Sayı: 3 ­ Ocak 2012

Scribus'ta Tasarım - VICodeBlocks Geliştirme Ortamı - IIdigiKam: Temel FonksiyonlarTraumaÖzgür Yazılımca Bilgisayar Dergileri: 2 Örnek

25 Adımda PHP Güvenliği - IAbiWord ile Ortaklaşa Belge Hazırlamak

TrineRöportaj: Tim JUNG

3 Editör Yazısı4 Haberler6 Scribus'ta Tasarım - VI12 CodeBlocks Geliştirme Ortamı - II16 digiKam: Temel Fonksiyonlar20 Özgür Yazı l ımca Bilg isayar Dergi leri : 2 Örnek24 Trauma28 25 Adımda Güvenli PHP - I33 AbiWord i le Ortaklaşa Belge Hazırlamak35 Trine43 Röportaj: Tim JUNG46 Karikatü r

içindeki ler künye

Bu Sayıda Emeği Geçenler:

Aydın BEZ, Ercan TOPALAK,Erdem ARTAN, Hamit Giray NART,İsmail SEZEN, Melike İLTERALP,

Mine KILINÇ, Murat KALEKAPTANI,Tayfun KAVASOĞLU, Tim JUNG,

Uğur ÇAYLIK

Kapak Görsel i : Soner GÜVENDİR

PARDUS E-Dergi 'nin içeriği , yazarı tarafından aksibel irti lmedikçe, GNU/FDL v 1.3 i le l isanslanmıştır.

Al ıntı ların, kendi l isansları geçerl idir.

Pardus isim ve logosu, TÜBİTAK / BİLGEM'in tesci l l imarkasıdır.

PARDUS E-Dergi, Pardus toplulukları tarafındanhazırlanmıştır.

3

MerhabalarPARDUS E­Dergi

takipçileri,Üçüncü sayımızla karşınız­

dayız. Bu sayımız geç oldu, güç oldu.Sebepleri tekrarlamaya gerek yok, hepinizbiliyorsunuz.Aslında dergide ilgisizlik, Pardus topluluğu veprojenin genelinde bir sessizlik hakim.Pardus güncellemeleri, geliştirici listeleri deneredeyse Aralık başından beri sessiz.Kurumsal 2.1 Alpha 2'nin 16 Aralık'ta çıkmasıgerekiyordu. Bu sayımızda bir incelemeyazısı planlıyordum. Ama sürümün kendisiçıkmadı. Velhasıl bu sayımızda, Kurumsal 2.1Alpha 2 incelemesi gelemedi.Sadece Kurumsal 2 değil, tüm Pardus projesisessizliğe gömüldü. Sosyal medya ortam­larında topluluk, sürekli rahatsızlığını dilegetiriyor. Pardus'un ne olduğuna vegelecekteki akıbetine dair fikirler ilerisürülüyor. Pardus'un artık bittiği ya da artıksadece Kurumsal olarak yoluna devamedeceği ve bireysel sürüm çıkarmayacağıkonuları gündeme getiriliyor.Tüm bunlar, herhangi bir kaynağı olmayan,kullanıcıların kendi görüşlerinden ibaret. Yanisöylenti. Ayrıca TÜBİTAK'ın herhangi bir

açıklama yapmaması da endişeleri arttırıyor.Ancak Pardus geliştiricilerinden Ozan Çağ­layan'ın Pardus kullanıcıları listesine gönder­diği e­posta [1] ve Nihan Katipoğlu'nun günceyazısı [2] ve ardından Pardus KullanıcılarıDerneği başkanı Nihad Karslı'nın TÜBİTAK /BİLGEM yöneticisi M.Nedim Alpdemir ilePardus'un durumu hakkında görüşmesisonucu [3] aldığı bilgilerin ortak noktası,Pardus'un sonlanmasının söz konusuolmadığı yönünde.Topluluk hiç olmadığı kadar rahatsız. Kesinolan şeyse, şimdilik sadece belirsizlik. Ama"Pardus projesi sonlandırılmıştır" şeklinderesmi bir açıklama gelse de, topluluk olarakdesteğimize devam edebiliriz.PLO yöneticilerinden Erdem ARTAN'ı(baDibere) askere uğurladık. Pardustopluluğunun lokomotiflerinden birisiydi.Kendisine kolay gelsin diyor ve hayırlıteskereler diliyoruz. :­)PARDUS E­Dergi 3. sayımızın içeriğine gele­cek olursak:Tayfun KAVASOĞLU, DigiKam uygulama­sının temel fonksiyonlarını bizlerle paylaştı.Erdem ARTAN, giderayak, Google Docs gibiçalışan bir AbiWord eklentisi olan collabeklentisini anlattı. Ercan TOPALAK, bir PHP

sunucusunu nasıl daha güvenli yapabile­ceğimizi anlattı. Geçen sayımızdaCode::Blocks atölye yazı dizisine başlayanİsmail SEZEN, yazı dizisinin ikinci bölümü iledevam ediyor. Aydın BEZ, bilgisayar dergi­lerine özgür yazılım penceresinden bakıyor.Murat KALEKAPTANI, yine dergimizi çizgileriile süslüyor. Bense, iki ticari GNU/Linuxoyunu olan Trine ve Trauma incelemeleri,Scribus'ta Tasarım yazı dizisinin altıncıbölümü ile sahne alıyorum. Dergimizin busayısında da Desura'nın GNU/Linux oyunlarıplatformu yöneticisi Tim JUNG ile bir röpor­tajımız var.2012 senesinin ilk sayısından, siz okurlarımızve özgür yazılım camiası için iyi bir yılolmasını dileyelim.Eh, her zaman ortalık günlük güneşlik olacakdiye bir şey yok, zaman zaman kapalı daolacak değil mi ya?! :­) Sonraki sayıdagörüşebilmek umuduyla, kalın sağlıcakla...[1] http://liste.pardus.org.tr/pardus-kullanicilari/2011-December/069377.html[2] http://developer.pardus.org.tr/people/topluluk/blog/2011/12/her-yeni-yil-baska-guzel/[3] http://www.pardus-linux.org/haberler/2011/12/pkd-plo-ve-pardus

Editör Yazısı

OpenClipArt

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Hamit Giray NARThamit@pardus-linux.org

Pardus Kurumsal 2 GüncellemeleriPardus ekibi, Ara­lık 2011 tarihindeduyuru listelerine

gönderdiği mesajla, Kurumsal 2 sürümününkararlı ve güvenli bir yapıya kavuşturulmasıiçin sistem uygulamaları da dahil olmaküzere, pek çok güncellemenin Kurumsal 2kararlı depoya alındığını duyurdu. Çekirdekdahil, önemli güncellemelerin yapıldığınınbelirtildiği duyurudan ayrıntıları okuyabilir­siniz. Biz de Kurumsal 2 kullanıcılarına, siste­minizin kararlılığı açısından güncellemeleriyapmaları gerektiğini bir kez daha hatırlatırız.Pardus 2011.2 DVD Gönder ProjesiTÜBİTAK tarafından, topluluğa dağıtılmaküzere, PLO adına Pardus Kullanıcıları

Derneği'ne Pardus 2011.2 DVD'leriningönderilmesi üzerine, Kasım ortasındaPLO'da bir form oluşturularak DVD isteksayfası oluşturulmuştu.

Projenin Aralık yan­kıları şöyle oldu:

­ DVD İstek Formunu kullanarak toplam 155istekte bulunuldu. Bu isteklerin 12 tanesi e­posta doğrulamasını gerçekleştirilmediği içingönderilmedi. Geriye kalan 143 istek,sahiplerine ulaştırılmak üzere kargoya verildi.Adresine ulaştırılamayan 7 DVD, iade olarakgeri geldi. Gönderilen 32­bit DVD'lerinyaklaşık 30'unun yanında 64­bit DVD degönderildi. Kargoya verilen DVD'lerde ilk üçsırayı İstanbul, Ankara ve Konya illeri aldı.­ Şırnak İl Jandarma Komutanlığındaki asker­lere dağıtılmak üzere 50 adet DVD gönderildi.­ İzmir'de Uluslararası Bilişim Hukuku Konfe­ransı'nda dağıtılması için Türkiye BilişimDerneği (TBD) İzmir Şubesine 200 adet DVDbırakıldı.­ Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar Topluluğu­na (HüBiT), GNU/Linux kullanımını artırmayayönelik etkinliklerinde dağıtmaları için 200adet DVD verildi.

­ İzmir Adliyesi'ne 100 adet DVD bırakıldı.­ Ankara Adliyesi'ne 50 adet DVD bırakıldı.­ Ankara Barosu Bilişim Kurulunca düzenle­necek / düzenlenmekte olan Bilişim KuruluSeminerleri'nde 50 adet DVD dağıtılacak /dağıtıldı.­ PKD'ye uğrayıp elden almak isteyenlere 50DVD verildi.Desura Geldi

Bir oyun yönetim uygu­laması olan Desura,GNU/Linux kullanıcıla­rının kullanımına açıldı.İki ay kadar bir süre

Beta aşamasında olan ve sadece "Desura"grubuna üye olanlarca çevrim içi olarakkullanılabilen Desura oyun yöneticisi, Betaaşamasından çıkarak, tüm GNU/Linuxoyuncularının kullanımına sunuldu. Desura'nın Pardus 2011 Pisi paketini Pardususer.dedeposunda bulabilirsiniz. Sitesinden indirir­seniz, Desura oyun yöneticisinin *.tar.gzuzantılı güncelleyicisini indirdikten sonra(mimarinize göre otomatik olarak i686 ya dax86_64 gelecektir), dosyayı açın. Açtığınızdizine giderek konsola ./desura komutunuverin ve açılan arabirimdeki talimatları izleyin.

4

Haberler

OpenClipArt

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

LibreOffice ve OpenOffice Silkeleniyor

Sun'ın geliştirmiş olduğu özgür yazılım paketiOpenOffice.org, Oracle tarafından satınalınmasından sonra sahipli olmuştu. Haziran2011 tarihinde Oracle, OpenOffice.org'uApache Vakfı'na devrettiğini duyurmuştu. Butarihten itibaren bu cephede süren sessizliği,geçenlerde yaptığı bir açıklamayla ApacheVakfı bozdu. Açıklamada, OpenOffice'in vakfaaktarımında artık sona yaklaşıldığı duyuruldu.Vakıf, OpenOffice.org'un ismini ­sonundaki.org'u kaldırarak­ Apache OpenOffice olarakdeğiştirdi. Apache OpenOffice, bir özgüryazılım lisansı olan, Apache lisansı ile lisans­lı.Oracle'ın OpenOffice'i alıp kapatmasınınardından, topluluk OpenOffice'i çatallayıpLibreOffice'i oluşturmuştu. Geçtiğimiz aylarda,açılan LibreOffice eklenti deposundakieklentilerin sayısı 100'ü aştı. Türkçe yazımdenetimi eklentisi olan Zemberek de, budepoda bulunan eklentiler arasında.İkinci olaraksa tayfa, LibreOffice için kullanışlı

ve etkili, farklı bir arayüz tasarımını duyurdu:Citrus. Aslında konu ve tartışmalar eski deolsa, bir buçuk yılda yavaş yavaş olgun­laşarak bu Aralık başında ortaya alternatif birarayüz olarak tartışılmak üzere derli toplu birşekilde sunuldu. Ayrıca Android için de Zestprojesi başlatıldı.Doom 3 Teknolojisinin Kodları Açıldı

id Software'in ku­rucusu ve idTechmotorunun mu­cidi olan JohnCarmack'ın

Twitter hesabında yapmış olduğu bir yayınla,idTech4 (oyuncular arasındaki adıyla Doom 3ya da Quake 4 motoru) motorunun kodlarınınaçılması için teknik hazırlıkların tamam­landığını ve avukatların onayının beklendiğinibelirtmişti. Ve nihayet beklenen an geldi ve 22Kasım'ı 23 Kasım'a bağlayan gece yarısındaDoom 3'ün kodları yayınlandı. GPL3 ilelisanslı kodlara Github üzerinden erişile­biliniyor. Özgür yazılımın şu an sahip olduğuen güçlü FPS motoru olan idTech4, şu an400'ün üzerinde çatala sahip. Çalışmaları daiodoom3.org sitesinden takip edebilirsiniz.HP webOS Açık Kaynak OluyorHewlett­Packard (HP), şu an artık devam et­

mediği Palm cihazları ve dokunmatiktabletleri için oluşturduğu webOS sistemininkodlarını açacağını duyurdu.Ancak şimdilik projenin, var olan bir vakıf yada yeni bir oluşuma bağışlanıp bağışlan­mayacağı hakkında bir açıklama yapılmadı.HP ayrıca, kodlar açıldığında, kullanılacaklisans hakkında da bir açıklama yapmayarak,bir açık kaynak lisansına sahip olacağınısöylemekle yetindi.HP ayrıca, ENYO uygulama çatısının ve aynızaman içinde çatının kullanıcı çalışmabileşenlerinin de yakın gelecekte kodlarınınaçılmasının planlandığını belirtti.

5

Haberler

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

6

Scribus'ta Tasarım yazı dizimizin geçenbölümünde tablolarla çalışmayı anlatmayaçalışmıştım. Artık yazı dizimizin sonunageliyoruz. Bu altıncı bölümümüzde,tasarımlarımıza biraz görsellik katacak olanbirleşik içerik ve katman düzenlemeyianlatmaya çalışacağım. Sonraki bölümde iseçıktı ayarlamaları ve birinci bölümden berihâlâ başlayamadığımız kartvizitimizioluşturacağımız bir çalışma ile yazı dizimizsonlanacak. Sonrasında ise bu yazıları, tekbir belge şeklinde yayımlamayı düşünüyorum.Umarım yapabilirim. :­)Scribus'ta oluşturulacak şekiller geneldedikdörtgen şeklindedir. Ancak tasarımlardafarklı şekiller çizmek, bunları birbirleri ilebirleştirmek, kıvrımlar oluşturmak isteye­bilirsiniz. Gerçekten de görsellik açısındanoldukça güzel şeyler çıkarabilirsiniz.Scribus'un varsayılan şekli dikdörtgendir.Bunu herhangi bir şekle dönüştürmek oldukçakolaydır. Ancak Scribus'un kendi temelşekilleri vardır. Bu şekillere, resimlerleçalışma konusunda kısaca değinmiştik.Ancak şekillere dönecek olursak, metin ya daresim çerçevesine dönüştürme işleminiyapmadığımız zaman, şekil içine bir resim yada yazı koymak mümkün değildir. Ancak bunudönüştürerek ya da üzerine bir metin ya dagrafik katmanı koyarak yapabilirsiniz.

Scribus'ta tasarımınıza, Ekle ­> Insert Shapeyoluya ya da araç çubuğundaki Insert Shapetuşu ( ) ile şekil ekleyebilirsiniz. Menüdenşekil eklemeye çalıştığınızda ya da şekilekleme butonunun yanındaki aşağı okişaretine tıkladığınızda, şekillerin bulunduğukategorileri görürsünüz. Varsayılan şekilleriçinde geometrik şekiller vardır. Bunlarınyanındaki kategorilerde oklar, akış diyagramısembolleri, yap ­ boz parçası ve özel sembol­lerden oluşur. Bunlardan birini seçerek,tasarıma yerleştirebilirsiniz.Şekli seçtiğinizde, imlecin seçilen şekledönüştüğünü göreceksiniz. Yine şekil için,göz kararı sürükle – bırak yöntemi ileyerleşim yapabileceğiniz gibi, tıklayıp, en –boy değerleri girerek de yerleşim yapabiliriz.Hamit Giray NART

hamit@pardus-linux.org

Özgür yazılımın güçlümizanpaj uygulaması

Scribus'un, tasarım atölye yazıdizisinin altıncı bölümünde,

birleşik içerikler ve şekillerleçalışma konusu, Hamit GirayNART tarafından anlatılıyor.

