit shkollor 2010-2011, me një spektakël të bukur artistik, nëQendrën Komunitetit Hebreje (Jewish Com-munity Center - JCC). Festa u zhvillua memoton :”Edhe fëmijët shqiptarë në mërgim tëmësojnë gjuhën e ëmbël shqipe, se vetëm nëshkollë mësohet gjuha shqipe më mirë dhemë bukur”.

Megjithëse, shkolla është e të gjithëfëmijëve shqiptarë, binte në sy pjesmarrja emadhe e fëmijëve dibranë, prindërve të tyre,veshjeve folklorike dibrane, dhe e pergatitjessë e pakove me dhuratat për të gjithë fëmijët,me qëllim që të përjetonin çaste të bukuradhe argëtuese për fëmijët kontribuan dydibran z. Argjend Marku dhe Dritan Kl-loboçishta , antar i kryesisë së shoqatës Di-bra. Dhe ish kryetari i Shoqatës Atdhetare Di-brane, zoti Ibrahim Kolari. Duhet cekur se mëshumë se gjysma e fëmijve të shkollës AlbaL-ife në “ishullin e Dibranëve” ashtu si e njohinbashkëatdehtarët tanë këtë ishull janë edhefëmijët dibranë në mërgim mësojnë gjuhën eëmbël shqipe . Ata janë me mbiemrin Marku,Kllobçishta, Kolari, Mashkulli, Mjeshtri, Për-paniku, Kërkuti, Dovolani, Shehu, Kosovras-ti, Rexhaj, Dema, Cami, Mirza, e tjerë.

Ceremoninë e hapi zonja Klodiana Halst-ed, e cila, i përgëzoi fëmijët për punën e bërëgjatë këtij tremujori të parë, falenderoi më-sueset Blerina Bejleri, Ermira Hasulaj Racanelli,Kozeta Zylo, të cilat, tha ajo dallohen përpunën e tyre të palodhur, që me vullnetin,dedikimin, dhe përkushtimin e tyre shumë tëveçantë, bëjnë që fëmijët të mësojnë dhe për-fitojnë sa më shumë nga gjuha jonë, si dheprindërit për gadishmërinë e tyre për të sjellëfëmijët në shkollë. .

Moderatorija e kësaj feste, zonja KlodianaHalsted, tha gjithashtu se “Duhet të përgë-zojmë dhe faleminderojmë, të gjithë këta fëm-ijë të mrekullueshem, të cilët, kanë dëshirëne tyre, për të mësuar gjuhën shqipe dhe vijnëkëtu për të ruajtur kulturën shqiptare në di-asporë., pra për energjinë dhe kuriozitetin etyre, që i bënë klasat, akoma edhe më intere-sante.

Zonja Klodiana Halsted, nuk la pa falimind-eruar edhe prindërit, gjyshërit e këtyre fem-ijëve, nipat e mbesat e tyre. “Këtu në shkollë,tha ajo që bënë këta fëmijë të veçantë, ështëse, megjithse rriten në mërgim, këta mësojnëdhe e ruajnë gjuhën e ëmbël dhe të bukur sh-qipe” Gjithashtu, duhet të faleminderojmëedhe themeluesin e shkollës shqipe, zotinQemal Zylo, për vullnetin dhe punën e pal-odhur që ka bërë” tha drejtuesja e kësaj feste.

Më pasë zonja Klodiana Halsted, kërkoi ngapjesëmarrësit që të nderojnë intonimin e him-nit komëbëtar të Shteteve të Bashkuara dheatij të Shqipërisë. Përballë flamurit tonë ko-mbëtar dhe atij Amerikan, qëndruan disa çastesolmne fëmijët, mësuesit dhe prindërit e tyre,teksa bënë edhe këndimin e himnit kombëtar.

Zonja Klodiana Halsted, ftoi të pranishmittë ndjekin programin e fëmijëve të përgatiturpër këtë ditë nga mësuesit e tyre

Në fillim ajo ia dha fjalën mësueses Bleri-na Bejleri e cila foli në emër të mësuesve tëkësaj shkolle, “Përshëndetja ime tha zonjaBejleri, është një program festiv, të cilën ekemi përgatitur megjithë nxënësit tanë, merastin e mbylljes së semestrit të parë, të sezi-

onit shkollor 2010-2011, dhe festave të fund-vitit, Krishtëlindjen dhe Vitin e Ri.

Ky takim i bukur, tha ajo është një ndjenjëe veçantë për të gjithë ne mësuesit e këtyrenxënësve, vetë nxënësve dhe prindërve të tyre.Dhe ajo që e bënë edhe më të bukur këtë festëështë se ato vargjet e bukura të Naimit, Fish-tës, Çajupit, Lasgushit, e autorëve të tjerë sh-qiptarë, do t’i dëgjojmë si bilbilat nga zërat ekëtyre fëmijëve, të cilët megjithëse kanë lin-dur këtu në Amerikë , flasin e këndojnë kaqbukur në gjuhën e ëmbël dhe të bukur shqipe.”theksoi mësuesja e kësaj shkolle znj.BlerinaBejleri.

Programi i fëmijëve u shoqërua më pasëme një vido skrin. Kori i fëmijëve filloi pro-gramin e tyre me këngën e himnit të shkollës,me tekst të poetes Kozeta Zylo dhe muzikë tëprofesor Pterika Melos, luajtur në piano nga ebija e tij Kristina Melo.

Programi u gërshetua me këngët në grupdhe me recitimet e çdo nxënsi.

Recituan me radhë Dea Bejleri, KristinaMelo,Darian Aliaj,Lazella Aliaj,EtonGreva,Ejona Gashi,Orest Salillari,MersinDaci.Aaron Suka,Fiona Shaba,GentianaShaba,Arlind Kallaba,Ariana Kallaba,MegiKonini,Mikel Konini,Lisi Zenelaj,Dea Zenelaj,për Shqipërinë, Kosovën, Çamërinë, gjuhënshqipe e Abetaren, për natyrën, për mësueset,dhe për prindërit, si dhe treguan një përrallënga shkrimtari Naum Prifti, e tjerë. NxënësjaDea Bejleri recitoi një poezi për Mëmëdheunme autor z.Janaq Pani.

Në një pjesë të programit, fëmijët treguanse çfarë kishin mësuar në këtë shkollë.

Këtë festë e ka plotësuar me paraqitjen etij dhe aktori i njohur i komunitetit ShabanLajçi. Më pas ai me një recitim enkas për këtëfestë, i veshur me kostumin folklorik të kra-hinës së Rugovës, i përshëndeti nxënësit, më-suesit, dhe prindërit e tyre, për këtë ditë tëbukur të fëmijëve.

“Sinqerisht, është një nga eksperiencat mëtë mira të jetës sime, tha ai Kjo nuk ështëvetëm sepse po aktroj apo po recitoj, por gëz-imi në mësimin e tyre të gjuhës shqipe, ështëmë i mirë sesa të interpretoi tek të rriturit .Më kënaqin mësimdhënia e meuseseve dhe eprindërve, por dhe të këtyre fëmijëve në veçan-ti që janë një kënaqësi e veçantë për mua,janë ata që me të vërtetë më emocionuanshumë “, tha Lajçi.

Përshëndeti më pas dhe Konuslli i Përgjiths-

hëm i Republikës së.Shqipërisë në Nju Jork,zoti Dritan Mishto i cili erdhi në këtë takimduke premtuar angazhimin e vazhdueshëm tëKonsullatës shqiptare, për të ndihmuar sh-kollën shqipe, në SHBA, me libra dhe abetaree tekste të tjera shkollore. Më pas zoti Mish-to, krijoji emocione të thella tek të pranish-mit, kur u kujtoi atyre vargjet e pavdekshmetë poetit të madh At Gjergj Fishtës.

“Bashkëkombësit tanë, tha Konsulli iPërgjithshëm, zoti Dritan Mishto, duhet të jenëtë vetëdijshëm dhe të vullnetëshëm për t’ua krijuar fëmijëve, këtu në Amerikë, kushte qët’a mësojnë, t’a flasin e t’a përsosin gjuhënamtare, dhe për këtë megjithse jemi në vendtë huaj të mos ua mohojnë atyre të drejtënparësore, që këta fëmijë të mrekullueshem t’andjejnë kënaqësinë e gjuhës së ëmbël, të lirë,të mirë, të vlerë, e të bukur të Naimit, kënaqës-inë e gjuhës së mirësisë gjuhës indoevropi-ane, njësoj sikur e dëgjojnë edhe mallkimine Fishtës, kur thotë se:

Mallkuar qoftë ai bir shqiptariqë këtë gjuhë të Perëndisë,trashëgim, që na la i Pari,trashëgim s’ia lë ai fëmijës …“Ne do të përpiqemi për të vazhduar këtë

program dhe do t’a bëjmë këtë një gjë shumëtë rëndësishme për fëmijët tanë këtu në SHBAtha Z. Qemal Zylo themelues dhe presidenti shkollës shqipe dhe TV Alba Life. Ai për-shëndeti në emër të kësaj shkolle, duke thënëse ndihej mjaft i emocionuar nga puna e mad-he që kanë bërë mësuaesit e nxënësit në këtëshkoll për të mësuar shqip. “Suksesi i kësajshkolle tha presidenti z.Zylo, është fruti i njëpunë të madhe që kanë bërë vetë këta nxënës,mësues dhe stafi, prindërit e këtyre fëmijëve,por edhe bashkëpunimi i Shoqatës AlbaLifeme shoqatat e tjera në komunitet, si me sho-qatën Dibra, Ana e Malit, Çamëria, Devollidhe Fondacionin”Dom Simon Filipaj”. “Me

këtë rast, tha ai dëshirojë të njoftojë se në këtëmuaj hapëm edhe dy klasa të reja këtu, nëkëtë shkollë, dhe se vitin e ardhshëm, më 8Janar do të hapim klasa shqip dhe në Brook-lyn. Duke ua dorëzuar një mirënjohje sim-bolike nga Drejtoria e Shkollës, zoti QemalZylo, ka lavdëruar punën e mësimdhënsve tëkësaj shkolle.

