sistemang korte

IVIVIVIVIVANG SISTEMANG KANG SISTEMANG KANG SISTEMANG KANG SISTEMANG KANG SISTEMANG KORTEORTEORTEORTEORTE

SA PILIPINASSA PILIPINASSA PILIPINASSA PILIPINASSA PILIPINAS

NILALAMAN:A. Ano ang ibig sabihin ng sistemang korte?B. Anu-ano ang mga kaso na maaari nating isampa sa korte?K. Ano ang ibig sabihin ng jurisdiction ng korte sa kaso?D. Ano ang jurisdiction ng mga korte sa iba’t ibang tipo ng

kaso?E. Ano ang proseso sa barangay court?G. Paano tumatakbo ang kasong sibil?H. Paano tumatakbo ang kasong kriminal?I. Anu-ano ang mga mahahalagang tungkulin ng paralegal sa

bawat yugto ng kaso?

H A N D B O O K S A P AH A N D B O O K S A P AH A N D B O O K S A P AH A N D B O O K S A P AH A N D B O O K S A P A G S A S A NG S A S A NG S A S A NG S A S A NG S A S A N AAAAA Y N G P A R A L E G A LY N G P A R A L E G A LY N G P A R A L E G A LY N G P A R A L E G A LY N G P A R A L E G A L

7474747474

A. Ano ang ibig sabihinng sistemang korte?

Ang sistemang korte ay ang hakbang-hakbang na proseso na isinasaad ng

batas kung saan ang kaso o ligal na usapin ay dinadala sa korte upang

dinggin at desisyunan nito. Sa teorya, ito ay upang matiyak ang

makatarungan, maayos,

mabilis at rasyunal na

pagsasaayos ng ligal na

usapin.

B. Anu-anoang mga kasona maaarinating isampasa korte?

Nabanggit natin sa

pagtalakay ng mga

remedyong ligal ang tatlong

pangunahing tipo ng kaso –

ang kasong administratibo,

ang kasong sibil at ang

kasong kriminal.

1. Ang KasongAdministratibo

Kapag hindi ginawa o

tinupad ng isang empleyado

o opisyal ng gobyerno ang

KASONG ADMINISTRATIBO

- isasampa sa mga

administrative bodies na

may kapangyarihang dinggin

ang usapin

KASONG SIBIL - isasampa

kahit saang korte na

gustuhin ng nagdedemanda

basta’t may jurisdiction sa

tipo ng kaso ang korteng

pinagsampahan

KASONG KRIMINAL -

isasampa sa korte na may

(1) jurisdiction sa uri

ng kaso at (2) may

jurisdiction sa

lugar sa

pinangyarihan

ng krimen

Ang Sistemang Korte sa Pilipinas

7575757575

kanyang tungkulin, may karapatan tayo na magsampa ng kasong

administratibo laban sa kanya sa mga administrative bodies na binigyan

ng kapangyarihan na magsagawa ng imbestigasyon at magpataw ng

kaukulang kapurasahan sa mga tauhan ng isang sangay ng gobyerno. Sa

kalakhan, maaaring magsampa ng kasong administratibo ang isang

nagdedemanda sa lugar kung saan niya nais magsampa ng kaso o di kaya

ay sa lugar kung saan siya nakatira. Nabanggit na rin natin na ang mga

kasong agraryo, paggawa at pabahay ay kabilang din sa mga kasong

administratibo na pwedeng isampa sa mga administrative bodies na may

kapangyarihang dinggin ang mga ganitong usapin.

Sa pangkalahatan, hindi

saklaw ng mga korte ang

mga kasong

administratibo maliban

na lamang kung ang

inirereklamo ay isang

empleyado o opisyal ng

sangay panghukuman ng

gobyerno.

2. Ang KasongSibil

Sa kasong sibil, ang

usapin ay ang

n a g t u t u n g g a l i a n g

pribadong interes ng

dalawang partido sa kaso

– Eduardo Cuhaonko vs.

Julian Makabayan – at

ang kaparusahan ay sa

porma ng pagbabayad ng

danyos. Halimbawa ng

KASONG KRIMINALKASONG SIBIL

EDUARDO

CUHAONKO

(plaintiff)

vs.

JULIAN MAKABAYAN

(respondent/

defendant)

PEOPLE OF THE

PHILIPPINES

(complainant)

vs.

JULIAN MAKABAYAN

(accused)

ABUGADO NG

PLAINTIFF:

private lawyer

ABUGADO NG

COMPLAINANT:

public prosecutor

na maaaring tulungan

ng private prosecutor

ABUGADO NG

RESPONDENT:

private lawyer

ABUGADO NG

ACCUSED: private

lawyer o public attorney

na itinalaga ng korte

PAGKAKAIBA NG KASONG SIBIL

AT KASONG KRIMINAL


7676767676

mga kasong sibil ay ay pagpapawalang bisa ng

kasal, pangolekta ng utang o ang child custody.

Ang mga kasong sibil ay sinasampa sa korte

kung saan nais ng naghahabla bastat ang

nasabing korte ay may jurisdiction sa tipo

ng kasong sinampa. Sa mga kasong sibil,

kailangang magbayad ng filing fee ang

naghahabla para dinggin ng korte ang kaso.

3. Ang Kasong Kriminal

Bagamat may private complainant, maliban na lang sa mga “victimless

crimes” tulad ng violation of the Dangerous Drugs Act, illegal possession

of firearms at violation of the Anti-Gambling Law, ang nakataya sa kasong

kriminal ay ang pampublikong interes kung kayat ang naghahabla ay ang

estado laban sa indibidwal o mga indibidwal na akusado – People of the

Philippines vs. Julian Makabayan. Halimbawa ng mga kasong kriminal

ay murder, homicide, arson, robbery, theft at rape o ang mga pulitikal

na krimen tulad ng rebelyon.