ATÖLYEScribus'ta Tasarım - VI

Temel şeklimizi, Özellikler Paneli'nden yapı­landırabiliriz. Şeklimizi seçip, F2 ile ÖzelliklerPaneli'ndeki “Şekil” sekmesi, şeklimiz ile ilgiliayarları içerir.Şekil kısmında, şekil katmanı üzerindekişeklimizi gösteren buton, Scribus şekil­lerinden herhangi birini seçerek, mevcut şekli,seçtiğimiz şekle dönüştürmekte kullanılır. Birkareyi üçgene ya da oka çevirmek gibi.Yanındaki “Düzenle” düğmesi ise, kendişeklimizi oluşturabileceğimiz ve yazınınilerleyen paragraflarında açıklayacağım“Nodes” penceresini açarak, herhangigeometrik olmayan bir şekle çevirebilmemizeolanak sağlar.Hemen altındaki “Round Corners” kısmı,çizilen şeklin köşelerinin yuvarlatılması içindeğer atamanızı sağlar. (+) değerler, köşeleridışa yuvarlarken; (­) değer iç tarafa yuvarlar.Bu seçenek, sadece dikdörtgen şekillerdeaktif olur.Hemen altında “Text Flow Around Frame”başlıklı seçenekler vardır. Bu seçenekler,şeklimizin yanından geçen metnin, akışbiçimini ayarlayan seçeneklerdir. Sırasıyla:­ Devredışı: Metin, şeklimizin yanından ge­çerken, şekil katmanı sanki hiç oradadeğilmiş gibi davranır. Katman sıralamasınagöre metin, şeklinizin üzerinden ya da

altından geçerek devam eder.­ Use Frame Shape: Metin, çizdiğiniz şeklinbiçimine göre şeklin etrafından dolanır.­ Use Bounding Box: Metin, şeklin değil de,her zaman dikdörtgen olan şekil katmanıçerçevesinin etrafından dolaşarak geçer.­ Kontür Çizgisi Kullan: Burası, şekli “Düz­enle” butonu ile değiştirdiğiniz zaman devreyegirer. Şekil ne olursa olsun, metin şeklinorijinal haline göre şeklin etrafındandolanarak yoluna devam eder.­ Use Image Clip Path: Bu kısım şekiller ileilgili değil. Şayet metni geçireceğiniz yer birresim katmanı ise ve ithal ettiğini vektör resimbir yol (path) içeriyorsa, bu seçenek aktif halegelir. Metin bu yolu izleyerek, resmin etrafınıdolanır.İlki için katman sıralaması, metnin şeklinaltından ya da üzerinden geçmesi dışında biretki etmez. Ancak diğer seçenekler için, metinkatmanı, şekil katmanının altında olmalıdır.Scribus'ta ikinci bir şekil ekleme ise, poligonyani çokgen çizmektir. Tasarımımıza çokgeneklemek için Ekle ­> Insert Polygon ­>Özellikler yolunu izleyebileceğimiz gibi,hemen şekil ekleme butonunun sağındakiçokgen butonunu ( ) kullanabiliriz. Butonun

yanındaki aşağı ok simgesi, çokgeninözelliklerini ayarlayabileceğiniz “ÇokgenÖzellikleri” penceresini açar.

Üstte görüldüğü gibi, Özellikler Panelideğildir. Buradan çokgenin köşe sayısını,yönünü ayarlayabilirsiniz. “Apply Factor”kutucuğunu işaretlediğiniz zaman, altkısımdaki ayarlamalar da devreye girerler.“Factor” kısmından, köşe noktalarınıbirleştiren doğruların merkeze ya damerkezden dışarı kırılmalarını ayarla­yabilirsiniz. “Curvature” kısmı ise, çokgenimiziköşelerinden büker. Çokgenimizin renk veçizgi ayarları gibi ayarları ise, aynen şekilayarları gibi, Özellikler Paneli'nden ayarlanır.

7

Scribus'ta Tasarım - VI

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Şekillerimiz için temel yapılandırmalarımızdanbirisi “Mesh Distortion” efektidir. Gerçektenkolay ve etkili bir yöntemdir. Şekil çizdi­ğimizde, şekli seçerek Öğe ­> Path Tools ­>Mesh Distortion yolu ile Özellikler Paneli'nden“Düzenle” ile şekillendirebileceğimizden dahabasit bir şekilde şekillendirebiliriz.Şeklinizi seçtikten sonra, Öğe ­> Path Tools­> Mesh Distortion yoluyla Mesh Distortionpenceresini açtığımızda, şeklimizi bir ızgaraiçinde görürüz. Buradaki kırmızı noktalarısürükleyip bırakarak, şekle istediğiniz biçimiverebilirsiniz. Şekil düzenlemeden dahatemel, ancak daha basittir.

Scribus'ta temel iki şekli birbirleriyle birleştirip,tek bir şekil elde edebilirsiniz. Bu aslındagrafikle uğraşanlar için oldukça bilindik biryöntemdir. Inkscape ya da Gimp gibiuygulamalar, patika (path) ile ilgili olarakScribus'tan muhtemelen daha fazla seçeneksunarlar. Scribus'ta oldukça kısıtlıdır ve pekkullanılmaz. Bu işlemi bir grafik işlemcide

yaparak Scribus'a grafik olarak ithal etme yada grafik ekleme yollarını tercih edebilirsiniz.Ama yine de Scribus seçenekleri de oldukçagüzel işler çıkarmanızı sağlayabilir. Bubirleşimleri, arka zemin şekilleri ya datasarımdaki görsel süsler olarak kulla­nabilirsiniz.Temel olarak yapacaklarımız, iki basit şekilçizmek, mümkün olduğunca birbirleriyleörtüştürmek ve ikisini de seçmek, Öğe ­>

Path Tools ­> Path operations yolu ilebirleştirme penceresini açarak, iki şekli tekşekil yapmak.Burada yapacağımız 5 işlem şunlar:1 ­ Şekilleri birleştirme: Her iki şekli aynı dokuve renkte birleştirerek, tek şekil yapar.2 ­ Birbirlerinden çıkartma: Seçili şekilden, di­ğer şekli çıkartarak, diğer şekli ve onun seçili

8

Scribus'ta Tasarım - VI

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

9

Scribus'ta Tasarım - VIşekli kapladığı yeri siler.3 ­ Birbirleri ile kesiştirme: Her iki şekli de si­lerek, sadece iki şeklin kesiştiği yeri bırakır.4 ­ Kesişen kısmı silme: Her iki şeklin birbir­lerini kestikleri bölgeyi siler, diğer kısımlarkalır.5 ­ Ayrık birleştirme: Aynı, şekilleri birleştirmeseçeneği gibidir ancak iki şekli, birbirlerininbiçimlerini bozmadan birleştirir. Şekil, ilkindekigibi tek bir şekil gibi görünmez, Onun yerineiki şeklin birleşmesi gibi görünür.

Path Operation penceresi içinde, şekliuygulamadan önceki ön izlemesini göre­bilirsiniz. Ancak unutmayın, çıkışta tek birşekil olacaktır. Rengi ve sıralamayı beğen­mezseniz, şekillerin sıralamalarını değiştire­

bilirsiniz. Şeklin altındaki “Keep” kutucuğunuişaretlerseniz, şekil aynen kalacaktır. Aynışekilde renk için de ilk şeklin rengi, ikincişeklin rengi ya da özel renk kullanabilirsiniz.Path Operations sadece şekil ve çokgenleriçin etkilidir. Diğer çerçeveleri, dönüştürmenizgerekir.Scribus'ta çizgi kullanımı da, şekil kullanı­mının temelini oluşturur. Aslında çokkullanılan bir uygulama olmasa da sütun gibibölümleri ayırmak, bazı nesneleri birbirlerinebağlamak ya da bazı çizimleri belirtmek içinçizgi kullanmak isteyebilirsiniz.Scribus'ta çizgi çizmenin en temel ve kolayyolu, Insert Line düğmesidir ( ) . Basitçeçizginin başlamasını istediğiniz noktaya tıklarve basılı tutarsınız, çizginin uzamasını vegitmesini istediğiniz yere doğru fareyikaydırırsınız ve çizginin bitmesini istediğinizyerde fare tuşunu bırakırsınız. Fareyi basılıtutup sürüklerken, çizginin uzunluğu ve açısıda imlecin yanında beliren bir kutucuk içindegösterilir. Ancak farenin yukarı aşağı küçükhareketleri ile, açının kolayca oynadığınıgörebilirsiniz. Bunu önlemek için çizerken Ctrltuşuna basılı tutarak çizin. Çizgi, otomatikolarak 0 derecesine sabitlenecektir. Farenindikey hareketinde ise, 15 derecenin katlarıolacak biçimde hareket edecektir.Geri kalan çizgi ayarlarımız ise Özellikler

Paneli'ndedir. XYZ kısmından, çizgininbaşlangıç noktasına göre konumu veuzunluğunu ayarlayabilirsiniz. Yine buradaki“Rotation” kısmı, çizginin açısını göster­mektedir. Eğer 15 dereceler işinizigörmeyecekse, açıyı buradan ayarlaya­bilirsiniz. Özellikler Paneli'ndeki “Çizgi”sekmesi ise, çizgimiz ile ilgili ayarlarıyapmamızı sağlar. Buradaki bağlantı noktasıkısmı, çizginin hangi noktasının referansalınacağını belirler. “Sol nokta”, çizgininsolunda bulunan noktayı işaret eder. Çizgininyerleşimi, boyu, açısı vs... değerler, soldakinoktaya göre belirlenir. “Bitiş noktaları” ise,çizginin başlama ve bitiş noktalarını referansalır. Bunu seçerseniz, XYZ sekmesinde, X1,Y1 ve X2, Y2 gibi değerlerin belirdiğini farkedeceksiniz. Bunlar, tahmin edeceğiniz gibi,çizginin başlama ve bitiş noktalarınınkoordinatlarıdır.Altında çizgi türünü belirtebiliriz. Düz çizgi,kesik çizgi, noktalı çizgi gibi çizgi tipleriniseçebilir; hiçbirini beğenmezseniz, “Custom”ile kendi tipinizi oluşturabileceğiniz birarabirim ile kendi tipinizi de oluşturabilirsiniz.“Başlangıç oku” ve “Bitiş oku” kısımları,çizginin her iki noktasında bir işaret olupolmayacağını (olacaksa ne olacağını)seçebileceğiniz kısım. Altında ise çizgininkalınlığını ayarlayabilirsiniz. Altındaki “Kenar­lar” kısmı, iki çizginin birleştiğinde nasıl birköşe oluşturacağını belirlemenizi sağlar.

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

10

Scribus'ta Tasarım - VIOnun altındaki “Endings” kısmı ise, çizgininbaşı ve sonunun ne biçimde olacağını belirler.Çizginin rengini ise “Colours” sekmesindenayarlayabilirsiniz.“Insert Line” düğmesinin hemen sağında“Insert Bezier Curve” düğmesi yer alır. Budüğme, Scribus'ta çizgi oluşturmanın ikinciyöntemidir. Aslında bu yöntem, şekiloluşturma adımı da sayılabilir. Çizgininbaşlangıç noktasını belirtmek için farenintuşuna basıp, bitiş çizgisine gelip debıraktığınızda, bitiş noktasına doğru, çizginieğildiğini görürsünüz. Ya da düz bir çizgiçizmişseniz, çizginin bitiş noktasında faretuşunu bırakmadan fareyi oynattığınızda,çizginin bitiş noktasına doğru kıvrıldığınıgörürsünüz.Bezier Curve'de çizgiler, otomatikman,öbürünün bittiği yerden başlar. Sağ tuşatıklayıp, Bezier Curve çizgilerini sonaerdirebilirsiniz.Üçüncü olaraksa, hemen “Bezier Curve”düğmesinin sağında bulunan “Freehand Tool”düğmesi gelir. Bu da, elle serbest olarak çizgiçizmenizi sağlar. Ancak düzgün ve şekilli birçizgiden ziyade, elle çizilmiş havasına sahipbir çizgi çizmek dışında pek bir işe yaramaz.Gerçekten de fareyle düzgün bir çizgi çizmek,zordur. Ama Freehand çizimde Ctrl tuşunabasılı tutmanız durumunda, kıvrımlar, Scribus

tarafından otomatikman muntazam bir şeklesokulurlar.Scribus'un çizgi araçları oldukça basit vetemel yapıdadırlar. Ama ihtiyacınız sadece birçizgi ise, Scribus yeterli olacaktır. Karmaşıkbir çizim ise, grafiklerle çalışma kısmındaanlattığımız gibi, Inkscape ya da benzeri biruygulama ile işinizi yapıp, Scribus'a vektörçizim olarak ithal etmeniz gerekecektir.Çizgilerin, konumuz olan birleşik katmanlardaen belirgin kullanımı ise, metin yolu olarakkullanılmalarıdır. Bu da oldukça kolaydır.Öncelikle “Freehand” ya da “Bezier Curve” ilebir çizgi çizin. “Freehand” ile Ctrl kullanırsanızdaha iyi olur. Sonrasında bir metin çerçevesioluşturarak metni yazın. Ardından metin veçizgiyi seçili hale getirin. Sonra menüden Öğe­> Metni Eğriye Ekle yolu ile metni çizginizebağlayın. Metin, bir patika yol olarak çizdiğinizçizgiyi takip ederek gidecektir. :­)

Bu şekilde bir yazı yazdığınızda, ÖzelliklerPaneli'nde, “Metin” sekmesinin gelişmişözelliklerinin altındaki “Path text Properties”kısmının artık aktif olduğunu göreceksiniz.Buradan çizgi üzerindeki metnin görüntüsü ileilgili ayarları, (normal, merdiven şeklinde yada uzatılmış), çizgiden uzaklığını ve başlamayerini ayarlayabilirsiniz. Metni çizgidenayırmak içinse Öğe ­> Metni Eğriden Ayıryolunu kullanabilirsiniz.Bir şekle ya da çizgiye çift tıkladığınızda yada Özellikler Paneli'nde “Şekil” sekmesindeki“Düzenle” düğmesine bastığınızda, önünüzebir şekil düzenleme penceresi (Nodes) gelir.Aslında bu tip düzenleme aracına, grafik işleriile uğraşanlar pek de yabancı sayılmazlar.Burası, şekilleri geometrik olmayanbiçimlerde istediğiniz gibi yapılandırmanızısağlar.Alttaki pencere, Scribus'ta kısmen karmaşıkgörünen bir penceredir. Ancak katman tabanlıuygulamalar için, bu araç, oldukça kullanışlıbir gereçtir.“Nodes” penceresi içindeki en önemli bölümilk iki satırdaki düğmelerdir. Bir şekilçizdiğinizde, şeklin kıvrım ve kesişimnoktaları bu şeklin hareket noktalarını(nodes) oluşturur. “Nodes” penceresiniaçtığınızda bu noktalar, mavi renktebelirtilirler. Köşe noktalarının bir, kıvrım

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

11

Scribus'ta Tasarım - VInoktalarının iseiki tane olanpembe renktekinoktalar ise, kon­trol noktalarıdır.Hareket noktalarıarasındaki çizgiyieğip bükmeyeyararlar.“Nodes” pencere­sinin ilk satırın­daki düğmeler,hareket noktalarıiçindir. Soldansırayla, noktalarıhareketlendirme,nokta ekleme,nokta silme venoktaları sıfırla­

ma fonksiyonlarına sahiptir. İkinci sıra ise,aynı fonksiyonlara, bu kez kontrol noktalarıiçin sahiptir. Üçüncü sıradaki ilk fonksiyon,şekilden iki hareket noktası oluşturarak,arasındaki eğriyi çıkartmaya yarar. İkincisiise, açık noktalar arasını bir çizgi ile kapatır.Üç ve dördüncü ise, sırasıyla dikey ve yataydöndürme fonksiyonlarıdır. Dördüncü satırise, perspektif ayarlarını yapmanızı sağlar.Sonrasında ise, şekli saat ve tersiistikametlerine çevirme, yüzde olarak boyut­landırma ve yazı boyutu olarak boyutlandırma

seçenekleri gelir.“Absolute Coordinates” kısmını aktif halegetirirseniz, seçili hareket noktasını sayfa yada çizim alanına göre X ve Y koordinatlarınıayarlayarak yerleştirebilirsiniz. “Edit ContourLine” ise, şeklin ilk halini görmenizi sağlar.Buradan, şeklinizi istediğiniz hale soktuktansonra, “End Editing” düğmesi ile çıkabilirsiniz.Birleşik katmanlarda, sadece şekil değil,resim ve metin katmanlarını da kullana­bilirsiniz.

Yukarıdaki gibi bir tasarım ögesi için, ilkolarak bir resim çerçevesi oluşturuyor veresmimizi yerleştiriyoruz.­ Sonra, resim katmanını seçerek, Edit ­>İçerik ­> Kopyala yolu ile içerik kopyalaması

yapıyoruz.­ Sonrasında bir metin çerçevesi oluşturup,içine metnimizi yazıyoruz. Yazı boyutunutasarımımıza uyacak şekilde büyütüp,gerekirse kalın (bold) yazıtipi kullanarak,metnimizi tasarıma uygun hale getiriyoruz.­ Sonra, metin çerçevemizi seçerek, sağtıklıyor ve açılan menüden Dönüştür ­>Anahatlar kısmını seçiyoruz.­ Ardından, metin kutusunu seçip sağtıklayarak, Dönüştür ­> Resim Çerçevesi ileçerçevemizi resim çerçevesine dönüştü­rüyoruz.­ Gruplandırılmış olan bu çerçeveyi, sağtıklayarak, Grubu Çöz ile tek tek harflerdenoluşmuş resim çerçeveleri haline getiriyoruz.­ Sonra ilk harfi seçerek, Edit ­> İçerik ­>Paste (Absolute) kısmı ile, içeriğinikopyaladığımız resmi, harf içine içerik olarakyapıştırıyoruz. Bu adımı, tüm harfler içintekrarlıyoruz.­ Sonra resim çerçevesini seçerek, sağtıklayarak “Resim Efektleri”ni seçin veefektlerden Gri tonlama ve parlaklık efektleriile arka plan resmini solgunlaştırın. Harfleriniçindekiler eski halinde kalacaktır.Bu tip uygulamalar ve biraz hayal gücü ilepek çok şey yapabilirsiniz. Sonraki bölümü­müzde, çıktı ayarları ile yazı dizimizibitireceğiz. Sonraki sayıya dek kalınsağlıcakla...