Nëpërmjet Shkollës Shqipe, thonë drejtuesite saj, ne do t’u vimë në ndihmë të gjithë grup-moshave të besimeve dhe trevave të ndryshmeshqiptare, që kanë nevojë të mësojnë apopërmirësojnë gjuhën e bukur dhe të ëmbëlshqipe, për të cilën të parët tanë sakrifikuanaq shumë, duke derdhur gjakun e tyre. Ne dotë gërshetojmë që veç programit të gjuhës tëlëme dhe kohë për dhënien e informacionevee njohjen me kulturën dhe traditat e bukura tëtrevave shqiptare. Do të gërshetojmë dhe ak-tivitete të ndryshme me karakter zbavitës përfemijët, me qëllim që ata të miqësohen e famil-jarizohen me njeri-tjetrin. Një vend te veçantëdo te zënë këngët dhe vallet e folklorit sh-qiptar, të cilat do të gjejnë pasqyrim në kon-certet që do të organizojmë herë pas here.

Në këtë festë ishin të pranishëm reth 20fëmijë nga kjo shkollë, të cilët, e festuan fes-tën e tyre me muzikë, lojra, dhurata dhe sur-priza të ndryshme të organizuara nga Shkollashqipe AlbaLife.

Në këtë festë 200 dollar dhuroi zoti FatmirKallaba, anëtar i Kryesisë së Anës së Malit,ndërsa z. Petrika Melo dhe Pronto Pizza mepije freskuese dhe disa ushqime të çastit, kon-tribuan për përgatitjen e Kokteillit. Për per-gatitjen e pakove me dhuratat për të gjithë fëm-ijët, me qëllim që të përjetonin çaste të buku-ra dhe argëtuese për fëmijët kontribuan z.Argjend Marku dhe Dritan Klloboçishta , antari kryesisë së shoqatës Dibra. Po ashtu 100dollar dhuroi dhe z. Admir Shaba nën kryetari Shoqatës Ana e Malit.

Evzi Kaja, këngëtar i muzikës populloreDuke klikuar në Youtube mes mjaft em

rave të njohur të muzikës popullore gjejdhe një këngëtar nga Dibra që në fakt nuk ekisha njohur më parë,një emër aq I klikuardhe komentuar. Evzi Kaja Xiu. Në repertorine tij mjaft të pasur kishte këngë popullore,këngë të krahinës së Dibrës të dëgjuara shpeshjo vetëm në dasma e gëzime familjare por dhenë aktivitete e festivale kombëtare. KëngëtariEvzi Kaja është një zë premtues, një emër injohur jo vetëm në krahinat e Maqedonisëpor kudo dhe në Shqipëri e Kosovë. Evziu kalindur në Dibër në vitin 1981, është i martuardhe ka dy fëmijë, një djalë dhe një vajzë. Herae parë kur është ngjitur në skenë dhe ka fituarduartrokitjet e artëdashësve ishte në moshën15 vjeçare me këngën që për të është endeaq e dashur “Qoftë mallkue” dhe nga ajo ditëe sot në repertorin e tij ka me dhjetra e dhje-tra këngë të bukura popullore dibrane. Në sae sa skena zëri i tij ka bërë që të ngrihen nëkëmbë spektatorët e të rrinë ashtu gozhduarme shikim drejt skenës. Pa dyshim që Evziu

ka vlerat etij të pa kontestuara për muzikëne bukur popullore dibrane duke e bërë atëvazhdimisht pronë të popullit.Evziu ka mar-rë pjesë në shumë aktivitete e festivale tëndryshme si në Maqedoni, Kosovë eShqipëri.Nga repertori i tij mjaft i pasur mundtë përmendim këngët “Askush nuk i ka krejt”;“Nusja jonë”, “Me ty due me umplakë”,”Ëndrat e djalërisë” si dhe mjaft këngëtë tjera dibrane e në veçanti këngët e dasmës.

Këngëtari Evzi Kaja nuk është vetëmkëngëtar i talentuar, ai shpesh edhe mjaft tek-ste këngësh bën vetë dhe muzikën. Si këngëpër fëmijë por dhe rymat e ndryshmemoderne.Ka marrë pjesë në sa e sa festivale si“Jeho Strugë”, “Sharri këndon” Tetovë, festi-vali i këngës qytetare “Esat Bicurri” Gjakovë,top fest e mjaft evinemente të ndryshme e kon-certe humanitare. Evziu është edhe njeri ipunës dhe mjaft këmbëngulës në atë punë qëmer përsipër të bëjë. Këto ditë në bashkëpunimme Qendrën për Kulturë në Dibër këngëtariEvzi Kaja po merret me organizimin e një kon-

certi festiv që do të organizohet në Dibër merastin e 3 vjetorit të pavarsisë.Në këtë koncertdo të ketë këngëtar nga Maqedonia, Kosova sidhe nga Shqiperia.

Sh.Skarra

12 - Janar 201157nr.

tregim

Tregim nga FAIK BALLANCA

2

3 4

- Po kaloja rastësisht përpara shtëpisë së tyre dhe u ndala te gardhi. Desha vetëm njëmashtrapë ujë sat ë fashitja etjen. I kërkova Drandes dhe Drandja më tha: “Po vdes Lleshi”.Atje nuk kishte mashtrapë dhe më dha ujë në kungull. “Lleshi”? i thashë. “Po ç’ka? “Nuk edi” tha ajo. “U ngrit sot në mëngjes dhe tha: më duket se do të vdes. Do të vdes vërtet”. Sapiva ujë, erdha me vrap këtu.

Punëtori i gatrës merrte frymë me tërë gjoksin. Ai ishte një djalë i ri me trup mesatar, tëmbushur dhe me sy të kaltër jashtëzakonisht të lëvzisshëm. Duke folur, shikonte rreth e qarknëpër klinikë.

- Është larg? – pyeta unë.- Jo, - tha ai – nuk është shumë larg. Gjysmë ore.Veçse rruga kalon e tëra nëpër pyll.Futa në çantë stetofenondoskopin, disa ampula për forcimin e zemrës dhe gjithçka që m’u

duk e domosdoshme për ndihmën e shpejtë.- Nisemi! – i thashë.- Harrova të të them diçka, - foli përsëri punëtori i gatrës, duke ju mbajtur zëri. – Lleshi

nuk i do mjekët. Lleshi i ka zët ilaçet.Ai vazhdonte të mos më shikonte në sy. Dukej qartë se, megjithëqë kishte ardhur të më

largonte, nuk ishte i sigurt në bënte mirë a keq. Lleshi duhej të ishte njeri të cilit ai i trembej.Ose mbase trembej se mos bënte fjalë me mua.

E dija se të gjithë, madje edhe fshatarët, i kishin zët mjekët e rinj. Ky ishte viti i parë qëpunoja si mjek në sharra dhe isha ambientuar disi me këtë mosbesim.

- Lleshi tha: Nuk është nevoja ta thërrisni mjekun.- S’ka gjë, - fola unë. – Vemi njëherë. Po na zboi, të paktën do të flemë të qetë. Nuk mund

ta lemë të vdesë kështu pa asnjë ndihmë mjekësore.U nisëm shtegut të pyllit. Pishat puthinin kurorat dhe na linin të shikonim vetëm arna

qielli. Anës rrugës fieri rritej një bojë njeriu.Punëtori i gatrës ecte i kërrusur duke lëvizur bustin. Dorën e majtë e mbante përpara

gjoksit, sepse pinte duhan. Tymi i ngrihej mbi kokë. Më dukej sikur ai kërcente i kërrusur dhenga llulla i dilte një ombrellë e gjelbër, me vrima, që sa vinte rritej dhe na e zinte tërë qiellin.

- Mbërritëm – tha punëtori i gatrës pasi kishim ecur gjysmë ore.Nuk po e shikoja akoma shtëpinë. Gjatë tërë rrugës nuk kisha dalluar asnjë shenjë jete veç

atij shtegu të ngushtë, të shkelur. Zhurma e sharrave, që në fillim dëgjohej si një zukatjemize, u fashit e humbi në ankimin e halave të thata.

Shtëpia u shfaq papritmas në një kthesë. Ajo ishte një kullë e vjetër malësore, e vetmuar.Pullazi ishte ndërtuar me dërrasa guri dhe dukej si një fushë shahu e prishur dhe e harruar.Rreth e qark kishte një gardh të madh, vende-vende të shthurur. Në oborr rritej një qershi. Pakmë tej kishte dy-tre mullarë me fier.

Punëtori i gatrës u ndal dhe u kthye me fytyrë nga unë.- Ja! – tha ai. – Por është më mirë të lajmërojmë më parë. Plaku është shumë i sertë.Ai më pa në fytyrë me ata sytë e tij të kaltër, shumë të lëvzisshëm dhe mua m’u duk pak

dinak, por prapë shpirtmirë. Mbase ishte nga ata njerëz që janë gjithmonë të pavendosur.

Futi lullën në xhep, mori një gur dhe qëlloi mbi pullaz. Guri trokëlliu me njëzhurmë të thatë, si një mbret që e ndjekin dhe nuk di ku të futet në fushën e zbuluartë shahut. Pastaj u këput në oborr. Bashkë me të ranë edhe dy-tri gjethe qershie.

