SALIK LTLERProf. Dr. Emel Gr. C.T.F ocuk Sa. ve Hast. ABD

Salk ltleriBir toplumun salk dzeyini saptamak iin gelitirilmitir Salk ltlerinin ifadesinde bir takm demografik bilgilerden yararlanlr

Demografik Bilgilerin Elde Edildii KaynaklarDoum ve lm kaytlarAile Hekimlii MerkezleriDispanserlerHastanelerSalk taramalar

Salk ltlerinin Yararlanld AlanlarBir toplumun saln tanmlama, baz faktrlere (ya, cins v.s) gre deiimin belirlemeSalk sorunlarnn zaman iinde gsterdii deiimi deerlendirmeBir toplumun salk dzeyini, baka toplumlar ile karlatrmaSunulan salk hizmetlerinin (ila, a, eitim v.s) sorunlar zmedeki etkinliklerinin deerlendirilmesi

Salk ltnn Sunum BiimleriOran: Bir salk olaynn dierine gre ne boyutta olduunu ifade eder. Olann olmayana, lenin lmeyene, kadnn erkee v.s oran. (a / b)

Hz: Bir salk olaynn toplum iindeki grlme skln lmek iin kullanlr. Olann, olan ve olmayann toplamna oran; lenin, len ve lmeyenin toplamna oran (a / a+b)

Salk ltlerinin SnflandrlmasHastalk (morbidite ) dzeyini belirleyen ltlerlm (mortalite) dzeyini belirleyen ltlerDourganlk dzeyini belirleyen ltlerDier (g, evlilik v.s)

Hastalk (Morbidite) Dzeyini Belirleyen ltler

Hastalk (Morbidite) Dzeyini Belirleyen ltlerPrevalans

nsidans

Atak Hz

Epizod Hz

PrevalansBelirli bir zaman kesitinde, bir toplumda saptanan tm (eski ve yeni) vaka saysnn, ayn andaki risk altndaki kii saysna blnmesiyle elde edilir.Bir hastaln o toplumdaki grlme skln ifade eder. Nokta prevalans; ok ksa sre iinde var olan olgu hzn tanmlar.Dnem prevalans: Uzunca bir sre iinde var olan olgu prevalansn tanmlar

nsidansBelirli bir sre iinde, bir toplumdaki salam kiilerin belirli bir hastala yakalanma olasldr.

Belirli bir sre iinde grlen yeni vaka saysnn, risk altndaki salam kiilere blnmesi ile elde edilir.

Atak Hzlarnsidansn bulac hastalklar alannda kullanlan eklidir.Belirli bir sre iinde saptanan bulac hastalk vaka saysnn, o hastala duyarl kii saysna blnmesi ile elde edilir.Primer atak hz: lk vakann saptanmasndan itibaren en uzun bir kuluka sresi iinde saptanan vaka saysnn, duyarl kii saysna blm ile elde edilir.Sekonder atak hz: En uzun ikinci kuluka sresi iinde grlen vaka saysn, duyarl kii saysna blnmesi ile elde edilir.

Epizod HzBaklk brakmayan, tekrarlayan bulac hastalklarn boyutunu lmek iin kullanlr.

Belirli bir sre iinde meydana gelen olay-epizod saysnn, duyarl kii saysna blnmesi ile elde edilir.

lm (Mortalite) Dzeyini Belirleyen ltler

lm (Mortalite) Dzeyini Belirleyen ltlerKaba lm hz

zel lm hzlar (Ya, cins, yerleim yeri, nedene zel lm hzlar)

ocuk lm hzlar

Ana lm hz

Kaba lm HzBir toplumda bir takvim ylnda meydana gelen toplam lm says-----------------------------------------------x 1000Ayn toplumun yl ortas nfusu

Cinse zel lm HzBir ylda saptanan toplam erkek lm says--------------------------------------------------x 1000Toplam erkek nfusu

Yaa zel lm HzBir ylda meydana gelen 15-44 yalarndaki lm says-------------------------------------x 100015-44 ya nfusu

Yaa ve Cinse zel lm HzBir ylda meydana gelen 15-44 yalarndaki erkek lm says---------------------------------------------- x 100015-44 ya erkek nfusu

Yerleim Yerine zel lm HzBir ylda krsal alanlarda meydana gelen lm says-----------------------------------------------------x 1000Krsal alanlarn nfusu

Nedene zel lm HzBir ylda x nedenine bal lm says------------------------------------------------------ X 1000Toplumun Nfusu

ocuk lm HzlarBebek lm hzYenidoan (neonatal) lm hzYenidoan dnemi sonras (postneonatal) lm hzPerinatal lm hzBe ya alt lm hz

