shipyard electric

19
Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. Şti Elektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa: 1 1. BÖLÜM (Giriş) Satajın ilk gününde şirket hakkında genel bilgilendirme yapıldı ve staj programım belirlendi. Staj programım gereği ilk hafta atölyede bulunacaktım ve kalan süre de proje departmanında geçecekti. 1.1 1. Hafta İlk hafta boyunca atölyedeydim. Atölyede bulunma sebebim gemi elektroniğinde kullanılan parçaları tanımak ve projelerin nasıl okunup standartlara uygun olarak gerçeklendiğini görmekti. Atölyede yetkili teknikerler proje departmanında hazırlanan projeleri şemaya uygun olarak hazırlanmış olan pano dolaplırının içerisine yerleştirmekle ve ilk kontrollerin yapılmasıyla görevliydi. Projede çizilen main switchboard, dağıtım panoları, ana console ve starter panoları atölyenin sorumluluğundaydı, panolar burada yapıldıktan sonra gemiye gönderilerek gemideki elektrik teknisyen ve teknikerleri tarafından montajı yapılmaktadır. Yapılan en önemli panolardan biri main switchboard dur çünkü bu pano enerji dağılımından sorunludur. Ayrıntılı bilgi ikinci bölümde mevcuttur. Daha sonra önemli olan kısım ana console dur, console geminin en genel idare merkezidir. Aynı şekilde console la ilgili ayrıntılı bilgi ikinci bölümde mevcuttur. Starter ve dağıtım panoları da yine aynı ehemmiyetle atölyede imal edilmektedir. Atölyede bulunduğum bir hafta boyunca bu panolarda kullanılan parçaları tanımakla geçti. Bu parçalardan en önemlisi kesicilerdir. Kullanıldıkları yere göre ve kontrol gücüne bağlı olarak büyüklükleri ve çalışma mekanizmaları değişmektedir. Ana tabloda (main switchboard) yüksek akıma uygun olarak yüksek kapasiteli kesiciler kullanılmaktadır, bu kesiciler kullanım isteğine göre tam otomatik yada tam manuel Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Upload: m-alperen-sener

Post on 24-Oct-2015

42 views

Category:

Documents


6 download

DESCRIPTION

this document includes an internship experiences in the area of shipyard electrical design.

TRANSCRIPT

Page 1: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:1

1. BÖLÜM (Giriş)

Satajın ilk gününde şirket hakkında genel bilgilendirme yapıldı ve staj programım belirlendi. Staj programım gereği ilk hafta atölyede bulunacaktım ve kalan süre de proje departmanında geçecekti.

1.1 1. Hafta

İlk hafta boyunca atölyedeydim. Atölyede bulunma sebebim gemi elektroniğinde kullanılan parçaları tanımak ve projelerin nasıl okunup standartlara uygun olarak gerçeklendiğini görmekti.

Atölyede yetkili teknikerler proje departmanında hazırlanan projeleri şemaya uygun olarak hazırlanmış olan pano dolaplırının içerisine yerleştirmekle ve ilk kontrollerin yapılmasıyla görevliydi.

Projede çizilen main switchboard, dağıtım panoları, ana console ve starter panoları atölyenin sorumluluğundaydı, panolar burada yapıldıktan sonra gemiye gönderilerek gemideki elektrik teknisyen ve teknikerleri tarafından montajı yapılmaktadır.

Yapılan en önemli panolardan biri main switchboard dur çünkü bu pano enerji dağılımından sorunludur. Ayrıntılı bilgi ikinci bölümde mevcuttur. Daha sonra önemli olan kısım ana console dur, console geminin en genel idare merkezidir. Aynı şekilde console la ilgili ayrıntılı bilgi ikinci bölümde mevcuttur. Starter ve dağıtım panoları da yine aynı ehemmiyetle atölyede imal edilmektedir.