Kaloi pak dhe te gardhi u duk një vajzë e re.- Drande! – pëshpëriti punëtori i gatrës. – O Drande!Vajza u kthye me fytyrë nga ana jonë. Ajo mbante shami në kokë. Kishte veshur rrobat e

rënda malësore dhe çorape të trasha, të errëta dhe të gjata.- Ky është mjeku, - tha punëtori i gatrës. – Si thua, po futena brenda?- Hajdeni! – tha Drandja. – S’ka me ju njoftë.- Si është? – pyeta unë.- Keq, - tha Drandja.Në dhomë mezi hynte drita. Ajo ishte një dhomë e madhe, tepër e madhe, rreth e qark me

postiqe dhe lëkurë. Në anë të oxhakut qe një minder i gjerë dhe, pak më tutje, një fron içuditshëm, i mbërthyer për muri. Froni nuk kishte ndjenjëse. Dy krahët e tij ishin tepër tëlartë, atje mund të rrije vetëm i pështetur, më këmbë.

I sëmuri ishte ulur në kaush dhe kishte mbërthyer sytë mbi ne. Sytë e tij ishin shumë tëhapur. Dukej i frikshëm, sepse nuk ishte rruar prej disa ditësh dhe kishte veshru një xhaketëme lëkurë të kojtur deleje.

Punëtori i gatrës sikur u struk pas supeve të mi. Tri gra rrinin më këmbë përballë të sëmuritdhe nuk thoshin asnjë fjalë.

- Erdhi? – pyeti i sëmuri duke belbëzuar. – Mos erdhi Lulashi?Një nga gratë tundi kokën dhe tha:- Jo, jo.Punëtori i gatrës mori guxim dhe doli që pas supeve të mi.I sëmuri u pre në fytyrë dhe u pështet te muri. Ia kapa pulsin. Pastaj hapa çantën dhe nisa

ta vizitoj.Ai dukej si i përhumbur në nëj botë tjetër. Sytë ishin veshur dhe unë nuk e kuptoja se si

rronte akoma. Pulsi mezi i ndjehej.- Gjelok! – tha i sëmuri. – Ma thoshte zemra se do të ktheheshe. S’mbahet kulla vetëm. S’e

mbajnë as trenët. Por duhet të kishit ardhë më parë ti ose Lulashi.Ai heshti menjëherë, sepse, siç duket, e kuptoni që unë s’isha as Gjeloku dhe as Lulashi.Ishte i thatë, i dobët. Nuk besoj t’i kishte kaluar të gjashtëdhjetë vjetët. Kisthe një hundë të

hollë, aq të hollë sa dukej si një gjethe e tharë.Kur u ngrita tunda kokën, gjë që donte të thoshte: nuk kam ç’të bëj. Është e kotë çdo

ndihmë.Dy gratë, të cilave nuk ua dija emrat, shikonin përdhe, ndërsa Drandja vështronte punëtor-

in e gatrës. Ai rrinte i pasigurt në një qoshe dhe thithte dendur duhan, sikur donte t’i vidhejplakut nën atë perde tymi.

M’u kujtua biseda e parë me të, mashtrapa e ujit dhe guri që rrokullisej mbi pullazin sifushë shahu.

“Ai diçka ka me Dranden” – thashë me vete. “Kaq thellë në pyll, o Drande, dhe bëndashuri me punëtorin e gatrës?” thashë me vete “Pse fshihen? Tashti askush nuk e ka mendjentek ata. Vetëm unë”. U ktheva nga i sëmuri dhe mbeta. Ai e kishte mbërthyer vështrimin mbiDranden dhe mua m’u duk sikur edhe ai po mendonte të njëjtën gjë sikurse dhe unë. Mbiballë i shkëlqenin bula djerse.

Pas tij isthe stoli i lartë pa ndenjëse, vetëm me dy pështetëse të krahët.

- Drande! – tha i sëmuri. – Drande!“Tashti do t’i thotë se i di të gjitha”, thashë unë vetë. “Tashti”. Punëtori i gatrës u

fsheh përsëri pas shpatullave të mia. Llulla i ishte shuar dhe ai nuk guxonte ta mbush-te përsëri. S’bënte asnjë lëvizje.

Drandja hodhi dy hapa të shpejtë dhe ndaloi përpara të sëmurit me kokën ulur dhe duarte lidhur në pëqi. Dukej sikur thoshte: Ja, këtu jam.

- Drande! Veç ti ke qenë në shkollë, - tha i sëmuri. – Yt atë kishte qejf që ti të vejë nëshkollë.

Ai heshti sikur dotne të mblidhte forcat. Pastaj tha:- U shkruaj letër! Shkruaji Lulashit në sharra, Gjelokut në Vah dhe Prengës, që ka zbritur

në qytet! U shkruaj të gjithë burrave të fisit dhe u thuaj të vijnë sa më shpejt! Kulla jonë, qëdhjetë vjet më parë kisthe gjashtëdhjetë e pesë robër, s’ka më zot. Shkruaju!

I sëmuri fliste me një ton të fryrë sikur mabtne fjalim. Drandja se nga gjeti një copë lapse letër dhe zuri të shrkuajë, duke u pështetur pas murit. Në dhomë nuk kishte tryezë. Kishtepostiqe dhe ca frona të trashë që dukeshin si kërcunj të latuar nga ujërat e përrenjve.

Dy gratë e tjera heshtnin gjithmonë dhe prisnin.- S’ka ma mashkull me i dalë zot – tha i sëmuri.Xhaketa e lëkurtë i ishte grisur dhe atij i dukej gjoksi i pakët me qime të rralla e të

thinjura.Drandja shkruante. Lapsi gërvishte mbi letër, sepse, me sa dukej, e kishte majën të thyer.I sëmuri heshti, dhe unë pashë se i kishte sytë gjysmë të mbyllur. Djersa i ishte tharë mbi

ballë.Ia kapa pulsin. Ai rrihte shumë dobët. Zemra po bënte përpjekjet e fundit për të mbajtur

gjallë trupin. Ma shtrëngoi dorën midis gishtave dhe unë e ndjeva përsëri se ai e kisthevdekjen fare pranë. Edhe ai e dinte. Mbahej e shtrëngonte dhëmbët sikur nuk donte t’i dilteshpirti pa i sosur amanetet.

Më shikonte në sy me bebëza të zmadhuara.Ia bëra një inxheksion me kamfor, sadoqë e dija se ishte e kotë. Ai sikur u qetësua pak.Një nga gratë i solli ujë. Ai tundi me rrëmbi kokën si në spazmë dhe u bëri një shenjë të

pakuptueshme.Dy gratë e kapën nën sqetulla, e ngritën më këmbë dhe e ndihmuan të mbështetej në

stolin e lartë, pa ndenjëse. Krahët e tij dridheshin në dy mbajtëset anësore.Mbeta si i trembur. Kujtova se doi të rrëzohej, por ai nuk ra. Nuk ra as kur e lanë gratë.

Vetëm se dukej si një skelet që lëkundej më këmbë. Xhaketa prej lëkure deleje i ishte hapuredhe më tepër dhe i zbulonte deri në kërthizë gjoksin e thinjur.

Mua m’u përzie dhe i hoqa sytë andej.- E shkrove? – pyeti i sëmuri duke u dredhur gjithmonë më këmbë.- Po, - tha Drandja.- U shkruaj – belbëzi ai duke kërcitur dhëmbët, - se më kanë pështyrë në varr po të mos

vijnë, po ta lënë kullën pa burrë, pa zot.Lapsi gërvishte mbi letër. Gjunjët e të sëmurit përthyheshin. Fytyra i ishte bërë gëlqere,

por ai mbahej akoma, me një vullnet të çuditshëm që shkëlqente me egërsi në sytë e tij tëhapur tej masës.

- Prendë! – tha ai.Një nga gratë doli përpara dhe iu afrua fronit. Ajo ishte rreth tridhjetë e shtatë – dyzet

vjeçe, me një fytyrë të mbushur, të shëndetshme, gjë e rrallë për malësoret e kësaj moshe.- Ti s’më bëre fëmijë – tha i sëmuri. – Ti ma nxive jetën.

Gruaja uli kokën si fajtore dhe nuk tha asnjë fjalë.- Unë po vdes, - tha ai. – Ti nuk do të martohesh më. Do të vishesh me të zeza.

Nuk do ta kapërcesh më pragun dhe do të qash për mua.Gruas iu mbushën sytë.- Zogë! Nuk e besoj se ka për të të dalë fat i mrië tashti që po vdes unë dhe kulla po mbetet

pa zot. Mos u marto as ti Drande... Drande! Rrini të tria bashkë...U lëkund mbi stol. Krahët iu përthyen. Iu përthyen edhe gjunjët. Rrëshqiti me shpinë në

mur dhe u plas përdhe.Ne mbetëm disa sekonda dhe nuk bëmë asnjë lëvizje. Letra që ai u drejtonte meshkujve

kishte rënë pranë vatrës. Ai nuk ishte shtrirë, por kishte mbetur ulur me kokën e varur mbigjoks.

E ngritëm dhe e shtrimë në kaush. Ato sekonda më këmbë kishin qenë një stërmundim imadh. Unë konstatova vdekjen.

Punëtori i gatrës mori guxim dhe ia mbylli sytë. Ai nuk e duronte dot vështrimin e tëvdekurit që dukej sikur ishin kthyer mbi të.

Gratë ishin shushatur. Nuk qanin, por shikonin të vdekurin sikur prisnin që ai të ngrihejmë këmbë, t’u thërriste dhe t’i urdhëronte përsëri. Drandja vështroi punëtorin e gatrës dhe kymë pa mua.

- Vdiq! – thashë unë si për t’i siguruar. – Vdiq.Ato përsëri nuk qanë. Më panë drejt në sy, sikur donin të thoshin: “Po tani? Jo, nuk është

e mundur. Jo”.* * *

Pasi lësova dëshminë e vdekjes, u largova. Punëtori i gatrës më përcolli deri tutje shteguttë pyllit. Ai dukej më i lirshëm, më i gjallë. Pinte duhan.

Mendoja plakun, Prendën dhe Dranden. “Ai vdiq”, mendoja “dhe Drandja do të martohetmenjëherë”.