Ang pagsasampa ng kasong kriminal sa kaukulang korte ay nakabatay sa

dalawang bagay – una, ang jurisdiction ng korte sa tipo ng krimen; at

pangalawa, ang jurisdiction ng korte sa lugar kung saan naganap ang krimen

(venue is jurisdictional).

K. Ano ang ibig sabihin ng jurisdictionng korte sa isang kaso?

Ang jurisdiction ng korte sa kaso ay tumutukoy sa kapangyarihan ng korte

na duminig at magdesisyon hinggil sa isang kaso (the power to hear and

decide a case). Kung walang jurisdiction ang korte sa isang kaso, may


7777777777

tatlong posibilidad na maaaring mangyari:

• Una, madi-dismiss ang kaso.

• Pangalawa, ilipat ang kaso sa nararapat na korte.

• Pangatlo, ipawalang-bisa (declared null and void) ang desisyon ng

korte.

D. Ano ang pangkalahatang jurisdictionng mga korte sa iba’t ibang uri ngkaso?

SANGAY NG KORTE KASONG SIBIL KASONG KRIMINAL

BARANGAY COURT

Lupon ng Tagapamayapa

ang krimen ay may kaparusahan

na hindi lalagpas sa 1 taon na

pagkakakulong at/o ang bayad

pinsala na hindi lalagpas sa

Php5,000.00

tunggalian ng dalawang partido,

halimbawa sa lupa, na pwedeng

mapagkasunduan labas sa regular na

korte gaano man kalaki ang hinihinging

danyos

METROPOLITAN TRIAL

COURT

(MeTC)

MUNICIPAL TRIAL

COURT

(MTC)

MUNICIPAL CIRCUIT TRIAL

COURT

(MCTC)

• mga kasong sibil na ang danyos na

hinihingi o ang halaga ng

pinatatalunang ari-arian ay hindi

lalagpas sa Php400,000.00 sa Metro

Manila o Php200,000.00 sa labas ng

Metro Manila

• kung ang pinagtutunggalian ay real

property (halimbawa, lupa) na may

halagang hindi lalagpas sa

Php50,000.00 sa Metro Manila o

Php20,000.00 sa labas ng Metro

Manila

• lahat ng kaso ng ejectment (forcible

entry at unlawful detainer) o

pagpapatalsik sa tinitirhan

• paglabag sa mga ordinansa ng

lungsod o munisipalidad na sakop

ng kanyang territorial jurisdiction

• lahat ng krimen na may

kaparusahang pagkabilanggo na

hindi lalagpas sa 6 na taon

anuman ang halaga ng bayad-

pinsala


7878787878

SANGAY NG KORTE KASONG SIBIL KASONG KRIMINAL

REGIONAL TRIAL COURTS

(RTC)

ORIGINAL JURISDICTION:

lahat ng kasong sibil na hindi

saklaw ng MeTC, MTC o MCTC

APPELLATE JURISDICTION:

apila sa desisyon ng MeTC,

MTC o MMTC na sakop ng

kanyang territorial jurisdiction

COURT OF APPEALS

(CA)

SUPREME COURT

(SC)

ORIGINAL JURISDICTION:

lahat ng kasong kriminal na

labas sa jurisdiction ng

anumang korte kung saan ang

krimen ay may kapurasahang

pagka-bilanggo na lagpas sa 6

na taon


apila sa conviction ng MeTC,

MTC o MCTC na sakop ng

kanyang territorial jurisdiction

SANDIGANBAYAN

EXCLUSIVE JURISDICTION:

lahat ng krimen na ginawa ng

mga opisyal o empleyado ng

gobyerno na may kaugnayan sa

kanilang katungkulan at ang

akusado ay may posisyon na

salary grade level “27” o mas

mataas pa


apila sa desisyon ng RTC


apila sa conviction ng RTC

maliban kung ang parusa ay bitay

na awtomatikong iaangat sa

Korte Suprema


apila sa desisyon ng CA


apila sa affirmation of conviction

ng CA maliban kung bitay ang

hatol ng RTC na awtomatikong

rerebyuhin nito

EXCLUSIVE JURISDICTION:

forfeiture of unlawfully

acquired property under

R.A. 1379


7979797979

E. Ano ang proseso sa barangay courto Lupon ng Tagapamayapa?

PPPPPAAAAAGSAMPGSAMPGSAMPGSAMPGSAMPA NG REKLAMO SA BA NG REKLAMO SA BA NG REKLAMO SA BA NG REKLAMO SA BA NG REKLAMO SA BARANGAARANGAARANGAARANGAARANGAY KAPITY KAPITY KAPITY KAPITY KAPITANANANANANorororororal or in writingal or in writingal or in writingal or in writingal or in writing

IPIPIPIPIPAPAPAPAPAPAAAAATTTTTAAAAAWWWWWAAAAAG NG KAPITG NG KAPITG NG KAPITG NG KAPITG NG KAPITANANANANAN ANG INIREREKLAMO SAANG INIREREKLAMO SAANG INIREREKLAMO SAANG INIREREKLAMO SAANG INIREREKLAMO SASUSUNOD NSUSUNOD NSUSUNOD NSUSUNOD NSUSUNOD NAAAAA ARAARAARAARAARAW NG MAW NG MAW NG MAW NG MAW NG MAYYYYY TRABTRABTRABTRABTRABAHOAHOAHOAHOAHO

SUBSUBSUBSUBSUBUKANG PUKANG PUKANG PUKANG PUKANG PAAAAAGKASUNDUINGKASUNDUINGKASUNDUINGKASUNDUINGKASUNDUIN ANGANGANGANGANGMAMAMAMAMAGKAGKAGKAGKAGKATUNGGALING INTERES NGTUNGGALING INTERES NGTUNGGALING INTERES NGTUNGGALING INTERES NGTUNGGALING INTERES NG

MAMAMAMAMAGKABILANG PGKABILANG PGKABILANG PGKABILANG PGKABILANG PANIGANIGANIGANIGANIG

!