Atölyede bulunduğum bir hafta boyunca bu panolarda kullanılan parçaları tanımakla geçti. Bu parçalardan en önemlisi kesicilerdir. Kullanıldıkları yere göre ve kontrol gücüne bağlı olarak büyüklükleri ve çalışma mekanizmaları değişmektedir. Ana tabloda (main switchboard) yüksek akıma uygun olarak yüksek kapasiteli kesiciler kullanılmaktadır, bu kesiciler kullanım isteğine göre tam otomatik yada tam manuel olabilirler fakat ortak özellikleri yüksek akımlarda kullanıldıkları için kurmalı olmaları ve kontaklamayı çok hızlı yapmalarıdır. Otomatik tiplerde kurma işlemi yardımcı motorla yapılır. Bu kısımda kullanılan kesicilerin açma kapama anlarında muhtemel arkları en aza indirgeyecek tipte olmaları çok önemlidir. Sistem içerisinde bu kesicilerin en önemli yükümlüğü güvenli bir şekilde alternatörleri ve jeneratörleri gövenli bir şekilde ana elektrik hattından ayırmak ya da hatta dahil etmektir. Bu kesiciler elle açılıp kapanabileceği gibi PLC otomasyon yazılımı tarafından da kontrol edilebilirler.

Jeneratör, alternatör veya sahil bağlantısının gördüğü şebeke kısmında herhangi bir kısa devre anında koruma amacıyla kısa devre oluşan kısım kesiciler tarafından ana şebekeden ayrılırlar. Jeneratör ve altörnatörlerden uzaklaştıkça, yani dağıtım panolarını geçtiğimizde, daha düşük seviyeli kesiciler kullanılır. Bu kesicilerde genllikle manyetik tip kesicilerdir. Yüksek akım çekem motor sterter panoları bu tip kesicilerle ana çebekeye bağlanmaktadır. Bu kesicilerin asıl görevi aşırı akımdan şebekeyi korumaktır. Aydınlatma ve 230V tüketici dağıtım panosu ve düşük güçlü motorların starter panolarında da otomatlar kullanılmaktadır kesici olarak. Yine bu tip kesicilerinde amacı şebekeyi korumaktır. Bütün bu bahsettiğim kesiciler şebekenin kaldırabileceği yüke göre seçilir ve şebekenin

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 2: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:2

dayanamayacağı akım değerlerinde açık devre olarak şebekeyi korurlar yada isteğe bağlı olarak belli kısımlardan şebekeleri ayırmak için kullanılırlar.

Pano içerisinde, panonun kullanım amacına bağlı olarak kontrol edeceği elemanları korumak için ise sigortalar ve termal kontaktörler kullanılır. Öğrneğin yapılan bütün starter panolarında pano girişinde ilk önce kabloları yani şebekeyi korumak için ana kesici kullanılmakta ve daha sonrasında bağlanan motorun nominal akımının üstüne çıkması durumunda motordan enerjiyi kesmek için termal kontaktörler kullanılmıştır.

Kesicilerin dışında panoların kontrol kısımlarında kontaktörlet, AC-DC röleler kullanılmaktadır. Bu parçaların kullanıldığı kısım genel olarak kontrol kısmını içerir. Motorlar için start-stop butonları, gösterge ışıkları, ampermetreler ve sayaçlar örnek olarak söylenebilir.

Atölyede geçirdiğim hafta boyunca hangi parçanın nerede ve niçin kullanıldığını öğrendim. Parça parametlererinin, parçaların bağlantısını yaparken kullanılan kablo kesiterinin ne kadar önemli olduğunu atölyede uygulamalı olarak görmüş oldum.

Atölyede geçirdiğim hafta boyunda teknikerler nezaretinde yapmış olduğum panoların çizimleri EK-A’dadır. Aşağıdaki resimler yıldız üçgen yol vermeli bir starter panosunun iç ve kapak görünümüdür.

Resim 1:Yıldız Üçgen yol vermeli starter panosu iç görünüm.