- Ç’ishte ai stol ashtu? – pyeta punëtorin e gatrës dhe e gjithë kjo m’u duk papritmas etmerrshme.

- Është stoli i zotit të shtëpisë – tha punëtori i gatrës.- Ata kanë qenë vërtet dikur gjashtëdhjetë e pesë shpirt në atë kullë. Por ikën të gjithë. Dhe

mbetën vetëm gratë e pamartuara. Ka qenë zakon që zoti i shtëpisë ta prishte vdekjen mëkëmbë dhe t’i linte kështu amanetet e fundit. Kjo ishte shenjë e forcës së tij.

Mezi ecja. Frynte era dhe pishat përkulshin e llastoheshin me njëra-tjetrën.- Po ky zakon është çnjerëzor! – thashë unë. – Përse duhet ta presësh vdekjen më këmbë.

Përse të mos e presësh ashtu siç e presin të gjithë: shtrirë në krevat?Punëtori i gatrës heshtte dhe pinte duhan.- Mbase është ashtu siç thua ti – foli ai më në fund.- Por me këtë ata janë mburrur gjithmonë. Çudi si e ndjeu vdekjen. U ngrit në mëngjes dhe

tha: “Do të vdes”.- Po ai kishte vdekur prej kohësh – thashë unë.Punëtori i gatrës më vështroi i çuditur. Ai i besonte të gjitha ato që i thosha se isha mjek.- Përse duhet ta mundojë njeriu kaq shumë trupin? – pyeta si për vete. – Përse.Punëtori i gatrës nuk u përgjigj.Ai vështronte përpara sikur të dallonte Lleshin midis drurëve. Zoti i shtëpisë, rrinte më

këmbë në fronin e tij. Dridhej, po nuk rrëzohej. Sikur donte të na e mbushte mendjen se edhei vdekur ai ishte i fortë dhe kishte të drejtë të urdhëronte mbi të gjithë robërit e shtëpisë mbigratë.

Perëndia e shtëpisë

Faik Ballanca (1945-1977) Lindi dhe vdiq në Tiranë në një familje in-telektuale të ardhur nga Dibra e madhe. Pasi kreu gjimnazin dhe mbaroiFakultetin Histori-Filologji (dega e gazetarisë), punoi gazetar e redaktor nëgazetën “Zëri i Rinisë”dhe në revistën letrare “Nëntori” të LSHASH-së. Qënga viti 1962 nisi të botonte tregimet e para dhe të përkthente e të botonte

prozë nga gjermanishtja, italishtja e frëngjishtja. Edhe pse e ndërpreu kr-ijimtarinë letrare në moshë të re, F. Ballanca arriti të krijonte individualite-tin e veçantë si shkrimtar i vërtetë, në sajë të kulturës së gjerë, intuitës sëhollë artistike dhe skrupulozitetit krijues. Me rastin e 65-vjetorit të lindjes(Dhjetor 2010), po botojmë një tregim të tij.

Janar 2011 - 1357nr.

studim‘’Marin Beçikemi ishte i vetmi që shkruante dhe i vetmi që bënte historinë tonë

në atë kohë. Perballë një indiferentizmi, harrese dhe diskreminimi të paarsyeshëmduhej të krijohej edhe një historigrafi shqiptare jashtë përmasave të arsyeshme,,

Profesori nën mjegullnajën e shekujveNga: Dr. SELMAN MEZIU

Parmenda e drujtë kur hap embyll hullitë, mbulon farën egrurit duke e përgatitur për të

buisur një jetë të re. Po kështu edheajo e dijes zbulon ngjarje me heroiz-ma në vorbullën e shekujve bash-këshoqeruar me herojtë e shkruesit etyre. Gjemario Biemi në ‘’Historinëe Gjergj Kastriotit,, botuar më njëm-ijë e shtatëqind e pesëdhjetë e gjas-hte shkruan ‘’ Xhovio ka shkëmbyerMarino Beçikemin për MarinBarletin,të cilët ishin që të dy ngaShkodra,,

NË GJURMËT E ORIGJINËS

Do të duheshin ende dyqind epesëdhjetë e katër vjetë që studiuesiIlia Karanxha të hidhte rrezetndriçuese të se vërtetës mbi veprim-tarinë historiko albaneologjike tëMarin Beçikemit.

Studiuesi në fjalë shkruan: ‘’Ngapikpamja historike dihet që venedik-asite morën Shkodrën nga Gjergji IIBalsha në prill të vitit 1396 në bazëtë një marrveshje reciproke. Ky faktnuk përjashton krejt mundësinë qëvendikasit të kenë pritur edhe njëpërfaqësi nga qytetarët shkodranë mënë zë…. Fjala vjen Jonimët,Beçikemët etj.,,

Pra prejardhja e tijë ishte nga njëfisë me taban të fortë, trima të çar-tun e të zgjuar që shponin telin. Ish-te gjyshi i tijë Pjetër Beçkemi i cilimori pjese si përfaqësues i qytetar-isë së Shkodrës në Senatin Venedi-kas. Ndërsa për babain e tijë Mari-nin shkruan :’’Ai sikurse del ngadokumentet zyrtare gadi për dyzetëvjet si sekretar asht marrë pa ndër-premje e besnikërisht me çështjettueja(të Venediku S.M.t) aq tërëndësishme pranë sulltanëve tëTurqisë, tue përballue për tok e përdet sa e sa vështirësi e rreziqe nëpërpopullsi barabare dhe të armato-sura,, I ati lindur rreth viteve 1415dhe 1420, e filloi veprimtarinë nësherbimin sekret të venedikasëve,që në vitin 1438 dhe ra në rre-thimin e Shkodrës në Gusht të vitit1478. Trimeria e shpirti luftarakishin mbjellur në shekuj në shpir-tin e zemrën e breznive të njëpasn-jëshme të atijë qyteti e rrethinave tësaj. Kështu ndodhi edhe me babain,dajën, tridhjetë kushurinj nga babaidhe e ëma, vellezërit e tijë, ku vetëmshtatë shpëtuan. Po kështu humbijetën edhe burri i motrës NikollëMalonsi në rrethimin e Shkodrës.Ndërsa daja i tijë Pjetër Panjani ish-te nga Milano pra Italia e veriut. Kyështë mozaiku i përgjakur nga kubiskoi një jetë e një vogëlushi lin-dur më 1468 që do të linte gjurmëme penën e diturise ne altarin e shek-ullit të pesëmbëdhjetë.

SHTEGËTARI I PËRVUEJTUN

Kasaphana qe shkaktoi pushtuesiturk me sadizmi e tijë, jo vetëm qëBuna u skuq në gjak kufomash te panumërueshme, por kush shpëtoimori arratinë me varka e në këmbëdrejt bregdetit Italian e Dalmatë pertë shpëtuar nga masakrat makabre erënies së Shkodrës më 1479. Në këtokushte Marini(kishte marrë emrin ebabait) ynë bashkë me të ëmën sh-koi në Ulqin ku gjetën një

përkujdesje atërore nga të afërmit esë amës, pra Pjetër e Balzar Panjaniduke filluar nga Tetori i vitit 1485 epërgjatë atijë të 1486. Në këtë kohebie në kontakt edhe me Marin Seg-om persaonalitet i kishës e histor-ishkrues. Me transferimin e panjan-ëve me punë në Dhomën Tregëtaretë Breshias, marrin me vete edheBeçikemin me të amën.

Në këtë qytet ai shkollohet nëletërsinë greke e latine, në rrjedhjene viteve 1483 e 1485, i mësuar ngahumanistët më me zë të këtyreviteve, Kristofor Barçiça dhe XhovaniKalfurnoia, i cili dallohet ndër tëtjerët. Më 1485, rikthehet në qyte-tin Dalmat të Ulqinit i cili marto-het me Katerinën katërmbëdhjetëvjeçare, të bijën e një personalitetitë shquar ulqinas që thirresh PaskalDabro. Më pas fillon për herë të parëpunën si profesorn në Raguza, dukelenë pas një kohë kur’’….fati i pam-ëshirshëm e kishte zhytur në fund tëdheut…, …të qarat e fëmijëve të tijëngriheshin deri në qiell,,

BUZËQESHJA E SUKSESEVETË DITURISË

Ishte vetëm gjashtëmbëdhjetë vjeçkur mban një fjalim emocionues epërshtypjelënës, për nder të Markan-tonia Morozinit i cili në këtë peri-udhë ishte në udhëheqje të komuni-tetit në qytetin e Breshias.

Falë vullnetit të tijë e pasionit përtë mësuar e ditur gjithëçka ai formo-het me shpejtësi si intelektual. Ekështu me plote guxim e mençurimban para senatit Raguzian më 1Maji 1495, fjalimin mbi veprën eOvidit Epistulae Herodium. Ndërsanë vitin 1496 Marin Beçikemi fillonpunën si sekretar i komandantittëarmatës vendikase Melkior Trevisan.Me 1499 ai kryen një mision merëndësi te madhe pranë mbretit tëFrancës Luigji XII i mbiquajturi ‘’Ba-bai i popullit, si dhe në oborrinmbretëror të Napolit, te AlfonsL’Aragona.

Qytetarinë Venedikase ai e merrnë vitin 1500 ose 1501e dhënë meplotë respekt nga Leonardo Loredan.Në këtë moment merr inisiativënduke hapur një shkollë private, pikër-isht nga fundi i vitit njëmijë e pesë-qind. Fama e tijë si orator i shkëlqy-er u arrit pasi më 28 Nëndor 1500mbajti një fjalim në kishën e ShënMaria Famoza të venedikut. Gjurmëtë pashlyera, ka lënë kur mori pjesënë debatin publik mbi madhështinëe Ciceronit dhe të Kuintilianos neKonventën e Shën Stefanit.