HINDI MAHINDI MAHINDI MAHINDI MAHINDI MAGKASUNDOGKASUNDOGKASUNDOGKASUNDOGKASUNDO ANG MGA PANG MGA PANG MGA PANG MGA PANG MGA PARARARARARTIDOTIDOTIDOTIDOTIDO

bubuuin ng Lupon Chairman ang Pangkatng Tagapagkasundo sa loob ng 15 araw

matapos ang unang pagtatagpo ngmagkabilang panig

3kKUNG HINDI DKUNG HINDI DKUNG HINDI DKUNG HINDI DKUNG HINDI DADADADADADALALALALALOOOOO ANGANGANGANGANGINIREREKLAMO:INIREREKLAMO:INIREREKLAMO:INIREREKLAMO:INIREREKLAMO: hindi na siyamaaaring mag-file ng counterclaim

KUNG HINDI DKUNG HINDI DKUNG HINDI DKUNG HINDI DKUNG HINDI DADADADADADALALALALALOOOOO ANGANGANGANGANGNNNNNAAAAAGREREKLAMO:GREREKLAMO:GREREKLAMO:GREREKLAMO:GREREKLAMO: hindi na siyamaaaring humingi pa ng tulong sabarangay court

4kPPPPPAAAAAGKAKASUNDO NGGKAKASUNDO NGGKAKASUNDO NGGKAKASUNDO NGGKAKASUNDO NGDDDDDALAALAALAALAALAWWWWWANG PANG PANG PANG PANG PARARARARARTIDOTIDOTIDOTIDOTIDO

PPPPPAAAAAGGAGGAGGAGGAGGAWWWWWAD NGAD NGAD NGAD NGAD NGARBITRAARBITRAARBITRAARBITRAARBITRATIONTIONTIONTIONTION AAAAAWWWWWARDARDARDARDARD

IPIPIPIPIPADADADADADADADADADADALA NG KALIHIM NG LALA NG KALIHIM NG LALA NG KALIHIM NG LALA NG KALIHIM NG LALA NG KALIHIM NG LUPONUPONUPONUPONUPON ANG KASUNDUANG KASUNDUANG KASUNDUANG KASUNDUANG KASUNDUAN O AN O AN O AN O AN O ARBITRAARBITRAARBITRAARBITRAARBITRATIONTIONTIONTIONTION AAAAAWWWWWARDARDARDARDARD SA K SA K SA K SA K SA KORORORORORTETETETETEsa loob ng 5 araw ng paggawad ng award o pakalipas ng 10 araw matapos ang kasunduan

IPIPIPIPIPAPAPAPAPAPAAAAATTTTTAAAAAWWWWWAAAAAG NG PG NG PG NG PG NG PG NG PANGKAANGKAANGKAANGKAANGKATTTTT ANG MGA PANG MGA PANG MGA PANG MGA PANG MGA PARARARARARTIDOTIDOTIDOTIDOTIDOSA LSA LSA LSA LSA LOOB NG 3 OOB NG 3 OOB NG 3 OOB NG 3 OOB NG 3 ARAARAARAARAARAW PW PW PW PW PAAAAAGKAGKAGKAGKAGKATTTTTAPOS MABAPOS MABAPOS MABAPOS MABAPOS MABUOUOUOUOUO

!

5k

KKKKKOMPROMPROMPROMPROMPRONTONTONTONTONTASYASYASYASYASYON NG DON NG DON NG DON NG DON NG DALAALAALAALAALAWWWWWANG PANG PANG PANG PANG PANIGANIGANIGANIGANIG

IPIPIPIPIPAAAAATUTUPTUTUPTUTUPTUTUPTUTUPAD NG LAD NG LAD NG LAD NG LAD NG LUPONUPONUPONUPONUPON ANG KASUNDUANG KASUNDUANG KASUNDUANG KASUNDUANG KASUNDUANANANANANOOOOO ARBITRAARBITRAARBITRAARBITRAARBITRATIONTIONTIONTIONTION AAAAAWWWWWARDARDARDARDARD

sa loob ng 6 na buwan matapos ang araw ng pagkakasundo PPPPPAAAAAGKAKASUNDOGKAKASUNDOGKAKASUNDOGKAKASUNDOGKAKASUNDOsa loob ng 15 araw

DI NDI NDI NDI NDI NAAAAAGKASUNDOGKASUNDOGKASUNDOGKASUNDOGKASUNDO

PPPPPAAAAAGLIPGLIPGLIPGLIPGLIPAS NG AS NG AS NG AS NG AS NG ANIM NANIM NANIM NANIM NANIM NA BA BA BA BA BUWUWUWUWUWANANANANANang kasunduan ay maaari nang ipatupad ng korte

PPPPPAAAAAGPGPGPGPGPAPAPAPAPAPAAAAATUPTUPTUPTUPTUPADADADADAD 7k-2PPPPPAAAAAGSAMPGSAMPGSAMPGSAMPGSAMPA NG KASO SA KA NG KASO SA KA NG KASO SA KA NG KASO SA KA NG KASO SA KORORORORORTE OTE OTE OTE OTE O

SASASASASA ADMINISTRAADMINISTRAADMINISTRAADMINISTRAADMINISTRATIVE BODTIVE BODTIVE BODTIVE BODTIVE BODYYYYY

1

2

7a at 7b

6a at 6b

5a at 5b

4a 4b

3a 3b

6k-1 6k-2ang lupon ay maglalabas ng

certificate for filing of action incourt

7k-1

NG KASUNDUNG KASUNDUNG KASUNDUNG KASUNDUNG KASUNDUAN SA LAN SA LAN SA LAN SA LAN SA LOOBOOBOOBOOBOOBNG 10 NG 10 NG 10 NG 10 NG 10 ARAARAARAARAARAWWWWW


8080808080

Ang lahat ng kasong dapat ay pag-usapan muna sa barangay court ay

kinakailangang may Certificate of Non-settlement o Certificate to File

Action bago ito iakyat sa MeTC/MTC/MCTC, kung hindi ay idi-dismiss lang

ng huli ang kaso. Pero bukod sa dapat tiyakin na ang tipo ng kaso ay

saklaw ng barangay court, kailangan din ang isa sa

mga sumusunod na rekisito para magkaroon ng

jurisdiction ang barangay court sa kaso:

• ang tunggalian ay sa pagitan ng

d a l a w a n g

residente ng

barangay.