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 3: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:3

Resim 2: Yıldız Üçgen yol vermeli starter panosu kapak görünümü.

1.2 2. Hafta

İkinci hafayı projede geçirdim. Projede geçirdiğin bu hafta boyunca amacım daha önce yapılmış ve hayata geçirilmiş olan projeleri inceleyerek, atölyede de edindiğim deneyimi katarak anlamaya çalışmaktı. 5 gün boyunca bir geminin bütün kısımarını içeren çizimleri inceledim.

İlk olarak bir proje dosyası nasıl okunur, projenin belli başlı gösterim kurallı nelerdir onları öğrendim. Daha sonra proje okumayı kavradıktan sonra asıl projenin içeriğini anlamaya başladım. Projeler Eplan4 programı kullanılarak çizililip hazırlanmıştı.

Projeleri incelerken aşama aşama projede bulunan çalışanlara sorular sorarak projelendirilen ünitelerin görevlerini öğrenmeya çalıştım. 2. Bölüm de ayrıntılı bilgi mevcuttur.

Bu hafta boyunca ayrıca proje incelemeye paralel olarak Eplan4 program kullanımını öğrendim ve çizili olan proje parçalarından kendim en baştan çizerek becerimi geliştirdim.

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 4: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:4

1.3. 3. Hafta

Bu hafta boyunca staj süremi yine proje departmanında geçirdim. İki gün proje çalışanlarının izinli olması sebebiyle stajın bu hafta içindeki iki gününü atölyede geçirdim.

Bu hafta içerisinde Autocad programını kullanmaya başladım. Gemi için gerekli olan ışıklandırma, alarm sistemi gibi temel şebeke parçalarının gemi üzerindeki yerleşimleri, projeye gönderilen geminin çizimleri üzerinden Autocad programı kullanılarak yapılmaktadır.

Ek-B’de örnek olarak bir geminin iç aydınlatma çizimlerini görebilirsiniz. Çizim de geminin çizimi üzerinden Autocad programı kullanılarak yapılmıştır.1.4. 4. Hafta

Stajımın 4. Haftası da proje departmanında geçti. Bu hafta süresince gemi elektriğiyle ilgili yeni bilgiler çğrenmekle birlikte daha önce öğrendiklerimi tekrarlamakla geçti.

Bu süre içinde benden istenen 10kW’lık direk yol vermesiz ve 18.5kW’lık bir motor için yıldız-üçgen yol vermeli starter panosu çizimlerini Eplan4 kullanarak hazırladım. Malzeme seçimi, kablo kesitlerinin belirlenmesi ve uzaktan kontrol-kumanda için gereken gösterge ışıkları ve butonlarını da dahil ederek iki panoyu da hazırladım. Hesaplamalara 2. Bölümde değinilmiştir.

Tablo 1: Staj Programı

22-26 Temmuz Atölye29 Temmuz-21 Ağustos Proje departmanı

Dört hafta birbirini takip eden 5’er iş günü olarak ifade edilmiştir.

2. BÖLÜM (Stajda Yapılanlar)

Bu bölüm şirket tanıtımı, stajda yapmış olduğum işler ve öğrendiğim bilgilerin kısa özetlerini içermektedir.

2.1 ŞİRKET TARİHÇESİ

Elta Gemi Mühendislik Elektrik ve İnşaat Sanayi, Ticaret LTD.ŞTİ 1998 yılında tuzla bölgesinde, gemi elektrik, elektronik, güç yönetim sistemlerinin dizaynlarının yapılması, imalat ve donatım işleri, test, devreye alma, garanti kapsamı ve sonrası bakım onarım işlerinin yapılması ile kara tesisleri alçak gerilim- yüksek gerilim elektrik panosu imalatı ve power plant uygulamaları için kurulmuştur.