Bebek lm HzBir ylda len bebek (0-365 gnlk) says------------------------------------------------------ X 1000

Bir ylda meydana gelen canl doum says

Yenidoan lm HzBir ylda canl doup bir ayn tamamlamadan len bebek says_____________________________________ X 1000

Bir ylda meydana gelen canl doum says

Erken Yenidoan lm HzBir ylda canl doup 0 -7 gnlk iken len bebek says----------------------------------------------------- x 1000Bir ylda meydana gelen canl doum says

Postneonatal lm HzBir ylda canl doup 29-365 gnlk iken len bebek says-------------------------------------------------------- x 1000Bir ylda meydana gelen canl doum says

Perinatal lm HzBir ylda l doan veya canl doup 0-7 gnlk iken len bebek says-----------------------------------------------x1000Bir yldaki toplam (l+canl) doum says

Be Ya Alt lm HzBir ylda canl doup 5 yan tamamlamadan len bebek says------------------------------------- x1000Bir ylda meydana gelen canl doum says

Ana lm HzBir ylda gebelik, doum ve lohusalk dneminde meydana gelen kadn lm says------------------------------------------------------- x1000Bir ylda meydana gelen canl doum says

Dourganlk Dzeyini Belirleyen ltler

Dourganlk (Fertilite) Dzeyini Belirleyen ltlerKaba doum hz Genel dourganlk hzToplam dourganlk hzzel doum hzlarocuk / kadn oran (fertilite oran)

Kaba Doum HzBir toplumda bir takvim ylnda meydana gelen toplam canl doum says-----------------------------------------------x 1000Ayn toplumun yl ortas nfusu

Genel Dourganlk HzBir ylda meydana gelen canl doum says------------------------------------------------------- x1000Ayn toplumdaki 15-49 ya kadn says

Toplam Dourganlk HzYaa zel doum hzlarnn toplamnn 5 ile arpmyla elde edilir.

Belirli bir ylda halen dourganlk anda olan kadnlarn dourganlk dzeyleri aynen devam ederse, dourganlk dnemini tamamladklarnda her kadn ortalama toplam dourganlk hz olarak elde edilen say kadar ocuk sahibi olacaktr

Yaa zel Doum HzBir ylda 20-24 yalarndaki annelerin yapt canl doum says------------------------------------------------------- x100020-24 yalarndaki kadn says

ocuk Kadn Oran (Fertilite oran)Bir toplumda 0-4 ya aras ocuk says------------------------------------------------------- x1000Ayn toplumdaki 15-49 ya kadn says

TRK OCUKLARININ

DURUM ANALZ

Nfus- I

Toplam Nfus 70 500 000

Nfus Art Hz % 1. 7

Kentsel Alan Nfus Oran % 67

Kentsel Nfus Art Hz % 2.5

GNS 2004

Yllara Nfus Art Hz

Yllara Gre ehir ve Ky Nfus Oran (%)

Nfus- II

Be Ya Alt Nfus %10.5 (7 236 000) 18 Ya Alt Nfus %36 (25 283 000) 15-49 Ya Kadn Nfusu % 2565 Ya st Nfus Oran % 5.6

Nfus -III

Yllk doum says 1 378 000Kaba doum hz 18Kaba lm hz 6Doumda yaam beklentisi 72 ylDk doum arlkl bebek %16

Eitim Durumu

Yetikin okur-yazar oran %88 (K %81, E %96)

lkretim okullama oran %86 (K %84, E %89)

lkretim devamllk oran %70 (K %73, E %69)

5. Snfa ulaanlarn oran %99

Ortaretim okullama %58 (K % 48,E %67)

ANA SALII LE LGL

GSTERGELER

Dourganlk andaki Kadnlarda

Evlilik Oran (15-49) (%) 69

Ortanca lk Evlilik Ya 19.5

Adolesan Evlilii Oran (%) 13.4

Akraba Evlilii Oran (%) 21.1

ocuk Dourma Ya

Ortanca lk ocuk Dourma Ya 21.3

Adolesan

Anne Oran: % 7.9

Adolesanlarda

Gebe ve Anne Olma Oran :

% 10.2

Dourganlk Dzeyleri

Kaba Doum Hz %0 21

Genel Dourganlk Hz %094

Toplam Dourganlk Hz 2.4

Aile Planlamas

Planl Gebelik Oran % 69.2Zamansz Gebelik Oran % 11.2stenmeyen Gebelik Oran % 18.8Doum Kontrol Yntemi % 71 Geleneksel %28.5 Modern %42.5