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

12

Merhabalar,Daha önceki yazımda CodeBlocks ile projeoluşturma ile Debug ve Release farkıkonularına değinmiştik. CodeBlocks serisininbu ikinci bölümündeyse paneller üzerindekisekmeleri inceleyeceğiz. Ne yazık ki, şu andakullandığım C:B sürümünün bazı kısımlarıTürkçe ve bazı kısımları da İngilizce. Buyüzden yazı sırasında İngilizce isimlerikullanırken ilk geçtikleri yerde Türkçesinivereceğim ve devamında İngilizcesi ile

devam edeceğim.İlk defa bir proje oluşturduğumuzda C:B bizibasit bir Hello World uygulaması ile birliktesol tarafta Management (Yönetim) ve alttarafta Logs & Others (Kayıt ve diğerleri)panelleri ile karşılıyordu.Management (Yönetim) PaneliManagement panelinin altında Projects

Ismail SEZEN, ilk bölümündeCodeBlocks ile proje

oluşturmanın temellerinebaşladığı yazı dizisinin ikinci

bölümünde, paneller vesekmeleri anlatıyor.

ATÖLYECodeBlocks Geliştirme Ortamı - II

Ismail SEZENsezenismail@gmail.com

.

.

13

(Projeler) ve Symbols (Semboller) olmaküzere iki adet sekme mevcut. Projelersekmesi, çalıştığımız projeye ait dosyalarıbizim seçtiğimiz bir hiyerarşik düzene görelisteleyen ve çalışırken en çok kullanacağımızsekmedir. Bu sekme içerisinde en üstteWorkspace (İş alanı) denilen ana düğümmevcut. Workspace düğümü adından daanlaşılabileceği üzere, eğer birden çok projeüzerinde çalışıyorsak tüm projeleri içerentemel düğüm vazifesi görür. C:B aynı andabirden çok projeyi açma yeteneğine sahiptirve açılan tüm projeler Workspace düğümüaltında listelenir. Arzu edildiği takdirde,mevcut Workspace, “Dosya ­> Save ­>Workspace” menü ögesi kullanılarakkaydedilebilir ve daha sonra aynı projetakımını tekrar açmak istediğimizdekaydettiğimiz Workspace dosyasını C:B ileaçmamız yeterli olacaktır. Eğer daha önceVisual Studio kullandıysanız, WorkspaceVisual Studio'daki Solution kavramınaoldukça benzemektedir.Workspace düğümü altında proje adındanoluşan düğüme farenizin sağ tuşu iletıkladığınızda yeni bir menü göreceksiniz.Eğer Workspace altında birden fazla projeaçık ise projelerden sadece birisi aktiftir veaktif olmayan projeye sağ tıkladığınızdaActivate Project isimli bir menü ögesi ilekarşılaşabilirsiniz. Proje menüsünde “Projecttree” isimli alt menü grubu özellikle Projects

sekmesi üzerindebirçok değişiklikyapmamıza imkantanır. Bu menüdekiögeler kullanılarak,seçili projeyiWorkspace listesiiçerisinde yukarı yada aşağı taşıyabilir;aktif olmayan pro­jeyi sağ tıklayarakderleyebilir; projealtındaki dosyalarınuzantılarına göresınıflandırılmasınısağlayabilir ya daproje sekmesindeaynen disk üzerinde

göründüğü gibi görünmesini sağlayabilirsiniz.Bu kısımdaki tercihler tamamen sizinarzunuza kalmıştır.“Add files...” ve “Add files recursively...” menüögeleri projenize yeni dosyaları eklemek içinbir dosya aç iletişim penceresi açar. Bupencereyi kullanarak tek bir dosyayı ya dadosyaları içeren bir klasörü projenizeekleyebilirsiniz.“Add new virtual folder...” ögesi projeniziistediğiniz gibi özelleştirmenin bir diğeryoludur. Bu öge sayesinde projenize sanalklasörler ekleyebilir ve projenizde halihazırda

bulunan dosyaları oluşturduğunuz sanalklasör altına sürükleyebilirsiniz. Bu kısımtamamen sizin projenizi nasıl kurguladığınızabağlıdır.“Build Options...” ögesi, projenize özel inşaayarları penceresine ulaşmanızı sağlar. Aynıpencereye C:B menüsündeki “Project­>Buildoptions...” altından da ulaşabilirsiniz. Tabi buyolun sizi sadece aktif olan projenin inşaayarları penceresine çıkaracağını unutmayın.“Build options...” penceresini daha sonrainceleyeceğiz.Management paneli al­tında varsayılan olarakgörünen diğer sekme iseSymbols (Semboller) sek­mesidir. Symbols sekme­sini kullanarak projeler­deki fonksiyonlara, tiptanımlamalarına, Globaldeğişkenlere, önişlemcisembollerine ve globalmakrolara ulaşabilirsiniz.Symbols sekmesi birbakıma açık olan proje­lerinizin özeti / kısayolugibi algılanabilir.Symbols sekmesindeView (Görünüm) seçimkutusunu kullanarak arzu­

CodeBlocks Geliştirme Ortamı - II

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

14

nuza göre mevcut çalıştığınız dosyadakisembolleri, aktif projedeki sembolleri,Workspace altındaki sembolleri ya da tümsembolleri görebilirsiniz.Örneğin, Global functions düğümünetıkladığınızda sekmenin altındaki bölmedeseçiminize göre projenizde kullandığınızfonksiyonların bir listesini görebilirsiniz. Birfonksiyona çift tıkladığınızda ise C:B siziotomatik olarak seçili fonksiyona götürecektir(Bu fonksiyonu içeren dosya açık olmasabile). Global Variables sekmesi ise projenizdetanımladığınız değişkenlerin bir listesini tutar.Burada belirtmekte yarar var ki, Sembollerdüğümü altındaki herhangi bir alt düğümseçili iken View seçim kutusundaki değerideğiştirmek bende C:B'un çökmesine sebepoluyor. Bu durum ile karşılaşırsanız şaşır­mayın.Logs & Others (Kayıtlar ve Diğerleri)C:B penceresinde altta görünen Logs &Others (Kayıtlar ve diğerleri) paneli bir çoksekme içermektedir. Bu paneldeki sekmelerkullanıcıyı süreçler hakkında bilgilendirmekve çeşitli mesajlar vermek için kullanılır. Şimdisırasıyla bu sekmeleri inceleyelim.Code::Blocks isimli ilk sekme, Codeblocks 'unaçılışı esnasında yüklenen eklentiler ve süreçhakkında bilgiler içerir. “Search results”

(Arama sonuçları) sekmesi ise Ctrl+F tuşkombinasyonu ile açılan arama penceresinde“Find in files” (Dosyalarda ara) sekmesikullanılarak yapılan aramanın sonuçlarınıiçerir. Aranan ifadenin bulunduğu dosyayı,satır numarasını ve satırın bir özetini gösterir.Valgrind sekmesi ise C/C++ kodları yazarkenkullanılan ve yazdığımız programdaki belleksızıntılarını bulmamızı sağlayan harika bireklentiye ait mesaj penceresidir. Valgrindaslında başlı başına ayrı bir yazıdaincelenmesi gereken harika bir konu. Eğersistemde Valgrind mevcut ise C:Bmenüsünden “Valgrind ­> Run Valgrind::MemCheck” ögesine tıkladığımızda Valgrindprogramı projemiz üzerinde çalıştırılır veValgrind çıktısı bu sekmede görüntülenir.Eğer Valgrind sisteminizde kurulu değilsedepodan kurabilirsiniz.Cccc sekmesi ise yine C:B 'a entegre edilmişbir diğer eklentiye (C and C++ Code Counter)ait mesaj penceresi. “Plugins­>Cccc” ileçalıştırılan eklentinin sonuçları bu sekmedegörüntülenmektedir. Cccc eklentisi kodunuz

üzerinde çeşitli ölçümler ve analizler yaparaksonuçları bu pencerede listeler. (Örneğin, kodsatırlarının sayısı, karmaşıklığı gibi)Debugger (Hata ayıklayıcı) sekmesi ise birIDE'de olması gereken en kullanışlı özelliğeait mesajları gösteren sekmedir. C:B ileyazdığınız C/C++ kodu üzerinde herhangi birsatırdayken C:B menüsünde “Debug­>ToogleBreakpoint” ögesine tıklarsanız o satırın soltarafında kırmızı bir nokta belirecektir. Aynıişlemi fare ile satırın sol tarafındaki boş alanatıklayarak da yapabilirsiniz. Bu işlem, kesmenoktası koymak olarak adlandırılır. Bu işleminardından “Debug­>Start (F8)” ögesinetıklanırsa debug (hata ayıklama) işlemibaşlar. Bu esnada Debugger sekmesindenişlem esnasında neler olduğuna dair bilgiedinebilirsiniz.Build log (İnşa kayıtları) ve Build Messages(İnşa mesajları) sekmeleri ise inşa işlemisırasında bizi bilgilendirir. İnşa işlemiesnasında bir hata meydana gelirse(Tanımlanmamış değişken, işaretçi hatası

CodeBlocks Geliştirme Ortamı - II

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

15

CodeBlocks Geliştirme Ortamı - IIgibi) işlem durdurulur ve bu sekmelerdegerekli iletiler görüntülenir. Program yazmaesnasında bir çok hata yapacağımızdan ilkbaşlarda en çok muhatap olacağımız mesajsekmesi bunlardır.CppCheck ve CppCheck Messages sek­meleri ise C:B içerisine entegre edilmiş olanCppCheck uygulaması tarafından gönderilenmesajların gösterildiği sekmelerdir. CppCheckkod üzerinde statik analizler yapar vederleyicilerin üzerinde olan yazım hatala­rından ziyade hata (bug) bulmaya odaklanmışbir uygulamadır. Örneğin; dizi sınırı, belleksızıntısı, eski fonksiyon mevcudiyeti ya dabaşlatılmamış değişkenler ve kullanılmayanfonksiyonlar için kontroller yapar ve kulla­nıcıyı uyarır.Diğer PanellerC:B ilk kurulduğunda varsayılan olarakgörünür olan panellerin yanında C:Bmenüsünden View ögesi altında listelenen vebaşlangıçta görünmeyen başka paneller demevcuttur. Kısaca bu panelleri ve ne içinkullanıldıklarını da inceleyelim.CodeSnippets paneli sık yazdığımız vekullandığımız kod parçalarını (fonksiyon,döngüler, if blokları gibi) saklamak içinoldukça kullanışlıdır. Basitçe Codesnippetspanelindeki Codesnippets düğümüne sağ

tıklayarak yeni bir kod parçacığı, alt kategoriekleyebilir ya da bir kod parçacığı indeksdosyasını yükleyebilirsiniz. Daha sonraeklediğiniz kod parçacığını kod yazarken çifttıklayarak imlecin olduğu yere ekleyebilirsiniz.İyi tasarlanmış bir Codesnippets koleksiyonuparmaklarınızı bir çok tuşa gereksiz yerebasmaktan kurtarır ve zaman kazandırır.Todo List (Yapılacaklar listesi) paneli, prog­ram yazarken o anda yazmadığımız fakatdaha sonra eklemeyi planladığımız özellikleriçin not düştüğümüz satırları gösterenoldukça kullanışlı bir eklentidir. C/C++ koduyazarken bir satıra// TODO: Girilen sayıların stan­

dart sapması burada hesaplanacak.

Şeklinde bir not düşüldüğünde Todo listpanelinde, bu satır görüntülenecektir. Bueklentinin yaptığı şey kod satırları arasında“TODO:” etiketini aramak ve ardındaki metnigöstermekten ibarettir.Open files list (Açık dosya listesi) paneli ise oanda üzerinde çalıştığınız ve açık olandosyaların bir listesini verir. Eğer bir çok açıkdosyanız varsa, bunları yönetmek oldukçazor bir hal alır. Bu gibi bir durumda Open fileslist paneli oldukça kullanışlıdır.Bu panellere kolay ulaşılır kısayollar atamak,

çalışma esnasında oldukça etkin bir şekildekullanmamıza yardımcı olur. Ben en sıkkullandığım Management ve Logs & Otherspanellerine F1 ve F2 kısayollarını atadım.Çünkü kod yazarken geniş bir yazım alanınıtercih ediyorum ve ihtiyacım olmadığındapanelleri kolayca gizleyebiliyorum.Yukarıdaki panellere ait özellikler her nekadar Codeblocks kılavuzunda bahsedilmişolsa da hem Türkçe bir kaynak hem deilerideki diğer konulara yardımcı olmasıaçısından bahsetmeyi uygun gördüm. Birsonraki yazımızda kısaca Codeblocks veproje inşa ayarlarından bahsedeceğiz. Esenkalın.Kaynaklar:http://www.codeblocks.org/http://wiki.codeblocks.org/index.php?title=Code::Blocks_Pluginshttp://wiki.codeblocks.org/index.php?title=CppCheck_pluginhttp://cppcheck.sourceforge.net/http://sourceforge.net/projects/cccc/

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

16

Tüm Linux seven arkadaşlara merhaba. Busayımızda sizlere genel olarak digiKam ileilgili bilgiler vermek istiyorum, isterseniz önceprogramın temel özellikleri ­ yeteneklerindenbahsedeyim.digiKam bir fotoğraf işleme, albüm düzen­leme, gösterme yazılımı olarak tanımla­nabilecek çok fonksiyonlu bir programdır.Başlıca ÖzellikleriFotoğraf makinenizin USB bağlantısındanbilgisayarınıza bağladığınızda otomatik olarakDigikam ile tanınarak yükleme yapıp yapmakistemediğinizi soran bir ekran sizikarşılayacaktır, bu menü ile fotoğraflarınızıPardus'daki Ev Klasörü'nde Resimlerklasörüne aktarabilir, isterseniz yüklediğinizfotoğrafları makinenizin kartından silebilirsi­niz.Tüm fotoğraflarınızı saklayabilir, yenidenadlandırabilir, albümler olarak gruplandırabilir,tarihe göre sıralandırabilirsiniz.Profesyonel (DSLR) fotoğraf makinelerindeçekilmiş işlenmemiş (RAW, TIFF, PEF)fotoğraflarınızı, yardımcı bir uygulamaolmadan görebilir ve işlem yapabilirsiniz.Özel bir yazılım gerektirmeden her türfotoğraf üzerinde oynamalar yapabilir, renk

ayarlarını, kontrastını, gürültü filtresi iletemizliğini yapabilirsiniz.Çok basit bir şekilde işlenmemiş formatfotoğrafları, sıkıştırılmış JPEG ya da PNGuzantılı format haline getirebilirsiniz.Ayrıntılı bir şekilde çektiğiniz fotoğrafların exifbilgilerini okuyabilirsiniz, fotoğraf makinenizdestekliyorsa fotoğrafın çekildiği coğrafikonumu görebilirsiniz.Fotoğraflarınıza üst veri yazabilir ya da üstverilerinizi okuyabilirsiniz.Fotoğraflarınızı döndürebilir, ayna görüntüsüalabilir, tek tuşla siyah ­ beyaz yapabilirsiniz.Çektiğiniz fotoğrafları görmek için bolmiktarda seçeneğiniz vardır, işlenmemişfotoğraflar da dahil olmak üzere (bu özellikçoğu editörde bulunmamaktadır) albümolarak küçük simgeler olarak görebilir,bunların büyüklüklerini ayarlayabilir, ister­seniz bunları tam ekran slayt gösterisi olarakizleyebilir, geçiş sürelerini ayarlayabilir, arayageçiş efektleri ekleyebilir, bunları OpenGLslayt gösterisi geçişlerle destekleyebilir ya damüzik ekleyebilirsiniz. Bu şekilde kolayca birsunum hazırlamış gibi olursunuz.Fotoğraflarınız çok karışıksa ve albümle­rinizle çok oynamışsanız bir fotoğrafın

Tayfun KAVASOĞLU, geçensayımızda fotoğraf

boyutlandırmanın nasılyapıldığını açıkladığı digiKamuygulamasının, bu sayımızda

temel fonksiyonlarınıanlatıyor.

UYGULAMATANITIMI

digiKam: Temel Fonksiyonlar

Tayfun KAVASOĞLUtayfunkavasoglu@gmail.com

17

aynılarını bularak bunları silebilirsiniz.Fotoğraf boyutlarını değiştirebilir, bunlarısıkıştırabilir, e­posta olarak atabilirsiniz.Fotoğraflarınızı DNG biçimine çevirebilirsiniz.DNG biçimi profesyonel üreticilerce kabuledilmiş ve gelecekte de kullanılacak olan, buyüzden digital olarak desteklenmeme riskiolmayan bir biçimdir. Şu anda her firmanınkendi formatı var, bu kargaşayı bitirmek üzereüreticilerce ortak kabul görmüş biçim, DNGbiçimidir.Fotoğraflarınıza efekt verebilirsiniz, bunları önizlemeleriyle görebilir, beğenmezsenizbaşkasını deneyebilirsiniz.Aynı zamanda tarayıcı, Picasa ve Facebooküzerinde fotoğraf seçerek doğrudanalbümlerinize ekleyebilirsiniz. Albümleriniz­deki fotoğrafları Flickr, Facebook ya daKopete aracılığıyla mesajlaşma servislerinizede gönderebilirsiniz.Görüntü düzenleyici geniş olanaklar sunar. Azya da fazla pozlanmış yerleri göstererek siziuyarır, renkleri düzeltir, parlaklık ve zıtlığını,kontrast seviyelerini, renk seviyelerini elleayarlayabilir, beyaz dengesini düzeltebilir­siniz. Kırmızı gözleri düzeltebilir, mercekefekti verebilir, perspektif verebilir, kesebilir,en ve boyunu kırpabilirsiniz. Fotoğraflarınıza

çerçeve ekleyebilir, üstüne yazı ekleyebilir,hazır şablonları uygulayabilirsiniz. Ya daisterseniz kara kalem, kabartma, yağlı boya,yağmur damlası vs. efektleri uygulaya­bilirsiniz.Hatta dünya yüzeyinde tıkladığınız bir

noktanın enlem ve boylamını bile görebi­lirsiniz.Şimdi başlangıç olarak bilmemiz gerekenbazı bilgileri ekran görüntüleriyle anlatayım.Şimdi soldaki Takvim sekmesine basarsak

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

digiKam: Temel Fonksiyonlar

18

karşımıza çıkan takvimde istediğimiz ayıseçerek fotoğraflarımıza ulaşıyor ve birtanesini seçiyoruz.Sağdaki Özellikler sekmesine tıklayıncafotoğrafın exif bilgilerine ulaşabiliyoruz.Burada çekildiği tarih ­ saat, hangi makine veobjektifle çekildiği, objektif ve makine ayarlarıbelirtiliyor.