Dhe përsëri një transferim tjetër,në qytetin e Padovës, bashkë me sh-kollën e tijë private në fillimin e vitit1501si dhe jep mësim në Universitet-ine Padovës. Beçikemi mbahej nëmjediset intelektuale e të studiuesëveVenedikas si plinist ku ai më 1504shkruajti veprën ‘’Pralection in Plin-ium,, botuara në Breshia.

Një detyrë e re e thërret përsërinë Breshia më 18 Dhjetor 1508 siprofesor i letërsisë latine e greke,ku këtu shërben ndoshta deri nëvitin 1519. Lëvizjet e kërkesat përtë ushtruar profesionin e Profesoriti vijnë që nga Roma e Venediku,

Me artin e mësimdhënies e ora-torinë e tijë i mekonte studentët meveprat e Plinit, Ciceronit, Virgjilitetj. Më 1415 ai kërkon të trasfero-het në rrethinat e Mantovës në Azo-la dhe ja si e vlerëson MarkeziaIzabela d’Este:’ ’….është njeri qëmerr vesh nga literatura pa stërmun-duar tjetrin. Veç kësaj do të kemikënaqësinë e bisedave të tijë tëmençura, e do të jetë shumë idobishëm te të rinjtë e qytetit tonë,profesioni i tijë këtu.,, Ai qendroikëtu më 1514-1515, ku fillon tëshkruaj një poemë për njerëzit mëtë shquar të Mantovës.

Për të qenë konkretë e të be-sueshëm mbi këtë ndërmarrje të fu-qishme po paraqesim disa rrjeshtatë një letëre të tijë, shkruar më 6Janar 1515 : ‘’Zoti im Gjovani Jaco-

mo, kam veçuar elozhet në dy libraqë janë më 2600 vargje dhe përgjykimin tim të hekurt janë transfor-muar në të arta. Ne qoftë se kenindonjë kardinal, ose ndonjë banortjetër në Romë të shquar në studimettona, më njoftoni, gjithahtu në Man-tova, Verona, Bolonja, Firence, Mil-ano e në qytete të tjera….,, Vështri-mi ishte i largët, kapacitei i tijë njo-hës ishte i madh.

Marin Beçikemi shkruajt shumëvepra me karakter, retorik historik,filozofik dhe poetik. Shumë nga ve-prat e tijë u zhdukën nga pamëshirë-sia e viteve, dhjetëvjeçarëve e shek-ujve, ndër këto ka arritur deri ë ditëttona: ‘’Letrat te miqtë,, ‘’Mbi rig-jetjen,, mbi veprat ciceroniane. Sidhe ‘’Ligjerata të Gaio Erennio,, Stu-dimi i fundit i historianit I.Karanxha

i jep Profesorit në fjalë autorsinë edy veprave madhore të ngjarjeve nëshekullin e pesëmbëdhjetë ‘’Rrethi-mi i Shkodrës,, ‘’Historia e Skënder-beut,, dhe‘’Komentar i të çështjevetë turqvedhe i z. GhergjSkënderbeut,princ i Epirit,, duke zbu-luar me kompetencën e një studiue-si të thellë e plote argumente pse aiu fsheh nën emrin e Marin Barletiprift shkodran.

VDEKJA MISTERIOSE DHE…

Profesor Beçikemi jeton dhim-bjen më të thellë kur ne vitin 1515,në moshën njëzetë vjeçare i vrasindjalin e tijë Marko, në këtë kohëprift në Breshia. Ndërsa në pikun eveprimtarisë së tijë krijuese e ora-torike, vritet misteriozisht nga njëdorë e zezë më 1526, historishk-ruesi e Albaneologu i parë MarinBeçikemi. Kush valle ishte i intere-suar ta zhdukte në mënyrë të tillëProfesorin? A nuk kishte ai një gjyqme Venedikun gjatë viteve 1514-1515? Siguriasht. Por për çfar çësh-tje, ende është e paditur. Në Sh-kurt të vitit 1526 ai paraqetkërkesën për të shfrytëzuar arkivatsekrete veneikase për të shkruar njëHistori mbi Republikën e Vene-cies. Pas gjashtë muajsh ai elemi-nohet. Përse vallë i ngjau Preofe-sor Beçikemit, e nga kush? Ende efshehur në dallgët e pamëshirshmetë shekujve.

Sa qesharake duket thënia e stud-iesit te shquar DhimitërShuteriqi’’Sesi e priti Beçikemi atëvepër madhore të bashkëqytetarit tëvet(‘’Rrethimi i shkodrës,, të MarinBarletit.S.M) këtë se dimë. Po nukdo të dëshironim që ta ketë priturashtu si Konica’’Historrinë eSkënderbeut,, të Naimit.’’Diesi dheletërori i holle,,. Konica, mbeti njëshembull i shëmtuar. Beçikemi, mesa duket, njeri i mundësive tëmëdha, nuk ishte edhe inisiativavetë tilla, si një Barlet apo një Naim,,

Ndërsa bashkëpatrioti i tijë, stu-diuesi Karanxha pas plote tridhjetëe një vjetësh do të dalë para histori-grafisë shqipëtare me Postulatin etijë:

‘’Marin Beçikemi ishte i vetmi qëshkruante dhe i vetmi që bënte his-torinë tonë në atë kohë. Perballë njëindiferentizmi, harrese dhe diskrem-inimi të paarsyeshëm duhej të krijo-hej edhe një historigrafi shqiptarejashtë përmasave të arsyeshme,,

Pra Biemi Xhenario prift Breshiangaboi edhe kësaj rradhe, ndërsa stu-diuesi i madh historigrafise ItalianePaoloe Xhove bashkëkohës i Profe-sorit kishte të drejtë. Këto janëdashakeqet e dramave historike.

Marin Beçikemi (1468-1526). Salla e të Dyzetëve. Portretet e të huajve tëmëdhenj, shkollarë të Universitetit të Padovës, të realizuara në temperënga Xhakomo del Forno më 1942.

REFERENCA:Biemi Xhamari, Istoria di Giorgio Castrioto

deto Skanderbeg , Breshia 1765, f. 1.Karanxha Ilia, Barleti apo Beçikemi? Një

pështjellim në shkencën Shqiptare,,, Ti-rane 2010, f.51, 48,87, 29, 252, 253

Dhimitër S. Shuteriqi; Dhimitër Frengu.Studime historike. Nr.2 f.147-172, Tirane1979

Marin Barleti (Beçikemi), Historia e Skender-beut. Tirane 1982

Meziu Selman, Engjëlloret e drishtit dheMari Beçikemi. Firenze 2010 -Dorshkrim

14 - Janar 201157nr.

portretMUSA BAJRAM LALANjë histori lavdie dhe persekutimi

Nga: XHELAL ROCI

Musa Lala u lind me 18 maj 1893, në fshatin Strikçan të Grykës së Madhe, në njëfamilje fshatare me profesion bujk.

Musai u rrit dhe u edukua nën kujdesin e ba-bait, Bajram Lalës, dhe nënës së tij. I ati ishte burrëi ndershëm, punëtor i mirë, trim, bujar e familjar.

Mësimet e para i mori në shkollën fillore nëvendlindje në mënyrë autodidakte.

Pas ardhjes në pushtet të Amet Zogut në vitin1924, Musa Lala, në fillim të vitit 1925 hyri nëpunë në armën e xhandarmërisë. Ka shërbyer krye-sisht ne qarkun e Dibrës dhe më tepër në postat errethit të Zerqanit. Musai u dallua për punë të mire,për disiplinë dhe sjellje të mirë në shoqëri. Në vitin1936 Musai shkoi në shkollën e xhandarmërisënë Burrel dhe pas përfundimit të saj , ai shërbeu nëxhandarmëri në disa rreth të vendit si në Durrës,Korçë, etj. Pushtimi i vendit nga Italia fashiste, më 7prill 1939, e gjeti Musain me shërbim në Korçë megradë nënoficer. Duke qenë në ketë armë, ai epërjetoi më afër shtypjen, shfrytëzimin dhe diktat-urën fashiste ndaj popullit shqiptar. Musai atje ranë kontakt me elementët përparimtarë dhe kundër-shtarë të fashizmit, që organizoheshin, punonindhe luftonin kundër fashizmit Italian e bashkëpunë-torëve të tij. Ai u ndërlidhë dhe u aktivizua edhe indihmonte me të gjitha mënyrat njerëzit e lëvizjesAntifashiste, Nacional-Çlirimtare. Musa i informon-te ata për personat që ndiqeshin nga organet epolicisë sekrete të fashizmit, për spiunët që ai mundtë zbulonte që ishin në shërbim të fashizmit, përndërlidhje në mes të personave të burgosur dheshokëve të tij që ishin jashtë, deri edhe me anën eshoqërisë për të liruar të burgosur nga burgu. Këtoveprime te tij, ranë në sy të spiunëve të fashizmit.Kjo e detyroi Musain që në janar 1941 të braktisëdetyrën, duke u larguar nga arma e xhandarmërisë,dhe u kthye në Strikçan. Fashistët e kërkonin Mu-sain, por ai qëndronte i fshehur në vende të ndry-shme. Herë te njerëzit e gruas në fshatin Smollik, tëlidhje të tij familjare, miqësore e shoqërore në So-pot, Strikçan, Lejçan, Lubalesh, deri në Martaneshe në tjera vende. Musai gjithmonë mbante armëme vete dhe në lëvizje e në punë përdorte emra tëndryshëm. Musa Lala pas luftës së Italisë në kufirinme Jugosllavinë në Dibër, me 6 prill 1941 dhehumbjet që ajo pësoi, e inkurajuan dhe ja shtuanmë shumë shpresat e dëshirat për të luftuar fash-izmin dhe për fitoren ndaj tij. Ai ishte informua seedhe në Dibër elementet përparimtarë, patriotë eatdhetarë kishin filluar të lëvizin e të organizohenkundër fashizmit Italian e bashkëpunëtorëve të tyre.Musai kishte shkuar disa herë në Martanesh, kish-te bërë takime e kishte zhvilluar biseda me BabaFaje Martaneshin. Baba Faja vinte shpesh në fsha-trat e Grykës Madhe dhe Musai kishte pas mundë-si të takohej edhe në këto valle besimtarësh. Ngafillimi i muajit shkurt të vitit 1942, Musa Lala ra nëlidhje me Haxhi Lleshin, i cili kishte një vit që ishtehedhur ne ilegalitet dhe kishte shkelur e rekrutuardisa baza strehimi për interesat e Lëvizjes Antifash-iste Nacional Çlirimtare në zonën e Grykës Vogël,Grykës Madhe, Bulqizës, Dovolanit, Kerçishtit, Sel-ishtes e deri në Mat. Musai i bëri kërkesë HaxhiLleshit që ta pranonte në njësitin e tij ilegal. Ai ubashkua me njësitin e Haxhi Lleshit, mori pjesë nëtë gjitha veprimet ilegale në luftë kundër fashizmitdhe nuk u nda asnjë çast nga Haxhi Lleshi. Atalëviznin bashkë nëpër bazat ilegale partizane, pro-pagandonin e vepronin kundër fashizmit Italian ebashkëpunëtorëve të tij. Me formimin e Çetës par-tizane të Dibrës, me 20 qershor 1942 në Zogje tëGrykës Vogël, Musa Lala ishte njëri nga partizanëte parë të saj. Ai bashkë me shokë e tij dhe nëzbatim të urdhrave të komandantit të Çetës, HaxhiLleshi, mori pjesë në të gjitha aksionet, veprimetluftarake e çdo veprim që kreu Çeta e Dibrës nëluftë kundër fashizmit Italian. Në fillim të muajitshtator, Musa Lala bashkë me Haxhi Lleshin u nisënpër në Pezë dhe morën pjesë në punimet e Konfer-encës së Pezës. Pas përfundimit të Konferencës,njësiti i komandua nga Haxhi Lleshi, ku bënte pjesëedhe Musa Lala, u nisën për tu kthyer në Dibërnëpërmjet Martaneshit. Ata qëndruan e pushuannë Teqen e Martaneshit. Prej këtu njësiti u nda meBaba Fajën dhe u nisën maleve për të shkuar nëGrykë të Madhe, në Dibër ku kishin bazat. Meformimin e Batalionit Partizan të Dibrës me 26 ko-rrik 1943 në Gjoricë, komandant i të cilit u caktuaHaxhi Lleshi, Musa Lala inkuadrohet në përbërjetë forcave partizane të kësaj njësie. Ai mori pjesë