Dk ve l Doum Oranlar

Toplam Dk % 23.2

l Doum % 2

Risk Tayan Doumlar Risk Oranlar

Risk tayan doum

%40.2 (1.4)

Tek risk tayan doum %29.6 (1.6)

Birden ok risk tayan doum %10.6 (2.9)

Risk tamayan doum %29.9 (0.0)

Tek Risk Kategorisindeki Doumlar Risk Oranlar

18 ya alt anneden doum %4.9 (1.77)

34 ya st anneden doum %7.9 (0.28)

ten fazla doum %22 (1.35)

24 aydan sk doum aral %17 (2.15)

Doumun Yapld Yer

ve Yardm Eden Kii

Salk kuruluunda: % 78.3

Evde: % 20

Salk personeli yardm : %83

Dier: %16.2

Kendi kendine doum: % 0.8

Doum ncesi Bakm (DB)

Hizmeti

DB Hizmeti Alma Oran % 76.3

DB Balang Zaman (Ay)

3.1

DB Alm Skl 4.7

Gebeliin 6.Aynda nce

DB Alm Oran % 60

DB Skl =>4 Olma Durumu % 42

Ana lm Hz

Ana lm Hz %ooo 49.2

Obstetrik Nedenli AH %ooo 46.2

Anne lmlerinin Kadn lm indeki Pay % 4.8

Yaam Boyu Ana lm Riski 1 :570

S. B. 1997

Anne lm Nedenleri

Dorudan Obstetrik Nedene Bal (% 83)Kanama % 33.3Toksemi % 20.1Enfeksiyon %13.8Emboli % 10.1Dier % 5.6 Dolayl Obstetrik Nedene Bal (% 14.5)

S. B. 1997

Anne lmnn nlenebilirlik Oran

Yredeki Mevcut Koullarda % 52.5 Hastane Koullarnda % 20.4

S. B. 1997

OCUK SALII LE

LGL GSTERGELER

ocuk lm Hzlar

Perinatal lm Hz %o 34.9Neonatal lm Hz %o 16Post-neonatal lm Hz %o 12.9Bebek lm Hz %o 21ocuk lm Hz %o 9.8 0-5 Ya lm Hz %o 23

Perinatal

lm Nedenleri

l Doum

%44

Prematrelik

%26

Konjenital Malformasyon

%14

Perinatal Asfiksi

%11

Trk Neonatoji Dernei

Perinatal lm Nedenleri

Be Ya Alt lm Nedenleri

G Doum ,Perinatal Nedenler % 48.4Akut Alt Solunum Yolu Enfek. % 12.3Kalp Hastalklar % 7.3Meningokok Enfek. % 6.8Enteritler % 5.9 Dier Nedenleri % 19.3

5 Ya Alt lm Nedenleri

Salam ocuk zlem Oranlar

Bebek zlem Oran % 59.1

ocuk zlem Oran % 70.2

Emzirme Durumu

Bir sre iin emzirilen: % 95.2

DS ilk 1 saat iinde emzirilen: % 51.8

DS ilk 1 gn iinde emzirilen: % 84.8

Emzirme sresi ortanca deeri: 12 ay

Sadece anne st ile emzirme: 0.4 ay

Anne st+ su ile besleme: 0.7ayBEBEK DOSTU HASTANE SAYISI: 116

TNSA 2003

Aylara Gre Tek Bana ve Ek Besinlerle

Birlikte Anne St Verme Oran

0-6 ay sadece anne st % 21

22-23 Ay Halen Emzirilen % 24

6-9 ay anne st +ek besin % 38

0-5 Ya ocuklarnda Beslenme

Bodurluk: Orta-ar (%12 )Kavrukluk: Orta-ar (%1)Dk Arlk: Orta-ar (%4)

Alanma Oranlar -I

Yalar Tam al Asz 12-23 aylk 40.4 4.824-35 aylk 32.8 11.836-47 aylk 33.7 22.148-59 aylk 35.8 9.612-59 aylk 35.8 11.8

Alanma Oranlar (0-1 ya)-II

Alar % BCG 88 DPT-3 86 Polio- 3 85 Kzamk 81 HB-3 77Gebelkte tetanoz as 68

Salkl me Suyu ve Yeterli Sanitasyon

Salkl me Suyuna Ulaan Nfus: Toplam:% 93 Kent: %96 Kr: % 87Yeterli Sanitasyon mkanna Sahip Nfus:Toplam: % 82 Kent: % 94 Kr: % 62

lerleme Hz

Salk ltleri 1960 1990 2001 2004 2008

Be ya alt lm hz 219 78 43 32 23

Bebek lm hz 163 53 33 28 21

Toplam dourgalk hz 6.4 3.4 2.4 2.2 2.2