Onun altındaki Bilgi sekmesine tıklayınca çokdaha ayrıntılı bilgilere ulaşabiliyoruz, bubölüm daha çok profesyonellere ve kriminalbilimlerle uğraşanlara yardımcı olur ve ileriseviye kullanıcı bilgisi ister, siz böyle birözelliğin olduğunu bilin yeter.

Bir alttaki Renkler sekmesine tıklayınca daseçtiğimiz fotoğrafın Histogram'ı çıkıyorkarşımıza. Yani hangi renklerin ne orandayoğunlukta olduğunu görebiliyoruz. İyi birfotoğrafta bu dağılımın dengeli olmasıbeklenir, burada da iyi bir örnek görüyoruz.Kanal sekmesinde seçenekler var, her kanalıayrı ayrı değerlendirebiliriz.

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

digiKam: Temel Fonksiyonlar

19

digiKam'ın en etkileyici özelliklerinden Coğrafikonum kısmına tıklayınca, fotoğrafın çekildiğiyeryüzü bölgesi bu ekranda karşımıza geliyor.Günümüzün modern DSLR makinelerinde buözellik vardır.

Bir alttaki sekmeden de etiket girebilir,etiketlerinizi okuyabilirsiniz.

Güzel bir özellik de; Sol altta takvim var vegünleri gösteriyor. Koyu renkli olanlar fotoğrafçekilmiş günleri gösteriyor, onların üstünetıklarsanız o tarihte çekilmiş tüm fotoğraflarısize gösterir.

Gördüğünüz gibi çok ayrıntılı bir yazılımasahibiz ve anlatmakla bitecek gibi değil,şimdilik burada keseyim ve sizler denemeyaparak bu özellikleri keşfedin, umarım dahasonra gene bazı özellikleri anlatmak üzerebuluşuruz.Sağlıcakla kalınız efendim.

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

digiKam: Temel Fonksiyonlar

20

Çok eskiden de değil, şöyle 2004 yılı veöncesi (ki, Özgür Yazılım ile tanışmam bir yılsonrasıdır) en çok da ikinci el bilgisayardergilerinin peşinde koşardım, büyük zincirmarketlerin dergi reyonlarındaki bilgisayardergilerinin poşetlerini açar okur, kimi zamanda CD'lerini yürütürdüm. Açıklık getirelim, buyaptığımı şu anda tasvip ettiğimi sanmayın,çünkü insan emeğini paketleyip satan birolguyu öğrenmek için ben de çalmışım; yaniçalanın izinden gitmişim. Konuya dönelim:Neden? O zamanlar benim için Tanrı ile eşitolan (ki, şu anda tanrısız olmaktan bir haylimemnunum) Mİcrosoft ürünlerinde; Windows'un sırasıyla 95'ini de gördüm, 98 ve 98SE'sine vakıf oldum, ME denilen fiyaskoyaben de tükürdüm, NT denilen zamazingolarıkuracak bilgisayarım da yoktu ama Bilişim veCOMPEX fuarlarında XP ustası oldum; usta­laşmak! Ne kadar da saçma değil mi?Şimdi geriye dönüp kendime bakınca, iyi kidiyorum 2005 yılında sahaftan aldığım SuSE,Knoppix canlı CD'leri ile bazı korkakgirişimlerde bulunmuşum ve bugüne bakıncada geçmişimi düşünerek ve de yaptığımMicrosoft ahmaklıklarını sağ baştan sayarsak;­ Yasadışı kopya ile yazılım edinme,­ Birçok uygulamanın crack, warez, patch de­nilen zımbırtılarını güvenlik ihlali olsunolmasın kendimden %100 emin olarakyüklemek,

­ Beni nelerden koruduğunu tam olarak dabilmediğim güvenlik yazılımları edinmek,­ Sistem çok ağırlaştı diye iki saatte bir kayıtdefteri düzeltici, ön bellek ve aylak dosyatemizleyici uygulamalar kurup kısıtlıdonanımımı iyice kısıtlamak.Bunlar bana şimdi Özgür Yazılım kullanırkengerçekten de çok gülünç geliyor ki, ÖzgürYazılıma göç etmeyi aşamalı olarak yapmışbiriyim: yalnızca işimi yapmak içinOpenOffice.org, Gaim, Firefox, VLCkullanarak, ticari oyunların tamamınısistemden kaldırarak; bunu sadece ben değilÖzgür Yazılımla tanıştırdığım birçokarkadaşım, yakınım da söylemekte. Hattakişinin bilgi, beceri ve ilgisine, merakdüzeyine göre kurduğum GNU/Linuxdağıtımlarını (Ubuntu, Pardus, Debian, LinuxMint) kullanmaya başlayan dostlarımın ilksorusu şu oluyordu: “antivirüs kuracakmısın?” Evet, antivirüs ya da diğer adıgüvenlik yazılımları! Size de şaka gibi geliyordeğil mi? Bizim ihtiyacımız olmayan şeyemilyarlarca bilgisayar kullanıcısı sisteminürettiği bu zararlılardan dolayı mahkumlar vesahipli yazılım, pazarı yeniden üretip satıyor,üretip satıyor. Yani Katedral, egemenliğikimseyle paylaşmak istemiyor!Sistemin ürettiği pisliği temizlemek için yinesistem tarafından üretilen bir yalan temizleyicigüvenlik yazılımları gibi pazarda diğer bir

Kullanıcı bilgilendirmektenziyade, aldığı reklam

ücretlerine göre kullanıcıyönlendirmesi yapan

bilgisayar dergilerine AydınBEZ, özgür yazılım felsefesi

çerçevesinden bakıyor.

MAKALEÖzgür Yazılımca Bilgisayar Dergileri: 2 Örnek

Aydın BEZbilgi@ozguryazilimsendikasi.orghttp://ozguryazilimsendikasi.org

21PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

pislik temizleyici unsur daha var. Bunlar neyazılım ne de önlem; bunlar Windowsdergileri!Elimin altında iki adet dergi var;­ PcWorld, Aralık 2010 tarihli 60. sayı, kapakmanşeti: Daha Akıllı Windows “TümWindows püflerini saklandıkları yerdençıkardık. PC'niz ile daha fazla işi daha azzamanda yapabilmeniz için gereken her şeyburada: 55 püf”­ PCNet, Aralık 2010 tarihli 159. sayı, ka­pağın eteğinde yer alan başlık: PCsorunlarınızı kendiniz çözün “Sık karşılaşılanbilgisayar problemleri için uzman aramanızagerek yok.” ve Ubuntu 10.10 “Dünyanın enpopüler açık kaynak kodlu, Linux tabanlı,ücretsiz işletim sistemi.”PcWorld dergisinden başlayalım önce: Dergitamamıyla bir Microsoft ürünü olan Windowsişletim sistemi ailesine yönelik içeriksunmakta; bunu yaparken hem Windowsişletim sistemi ailesinde sıklıkla karşılaşılanhataların çözümü hem de 55 püf noktasısunarken bu işletim sistemi üzerinde çalışanticari, ücretsiz uygulamaların tanıtımıyapılmakta ve tanıtılan diğer donanımların dayalnızca Microsoft ürünleri ile çalışabileceğiima edilmekte.

Derginin 60. sayısında ele aldığı ana dosya“Daha akıllı Windows: 55 Püf noktası” iseyalnızca altı sayfa olup uzman görüşleri iledesteklenmiş, üretkenlik arttırıcı yönlen­dirmeler yapılmış ama ne hikmetsebilgisayarların Microsoft ürünleri dışındaçalışabileceği başka işletim sistemlerininvarlığı unutulmuştur. Bir diğer dosyada Soru­Cevap bölümündeyse yine Windowssorunlarının çözümlerine ayrılmış. Eklemedenbitirmek istemiyorum: Asıl üretkenlik ÖzgürYazılımda ve bunu tez zamanda yazar veeditörlerinin öğrenmeleri gerekiyor. Kısaca:Kartaca yok edilmeli! [1]Özgür Yazılımın farklı alanlarda boy göster­diği ve büyümesinin engellenemediği günü­müzde Microsoft'a göbekten bağlı bilgisayar

dergilerinin körelmiş gözleri alanında en açıkolmayan Özgür Yazılım Google Android'inbile pazarları alt üst ettiği gerçeğinigörmemekte. Sanırım para ve kâr hırsı görmeduyusunu köreltiyor.Pcnet dergisi ise ağırlığı Microsoft işletimsistemi ve üretkenlik ürünleri ve bu sistemlebütünleşik çalışan diğer ticari, kapalı ücretsizyazılımlar olmasına karşın, rakiplerinden biradım önde olmasının nedeni GNU/Linuxdünyasını bilmesi ve sayfalarında yervermesi. Aramızda bilenler olacaktır: PcnetMart 2002'de SuSE Linux setini Almancakitapçığıyla satışa sunmuş, bunun yanı sıraaltı aylık dönemlerde çıkan tüm Ubuntusürümlerini, Pardus ve diğer bilinendağıtımları (Fedora, Mandriva, SuSE) gerekayrı CD gerek kurulum kalıplarıyla dağıt­mıştır. Her ne kadar Özgür Yazılım olduğunuısrarla öğrenmeyip Linux tabanlı (!) dese degerçek bu. Gerçekten nedir, “Linux tabanlı”söz öbeği? Cahillik fışkırması mı, öğrenmemeisteksizliği mi? Biliyoruz ki, Linux çekirdeği,adı üzerinde, bir çekirdektir sadece. SistemGNU'dur. Öyle olmasaydı GNU/Hurd, GNU/Linux, GNU/FreeBSD olmazdı.Gelelim dergiye; derginin kapağında bizzatMicrosoft ürünlerine ayrılmış bir manşet yokama kapak tam ortadan 5*5 boyutunda birkare ile delinmiş ve delikten bize Win7 yazıtipi ile “%100 YENİ” sloganını görüyoruz.

Özgür Yazılımca Bilgisayar Dergileri: 2 Örnek

22PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Karenin sağında ve solunda yıldızlar var; amabu yıldızlar derginin ana kapak konusu “YılınYıldızları"nın olması gerekirken nedense buyıldızlar bilinçaltından Windows 7'ye verilmiş.Kapağı çevirdiğimizde ise iki sayfaya yayılmışMicrosoft ve Casper ortaklığında Windows 7reklamı karşılıyor: “%100 TEMİZ, %100YENİ” Motto ise şu: “%100 Windows 7'deısrar edin. Daha azıyla yetinmeyin. %100Orijinal Windows 7, sizi bugüne dekgördüğünüz en şık ve kullanımı en kolayarayüzle buluşturuyor. Yepyeni temalar,arkaplanlar, ses ve görüntülerle kendiniziifade edecek sonsuz seçeneğiniz var.Yeniliğe açık olun.”Ne yazık ki Pcnet de sayfalarını kaynak kodukapalı bir mülki yazılım üreticisi Microsoftfirmasının işletim sistemleri ve ürünleri ilebunlarla bütünleşik çalışan diğer kaynak kodukapalı, mülki ve ticari yazılımların tanıtımınaayırmış ve rakibiyle aynı hata kuyusunadüşmüş 4 sayfasını “Linux” başlığıyla ÖzgürYazılıma ayrılmasına karşın. Bu arada Linuxbaşlığı altında ele alınan konulara bakacakolursak küçük çaplı bir araştırma ile (ki,muhtemeldir Özgür Yazılımın Türkiyeayağındaki forum ve gezegenler ile kişiselgüncelerin gezilmiş olması) yazılmış fazladerinliği olmayan konular;­ Fedora 14 Laughlin ( 2 sayfa)­ Ubuntu'ya Unity geliyor (1 sayfa)

­ Linux Panorama (Özgür Yazılım dünyası ha­berleri içerikli kolaj çalışma, 1 sayfa)­ Sanal Göçebelik (2 sayfa)Sayfaların detayına girmeden önce dikkatimiçeken bir şeyi belirtmek isterim. Biliyorsunuzki, dergi ve gazetelerin giderlerini karşılayanyalnız satış gelirleri olsaydı batarlardı; buyüzden reklam ve sponsorluk, dergilerde isetema yapısına uygun ürün ve hizmetlerintanıtıldığı reklam kokulu haber ve makalelerasıl para kazandıran unsurlardır ve basılımedya alanı satışlar için ayrı; reklam, tanıtım,sayfalara ürün konumlandırma ve incelemeişleri için ayrı bir satış­pazarlama birimleri [2]oluşturmuştur. Şimdi gözüme çarpan şu oldu:dergi 100 sayfa ise bunun 60 sayfası makalekalanı reklam ki, zaten 60 sayfada reklamkokuyor. Ama GNU/Linux için ayrılansayfalarda hiç mi hiç reklam yoktu.GNU manifestosunda, kaynak kodu açıkolmak şartıyla üretilen yazılımın ve bu yazılımiçin sunulacak desteğin ücretli olup olmamasıiçin bir kısıtlama bulunmamakta. Dolayısıylada Red Hat ya da RHEL sunduğu ürün vehizmetler için ücret talep edebilir ki, kaynakkodunun açıklığının da para getirdiğigerçeğini tüm dünyaya göstermiş, yeni bir işmodelinin varlığını kanıtlamıştır. Hatta RedHat kaynak kodları yayınlamaktadır. Eğeröyle olmasaydı ne Scientfic Linux [3] olurdune de CentOS [4].

GNU için sorun ne peki? Firmware diye tabirettiğimiz donanım bağımlılıklı uygulamalarınLinux çekirdeğine kullanıcı tarafındangömülmesini sağlayan kaynak kodu kapalıyazılımları “el altından” desteklemesi, arkakapıları kullanıcının tasarrufuna bırakacakbiçimde açık tutması. Örnek mi? Hemenhemen tüm RaLink kablosuz ağbağdaştırıcıları, Nvidia ve ATI ekran kartısürücüleri, ses ve görüntü çözücüler... Demekki, Özgür Yazılımların parayla satılması,teknik destek ve hizmetler için ücret talepedilmesi onları mülki yazılım yapmaz; sözkonusu olması için Özgür Yazılım Vakfı'nın(FSF) sunduğu manifestonun ikincimaddesinin [5] ihlal edilmesi gerekmektedir:“Yazılımın nasıl çalıştığını inceleme ve

Özgür Yazılımca Bilgisayar Dergileri: 2 Örnek

23PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Özgür Yazılımca Bilgisayar Dergileri: 2 Örnekkendi gereksinimleri doğrultusundadeğiştirme özgürlüğü (özgürlük 1). Yazılımkaynak koduna erişim bunun için bir önşarttır.”Aynı makalede yine “Linux tabanlı” sözcüköbeği kullanılırken Özgür Yazılımdünyasından haberlerin okuyucuya aktarıldığıLinux Panorama sayfasında yer alan “Linuxçekirdeğinin 2.6.36 sürümü duyuruldu”başlıklı haber ­ yorum, Linux'un bir çekirdek,olduğu, bir bilen tarafından kaleme alınmış.Bir bilen ile bir bilmeyenin dergi çatısı altındabilgi ­ fikir alışverişi yapmasını diliyoruz.Dergide yer alan "Sanal Göçebelik" [6]makalesini kaleme alan Serdar Cevher'i iseyazdığı yazıdan dolayı tebrik ediyorum. Güzelve samimi itiraflarda bulunmuş, akıcı dilleyazmış ve hiç olmazsa konu hakkında bilgili.Sonuç olarak şunu söyleyebilirim ki,ülkemizde yayımlanan bilgisayar ­ bilişim der­gileri hâlâ kaynak kodu kapalı ve yazılımlarınözgürlüğüne düşman olan bir mülki ­ paralıyazılım üreticisi Micrsoft firmasının suyundayüzüyor ve bundan da hiç rahatsız değiller.Çünkü değirmenin suyu böyle dönüyor vearaya tamamen ticari ahlak giriyor: kârı ençok tutma. İnanın sizin bilgiye erişiminiz çokama çok sınırlı kalıyor. Hatta güncel örnek,satın aldığınız bilgisayarda MicrosoftWindows'un size zorla satılmasını kabul

etmeniz gibi.Unutmayın ki, bizleri %100 temiz, %100 yeni,%100 güvenli ve sınırsızca özgür kılansadece ama sadece Özgür Yazılımdır,GNU/Linux'tur. Dağıtımınızı sevin, topluluk­lara katılın, safları sıkılaştırın ancak buşekilde özgürlüğünüzü koruyabilirsiniz.