në të gjitha veprimet luftarake që kreu kjo njësi dhegjithmonë ne krah te komandantit trim Haxhi Lleshi.Gjatë periudhes se operacionit nazist te dimerit1943-1944 që ndermorën nazistet gjerman kunderLuftës Antifashiste Nacional Çlirimtare, Haxhi Lleshibashke me Musa Lalën kaluan në Shqipërinë eJugut, nga krahina e Korçës. Me 24 maj 1944, MusaLala në shoqerin te komandantit te tij Haxhi Lleshishkoi ne Kongresin e Përmetit. Musa Lala në mua-jin dhjetor 1943, në luftën e Llukoves, ne fshatratShqiptare te Maqedonisë, plagoset ne faqen edjathte, ndërsa me 18 qershor 1944, ne Mokër tëPogradecit, luftë kundër nazistëve gjerman e bash-këpunëtorëve të tyre plagoset në krahun e djathtë.Në këtë kohë shtrohet për mjekim në spitalin, kuqëndroi afër dy muaj. Haxhi Lleshi e mbante Mu-sain gjithmonë pranë vetes. Ai ishte burrë trim,besnik, i papërtueshëm, ishte i matur në biseda,fliste me anekdoda, kishte humor të hollë, asn-jëherë nuk e kalonte masën në alkool, nuk gën-jente.

Gjatë muajit gusht, 1944, Musa Lala doli ngaspitali partizan dhe në mënyrë ilegale u kthye pranëfamiljes në fshatin Strikçan dhe në fshatra tjera tëGrykës së Madhe. Në të njëjtën kohë Musai nukpushonte, ai punonte e propagandonte me të gjithaformat për të nxjerrë djem të rinj e për të plotësuarrreshtat partizane.

Me datë 1 nëntor 1944 emërohet komandantnë komandën e vendit në Zerqan, ku komisar ucaktua Haziz Asllani nga fshati Allabegi i Maqel-larës. Në muajin mars të vitit 1946 del në lirim sioficer, shkarkohet nga detyra e komandantit të ven-dit dhe caktohet kryetar i komitetit ekzekutiv tënënprefekturës së

Shtëpia e Musa Lalës në fshatin Strikçan ka qenëgjithmonë bazë e strehimit, furnizimit të partiza-nëve por edhe vend për mbledhje e takime përkrerët e LANÇ të Dibrës.

Musa Lala pas çlirimit të vendit ka krye detyra tëndryshme në organet e pushtetit. Gjatë kohës qëshërbente në komitetin ekzekutiv në Zerqan, ai meinisiativën e tij hapi dy kanale ujitës, me punë vull-netare për fshatin Strikçan. Njëri kanal ujitës Zer-qan-Strikçan dhe tjetri Ternovë-Strikçan, që emër-tohet vija e Malit.

Musa Lala në organet e pushtetit lokal ka kryedisa detyra, si sekretar dhe nënkryetar i komitetitekzekutiv i rrethit Peshkopi, shef i seksionit tëpyjeve në komitet ekzekutiv të rrethit Dibër, Kry-etar i lokalitetit në Shupenzë dhe nga data 13 nën-tor 1962 dhe deri më 15 mars l966 ka kryer detyrëne kryetarit të lokalitetit të qendres në Peshkopi. MusaLala gjatë periudhës së Luftës Antifashiste Nacio-nal Çlirimtare ka qenë i paorganizuar në parti. Ësh-të pranuar anëtar i Partisë Komuniste Shqiptare me10 shkurt 1945. Musa Lala gjithmonë ështëlavdëruar për punë të mirë, besnik, iniciator, trim.Është dekoruar me medaljen e kujtimit e të trimërisë.Është nderuar me disa fletë nderi dhe lavdërimi. Ai

dallohej për mënyrën shumë të mirë të komuni-kimit me eprorët, varësit dhe me masën e popullit.Ai drejtoi e punoi një jetë të tanë dhe kreu detyra tëndryshme dhe të rëndësishme. Kishte mënyrë tëmirë komunikimi. Shquhej për figurë të mire mo-rale. Merrte pjesë në komisionet e pajtimit tëgjaqeve, grindjeve dhe në disa raste i drejtonte vetëkëto komisione. Ka qenë i zgjedhur në këshillinpopullor të rrethit Dibër. Ai priste popullin në çdokohë. Bënte të pamundur për ti zgjidhur hallet qëkishin njerëzit. Të gjithë qeveritarët që vinin ngaorganet eprore të pushtetit qendror merrnin takimme Musain. Masa e popullit e respektonte dhekishte besim te fjala e tij.

Në një rast “SD” ishte në hasmëri me një famil-je, se pse vajza e tij ishte martuar, pa dëshirën e tijme një arsimtar. Disa persona pjesëtarë të komi-sionit të pajtimit në zonën e qendrës kishin bërëpërpjekje për ti pajtuar këto dy familje, por “SD” qëkishte autoritet absolute në familje nuk pranonte.Vajza kishte mbi 10 vjet martesë në atë familje dhekishte lindur tre fëmijë. Asnjëherë nuk kishte sh-kuar në shtëpinë e prindëve të saj. Ata banonin nëtë njëjtin fshat. Me vajzën, burrin dhe pjesëtarë tëfamiljes që kjo ishte nuse, nuk flisnin prindërit,vëllezërit dhe kunatat e saj, edhe pse mund të tako-nin në rrugë. Disa herë ishin bërë përpjekje për tipajtuar këto dy familje, por nuk ishte arritur pajtimii tyre. Këtë detyrë përpara komisionit të pajtimit emori përsipër ta bënte Musa Lala. Musai shkoi njënatë në shtëpinë e “SD” dhe filloi bisedimet me të.Por sa e hapi bisedën për pajtimin, “SD” ja preushkurt. “Sa të jem unë gjallë, ajo s’ka punë në sh-tëpinë time dhe as me njerëzit e mij”. Debati zgjatideri ne orën 2 të natës. Ne fund, “SD” tha: ta kamlënë në dorën tënde ore Musa Lala. Hiqu një natëpërpara krushkut, krushkës, dhëndrit dhe bijës timeme gjithë fëmijë e hajde tek unë si erdhe sonte”.Kështu u pajtuan ata dy familje dhe kështu Musaimbeti shok i afërt i familjeve të tyre.

Musai para çlirimit u martua me Selvije Rexhep-in nga fshati Smollik me të cilin lindi rreth 11 fëm-ijë, por i jetuan vetëm 7 vajza. Selvija gjatë gjithëkohës jetonte në fshatin Strikçan. Ishte grua punë-tore. I rriti i edukoi dhe i martoi vajzat me burrashumë të mire dhe në familje shumë të mira. Nëvitin 1953, Musai u martua me Nazmije Topallingrua të dytë, nga fshati Vojnik. Edhe Nazmija ishtegrua punëtore. Me këtë lindi katër fëmijë, dy djemdhe dy vajza dhe banonte në qytetin e Peshko-pisë. Musai ishte familjar i rregullt. Dy palë fëmijëti rriti dhe i edukoi në mënyre shembullore dhe atakanë krijuar familjet e tyre. Ata kudo që jetojnëshquhen për edukatë e figurë të mire morale. Gjatëgjithë kohës që ishte në punë Musa Lala shquhejpër korrektësi, urtësi, për iniciativë. Në të gjithafushatat ai jepte ndihmesën e tij dhe ishte shem-bull pararoje. Ai ndihmoi shumë në kohën e kole-ktivizimit të bujqësisë në shumë fshatra të Dibrës,pasi kishte njohje që gjatë Luftës.