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 5: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:5

2007 yılında EGS Mühendislik Elektrik ve İnşaat Sanayi, Ticaret LTD.ŞTİ ile 300 m2 kapalı alanı olan altı katlı binaya taşınmıştır. Halen bu binada imalat, projelendirme, idari birim ve satış mağazası bölümleri bir arada bulunmaktadır.

Şirkette proje yönetimm ekibi, autocad, e-plan kullanıcılarından oluşan proje kadrosu ve profesyonel uygulama personeli ile sektörün güvenilir çözüm ortaklarındandır.

2.1.1 ÜRÜNLER VE YAPILAN İŞLER:

Ticari ve askeri gemi elektirik sistemlerinin tasarımı ve imalatında NATO standartlarına, Türk Loydu askeri gemi kurallarına, KLÂS kurallarına, SOLAS ve IMO kurallarına uygun;

Yük ve güç analizleri ile kısa devre hesaplarının yapılması, Kablo kesit ve gerilim düşümlerinin hesaplanması, Sistemlere ait tek hat şemalarının çizilmesi, Ana dağıtım panolarının tasarımı, imalatı ve gemiye uygulanması, Emergency panoların tasarımı, imalatı ve gemiye uygulanması, Makine kumanda konsollarının tasarımı, imalatı ve gemiye uygulanması, Köprü üstü kumanda konsollarının tasarımı, imaları ve gemiye uygulanması, Kargo & balast kumanda konsollarının tasarımı, imalatı ve gemiye uygulanması, Yangın alarm sistemlerinin tasarımı ve gemiye uygulanması, Genel alarm sistemlerinin tasarımı ve gemiye uygulanması, SP telefon sistemlerinin tasarımı ve gemiye uygulanması, Totomatik telefon sistemlerinin tasarımı ve gemiye uygulanması, Makina telgraf sistemlerinin tasarımı ve gemiye uygulanması, TV ve anten sistemlerinin tasarımı ve gemiye uygulanması, Seyir, Liman fenerlerinin tasarımı ve gemiye uygulanması, Motor starter panellerinin tasarımı ve gemiye uygulanması, Bölme aydınlatma hesaplarının yapılması ve armatür seçimleri, Genel aydınlatma sisitemlerinin tasarımı ve gemiye uygulanması, Açık güverte aydınlatma sistemi tasarımı ve gemiye uygulanması, Acil durum aydınlatma sisteminin tasarımı ve gemiye uygulanması, Kablo yolları ve kablo tavalarının tasarımı ve gemiye uygulanması, Tasarıma uygun, kablo çekim ve uç bağlantılırının yapılması, Güç yönetimi sistem otomasyonunun tasarımı ve gemiye uygulanması, Entegre platform kontrol ve izleme sistemlerinin tasarımı ve gemiye uygulanması, Sistem entegrasyon tasarımlarının yapılması ve gemiye uygulanması, Sistem kabul testleri (FAT, HAT, SAT) ve devreye alma işlemleri, Tasarımı ve imalatı yapılan sistemlere ait teknisyen ve kullanıcı seviyesi eğitim

dökümanlarının hazırlanması ve eğitimlerin verilmesi, Entegre lojistik destek hizmetleri kapsamında (gemi seviyesi ve onarım kuruluşu seviyesi)

yedek malzeme listesinin hazırlanması,

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 6: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:6

Dünyanın her yerine zaman mefhumu gözetmeksizin, garanti kapsamı ve sonrası servis hizmetinin verilmesi işleri yapılmaktadır.

Ayrıca;

Yurt içinde ve yurt dışında faörika ve kara tesislerine yönelik power plant uygulamaları bulumaktadır.

Polietilen malzemeden, hizmet botu tasarımı ve imalatı, iş yeri inşaatları ve sosyal konut inşaatları yapılmaktadır.