[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Carthago_delenda_est[2] Konu hakkında bilgi edinmek isteyenlerMustafa Sönmez'in kitabını okuyabilir: Medya,Kültür, Para ve İstanbul İktidarı, YordamKitap, Aralık 2010[3] http://en.wikipedia.org/wiki/Scientific_linux[4] http://tr.wikipedia.org/wiki/Centos[5] http://en.wikipedia.org/wiki/Free_software[6] http://www.belgeler.com/blg/28lh/pcnet-2010-aralik

24

“Rüyalarım daima aynıydı. Ta ki, bir şeylerdeğişene kadar.”Hukuk fakültesi öğrencisi genç bir kız, birgece anne ve babası ile aracıyla seyahatederken bir trafik kazası geçirir. Genç kızınanne ve babası kazada ölürken, kendisi ağırbir beyin travması ile kazadan sağ kurtulur.Hastanede gözlerini açar. Kazanın fiziksel vepsikolojik hasarını yok etmeye çabalayandoktoru olarak, travmatik anılar ve rüyalardadolaşarak, kızın beynindeki hasarı gider­meye, anne ve babasının ölümünü kabulle­nerek yaşama yeniden tutunmasınısağlamaya çabalıyoruz. Sıradan bir olay vekonu seçilmiş ama oyunun kendisi oldukçailginç.Trauma [1], çok önceden oynadığım Mystserilerini hatırlattı bana. Birbirlerine oldukçabenziyorlar, ancak Trauma, Myst kadar zordeğil. Myst'i (devam serisi Riven'i) bilenlerin,oyun hakkında fikirleri oluşmuştur. Trauma,tıkla ve ilerle tarzı bir bulmaca oyunu. Flashtabanlı bir oyun. Bağımsız bir geliştirici olanKrystian Majewski tarafından geliştirilmiş.Oyunun sitesinde DRM­FREE şeklinde biraçıklama var. Oyunun içeriğinde ise bir lisansbelirtilmemekle birlikte, oyunun özgür olupolmadığından ben tam emin olamadım.Oyun, platform bağımsız.

KurulumOyunu oynamanın bir kaç şekli var. İsterkurulum yapabilir bilgisayarınızdan oynaya­bilirsiniz, isterseniz tarayıcınız üzerindenİnternet'ten oynayabilirsiniz. Bilgisayaraindirmeniz durumunda da, yine İnternettarayıcısıyla ya da Flashplayer uygulamasınıkullanarak oynamanız mümkün.Oyunu bilgisayarınıza indirmek isterseniz, 7$ya da 5€ ödemeniz gerekiyor. Oyunusitesinden [1] PayPal kullanarak alabilece­ğiniz gibi Desura üzerinden de alabilmenizmümkün.Oyunu sitesinden indirdiyseniz, İnternettarayıcısında oynamak için, trauma.htmldosyasını; Flash oynatıcısı üzerindenoynamak içinse, dizin içindeki “flashplayer”çalıştırılabilir dosyasını . /flashplayer

komutu ile başlatmanız yeterli. Desuramenüsünden başlatırsanız, Desura sizden,tarayıcı ya da oynatıcıdan birini seçmeniziisteyecek. Oyunu satın alıp da bilgisayaraindirmek zorunda da değilsiniz. [2]adresinden İnternet üzerinden de oynaya­bilirsiniz. İndireceğiniz oyun ile çevrimiçioynayacağınız oyun arasında hiçbir fark yok.Ücret ödeyerek indirmek, yalnızca geliştiriciyedestek olmanızı sağlayacaktır.

Oldukça enteresan psikolojikkonulu bir tıkla - ilerle tarzımacera oyunu olan Trauma,

Hamit Giray NART'ınkaleminden geliyor .

OYUNTANITIMI

Trauma

Hamit Giray NARThamit@pardus-linux.org

25PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Kaldırmak için, açtığınız dizini silmeniz;Desura'dan aldıysanız da menüden“Uninstall” seçeneğini kullanmak suretiylekaldırmanız gerekiyor.OynanışOyun Flash tabanlı bir oyun. Oyunubaşlattığımız zaman, hukuk fakültesiöğrencisi genç kızın, ailesi ile birlikte yaptığıtrafik kazasını gösteren sinematik bir girişdemosu bizi karşılıyor. Oyunun ara demoları,sinematik olarak çekilmiş. Giriş demosununardından ana menü ekranı geliyor. Ancak anamenü, diğer oyunlara göre oldukça az unsurbarındırıyor.Buradan oyunumuzun geçtiği dört rüyadanbirini seçerek, o rüyaya girebiliyorsunuz.Konuları ve ortamları oldukça ilginç.İstediğiniz herhangi birinden başlayabilirsiniz.Oyunun ilerleyişi doğrusal değil. Zaten birrüyadan aldığınız bir ipucu, diğer rüyayayeniden giderek, oradaki bir bulmacayıçözmenizi sağlayacak. Yani rüyalara birdenfazla kez gireceksiniz.Rüyalar zaten, fantastik şeylerdir. :­) Bir detravma sonrası oluşanlar, daha da absürt halegelebilirler. Hayatın insana yaşattıkları veçözüm yolları, ilginç objelerle oyundasembolize edilmiş. Örneğin, “The NextHurdle” başlıklı rüyaya girdiğinizde, bir

ağırlığın altında ezilmiş bir oyuncak ayıgöreceksiniz. Bu rüyada, hayatta kaybolupgiden çocukluğun betimlemesini bulacaksınız.“Following Role Models” rüyasında,kahraman sandığınız ama tanıyınca hiç deöyle olmadığını gördüğünüz insanların; “WhatThey Expect” rüyasındaki sürekli başladığı

yere dönen yol gibi, hayatın çıkmazlarının;“The Road Less Traveled” rüyasında isediğerlerinin istekleri ile kendi isteklerinizinçakışması durumunda yaşanan çıkmazınbetimlemelerini bulacaksınız.

Trauma

26PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Oyuncu olaraksa, bu dört rüya içindetamamlamamız gereken, biri ana olmaküzere, 4 görev ve bulmamız gereken 9 adetfotoğraf var. Fotoğraflar, hasta kızımızınkopuk anılarının parçalarından ve ­dahaönemlisi­ oyunda bize yardım edecek olanşekilleri belirten işaretlerden oluşuyor.

Oyunda, 3 boyutlu aktif fotoğrafik katmanlararasında geziniyoruz. Bunu, yüksekçözünürlüklü panoramik bir görsel içindebakınmak gibi düşünebilirsiniz. O an baktığı­nız yer net olarak görünürken, gidebileceğinizyerlere doğru fare imlecinizi götürdüğünüzde,eğer gidebilinecek bir yer ise, oranın fotoğrafı

bulanık olarak belirecektir. Tıklamanız halindeise o noktaya gideceksiniz. Aynı şekilde, bircismin başka açıdan görünümüne bakmakyani cismin çevresinde dolaşmak için defareyi kullanıyoruz.Panoramik hareketin dışında, oyundayapacağımız bazı eylemler de var. Kaldırmak,batırmak, kesmek, yakalamak gibi. Bueylemleri, bir rüyada bulup, ardından bir diğerrüyadaki bulmacayı çözmek için kullanmanızgerekecek. Bu eylemleri yapacak şekilleri,fare ile ekranımıza çiziyoruz. Eğer doğruyerde doğru işareti çizmişsek, rüyadaki birbulmacanın parçalarından birisi tamamla­nacak demektir.Ana menüye devam edecek olursak, rüyagiriş resimlerinde “View Discoveries” şeklindebir bağlantı göreceksiniz. Burası, rüyayagirdiğinizde, yapmanız gerekenleri gördüğü­müz bölüm. Ana görev ve 3 adet alternatifgörevi buradan öğrenebilirsiniz. Bunlarıtamamladıkça, tamamlanan görevlerinyanındaki kutucuklar aydınlanacaktır. Yineburadan rüya içinde ulaştığınız fotoğrafları dagörebilirsiniz. Geri dönmek için buradaki “Hide Discoveries” bağlantısına basıverin. :­)Sol altta ise, ana ses barı var. Yanındaki sesseçeneği ise, müzik, sesler ve konuşma içinayrı ayrı ses şiddeti ayarlayabileceğiniz birmenü açar. En sağdaki “Full Screen” oyunun

Trauma

27PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Traumatam ekran modunu açar ve kapar. “Options”kısmından ise sadece alt yazı ayarları var.İngilizce, Almanca ve Lehce (Polonyaca)dillerinde alt yazıya sahip oyun. Konuşma diliİngilizce. Hemen altındaki “Clear Save Game”oyunda bulduğunuz fotoğrafları ve bitirdiğinizgörevleri siler.Menüdeki “Movie Gallery” ise, izlemişolduğunuz ara demoları yeniden izlemenizisağlar. Buradan açmış olduğunuz arademoları izleyebilirsiniz sadece.SonsözOyunun oynanışı ve kontrolleri oldukça basit.Grafikler, yüksek çözünürlüklü fotoğraflar, 3boyutlu aktif katman ile kullanılmış.Gerçekten de orada olduğunuzu hissettiriyor.Her adımda, gördüğünüz ve bulunduğunuzyer ile ilgili olarak, Anja Jazeschann'ın(travma geçiren hukuk fakültesi kızıseslendiren) sesi bize eşlik edecek. Oyununkonusu ve kızın yaşam öyküsünü öğrenmekistiyorsanız, dinleyebilirsiniz. Ama konuşmave diyalogların ­eylem işaretlerinin bazılarınınaçıklamaları dışında­ oyuna bir etkileri yok.Ama görüntüler için pek öyle diyemeyeceğim.Bulmacalar zor değil, ama gittiğiniz her yerive gördüğünüz her ayrıntıyı adeta hafızanızakazımanız gerekecek. Oyun, çizgisel olarakilerlemiyor. Bu da bize biraz zorluk çıkarıyor.Bir rüyaya girdiğinizde, bir yerde

kalabiliyorsunuz. Rüyadaki dört görevdenherhangi birini tamamladığınızda veya ekranafare ile X sembolü çizdiğinizde rüyadançıkıyorsunuz. Kaldığınız yeri geçmenizisağlayacak olan ipucu ise, bir başka rüyadakarşınıza çıkabiliyor. Yani oyunda her rüyayabirden fazla defa girmeniz gerekecek. Buipuçları, bazen bir yeri geçmeniz gereken bireylem çizgisini de içerecektir. Mesela “TheNext Hurdle” rüyasının görevlerinden birisi,bir gökdeleni uçurmak. :­) Bunun nasılyapılacağı ise, “What They Expect” rüyasındakarşınıza çıkıyor. Lavabo gideri sembolünde,yutma işaretinin nasıl yapıldığını buradaöğreniyoruz. “The Next Hurdle” rüyasında,gökdelenin üzerindeki fırtına bulutlarınadikkatli bakınca, ters dönmüş bir lavabo gideriolduğunu fark edeceksiniz. Burada, “WhatThey Expect” rüyasında öğrendiğiniz yutmaişaretini çizdiğinizde, deliğin gökdeleniyuttuğunu göreceksiniz. Benden ipucu bukadar, gerisi size kalmış. :­)Bulunduğunuz yeri çok iyi inceleyin. Birrüyada, ekranın bir köşeciğinde göreceğinizufacık bir detay, diğerinin bulmacasınınçözüm ipucu olacaktır. Fare imlecinizi hertarafta gezdirerek, gidebileceğiniz yerleribulun ve bunları hatırlamaya çalışın. Oyundaeylem işaretlerinde sağa – sola dön, yaklaş,uzaklaş, geri dön gibi eylem işaretleri de var.Panoramik hareketin dışında, bunları dakullanmanız gerekecek.

Sesler de oldukça güzel ve başarılı olmuş.Oyunda aslında konuşma ve müzikten başkases, yok denecek kadar az. Oyun dizinialtında tüm bu seslere ve oyunun müziklerineerişebilirsiniz zaten. Konuşmaları, oyundakibulmacalara etkisi olmasa da dinlemeyeçalışın derim. Rüyaların mistik havasınagirmenizi sağlayacaktır.Oyunda, Pardus 64 bit mimarisi altında, Flashoynatıcısı ile açmaya çalıştığımdalibsmime.so hatası ile karşılaştım. 64 bitüzerinde, oyunu, İnternet tarayıcısı üzerindeçalıştırdım. 32 bitlik sürümde bu hata karşımaçıkmadı. Ama, tarayıcı ya da Flash oynatıcıüzerinde oynamakta herhangi bir farkgöremedim. Bir diğer eksi yön ise, oyununoldukça kısa olması. Sadece ana görevleriyapmanız halinde 10 dakika içinde oyunubitirirsiniz. Ancak emin olun, rüyalardançıktığınızda, içinizde, hâlâ o rüyada heryerlere gitmediğinize dair bir kurt yeniğikalacaktır. :­) Oyun, deneyimli oyuncular içinkolay ama bu türe başlamak isteyenler içinideal. Kalın sağlıcakla...

[1] http://www.traumagame.com/[2] http://www.traumagame.com/trauma.html

28

PHP, internet ve özgür yazılım dünyasındaoldukça yüksek kullanım oranı ve alanınasahip olan özgür bir web programlama betikdilidir. PHP sayesinde, HTML dilinin durağanyapısı yerine, sunucu ­ istemci mimarisiyle et­kileşim içine girebileceğimiz dinamik sayfalarhazırlanabilir. Kullanım alanlarına örnekolarak, Wordpress, Joomla ve Drupal gibiiçerik yönetim sistemleri gösterilebilir.Sağladığı dinamik yapı haricinde, eğer iyiyapılandırılmamış ise, ciddi güvenlikaçıklarına sebep verebilir ve sistem yönetimikısmında ciddi sıkıntılar yaşanabilir. Buyazıda, kaynak yazıdan [0] faydalanarak, 25adımda daha güvenli bir PHP sunucusu nasılyapılandırılır anlatmaya çalışacağım.Basit PHP Yapılandırmaları­ Döküman dizini (Document Root):/var/www­ Varsayılan Web Sunucusu:Apache (Lighttpd veya nginx dekullanabilirsiniz)­ Varsayılan PHP yapılandırma dosyası:/etc/php5/apache2/php.ini­ Varsayılan PHP eklenti yapılandırma dizini:/etc/php5/apache2/conf.d/­ İşletim Sistemi:Debian GNU/Linux (CentOS, Slackware gibisunucu destekli veya Unix tabanlı herhangibir işletim sistemi)

Eğer GNU/Linux işletim sistemi üzerindedüzgün bir biçimde, PHP sunucusunungüncel sürümü kurulmuş ise,$ php ­v

komutunu çalıştırdığınızda aşağıdaki gibisürüm bilgilerini içeren çıktı görülecektir:PHP 5.3.3 (cli) (built: Oct 24

2011 08:35:41)

Copyright (c) 1997­2010 The PHP

Group

Zend Engine v2.3.0, Copyright

(c) 1998­2010 Zend Technologies

1­ Düşmanını TanıBir PHP sunucusuna çeşitli yollardansaldırılar düzenlenebilir. Aşağıda bulunan 6madde ile bu yöntemler sıralanmıştır.A. XSS ­ Cross­site scriptingÇapraz site betikleme, [1] yazılımın phpkodları arasına, istemci tarafından kodlaryerleştirilerek yapılır. Bu yöntem ilekullanıcıların bilgilerine erişilebilir. Apachesunucusunu yapılandırarak ve daha fazlagüvenli php betiği yazarak xss ataklarındankorunabilirsiniz.

Ercan TOPALAK, dinamik websiteleri hazırlamak için kullan

PHP betik dilinin, sunucutarafında nasıl daha güvenli

çalıştırılabilineceğini açıklayanbir yazı dizisine başlıyor.