Më datën 15 mars 1966, pasi doli letra e hapure Komitetit Qendror të Partisë së Punës së Sh-qipërisë, Musa Lala në moshën 73 vjeç e la punëndhe përfitoi pensionin e pleqërisë. Me këtë rastpërfitoi shtesë pensioni 100 lekë për meritat e LANÇ.Në këtë kohë në Dibër erdhi me detyrë sekretar iparë i Komitetit të Partisë të Rrethit Dibër, Zoi Theme-li, ish oficer madhor, me gradën Gjeneral Leitnant,Antar i Komitetit Qendror të PPSH, drejtor i zbu-limit politik dhe zëvendësministër i Punëve tëBrendshme. Zoi Themeli kishte njohje me MusaLalën, se gjatë kohës së LANÇ, Zoi drejtonte punëne partisë që në krijimin e Çetës partizane të Dibrës.Me Musa Lalën, Zoi Themeli kishte luftuar kundërokupatorëve shumë herë në të njëjtin pozicion.Ata kishin ngrënë kur kishin pasur dhe kishin për-balluar urinë për copën e bukës bashkë.

Zoi Themeli, akoma pa marrë në dorëzimdetyrën e sekretarit të parë të komitetit të partisë sërrethit Diber, mori takim me ish partizanë të vjetërtë Dibrës dhe ndër ta edhe me Musa Lalën. Disanga këta e informuan për shumë problem që ata-konin punën e partisë në Dibër. Zoi Themeli filloitë reviziononte punën e partisë në disa drejtime.Musa Lala ishte pensionist, ai kishte kohë të lirë,

Zoi Themeli e mbante afërNga Komiteti Qendror i P. P. Sh. erdhi në Dibër

i dërguar për të analizua punën e Zoi Themelitvetë Hysni Kapo, i cili e quajti veprimtar antiparti erevizionist. Filloi diskutimi me tjetër frymë në orga-nizata bazë ku ata bënin pjesë. Edhe për MusaLalën filloi diskutimi në organizatën bazë. E kri-tikuan se kur erdhi Zoi Themeli në Peshkopi, ishteshprehur se “në Peshkopi, ka ardhur Stalini…” Seme këtë shprehje ai mohonte rolin e shokut Enverdhe të PPSH. Musain filluan ta kritikojnë edheshokët e tij që pak ditë më parë kishin thënë fjalëtmë të mira për të. Ata i ngritën probleme të tjera. Seka trajtuar keq familjen. Ai ka lënë familjen në fshatdhe është martuar me një grua të re, pa u thellua seajo martese ishte bërë 13 vjet më përpara. Se ështëi lidhur me pronën, me fshatin. Nuk kishte besimtek ekzistenca e pushtetit popullor. Se ka manifes-tuar pikëpamje mikroborgjeze dhe këtë e bëntepër të patur një djalë që të trashëgonte pronat dheemrin e tij. Musai ishte shoqëruar e kishte krijuarmarrëdhënie me elementë karrieristë, thasheth-emexhi e intrigant si me Xhevit e Shuaip Barutin,Met Hajrullain, Fuat Barutin, Mexhit Shehun, AliMilen, Maliq Nokën e të tjerë. Kritizeret mohuan tëgjitha meritat e punën e mirë të Musa Lalës, për tëcilën ata e kishin vlerësuar ndryshe kohe më parë.

Gjate diskutimeve ata shprehnin, se Musa Lalashkonte në terren si me qenë Dervish i Teqesë, paplan pune, pa objektiva dhe drejtonte me hamend-je. Ai gjatë gjithë kohës nuk bëri asnjë përpjekjepër ngritjen e nivelit të tij, arsimor e edukativ. Nukkreu asnjë shkollë shtetërore e partie. Ra në pasiv-itet e në prakticizëm, duke u mbështet në meritat etij të luftës. Musa Lala, shpreheshin ata, nuk eci mekohën. Koha shkonte përpara ndërsa ai ngeli nëvend. Ata i vunë shenjën e barazimit Musa Lalesme elementët antiparti. Për të gjitha këto, organiza-ta bazë e partisë vendosi përjashtimin e tij nga par-tia. Por sa u përjashtua nga Partia e Punës Sh-qipërisë, Musait, ju hoq e drejta e pensionit suple-mentar, 100 lekëshi i luftës. Nga ana e degës sëpunëve të brendshme iu morën armët personale,revolja dhe automatiku. Nga kjo gjendje që ju kri-jua Musa Lalës, ai u ndodh përpara dy zjarreve,atij shtetëror dhe të familjes. Musa Lala u mbyll nëvetvete. Ai qëndronte më tepër në shtëpi. Nuk tako-hej me asnjë dhe as nuk shkonte asnjë në shtëpi tëtij, nga lidhjet familjare, miqësore e shoqërore. Nëfshat nuk shkonte asnjëherë. Qëndronte i frikësuare i trembur. Shokët e tij, Xhevit e Shuaip Baruti,Mexhit Shehu e të tjerë u dëbuan nga Dibra. MetHajrullai u burgos. Shokët e tij të luftës e të punësjo vetëm që nuk i flisnin si më parë, por në bisedae takime e kritikonin në mënyra të ndryshme. Ndon-jëherë kur e thërrisnin në degën e punëve tëbrendshme, për bashkëbisedim, qoftë edhe përprobleme të vjetra, historike, ai kishte frikë. “Nukdij asgjë, - shprehej, - më ka lënë kujtesa, nuk dëg-joj nga veshët, nuk shikoj nga sytë. Jam në moshëtë vjetër.” Me këto vështirësi kaloi rreth 20 vjet. Nëvitin1986, pasi bëri kërkesë për rishikimin edhënies së shpërblimit suplementar të luftës (të ci-lin e kishte kërkuar edhe herë të tjera), kjo ju dhasepse ai mbante medaljen e kujtimit. Ajo nuk iishte hequr me vendim të organeve të larta. Përkëtë, shpërblimi iu pagua për tre vjet më parë sipasligjit.

Më datën 6 shtator 1987 e thirra Musa Lalën nëdasmën e djalit tim, duke u nisur nga fakt se ishimnga një anë, kishim lidhje të vjetra miqësore dhekishim punuar bashkë. Musai më doli përpara dhemë tha se nuk mund të vij në dasmë. Ti e dinpunën time. I futa krahun dhe meqenëse ishimafër shtëpisë, e mora në shtëpi. U gëzua shumë.Në atë moment erdhi te shtëpia ime Kryetari i de-gës së punëve të brendshme, UIlir Balili dhe Rex-hep Nelaj. Musai u mërzit shumë. Kërkoi të dalë.Nuk e lashë. Ata e përshëndetën dhe dolën. Nembetëm vetëm. Musait i mbeti në mendje: “Çfarëtë bëra ty? Çmu desh mua, etj”. Megjithëse e sig-urova se ska asgjë, ai u largua i mërzitur.

Dy muaj me vone ai ndërroi jetë, duke mbeturnë kujtesën e bashkëqytetarëve si njeri i nderuar,trim dhe i urtë.

Musa Bajram Lala

Janar 2011 - 1557nr.

kujtesë

Kurrë nuk e kishaimagjinuar më parë qëunë ish nxënësi i tij të

shkruaja sot në kujtim të drej-torit të parë të shkollëstetëvjeçare në Shumbat Xha-fer Merdini, mirëpo ja që jetae tillë qenka. Edhe pse nukdesha ta besoja për momen-tin katër vjet ma parë një ziletelefoni nga larg, një mëngjezmë prish gjumin. Ishte njëshok i imi fëmijërie i cili mënjoftoi për vdekjen para kohetë Xhafer Merdinit. Në fillimnuk kisha se si ta besoja sevetëm pak kohë ma parë kishapirë kafe bashkë me të. Ishimulur në një lokal pranë sta-cionit të furgonave të Dibrësdhe bisedonin rrjedhshëm, josi vite më parë kur ai ishtedrejtor e unë nxënës por si dyshokë e miq të mirë të njohurprej vitesh se i tillë ishte Xha-feri. E biseda dashje pa dashjena degdisi në ato vite të buku-ra të shkollës tetëvjeçare nëShumbat. E vërteta edhe kurështë e hidhur duhet besuar. XhaferMerdini, bir i Sohodollit që e deshishumë, vdiq katër vjet ma parë nëTiranë. Kanë kaluar katër vjet qëatëherë por imazhi i një njeriu tëmirë, i një intelektuali të kompletu-ar, i një personalitteti në fushën emësimdhënjes nuk na shlyhet lehtënga kujtesa. Sot edhe pse kanë kalu-ar katër vjet që nuk jeton më midisnesh të gjithë ato që e kanë njohurnga afër, kanë punuar me të shpre-hin fjalët më të mira.