2.2 GENEL HATLARIYLA GEMİ ELEKTRİĞİ

Gemi elektriği genel itibariyle üretim, dağıtım, bu ikisinin kontrolünü sağlayan otomasyon sistemi ve tüketicilerden oluşur. Üretim kısmı jeneratörler tarafından sağlanır ya da gerektiğinde direkt sahil bağlantısından karşılanır. Ayrıca gemilerde akü sistemi de mevcut bulunmaktadır veya yardımcı jeneratörün yerini aküler de alabilir.

Bir geminin elektrik şebekesi ve sistemi tasarlanırken ana unsur geminin elektriksel yük miktarıdır. Bütün sistem geminin ihtiyaç duyduğu bütün elektrik enerjisini kaldırabilecek şekilde tasarlanır ve tasarım belirli standardizasyonlarla belirlenmiştir.

Elektrik sistemi kısımlar halince inceleyecek olursak bunlar; ana tablo, dağıtım panoları, konsol ve sisteme bağlı olan aydınlatma, elektrik motorları, gemi yönetim panosundaki komuta cihazları ve genel kullanım için ayrılan elektrik prizlerinin oluşturduğu tüketici kısımlarından oluşur. Toplam olarak bütün bı sistemlerin enerji gereksinimi karşılanak şekilde elektrik sistemi oluşturulur.

Temel elektrik enerjinin sağlanmasının yanı sıra PMS (güç yönetim sistemi), gemi içi haberleşme, alarm sistemi gibi sistemlerin kurulmasıda gemi elektriğinin bir kısmıdır, bir başka değişle gemi elektroniğidir.

Temel olarak gemi elektriğinde unsurlar yukarda bahsedilen kısımlardan oluşurlar, fakat geminin büyüklüğüne, çalışma alanına göre değişiklik gösterir veya ektra elemanlar sisteme dahil edilebilir. Özel durumlar tamamen gemiyi imal eden kurumun istekleri çerçevesindedir, ama yine geçerli standartlara uymak zorundadır.

2.2.1 Ana Pano

Ana panodan bahsederken ikiye ayırabiliriz; ana şalter panosu (main switchboard) ve acil durum panosu. Main switchboard jeneratörlerden elde edilen enerjinin yönetiminin yapıldığı kısımdır. Acil durum panosu ise, adından da belli olduğu gibi acil durumlarda devreye giren ve sadece acil durumlarda aktif olması gereken şebeke bölgesini besler.

Gemide elektrik enerjisi jeneratörlerden, akülerden veya sahil bağlantısından sağlandığından bahsetmiştik. Gemide üç farklı jeneratör grubu vardır; şaft jeneratörü, yardımcı jeneratör ve acil durum jeneratörü. Şaft jeneratörü mekanik gücü direkt olarak

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 7: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:7

geminin hareketini sağlayan motor şaftından alır ve gemi hareket halindeyken çalıştırılır. Şaft jeneratörü birden fazla olabilir, daha önce bahsettiğim gibi enerji ihtiyacına bağlıdır. Yardımcı jeneratörler ise diğer kaynaklar kullanılmadığında devreye sokularak geminin ihtiyacını karşılarlar. Aynı şekilde yardımcı jeneratörler de geminin ihtiyacını karşılayabilecek kapasitede seçilirler. Acil durum jeneratörü acil durumlar için çalışması zaruri kısımlar için kullanılır ve acil durumlarda aktif olur. Bazı sistemlerde acil durum jeneratörü yerine aküler de kullanılır. İnverter yardımıyla akülerden ihtiyaç duyulan gerilim elde edilir. Gemi içerisindeki kaynaklar haricinde sahil bağlantısı da elektriksel olarak uygun olduğunda gemiyi beslemek için kullanılabilir.