• ang tunggalian

ay sa pagitan ng

dalawang residente

ng magkaibang barangay ng iisang lungsod o

munisipalidad.

• ang tunggalian ay sa pagitan ng dalawang indibidwal

na parehong nagtatrabaho sa barangay.

• ang tunggalian ay sa pagitan ng dalawang residente ng magkatabing

barangay ng magkaibang lungsod o munisipalidad.


8181818181

PRE-TRIALkailangang pumunta ang plaintiff kung hindi ay

ibabasura ng korte ang kaso; susubukan ng huwes namagkaroon ng settlement ang plaintiff at defendant

TRIAL(pagprisinta ng mga testigo at ebidensya

ng magkabilang panig)

DESISYON o JUDGMENT(maaaring umapila ang alinmang panig sa desisyon ng korte)

EXECUTION OF JUDGMENT

ANG PLAINTIFF AY MAGSASAMPA NG

REKLAMO o “COMPLAINT” SA KORTEmagbayad ng tamang filing fee; kailangan dito ang legal

assistance ng abugado para sa paghahanda ng “complaint”

ANG KORTE AY MAGPAPADALA NG

SUMMONS O NOTICE SA RESPONDENT oDEFENDANT

ANG RESPONDENT o DEFENDANTAY MAGPA-FILE NG KANYANG ANSWER

sa loob ng 15 araw pagkatapos matanggap ang summons

G. Paano tumatakbo, sa kalakhan,ang kasong sibil sa korte?


8282828282

H. Paano tumatakbo, sa kalakhan, angkasong kriminal sa korte?

!!!!!

NAGANAP ANG

ISANG KRIMEN

"""""

Gagawin ng inquest prosecutor ang isang inquestproceedings laban sa nahuli. (Tingnan ang Annexes)

FILING OF COMPLAINTFILING OF COMPLAINTFILING OF COMPLAINTFILING OF COMPLAINTFILING OF COMPLAINT

Kung may batayan, magpa-file ng information sa korteang inquest prosecutor laban sa nahuli. O maaari dinnaman na pansamantalang palalayain ang nahuli forfurther investigation.

APPEALAPPEALAPPEALAPPEALAPPEAL

1

9

"""""ang biktima (private complainant) ay magsasampa ng

“complaint” sa pulis, prosecutor o sa municipal judge

Maaaring humingi ng re-investigation ng akusado sakanyang kaso. At depende sa kasong isinampa, maaarisiyang magpyansa o mag-file ng petition for bail parapansamantalang makalaya.

INQUEST PROCEEDINGS

FILING OF INFORMATION

MOTION FOR RE-INVESTIGATION / BAIL

kung guilty maaaring umapila ang akusado sa mas mataas na

korte para mapawalang bisa ang desisyon

Ang pinaghihinalaang gumawa ng krimen ayligal na nahuli sa isang warrantless arrest.

WARRANTLESS ARREST

TRIALTRIALTRIALTRIALTRIAL7 patutunayan ng estado ang guilt ng akusado at

idedepensa naman ng akusado ang kanyang sarili

FILING OF INFORMAFILING OF INFORMAFILING OF INFORMAFILING OF INFORMAFILING OF INFORMATIONTIONTIONTIONTION3kung may sapat na batayan ang bintang, magpapa-file

siya ng information laban sa akusado sa korte

PRELIMINPRELIMINPRELIMINPRELIMINPRELIMINARARARARARY INVESTIGAY INVESTIGAY INVESTIGAY INVESTIGAY INVESTIGATIONTIONTIONTIONTION2 gagawa ng panimulang imbestigasyon ang prosecutor

kung may probable cause ba ang reklamo

ARREST/BAILARREST/BAILARREST/BAILARREST/BAILARREST/BAIL4maglalabas ng warrant of arrest ang huwes

laban sa akusado; maaaring mag-bail ang akusado

ARRAIGNMENT/PLEAARRAIGNMENT/PLEAARRAIGNMENT/PLEAARRAIGNMENT/PLEAARRAIGNMENT/PLEA5babasahin sa harapan ng akusado ang kaso laban

sa kanya at tatanungin kung ano ang kanyang plea

PRE-TRIAL CONFERENCEPRE-TRIAL CONFERENCEPRE-TRIAL CONFERENCEPRE-TRIAL CONFERENCEPRE-TRIAL CONFERENCE6ipapakita ng mga partido ang kanilang mga ebidensya,

testigo at dokumento hinggil sa kaso

JUDGMENTJUDGMENTJUDGMENTJUDGMENTJUDGMENT8paglalabas ng desisyon ng korte sa kaso kung “guilty” o

“not guilty” ang akusado

EXECUTION OF JUDGMENTEXECUTION OF JUDGMENTEXECUTION OF JUDGMENTEXECUTION OF JUDGMENTEXECUTION OF JUDGMENTpagpapatupad ng sentensya kung walang apila o di

kaya ay na-affirm ng higher court ang conviction

10


8383838383

1. Ang Pagsampa ng Reklamo (Filing of Complaint)

Kapag may sariling abugado ang biktima, gagawa siya ng reklamo

(complaint) laban sa gumawa ng krimen sa porma ng isang sinumpaang

salaysay (affidavit) sa tulong ng kanyang abugado. Sa complaint-affidavit

isasalaysay niya ang mga pangyayari at sirkunstansya ng naganap na krimen.

Kung meron siyang mga testigo mas mainam na gawan na rin ng sinumpaang

salaysay ang mga ito para isama na sa kanyang sariling complaint-affidavit.

Kung wala naman siyang sariling abugado, maaari siyang magbigay ng

pahayag sa pulis sa porma rin ng sinumpaang salaysay.