Xhaferi lindi në fshatin Sohodollmë 30 gusht të vitit 1936, në njëfamilje vërtet patriote, bujare por dheshumë arsimdashëse. Duke parë zg-juarsinë e tij, etjen për t’u arsimuar,Shukriu baba i tij e nis Xhaferin tëmbaronte gjimnazin e Tiranës. Nëato vite duhet pranuar se ishte njëprivilegj për ato djem dhe vajza qëpërfundonin gjimnazin e Tiranës pornjëkohësisht kishte dhe vështirësitëe tij se jo të gjithë mund të kaloninnga ky gjimnaz. E Xhafer Merdini epërfundoi me nota mjaft të mira. Paspërfundimit të gjimnazit Xhaferi nëato vite djalë i ri e gjithë etje për tëmësuar më shumë nuk mjaftoi mekaq. Nuk u kthye në fillim në So-hodoll pranë prindërve që i deshtedhe e deshën por vazhdoi edhe njëkurs po në Tiranë për bankier dhesapo kthehet në vendlindje fillonpunë në bankën e Peshkopisë ku mepagën që merrte filloi që t’i vinte nëndihmë familjes. Edhe pse në punëe sidomos për atë periudhë kohe endihmonte mjaft mirë familjen meato të ardhura që merrte ishte përsërii pakënaqur. Ndjente boshllëk tëmadh në arsimim. Nga zelli i madhqë kishte për t’u arsimuar më shumënjë ditë e braktisi punën në bankëne Peshkopisë dhe filloi vetë të trokasku të mundej në dyert e administratëssë atëhershme për t’u arsimuar. Me

Mirënjohje për Xhafer Merdinin

mjaft vështirësi arriti vetë që të nxjer-rë një bursë studimi në Institutinpedagogjik Shkodër. E mbaron insti-tutin me nota të mira në degën bio-kimi ku kthehet në fillim mësues nëfshatin Ushtelenzë për më shumë senjë vit. Diploma e Institutit i dukejpak Xhaferit përsëri, i dukej vetja senuk ishte i kompletuar ndaj filloiprapë studimet në Universitetin eTiranës ku i përfundoi ato të kompl-etuara tashmë për bio-kimi si dhe përgjeografi. Kthehet në Dibër XhaferMerdini si një universitar që në atëperiudhë kohe ishin dhe të pakët kunë fillim e emërojnë drejtor në sh-kollën tetëvjeçare në Shumbat. Këtuedhe unë autori i këtyre radhëve ruajkujtimet më të bukura. Nuk ishtevetëm një drejtor shkolle, mësues porXhaferi sillej edhe si prind por edhesi shok me nxënësit e shkollës. Ko-rekt me të gjithë, me mësuesit dhenxënësit, me prindërit por dhe mepushtetin lokal në fshat. Jo pak porbënte mbi katër orë rrugë më këmbëvajtje ardhje dhe ishte i pari që hap-te dyert e shkollës në Shumbat. In-teresohej për gjithçka që nga bazamateriale, zbatimi i orarit të mësim-it, niveli pregaditor nxënësve e deritek ngrohja e klasave ku ishte vetë iinteresuar për të siguruar lëndëndjegëse si drutë e zjarrit, sobat përçdo klasë, xhamat e thyera dhezëvëndësimin e tyre etj. Megjithësekanë kaluar mjaft vite që atehërëende e kujtojnë lëndën e gjeografisëmjaft ish nxënës të tij sot pasi meto-da e spjegimit të tij ishte e veçantë ekuptohej lehtë nga nxënësit. PasShumbatit Xhafer Merdini fillon drej-tor shkolle në Sohodoll ku sot shpre-hen të gjithë se shkollën e Sohodol-lit ishte pikërisht ky që e ngriti nga epara deri sa u bë një ndër shkollatmodel në rreth. Jo pak por dhjetë vjetdrejtor shkolle në Sohodoll e të

gjithë sot fjalët më të mira dotë thonë për të. Xhaferi jovetëm mësues i mirë mirë dheshembull për të tjerët pornjëkohësisht ishte dhe njëdrejtues me nivel dhe mjaftkëmbëngulës në punën qëniste. Me të njëjtin pasion përpunën si mësues punoi edhenë shkollën e Vranjtit deri sadoli në pension por tani sinëndrejtor shkolle dhe jo madrejtor. Jo vetëm ne ish nxënëstë tij, ish koleg që kanë punu-ar me të por të gjithë ato qëkanë patur njohje nga afërende ruajnë kujtimet më tëbukura. Xhaferi ua imponon-te respektin të tjerëve. Tëgjitha tiparet dhe virtutet mëtë mira kishte. Njeri mjaft idrejtë ku sinqeriteti ishte tiparkryesor i tij,i thjeshtë dhemjaft i dashur, këmbëngulëspër punën. i lidhur mjaftngushtë me librin ku bibliote-ka e tij kaq e pasur njihej nëato vite në Sohodoll. Njëdukuri disi e veçantë e Xha-

ferit ishte një valltar virtuoz. Edhepse nuk merrte pjesë në festivale qëzhvilloheshin por në dasmat e fs-hatit, Xhaferi do të ishte i pari nëvalle dhe me të vetmen valle që ish-te i lidhur shumë ishte vallja e Shum-batit të cilën e kishte mësuar qyshkur ishte drejtor shkolle në Shum-bat. Nga martesa me vajzën e Sha-ban Pajçit nga Bresti, Majunen, kasot pesë djem Shkelqimi, Ardiani,Everesti, Alfredi, Moisiu. Miku itij(vjehri Shabani është një emër injohur jo vetëm në Brest por dhe nëDibër i cili në ato vite kishte mbaru-ar shkëlqyeshëm internatin e Kastri-otit. Vetë Xhaferi ishte mjaft arsim-dashës dhe kërkonte shumë edhe ngafëmijët e tij. Ishte pikërisht këmbën-gulja e vullneti i tij që ndikoi në ar-simimin e fëmijëve. Në vitin 2005shkëputet nga vendlindja Sohodollidhe vjen në Tiranë por përsëri ishteshumë i lidhur me vendlindjen, nd-jente mallë për Sohodollin ku u lind,u rrit dhe kaloi kohën më të madhetë jetës së tij. E këtë mallë e shpre-hte me të gjithithë miqtë e shokëtkur takohej në Tiranë. Kohët e fun-dit shëndeti iu dobësua dhe vetë eparandjente se mund të vdiste. I kish-te porositur djemtë që dëshira e tijishte të varrosej në Sohodoll, në atovarreza ku preheshin dhe të parët etij. Dhe këtë amanet të tij e reali-zuan djemtë. Jo vetëm kaq por djalii sapo lindur i Everestit sot trashëgonemrin e gjyshit Xhafer. Janë mbush-ur katër vjet nga vdekja e parakohs-hme e Xhafer Merdinit por nga kujte-sa e atyre që e njohën nga afër, shokëe miq, koleg figura e këtij intelektu-ali dibranë që la gjurmë të mira tektë gjithë. E në fakt i tillë qe dhembeti Xhafer Merdini, një emër qëtë ngjall gjithmonë respekt dhemirënjohje.

SHAQIR SKARRA

Xhafer Merdinin

Naxhi Egriu,dëshmori lirisë!U mbushëm dhjetë vjet nga dita

kur në moshën 42-vjeçare push-oi së rrahuri zemra e luftëtarit të li-risë, pjesëmarrës në Betejën elavdishme dhe heroike të KosharesSnajperisti i dalluar i U Ç K-së Nax-hi Egriu, djali i prindërve atdhetarDin dhe Anifet Egriu.

Dy ditë para se të ndërrosh jetëta dëgjova për të fundit herë zërintënd jo të zakonshëm, por të vendo-sur duke më thënë:

-Xhaxhi im, kam vendosur tëudhëtoj për Preshevë që të luftoj togsë bashku me luftëtarët trima të UÇ P M B-së. Të luta që të mos shpe-jtosh, sepse akoma s’ishte dhënëKushtrimi, por Ti, për herë të parënë jetë s’e pranove këshillën time,o Naxhi, nip i dashur! E dëgjovezërin e shpirtit tënd, që s’të dhimb-sej fare jeta të bëhesh fli për Atdhe,për Kosovën e lirë sovrane, të bash-kuar me trungun amë dhe për Di-brën e Madhe që aq shumë e deshe,e cila s’të harroi, por të nderoi dukeia vënë rrugës me mbishkrim sllav„J.N.A.”, emrin tënd: -NaxhiEGRIU-dëshmor i lirisë!

Ndërsa Ti sa ishe gjallë deklarove:„Kudo që shkelen të drejtat dhe lir-itë e shqiptarëve do shkosh që t’imbrojsh pa marrë parsysh çmimin e

jetës, dhe, porsa u bëre gati që tënisesh për Preshevë, në zyrën e T MK-së, në Brooklyn, nga gjakderdhjanë tru, ndërrove jetë dhe, vdekja eparakohëshme t’i fashiti dëshirat etua të zhurritura për t’i ardhur nëmbrojtje vatanit sa herë që e kërkon-te nevoja.

Dheu i Baffallos në SH B A, tëqoftë i lehtë!-Lavdi !

Me plot krenari dhe me dhëmbjee lot akoma të patharë e përkujtonë:- Bashkëshortja Shemsia dhe bija -Iliriana, vëllezërit e motrat: Naimi,Emini, Arifi, Diana e Dhurata, xhax-hi i tij, Ibrahim Egriu me familje nëSuedi, halla: Nezvere, kushërirat: -Memnune, Shqipe, Anifet, Esati dhetërë farefisi, miqtë e shokët nga Di-bra e Madhe, SH B A, Shqipëria,Kosova dhe Skandinavia.

Ibrahim Egriu

B A S H K Ë P U N O E D H E T I< r r u g a e a r b e r i t @ g m a i l . c o m >

Në çdo pikë shitje gazetash:Numri i ri i revistës

“TRIBUNA E KOHËS”

16 - Janar 201157nr.

cyan magenta yellow black

B Ë H U N I P J E S ËE G A Z E T Ë S !Pajtohuni

në gazetën“Rruga

e Arbërit”Tel. (04) 22 33 283. E-mail: rrugaearberit@gmail.com.Numri i radhës së gazetës do të dalë çdo të diel të fundit të muajit.

* Për ata që duan që gazeta t’ju shkojë me postë në shtëpi, ju lutem konfirmoni në redaksi adresën e saktë

Pajtimi në gazetë kushton 600 lekë në vitdhe gazeta ju vjen me postë në shtëpinë tuaj*

Shkruajdhe ti

mendimintënd!

Email: info@devadesign.net. Phone: 612 203 5960. www.devadesign.net

merr kopjen tënde

eshte koha per tu pajtuar...

telefono: (o4) 22 33 283

Email: rrugaearberit@gmail.com

vetëm600 lekë

në vit