Bütün bu saydığımız elektrik kaynakları, acil durum jeneratörü hariç Main switchboard’a bağlıdır. Main switchboard içerisinde bulunan PMS otomasyonu yardımıyla değişken yük talebine göre jeneratörleri devreye sokma, devreden çıkarma işlemini gerçekleştir. Jeneratörleri devreye sokarken senkronizasyon el ile ya da otomatik olarak sistem tarafından yapılabilir. Şaft eneratöründen yardımcı jeneratörlere geçişte ya da tam tersi durumlarda gemide elektrik kesintisi olmadan jeneratör değişikliği bu sistem aracılığıyla yapılır. Artan yük talebini karşılamak için sisteme jeneratör dahil edilirken devrede olan jeneraötürn stabil çalışmasına devam etmesini sağlamak için yük dağıtımı PMS tarafından yürütülür sistem dengede tutularak jeneratörler aynı anda çalıştırılır. Örneğin tek bir yardımcı jeneratör çalışırken gemi içerisinde çalıştırılan bir sistemin daha fazla enerji istemesi ve çalışmakta olan jeneratörün bu talebi karşılayamaması durumunda sistem bir yardımcı jeneratörü de devre sokar. Bu aşamada ilk önce ikinci jeneratör sisteme senkron hale getirilir, daha sonra o anda ki yük ihtiyacı jeneratörler üzerinde dengelenene kadar ilk jeneratörden kısım kısım yük alınarak yükün ikinci jeneratöre aktarımı sağlanır. Buradaki amaç o anda tam yük altında çalışmakta olan jeneratörden yükü birden çekip motorun yüksek torktan bir anda düşmesini engelleyerek ürettiği gerilimi stabil tutmaktır ve aynı şekilde o anda devreye sokulan diğer jeneratörü de yavaş yavaş yükleyerek stabilitesini koruması sağlamaktır.

Main switchboard aynı zamanda konsol aracılığıyla da takip edilir ve müdahle edilebilir. PMS plc yazılımıyla oluşturulmuştur yada bu amaç için yapılmış olan sabit elektronik devreler tarafından yapılır.

Gemideki elektrik sistemi üç faz 400V veya 440V’tur ve 50Hz’dir. Kara elektriğinden farklı olarak nötr bulunmaz. 220V’tun ihtiyaç duyulduğu kısımlarda trafolarla düşürülür.

Aşağıdaki resimler ana panoların dış görünümleridir.

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 8: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:8

Resim 3: Ana Pano kapak görünümü.

Resim 4: Ana Pano kapak görünümü

2.2.2 Dağıtım Panosu

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 9: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:9

Dağıtım panosu main switchboard’un beslediği elektriğin geminin kısım kısım ihtiyaca göre anahterlanarak dağıtımının yapıldığı panodur. Aydınlatma sistemi ve aydınlatma şebekesinin 230V gerilim trafosu bu kısımda yer alır. Ayrıca 24V gerektiren gemi kısımlarının da DC gerilim ihtiyacı buradan sağlanır.

Dağıtım panosundan gemide çeşitli amaçlarla kullanılan elektrik motorlarının bağlantısı yapılır. Burada yapılan bağlantının enerji gereksinimine göre anahtarlama yapılır. Anahtarlama yüksek güç destekleyen kesicilerle, kontaktörlerle veya otomatlarla hatta sigortalarla yapılır. Kullanılan kesicilerin cinsi otomasyona ve hattın kaldırabileceği güce bağlıdır. EK-C’de örnek dağıtım panosu proje çizimi görebilirsiniz. Resimler yapılmış olan dağıtım panolarına aittir.

Resim 5

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 10: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:10

Resim 6

Dağıtım panoları gemiye elektrik sağlarken genel olarak belli kısımları birbirinden ayırmaya yarar ve ayrılan her kısımı beslerken şebekede kullanılan kabloların ve bakır baraların kapasitesinin aşılması engellenir. Ayrıca dağıtım panolarına dahil edilen kontaktörler aracılığıyla otomasyon sistemi tarafından gemi içerisindeki elektrik dağılımı kontrol edilebilir ya da uzaktan açma kapama işlemleri gerçekleştirilebilir.