Isasampa ng biktima at ng kanyang abugado o ng pulis ang complaint-

affidavit sa opisina ng piskal o prosecutor, o sa municipal judge na may

jurisdiction sa krimen. Sasagutan ng biktima ang isang standard form sa

opisina ng prosecutor upang maisampa ang reklamo at magkakaroon ng

re-swearing o pagpapatotoo sa complaint-affidavit sa harap ng sinumang

piskal o prosecutor.

2. Ang Preliminary Investigation

Kung ang krimeng inirereklamo ay nangangailangan ng isang preliminary

investigation bago maisampa ang kaukulang kaso sa korte, ang prosecutor

o municipal judge ay maglalabas ng Memorandum for Preliminary

Investigation, isang dokumentong nagsusuma sa mga partikular na reklamo.

a. Ano ang preliminary investigation?

Hindi lahat ng kasong kriminal ay nangangailangan ng preliminary

investigation. Ang mga kasong kriminal lamang na may kaparusahan

ng pagkabilanggo ng di bababa sa 4 na taon, 2 buwan at 1 araw ang

dapat isasailalim sa preliminary investigation. Ang preliminary

investigation ay ang pagsisiyasat na ginagawa ng prosecutor (o


8484848484

municipal judge sa mga piling lugar) ukol sa reklamong isinampa

upang matiyak na:

• may sapat na batayan para magkaroon ng may-basehang

paniniwala na may naganap na krimen; at

• malamang na ang inaakusahan ang may kagagawan nito kaya

dapat siyang sumailalim sa paglilitis.

Sa madaling sabi, layunin ng preliminary investigation na matiyak

na may sapat na kadahilanan (probable cause) ang reklamo para

magsampa sa korte ng information

o charge sheet laban sa

inaakusahan. Tandaan, hindi

maaaring mag-isyu ng warrant of

arrest nang hindi pa natatapos ang

preliminary investigation, maging

ng prosecutor o huwes na

nagsagawa ng preliminary

investigation.

b. Ano ang probable cause?

Ang probable cause ay ang pag-

iral ng mga pangyayari at

sirkunstansya na magtutulak sa

isang rasonableng tao sa

paniniwalang ang inaakusahan ay

nagkasala sa krimeng isinasakdal

laban sa kanya.

Ang preliminary investigation

ay isinasagawa upang

matiyak na may sapat na

kadahilanan (probable cause)

ang reklamo para magsampa

ng kaso sa korte laban sa

inaakusahan.

Pero ang mga kasong

kriminal lamang na may

parusang pagkabi-

langgo ng di bababa

sa 4 na taon, 2

buwan at 1 araw

ang dapat

isailalim sa

preliminary

investigation.


8585858585

10a FOR FILING OF INFORMATION

isasampa ang kaso sa korte

flow chart on preliminary investigation

Sa loob ng 10 araw kailangang magdesisyon ang

piskal o prosecutor kung ibabasura o ipagpatuloy ang kaso base

sa complaint at mga ebidensiyang binigay ng biktima

COUNTER-AFFIDAVIT

NG RESPONDENTkalakip ang mga supporting documents ANG RESPONDENT AY

HINDI MA-SUBPOENA O

KUNG NA-SUBPOENA

MAN AY HINDI

NAGBIGAY NG

KANYANG COUNTER-

AFFIDAVIT

REPLY-AFFFIDAVIT

NG COMPLAINANT

REJOINDER-AFFIDAVIT

NG RESPONDENT

2

4a-1

6a-1

7a-1(

4a-2

5a-2

FOR DISMISSAL

maaaring umapila ang

complainant sa Justice Secretary

!

MAGLALABAS NG

RESOLUTION SA

REKLAMO ANG PISKAL/

PROSECUTOR BASE

SA MGA EBIDENSYANG

IBINIGAY NG

COMPLAINANT

k. Paano ginagawa, sa kalakhan, ang preliminary investigation?

NAI-FILE ANG COMPLAINT NG BIKTIMAang krimeng inirereklamo ay may parusang pagkabilanggo ng di

bababa sa 4 na taon, 2 buwan at 1 araw

1

CLARIFICATORY HEARINGang mga partido at kanilang mga testigo

ay dapat dumalo para sagutin ang mga

tanong ng nag-iimbestiga para siya ay

malinawan sa mga isyu at usapin sa kaso;

ang nag-iimbestiga lang ang puwedeng

magtanong at walang cross-examination sa

mga partido at kanilang mga testigo

5a-1

9 SUBMISSION NG RESOLUTION SA

PROVINCIAL OR CITY PROSECUTOR FOR APPROVAL

ISSUANCE OF A SUBPOENA TO THE RESPONDENTkung sa tingin ng prosecutor o huwes na may batayan

para ituloy ang imbestigasyon; ilalakip sa subpoena

ang kopya ng complaint at mga supporting affidavits at documents

3a DISMISSALkung walang sapat na

batayan ang reklamo

3b

RESOLUTION

dismissal or filing of information8a-1

10a-2


8686868686

3. Ang Filing ofInformation

Ang information ay ang charge

sheet na inisyu ng piskal o

prosecutor kung saan nakasulat at

nakasaad ang kaso laban sa

nasasakdal at ang sirkunstansya.

(Tingnan ang Annexes para sa

halimbawa.)

Ang information o charge sheet na

ito ay isasampa sa opisina ng Clerk

of Court ng kaukulang korte na may

jurisdiction sa kaso. Kapag ito ay

nai-file, ira-raffle ang kaso para

malaman kung anong sangay

(branch) ng korte ang hahawak ng

kaso.

4. Ang Pag-aresto atPagpyansa (Arrest andBail)

Sa loob ng 10 araw matapos

maisampa ang kaso, personal na

sisiyasatin ng huwes na hahawak sa

kaso ang resolution ng piskal at ang ebidensya. Maaaring agaran niyang i-

dismiss ang kaso kung sa tingin niya ay hindi naman naipakita ng ebidensya

na may probable cause ito. Pero kung sa kanyang ebalwasyon ay may

probable cause ang kaso, maglalabas siya ng warrant of arrest o di kaya

ay commitment order kung ang akusado ay nasa pangangalaga na ng pulisya.