25 Adımda Güvenli PHP - I

Ercan TOPALAKercan@pardus-linux.orghttp://ankabilisim.org

ATÖLYE

29PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

B. SQL InjectionSQL sızdırma [2], kullanıcı tarafından girilenbilgilerin filtrelenmemesi durumunda SQLsunucu üzerinde, bilgilerinin çalınması sağ­layacak komutların çalıştırılarak yapılan birsaldırı yöntemidir. Genel korunma yöntemi,SQL sorgu çalıştırılmasından önce,mysql_real_escape_string()

işlevinin çalıştırılmasıdır.C. Dosya YüklemelerKullanıcılara, uygulama üzerinde dosyayükleme hakkı verildiğinde, sunucu üzerindezararlara yol açabilecek betikler içerendosyalar yükleyebilir ve sunucu üzerindeçalıştırabilirler. Bunu engellenmek için phpüzerinde dosya yükleme kapatılabilir veyaphp betikleri ile sadece gif jpeg gibi ihtiyaçolan dosya türlerinin yüklenmesi onay­latılabilir.D. Uzaktan Dosya / Betik ÇalıştırmaEğer php üzerinde uzak dosya / betik çalışmaaktif ise saldırgan, sistemin üzerine dosyayükleyebilir, silebilir veya zararlı kodlarıçalıştırıp sistemin çalışmasını etkileyebilir.E. eval()Saldırgan, kendi zararlı betiklerini ve

araçlarını, eval() [3] işlevi ile, php kodugibi gösterek sistem üzerinde saklayabilir.Bunu engellemek için PHP yapılandırmasındaeval() işlevinin geçersiz kılınması gereklidirF. Sea­surf attack (CSRF) [4]Bu saldırı yöntemi ile uygulama kullanıcısı,sahte uygulama arayüzleri ile kandırılarak,kullanıcının istenmeyen eylemleri çalıştır­masıdır. Eğer kullanıcı, yönetici oturumu açıkbulunuyor ise, oldukça tehlikeli durumlara yolaçabilir.2­ Yerleşik PHP Modullerini Bul$ php ­m

Bu komut, PHP ile beraber yerleşik olarakkurulan ve aktif olan modüllleri, aşağıdaki gibilisteleyecektir.[PHP Modules]

dba

dom

ereg

exif

fileinfo

filter

ftp

gd

gettext

...

xml

xmlreader

xmlwriter

zip

zlib

[Zend Modules]

Suhosin

Kullanılmayan modüllerin isimleri veyakendilerinin silinerek iptal edilmesi önerilir.Örneğin imap modülünü ismini değiştirerekiptal etmek için;# mv

/etc/php5/apache2/conf.d/imap.ini

/etc/php5/apache2/conf.d/imap.bac

kup

veya silerek iptal etmek için aşağıdaki komutkullanılır:# rm

/etc/php5/apache2/conf.d/imap.ini

Not : Eğer eklenti klasörü altında olmayan bireklentiyi iptal etmek istiyorsanız, bunu phpkurmadan önce derleme seçenekleri ileyapabilirsiniz. [5]3­ PHP Sürüm Bilgisine Erişimi EngelleKullanmakta olduğunuz php sunucusunun

25 Adımda Güvenli PHP - I

30PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

sürüm bilgisinin bir saldırgan tarafından elegeçirilmesi demek, kullanmakta olduğunuzphp sürümünde bulunmakta olan olasıaçıkların saldırgan tarafından öğrenilerekkullanılmasına yol açabilir. Bunu engellemekiçin;# nano /etc/php5/apache2/php.ini

nano ile php.ini dosyası açılarak,expose_php parametresi "Off" olarak tanım­lanır.expose_php=Off

Erişime açık olan bir php sunucusunun sürümbilgisini,$ curl ­I

http://www.ankabilisim.org/sayfa.p

hp

komutu ile expose_php işlevi ile websayfasının header bilgisinin yanında görüntü­leyebilirsiniz.HTTP/1.1 200 OK

X­Powered­By: PHP/5.3.3

Content­type: text/html;

charset=UTF­8

Vary: Accept­Encoding, Cookie

X­Vary­Options: Accept­

Encoding;list­

contains=gzip,Cookie;string­

contains=wikiToken;string­

contains=wikiLoggedOut;string­

contains=wiki_session

Last­Modified: Thu, 23 Dec 2011

12:22:32 GMT

...

4­ PHP Hata Kaydını TutSunucu hakkında bilgiler içerebilecekhataların, ziyaretçileri tarafından görülmesigüvenlik açısından sıkıntı çıkarabilir. Bunuengellemek için /etc/php5/apache2/

php.ini dosyasındaki aşağıdaki parametrenano ile düzenlerek "Off" olarak yapılandırıl­malıdır.display_errors=Off

Sunucu üzerinde hata kaydını belirli bir dosyaüzerinde tutmak için, yine php.ini dosyasıaşağıdaki gibi düzenlenir.log_errors=On

error_log=/var/log/httpd/php_scrip

ts_error.log

5­ Dosya Yüklemeyi EngelleAşağıdaki parametreyi /etc/php5/apache2/php.ini dosyası üzerinde değiştirerek, tehlikeyaratabilecek olan zararlı dosya göndermeleri

engelleyebilirsiniz.file_uploads=Off

Kullanıcıların dosya göndermesi aktif etmekve boyutunu, örnek, 1 Mb. ile sınırlamakistiyorsanız aşağıdaki gibi yapılan­dırmalısınız.file_uploads=On

upload_max_filesize=1M

6­ Uzaktan Kod Çalıştırmayı KapatEğer allow_url_fopen değeri akfit ise,file_get_contents() değişkeni ile FTPveya HTTP üzerinden veri çekmeye imkansağlayabilir. Yazılımcılar, sistemi tehlikeyeatabilecek girişleri filtrelemeyi unutabilir. Eğerkullanılması şart değil ise kapatılmasıfaydalıdır.allow_url_fopen=Off

Yukarıdaki gibi /etc/php5/apache2/php.inidosyası üzerinde değişiklik yapılarakkapıtılabilir. Bunu yanında allow_url_

include=Off olarak yapılandırılması öne­rilir.allow_url_include=Off

25 Adımda Güvenli PHP - I

31PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

25 Adımda Güvenli PHP - I7­ SQL Güvenli Modu Aktif EtAktif olduğunda mysql_connect() vemysql_pconnect() değişkenlerine girile­cek değerler geçersiz sayılacaktır. Güvenlimod, Wordpress gibi 3. parti PHP yazılım­larının çalışmasını engelleyebilir.sql.safe_mode=On

İlgili değer, /etc/php5/apache2/php.ini üze­rinde değişiklik yapılarak tanımlanabilir.Bunun yanında PHP 5.3.x sürümleri içinmagic_quotes_gpc [6] parametresinin“Off” olarak tanımlanması önerilir.magic_quotes_gpc=Off

8­ POST Boyutunu SınırlaHTTP POST yöntemi, kullanıcıların PHPformlarına girmiş olduğu verilerin (metin,resim, dosya v.b.) sunucuya gönderilmesinisağlar. Saldırgan, yüksek tanımlanmış birPOST boyutu yardımıyla sisteme sürekligönderiler yaparak sistem kaynaklarınıtüketebilir.post_max_size=1K

/etc/php5/apache2/php.ini dosyası üzerindedeğişiklik yapılarak tanımlanır. Bu değer aynı

zamanda dosya gönderimine de etkiedecektir. Her zaman upload_max_

filesize değerinden yüksek olmalıdır.9­ Kaynak Yönetimi (DoS Kontrolü)Bir PHP betiği başına azami çalıştırmazamanını kısaltarak, DoS saldırılarına karşısistemin korunmasına yardımcı olabilirsiniz.Bunun yanında betik başına azami girişzamanı ve hafıza kullanım değerleriniazaltarak asgari sistem kullanımı sağla­yabilirsiniz. Bunun için /etc/php5/apache2/php.ini dosyasının aşağıdaki gibi düzen­lenmesi gereklidir.max_execution_time = 30

max_input_time = 30

memory_limit = 40M

10­ PHP İçin Suhosin Gelişmiş KorumaSistemini KullanSuhosin [7] , PHP sunucular için gelişitirilmiş,ilk kısmı arabellek aşımı, betik biçimi gibi PHPsunucusunun zayıf noktalarına temel birkoruma, ikinci kısmı ise PHP özellikleri içintam koruma sağlar. Proje sayfasından dahadetaylı bilgi alabilirsiniz.Debian GNU/Linux üzerinde mevcutkurulumlarda, PHP ile beraber gelir. Eğersisteminizde Suhosin bulunmuyor ise paket

yönetici vasıtasıyla kurabilir, kurulu olupolmadığını $ php ­v betiği ile sorgulayabi­lirsiniz.11­ Tehlikeli PHP İşlevlerini Devre DışıBırakBazı PHP işlevleri, saldırgan tarafındansistemin çalışmasını tehlikeye atabilecekişlevler barındırabilir. Eğer zorunlu olmadıkçabu işlevlerin devre dışı bırakılması önemlidir.Bunun için /etc/php5/apache2/php.ini dos­yasının altına aşağıdaki satırı eklemekyeterlidir.disable_functions

=exec,passthru,shell_exec,syste

m,proc_open,popen,curl_exec,cur

l_multi_exec,parse_ini_file,sho

w_source

Tüm yapılandırmaların aktif olması içinApache servisinin yeniden başlatılmasıgereklidir.# /etc/init.d/apache2 restart

Bu makalede daha güvenli bir PHP sunucusuiçin yapılandırılmaların ilk kısmını sizlerepaylaşmaya çalıştım. Bir sonraki sayıda kalandiğer maddelerden bahsedeceğim.

32PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

25 Adımda Güvenli PHP - I[0] http://www.cyberciti.biz/tips/php-security-best-practices-tutorial.html[1] http://tr.wikipedia.org/wiki/Cross_site_scripting[2] http://en.wikipedia.org/wiki/SQL_injection[3] http://tr.php.net/eval[4] http://yehg.net/lab/pr0js/view.php/A_Most-Neglected_Fact_About_CSRF.pdf[5] http://www.php.net/manual/en/install.unix.php[6] http://php.net/manual/en/security.magicquotes.php

OpenClipArt

33

Abiword, GNU GPL v2.0 ile lisanslanmış olan,OpenOffice.org ailesinin üyesi olan OOWriter,LibreOffice ailesinin üyesi olan LOWriter veKOffice (ya da Calligra Office Suite) ailesininüyesi olan KWord ile aynı işi yapan, özgür birkelime istemci uygulaması.Oldukça hafif bir uygulama olan ve derlemeseçeneklerine göre öntanımlı olarak odt, doc,pdf, html gibi dosyalar için destek sunabilenAbiword, çok daha güçlü ve işlevsel birkelime istemci uygulaması sunmak içinonlarca eklenti sunuyor. Yazıya konu olan bueklentilerden biri, Abiword kullanıcılarınaortaklaşa belge hazırlama şansı sunuyor.Pardus 2011.2 için Abiword ve yazıda adıgeçen eklenti, PLO (P2011) deposundanedinilebilinir. Başka kaynaklardan edinilenAbiWord uygulamasında bu destekler öntanımlı olarak gelmeyebilir. Şimdi eklentimiziinceleyelim:Collab EklentisiCollab sözcüğü İngilizcede ortak çalışmakanlamına gelen "collaborate" sözcüğününkısaltılmışı olarak ele alınabilir. Adından daanlaşılabileceği gibi, bu eklenti yazımızınkonusu itibariyle, Abiword'e birden fazlainsanın ortak çalışma ile belgeoluşturabilmesine imkan sağlıyor. Eklenti,

Abiword kullanıcılarına dünyanın neresindeolursa olsunlar, belge üzerinde eş zamanlıdeğişiklik yapma şansı tanıyor.Collab eklentisi, P2011 deposunu eklemişolan Pardus 2011.2 kullanıcıları tarafındanpaket yöneticisinde abiword­plugin­collabadıyla bulunabiliyor. 637 KB büyüklüğündekipaket kurulduğunda eklenti otomatik olaraketkinleştirilmiş oluyor. Eklenti kurulduğunda,menü çubuğunda "Collaborate" başlıklı yenibir menü oluşuyor. Bu menü, ortaklaşahazırlanacak olan belgeler için kullanılacakmenü olacak.

Eklenti, belge paylaşımı için üç farklı seçeneksunuyor. Bunlardan birincisi Jabber (XMPP)üzerinden paylaşım sağlarken, ikincisi TCPile doğrudan bağlantı ile paylaşımı sağlıyor.Üçüncü ve son kullanıcı için en verimliolduğunu düşündüğümden yazıya konuolarak geçecek seçenek ise AbiCollab.netüzerinden paylaşım.AbiCollab.net üzerinden paylaşımda buluna­bilmek için, öncelikle bir AbiCollab.nethesabına gereksinim duyulmaktadır. Hesabıedinmek için http://www.abicollab.net/ adresiya da Collabrate > Accounts menüsü

Başarılı bir kelime işlemci olanAbiWord'un collab eklentisi ileGoogle Documents hizmetine

rakip olabileceğini biliyormuydunuz? Erdem ARTAN

giderayak konu hakkında biziaydınlatıyor.

AbiWord ile Ortaklaşa Belge Hazırlamak

Erdem ARTANerdem@pardus-linux.org

NASIL

34PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

üzerinden erişilebilen üyelik sayfası ziyaretedilebilir.AbiCollab.net hesabına web üzerindengirilerek yeni bir belge oluşturulabilir,bilgisayardaki mevcut belgeler burayayüklenebilir ve hesaptaki mevcut belgelergörüntülenebilir.

AbiCollab.net, belgeleri arkadaşlarla veyagrup üyeleriyle kolayca paylaşabilmek içinarkadaşlar ve gruplar gibi özellikler de sağlı­yor.Belge paylaşımını sağlamak içinAbiCollab.net'in web arayüzünü kullanmakgerekmiyor. Zaten yazının önemi bu noktadansonra başlıyor.Abiword ile AbiCollab.net'i bağlamak içinyüklenmiş olan abiword­plugin­collabeklentisi ile sağlanan Collaborate menüsüaltındaki Accounts üzerinden hesap bilgilerinigirmek gerekiyor.

Bu aşamadan sonra kullanıcılar Collaboratemenüsü üzerinden yazılmakta olan belge"Share Document..." seçeneği ile listede olankişi ya da grup ile paylaşılabilir ya da kullanıcıile paylaşılmış belgeler "Open Shared

Document..." seçeneği ile açılabilir. Yine aynıseçenek ile yeni arkadaş eklenebilir.Paylaşılan herhangi bir belge birden fazla kişitarafından aynı anda açılırsa, belgeyi açanherkes yapılan tüm değişiklikleri anlık olarakgörebilmektedir.Normalde birden fazla kişi bir belgeyiaçtığında, her düzenleyen için ayrı bir renkuygulanmakta. Ancak kimi zaman aynı renktede olabiliyor.

Peki dosyada yapılan değişiklikler nasıl takipedilebilir? Dosya üzerinde kim, ne değişiklikyapmış? Bu soruların cevabını öğrenmek içinAbiCollab.net sitesindeki hesabı açmakgerekiyor. Hesap açıldığında, mevcut herbelgenin yanında geçmiş anlamına gelen birHistory bağlantısı görülecektir. Bu bağlantısayesinde dosya geçmişi görüntülenebilir.Abiword ve Collab eklentisinden bu kadar. İyikullanmalar ;) Hamit'e de teşekkürler tabii..

AbiWord ile Ortaklaşa Belge Hazırlamak

35

Bilgisayar oyunlarının en eski türlerinden biriolmasına rağmen, platform oyunları, hâlâpopülerliğini korumakta olan bir oyun türüdür.Konsollardan gelip de Nintendo'nun DonkeyKong'unu ve Mario Bros'unu; Sega'nın Sonicserilerini bilmeyen yoktur. Elbette zamaniçinde, yazılım teknolojileri geliştikçe, platformoyunları da kendilerini geliştirip pek çokunsuru da içlerine dahil ettiler. Prince ofPersia, Another World gibi... Yazımızınkonusu olan Trine [1], bunun en güzel ve enson örneklerinden birisi.Trine, fantezi (FRP) tabanlı bir bulmaca ­platform oyunu. Oyunda, FRP unsuru olankarakterlerden bir savaşçı, bir hırsız ve birbüyücü ile bunların güçlerinin kombinas­yonlarını kullanarak, çeşitli bulmacalarıçözerek ilerlemek esas. Oyunun grafikleri vehikayesiyse, masalsı bir dünyada geçiyor.Trine'ın, Windows, MacOS, GNU/Linux vePlayStation3 için sürümleri var.Uzak diyarlarda ve uzak zamanların birinde,bir büyücü, bir krallıktaki yaşam kaynağı olanTrine adlı kadim bir nesnenin üç gardiyanınıyakalayarak kulesine hapseder. Akıl, güç veruhu temsil eden gardiyanlar tutsakedildiklerinde, krallığın dengesi bozulmuş veülke karanlığa gömülmüştür. Kara büyücü,ayaklandırdığı yarı ­ ölülerden oluşmuş birorduyu krallık topraklarına gönderir. Kralınordularının, direnmelerine rağmen, gardiyan­

lar olmadığı için bozulan denge yüzünden birtürlü tükenmeyen yarı ­ ölü orduları karşısın­da bir şansları yoktur. Kaleyi terk etmekzorunda kalırlar.Ancak gardiyanların gitmesiyle, yarı­ölülerdenbaşka güçler de harekete geçmiştir. Kadim birnesne olan ve kralın hazine odasındasaklanan Trine da harekete geçerek,gardiyanlar ile köprü kurmuştur. Ancakgardiyanları kurtarmak için birilerine ihtiyacıvardır. İşte tam bu noktada; askerlerinkaçmasını fırsat bilerek hazineleri çalmak içinkaleye sızmış bir hırsız, bir gün kralın birşövalyesi olma hayali ile kendini kanıtlamakiçin hırsızın peşine düşmüş ve “yarı­ölü” ile“Trine”ın ne olduklarını asla tam olarakanlayamayan bir savaşçı ile Astral akademideeğitim gören ve bir seri kaza ve şanssızlıksonucu kalede unutulmuş başarısız birbüyücü, Trine'a ihtiyacı olan şeyi sağlarlar.Trine, onları gardiyanların tutulduğu Sarek'inkulesine giden terk edilmiş ve tehlikeli bir yolasokar.KurulumOyun, ticari lisansa sahip ve ücretli bir oyun.FrozenBytes Studios tarafından geliştirilmişoyunu oynamak istiyorsanız, 20 dolara satınalmanız gerekiyor. Oyun, bilgisayarortamından indirilerek alınabiliniyor. OyununGNU/Linux sürümünü, HumbleBundle [2] ya

Oldukça hoş grafiklere ve FRPöğelerine sahip, bir platform -bulmaca tarzı oyun olan Trine,

Hamit Giray NART'ınkaleminden geliyor.