2.2.3 Konsol

Konsol geminin yönetildiği yer diyebiliriz. Kaptan ve gemideki yetkili mühendisler gemi içerisinde çalışmakta olan bütün sistemleri konsol üzerinden izleyebilir ve müdahle edebilirler.

Konsol üzerinde başlıca iç ve dış haberleşme sistemleri, navigasyon-sinyalizasyon, GPS, otopilot, alarm sistemi, acildurum stop butonları, radar sistemi gibi geminin yönetimiyle alakalı elektrik-elektronik sistemler yer alır. Proje aşamasında amaç bu sistemlerin ihtiyaç duyduğu besleme gerilimini sağlamak, birbirleriyle haberşmeleri sağlamak ve bütün sistemin entegre olarak çalışmasını sağlamaktır.

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 11: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:11

Resim 7

Resim 8

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 12: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:12

Konsol geminin kumanda merkezidir diyebiliriz. Gemi içerisinde kullanılan otomasyon sayesinde konsol üzerinden diğer sistemlerin kontrolü sağlanır. Ana pano ve dağıtım panoları konsol üzerinden kontrol edilebilir.

Konsol tasarlanırken başta standardizasyonlara uyulur, daha sonra kullanım kolaylığı düşünülerek kumanda mekanizmaları, görüntü üniteleri, motor start-stop butonları, ışıklı ikaz göstergeleri yerleşimi yapılır. Projelendirme aşamasında kullanılan gemi kumanda cihazları mevcut elektrik sistemine entegre edilir.

2.2.4 Starter Panoları

Starter panoları gemi içerisinde kullanılan elektrik motorlarının çalıştırılması için hazırlanır. Kullanılan motorun gücüne göre tasarlanırlar. Düşük güçlü, kalkış anında fazla akım çekmeyen motorlar direk yol vermeyle çalıştırılırlar, yüksek güçlü, kalkış akımı çok yüksek olan motorlar da yıldız-üçgen yol vermeyle çalıştırılırlar.

Starter panoları hazırlanırken ilk önce kullanılacak motorun gücüne göre şebekeden çekebileceği maksimum akım hesaplanır daha sonra bu motorun sürekli çalışacağı öngörülerek kablo seçimi yapılır. Pano girişimde çekilen akımın miktarına göre hata durumlarında elektrik kablolarını korumak amaçlı kesiciler kullanılır. Motorun fazla akım çekmesi durumunda hesaplanan maximum motor akım değerine göre termal röleler kullanılır. Son olarak pano içerisinde motorun start-stop mekanizması kontaktörler ile isteğe göre bir kaç yerden kontrol edilebilecek şelikde düzenlenir ve aynı zamanda kapak üzerinde ve istenilen yerden izlemek üzere gösterge ısıklar kullanılır. Motorun kullanım amacına bağlı olarak kapak üzerine saat sayacı ve akım göstergesi de yerleştirilir.

Bütün bu hesaplamalar yapılırken sistemin 3-faz 440V veya 400V 50Hz olduğu, güç faktörünün 0.8 olduğu öngörülür ve motoru gücüne göre yapılır. EK-D’de örnek starter panolarını inceleyebilirsiniz.

2.2.5 Seslendirme va Aydınlatma

Son olarak gemi içerisinde değinebileceğimiz elektrik sistemine dahil aydınlatma ve kişisel kullanımı sayabiliriz. Aydınlatma bildiğimiz anlamda ev aydınlatması benzeri bir aydınlatma ve buna ek olarak sinyalizasyon, dış aydınlatma ve acil durum aydınlatma sistemlerinden oluşur.

Sinyalizasyon geminin seyir halinde kullandığı standart ışık grubudur. Dış ve iç aydınlatma gemi içerisindeki mürettabatın yaşam ve çalışma alanlarının ışıklandırılması için olan sistemdir. Acil durum aydınlatması diğer sistemlerden ayrıdır ve sacede acil durumlarda devreye giren amacı genel kullanım olmayan sistemdir.