Paano malalaman sa isang iglap

kung ang kasong kriminal ay

nasa preliminary investigation

pa lang o naisampa na sa korte?

Kung sa dokumento,

1.) SA YUGTO NG PRELIMINARY

INVESTIGATION, ito ang titulo:

Gloria Amerika

Complainant

VS.

Julian Makabayan

Respondent

I.S. No. 122868

For Rebellion

2.) KAPAG NAISAMPA NA SA

KORTE, ito ang titulo:

People of the Philippines

Plaintiff

VS.

Julian Makabayan

Accused/Defendant

Criminal Case No. 122668

For Rebellion


8787878787

Kapag naaresto ang akusado o kahit hindi pa bastat mayroon nang warrant

of arrest laban sa kanya, maaari siyang magpyansa (bail) o di kaya ay

mag-file ng petition for bail depende sa kasong isinampa laban sa kanya.

(Nota: Ang usapin ng Arrest, Detention and Bail ay mas palalawigin pa sa

susunod na aralin)

5. Ang Arraignment and Plea

Ang arraignment ay ang yugto kung saan:

• bibigyan ng korte ang akusado ng

kopya ng Information laban sa

kanya;

• babasahin sa harapan ng akusado

ang kaso laban sa kanya sa

lenggwaheng alam at

naiintindihan niya; at

• tatanungin ang akusado kung ano

ang kanyang tugon (plea) sa

akusasyon – kung “guilty or not

guilty.”

Paano kung ang tugon (plea) ng akusado

ay guilty? Ang susunod na hakbang ng

huwes ay nakadepende sa tipo ng kasong

isinampa laban sa akusado.

• KUNG ANG KASO LABAN SA

AKUSADO AY CAPITAL OFFENSE

(ang kaparusahan ay maaaring

death, life imprisonment o

reclusion perpetua):

Hindi awtomatiko ang paggawad ng hatol. Bago magpalabas ng

hatol, ang korte ay dapat:

Ang akusado ay kailangang

nasa korte para sa

arraignment ng kanyang

kaso.

Hindi pwede ang

arraignment in absentia.

Kaya kung hindi pa nahuhuli

ang akusado ay hindi

maaaring umusad ang kaso

laban sa kanya. Walang

paglilitis na

magaganap at

lalong hindi

pwedeng

mahatulan ang

akusado kung

hindi siya

na-arraign.


8888888888

o Gagawa ng mas

malalim na pagsisiyasat

kung talaga nga bang

boluntaryo ang tugon ng

akusado at kung lubos ba

niyang naintindihan ang

kahihinatnan ng kanyang

tugon.

o Hihiling sa prosecution

na kailangang patunayan

ang pagkakasala ng

akusado at ang eksaktong

pananagutan nito sa

krimen.

• KUNG ANG KASO

LABAN SA AKUSADO AY

NON-CAPITAL OFFENSE

(Parusa liban sa death, life

imprisonment o reclusion perpetua). Tingnan ang Annexes para sa

Talaan ng mga krimen at mga kaparusahan nito.

Wala ng paglilitis (trial) na magaganap. Maaaring magpalabas

kaagad ng kapurasahan ang hukom o maaari din niyang tanggapin

ang iba pang ebidensya para maitakda ang nararapat na

kapurahasan.

Kung ang tugon naman ng akusado ay “not guilty”, itatakda ng

hukom ang unang araw ng paglilitis ng kaso na dapat ay magsimula

sa loob ng 30 araw matapos matanggap ang pre-trial order.

Sa arraignment ay maaari ding magkaroon ng plea bargaining. Ang

plea bargaining ay ang pag-amin ng akusado sa isang mas mababang

krimen na dapat kahanay sa orihinal na kaso kapalit ng mas

NOT GUILTY

Kung ang plea ng akusado ay:

GUILTY TO A

LESSER OFFENSE

plea bargain

GUILTY OF A NON-CAPITAL

OFFENSE

maaari tanggapin ng hukom ang

ebidensiya para maitakda ang

nararapat na kapurahasan

PRE-TRIAL

JUDGMENT

conviction

or

acquittalGUILTY OF A CAPITAL OFFENSE

malalim na pagsisiyasat

kung boluntaryo ang plea

at kung lubos na naiintindihan ang

kahihinatnan; hihiling sa

prosecution na patunayan ang

pagkakasala at ang eksaktong

pananagutan krimen.

!!!!!

"""""


8989898989

mababang parusa. (Halimbawa ay slight physical injuries imbes

na serious physical injuries.) Pero dapat ang plea bargain ay may

pagsang-ayon ng prosecutor at ng private complainant. Kung may

balidong plea bargain, wala na ring paglilitis sa kaso. Sa ganitong

sitwasyon ay itatakda kaagad ng hukom ang nararapat na parusa sa

akusado.

6. Ang Pre-Trial Conference

Ang pre-trial conference ay ang

pagpupulong ng mga partido sa kaso

at ang kanilang mga abugado sa harap

ng huwes para ilabas at pag-usapan

ang mga bagay na may kinalaman sa

paglititis ng kaso upang mapabilis ito.

Dito ilalabas ng bawat panig ang hanay

ng kanilang mga testigo, mga

ebidensya at iba pang mga dokumento

para patunayan ang kanilang panig.

Pag-uusapan din dito ang iba pang mga

ligal na usapin para hindi mabalam ang paglilitis. Sa pre-trial conference

ay maaari ding magkaroon na ng plea bargaining para hindi na idaan pa sa

paglilitis ang kaso.

Pagkatapos ng pre-trial, maglalabas ang korte ng pre-trial order kung

saan nakasaad ang lahat ng mga usapin na napag-usapan ng mga partido

na siyang gagabay sa paglilitis ng kaso.