OYUNTANITIMI

Trine

Hamit Giray NARThamit@pardus-linux.org

36PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

da Desura'dan [3] satın almanız mümkün.Oyunu HB'dan alırsanız, kurulum dosyasını“Çalıştırılabilir” yaparak çalıştırıyor ve grafikbirimden talimatları izliyorsunuz. EULAkabulü, kurulum dizini, kurulum ve kısayololuşturmak aşamalarından geçiyorsunuz.Desura'nın oyun yöneticisi sisteminizdekurulu ise doğrudan buradan oyunun alım vekurulum işlemlerini yapabilirsiniz.Pardus 2011.2 üzerinde oyunu başlata­bilmeniz için, öncelikle bağıl paketlerdenlibstdc++ paketini kurmanız gerekiyor. BunuPisi'den kurabilirsiniz. Ancak 64 bit kullanı­cıları, 64 Bit sürümünü indirmiş olasalar bile,ses kütüphanelerinin 32 bit uyumsuzluğunedeniyle, oyun başlarken yüklemeninortasında birden kendilerini masaüstündebulabilirler. Oyunu konsoldan başlattığınızda,yüklü bile olsa, libasound­module kütüpha­nesinin açılamadığı biçiminde bir hata mesajıkarşınıza gelir. Oyunu sesi iptal ederekaçarsanız, oyun başlar. Ancak bu elbette birseçenek değil. Sesler mükemmel çünkü. :­)Bu sorunu aşmak için padsp komutunukullanmanız gerekiyor. Bu komut, OSSaygıtlarını, PulseAudio'ya yönlendirecektir.Oyunu, kurulum ile kurduysanız, kurduğunuzdizin altında; Desura ile kurduysanız,/home/kullanıcı_adınız/Belgeler/desura/common/trine dizini altındaki trine­launcher64dosyasının başına padsp ekleyerek açmanızgerekiyor. Eklediğiniz kısayolun komut

kısmını da;padsp

/trine/kurulum_yeri/trine_launc

her64

şeklinde ayarlamanız durumunda, herdefasında konsolu kullanmak zorundakalmazsınız.Kaldırmak içinse, kurulum dizinini ve evdizininizdeki ./trine gizli dizinini silmenizyeterlidir.Oyunun asgari sistem gereksinimleri:­ 2.0 Ghz Intel Pentium ve dengi AMD

işlemci­ 512 MB ana bellek­ 1 GB disk alanı­ ALSA ya da PulseAudio destekli ses kartı­ OpenGL 2.0 ve Shader 3.0 desteği aktif

GeForce 6800 ya da RadeonHD 2800veya üzeri ekran kartı.Oyunun asgari sistem gereksinimleri bunlar.Ancak bu sistem, oyunu çalıştırsa da, pekoynatabildiği söylenemez. Çift çekirdekli birişlemci ve 1 GB ana bellek, oyunun akıcılığıiçin daha iyi olacaktır.OynanışOyunu başlattığınızda karşınıza oyununayarlarını yapabileceğinizi bir başlatıcı

menüsü gelecek. Buradan oyununçözünürlüğünü, grafik detay seviyesini bebaşlatıcı dilini seçebilirsiniz. “Advanced”kısmından ise grafik ve kaplama efektleri,sesi açıp kapatmak ve tam ekran – penceremodu ayarlarını yapabilirsiniz. Ayarlarınızıyaptıktan sonra “Launch” diyerek oyunubaşlatıyoruz.

Oyuna başladığınızda önünüze menügelecektir. Oldukça basit bir menü. İlksıradaki “Continue” oyuna, kaldığınızbölümün başından devam etmenizi sağlar.Oyunda, kayıt diye bir olay yok. Her üçkarakterin de ölmesi durumunda başladığınızkontrol noktaları var. Ama “Continue”seçeneği oyunun ortasındaki kontrolnoktalarından değil, bölümün başındanbaşlar. İlk açılışta bu seçenek çıkmaz. “NewGame” yeni oyun başlatır. Buraya girdiğinizde

Trine

37PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

ilk olarak karşınıza oyunun ayarlarınınkaydedileceği 5 slottan birini seçmeniz istenir.Oyunun ilerlemesi, karakterlerin kademelerigibi ayarların kaydedildiği bir alandır burası.Yani oyunun kaydı değil. “Choose Level”kısmı, oyundaki bölümlerden istediğiniziseçerek, oynamanızı sağlar. Ancakoynamadığınız bölümler açılmaz. Sadecegeçtiğiniz bölümleri oynayabilirsiniz. Buseçenek de ilk çalıştırmada çıkmaz. “Options”kısmından ise oyunun ayarlarını yapabi­lirsiniz. Oyunun başlatıcı ayarların dışında,ses şiddeti, alt yazı açıp kapamak, alt yazı vekonuşma dili ve kontrolleri buradanayarlayabiliyorsunuz. Oldukça açık ayarlarama belirtmek istediğim bir husus, Trine, çokoyunculu olarak da oynanabiliyor. Eğer yeterikadar kontrol olursa, her üç karakter de aynıanda ekranda olabiliyorlar. Detayları yazınındevamında belirteceğim, ancak buradadeğineceğim, Trine, taktığınız joypadlerigörebiliyor. Ancak PL2 ve PL3 kontrolkısımlarından bunları, oyuncuların kontrolle­rine atamanız gerekiyor. Zor değil, amaoyuna çok oyuncu ile başlamak istiyorsanız,“Configure Controls” kısmından bunu herdefasında yapmanız gerekiyor. “Credits”oyunu yapanları listeler, “Quit” de oyunukapatır.Tipik tek oyunculu modda, karakterimiziklavye + fare ikilisi ile kontrol ediyoruz. Tuşkombinasyonunu elbette değiştirebilirsiniz,

ancak varsayılan olarak klavye karakterihareket ettirirken, fare ise yüzünü döneceği,ateş edeceği, koruma alacağı yönübelirlememizi sağlıyor. Tek oyunculu olarakoynadığınızda sol yukarıda seçili olankarakter renkli iken, diğerleri yarı şeffaf olarakduruyorlar. Hemen portrelerinin altındakikırmızı bar, karakterin yaşam enerjisini,

altındaki mavi bar ise büyü gücünügösteriyor. Büyücüde bu çizgi oldukça önemli.Hırsız ile savaşçıda, büyücü kadar olmasada, bazı güçlendirmeler için gerekli. Çokoyunculu oynadığınız zamansa hepsi renklioluyor. Oyunun, karakterlerin yeteneklerinikullanarak ilerleme sağladığını belirtmiştik.Karakterlerimiz ve yetenekleri de şöyle:

Trine

38PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Hırsız Zoya: Gizemli bir ka­rakter olan Zoya, kaleninhazine odasında olan kadim birnesnenin varlığını duymuş veonu çalmak için uzaklardangelmişti. Krallığın yarı ­ ölü or­duları karşısındaki durumunu

gayet iyi biliyordu. Yarı ­ ölüler, Zoya'nın işi­nin çoğunu yapmışlardı zaten. Kale savunma­sızdı. Hazineyi koruyan kimse yoktu. Her şeymükemmeldi.Zoya, oyunumuzun haliyle hızlı olan karakteri.Oldukça usta bir okçu. Uzun mesafeden yarı­ölü askerleri veya kutu, kaldıraç gibi nesnelerivurmak için kullanacağımız karakter. İlkseferde tek ok atan Zoya, kademe atladıkça,iki ve üç ok birden atabiliyor. Ayrıca ok atmakiçin kullandığımız tuşa basılı tuttukça, Zoya,oku daha hızlı ve etkili atıyor. Zoya'nıngüçlendirmelerinde ise ateşli ok ve hızlısadak geliyor. Ateşli oklar, çarptığı yerde birde ateş hasarı veriyor. Ateşli oklar, Zoya'nınbüyü enerjisini götürürler. Enerji bittiği zamanateşli ok atamazsınız. Kademe yükseldikçehasar gücü de artan oklar, ayrıca meşaleleriyakmak, yarı ­ ölülerin kalkanlarını kırmak,zayıf tahta perde ve kutu gibi nesnelerikırmak ve karanlık yerleri aydınlatmak içinbirebir. Hızlı sadak ise Zoya'nın yayını dahaseri kurmasını sağlıyor.Zoya'nın tüm bunlara artı olarak, bir de ipli bir

zıpkını var. Tahta yüzeylere saplanan buzıpkın ile kendini yüksek yerlere çekebildiğigibi, kenarlardan da sallanarak uzak yerlereatlayabiliyor. Ancak zıpkın, taş ve metalyüzeylere saplanamıyor. Yine oyunda uzak veyüksek yerlere zıplamak, hızlı koşmak gibigereken durumlarda, karakterimiz Zoyaolacaktır.

Büyücü Amadeus: Amadeus,Astral akademide eğitim görenbir büyücü idi. Kendi yaşındaolanlar çoktan mezun olmuş­lardı ama Amadeus, büyüdenziyade kızları etkilemek ileilgilendiğinden, sınavlarda başa­

rısız olmuştu. Kale terk edilirken ise, birkazalar silsilesi sonucu arkada unutulmuştu.Burçlardan yarı ­ ölülerin yaklaştığını görmüşve canını kurtarma derdine düşmüştü.Amadeus, başarısız bir büyücü olmasınakarşın, bazı işe yarar büyüler öğrenmişti. Ateştopu ya da yıldırım atamıyor, ama gerçek birnesne gibi davranan şekiller oluşturabiliyor.Yine ustalaştığı büyüler arasında, nesnelerihareket ettirme var. Saldırı tuşuna basılıtutup, kare, düz çizgi ve üçgen çizereknesneleri oluştururken; kullanma tuşu iseekrandaki nesneleri hareket ettirmemizisağlıyor. Tutabileceğiniz bir nesne üzerinegelince, fare imleci el işaretine dönüşüyor.

Büyücü oyunda saldırısı olmayan bir karakter.Ancak ulaşılması güç yerlerde, karşı ağırlıkgerektiren teraziler gibi bulmacalardakurtarıcınız olacaktır. Fare imleci ile bir kareçizdiğinizde, Amadeus çizdiğiniz yerde veboyutta, orada bir kutu ortaya çıkaracaktır.Sonrasında ise Amadeus, köprü (oyunda“plank” olarak geçiyor) ve bağımsız üçgenoluşturma yeteneği kazanıyor. Kutu yerine,fareyi düz çizgi şeklinde çekerseniz, çizdiğinizuzunlukta bir köprü oluşuyor. Kutu veköprünün güçlenmeleri, aynı anda iki ve dörtadet bulundurabilme ile kısıtlı. Ancakbağımsız üçgen biraz değişik. Kutu ve köprü,birer nesne gibi hareket ederken, üçgenhavada durabiliyor ve büyücü üzerinde iken,bu üçgeni başka bir yere taşıyabiliyor (yanibir nevi kendini uçurabiliyor). İkincikademede, hırsızın zıpkını, havadaki üçgenetutunabiliyor. Son kademede ise, hırsız vesavaşçı, bu üçgeni alıp fırlatabiliyorlar veüçgen çarptığı yerde bir bomba gibi patlıyor.

Savaşçı Pontius: Pontius, herzaman kralın ordusunda birşövalye olmayı hayal ederdi. Buyüzden kendini kanıtlamak içinfırsat kolluyordu. Yarı ­ ölülerkaleye yürüdüklerinde de onlarlasavaşmayı kafasına koymuştu.

Görünen o ki kalede, bu lanetli orduylaçarpışacak bir tek o kalmıştı. Ta ki, hazineodasından gelen hareketleri fark edene

Trine

39PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Trinekadar. Bir hırsız hazineye girmişti. Kalemuhafızı olarak, hırsızı yakalamasıgerekiyordu. Pontius, hazinenin ne olduğunuveya yarı ­ ölünün ne anlama geldiğini hiçbirzaman tam olarak anlayamamıştı, ama buO'nu durduramazdı. Krallığı kurtarmayıkafasına koymuştu bir kere.Grubun kas gücü Pontius. Büyücünün zatenbir saldırısı yok. Hırsız, usta bir okçuolmasına karşın, birden fazla yarı ­ ölü asker,kılıç mesafesine yaklaştığı zaman O'nun dapek bir şansı kalmıyor. Oyundaki kaçınılmazolaylardan biri olan göğüs göğüse müca­delede, her ikisi de Pontius'un kılıcınamuhtaçlar. Pontius, oyuna kılıç ve kalkan ilebaşlıyor. Saldırı tuşu ile kılıcımızı savururken,kullanma tuşu ise kalkanı kaldırmamızısağlıyor. Pontius'un kalkanı, yanma,kazıkların üzerine düşmek ve bataklık dışındatüm saldırı etmenlerine karşı tam korumasağlıyor. Yarı ­ ölülerin saldırılarını, tavandandüşen kaya parçalarını, üzerinize atılan ateştoplarını ve gülleleri tamamen engelliyor. Kılıçgüçlendiği zaman vuruş gücü artıyor. Üçüncükademede ise yanan bir kılıcınız oluyor. Yanivuruş gücüne bir de ateş hasarı ekleniyor.Pontius ayıca, Titanların Kolu objesini alarak,ağır nesneleri kaldırıp fırlatabilme yeteneğikazanıyor. Üçüncü olaraksa, yıldırım çekicinialıyor. Yıldırım çekici, iki el ile kullanılan vevurduğunda bir de yıldırım hasarı veren güçlübir silah. Ancak oldukça yavaş ve bunu

aldığınızda kalkanı kullanamıyorsunuz. Yineyıldırım hasarı, savaşçının büyü gücünüazaltıyor.Karakterlerimiz ve yetenekleri bunlar. Oyundaazalan enerjilerimizi iksirlerle tamamlıyoruz.Bu iksirler, platformlarda ulaşılması zor vegizli yerlerde olduğu gibi, öldürdüğünüz yarı­ölü askerlerinden de çıkıyor. Kırmızı kalpşeklinde olanlar, karakterlerin azalmışsağlıklarını doldururken, mavi olan iksirler debüyü güçlerini tamamlıyor. Bu ikisi, geneldedüşmanlardan çıkıyor ve çevrede bulunmu­yorlar. Yeşil iksirler ise, karakterlerimizindeneyim puanı kazanmalarını sağlıyor. Buiksirleri bölümlerde her yere dağılmış olarakbulabileceğiniz gibi, düşmanlardan da çıkıyor.İksirler sadece alan karakteri değil, tümkarakterleri etkiliyor.Aynı FRP oyunlarında olduğu gibi karakter­lerimizin gelişmesi deneyim puanlarına bağlı.Her 50 deneyim puanında karakterlerimizkademe atlıyor. Deneyim puanlarınıztamamlanınca ekranın sağ üst köşesindekademe atladığınıza dair bir “Level Up” işaretibeliriyor. Kademe atlamada karakterlerimizinyaşam ve büyü puanı artarken, bir yetenekpuanı da kazanıyorlar. “i” tuşuna basarak,karakter yetenek ve envanter ekranımızıaçıyoruz. Portrelerin yanındaki baloncuklardakarakterlerimizin yeteneklerini ve kademe­lerini görüyoruz. Her yetenek, azami üçüncü

kademeye kadar çıkıyor. İmleci bir yeteneğinüzerine getirdiğimizde, sonraki kademede neolacağı ve geçmek için kaç yetenek puanıgerektiğini yazan bir açıklama beliriyor. Eğeren alttaki dairede yazan yetenek puanımızyetiyorsa, bu yeteneği geliştirebiliyoruz.