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :

Page 13: SHIPYARD ELECTRIC

Mehmet Alperen ŞENER ELTA GEMİ Mühendislik Elektrik ve İnşaat San. Tic. Ltd. ŞtiElektrik-Elektronik stajı Başlangıç Tarihi : 22.07.2013 Bitiş Tarihi : 21.08.2013 Sayfa:13

Proje aşamasında iç ve dış aydınlatma geminin özgün mühendisi tarafından hazırlanan çizim üzerinden yapılır. Standartlara aydınlatma konusunda da uyulur. Mürettebatın yaşam ve çalışma alanlarındaki aydınlatma şekli ve yöntemi belirlenir ve gemi içerisinde yerleşimleri yapılır. Sinyalizasyon ışıkları ise standartlar çerçevesinde genel gemi mimarisi içerisinde ait olan yerlere yerleştirilir.

Seslendirmede ise gemi içinde genel bildirimler ve acil durumlar için seslendirme sistemi bulunmaktadır. Yine gerekli bölgelere gerekli bölgelere seslendirne unsurları yerleştirilir. Yine bu işlemde geminin çizimi üzerinden yapılır.

2.3 SONUÇ

Yirmi günlük elektrik elektronik stajımı tamamlamış bulunmakyatım. Yapmış olduğum staj boyunca gerek meslek adına gerekse kişisel gelişimimim açısından kendime yeni deneyimler edindim. Yapmış olduğum staj bana iş hayatında, hem mesleki alanımla ilgili, hem de genel bir çalışan olarak tecrübe edinmemei sağladı. Bir kurum veya şirket içerisinde çalışanların nasıl bir iletişim içerisinde olması gerektiği, alt ve üst kademelerin birbirlerine karşı yükümlülükleri olduğunu ve birseysel çalışmadan ziyade iş paylaşımının daha etkili olduğunu kavradım.

Benim için önemli bir nokta olan elektrik elektrik mühendisi olarak bundan sonraki mühendislik hayatımda yönelmek istediğim alanın seçiminde fikir sahibi olmamı sağladı yapmış olduğum bu staj. Staj boyunca bir otomasyoncunun çalışma alanlarından birini görmüş oldum. Elektrik projelerinin çiziminde ne kadar titiz davranılması gerektiğini, yapılan projenin sadece çalışması değil güvenliğinin de sağlanması gerektiği öğrendim.

Stajda, okulda pek imkan bulamadığımız elektrik projelerinde kullanılan malzemeleri inceleme ve öğrenme imkanı buldum. Okulda öğrenmiş olduğum teorik bilgilerin iş hayatında uygulandığını görmek, teorik bilgileri kullanmak eğitimimin devamı adına bana şevk verdi.

Staj boyunca gemi elektriği ve otomasyonu üzerine edindiğim tecrübenin diğer alanlarda benim için kullanışlı olacağı düşüncesindeyim. İncelediğim ve yapmış olduğu küçük de olsa projeler mesleki hayatımda beni bir adım öteye taşımıştır. Aynı zamanda edindiğim en önemli deneyimlerden biri de öğrenmenin hiç bitmediği, bir alanda yoğunlaşmış olsakta devamlı kendimizi geliştirmek zorunda olduğumuz.

Mesleki hayata hazırlık ve eğitimim için gerekli olan yirmi günlül elektrik elektronik stajımı başarıyla tamamladığıma inanıyorum. Gerek mesleki olarak edindiğim deneyim, gerek iş ortamında normal bir çalışan olarak edindiğim deneyim bana yeni bakış açıları kazandırmıştır, beni bir adım daha ileri taşımıştır. Bundan sonraki eğitim ve sonrasında mesleki hayatıma nasıl bir birey olmam gerektiğini öğrenmiş bulunmatayım.

Staj Yetkilisi : Müh. Erkan COŞGUN İmza :