7. Ang Paglilitis (Trial)

Ang trial ay ang yugto kung saan bubusisiin ng korte ang lahat ng mga

ebidensyang ihaharap ng mga partido para matiyak kung ang akusado ay

nagkasala o hindi.


9090909090

ANG PANG PANG PANG PANG PANGKALAHAANGKALAHAANGKALAHAANGKALAHAANGKALAHATTTTTANGANGANGANGANG YUGTYUGTYUGTYUGTYUGTO NG PO NG PO NG PO NG PO NG PAAAAAGLILITISGLILITISGLILITISGLILITISGLILITISNG ISANG KASONG KRIMINNG ISANG KASONG KRIMINNG ISANG KASONG KRIMINNG ISANG KASONG KRIMINNG ISANG KASONG KRIMINALALALALAL

CRCRCRCRCROSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINAAAAATIONTIONTIONTIONTION

DIRECT EXAMINDIRECT EXAMINDIRECT EXAMINDIRECT EXAMINDIRECT EXAMINAAAAATIONTIONTIONTIONTION

RE-CRRE-CRRE-CRRE-CRRE-CROSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINAAAAATIONTIONTIONTIONTION

ANG MGA PANG MGA PANG MGA PANG MGA PANG MGA PARARARARARTIDOTIDOTIDOTIDOTIDO AAAAAY INY INY INY INY INABISUHANABISUHANABISUHANABISUHANABISUHANSASASASASA ARAARAARAARAARAW NG PW NG PW NG PW NG PW NG PAAAAAGLILITISGLILITISGLILITISGLILITISGLILITIShindi bababa sa 2 araw

bago ang paglilitis

ISA SA MGA PISA SA MGA PISA SA MGA PISA SA MGA PISA SA MGA PARARARARARTIDOTIDOTIDOTIDOTIDO AAAAAY NY NY NY NY NAAAAAGSAMPGSAMPGSAMPGSAMPGSAMPA NG MOA NG MOA NG MOA NG MOA NG MOTIONTIONTIONTIONTIONmotion for postponement of trial o iba pang motion

MOMOMOMOMOTION DENIEDTION DENIEDTION DENIEDTION DENIEDTION DENIEDmagsisimula ang paglilitis

MOMOMOMOMOTION GRANTEDTION GRANTEDTION GRANTEDTION GRANTEDTION GRANTEDpostponed muna ang paglilitis at

pagdedesisyunan muna ang motion

PRPRPRPRPROSECUTIONOSECUTIONOSECUTIONOSECUTIONOSECUTION:::::ipiprisinta ang ebidensya parapatunayan ang pagkakasala ngakusado

1

2

DIRECT EXAMINDIRECT EXAMINDIRECT EXAMINDIRECT EXAMINDIRECT EXAMINAAAAATIONTIONTIONTIONTIONtatanungin ng abugado ang kanilang testigo tungkol sa kanyangmga nalalaman sa kaso

CRCRCRCRCROSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINAAAAATIONTIONTIONTIONTIONang abugado ng kabilang panig ang magtatanong sa testigong kabila ukol sa kanyang nalalaman

RE-DIRECT EXAMINRE-DIRECT EXAMINRE-DIRECT EXAMINRE-DIRECT EXAMINRE-DIRECT EXAMINAAAAATIONTIONTIONTIONTIONtatanungin ng abugado ang kanilang testigo para linawin angmga bagay na tinanong ng kabila

RE-CRRE-CRRE-CRRE-CRRE-CROSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINOSS EXAMINAAAAATIONTIONTIONTIONTIONtatanungin ng abugado ng kabila ang testigo para linawin angmga sinabi sa re-direct examination

3

REBREBREBREBREBUTTUTTUTTUTTUTTAL EVIDENCEAL EVIDENCEAL EVIDENCEAL EVIDENCEAL EVIDENCENG PRNG PRNG PRNG PRNG PROSECUTIONOSECUTIONOSECUTIONOSECUTIONOSECUTION

4

DEFENSEDEFENSEDEFENSEDEFENSEDEFENSE:::::ipiprisinta ang ebidensyapara patunayan na walangpagkakasala ang akusado

A B

MEMORANDMEMORANDMEMORANDMEMORANDMEMORANDAAAAA6 RE-DIRECT EXAMINRE-DIRECT EXAMINRE-DIRECT EXAMINRE-DIRECT EXAMINRE-DIRECT EXAMINAAAAATIONTIONTIONTIONTIONJUDGMENTJUDGMENTJUDGMENTJUDGMENTJUDGMENT7

5 SUR-REBSUR-REBSUR-REBSUR-REBSUR-REBUTTUTTUTTUTTUTTALALALALALEVIDENCE NG DEFENSEEVIDENCE NG DEFENSEEVIDENCE NG DEFENSEEVIDENCE NG DEFENSEEVIDENCE NG DEFENSE


9191919191

Kung sino ang nagrereklamo ay siyang may pananagutan na maglabas ng

ebidensya upang patunayan ang habla. Samakatuwid, nasa estado ang

pananagutan na patunayan kung ang akusado ay may sala. (The burden

of proof lies in the state through the prosecutor.)

Sa teorya, may mga panukala sa batas na dapat ay gawing mabilis ng mga

korte ang proseso ng paglilitis ng kasong kriminal o ang tinatawag na

“speedy trial”. Kung ang kaso ay nasa MeTC/MTC/MCTC o RTC ay dapat

maglabas ng desisyon sa loob ng tatlong (3) buwan lamang matapos ang

aktwal na paglilitis; kung nasa CA ay isang (1) taon lang dapat para

madesisyunan ang isang appeal; at kung nasa Korte Suprema ay dapat

dalawang (2) taon lang ang itatagal ng kaso.