Yetenek baloncuklarının altında ise karakterintaşıdığı bir takım nesneleri görebiliyoruz.Oyunda, size yardımcı olacak bazı nesnelerde var. Bunlar, yaşam ve büyü gücünüzüarttıran, ölünce kontrol noktasına varmadandirilebilmenizi sağlayan, su altında nefesalabilmenize yarayan nesneler gibi oldukçakullanışlı şeyler. Karakterlerimiz, anlattığımızyeteneklerin sadece ilki ile oyuna başlıyorlar(hırsız ok, büyücü sadece kutu çizimi,savaşçı ise sadece kılıç ve kalkan). İkinci veüçüncü yeteneklerini oyunun içinde bulmakzorundasınız. Bu yetenekler, kullanmanızgereken yer gelmeden önce önünüze çıkan

40PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Trinesandıklarda bulunuyor. Yani yolunuzunüzerinde bulunuyorlar. Ancak yardımcınesneler öyle değil. Gizli ve ulaşılması zoryerlerde bulunuyorlar. Hırsızın ilk bölümününsonunda ulaştığınız sandık gibi sandıklar içingözünüzü açık tutun. Bunların çoğunu almakzorunda değilsiniz, ama almanız size çokkolaylıklar sağlayacaktır. Bu nesneler pasif.Yani taşıyan karakter otomatikman nesneningücünü kullanıyor, sizin birşey yapmanızgerekmiyor. Bunlardan oyunda 26 tane var.Bakalım hepsini bulabilecek misiniz? :­)Oyunun ilk üç bölümü karakterlerinyeteneklerini nasıl kullanacağınızı göstereneğitim bölümleridir. Burada nerede neyapacağınızı ekranın ortasında yazan ipuçlarıile görebiliyorsunuz.Oyunu, tek başınıza oynayabileceğiniz gibi,arkadaşlarınız ile işbirliği (co­op) şeklinde çokoyunculu olarak da oynayabilirsiniz. Amabunun için joypadlere ihtiyacınız olacak.Oyun, joypadleri otomatik olarak görmesinerağmen, karakterlere otomatik olarakatamıyor. “Options” kısmından karakterlerejoypadlerimizi atadıktan sonra, oyunubaşlattığımızda, kontrol atanmış karakterleroyuna başlıyorlar. Bu kısmı başlangıçtaunutmanız sorun değil. Oyuna başladıktansonra da Esc tuşu ile menüyü açıp, “Options”kısmından ayarlayabilirsiniz. Ancak ne yazık

ki çoklu oyuncu, ağ desteğine sahip değil.Oyunu sadece tek bilgisayarda çok oyunculuolarak oynayabiliyorsunuz. İkinci bir handikapise, joypad ile karakteri kontrol edebilmekbiraz uğraş gerektiriyor. Bunun için, ­özelliklede fare ile yaptığımız bakınma fonksiyonuiçin­ analog özellikli bir joypad kullanmanızı

şiddetle tavsiye ediyorum. Fare ve klavye tuşkonfigürasyonuna bakarak, joypade de uygunşekilde tuş ataması yapın. Yoksa oyuneğlenceden çok işkenceye dönüşür. Ama çokoyunculu oynamak gerçekten çok eğlencelioluyor. Mesela, ateş topu fırlayan bir yerdengeçmek için, Pontius kalkanı ile ateş topunu

41PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Trinebloke ederken, diğer oyuncular oradanrahatlıkla geçebiliyorlar. Ya da büyücü, üçgençizdiğinde, üzerine çıkan diğer karakteriistediği yere götürebiliyor. Çok oyunculumodda da karakter değiştirebilirsiniz. Meselahırsızın ip atarak geçeceği bir yer için, hırsızıönce geçirebilirsiniz. Ardından hırsız diğerkaraktere geçer ve aşağıda bulunan karakterde hırsıza dönüşür. Hırsız ile tekrar ip atarakgeçer. Ancak çok oyunculu oyun oynarkenkarakter değiştireceğiniz zaman, gözünüztakım arkadaşınızda olsun. O'nun oynadığıkaraktere dönüşürseniz, O da sizin karak­terinize dönüşecektir. Boğuşmanın ortasın­daki Pontius'un ya da iple uzun bir uçurumatlayışının ortasındaki Zoya'nın, birden diğerkarakterlerden birine dönüşmesi pek iyi olmazsanırım. Çok oyunculu moda geçerseniz,üzerinize gelen düşman sayısı da artacak vezorlaşacaklar, bilginiz olsun. :­)Karakterlerin kendi özellikleri de var. Bunlarada dikkat edin derim. Mesela hızın gerektiğiyerlerde hırsızı alın. Büyücü oyundaki endengeli ve ortalama karakter. Geçmek için hızve dikkati aynı anda kullanacağınız yerlerde(mesela üzerine bastığınızda çöken yerlerdenzıplayarak geçecekseniz) büyücüyü seçin.Savaşçı fazla ağır kaldığından zıplayamıyor.Hırsız ise fazla hızlı olduğundan platformuaşıp öbür taraftan aşağı düşebiliyor.Su altına girdiğinizde ise, hırsızı kullanın. En

usta yüzücü o. Suya girdiğiniz zaman, ortadamavi bir çizgi çıktığını göreceksiniz. Azalanbu çizgi, tahmin edeceğinizi gibi, nefesiniz.Biterse ölürsünüz. Nefes almak için suüzerine çıkmanız gerek. O yüzden suyagirmeden önce yüzeyin nerede olduğunu iyihatırlamaya çalışın. Ama balık solungacınesnesini bulabilirseniz, o tılsımı taşıyankarakter ile suya girdiğinizde, nefessorununuz olmayacaktır. Ama sadece okarakter için. Bir de savaşçı yüzme bilmiyor.Onunla suya girmeyin, taş gibi batıyor.Tuzaklarla dolu bir yerden geçecekseniz deen uygun karakter savaşçı. Zıplamanınyanında, sağdan soldan üzerinize gelecekgülle, ateş topu gibi tuzakları kalkanı ilesavuşturabiliyor. Tuzakların olduğu yerde birde yarı ­ ölü askerler varsa, zaten savaşçıdanbaşka seçeneğiniz kalmıyor. Neyse kituzaklar, size olduğu kadar, yarı ­ ölülerekarşı da etkili. Yine savaşçının giydiği ağırzırh, daha az hasar almasını sağlıyor.SonsözOyunu başlattığınızda, ilk olarak gözünüzegrafikler çarpıyor. Karakter ve çevre modelle­meleri detaylı ve çok güzel. Grafikler, 2 ve 3boyut arasında bir yerlerde. İlerlerkenönünüzden ya da arkanızdan başkaplatformlar ya da şekiller geçiyor. Bu da sanki3 boyutlu bir oyun oynuyormuşcasına bir his

uyandırıyor. Ama oynanış olarak, oralaragitmeniz mümkün değil. Yine kamera zamanzaman 2 boyutla uyuşmayan (tepeye çıkma,dönme gibi) hareketlerde bulunuyor. Bu dasanki 3 boyut havası kazandırıyor. Renkler veçizimler, sanki masalsı bir dünyadaolduğunuz hissini uyandırıyor. Özellikle deFangle Forest bölümünde durup seyredilecekmanzaralara denk geliyorsunuz. :­)Mükemmel grafiklerde herhangi bir hata ilekarşılaşmadım.Seslerin de grafiklerden aşağı kalır yeri yok.Ses kalitesi ve bölümden bölüme değişenfantastik müzikler çok güzel. Kalitesine ekolarak, seslerin kullanımı da çok iyi.Zıplayacağınız bir platformda birden bir yarı­ölü askeri ile burun buruna gelmemek içinhırsız ile birkaç ok attığınızda, orada bulunanyarı ­ ölülerin tıslamaları, ya da bir şelaleninyanından geçerken çıkan sesler çok iyiyapılmış. Keza karakterlerin seslendirmeleride öyle.Bulmacalar can sıkacak kadar zorlu,eğlenceyi de bozacak kadar kolay değiller.Üstelik bir yeri geçmenin birden fazla yoluoluyor.Oynanabilirlik çok iyi olsa da bazı hatalarlakarşılaştım. Oyun, nVidia'nın PhysX fizikmotorunu kullanıyor. Motor fiziksel iletişimdeçok güzel işler çıkarmış. Oyunda can sıkıcı

42PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Trineolmasa da “capture edge” kısmında bazıhatalar mevcut. Özellikle hırsız ip attığızaman, mesela üst üste çakılmış tahtalarınolduğu bir duvarın dibinde, havada asılıkalabiliyor. Yine hırsızın ipi fiziksel olarakmodellenmemiş. İple sallanmaya başladığı­nızda, hırsız duvarlara ve platformlara çarpsada ip, platformların içinden geçiyor. Çokoyuncu modunda ise, karakterlerin üçü birdenölüp de menü açıldığı zaman fare imleciortadan kayboluyor. Bir de şu çok oyunculumodu, tuş konfigürasyonu ayarları altınagömmek yerine, ana menüye bir seçenekolarak koysalardı iyi ederlerdi. Oyun incelemeyazısı için oyunun dokümanlarını veayarlarını kurcalamasaydım, pekâlâ da buözelliği fark edemeyebilirdim.Trine, her yönden çok güzel bir oyun.Survivor oyunun yapımcısı Frozenbyte,oyunun ikincisinin GNU/Linux sürümünün2012 başlarında çıkacağını belirtiyor.OilRush'ın ardından Trine 2 de heyecanlabeklediğim bir oyun oluyor. En kısa zamandaTrine 2 yazısında buluşmak dileğiyle... :­)

[1] http://trine-thegame.com/[2] http://www.humblebundle.com[3] http://www.desura.com

43

Klasik sorumuzla başlayalım. Tim JUNGkimdir?Disketler üzerindeki Slackware zamanların­dan beri GNU/Linux kullanıcısıyım. Bu da 15seneden fazla demek oluyor. ATARI ve TRS­80'lerin zamanından beridir de bilgisayaroyuncusuyum.Göreviniz, “Linux oyun yönetimi” olarakgeçiyor. Bu ne anlama geliyor? Desura'daki konumunuz tam olarak nedir?Evet, Desura'nın oyun yöneticisiyim. Geliştiri­cilerle, oyunlarını Desura platformu üzerinetaşımaları için konuşurum. Oyunlarını Desuraüzerine getirmeyi kabul eden geliştiricilere,oyunlarını sisteme taşıma süreçleri içindeyardımcı olurum. Diğer bir görevim ise, gelenoyunların, Desura üzerinde yayımlamamıziçin yeterli kalite kriterlerine sahip olupolmadıklarını test etmektir.Özellikle MAC sürümünden sonra,Steam'in bir GNU/Linux istemcisi çıkara­cağı beklentisi içine girmiştik. Bu olmadıama onun yerine Desura yetişti. Desura,neden GNU/Linux platformuna yöneldi?Evet. Valve'ın Steam için bir GNU/Linuxistemcisi yapmadığını ve bunu yapmayı daplanlamadığını biliyorum. Tek cevap olarak,bunu kullanıcılarımız istedi diyebilirim.Kullanıcılarımıza, Desura'dan daha nebeklediklerini, ileride ne gibi özellikler görmekistediklerini oylamalarını istedik. İstemci

özellikleri oylamasında en fazla oyu, birGNU/Linux istemcisi özelliği aldı. Biz dekullanıcılarımıza istediklerini verdik veDesura'nın GNU/Linux istemcisini oluşturduk.Desura'da şu an ne kadar GNU/Linux oyu­nu mevcut?Şu an sistemde 85'ten fazla GNU/Linuxoyunu mevcut. Sürekli de artıyor.Desura'nın kodlarının açılarak, GPL ilelisanslanacağına dair haberler var.Desura, neden böyle bir karar aldı ve bune zaman gerçekleşecek?Desura'nın kodlarını açıyoruz, çünkü toplu­luğu yanıtlamaya inanıyoruz ve topluluğu­muza istediğini vermeye gayret ediyoruz.Ayrıca bu hareketin, Desura'nın gelişiminihızlandıracağını ve istemcinin toplulukçadaha fazla kabul göreceğini umuyoruz. Yineumuyorum ki Desura, çok farklı oyunlarıiçermesi gibi, çok farklı dağıtımlarda boygösterecektir. Yine kodların açılması duru­munda, belki birileri Desura'yı MAC'e deuyarlayabilir. Kodlar, bunun için gerekli tümdesteğe sahip. Kodu yayımlamadan önce,kodların toplulukça incelenmesi için birsürecimiz olacak. Kodun daha fazla kişitarafından incelenmesinin, güvenlik ve diğeruzun süreli problemleri ortadan kaldıracağınıdüşünüyorum. Kodların Ocak ayı içindeyayımlanmasını umuyordum, ancak tatilleryüzünden ertelenecek gibi görünüyor.

PARDUS -E-Dergi'nin 3.sayısında, çiçeği burnundaGNU/Linux oyun yöneticisi

Desura'nın GNU/Linux oyunsorumlusu Tim JUNG ile bir

röportaj yaptık.

RÖPORTAJRöportaj: Tim JUNG

Hamit Giray NARThamit@pardus-linux.org

44PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

Desura'da sistem için bir oyunu paket­lerken, paketleme süreci içinde karşılaştı­ğınız en büyük sorunlar nelerdir?Karşılaştığımız en büyük sorun, pek çokdağıtım ile varsayılan olarak kurulu gelmeyenkütüphaneler. Bunun karşısında da incele­memiz gereken, bu kütüphaneleri destekle­memizin yaptıklarından çok, sisteme zararverme ihtimalleridir. İşte bu yüzden kütüpha­neler ve Mono ya da Java gibi uygulamalarıoyunlarla birlikte kurmuyoruz.Pek çok GNU/Linux dağıtımı mevcut.Bunlar arasındaki standardı nasıl sağla­maya çalışıyorsunuz?4­5 dağıtım üzerinde test ediyor ve budağıtımların varsayılan kurulumları üzerindekihataları yakalamaya çalışıyoruz. Bukurulumlarda çalışan oyunlar, çoğunluğundağıtımında çalışıyor. Genelde Ubuntu,Fedora ve SuSE üzerinde testler yapıyoruz.Bizim için Arch üzerinde de testler yapankullanıcılarımız var.Sizce Desura, GNU/Linux oyunları içinyeterince geliştirici ve kullanıcı desteğinesahip mi?Bence oldukça fazla kullanıcı desteğimiz var.Beta testlerine katılan on binin üzerindekullanıcımız oldu. GNU/Linux için yenioyunlar geliştirmek ya da var olan oyunlarıuyarlamak için daha fazla geliştirici desteğineise her zaman ihtiyaç duyarız. Bence

oyunların tek bir merkezde toplanması, oyunsatımını oldukça kolaylaştırır. Geliştiriciler, nekadar GNU/Linux oyunu satabilecekleriniveya oyunlarını GNU/Linux oyuncularınanasıl duyuracaklarını bilemeyebilirler.Oyunların Desura'da merkezileşmesi, yeniGNU/Linux oyunlarının varlığındankullanıcıların daha kolay haberdar olmasınısağlar. Çünkü kullanıcılar, yeni bir oyununvarlığından haberdar olmak için sadece tekbir yere bakacaklardır.Başlangıcından bu güne kadar, Desura'nınGNU/Linux oyun platformunun gelişimininasıl değerlendiriyorsunuz? Gelecekte na­sıl olmasını umuyorsunuz?Desura GNU/Linux istemcisi, fikir olarakortaya çıkmasından yayımlanmasına kadarharika bir mesafe katetti. Gelecekte ise, pekçok yeni özellik ve daha çok geliştirici desteğiile daha iyi GNU/Linux oyunlarına sahipolacağına inanıyorum.Desura'da pek çok özgür oyun var. Bunlartopluluk tarafından geliştiriliyorlar. Peki yaticari oyunlar? Onlar hakkında düşünce­leriniz nedir? GNU/Linux platformundayeterliler mi?Ben hem özgür hem de ticari oyunlarıseverim. Bence her ikisi de konularında iyiler.Özgür oyunların bence en büyük eksiği,yeterli seviyede sanatçıya sahip olmaması.Bu yüzden tasarım ve grafikler, yüksek

kalitede olmuyor, bu da oyuna zarar veriyorve çoğu oyuncunun oyunu ciddiye alma­masına sebep oluyor. Ticari oyunlar ise,arkalarındaki para desteği sayesinde ustasanatçılar tarafından tasarlanıyorlar. Buyüzden özgür oyunlardan çok daha iyigörünüyorlar. Bence topluluğun yapacağışeylerin en başında, usta sanatçı vetasarımcıların desteğini almak olmalıdır.Daha kaliteli özgür oyunlar, hepimiz için dahaiyi olacaktır.

Herhangi bir geliştirici, geliştirdiği biroyunu Desura üzerinden satabilir mi?Nasıl?Elbette. Herhangi bir geliştirici, oyunlarınıDesura üzerinden satabilir. Tüm yapmasıgereken, Desura üzerinde bir geliştirici veoyun profili oluşturarak, oyununu yayım için

Röportaj: Tim JUNG

45PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

incelememize sunmak.Hangi GNU/Linux dağıtımını kullanıyorsu­nuz? Neden?Dizüstü bilgisayarımda Fedora, masaüstümakinemde ise Ubuntu kullanıyorum.Dizüstümdeki kablosuz bağlantı yüzündenFedora kullanıyorum. Masaüstümde Ubuntukullanmamın sebebi ise, çoğu GNU/Linuxkullanıcısının kullandığı dağıtım olmasındandolayı, testleri Ubuntu üzerinde gerçekleş­tirme durumumda olmam.Daha önce Pardus'u duydunuz mu?Pardus ile ilgili tecrübeleriniz oldu mu?Hayır, daha önce hiç Pardus'u duymadım.Sorularımızı cevaplandırdığınız için teşek­kür ederiz.Rica ederim.

Röportaj: Tim JUNG

46

Karikatür

Murat KALEKAPTANIlafabaklafa@gmail.com

PARDUS E­Dergi Sayı: 3 ­ Ocak'12

47

Bu ay da oyunları, atölyeleri,nasılları ile bir derginin daha

sonua geldik.

SonKAPANIŞPardus Kullanıcısının Yer Imleri

Pardus

Özgürlükiçin.comPardus-Linux.Org

Pardus Kullanıcıları E-posta ListesiPardus Wiki

Linux Kullanıcıları Derneği

linux.org.tr

Almanya Pardus TopluluğuHollanda Pardus Topluluğu

Fransa Pardus TopluluğuIspanya Pardus Topluluğu

Isveç Pardus Topluluğu

Topluluklar

Destek

Türkiye Linux

Sevgili PARDUS E­Dergi takipçileri,Geç ve zorluklar atlatarak çıkardı­ğımız bir sayı oldu PARDUS E­Dergi'nin 3. sayısı.Bu sayı, atölye yazılarımız bol,biraz teknik içeriğe sahip bir sayıoldu. Ardından ise oyunlar geldi.Makale ve fikir yazımız ise, diğersayıların aksine, sadece bir taneydibu sayıda.İçeriğimizin, önümüzdeki sayılardaartarak devam etmesi dileğiyle.Sonraki sayıya dek kalınsağlıcakla...

.

..

Pardus Kullanıcıları Derneği