Bagamat sa praktika ay hindi naman ito nasusunod, maaari pa rin nating

gamitin ang prinsipyong ito. Kaugnay dito, kung matapos halimbawa ang

tatlong pagdinig sa loob ng anim na buwan na wala pang sumisipot na

testigo para sa kalaban, maaari nating igiit ang karaparatan ng akusado

na makapagsampa ng motion for provisional dismissal.

8. Ang Judgment o Desisyon

Ang judgment ay ang hatol ng korte kung ang akusado ay may sala (guilty)

o wala (not guilty) sa kasong isinampa laban

sa kanya. Kung ang hatol laban sa

akusado ay guilty (conviction),

nakasaad na rin sa desisyon ang

kaparuhasan sa krimeng nagawa at

ang pananagutang sibil, kung

mayroon man.

Kung ang hatol ng korte ay guilty,

ito ay tinatawag na conviction; at

kung not guilty naman, ito ay

tinatawag na acquittal.


9292929292

9. Ang Appeal

Kapag ang hatol ng korte sa akusado ay guilty (conviction) maaaring siyang

umapila (appeal) sa mas mataas na korte para rebyuhin ang hatol ng

mababang hukuman. Pero kapag ang desisyon ng korte ay not guilty ang

akusado (acquittal), hindi maaaring umapila ang prosecution dahil ito ay

labag sa prinsipyo ng double jeopardy, o hindi maaaring panagutin ang

akusado ng dalawang beses sa parehong kaso. Kaya kung acquitted na

ang akusado ay hindi na kailanman pwedeng isampa ulit ang kaso kahit

may mga bago pa mang testigong lalabas.

Ang apila ay dapat maisampa sa loob ng 15 araw matapos igawad ang

hatol ng mababang korte kung hindi ay magiging final ang hatol laban sa

akusado. Pero kapag ang parusang iginawad ng hukuman ay bitay (death

penalty), o reclusion perpetua o life imprisonment, awtomatiko itong

iaakyat sa Korte Suprema para repasuhin.

Sa mga nahatulan naman ng pagkabilanggo ng di tataas sa 6 na taon, sa

halip na umapila ay maaari silang mag-apply ng probation kung saan ang

isang convict ay maaaring hindi na ikukulong, sa halip ay bibigyan na lang

ng mga gawaing sibiko sa kundisyon na buwan-buwan ay makipagkita siya

sa isang probation officer para iulat ang takbo ng kanyang buhay.

10. Ang Pagpapatupad ng Hatol (Execution ofJudgment)

Kapag nagiging final and executory na ang hatol laban sa akusado —

halimbawa ay hindi siya nakapag-apila o naman kaya ay kinatigan na ng

mas mataas na korte sa yugto ng appeal ang hatol ng nakabababang

hukuman — ay ipapatupad na ang hatol na maaaring pagkakulong at/o

pagmumulta.

Kung ang hatol ay pagkakakulong, ang korteng naglabas ng hatol ay mag-


9393939393

iisyu ng “mittimus” o commitment order laban sa akusado at siya ay

dadalhin na sa kulungan para i-serve ang kanyang sentensya.

I. Anu-ano ang mga mahahalagangtungkulin ng paralegal sa bawat yugtong kaso?

1. Sa Filing of Complaint-Affidavit o Reply-Affidavit

• kapanayamin ang kliyente, mga testigo at iba pang susing tao at

mag-follow-up lagi sa kanila

• kumuha ng mga certified true copy ng mga dokumentong kailangan

sa kaso at pag-aayos ng mga ito; kung ang kaso ay nasa region

dapat makipag-ugnayan kaagad doon para makakuha ng mga testigo

at dokumento

• gumawa ng draft ng sinumpaang salaysay (affidavit) at iba pang

leg work na kailangan sa kaso

• mag-isip at manguna sa mga mabisang metalegal na pagkilos

2. Sa Preliminary Investigation

• follow-up sa kliyente at mga testigo sa kaso

• kumuha ng certified true copy ng resolution mula sa prosecutor

• mag-isip at manguna sa mga metalegal na pagkilos

3. Sa Filing ng Information at Arrest

• alamin kung may rekomendasyon na pwedeng magpyansa ang

kliyente

• kumuha ng certifited true copy ng charge sheet at warrant of arrest

• payuhan ang nahuli sa kanyang mga karapatan

• maghanap ng paraan para ligal na mapalaya ang kliyente tulad ng

pagpyansa


9494949494

• konsultasyon sa kliyente at assessment; ipaliwanag sa kliyente kung

ano ang nangyari at pwedeng mangyari

• mag-isip at manguna sa mga metalegal na mga pagkilos

• ilantad ang mga katiwalian at anumang iligalidad sa pag-aaresto

4. Sa Arraignment

• kung walang tatayong abugado ng kliyente, pwedeng tumayo at

makiusap na i-postpone ang arraignment o bista para maghanap

ng sariling-piling abugado

• mag-isip at manguna sa mga metalegal na pagkilos

• konsultasyon sa kliyente

5. Sa Pre-Trial hanggang Judgment

• mag-isip at manguna sa mga metalegal na mga pagkilos

• konsultasyon sa kliyente

ANG PARALEGAL AY ISANGANG PARALEGAL AY ISANGANG PARALEGAL AY ISANGANG PARALEGAL AY ISANGANG PARALEGAL AY ISANGORGANISADOR. Kaya sa lahatORGANISADOR. Kaya sa lahatORGANISADOR. Kaya sa lahatORGANISADOR. Kaya sa lahatORGANISADOR. Kaya sa lahat

ng yugto ng kaso dapat laging yugto ng kaso dapat laging yugto ng kaso dapat laging yugto ng kaso dapat laging yugto ng kaso dapat laginiyang inoorganisa at pinapakilosniyang inoorganisa at pinapakilosniyang inoorganisa at pinapakilosniyang inoorganisa at pinapakilosniyang inoorganisa at pinapakilos

ang pamilya ng kliyente.ang pamilya ng kliyente.ang pamilya ng kliyente.ang pamilya ng kliyente.ang pamilya ng kliyente.

sistemang korte

Documents